Địa lý các tỉnh Việt Nam

m: Ñöôøng haøng khoâng ôû nöôùc ta ñöôïc ñaëc bieät phaùt trieån töø sau ngaøy thoáng nhaát ñaát nöôùc. Chieàu daøi vaø soá löôïng caùc tuyeán bay cuõng nhö soá laàn caát caùnh taêng leân nhieàu laàn cuøng vôùi caùc phöông tieän bay, thieát bò ñieàu khieån, saân bay ñöôïc hieän ñaïi hoùa. Ta coù 2 saân bay quoác teá coù theå haï caùnh caùc loaïi maùy bay phaûn löïc sieâu aâm hieän ñaïi nhö TU.154 vaø Boeing, laø saân bay Taân Sôn Nhaát vaø Noäi Baøi (Haø Noäi). Ñoù laø hai ñaàu moái cuûa nhöõng ñöôøng bay quoác teá ngaøy caøng phaùt trieån. Caùc chuyeán bay quoác teá cuûa Haøng khoâng Vieät Nam vaø cuûa caùc haõng haøng khoâng nöôùc ngoaøi coù haï caùnh ôû Vieät Nam hieän nay laø : y Haø Noäi - thaønh phoá Hoà Chí Minh, daøi nhaát vaø lieân tuïc nhaát, trung bình 3 laàn maùy bay leân xuoáng trong ngaøy. y Haø Noäi - Vieânchaên; Haø Noäi - Singapore. y Haø Noäi - Pnompenh; Haø Noäi - Manila. y Haø Noäi - Bangkok; Haø Noäi - Kuala Lampua. y Haø Noäi - Moscow; Haø Noäi - Hongkoâng. y Haø Noäi - Berlin; Haø Noäi - Praha. y Haø Noäi - Paris. y Tp HCM - Moscow; Tp HCM - Bangkok. y Tp HCM - Australia; Tp HCM - Vienchaên. y Tp HCM - Kuala Lampua; Tp HCM - Franfurt. y Tp HCM - Manila; Tp HCM - Singapuar. y Tp HCM - Paris. Ngoaøi 2 saân bay treân, ta coù 16 saân bay trong nöôùc ñaõ ñöa vaøo söû duïng ñeå vaän chuyeån haønh khaùch vaø böu kieän, haøng hoùa. Caùc saân bay phaàn lôùn ôû caùc tænh phía Nam (10 caùi). Caùc ñöôøng bay trong nöôùc hieän nay laø : y Haø Noäi - Ñaø Naüng - Tp HCM. y Haø Noäi - Plaâyku - Tp HCM. y Haø Noäi - Nha Trang - Tp HCM. y Haø Noäi - Phuø Caùt ( Quaûng Ngaõi). y Haø Noäi - Buoâm meâ Thuoät - Tp HCM. y Haø Noäi - Naø Saûn ( Lai Chaâu). y TP HCM - Ñaøng Naüng - Haø Noäi. y Tp HCM - Vuõng Taøu - Coân Ñaûo. y Tp HCM - Dalat - Hueá. TS.Traàn Duy Lieân Khoa Du lòch Ñòa lyù kinh teá Vieät Nam - 116 - y Tp HCM - Raïch Giaù - Phuù Quoác. y Tp HCM - Buoân Meâ Thuoät - Haø Noäi. Caùc ñöôøng bay trung bình moãi tuaàn leân xuoáng töø 1 ñeán 3 laàn. Moät soá saân bay nhö Cao Baèng, Minh Haûi, Qui Nhôn chöa coù nhöõng chuyeán bay thöôøng kyø. Vieäc taêng theâm taàm xa vaän chuyeån cuûa caùc tuyeán ñöôøng vaø maät ñoä leân xuoáng cuûa caùc saân bay haøng khoâng daân duïng ôû nöôùc ta hieän nay laø ñieàu raát caàn thieát ñeå naâng cao hieäu quaû kinh teá cuûa giao thoâng vaän taûi ñöôøng haøng khoâng. Caùc tuyeán bay coù taàm xa döôùi 300km laïi truøng vôùi caùc tuyeán ñöôøng oâ toâ, vôùi soá laàn leân xuoáng moãi tuaàn moät laàn, thöïc teá seõ ít coù taùc duïng thoâng haønh, hieäu quaû kinh teá. Heä thoáng ñöôøng oáng cuûa Vieät Nam chuû yeáu hieän nay coù caùc heä thoáng chuyeån daàu, khí ñoát. Quan troïng nhaát laø ñoaïn ñöôøng oáng chuyeån khí töø moû daàu Baïch Hoå vaøo Baø Ròa daøi hôn 100 km. HGIK HGIK TS.Traàn Duy Lieân Khoa Du lòch Ñòa lyù kinh teá Vieät Nam - 117 - CHÖÔNG IX . TOÅ CHÖÙC LAÕNH THOÅ NGAØNH THÖÔNG MAÏI VAØ DÒCH VUÏ VIEÄT NAM IX.1 VAI TROØ VAØ CÔ CAÁU NGAØNH THÖÔNG MAÏI DÒCH VUÏ IX.1.1 Vai troø cuûa thöông maïi vaø dòch vuï Thöông maïi vaø dòch vuï ñoùng vai trì to lôùn ñoái vôùi caùc quaù trình saûn xuaát vaø sinh hoaït ñôøi soáng cuûa nhaân daân. • Thöông maïi ñoùng vai troø quan troïng trong quaù trình taùi saûn xuaát xaõ hoäi. Nhôø coù thöông maïi maø caùc saûn phaåm saûn xuaát ra ñöôïc ñöa tôùi ngöôøi tieâu duøng, vaø khi ngöôøi tieâu duøng coù nhöõng ñoøi hoûi môùi veà saûn phaåm thì laïi kích thích saûn xuaát phaùt trieån. Sô ñoà sau ñaây seõ cho chuùng ta thaáy ñöôïc roõ ñieàu naøy : Saûn xuaát ra Tieâu Nhu caàu môùi Saûn xuaát Tieâu saûn phaåm ¼ duøng ¼ naûy sinh ¼ phaùt trieån ¼ duøng ¼ haøng hoùa • Thöông maïi laø caàu noái giöõa nhaø saûn xuaát vaø nhöõng ngöôøi tieâu duøng. Noù ñoùng vai troø ñieàu tieát saûn xuaát vaø höôùng daãn tieâu duøng. •Thöông maïi trong nöôùc (noäi thöông) phaùt trieån seõ taïo ra moät thò tröôøng oån ñònh, thoáng trong toaøn quoác, thuùc ñaåy caùc quaù trình phaân coâng laïi lao ñoäng giöõa caùc vuøng trong nöôùc. • Ngoaïi thöông goùp phaàn gaén thò tröôøng trong nöôùc vôùi thò tröôøng quoác teá, thoâng qua söï trao ñoåi saûn phaåm vôùi nöôùc ngoaøi noù taïo ñieàu kieän kích thích neàn saûn xuaát trong nöôùc: taêng veà soá löôïng, chaát löôïng vaø haï giaù thaønh saûn phaåm. Ñoàng thôøi ngoaïi thöông cuøng vôùi noäi thöông taêng cöôøng söï phaân coâng lao ñoäng quoác teá, cuõng nhö taêng cöôøng quan heä quoác teá veà caùc maët giöõa caùc nöôùc. • Dòch vuï phaùt trieån seõ taïo ñieàu kieän phaùt trieån caùc ngaønh saûn xuaát vaät chaát, taêng cöôøng söï löu thoâng saûn phaåm vaø quan troïng nhaát laø dòch vuï phaùt trieån seõ ñem laïi moät nguoàn thu khaù lôùn cho neàn kinh teá ñaát nöôùc (nhaát laø ngaønh du lòch). • Dòch vuï thoâng tin phaùt trieån caøng maïnh thì caøng giuùp cho xaõ hoäi phaùt trieån. Caùc dòch vuï khaùc nhö baûo hieåm, y teá, giaùo duïc ñaøo taïo ñeàu coù taùc duïng naâng cao möùc soáng cuûa moïi ngöôøi daân veà caû vaät chaát laãn tinh thaàn. TS.Traàn Duy Lieân Khoa Du lòch Ñòa lyù kinh teá Vieät Nam - 118 - IX.1.2 Cô caáu ngaønh thöông maïi vaø dòch vuï Do ngaønh thöông maïi vaø dòch vuï coù lieân quan maät thieát vôùi nhau, chuùng khoâng tröïc tieáp taïo ra saûn phaåm, song laïi ñoùng vai troø raát lôùn trong vieäc phaân phoái saûn phaåm ñeán tay ngöôøi tieâu duøng cuõng nhö goùp phaàn thuùc ñaåy caùc quaù trình saûn xuaát vaät chaát khaùc. Trong khi ñoù caùc ngaønh thuoäc hai lónh vöïc thöông maïi vaø dòch vuï laïi hay ñan xen vaøo nhau, nhieàu khi chuùng ta khoù xeáp ngaønh naøo ñoù vaøo lónh vöïc thöông maïi hay dòch vuï (ví duï ngaønh aên uoáng). Song ñeå tieän khi nghieân cöùu cô caáu ngaønh, chuùng ta phaân bieät moät soá ngaønh gaàn lónh vöïc thöông maïi hôn hay gaàn dòch vuï hôn. * Ñoái vôùi ngaønh thöông maïi, döïa treân moät soá cô sôû ñaëc tröng ngöôøi ta phaân chia ra thaønh caùc ngaønh thöông maïi khaùc nhau : • Theo tieâu chuaån ñòa lyù : - Ngaønh noäi thöông - Ngaønh ngoaïi thöông • Theo tieâu chuaån soá löôïng saûn phaåm baùn ra : - Ngaønh buoân baùn sæ - Ngaønh buoân baùn leû • Theo tieâu chuaån veà baûn chaát haøng hoùa : - Ngaønh buoân baùn haøng hoùa vaät chaát - Ngaønh buoân baùn haøng hoùa voâ hình • Theo tieâu chuaån phaùp lyù : - Ngaønh thöông maïi töï do - Ngaønh thöông maïi qui ñònh - Ngaønh thöông maïi ñoäc quyeàn. Song ñeå tieän nghieân cöùu cuï theå chuùng ta chæ xem xeùt khía caïnh ñòa lyù cuûa ngaønh thöông maïi. Töùc laø xem xeùt hai ngaønh: noäi thöông vaø ngoaïi thöông. * Ñoái vôùi caùc ngaønh dòch vuï thì vaán ñeà cô caáu cuûa noù ngaøy caøng phöùc taïp. Chuùng thöôøng xuyeân bieán ñoåi vaø nhieàu loaïi hình dòch vuï khaùc xuaát hieän, cho neân tính nhaát quaùn veà cô caáu cuõng khoù thöïc hieän ñöôïc. Song coù theå coù caùc ngaønh dòch vuï cuï theå sau ñaây : • Dòch vuï du lòch • Dòch vuï khaùc, nhö: baûo hieåm, moâi giôùi, tö vaán, chuyeån giao kyõ thuaät - coâng ngheä, ñaïi lyù, sang nhöôïng.... Noùi chung cô caáu dòch vuï ngaøy caøng thay ñoåi theo chieàu höôùng gia taêng nhanh choùng gaén lieàn söï phaùt trieån kinh teá vaø khoa hoïc kyõ thuaät, vôùi söï phaùt trieån veà nhu caàu cuûa xaõ hoäi. IX.2 CAÙC YEÁU TOÁ AÛNH HÖÔÛNG TÔÙI PHAÙT TRIEÅN VAØ PHAÂN BOÁ TS.Traàn Duy Lieân Khoa Du lòch Ñòa lyù kinh teá Vieät Nam - 119 - IX.2.1 Caùc yeáu toá aûnh höôûng ñeán ngaønh thöông maïi Ngaønh thöông maïi veà toå chöùc vaø phaân boá theo laõnh thoå cuûa ngaønh thöông maïi phuï thuoäc khaù nhieàu vaøo caùc yeáu toá: ngöôøi phaân phoái, soá löôïng vaø chaát löôïng haøng hoùa vaø phöông tieän phaân phoái - chuyeân chôû. • Vai troø cuûa ngöôøi phaân phoái raát quan troïng ñeå phaùt trieån ngaønh thöông maïi. Maëc daàu khoâng taïo ra saûn phaåm tröïc tieáp, song hoï laø ngöôøi laøm taêng giaù trò cuûa caùc saûn phaåm baèng caùch tìm ra thò tröôøng tieâu thuï cho noù. Khoâng coù ngöôøi phaân phoái, hoaëc ngöôøi phaân phoái khoâng naêng ñoäng, hay hoaït ñoäng keùm thì giaù trò saûn phaåm bò giaûm, saûn phaåm khoù tieâu thuï vaø ñieàu naøy nhieàu khi daãn ñeán ñình treä, hoaëc kìm haõm caùc quaù trình saûn xuaát. • Phí toån phaân phoái trong ngaønh noäi thöông bao goàm phí toån trung gian vaø phí toån toång coäng. Phí toån trung gian khi ñeà caäp ñeán vaán ñeà moät saûn phaåm ñöôïc laøm ra thì töø nôi saûn xuaát ñeán nôi tieâu thuï noù phaûi ñi qua raát nhieàu coâng ñoaïn, vaø qua moãi coâng ñoaïn thì noù laïi chòu moät phí toån ñaùng keå. • Caùc phöông tieän vaän chuyeån, cuõng ñoùng vai troø quyeát ñeán söï phaùt trieån vaø phaân boá ngaønh thöông maïi. Maëc duø ngöôøi saûn xuaát, cuõng nhö ngöôøi tieâu duøng ñeàu coù nhu caàu veà baùn vaø mua saûn phaåm xaõ hoäi, song giao thoâng vaän taûi keùm phaùt trieån thì noù cuõng kìm haõm söï phaùt trieån thöông maïi. • Caùc phöông tieän thoâng tin, ñaëc bieät laø phöông tieän quaûng caùo, giuùp cho ngöôøi tieâu duøng bieát ñeán saûn phaåm nhieàu hôn, kích thích hoï tieâu thuï vaø kích thích söï phaùt trieån thöông maïi. • Caùc chính saùch cuûa nhaø nöôùc veà thueá, chính saùch taøi chính, chính saùch veà caûi caùch thò tröôøng vaø caùc yeáu toá veà xaõ hoäi nhö: cô caáu xaõ hoäi cuûa daân cö, möùc thu nhaäp,...cuõng aûnh höôûng khaù lôùn tôùi söï phaùt trieån vaø phaân boá caùc loaïi hình thöông maïi. IX.2.2 Caùc yeáu toá aûnh höôûng tôùi dòch vuï Trình ñoä phaùt trieån cuûa xaõ hoäi, laø moät trong nhöõng yeáu toá quan troïng aûnh höôûng tôùi ngaønh dòch vuï. Khi xaõ hoäi phaùt trieån, naêng suaát lao ñoäng taêng thì caùc maïng löôùi dòch vuï cuõng gia taêng ñeå ñaùp öùng veà moïi nhu caàu cuûa ngöôøi daân. • Cô caáu xaõ hoäi cuûa daân cö : cô caáu tuoåi, giôùi tính, tyû leä gia taêng daân soá...cuõng laø tieàn ñeà cho söï phaùt trieån caùc loaïi hình dòch vuï. Moãi nhoùm ngöôøi coù nhöõng nhu caàu dòch vuï rieâng vaø ngaøy caøng taêng, chính vì vaäy cuõng thuùc ñaåy söï phaùt trieån cuûa dòch vuï. • Truyeàn thoáng vaên hoùa, möùc soáng, möùc thu nhaäp cuûa ngöôøi daân, caùc ñieåm du lòch danh lam thaéng caûnh...cuõng aûnh höôûng tôùi söï hình thaønh caùc ñieåm dòch vuï , caùc trung taâm dòch vuï. IX.3 ÑAËC ÑIEÅM CUÛA NGAØNH THÖÔNG MAÏI VAØ DÒCH VUÏ TS.Traàn Duy Lieân Khoa Du lòch Ñòa lyù kinh teá Vieät Nam - 120 - IX.3.1 Ñaëc ñieåm chung a) Khoâng gian trao ñoåi caùc saûn phaåm ngaøy caøng môû roäng: Veà phöông dieän ñòa lyù, ngaøy nay ngaønh thöông maïi khoâng chæ giôùi haïn trong moät phaïm vi heïp maø coøn lan sang raát nhieàu khu vöïc roäng, vaø mang tính toaøn caàu. Nhaát laø trong giai ñoaïn ngaøy nay khi quan heä kinh teá quoác teá ngaøy caøng môû roäng vaø phaùt trieån . b) Soá löôïng, chaát löôïng saûn phaåm trao ñoåi ngaøy caøng taêng : Löôïng haøng hoùa trao ñoåi trong lónh vöïc thöông maïi ngaøy caøng taêng vôùi nhieàu chuûng loaïi haøng hoùa khaùc nhau, vôùi nhöõng chaát löôïng, maãu maõ toát nhaát. Ñieàu naøy do söï tieán boä cuûa caùc quaù trình saûn xuaát, cuõng nhö do söï ñoøi hoûi ngaøy caøng cao cuûa ngöôøi tieâu thuï. Do soá löôïng nhieàu, chaát löôïng laïi toát, giaù thaønh haï noù ñaùp öùng kòp thôøi nhu caàu cuûa moïi ngöôøi, traùi laïi vôùi ngaøy xöa khi soá löôïng ít, chaát löôïng khoâng cao vaø giaù trò laïi cao. c) Phöông dieän kyõ thuaät ngaøy caøng tieán boä: Phöông tieän kyõ thuaät ngaøy caøng ñoùng vai troø quan troïng trong söï phaùt trieån vaø baønh tröôùng cuûa thöông maïi. Tieán boä veà caùc kyõ thuaät baùn, mua haøng, caùc phöông tieän chuyeân chôû maø caùc saûn phaåm trao ñoåi nhanh choùng ñeán ñöôïc ngöôøi tieâu duøng moät caùch nhanh choùng, thuaän tieän vaø ñaûm baûo chaát löôïng. Neáu ngaøy xöa, muoán mua moät saûn phaåm treân thò tröôøng ngöôøi mua phaûi ñeán choïn, löïa sau ñoù laø chuyeån chôû veà nhaø, thì ngaøy nay hoï chæ caàn ôû nhaø laø coù theå mua ñöôïc moïi thöù haøng hoùa maø hoï muoán. IX.3.2 Ñaëc ñieåm rieâng cuûa töøng ngaønh a) Ngaønh noäi thöông : Ngaøy nay vai troø cuûa noäi thöông noùi chung vaø ngaønh baùn leû noùi rieâng, moãi ngaøy moãi quan troïng, nhaát laø trong luùc söùc mua cuûa ngöôøi daân taêng leân. Neàn noäi thöông döïa treân nhöõng thuû tuïc vaø hình thöùc khaùc nhau. Nhöõng thuû tuïc noäi thöông thoâng thöôøng laø giao phaùt haøng taïi nhaø, goùi haøng, môû vaø ñoùng cöûa haøng, quaûng caùo vaø nhöõng thuû tuïc khaùc. • Thuû tuïc giao haøng taän nhaø ñöôïc aùp duïng nhieàu trong thôøi gian gaàn ñaây, khi ngöôøi tieâu thuï quaù baän vieäc vaø ít coù thôøi gian ñeán caùc cöûa haøng ñeå löïa choïn vaø mua haøng. • Thuû tuïc goùi haøng, laøm bao bì cuõng ñoùng goùp laøm taêng giaù trò cuûa saûn phaåm. Ngaøy xöa, thöôøng laø ngöôøi mua haøng phaûi töï goùi haøng, ngaøy nay vieäc naøy laø cuûa ngöôøi baùn. Ñeå taïo ñieàu kieän thuaän lôïi cho ngöôøi mua vaø ngöôøi baùn haøng, ngöôøi ta ngaøy caøng coá tìm ra nhöõng vaät lieäu thích hôïp ñeå laøm bao bì, vöøa ñeïp haáp daãn vöøa tieän khi mang saùch vaø deã tieâu huûy sau khi söû duïng. • Thuû tuïc lieân quan ñeán thôøi gian môû cöûa haøng cuõng laøm taêng soá löôïng haøng baùn leân raát nhieàu, tröôùc kia thì cöûa haøng thöôøng môû cöûa theo giôø qui ñònh song ngaøy nay haàu heát caùc cöûa haøng ñeà môû cöûa theo nhu caàu cuûa ngöôøi mua. • Quaûng caùo cuõng laø moät thuû tuïc laøm taêng khaû naêng baùn vaø taêng giaù trò saûn phaåm, coù raát nhieàu caùch quaûng caùo haøng hoùa khaùc nhau ñeå taïo ra löïc haáp daãn ngöôøi mua vaø baùn ñöôïc nhieàu haøng. Ngoaøi ra ñeå baùn ñöôïc haøng, ngöôøi ta coøn aùp duïng caùc thuû tuïc khaùc nhö baùn haï giaù, taëng quaø,... TS.Traàn Duy Lieân Khoa Du lòch Ñòa lyù kinh teá Vieät Nam - 121 - Ñeå taêng cöôøng khaû naêng baùn haøng, ngoaøi caùc thuû tuïc treân ngaønh noäi thöông coøn coù caùc hình thöùc baùn haøng phuø hôïp, hieän ñaïi. Thöôøng toàn taïi hai hình thöùc baùn haøng laø coå ñieån vaø hieän ñaïi. * Nhöõng hình thöùc coå ñieån, coù nhieàu loaïi: cöûa haøng toång hôïp, toång ñaïi lyù, cöûa haøng baùn theo moät giaù nhaát ñònh, baùn haøng theo catalog, baùn chòu hoaëc traû goùp. •Trong cöûa haøng toång hôïp: haøng hoùa ña daïng, ngöôøi mua coù theå coù nhieàu löïa choïn, haøng hoùa ñöôïc baùn ra vôùi soá löôïng khaù lôùn, giaù thaønh reû. • Toång ñaïi lyù laø moät nôi taäp trung haøng, coøn baùn haøng laø caùc ñaïi lyù nhoû. Baùn haøng theo moät giaù nhaát ñònh aùp duïng ñoái vôùi moät soá haøng hoùa nhaát ñònh, giaù baùn haï hôn beân ngoaøi raát thuaän lôïi cho nhöõng ngöôøi baän hoaëc ít thôøi gian ñi mua haøng. • Baùn haøng theo catalog laø hình thöùc baùn haøng chuû yeáu phuïc vuï cho nhöõng ngöôøi ôû xa, ít coù ñieàu kieän ñi laïi choïn haøng. • Baùn chòu hay baùn haøng traû goùp chuû yeáu aùp duïng ñoái vôùi nhöõng haøng hoùa coù giaù trò lôùn, thích hôïp ñoái vôùi nhöõng ngöôøi khoâng phaûi thöôøng xuyeân coù soá tieàn lôùn. * Nhöõng hình thöùc baùn haøng môùi xuaát hieän ñoù laø : • Caùc cöûa haøng töï choïn (caùc sieâu thò): taïi ñaây moïi ngöôøi töï choïn haøng hoùa maø mình caàn mua sau ñoù môùi tính tieàn; • Baùn haøng baèng maùy töï ñoäng: aùp duïng ñoái vôùi nhöõng haøng hoùa nhoû, nhö nöôùc uoáng, thuoác laù,... giaûm bôùt chi phí veà nhaân coâng baùn haøng vaø thuaän lôïi cho ngöôøi mua; • Baùn haøng qua ñieän thoaïi, computer, baùn haøng traû tieàn baèng theû tín duïng, Noùi chung, ngaøy nay ñeå baùn ñöôïc nhieàu haøng thì caùc thuû tuïc vaø hình thöùc baùn haøng ngaøy caøng ña daïng, phong phuù. b) Ngaønh ngoaïi thöông : Trong nhöõng ñieàu kieän phaùt trieån kinh teá, vaø nhaát laø khi quan heä kinh teá quoác teá ngaøy caøng môû roäng thì ñaëc ñieåm phaân boá cuûa ngaønh ngoaïi thöông coù nhöõng ñaëc tính: haøng hoùa trao ñoåi ngaøy caøng taêng, cô caáu haøng hoùa trao ñoåi thay ñoåi, caùc khu vöïc thò tröôøng thay ñoåi, caùc phöông tieän chuyeân chôû cuõng thay ñoåi. • Soá löôïng, chaát löôïng haøng hoùa trao ñoåi giöõa caùc nöôùc ngaøy caøng taêng, do nhu caàu tieâu thuï nguyeân lieäu vaø saûn phaåm cuûa caùc nöôùc taêng leân. • Cô caáu haøng hoùa trao ñoåi cuõng ña daïng, vaø coù söï thay ñoåi ñaùng keå: tröôùc kia cô caáu giaù trò kim ngaïch xuaát nhaäp khaåu treân thò tröôøng theá giôùi chuû yeáu laù haøng hoùa vaät chaát thoâ (nguyeân lieäu quaëng moû, haøng noâng saûn,...), song ngaøy nay chuû yeáu laø haøng hoùa coù ñaàu tö chaát xaùm nhieàu (haøng hoùa ngaønh coâng nghieäp cheá bieán cao caáp, haøng hoùa tinh vi, chính xaùc), trao ñoåi caùc dòch vuï, lao ñoäng, mua baùn baát ñoäng saûn, taøi chính, tín duïng. .. • Caùc khu vöïc thò tröôøng mang tính taäp trung cao, coù qui moâ lôùn. môû roäng loâi cuoán nhieàu nöôùc tham gia vaø hình thaønh nhieàu thò tröôøng môùi vaø caùc trung taâm buoân baùn ñieàu tieát giaù caû moät soá maët haøng nhaát ñònh. • Caùc phöông tieän chuyeân chôû cuõng hieän ñaïi, phaùt trieån laøm cho giaù thaønh saûn phaåm trao ñoåi cuõng haï, ñoàng thôøi soá löôïng, chaát löôïng haøng hoùa taêng, thôøi gian giao haøng giaûm ñi. TS.Traàn Duy Lieân Khoa Du lòch Ñòa lyù kinh teá Vieät Nam - 122 - c) Ngaønh du lòch : Do möùc soáng cuûa ngöôøi daân caùc nöôùc taêng, quan heä quoác teá môû roäng maø ngaønh du lòch ngaøy nay cuõng coù nhieàu ñaëc ñieåm môùi. • Tröôùc heát laø soá löôïng khaùch du lòch ngaøy caøng taêng (khoaûng 10% haøng naêm). • Soá löôïng ngoaïi teä maø caùc nöôùc coù ngaønh du lòch phaùt trieån thu vaøo cuõng taêng, ñoái vôùi nhieàu nöôùc ñaây laø nguoàn thu chuû yeáu trong toång saûn phaåm quoác daân cuûa mình. • Song song vôùi taêng soá khaùch du lòch laø caùc vuøng du lòch ngaøy caøng taêng, tröôùc kia chæ taäp trung taïi moät soá nöôùc coù caùc dòch vuï du lòch phaùt trieån (chuû yeáu laø caùc nöôùc coâng nghieäp phaùt trieån ) hay taïi caùc nöôùc coù caùc danh lam thaéng caûnh noåi tieáng, song hieän nay haàu nhö nöôùc naøo cuõng phaùt trieån ngaønh du lòch cuûa mình, baèng caùc caùch toå chöùc hình thöùc du lòch khaùc nhau ñeå haáp daãn khaùch. • Hình thöùc du lòch cuõng khaù ña ñaïng, töø du lòch tham quan caùc danh lam thaéng caûnh ñeán du lòch ñeán caùc vuøng xa laï, heûo laùnh; du lòch mieàn nuùi ñeán du lòch ñöôøng soâng, ñöôøng bieån; du lòch theo töøng ñoaøn hay du lòch caù nhaân, du lòch cao caáp ñeán du lòch bình daân.... d) Caùc ngaønh dòch vuï khaùc : Do tieán boä cuûa khoa hoïc kyõ thuaät, do nhu caàu cuûa con ngöôøi ña daïng veà saûn phaåm vaät chaát laãn saûn phaåm tinh thaàn, maø ngaøy nay raát nhieàu loaïi hình dòch vuï môùi xuaát hieän. Chuùng bao goàm caùc hoaït ñoäng mua baùn, trao ñoåi, sang nhöôïng, tö vaán, ñaïi lyù,...nhaát laø caùc loaïi dòch vuï lieân quan ñeán khoa hoïc kyõ thuaät. • Dòch vuï mua baùn giaáy pheùp (licence), mua baùn phaùt minh, saùng kieán khoa hoïc kyõ thuaät haøng naêm cuõng ñem laïi haøng chuïc trieäu USD. • Caùc dòch vuï veà tö vaán kyõ thuaät, chuyeån gia coâng ngheä, ñaøo taïo taêng ngheà, moâi giôùi baát ñoäng saûn, caùc dòch vuï veà baûo hieåm cuõng ña daïng: baûo hieåm thaân theå, baát ñoäng saûn, giao thoâng, taøi chính. • Dòch vuï cho vay voán, ñaàu tö voán.... IX.4 TÌNH HÌNH PHAÙT TRIEÅN,PHAÂN BOÁ CUÛA NGAØNH ÔÛ VIEÄT NAM IX.4.1 Tình hình ngaønh noäi thöông Taïi nöôùc ta hieän nay, ngaønh noäi thöông laø ngaønh phuïc vuï caùc nhu caàu thieát yeáu cuûa ngöôøi daân veà moïi saûn phaåm xaõ hoäi : löông thöïc, thöïc phaåm, quaàn aùo may maëc, vaät lieäu xaây döïng, ñoà duøng gia ñình,... Heä thoáng toå chöùc laø caùc cöûa haøng mua baùn cuûa Nhaø nöôùc, caùc cöûa haøng mua baùn cuûa caùc hôïp taùc xaõ vaø cuûa tö nhaân. Trong nhöõng naêm tröôùc, do neàn kinh teá coøn bao caáp thì tyû troïng haøng hoùa baùn ra töø caùc cöûa haøng cuûa Nhaø nöôùc vaø taäp theå (hôïp taùc xaõ mua baùn) chieám moät tyû troïng lôùn, song sau naøy tyû troïng ñoù giaûm daàn, nhöôøng choã cho khu vöïc tö nhaân vaø hieän nay phaàn lôùn haøng hoùa baùn leû trong noäi thöông laø cuûa tö nhaân. Caáu haøng hoùa baùn leû cuûa noäi thöông TS.Traàn Duy Lieân Khoa Du lòch Ñòa lyù kinh teá Vieät Nam - 123 - Toång soá Quoác doanh Taäp theå Tö nhaân 1980 100,0 29,2 8,3 62,5 1985 100,0 40,7 12,9 46,4 1990 100,0 30,4 2,7 66,9 1991 100,0 26,9 2,0 71,1 1992 100,0 24,2 1,1 74,7 1993 100,0 21,4 0,8 77,8 IX.4.2 Tình hình ngaønh ngoaïi thöông Ñaùnh giaù veà söï phaùt trieån ngoaïi thöông cuûa Vieät Nam, chuùng ta thaáy ngaønh ngoaïi thöông ñang coù söï chuyeån bieán khaù lôùn veà toác ñoä phaùt trieån xuaát khaåu, cô caáu ngaønh haøng xuaát khaåu cuõng thay ñoåi. • Haøng naêm kim ngaïch xuaát khaåu ñeàu gia taêng, maëc duø toác ñoä taêng khoâng ñeàu (coù nhöõng naêm giaûm) : Ñaùnh giaù möùc taêng tröôûng xuaát khaåu Möùc taêng 87/86 88/87 89/88 90/89 91/90 92/91 93/92 Tuyeät ñoái +65,2 +184, 2 +907, 6 +458 -384 +480 +1300 % +108 +121, 5 +187, 4 +123 +84 +122 +125 • Haøng xuaát khaåu cuûa nöôùc ta hieän nay chuû yeáu laø nhöõng saûn phaåm sô caáp (thoâ hoaëc sô cheá) nhöõng thaønh phaåm coù haøm löôïng nguyeân lieäu vaø lao ñoäng cao laø nhöõng haøng truyeàn thoáng töø nhieàu naêm nay, goàm haøng noâng laâm, haûi saûn, haøng tieâu duøng thuoäc caùc ngaønh coâng nghieäp thöïc phaåm vaø coâng nghieäp nheï, haøng thuû coâng myõ ngheä. • Trong thôøi kyø 1986-1993, haøng noâng laâm saûn chieám 56% kim ngaïch xuaát khaåu, haøng coâng ngheä nheï chieám 20%, haøng thuû coâng myõ ngheä chieám 10%, khoaùng saûn (chuû yeáu laø daàu thoâ) chieám 14%. Caùc maët haøng xuaát khaåu chuû ñaïo cuûa Vieät Nam trong maáy naêm gaàn ñaây 1989 1990 1991 1992 1993 Daàu thoâ - ngaøn taán 1514 2617 3917 5446 6210 Than ñaù - ngaøn taán 579 788 1173 1623 1870 Haøngmay maëc-Tr.R & USD 141 214 116 190 200 Haøng myõ ngheä - Tr. R&USD 54 44 10 14 20 TS.Traàn Duy Lieân Khoa Du lòch Ñòa lyù kinh teá Vieät Nam - 124 - Gaïo - ngaøn taán 1420 1624 1033 1946 1700 Haûi saûn - ngaøn taán 47 44 57 62 70 • Thò tröôøng xuaát nhaäp khaåu cuûa Vieät Nam vôùi caùc nöôùc cuõng thay ñoåi khaù lôùn, neáu tröôùc kia chuû yeáu laø töø caùc nöôùc khu vöïc 1 (caùc nöôùc xaõ hoäi chuû nghóa cuõ), thì sau naøy giaù trò haøng hoùa xuaát nhaäp khaåu laïi töø caùc nöôùc khu vöïc 2 (caùc nöôùc phöông Taây). Moät soá thò tröôøng quan troïng cuûa Vieät Nam hieän nay vaø trong töông lai laø : caùc nöôùc ASEAN, Nhaät Baûn, caùc nöôùc EEC, caùc nöôùc SNG, Hoa kyø.... IX.4.3 Caùc ngaønh dòch vuï Trong nhöõng naêm gaàn ñaây söï phaùt trieån maïnh meõ vaø söï buøng noå caùc ngaønh dòch vuï treân theá giôùi taùc ñoäng raát lôùn tôùi söï hình thaønh caùc loaïi hình dòch vuï vaø söï phaùt trieån dòch vuï taïi nöôùc ta. Tröôùc heát phaûi noùi ñeán ngaønh du lòch. Do coù söï ñaàu tö vaø khuyeán khích cuûa Nhaø nöôùc, maø maáy naêm gaàn ñaây ngaønh du lòch coù nhöõng böôùc tieán ñaùng keå veà soá löôïng khaùch ñeán vaø ñaëc bieät laø khaùch töø caùc nöôùc khu vöïc Ñoâng Nam aù vaø phöông Taây. Soá löôïng khaùch du lòch vaøo Vieät Nam haøng naêm (Ngaøn ngöôøi) 1990 1991 1992 1993 280 300 440 670 Trong soá 670 ngaøn khaùch du lòch ñeán Vieät Nam naêm 1993 coù ñeán 517 ngaøn du khaùch nöôùc ngoaøi, chieám tyû leä 77% vaø 153 ngaøn laø Vieät Kieàu veà thaêm ñaát nöôùc, chieám 23%. Trong soá khaùch nöôùc ngoaøi thì chuû yeáu töø Ñaøi Loan, Phaùp, Nhaät, Myõ, Anh, Hoàng Koâng, Thaùi Lan vaø Trung Quoác, chieám ñeán 55 % toång soá du khaùch. Theo döï ñoaùn, trong nhöõng naêm tôùi löôïng du khaùch ñeán Vieät Nam seõ taêng ñeán 1 trieäu ngöôøi moãi naêm vaø seõ ñem ñeán cho ñaát nöôùc soá thu nhaäp lôùn. Ngoaøi ra caùc ngaønh dòch vuï khaùc cuõng khaù phaùt trieån nhö caùc dòch vuï trao ñoåi söùc lao ñoäng, cho thueâ nhaø,... Song noùi chung muoán cho caùc ngaønh dòch vuï cuûa nöôùc ta phaùt trieån vaø ñem laïi hieäu quaû (nhaát laø ngaønh du lòch) thì chuùng ta phaûi coù nhöõng chính saùch phuø hôïp vaø caûi tieán phong caùch dòch vuï, thay ñoåi veà chính saùch thueá, thuû tuïc haønh chính,... FGHIK FGHIK TS.Traàn Duy Lieân Khoa Du lòch Ñòa lyù kinh teá Vieät Nam - 125 - CHÖÔNG X . CAÙC VUØNG KINH TEÁ LÔÙN ÔÛ VIEÄT NAM X.1 KHAÙI QUAÙT VEÀ LÒCH SÖÛ PHAÂN VUØNG KINH TEÁ ÔÛ NÖÔÙC TA Ngay töø theá kyû thöù 15, maëc duø ñat nöôùc ta chöa roäng vaø hoaøn chænh nhö ngaøy nay, song ñaõ coù nhieàu nhaø baùc hoïc ñaõ ñeà caäp ñeán vaán ñeà phaân chi ñaát nöôùc ra caùc vuøng. Ñaùng keå nhaát laø caùc nhaø baùc hoïc Nguyeãn Traõi, vôùi taùc phaåm "Dö ñòa chí": moâ taû caùc vuøng, ñeà caäp tôùi vò trí ñòa lyù, ranh giôùi, quy moâ laõnh thoå, toå chöùc xaõ hoäi, tình hình kinh teá vôùi nhöõng neùt ñaëc thuø rieâng. Sau naøy vaøo giöõa theá kyû XVIII, nhaø baùc hoïc loãi laïc Leâ Quyù Ñoân cuõng ñaõ xaây döïng baûn ñoà Vieät Nam, treân ñoù coù söï phaân chia caùc vuøng. Ñaëc bieät laø vuøng Thuaän Hoùa - Quaûng Nam. Trong ñoù oâng ñeà caäp ñeán quaù trình hình thaønh, söï bieán ñoäng veà töï nhieân, kinh teá moät caùch khaù tæ mæ. Sang theá kyû 19 vaø ñeán 1954, ñaõ xuaát hieän nhieàu coâng trình nghieân cöùu cuûa caùc hoïc giaû Vieät Nam vaø nöôùc ngoaøi (ñaëc bieät laø ngöôøi Phaùp) ñaõ ñeå coâng nghieân cöùu vaø phaân chia ñaát nöôùc ra caùc vuøng kinh teá rieâng bieät. Trong ñoù, caùc vuøng ñöôïc nghieân cöùu khaù kyõ veà ñieàu kieän töï nhieân, taøi nguyeân vaø daân cö. Song noùi chung caùc caùch nghieân cöùu, cuõng nhö söï phaân chia caùc vuøng kinh teá coøn mang tính chuû quan cuûa caùc nhaø nghieân cöùu, hoaëc mang tính phaân chia quyeàn löïc. Song naøy, khi ñaát nöôùc ñöôïc hoaøn toaøn thoáng nhaát, thì nhieäm vuï ñaët ra cho söï phaân vuøng kinh teá caøng caàn thieát, nhaát laø laøm sao söû duïng vaø phaùt trieån moät caùch toát nhaát nguoàn taøi nguyeân thieân nhieân, nguoàn nhaân löïc cuûa ñaát nöôùc. Chính vì vaäy, ñaõ xuaát hieän nhieàu döï aùn phaân vuøng kinh teá. Song raát tieác, cho ñeán nay chuùng ta cuõng chöa coù moät döï aùn phaân vuøng kinh teá duy nhaát. Coù 3 döï aùn phaân vuøng kinh teá maø chuùng ta thaáy laø hôïp lyù : ‰ Döï aùn 4 vuøng kinh teá , goàm : 1. Vuøng kinh teá Baéc Boä 2. Vuøng kinh teá Baéc Trung Boä 3. Vuøng kinh teá Nam Trung Boä 4. Vuøng kinh teá Nam Boä ‰ Döï aùn 8 vuøng kinh teá , goàm : 1. Vuøng kinh teá Ñoâng Baéc Baéc boä 2. Vuøng kinh teá Taây Baéc Baéc boä TS.Traàn Duy Lieân Khoa Du lòch Ñòa lyù kinh teá Vieät Nam - 126 - 3. Vuøng kinh teá Ñoàng baèng soâng Hoàng 4. Vuøng kinh teá Baéc Trung Boä 5. Vuøng kinh teá Duyeân Haûi Nam Trung boä 6. Vuøng kinh teá Taây Nguyeân 7. Vuøng kinh teá Ñoâng Nam Boä 8. Vuøng kinh teá Ñoàng baèng soâng Cöûu long ‰ Döï aùn 5 vuøng kinh teá , goàm : 1. Vuøng kinh teá Ñoâng Baéc boä 2. Vuøng kinh teá Taây Nam Baéc boä 3. Vuøng kinh teá Trung boä 4. Vuøng kinh teá Ñoâng Nam boä 5. Vuøng kinh teá Taây Nam boä Do khoâng coù ñieàu kieän nghieân cöùu kyõ veà caùc döï aùn phaân vuøng kinh teá, xem xeùt caùc maët öu, nhöôïc ñieåm cuûa chuùng, chuùng ta chæ xem xeùt vieäc phaân chia vuøng kinh teá theo döï aùn 5 vuøng. X.2 ÑAËC ÑIEÅM CHUNG VEÀ CAÙC VUØNG KINH TEÁ LÔÙN ôû vieät nam † Vuøng I : Caùc tænh vaø thaønh phoá Ñoâng Baéc Baéc Boä, bao goàm caùc tænh Laïng Sôn, Cao Baèng, Baéc Thaùi, Haø Baéc, Quaûng Ninh, Haûi Höng, Thaùi Bình (7 tænh) vaø thaønh phoá lôùn Haûi Phoøng. Trung taâm vuøng: thaønh phoá Haûi Phoøng. † Vuøng II : Caùc tænh vaø thaønh phoá Taây Nam Baéc Boä, bao goàm thaønh phoá lôùn - Thuû ñoâ Haø Noäi vaø 12 tænh Laø Lai Chaâu, Sôn La, Laøo Cai, Yeân Baùi, Haø Giang, Tuyeân Quang, Vónh Phuù, Haø Taây, Hoaø Bình, Nam Haø, Ninh Bình vaø Thanh Hoùa. Trung taâm vuøng : thaønh phoá Haø Noäi. † Vuøng III : 13 tænh Trung Boä, bao goàm : Ngheä An, Haø Tónh, Quaûng Bình, Quaûng Trò, Thöøa Thieân - Hueá, Quaûng Nam - Ñaø Naüng, Gia Lai, Kon Tum, Quaõng Ngaõi, Bình Ñònh, Ñaéc Laéc, Phuù Yeân, Khaùnh Hoøa. Trung taâm vuøng: Ñaø Naüng. † Vuøng IV : Thaønh phoá Hoà Chí Minh vaø 9 tænh Ñoâng Nam Boä laø Soâng Beù, Laâm Ñoàng, Ninh Thuaän, Bình Thuaän, Taây Ninh, Ñoàng Nai, Long An, Tieàn Giang vaø Baø Ròa - Vuõng Taøu. Trung taâm vuøng: TP HCM. † Vuøng V : Caùc tænh Taây Nam Boä, goàm An Giang, Caàn Thô, Soùc Traêng, Vónh Long, Traø Vinh, Kieân Giang, Minh Haûi, Beán Tre, Ñoàng Thaùp (9 tænh). Trung taâm vuøng: Caàn Thô. Toùm löôïc 5 vuøng kinh teá lôùn cuûa Vieät Nam Teân vuøng Dieän tích Daân soá Soá vuøng TP trung TS.Traàn Duy Lieân Khoa Du lòch Ñòa lyù kinh teá Vieät Nam - 127 - (ngaøn Km2) (trieäu ngöôøi) caáp 2 (tænh, Tp lôùn) taâm vuøng I.Ñoâng Baéc Baéc Boä 40 10,5 8 Haûi Phoøng II.Taây Nam Baéc Boä 85 16,0 13 Haø Noäi III.Trung Boä 122 13,5 13 Ñaø Naüng IV.Ñoâng Nam Boä 52 12,5 10 TP HCM V.Taây Nam Boä 33 12,0 9 Caàn Thô Caû nöôùc 332 64,5 53 X.3 Ñaëc ñieåm töøng vuøng kinh teá lôùn ôû vieät nam X.3.1 Vuøng I y Dieän tích : 40 ngaøn km2 y Daân soá : 10,5 trieäu ngöôøi Caùc ñôn vò laõnh thoå thuoäc vuøng naøy gaén boù vôùi nhau bôûi nhieàu moái lieân heä veà nfmaët, vaø ñaõ sô boä hình thaønh moät toång theå saûn xuaát laõnh thoå vuøng Ñoâng Baéc Baéc boä. * Taøi nguyeân chính: than, saét, kim loaïi maøu, ñaù voâi, cao lanh, daàu löûa, goã, tre, nöùa, muoái bieån, thuûy saûn, taøi nguyeân du lòch nghæ maùt, chöõa beänh; khí haäu caän nhieät, nhieät ñoä trung bình naêm laø 22,3oC, ñaát canh taùc khoâng nhieàu (13,5% caû nöôùc), ñaát troàng caây laâu naêm ít (9,5%), nhieàu nuùi vaø ñoài troïc feralitic naëng, nhieàu hoài, sa nhaân, cheø, thuoác laù, hoa quaû...Bôø bieån daøi khoaûng 350km, theàm luïc ñòa môû roäng, nhieàu vuïng, vònh haûi ñaûo. * Daân cö vaø nguoàn nhaân löïc: 16% daân soá caû nöôùc, maät ñoä cao treân trung bình, cheânh leäch khaù lôùn veà daân cö trong vuøng: Thaùi Bình coù maät ñoä laø 1085 ng/km2 trong khi Cao Baèng laø 67 ng/km2. Caùc khu vöïc taäp trung lao ñoäng coâng nghieäp laø Baéc Thaùi, Haûi Phoøng (32% daân soá laø nhaân khaåu thaønh thò), Quaûng Ninh (43% laø nhaân khaåu thaønh thò). * Coâng nghieäp: Vuøng coù nhieàu xí nghieäp lôùn vaøo baäc nhaát cuûa caû nöôùc: caùc xí nghieäp khai thaùc than, xí nghieäp lieân hôïp luyeän gang theùp Thaùi Nguyeân, nhieät ñieän Uoâng Bí, Phaû Laïi, co khí Duyeân Haûi, ñoùng taøu Baïch Ñaèng, phaân ñaïm Haø Baéc, xi maêng Haûi Phoøng, söù Haûi Döông, chieám gaàn 30% toång soá coâng nhaân vieân saûn xuaát coâng nghieäp cuûa caû nöôùc, vôùi 95% saûn löôïng than caû nöôùc, 90% saûn löôïng gang theùp, 50% nhieät ñieän vaø xi maêng. Ngoaøi 2 tænh coâng nghieäp chuyeân moân hoùa TS.Traàn Duy Lieân Khoa Du lòch Ñòa lyù kinh teá Vieät Nam - 128 - lôùn coù yù nghóa caû nöôùc laø Quaûng Ninh (than vaø nhieät ñieän) vaø Baéc Thaùi (luyeän kim ñen) coøn coù trung taâm ñaàu moái coâng nghieäp lôùn laø Haûi Phoøng, thaønh phoá lôùn thöù 3 caû nöôùc veà daân soá, coâng nghieäp, vôùi gaàn 100 xí nghieäp, trong ñoù coù 1/3 caùc xí nghieäp quy moâ lôùn, thuoäc Trung öông quaûn lyù. Caùc xí nghieäp ôû Haûi Phoøng chuû yeáu thuoäc caùc ngaønh cô khí, vaät lieäu xaây döïng, cheá bieán haøng xuaát khaåu (caù hoäp Haï Long, nhöïa Tieàn Phong, len, deät thaûm len, coùi, may maëc...) Sau Haûi Phoøng coøn coù 4 trung taâm daân cö thaønh thò coù daân soá treân döôùi 10 vaïn laø thaønh phoá Thaùi Nguyeân (14 vaïn) vaø caùc thò xaõ Hoøn Gai, Caåm Phaû, Haûi Döông. * Veà noâng nghieäp: vuøng coù möùc bình quaân veà löông thöïc treân trung bình cuûa caû nöôùc vôùi tyû leä luùa vaø hoa maøu trung bình. Nhoùm chieám gaàn 80% saûn löôïng ñay, hôn 30% saûn löôïng coùi caû nöôùc, 24% ngoâ, hôn 60% khoai taây, 1/3 rau caùc loaïi, 35% traâu, 26% soá heo. * Giao thoâng vaän taûi : Vuøng coù giao thoâng vaän taûi saét, thuûy, boä phaùt trieån toaøn dieän vaø caân ñoái: khoái löôïng haøng hoùa luaân chuyeån do vaän taûi ñòa phöông thöïc hieän chieám 27% toång khoái löôïng haøng hoùa luaân chuyeån cuûa caùc ñòa phöông treân caû nöôùc, 430km ñöôøng xe löûa vaø nhieàu caûng, nhö Haûi Phoøng, Hoøn Gai, Caåm Phaû (cöûa OÂng). Toaøn boä heä thoáng soâng Thaùi Bình naèm treân laõnh thoå cuûa vuøng. Caùc ñöôøng quoác loä soá 2, 3,4,5,10 noái lieàn taát caû caùc tænh vaø thaønh phoá naèm trong vuøng vôùi nhau. * Ngaønh chuyeân moân hoùa chính: khai thaùc than nhieät ñieän, luyeän kim ñen vaø maøu, vaät lieäu xaây döïng, saønh söù, cheá bieán noâng haûi saûn, deät may xuaát khaåu, cô khí ñoùng taøu, cô khí moû, söûa chöõa daân duïng, cô khí noâng cuï, löông thöïc, cheø, thuoác laù,... * Caùc trung taâm coâng nghieäp : Trung taâm coâng nghieäp coù söùc huùt maïnh: Haûi Phoøng, Thaùi Nguyeân. * Caùc chu trình ñoäng löïc saûn xuaát chính : y Chu trình khai thaùc vaø cheán bieán naêng löôïng (than ñaù- nhieät ñieän), hoùa than. y Chu trình khai thaùc vaø cheá bieán quaëng moû kim loaïi - cô khí. y Chu trình cheá bieán noâng haûi saûn - löông thöïc - thöïc phaåm. Nhaän xeùt chung veà vò trí cuûa vuøng: maïnh caû veà coâng vaø noâng nghieäp, vaän taûi, phaùt trieån töông ñoái sôùm, chuyeân moân hoùa vaø phaùt trieån toång hôïp khaù phong phuù, coù vò trí quan troïng veà quaân söï. Haûi Phoøng vöøa laø caûng chung cuûa caû nöôùc vöøa laø quaân caûng. Thaùi Bình vaø Haûi Höng laø kho quaân löông cho caû vuøng, cung caáp lao ñoäng cho coâng nghieäp lôùn cuûa vuøng vaø cung caáp nhaân löïc cho quaân ñoäi khi coù chieán tranh xaûy ra. X.3.2 Vuøng II y Dieän tích : 85 ngaøn km2 y Daân soá : 16 trieäu ngöôøi Caùc laõnh thoå thuoäc nhoùm vuøng naøy gaén boù vôùi nhau tröôùc heát bôûi toaøn boä heä thoáng soâng soâng Hoàng, heä thoáng thuûy vaên coù aûnh höôûng to lôùn tôùi moïi hoaït ñoäng TS.Traàn Duy Lieân Khoa Du lòch Ñòa lyù kinh teá Vieät Nam - 129 - saûn xuaát vaø sinh hoaït xaõ hoäi cuûa caùc ñôn vò laõnh thoå naøy, böôùc ñaàu hình thaønh moät TPK to lôùn. * Taøi nguyeân chính: thuûy naêng, saét, ñoàng, chì, croâm, apatit, pyrit, goã, tre, nöùa, cheø, rau quaû, muoái bieån, ñoàng coû chaên thaû, thuûy saûn, döøa, queá, caây coâng nghieäp laâu naêm (18% dieän tích caây laâu naêm cuûa caû nöôùc), khí haäu caän nhieät ñôùi pha oân ñôùi treân nuùi cao, ñòa hình phöùc taïp, nuùi cao, soâng saâu, hieåm trôû, döï tröõ thuûy naêng lôùn nhaát. * Daân cö vaø nhaân löïc: vuøng coù soá daân lôùn nhaát, chieám 1/4 daân soá caû nöôùc, maät ñoä ñöùng thöù tö trong soá 5 nhoùm nhöng phaân boá raát cheânh leäch trong noäi boä nhoùm: Nam Haø treân 800 ngöôøi/km2, Lai Chaâu 26 ngöôøi/km2 (ñoä cheânh: 1/30). Gaàn 2/3 daân soá taäp trung ôû caùc tænh ñoàng baèng phía Ñoâng Nam: Haø Noäi, Thanh Hoùa vaø Nam Haø ñeàu coù daân soá treân döôùi 3 trieäu ngöôøi. * Coâng nghieäp : Vuøng naøy coù nhieàu xí nghieäp coâng nghieäp lôùn, trong ñoù coù nhieàu xí nghieäp qui moâ lôùn, thieát bò hieän ñaïi, thuoäc loaïi caùc xí nghieäp ñaàu ngaønh nhö: y Veà cô khí coù Coâng cuï soá 1, Traàn Höng Ñaïo... y Veà hoùa chaát coù caùc xí nghieäp Apatit Laøo Cai, Xupe phoát phaùt Laâm Thao, cao su sao Vaøng, döôïc phaåm I Haø Noäi, y Ngaønh deät coù caùc xí nghieäp deät Nam Ñònh, deät 8-3, deät Vónh Phuù, nhaø maùy giaáy Baõi Baèng... y Vuøng chieám soá löôïng coâng nhaân vieân laøm vieäc trong caùc xí nghieäp coâng nghieäp lôùn nhaát trong 5 vuøng (35% toång soá); vôùi thuûy ñieän Thaùc Baø vaø Hoaø Bình, vuøng seõ trôû thaønh vuøng maïnh nhaát veà saûn löôïng thuûy ñieän vaø coù caùc trung taâm, ñaàu moái coâng nghieäp quan troïng coù yù nghóa caû nöôùc hoaëc caû mieàn. y Caùc trung taâm ñaàu moái coâng nghieäp ñoù laø : † Haø Noäi: Trung taâm haønh chính, chính trò - vaên hoùa cuûa caû nöôùc, ñoàng thôøi laø trung coâng nghieäp, thöông maïi, du lòch vaø giao thoâng vaän taûi - thoâng tin lieân laïc cuûa caùc tænh phía Baéc. † Nam Ñònh: Trung taâm coâng nghieäp deät lôùn nhaát cuûa caû nöôùc vôùi lieân hôïp caùc xí nghieäp deät Nam Ñònh, vôùi soá löôïng coâng nhaân leân tôùi treân 1 vaïn ngöôøi, haøng naêm saûn xuaát ra treân 50 trieäu meùt vaûi. Cuøng vôùi moät soá nhaø maùy deät khaùc trong vuøng, soá löôïng vaûi deät ra haøng naêm ôû ñaây chieám tôùi 37 % soá löôïng vaûi cuûa caû nöôùc. † Vieät Trì: Laø moät trung taâm coâng nghieäp quan troïng coù yù nghóa toaøn mieàn Baéc, hoaøn toaøn môùi ñöôïc xaây döïng töø nhöõng naêm 60. Do gaàn nguoàn nguyeân lieäu, gaàn nguoàn nöôùc vaø giao thoâng vaän taûi thuûy boä neân taïi ñaây hình thaønh trung taâm coâng nghieäp hoùa chaát lôùn cuûa caû nöôùc, ñoàng thôøi cuõng laø trung taâm cheá bieán goã giaáy lôùn cuûa caû nöôùc. Vuøng coøn chieám treân 1/2 saûn löôïng cheø cheá bieán, 36% saûn löôïng thuoác laù ñieáu vaø 35% saûn löôïng ñöôøng. TS.Traàn Duy Lieân Khoa Du lòch Ñòa lyù kinh teá Vieät Nam - 130 - * Veà noâng nghieäp : vuøng chieám hôn 60% dieän tích ñoàng coû chaên thaû caû nöôùc vôùi 30% soá traâu boø caû nöôùc vaø 11% soá ñaàu heo, 39% saûn löôïng khoai taây, 1/3 saûn löôïng rau caùc loaïi, 55% saûn löôïng boâng, 42 % saûn löôïng coùi. Caùc khu vöïc cheø noåi tieáng nhö ôû Phuù Thoï, Yeân Baùi, Sôn La, Nghóa Loä, Moäc Chaâu, Phong Thoå (Lai Chaâu). * Giao thoâng vaän taûi: khaù phaùt trieån vôùi ñuû caùc loaïi hình : ñöôøng saét, ñöôøng boä - oâ toâ, ñöôøng thuûy vaø ñöôøng haøng khoâng. Ñaëc bieät laø coù saân bay quoác teá Noäi Baøi. * Caùc ngaønh chuyeân moân hoùa chính: cô khí cheá taïo, cô khí chính xaùc, thuûy ñieän, deät may, hoùa chaát, cheá bieán cheø, cô khí giao thoâng vaän taûi, haøng tieâu duøng, dòch vuï du lòch. * Caùc chu trình saûn xuaát chính ñang vaø seõ hình thaønh : y Chu trình thuyû lôïi kyõ thuaät döïa treân nguoàn thuûy naêng to lôùn, söû duïng toång hôïp söùc nöôùc heä thoáng soâng Hoàng. y Chu trình hoùa hoïc kim loaïi maøu döïa treân cô sôû thuûy ñieän reû. y Chu trình cheá bieán caùc saûn phaåm nhieàu thaønh phaàn (cô ñieän, oâ toâ, maùy keùo, maùy chính xaùc, ñieän töû, tô sôïi, da toång hôïp...). y Chu trình hoùa hoïc quaëng moû döïa treân cô sôû hoùa luyeän pyrit, apatit, phoát pho, muoái bieån... y Chu trình hoùa hoïc goå giaáy, xenluyloâ. y Chu trình cheá bieán caùc saûn phaåm chaên nuoâi vaø troàng troït. y Chu trình cheá bieán caùc saûn vaät bieån. Nhaän ñònh chung: vuøng II giöõ vò trí quan troïng veà coâng nghieäp (30% giaù trò GDP caû nöôùc); löông thöïc vaø vaän taûi veà cô baûn ñaõ phaùt trieån gaàn töông öùng vôùi trình ñoä chung vaø möùc bình quaân cuûa caû nöôùc. Taïi ñaây coù trung taâm kinh teá, vaên hoùa, chính trò lôùn, laø chieác noâi cuûa caû nöôùc vaø toaøn daân toäc. Trong phaïm vi vuøng, söï phaân boá saûn xuaát vaø daân cö coøn cheânh leäch nhieàu (giöõa Taây Baéc vaø Ñoâng Nam). X.3.3 Vuøng III y Dieän tích : 122 ngaøn km2 y Daân soá : 13,5 trieäu ngöôøi Caùc ñôn vò laõnh thoå thuoäc vuøng naøy coù nhieàu ñieåm ñaëc tröng gioáng nhau veà töï nhieân, daân cö, lòch söû, xaõ hoäi vaø kinh teá. * Taøi nguyeân chính: quaëng saét, than, kim loaïi maøu, caùt traéng, goã tre nöùa, haûi saûn; khí haäu, nhieàu ñaát troàng caây coâng nghieäp laâu naêm (khoaûng 15% caû nöôùc, vôùi caø pheâ, cheø, cao su, cam, hoà tieâu), ñaát canh taùc chieám 18% caû nöôùc. Bôø bieån nhieàu vuøng vònh kín gioù vaø nôi nghæ maùt, du lòch. * Daân cö vaø nguoàn nhaân löïc: thöa daân nhaát, chieám gaàn 20% daân soá, maät ñoä trung bình cuûa caû nöôùc, chöa coù nhöõng nôi taäp trung daân vôùi trung taâm coù söùc huùt maïnh, nhöng coù nhieàu trung taâm vöøa môùi phaùt trieån, coù söùc huùt trung bình naèm raûi raùc ñeàu theo chieàu daøi cuûa vuøng: Vinh, Hueá, Ñaø Naüng, Nha Trang. TS.Traàn Duy Lieân Khoa Du lòch Ñòa lyù kinh teá Vieät Nam - 131 - * Veà coâng nghieäp : coù nhieàu xí nghieäp coâng nghieäp, song ña soá laø caùc xí nghieäp vöøa vaø nhoû, do ñòa phöông quaûn lyù. Chuû yeáu thuoäc caùc ngaønh khai thaùc vaø cheá bieán noâng laâm saûn, haûi saûn. * Veà noâng nghieäp : chieám hôn 40% khoái löôïng haûi saûn khai thaùc cuûa caû nöôùc, 1/3 saûn löôïng maøu (chuû yeáu laø khoai lang vaø saén), 1/4 saûn löôïng boâng,v.v. * Giao thoâng vaän taûi: phaùt trieån toaøn dieän vôùi hai tuyeán ñöôøng boä vaø moät tuyeán ñöôøng saét chaïy suoát doïc laõnh thoå vuøng vaø nhieàu tuyeán ñöôøng caét ngang noái vuøng duyeân haûi vôùi caùc vuøng nuùi vaø cao nguyeân; ñöôøng bieån phaùt trieån vôùi nhieàu haûi caûng toát (Cöûa Loø, Beán Thuûy, Soâng Gianh, Ñaø Naüng, Qui Nhôn, Cam Ranh, Nha Trang vaø ñaëc bieät laø caûng daàu khí töông lai Dung Quaát), nhieàu saân bay, khi caàn coù theå toå chöùc caùc ñöôøng bay noái vôùi caùc vuøng khaùc trong nöôùc. * Ngaønh chuyeân moân hoùa chính: khai thaùc goã, khai thaùc vaø cheá bieán haûi saûn, ñöôøng mía, caø pheâ, döøa, cam (möùc ñoä coøn môø nhaït). * Caùc chu trình môùi hình thaønh, coù khaû naêng phaùt trieån : y Chu trình khai thaùc vaø cheá bieán haûi saûn y Chu trình khai thaùc vaø cheá bieán goã y Chu trình cheá bieán caây coâng nghieäp nhieät ñôùi vaø noâng saûn y Chu trình khai thaùc than - nhieät ñieän - hoùa than ñaù y Chu trình kim loaïi ñen y Chu trình hoùa loïc daàu khí (taïi Dung Quaát - Vaïn Töôøng) Nhaän ñònh chung: yeáu keùm veà coâng nghieäp, coù nhieàu trung taâm nhöng chöa phaùt trieån, vaø bao goàm nhöõng boä phaän laõnh thoå heïp ngang, keùo daøi bò caét xeû bôûi caùc ñeøo ngang vaø soâng, neân söï lieân heä giöõa caùc vuøng khoâng phong phuù vaø chaët cheõ laém. Vì vaäy caùc tænh Thanh Hoùa, Laâm Ñoàng, Ninh Thuaän, Bình Thuaän coù xu höôùng quay löng laïi vôùi vuøng II laø moät taát yeáu. Trong caùc trung taâm cuûa vuøng III thì Ñaø Naüng coù nhieàu trieån voïng taïo söùc huùt lôùn, gaén boù vôùi caùc ñôn vò laõnh thoå cuûa vuøng thaønh moät khoái keát hôïp saûn xuaát lôùn. Toaøn vuøng coù moät heä thoáng giao thoâng vaän taûi thuûy boä lieàn maïch cuõng laø moät yeáu toá taïo thuaän lôïi cho söï keát hôïp vaø lieân heä giöõa caùc boä phaän laõnh thoå trong vuøng vôùi nhau. X.3.4 Vuøng IV y Dieän tích : 52 ngaøn km2 y Daân soá : 12,5 trieäu ngöôøi * Taøi nguyeân chính: daàu löûa, boâ xít, goã, boâng, cao su, cheø, caø pheâ, döøa, mía, döùa, choái, chanh, cam,...ñaát troàng caây laâu naêm nhieàu nhaát trong caùc nhoùm (39% cuûa caû nöôùc), khí haäu nhieät ñôùi caän xích ñaïo, noùng quanh naêm, naéng nheàu, nhieät ñoä trung bình haøng naêm treân 27oC, haûi saûn khaù phong phuù. TS.Traàn Duy Lieân Khoa Du lòch Ñòa lyù kinh teá Vieät Nam - 132 - * Daân cö vaø nguoàn nhaân löïc: chieám 20% daân soá caû nöôùc, coù maät ñoä vöøa phaûi, doài daøo nhaân löïc thuoäc caùc ngaønh coâng nghieäp cheá bieán, vaän taûi vaø dòch vuï, coâng nhaân laønh ngheà veà cô khí, ñieän maùy. Thaønh phoá Hoà Chí Minh laø trung taâm lôùn coù söùc huùt maïnh bao truøm toaøn boä vuøng laõnh thoå naøy. Caùc trung taâm vöøa: Bieân Hoøa, Vuõng Taøu. * Veà coâng nghieäp : nôi taäp trung nhieàu nhaát caùc xí nghieäp coâng nghieäp so vôùi caùc vuøng khaùc trong caû nöôùc vôùi ñuû caùc ngaønh, ñaëc bieät laø caùc laõnh vöïc coâng nghieäp cheá bieán: cheá bieán haøng tieâu duøng (giaáy, deät, söõa, ñoà nhöïa, haøng cô khí...), caùc xí nghieäp cheá taïo ñoäng cô, laép raùp maùy moùc, xi maêng, ñoùng taøu... vôùi hai trung taâm coâng nghieäp ñaùng chuù yù laø : †Thaønh phoá Hoà Chí Minh laø ñòa khu daãn ñaàu caû nöôùc veà soá löôïng caùc xí nghieäp saûn xuaát (1/2 soá löôïng xí nghieäp cuûa vuøng), vôùi 80% giaù trò saûn löôïng coâng nghieäp laø haøng tieâu duøng. Nhieàu xí nghieäp coù qui moâ khaù lôùn vaø taïo ra nhieàu saûn phaåm coù giaù trò cao (keå caû xuaát khaåu ), song haàu heát caùc xí nghieäp naøy naèm trong noäi thaønh, nguyeân lieäu nhaäp, caùc cô sôû saûn xuaát haàu nhö ñoäc laäp vôùi nhau, naèm vaøo caùc khu ñoâng daân cö thöôøng gaây oâ nhieãm vaø caûn trôû giao thoâng vaän taûi trong noäi thaønh. † Trung taâm coâng nghieäp Bieân Hoøa (Ñoàng Nai): roäng treân 300ha, do toå chöùc SONADEZI khôûi coâng xem xeùt xaây döïng maët baèng vaø caáu truùc haï taàng vaøo naêm 1964, sau ñoù cho caùc chuû tö nhaân thueâ ñeå xaây döïng caùc xí nghieäp saûn xuaát caùc maët haøng: giaáy, ñöôøng, thuûy tinh, luyeän kim, cô khí vaø gaàn ñaây laø Trung taâm coâng nghieäp Bieân Hoøa thöù 2 cuõng ñöôïc xaây döïng nhö moâ hình cuõ naèm ñoái dieän beân kia xa loä, ñaây cuõng laø trung taâm coâng nghieäp quan troïng. Hai trung taâm coâng nghieäp naøy ñeàu coù taän duïng nhöõng öu ñieåm saün coù laø nguoàn nhaân löïc ñoài daøo coù tay ngheà, thuaän lôïi veà giao thoâng vaän taûi (ñöôøng boä, ñöôøng thuûy), gaàn Saøi Goøn (trung taâm khoa hoïc-kyõ thuaät - kinh teá vaø thöông maïi lôùn cuûa Vieät Nam). * Veà noâng nghieäp : maïnh veà rau ñaäu, caây aên traùi, caây coâng nghieäp (nhö caø pheâ, tieâu, ñieàu, mía, thuoàc laù, cao su...) * Giao thoâng vaän taûi: phaùt trieån toaøn dieän goàm ñuû loaïi phöông tieän vaän taûi: thuûy, boä, ñöôøng saét vaø haøng khoâng. Khoái löôïng haøng hoùa luaân chuyeån haøng naêm do vaän taûi ñòa phöông thöïc hieän chieám 28% toång khoái löôïng haøng hoùa do caùc ñòa phöông caû nöôùc. * Ngaønh chuyeân moân hoùa chính: cô khí heä thoáng thuûy boä, cô khí chính xaùc, cô khí ñieän töû, noâng cuï, haøng tieâu duøng, deät-da-may, cheá bieán thöïc phaåm, hoùa- döôïc, dòch vuï du lòch...troàng caây aên traùi nhieät ñôùi, chaên nuoâi vaø trong töông lai: hoùa daàu, luyeän nhoâm. * Caùc chu trình ñoäng löïc saûn xuaát chính: y Chu trình cheá bieán caùc saûn phaåm nhieàu thaønh phaàn (cô khí) y Chu trình coâng nghieäp cao su, daàu thöïc vaät. y Chu trình cheá bieán haûi saûn y Chu trình hoùa daàu - khí TS.Traàn Duy Lieân Khoa Du lòch Ñòa lyù kinh teá Vieät Nam - 133 - Nhaän ñònh chung: vuøng coù coâng nghieäp phaùt trieån maïnh nhaát vôùi 35% GDP caû nöôùc, coù tieàm naêng veà thieát bò - kyõ thuaät vaø nguoàn nhaân löïc laønh ngheà, coù maïng löôùi giao thoâng vaän taûi phaùt trieån maïnh, song laïi thieáu nguyeân lieäu, nhieân lieäu-naêng löôïng haïn cheá. Taïi ñaây coù theå hình thaønh caùc truïc tam giaùc phaùt trieån nhö: Saøi Goøn - Bieân Hoøa - Vuõng Taøu, coâng nghieäp vaø du lòch, hay Dalat - Saøi Goøn - Vuõng Taøu, du lòch - coâng nghieäp - thöông maïi dòch vuï. X.3.5 Vuøng V y Dieän tích : 33 ngaøn km2 y Daân soá : 12 trieäu ngöôøi Caùc tænh trong nhoùm naøy coù nhieàu yeáu toá töï nhieân, daân cö, lòch söû, xaõ hoäi vaø kinh teá töông ñoàng: ñoù laø vuøng chaâu thoå phuø sa môùi boài ñaép cuûa soâng Cöûu Long vaø môùi ñöôïc khai thaùc. * Taøi nguyeân chính : daàu löûa (ngoaøi theàm luïc ñòa), ñaát phuø sa môùi phì nhieâu chieám hôn 30% dieän tích canh taùc caû nöôùc, coøn coù khaû naêng taêng vuï thaâm canh, haûi saûn phong phuù, than buøn, than ñöôùc vaø suù veït. * Daân cö vaø nguoàn nhaân löïc: chieám 18% daân soá caû nöôùc, coù maät ñoä daân cö trung bình cao (360% ngöôøi/km2), phaân boá khaù ñeàu trong vuøng, ñoä cheânh toái ña veà maät ñoä trong vuøng khoâng tôùi 1:3. Coøn coù khaû naêng ñöa theâm daân töø vuøng khaùc tôùi, daân soá toaøn vuøng naêm 2000 coù theå taêng leân 16 trieäu vôùi maät ñoä trung bình 500ngöôøi/km2. Caùc trung taâm coù söùc huùt trung bình : Caàn Thô, Vónh Long, Sa Ñeùc. * Veà coâng nghieäp : caùc xí nghieäp coâng nghieäp trong vuøng ñeàu laø caùc xí nghieäp coù qui moâ vöøa vaø nhoû do ñòa phöông quaûn lyù. Saûn phaåm coâng nghieäp chuû yeáu laø cheá bieán löông thöïc thöïc phaåm, haøng tieâu duøng, cheá bieán haûi saûn, vaät lieäu xaây döïng vaø taäp trung taïi caùc thaønh phoá vaø thò xaõ trong vuøng. * Veà noâng nghieäp : öu theá maïnh cuûa caû nöôùc, maëc daàu dieän tích töï nhieân nhoû nhaát, nhöng laïi chieám gaàn 40% toång dieän tích canh taùc luùa cuûa caû nöôùc, neáu chæ tính rieâng dieän tích luùa moät vuï thì chieám tôùi 50% toång dieän tích luùa moät vuï cuûa caûnöôùc, 20% dieän tích caây laâu naêm, ngoaøi ra coøn coù ñaäu töông, mía, ñaùnh baét haûi saûn, chaên nuoâi. Coù trieån voïng veà ñay, döøa, caây aên traùi. * Giao thoâng vaän taûi: chuû yeáu laø ñöôøng soâng, keát hôïp giao thoâng thuyû ven bieån. Ñöôøng boä khaù phaùt trieån song chaát löôïng vaø löu haønh coøn keùm (do aûnh höôûng cuûa keânh raïch, ñòa chaát). Khoái löôïng haøng hoùa luaân chuyeån do vaän taûi thuûy chieám öu theá. * Ngaønh chuyeân moân hoùa chính: Chuyeân canh caây löông thöïc, cheá bieán löông thöïc, nuoâi troàng vaø cheá bieán thuûy saûn, saûn xuaát vaø ñoùng hoäp caùc loaïi caây aên traùi nhieät ñôùi. * Caùc chu trình ñoäng löïc chính : TS.Traàn Duy Lieân Khoa Du lòch Ñòa lyù kinh teá Vieät Nam - 134 - y Chu trình cheá bieán löông thöïc: gaïo, baép y Chu trình cheá bieán thuûy saûn y Chu trình cheá bieán haøng noâng saûn. Nhaän ñònh chung : coâng nghieäp trong vuøng phaùt trieån yeáu do taøi nguyeân khoâng saün,vuøng coù theå trôû thaønh vuøng chuyeân canh veà caây löông thöïc, caây aên traùi vaø nuoâi troàng, cheá bieán thuûy saûn. GHJL GHJL TS.Traàn Duy Lieân Khoa Du lòch Ñòa lyù kinh teá Vieät Nam - 135 - TAØI LIEÄU THAM KHAÛO 1. Traàn Ñình Giaùn (chuû bieân): Ñòa lyù Vieät Nam, Nhaø xuaát baûn KHXH - Haø Noäi 1990. 2. Nguyeãn Troïng Ñieàu, Vuõ Xuaân Thaûo: Ñòa lyù kinh teá Vieät Nam, Taäp 1&2, NXB Giaùo duïc - Haø Noäi 1983, 1984. 3. Leâ Baù Thaûo : Thieân nhieân Vieät nam, Nhaø xuaát baûn KHKT - Haø Noäi 1990. 4. Vaên Thaùi: Ñòa lyù kinh teá Vieät nam, Tröôøng ÑHKT Tp. Hoà Chí Minh - 1994. 5. Toång cuïc Thoáng keâ: Nieân giaùm thoáng keâ Vieät nam 1993, Nhaø Xuaát Baûn Thoáng keâ, Haø noäi - 1994. 6. Saigon Time Club : Tuaàn san Kinh teá Saøi goøn, Tp HCM : 1992 - 1995. HFJKPA HFJKPA TS.Traàn Duy Lieân Khoa Du lòch