Những hình thái của biến thể thành ngữ chỉuất hiện trong tiếng Anh
Biến thể thành ngữ thay đổi trật tự thành tố cấu tạo và na gọn là hình thái của biến thể thành ngữ chỉ xuất hiện trong tiếng Anh. Loại biến thể thành ngũ này gắn với sự thay đổi vị trí của thành tổ có chức năng là tân ngữ và sự mất đi của thành tố là giới ngữ. Mặc dù trong cả tiếng Anh và tiếng Việt đều tồn tại dạng hình thái của biến thể thành ngữ là biến thể thành ngữ có thành tố cấu tạo được thay thế bằng ngữ đồng nghĩa hoặc thuộc cùng trường nghĩa nhưng sự thay thế thành tố là trạng ngữ, liên ngữ lại chỉ có trong tiếng Anh. Tương tự như vậy, bổ nghĩa trạng ngữ của hình thái biến thể thành ngữ có thêm thành tố bổ nghĩa không có trong tiếng Việt nhưng lại xuất hiện trong tiếng Anh.
4.3. Những hình thái của biến thể thành ngữ chỉ xuất hiện trong tiếng Việt,
Những hình thái của biến thể thành ngữ chỉ xuất hiện trong tiếng Việt đó là các thành ngữ biến thể ngữ âm và biến thể thành ngữ có nguồn gốc từ thành ngữ của ngôn ngữ khác. Sự rút gọn của thành tô là giới ngữ trong hình thái biến thể thành ngữ ở dạng đầy đủ và rúư gon và bổ nghĩa của tiêu từ tình thái và danh ngữ trong hình thái biến thể thành ngữ có thêm thành tố bổ nghĩa chỉ có trong tiếng Việt
6 trang |
Chia sẻ: yendt2356 | Lượt xem: 431 | Lượt tải: 0
Bạn đang xem nội dung tài liệu Dấu hiệu và hình thái của biến thể thành ngữ trong tiếng Anh và tiếng Việt, để tải tài liệu về máy bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
So 10 (240>-2015 NG6N NGC & Bin S6NG 141
[NGON N G C HOC - V I E T NGU" HQC-NGOAI N O q
DAU HIEU vA HINH THAI CUA BIEN THE
THANH NGC" TRONG TIENG ANH VA TIENG VlfT
SIGNS AND FORMS OF IDIOM VARIANTS IN ENGLISH AND VIETNAMESE
DANG NGUYEN GIANG
(TS; Hpc vifn Khoa hpc Xd h$i)
Abstract: Idioms in both Englisfa and Vietnamese are regarded as special language units because they
usually have tiieir own typical fixed [soperties. Howeva-, in &ct, we can see a lot of idioms violating tiK
principles of tfiese fixed properties. Pairs or groiqis of idioms wiiose ccmtents are the same and vihose
forms are different can be idiom variants. This aiticle ^ves criteria to realize idiom variants, and is about
their signs and forms as well as tfae similarities and differences between English and Vietnamese in terms
of these.
Key words: Idiom variants; signs; foims; language units; fixed properties; components.
L Ddt v i n d l
Ll. Hfiu fait cfic nhd ngdn ngft hpc diu tfidng
nhit cfao ling, sy cd £ ^ ve falnfa th^ Id mdt trong
nhftng ^ tinh cfla tiifinh ngtt. SeidI vfi McMOTdie
(1988) [1], Cowie, Mackin vd McCaig (1993) [2],
Hornby (1995) [3], Fernando (1996) [4]... khfing
( ^ tiifii^ ngft Ui n ^ cd (^nh vd nghid cfla diung
khdng till suy ra tft n^hla cfla cfic tiidnh td ciu tgo.
C6 cftng quan d i ^ vdi Dd Hftu Chfiu (1981) [9],
Nguyin Otic Dfin (1986) [10], Nguyin Vfin M ^
(1986) [11],... Hofing Vfin Hfinh (2008: 31) [12]
vilt: "Theo cficfa hilu thdng tfiudng tfil tfifinh ngft
Ifi mpt logi td fapp cd djnfa, bin vibig vl falnfa tfadi -
ciu tiuc, faofin dilnh, bdng ba^ ve n g ^ dupc sft
dyng rpng rfii trong gjao tilp hfing ngdy, d$c bift Id
tiong khmi i^;tt". ^ i g cho ring, tfnh cd djnfa vl
falnfa tfadi - ciu trdc ciia tiifinh ngft dupc till h i ^ d
hai d$c dilm. Mpt Id, tfidnh pfain tii vyng cfla ngdn
ngft, ndi chung Ifi dn djnh, n^w Id cdc yeu td tgo
n ^ tfifinfa ngQ faiu nfau dupc ^ft ngt^^n ttong sft
dyng, mfi trong nfailu tnidi^ hpp Ididng tfil Ifaay
tfie l ^ g cfic ylu td kfafic (...). Hai Ifi, tinfa bin vQng
vl c ^ tiftc cfla tiifinfa ngft till h i ^ d sy cd ^nh vl
di$t ty cdc Ihfinh td tgo n&i Ihfinh ngQ.
Trong tiiyc tl sft dyng thfinh ngQ, cfaflng ta vin
ggp nhQng cich ddng thfinh i ^ vi jrfigm cic
nguyfin tfie cfta tinh cd ^nh vfta dupc nfiu ti^
Cmng hgn, ngudi ta cd tfil ndi: to tote into one's
head hay to take into one's mind (trong tilng Anfa)
vfi chon nhau cdt rin faay chon rau dt ron (ttwng
t i ^ Vift) (tiifinh phin tft vyng cfta thfinh ngtt dd
thay ddi); off and on faay on and off (tiong tilng
Anh) vd giai gid tidm mua hay ddm mua gidi
gjd (trong tilng Vift) (tr§t ty cfic tiidnh td tgo
nen tfafinfa ngtt dd tfaay ddi). Cdc edp tfadnfa ngtt
trong cdc vf dy trfin cd nghTa gidng nhau vd
cfaiing dupc coi Id cfic bien thl cfla nhau.
l.Z Trong cudn "The American heritage
dictionary of the English language" [5], bien
till dupc djtili nghTa nfau sau: "Biln thl chfnh Ifi
dilu nfiy khfic vdi dieu kia d bhih difn hlnh thdi
nhu Id cich vilt khdc nhau faay pfadt dm kfadc
nfaau cfta cflng mdt tft**. Dilu ndy cd ngfaTa Ifi
hlnh tfadi cfta cfic tft tfaay ddi nhung ngfaTa cfla
cfaftng vin gift nguyen. Nhu v^y, mft tft dupc
phfit fim theo hai cdch s6 tgo ra cdc biln thl ngtt
dm cfla tir dd. Fernando vd Flavell (1981: 25)
[6] cfao ring, biln tfai tfadnfa ngft Id cdc c$p faay
bd ba tfafinfa ngft nhu: bury the tonudunvk/
hatchet, lead someone a merry chase/ dance,
not to touch something with a ten-foot/ barge
pose, blow one's stack/ cool/ top. hit the hay/
sack,.. Hai tdc gid nfiy dd ddng nhit biln thl
thanfa ngtt vd thfinh ngQ ddng ngfaia vdi nhau.
VI dy, ti^ng c$p tfafinfa ngtt hit the hay/ sack,
hay vfi sack cd thl hodn ddi cho nhau nfaung
chflng kfadng tiiudc cung mdt tnidng ngfaia.
Cfafaih vi vgy md hit the hay vd hit the sack
142 N G 6 N NGff & fldi S O N G S6 10 (240)-201i
khdng phii l i cic bifa the thanh ngd; chiing li
cic thinh ngO'dong ngh^
Trong nghien cihi niy, de nli|n biet hi§n t u ^ g
b i ^ th^ thinh ngQ- chung tdi dya vio hai tieu chi;
ngi dung vi hinh thii. N$i dung du<;c dga troi
nhOng hinh inh bieu tnmg gi6ng h e * Idiic nhau
c6n hinh thii thl 1^ dva trto nhOng ciu UAc gi6ng
h ( ^ khic nhau. N&i l i t h9p ci hai tiSu chl li hlnh
inh b i ^ tnmg lam CO 56 cin ^ nghia biSu tnmg vi
k^ c ^ ngd phip, chung ta c6 di^ xic djnh d u ^
cic b i ^ thS diinh ngd nhu sau:
Cic bien th^ fliinh ngd l i cic d^g khic nhau
cua cOng mOt diinh ngd c6 "^ nghm bieu tnmg
hoin toin giong nhau, c6 ket ciu ngd i ^ d6ng
nhat, trong d6 c6 die c6 sv fliay doi t i^ t(t hojto
diay fli6 fliinh phlta ciu t ^ bSng cic tit ngd d ^ g
nghia h ( ^ fliuOc cung tnidng n^ib.
2. Dau hlfu dia bien thl thinh ngft
2.1. Diu hi$u cua biin thi Oiinh ngtt Irong
ChOng ta c6 die dl ding nh$n fliay cic diinh t6
cila m$t fliinh ngd tiing Anh < ^ bi^ li d$ng ngd
h o ^ danh ngd c6 dii dui;c diay dii bing nhdng
don vi dong ngMa hojc thupe cung tni6ng ngh&.
Vf dg, d$ng ngd scream tiong thinh ngd eo scream
bhie murder c6 the dugc thay thi bing dgng ngd
cry nhung ngi dung cda thinh ngd van khdng thay
doi. Thyc t i dll cic c$p diinh ngd nhu to gef ow ' j
blood 1^-to have one's blood 1^, towelcomewith
open arms-to greet with open arms, vhtojindthe
length of someone's feet - ta know the length 0/
someone 'sfeet d ^ digc coi li bien die cua nhau.
Bien flii diinh ngd trong tiing Anh li d^g
thdc khic cua thinh ngd nhung n$i dung cOa
chOng 1^1 dui;x; gid nguygn so vdi cic diinh ngd
gic. N6i m$t cich khic dil khl m$t ho$c nhiiu
thinh t i cOa thinh ngd goc d u ^ thay dii b ^ m$t
ho$c nhiiu thinh to khic thu^c ciing tni6ng nghia
dll chiing ta coi d6 l i biin dii diinh ngd. N$i dung
niy dui;K cy the nhu sau:
- Mgt dgng ngd dui^ thay tiii h6i mOt dOng
ngd khic thu$c c i ^ tmdng nghia: ta get one's
back iqi-toset one's back up-to put one's back
V- , ,
- Mgt danh ngd dugc diay die b9ng m$t danh
ngd khic thugc cung tnjdng ngh&: ta take into
one's head-to lake inta one's mind.
M§t tr?ng ngd dw?c fliay flii bing ro§t tt?ng
ngd khic fliufc ciing tnidng n ^ : <0 « " * ' ? * ' ' * •
to come asunder.
- MOt lien ngd dugc fliay die bSng ra§t Uin
ngd khic fliuOc cung tnidng ngMi: «"™te <» !'•-
tamakeaslhou^
• M§t dnh ngd dugc diay dii bing mOt tfnh
ngd khic diu0c ciing tnidng n^ila: (B Ame a grea(
mindto-ta have a good mind ta.
Ngoii ra, trcmg ding Anh cdng c6 cic bien flii
diinh ngd khic nhau v7tr$t ty diinh t6 d u t|o (on
andcffvkitffand on). Tuy nhi&i, loji bien dii
fliinh ngd niy Ifi khdng phi bien.
Thinh ngd tiing Anh ciing c6 chdc ning t^o
ciu giong nhu tit. Do v$y, m$t s6 fliinh td cua
fliinh ngd nhu dnh tir sd hdu, tan ngd cda d^ til
nhin xung,...c6 Ihi ty thay doi, dieu chinh nhim
gid dupc sy boi hgp gida cic thinh phin trong
ciu.
2 2 Dili hifu cua biin Ihi thdnh ngt trong
IlingViil
Sy thay dii hlnh flidc cda fliinh ngd c6 dii li
sy diay flii cic diinh to ciu t ^ h o ^ li diay dii
tr§t ty cua cic fliinh to ciu tjio. Cd nhdng tiudng
hgp cic thinh ngd cd hlnh thiic khic nhau (vi ch$t
ty cic fliinh to ciu t ^ , v i sy fliay doi hlnh didc
cda cic thinh to ciu t ^ ) , tuy nhien y nghia bieu
tnmg cua cic tiiinh ngd v&a hoin toin chua diay
dii, n ^ li gida cic biin tiii diinh ngd niy
khdng c6 sy khic bi^ vi ^ nghia. Trong tiing Vi^
bien the thinh ngd c6 cic diu higu nhu sau:
- Cic b i ^ dil fliinh imd khic nhau vi biin die
ngd Im cua cic thinh td ciu t^o: chdn nhau dt
ron - chdn rau cit ron, bay binh bo trgn - bdi binh
bdtrdn, budn nhtr trdu cin - buSn nhu chdtl cdn,
dn sdu nglui ning - an sou nglvua ning bit mSi
chua sgch-vdl mm chua sgch, nim chdu bin be-
ndm chiu bdn biin,...
- Cic biin flii tiiinh ngd khic nhau vi t i^ ty
cic thinh to ciu t9o :n^m(f rn i^ goi- ndmgai
nim mil, da mdi tic bgc - tdc bgc da mdi, gde bi
chin trdi • chin trdi gde be, dii ndng ddm mua •
ddm mua dot ning ci chiu chim long-chim Idng
cichgu,...
- Cic biin flii dilnh ngd c6 sy tiw tiii cic
tiiinh t i d u t ^ bing nhdng don V) ddng ngUi
hojc fliu$c cdng tnidng n^iia: da nhu hion - di
sd 10 (240V2015 NG6N NGtr & Bin S6NG 143
nhu cgp, cdn hgt cam k^ng vd-dn cam khdi^
bi, cung hpi ciing thtiyin - dSr^ hdi dong thtiyen,
binh himg tudng mgnh - qudn himg tudng mgnh,
vS Aidng cho huau chgy - vgch Atdng cho huau
chgy....
3. Hkh thdi cua biln thl thdnh ngii'
3.1. Hinh thdi cua biin thi thdnh ngit trong
dit^Anh
I) Biin ffti thdnh ngft thay doi trgt He thdnh to
cau tgo: Cdc bien till tiifinfa ngtt tiiay C i^ tofin bd
trgt ty tiifinh td ciu tgo cd tdn tgi trong tilng Anh
nfaung lgi rit hiem. On and off vk offandon fhipc
coi Ifi mft c$p vf dy diln falnfa. Tv^ nfaidn, cic bien
tfae tiifinfa n ^ tiiay ddi m$t pfain ti^ ty tiifinh td
ciu tgo Igi khfi ^Xi bien trong tieng Anfa, d ^ bift
ifi cfic dfng ngtt (vi tii cfla tfin ngtt thay £^i): let
one's hair down - let down one's hair, laugh one's
headoff- lau^ off one's head... dd&ychi&ngtii
cung can hit sflc can tii$n vdi cic tiudng fapp kfafic,
difing hgn, cfaflng ta cd till ndi black and white
nhung 1^ khdng tiie ndi white and black vi kfai trgt
ty tiifinfa td tfaay ddi lam cbo ngfaid cfla chung cung
ti:ftc gde cfla tiianh ngQ. Cfic tiifinfa td b{ mit £
cfta m$t difinh ngft cd till Id thanfa pfain vj ngQ (a
bird in the hand is worth two in a bush/a bird in
the hand), dpng ngtt (swallow a bitter pill/a bitter
piii), faogc tinfa ngtt {with (no) strings cOtachedfwiUi
(no) strings).
iv) Bien thi thdnh ngit cd thdnh ti cdu tgo Aigc
ii) Biin thi thdnh n^ they doi trgt tg thdnh ti
cau tgo vd rut gpn: Mpt so Ifafinh td cfla mpt tiifinfa
ngQ thay ddi vd ddng tiidi m$t tiifinfa td kfadc mit (fi
cQi^ tgo ra cdc bi^i till tiifinfa ngQ mdi (i^im
tiifinh ngQ khdi^ tiiay ddi). Machonis (1985) coi
logi biln tfai tfadnh ngQ ndy Ifi biln the thay ddi
t|ing cdch (dative shift) cd sy djch cfai^^n vj tii cfla
tfin ngft gifin tilp (ti^ cfa din tiieo Nguyen Vfin Trfio
2009: 78) [7]. Vf dy: ^ fidl play to
somebody/give somebody fidl ploy, give the
g^en (red) light to somebody/give somebody the
green (red) light, give the tip to someboefy/give
somebody the tip....
iii) Biin the thdnh ngtt & dgng ddy duvdnit
gpn: Trong mdt sd tiudng fapp, do tfadnh ngft Id
cfic bilu tfaftc dupe till cfae hda ndn mdt sd
tiifinfa td cfta tfafinfa ngQ cd till dupc bd di
(Fernando vd Flavell 1981) [6]. Dieu nfiy cd
nghTa Id cic biln thl thfinh ngtt kfadng cdn tdn
tgi d dgng diy dft nfau cfic tfafinfa ngtt gde nib.
Logi biln till tiifinfa rigft ndy tiiudng dupc sft
dyng trong giao tilp fafing n ^ y vfi nfaftng tiifinfa
td b) mit di dupe ngim hilu Id \ ^ tdn tgi. Nfau
v$y, dilu ndy kfadng Ifim tfaay ddi md falnh ciu
thay thi bdng tit n^ dong nghSd hodc thupe ciing
truar^ n^Sa: Logi biln thl tfafinfa ngQ nfiy dl c$p
tdi cfic tiianh ngQ cd mdt ho$c nhieu tiifinfa td drgc
tfaay till bfing mpt ho$c nfailu tfafinfa td kfafic tfaudc
cung trudng nglua. Sy tiiay the nfiy cd till xfiy ra
vdi cdc tiianh td Id ddng ngft (to ge/one'f 6aat i ^ -
to set one's back tq?- to piU one's back iqi), danh
ngtt (to teAe into one's head - to take into one's
mind), trgng ngtt (to come cpai - to come
asunder), lidn ngQ (to make as if - to make as
thou^), faay tfnh ngft (to have a great mind to-to
have a good mind to).
Sy tiiay thl cfla cic tiifinfa td cfla mpt tiifinfa ngtt
ding dl c ^ tdi sy bien ddi cfla dpng ngft (Tfaey
s le^ so well I tfaink tfaat every scrufiy faead's
kicked the bucket (died) in the night and I'm the
only one left (Cowie, Mackin & McCaig 1993:
333) [2]), vfi biln ddi cua danh ngtt (prunes and
prism(s)). Nhu v^y, biln till biln td khdng [ ^ Ifi
mdt ngogi If cfla sy tfaay tfai. Cfaflng xfiy ra tiiudng
xuydn vdi cdc tfadnfa td ciu tgo cfla tiidnfa ngft vd
dupc coi Id m$t logi d$c bift cfla tfaay tfai.
v) Biin thi thdnh ngit c6 thim thdnh ti bd
nglud: Tun (2002) [8] cfao idng mpt sd tiifinfa ngQ
trong ti^g Anfa cfao pfa^ ^fc cfa^ t fa^ m$t sd
thfinh td bd n^ua vd ^nh lupng. Tfie gid ciing
nhin mgnfa vifc c h ^ Ifadm cic thfinh td nfiy khraig
inh hudng din ciu tiftc cfl phip cfta tfafinfa ngft.
Trong tiiyc tl, mpt sd tiifinfa ngtt c h ^ nh|n sy bd
n^iia cfta trgi^ ngft vfi tfnfa ngQ. £)di vdi bo ngtib
tigng ngtt, m^t trgng ngtt cd till dupc sft dyng dl
nfain mgnfa tofin bp n^Ta cua tfadnfa ngQ (Tbe sfait
really hit the fan (TimlOCa: 13)[8]).Bdngh&tinh
ngft cd i^lua Ifi thfinh to don Id Ifi danh ngtt trong
mdt tfafinfa ngQ cd till chip n h ^ sy bd i^jila cua
tinh ngQ (Tfae sfait/w/?te damn J&rt (Tim 2002:16)
[8D.
3.Z Hinh thdi cua biin thi thdnh ngit trong
tiingVi^
144 NG6N NGC & Ddi S6NG S 6 l 0 ( 2 4 0 > - 2 g i i
i) Cdc thdnh ngft biin the ngit dm: Cfaflng ta cd
tiw nfagn tfaiy cfic tfadnfa ngtt biai tfai ngft am tiiong
ti^ Vift khd [ ^ bien: trd/^& mat nhu bdn toy,
fy\/ an sdu ngfiia rupig, buon rthu chdu/ trdu can
(very sad), chon rau/nhau dt rin, gd trdng/sdng
nudi con, gia cao ddnh si/ khe. trudng trdng
giang dgi hdi, dot/ nhdt nhu aiy,... R5 rfing n ^ a
cua cfic bien the Ifafinh ngft logi nfiy kfadng he cd sy
kfafic nfaau nfio ve sfic ihfii nghia. Tuy nfaien, cfaftng
cd till Idiic nhau ve sfic tiidi phong cficfa do sfic tfadi
pfaong cdch cfla biln thl i ^ fim cfta tft dupc tiiay
till mang Igi, difing hgn, nhdt nhu cdy (tnmg tfnh) -
ddt nhu cdy (pfaft ^nh).
ii) Biin thi didnh ngU tiuy doi tr0 tg thdnh td
cau tgo: Logi bioi the thfinfa ngtt ndy ciing khd [ ^
biln tiding tilng Vift Chftng bao gdm nfailu tilu
logi tfaeo md falnh ciu tgo khfic nfaau:
- AxBy = ByAx: Day la logi to hpp bon am tiet
gom hai tft g h ^ song tiet cd quan faf dfing lgp. Vl
m$t ngft ngh^ cic tiJr ghdp song tilt lfim thfinfa td
ciu tgo trong cfic biln the tiifinh ngft ndy chl cfic
hifn tupng tiiudng £ ddt vdi nhau, kfai cfaflng dupc
kit hpp vdi nfaau tiii tgo ra tiifinh ngft cd y ngHa
khdi qufit, tdng hpp. Nfaung \1 cfic tft gfadp song tilt
ndy cd quan faf dfing lgp nSn mdi cfao phdp tiiay
ddi chgt ty tiifinh td ciu tgo cfla tfafinfa ngft. Vf dy:
chin thil chin tge/ chen tge chen thit, chttc trpng
quyen cao/ quyin cao chuc trpng chgy ngugc
chgy xudi/chgy xudi chgy ngugc. ...
Xdt vl ca nghia vd sfic thdi pfaong cficfa - bilu
cfim thl cd the tfaiy cic biln till tfadnfa ngtt nfiy
kfadng cd ^ khic nhau. Neu cd cfafing till cfaflng chi
kfafic nfaau ve mflc dp sft dyng nhieu hay ft ma tiidi.
Chfing hgn, cfic bien tiie chia loan re phugng cita
Khong s^ Trirdt drpc sft dyng nhilu hon cfic biln
the chia f^tugngrSloan, sdn Trinh cita Khdng...
- AxBy = AyBx: Day Ifi logi biln till tiifinh
ngft bon am tiet gom \m tft ghdp song tilt gjdng
nfau t iu^g hpp d tien nhung chflng Iffit fapp dan
xen cfic yeu to cau tgo vao nhau. Trong logi bioi
till nfiy cfai cd mdt tiifinfa td tii gfadp song tilt ddi
trgt ty tfafinfa i^ian ciu tgo. Vf dy: long cd dg chim/
long chim dgcd, dgn gio i^ suang'ddy gio dpi
suang xa chgy cao bey/cao chgyxa bay,...
- AxAy = AyAx: Dfiy cung Ifi logi biln till
tiifinfa ngtt bdn fim tilt Ti^ nfaien, tixing tiifinfa
pfain ciu tgo cfta nd dil cd mpt tft don ket hpp dan
xen hai lin vdi mdt tft song tilt i ^ g 1^- Khi xdy
ra faifn tiipng b i ^ till till chi cd flidnh to Id tft ghdp
song tilt tiiay ddi digt ty thfinh td ciu tgo. Vi dy:
noi vupn noi huau/noi huau ndi vugn, nd m^ nd
mg^ nd may nd mdt. ke khoan ki nhdt/ke nhdt ke
khoan...
Trong ttiyc tl, biai till tiifinh ngtt tiia^ ddi 1r§t
ty tiifinh td ( ^ tgo tinng ti^ Vift cd the tdn tgi d
mpt sd md hlnh kfadc nhu AxBy = BxAy (hinxiiu
phdch lgc - phdch xOu hdn lgc), hay AxBy =
xABy (do mdt tia tai-mdt do tia tai).
Ngofii cfic md l±ih tren, thfinh ngtt cd sy bioi
ddi ve tr$t ty flifinh td ciu tgo cdn cd ba titidng hpp
d$c bift sau dfiy:
- Tiifinfa ngtt bdn fim tilt gde Plin <&rpc Vift
bod tr$t ty flidnh id cau tgo tiifinh ti|t ty tiJr tiiuln
Vift: HdDSi^sutir-sutitHdDdngi
- Thfinh ngtt cd k ^ ciu C - V - B dupc dfio
ti)kriiB-\'C: xuong bpc da-th bpc xucmg,
- Thfinfa ngtt ba fim tilt cd kit ciu "nfau X vdi
Y" dupc ^ o thfinfa "nfau Y v6i X": nhu nude vdi
lua - nhu lua vdi nuoc,
iii) Bien the thdnh ngit & dgng day duvdrul
ggn
Trong tilng Vi^ cd hai tiudng hpp lfim biln till
hlnh tfaftc ciu trftc cfla tfadnfa i ^ . Mft Ifi, tiifinh
ngft gde d dgng ^ y dft thfinh phan ciu tgo vdn cd
dupc rflt gpn lgi (treo ddu di bdn thft chd/treo de
bdn chd. Ign ldnh ehda thdnh lpn qui/ Ign ldnh
thdnh Ign qui. Umg bdng nhu ngdm hpt dij/ nhu
nggm hpt thf...). Thfinh to cfta flifinfa n ^ d u ^ rut
gpn cd till Id vj ngft (khdng cd chd bit mio dn
ciit/khdng c6 chd), ddng ngQ (chgy nhu ma
dudi/nhu ma Aidi), t ^ ngtt (d^p rOtu tienAAu
tiin), ^di ngtt (den nhu thui/den thd), faay danh
ngtt (dau dpi trai chdn dmj ddi/dpi trdi d^ ddt).
Hai Id, tiifinfa ngtt goc vdn d dgng ngin g ^
dupc diln dfii dfii hon. d falnfa tiiflc ndy cic difinh
pfain v ^ dd biet cfta tfadnfa ngQ nhung Igi kh&ig
&Tpc (:hia vfio dgng gde lio$c dgng gde ddng tft don
cdn dgng md rdng dflng tft g ^ ^ (dca nhu dia/ dai
nhu dia doi. ddi trdi d^ ddt/dau ddi trai chdn dgp
ddt, len nhu^iu/Hn nhudiiug^gid....).
Xdt vl n^fta, cic biln till ndy kfadng cd sy
kfafic bift ndo vl sfic tfidi ngMa co bfin cua tiifinh
n ^ . Sy Idiic nhau nlu cd flil cung chl d sfic flifii
phong cficfa - bilu cfim, ngfaia Id bi&i till nfiy cd sfic
S610 (240)-2015 NG6N NGC & B6I S6NG 145
tfifii kfaiu ngQ fao$c nhan mgnh hon tnln till kia mfi
tfldl
Iv) Biin the thdnh n^ cd ngudn gic tit thdnh
r^ cua ngdn ngit khdc: Trong tilng Vift, biai
tfil thfinh ngft logi nfiy tfaudng cd gde Ifi tiifinh ngtt
Hin dupc didi n^xia tiifinfa mft tiifinfa ngtt fliuin
Vift de cho de failu. Vf dy: binh dfa ba^3o/ddt
bir^ ndi sdng quoc sdc than huong/ sac nu&c
huong trai,... Qic tfadnfa ngtt b^n (ihipc gpi Id
flifinfa ngtt Hfin-Vift vfi tiidng tiiudng cd bdn
flifinfa td (ABCD). Cdc flidnfa td ndy tiiudng dupc
cfauyln ddi tilr ngdn ngtt Hfin sang tilng V i ^ Khi
cic tfafinfa ngft dupc Vift hda, bdn thfinh td cfla
chung cd thl dupc tfaay doi nfau sau:
- ABCD -* ABCD (bdn tin ban nghi - • nda
tin ntta ngd, bdch chiin bdch thdng —* trdm trgn
trdm tiidng bdch phdt bdch triing —> trdm phdt
trdm trdng...);
- ABCD -* BADC (binh dfa ba ddo-^ ddt
b&tg ndi sdng qudc sdc thiin huong —* sdc nude
hiong trai...);
- ABCD - • CDAB (th4 hdi minh san - f chi
non thi bien. uy ht tham sinh —> tham song sg
chit,...);
- ABCD -* ACDB (bdt cpng ddi than -*
khdng dpi trai chimg).
Ve pfauong chfn ngfaia, cd flil tfaiy ring cfic
c$p bien tfai tfafinfa ngft logi nfiy cd sy kfaic nhau
nhu sau: cfic tiifinfa ngft gde Hfin cd y ngfa^ tiftu
tiipng, kfafii quit hon, cd sfic fliii trang tixing hon
cic biln till Id flidnh ngft fliuin Vift
v) Biin thi thdnh ngii c6 thdnh to cdu tgo
dugc thay thi bdng tit n^ ddng nglua hodc thupe
Trong tilng Vift, logi bien the tfadnh ngtt nfiy
cd cfic Ihfinh td ciu tgo dupc tiiay thl bfing ngQ
d ^ n^ila fa(^ ngQ g ^ n^ua (mdt long mdt tig
- mdt Idng mdt rugt. ndm d^g cdn - ndm ddng
chudi. My muu tinh ke - Wry muu lgp ke,...).
Thfinh td dupc fliay thl cd flil Id dfng ngtt
(vS/vgch duong cho huau chgy. trd/gia mdt nhu
bdn tey....), danh ngQ (dit nhu hiim/egp, budn
nhu chdu/trdu cSi, chdn rau/nhau dt rdn,...),
ho$c tinh ngtt (cham khi nma dtdi/ung, ddt/nhdt
nhfcdy,...).
Cfic bioi thl thfinh ngtt logi ndy cd n^ua bieu
tnmg ca bfin kh&ig cd gJ khfic vdi n^ila bilu tnmg
cfla tfifinh i ^ gde. Cd IS chung chl khfic nhau vl
miJrc d$ sft dyng md tiidi. fao$c sfic flifii i:4ictig cfidi
- bilu cfim do cfic ngft gin nshTa fliay tfai mang Igi.
Rd rfing Id cic tiifinfa i ^ goc dupc quen dflng vd
dflng pfad biln hon cfic biln flil tfadnfa ngQ cua
diung. Vifc sft dyng thfinfa ngtt ^ faay biln flil
ddi kfai ti^ tfaudc vfio ngdn cfinfa cy till.
vi) Biin thi thdnh r^ cd thim thdnh td bd
ng^
Mdt flifinfa ngtt cd flil dupc bd n ^ bdi mOt
ho$c nh i^ tilu tiJrtinh tfafii. Thfinh ngQ cudingga
xem hoa tixmg cfiu "Lax chi cudi ngya xem hoa
thdi vl quyen sfich dd dfiy thl ca md" Id mpt vf dy.
Cld vd thdi Id hai tieu tft tinh thfii dupc sft dyng d
diu vd cudi tiifinh ngft vdi myc dfeh ifliin m ^ vd
kfadng mai^ i^hla gjfii thfch nfio. Tuy v|iy, cic
tiifinfa ngQ ridng Id tfai Igi kfadng cbo phdp hhih tiiflc
bd nghia ndy.
Ngodi sy bd ngfaTa cfla tilu tft tinh thii, tfafinfa
ngQ tixmg tieng Vift cdn cfaip nfa^ m$t sd hlnh
thftc bd ngfaTa kfadc vd trong nfaftng trudng hpp
ndy cfaflng cung dupc coi Id cdc biln thl thfinfa
ngft. Cdc tfadnh td don Id Uong mpt tfafinfa ngft
cd till cfaip nh§n sy bd nghTa tinh ngtt (gdt
nhu mdm tdm thii), faay bd ngfaTa danfa ngft
(run nhu chim dS).
4. Nhftng tuvng ddng vd kfadc bift giiia
tieng Anh vd tieng Vift ve bien th l thfinh
ngi^
4.1. Nhihtg diu hi^u vd hinh thdi cda biin
thi thdnh ngit xuat hi^n trong cd km ngdn
ngit
Dau hifu nhgn bilt cdc bien thl thfinh ngtt
trong cd tieng Anh vd tilng Vift chinh Id
nhftng edp hay nhdm thfinh ngtt cd ngfaTa bilu
trung faodn todn gidng nfaau, cd kit ciu ngft
phdp ddng nfait, trong dd cd tfai cd sy tfaay ddi
tr$t ty cdc thdnh td ciu tgo ho$c tfaay tfae tiifinh
phin cau tgo bdng cdc tft ngft ddng nghTa ho$c
thudc cflng trudng tft vyng - ngtt nghTa.
Hlnh tfadi cfta biln tfae tfadnfa ngtt Uong cfi
hai ngdn ngft gdn vdi biin the thdnh ngit thay
ddi trgt tg thdnh td cdu tgo. biin the thdnh ngtt
& dgng day dii vd rdt gpn (rftt gpn tiifinfa pfain v\
ngtt, d ^ g ngit ho$c tfnfa ngtt), biin ffii thdnh tmi
cd thdnh to cau tgo dugc thay thi bdng ngft dong
n0&i hodc thudc cimg truang ngfiSu (sy tiiay the
NG6N NGC & Ddi SONG sd 10 (240)^015
tiifinfa td Id ddng ngtt, danfa ngtt fao|u; tmh ngttX
bien thi thdnh ngft cd thim thdnh to bd ng/t2a (bd
nghia tinfa ngft).
4.Z Nhitng hinh thdi cda biin thi thdnh ngit
(Jdxuhhi^ trong dirtg Anh
Biin thi tiianh ngft thety ddi trgt tu thdnh td cau
tgo vd rdt ggn Id hinfa thdi cfla bien thl thfinh ngtt
dii xuat h i ^ tixMig tieng Anh. Logi biln till flifinfa
ngQ ndy gfin vdi sy tfaay ddi v) trf cua tiianh to cd
chuc nfing Id tan ngQ vfi sy mit di cfla tfafinfa to Ifi
gidi ngQ. M§c du tixir^ cd tilng Anfa vd tieng Vi^
deu tdn tgi dgng fauifa tiidi cua biln flie tfafinfa ngQ Id
biin thi thdnh ngw- cd thanh td cdu tgo ^igc they
thi bdng r^ ddng n^mi hodc thugc ciing trudng
nghia nfaung sy tfaay the thanfa td Id ti^g ngQ, lien
ngtt lgi chi cd trrnig tieng Anh. Tuong tg nfau vgy,
bo nglua trgng ngtt cua hlnh tfadi biin thi thdnh
not CO them thdnh td bd n^m kfadng cd trong
tiaig Vift nhung Igi xuat fai^ trong tilng Anh.
4.3. Nhitng hinh ihdi cda biin thi thdnh ngit
dtt xuat hi$n trong tieng Vi^
NhQng hlnh tfadi cua biln thl tfadnfa ngQ cfai
xuit hifn tixing tieng Vift do Ifi cdc thdnh n^ bien
thi nfft dm vfi biin thi thdnh ngit ed ngudn gde tit
thdnh ngft cua n^n ngft khdc. Sy lut ^ n cfla
flianh td Id gjdi ngtt-trong hinfa flidi biin thi thdnh
n^ & dgng ddy da vd rut gpn vkhbn^iiac^ tiki
tft tinfa tfadi vd danfa ngft trong falnfa tfadi biin thi
thdnh ngft cd thim thdnli td bd nghia cfal cd trong
tilng Vift
5. Ket lugn
Trong ngjhi^ cftu nay, chiing tdi khfio sit mpt
sd van de ve thfinfa ngtt vfi cfafl tam tiii diu faif u vd
falnfa flidi cfla biln till tiifinfa ngtt. Tidu cfal fliod
dfing dl kfau bift faifn tupng hi&n till thfinfa ngft
cfafnfa Id npi dung vfi falnfa thii. Hlnh finfa bilu trung
Ifi ca sd cua ndi dung vfi falnfa fliii dupc dya tien
ciu tiftc ngft i^ifip. B i ^ thl flifinfa ngQ trong cd
tilng Anfa vd tilng Vift diu dupc nfa|n difn thdng
qua sy tfaay ddi ciia cfic tfafinfa td ciu tgo. Sy fliay
doi nfiy gfin vdi sy tfaay ddi tr$t ty tfafinfa td ciu tgo
vd thfinfa pt)Ba\ tft vyng tiiupc cjjng trudng ngfa^
Nfau v§y, bien flil tfianh ngft chinh Id cdc c$p hay
cfic nhdm tfianh r ^ khac nhau ve falnh tiifii nfaung
cd cflng ndi dung bilu d^ Biln till thfinfa ngtt
trong cfi faai ngrai ngft tdn tgi 6 nfailu hlnh tiifii
kfafic nfaau. Tuy nhien, falnfa tfadi cfta biln till tiidnfa
ngtt ttong tilng Vift da dgng vd phong phu hon
ttong tieng Anh. Dilu ndy dupc Ihl h i ^ * n^gu
ti^ logi flieo nhilu md Wnh ciu tgo kfadc nhau
ciia cung mdt falnfa tfadi.
Vdi nhftng kit qud dd dgt dupc, n^idn cftu
nay Ifi ngudn tu lifu tiiam khfio hOu^ icfa cfao
nguCri hpc, ngudi dgy tilng Anh vd tieng Vift,
ngufri dich thudt g?fta hai ngdn ngtt. Nhflng phfit
faifn mdi cfla nghidn cftu dd ldm rd mft phin
tix)ng khung If thuylt nghien cftu thfinfa ngtt vfi
ddy sS Ifi ca sd li tiiuylt httu fch cho cic n^ien
cuu tilp tfaeo.
T A I L i f u THAM K H A O
1. Seidl. J & McMordie, W. (1988), Engfish
idioms. London: OUP.
2. Cowie, A. P., Mackin, R., & McCaig, I. R
(1993X. Cb^rd dictionary of Er^ish idioms.
OxfonJ: Oxford University Press,
3. Homby, A.S. (1995), O^ord advanced
learner's dictionary. Oxford: OUP.
4. Fernando, C. (1996), Idioms and
idiomaticity. Oxford: Oxford University
Press.
5. The American heritage dictionary of the
English language (2000). Boston: Houston
Mifflin.
6. Fernando, C . & Flavell, R. (1981). On
Idiom: Critical views and perspectives
(Exeter Linguistics Studies. 5). Exeter:
University of Exeter.
7. Nguyin Vdn Trfio (2009), Emotion
expressing idioms in English and Vietnamese:
A contrastive analysis. Unpublisfaed doctoral
dissertation. The University of Queensland,
Australia.
8. Tim, I. (2002), Seeking the nature of
idioms: A study in idiomatic structure (10-
16). Haverford College
9. Do Huu Chdu (I98I/1999), Titvgng-nglt
nghid tiing Vi^t. Hd Ndi: Nxb Gido dye.
10. Nguyen Due Dfin (1986), Ngit nghid thdrOt
ngftvd tvc ngft- sgvgn dyng. Ng&i ngft, 3,8-10.
11. Nguy&i Vfin Mfnfa (1986), Vdi suy ngftf
gdp phdn xde i ^ khdi ni?m thdnh n^ tiing Vi$t.
Ngdn ngft, 3,12-18.
12. Hodng \ ^ Hfinfa (2004/2008), Thdnh ngit
/ipc f ^ We/. Hfi Ndi. Nxb Kfaoa hpc xa hdi.
Các file đính kèm theo tài liệu này:
- 31202_104415_1_pb_6645_2036775.pdf