Cục diện chính trị và kinh tế châu Á hiện nay

Cục diện chính trị và kinh tế châu Á hiện nay NguyÔn Xu©n Th¾ng(*) Lêi tßa so¹n: Trong khu«n khæ Ch−¬ng tr×nh nãi chuyÖn cña nh÷ng nh©n vËt kiÖt xuÊt Ên §é - ASEAN (ASEAN-India Eminent Person’s Lecture Series), theo lêi mêi cña Tæ chøc Th«ng tin vµ Nghiªn cøu vÒ c¸c n−íc ®ang ph¸t triÓn (Research and Information System for Developing Countries), ngµy 13/08/2014, t¹i Trung t©m Rabindranath Tagore thuéc Héi ®ång Quan hÖ v¨n hãa Ên §é, thµnh phè Kolkata, bang T©y Bengal, Ên §é, GS.TS. NguyÔn Xu©n Th¾ng, Chñ tÞch ViÖn Hµn l©m Khoa häc x· héi ViÖt Nam, ®· cã buæi nãi chuyÖn víi c¸c häc gi¶, c¸c nhµ ho¹t ®éng x· héi vµ céng ®ång doanh nghiÖp Ên §é víi chñ ®Ò “Côc diÖn chÝnh trÞ vµ kinh tÕ míi ë ch©u ¸”. Bµi nãi chuyÖn ®· ®−îc d− luËn Ên §é vµ quèc tÕ ®¸nh gi¸ cao(**). Xin tr©n träng giíi thiÖu tíi b¹n ®äc (tiªu ®Ò bµi nãi chuyÖn do Tßa so¹n ®Æt). Th−a ngµi Shri Salman, Nguyªn Bé tr−ëng Bé Ngo¹i giao Ên §é!(*) Th−a c¸c quý vÞ vµ c¸c b¹n! (**) T«i xóc ®éng khi b−íc vµo kh¸n phßng nµy. §©y lµ lÇn ®Çu tiªn t«i thùc (*) GS.TS., Chñ tÞch ViÖn Hµn l©m KHXH ViÖt Nam. (**) Xem: India, Vietnam and Japan should have better cooperation on, standard.com/article/pti-stories/india-vietnam- and-japan-should-have-better-cooperation-on- 114081300938_1.html // Vietnam keen on friendly relations, tnam-keen-on-friendly- relations/article6316473.ece // VASS president talks about Asia’s new economic order in India, ass-president-talks-about-asias-new-economic- order-in-india/ // ASEAN-India Eminent Person’s Lecture Series, lecture-series-13-august-2014kolkata/ sù ®Õn Kolkata cho dï ®· 7 lÇn t«i ®i ngang qua ®©y h¬n 20 n¨m tr−íc, trªn ®−êng sang Moscow lµm nghiªn cøu sinh ë ViÖn Kinh tÕ thÕ giíi vµ Quan hÖ quèc tÕ thuéc ViÖn Hµn l©m Khoa häc Nga. T«i xóc ®éng v× trong thµnh phè Kolkata réng lín, chóng t«i ®· ®Õn ®−îc nh÷ng ®Þa danh mang nhiÒu ký øc g¾n víi cuéc ®êi cña L·nh tô Hå ChÝ Minh. N¨m 1911, Ng−êi ®· ®Õn ®©y trªn con ®−êng t×m ®−êng cøu n−íc. N¨m 1946, Ng−êi trë l¹i n¬i nµy víi t− c¸ch lµ Nguyªn thñ cña mét quèc gia míi giµnh ®−îc ®éc lËp. N¨m 1958, Ng−êi ®Õn th¨m Kolkata trªn c−¬ng vÞ lµ Chñ tÞch n−íc ViÖt Nam D©n chñ Céng hßa non trÎ ®ang trong thêi kú kh¾c phôc hËu qu¶ chiÕn tranh, x©y dùng vµ ®Êu tranh thèng nhÊt ®Êt n−íc. 4 Th«ng tin Khoa häc x· héi, sè 6.2015 C¸ch ®©y h¬n mét tiÕng ®ång hå, t«i cã cuéc gÆp víi ñy ban ®oµn kÕt Ên §é - ViÖt Nam trong kh«ng khÝ Êm ¸p t×nh b¹n bÌ. T«i hiÓu, Ên §é nãi chung vµ ng−êi d©n Kolkata nãi riªng lu«n dµnh cho ViÖt Nam mét t×nh c¶m ®Æc biÖt vµ s©u s¾c. Thªm n÷a, ®Õn víi kh¸n phßng nµy, t«i l¹i ®−îc ®Æt ch©n trªn con ®−êng mang tªn Chñ tÞch Hå ChÝ Minh. §iÒu nµy ®èi víi t«i lµ v« còng cã ý nghÜa; t«i c¶m nhËn ®−îc t×nh c¶m gÇn gòi cña c¸c b¹n. Chóng ta cã thÓ chia sÎ ®−îc víi nhau trªn nhiÒu quan ®iÓm, vÒ thÕ giíi, vÒ khu vùc vµ vÒ quan hÖ ®èi t¸c ViÖt Nam - Ên §é v× sù ph¸t triÓn cña mçi n−íc vµ cña céng ®ång thÕ giíi. Bµi nãi chuyÖn cña t«i h«m nay b¾t ®Çu tõ c¶m nhËn c¸ch ®©y 20 n¨m khi t«i lµm viÖc t¹i ViÖn Kinh tÕ thÕ giíi, mét trong nh÷ng viÖn nghiªn cøu cña ViÖn Hµn l©m KHXH ViÖt Nam. Lóc ®ã t«i ®· thÊy rÊt thó vÞ víi m« h×nh ph¸t triÓn cña Ên §é, ®Æc biÖt m« h×nh thay thÕ nhËp khÈu vµ cuéc c¸ch m¹ng xanh cña Ên §é. B−íc vµo thêi kú toµn cÇu hãa vµ héi nhËp quèc tÕ, d−êng nh− Ên §é ®· cã sù thay ®æi rÊt Ên t−îng. Trong ®iÒu kiÖn lóc ®ã c¸c b¹n cßn nhiÒu khã kh¨n, thu nhËp cña ng−êi d©n ch−a cao, ng−êi nghÌo (tÝnh theo møc thu nhËp 2 USD/ng−êi) cßn chiÕm tû lÖ lín trong d©n c−, nh−ng c¸c b¹n ®· kh«ng ph¸t triÓn tuÇn tù theo con ®−êng mµ c¸c n−íc kh¸c ®· ®i. C¸c b¹n lùa chän ph¸t triÓn theo h−íng thÝch øng víi yªu cÇu cña toµn cÇu hãa, ph¸t huy lîi thÕ so s¸nh cña Ên §é, ®Æt ra cho m×nh nh÷ng −u tiªn ph¸t triÓn ®ét ph¸. T«i biÕt, tõ ®ã nhiÒu ngµnh c«ng nghÖ, kü thuËt míi ®· ra ®êi ë Ên §é. Ngay tõ n¨m 1995, ngµnh c«ng nghÖ th«ng tin (IT) cña Ên §é ®· xuÊt khÈu ®−îc 50 tû USD vµ ®iÒu nµy cho thÊy viÖc sím chó ý ®Ó ph¸t triÓn IT lµ s¸ng suèt ®Õn chõng nµo. Cïng víi ph¸t triÓn IT, Ên §é ®· trë thµnh Trung t©m xö lý d÷ liÖu cña thÕ giíi, vµ ®−îc coi lµ “v¨n phßng” cña thÕ giíi. Sù ph¸t triÓn cña Bangalore, Mumbai, Kolkata vµ rÊt nhiÒu thµnh phè kh¸c ë Ên §é cho thÊy ®iÒu nµy. Ên §é còng lµ mét n−íc cã ngµnh c«ng nghiÖp d−îc phÈm ph¸t triÓn, ®¸p øng nhu cÇu trong n−íc vµ nhu cÇu cña nhiÒu n−íc ®ang ph¸t triÓn trªn thÕ giíi. Ngµnh c«ng nghiÖp gi¶i trÝ cña Ên §é kh¸ næi tiÕng. Bollywood hiÖn nay lµ mét trong nh÷ng trung t©m s¶n xuÊt ®iÖn ¶nh lín vµ ng−êi d©n ViÖt Nam ®−îc xem rÊt nhiÒu phim hay cña Ên §é. T«i ®iÓm mét vµi néi dung nh− vËy ®Ó muèn nãi r»ng trong thêi ®¹i toµn cÇu hãa vµ héi nhËp quèc tÕ s©u réng, víi nh÷ng t¸c ®éng m¹nh mÏ cña cuéc (¶nh: Asean-India Centre at RIS, Côc diÖn chÝnh trÞ 5 c¸ch m¹ng khoa häc c«ng nghÖ míi, t− duy tiÕp cËn ®æi míi, viÖc lùa chän ph−¬ng thøc ph¸t triÓn hîp lý vµ th«ng minh sÏ quyÕt ®Þnh sù thµnh b¹i cña c¸c quèc gia. T«i muèn nãi mét chót vÒ ViÖt Nam. N¨m 1975, ViÖt Nam thèng nhÊt ®Êt n−íc. Lóc ®ã, nÒn kinh tÕ ViÖt Nam ph¸t triÓn theo m« h×nh kÕ ho¹ch hãa tËp trung. HÖ qu¶ lµ ®Êt n−íc chóng t«i dï cã rÊt nhiÒu tiÒm n¨ng vÒ c«ng nghiÖp, n«ng nghiÖp, dÞch vô vµ con ng−êi nh−ng vÉn kh«ng ph¸t triÓn ®−îc. Thêi kú ®ã n¹n thiÕu l−¬ng thùc kÐo dµi nhiÒu n¨m ë ViÖt Nam. Tõ n¨m 1986, ViÖt Nam b¾t ®Çu ®æi míi, thay ®æi t− duy ph¸t triÓn theo h−íng chuyÓn sang nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng vµ më cöa, héi nhËp quèc tÕ. Chóng t«i coi kinh tÕ thÞ tr−êng lµ s¶n phÈm v¨n minh cña nh©n lo¹i vµ hiÓu r»ng mäi quèc gia, mäi chÕ ®é chÝnh trÞ ®Òu cã thÓ sö dông kinh tÕ thÞ tr−êng ®Ó thùc hiÖn c¸c môc tiªu cña m×nh. Kinh tÕ thÞ tr−êng cña chóng t«i lµ nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng ®Þnh h−íng x· héi chñ nghÜa, h−íng vµo con ng−êi, v× con ng−êi, vµ ®ã chÝnh lµ môc tiªu cña chñ nghÜa x· héi ®Ó x©y dùng mét ®Êt n−íc ViÖt Nam “d©n giµu, n−íc m¹nh, d©n chñ, c«ng b»ng, v¨n minh”. Chóng t«i sö dông c¬ chÕ thÞ tr−êng ®Ó huy ®éng vµ ph©n bæ nguån lùc; coi thÞ tr−êng ViÖt Nam lµ mét phÇn cña thÞ tr−êng thÕ giíi. KÓ tõ chÝnh s¸ch ®Çu tiªn lµ kho¸n s¶n phÈm trong n«ng nghiÖp, ®Õn nay, ViÖt Nam ®· trë thµnh mét trong nh÷ng n−íc xuÊt khÈu g¹o lín trªn thÕ giíi. ViÖt Nam ®· trë thµnh thµnh viªn cña ASEAN, WTO, nhiÒu ®Þnh chÕ toµn cÇu, khu vùc vµ më réng quan hÖ hîp t¸c song ph−¬ng. Nh− c¸c b¹n biÕt, ViÖt Nam còng lµ mét n−íc ®−îc Liªn Hîp Quèc ®¸nh gi¸ lµ cã chÝnh s¸ch gi¶m nghÌo rÊt Ên t−îng. Theo chuÈn nghÌo míi th× tû lÖ nghÌo hiÖn nay ë ViÖt Nam chØ cßn d−íi 10% vµ ViÖt Nam ®· b−íc vµo nhãm n−íc cã møc thu nhËp trung b×nh thÊp víi GDP b×nh qu©n ®Çu ng−êi ®¹t kho¶ng vµi ngh×n USD/®Çu ng−êi/n¨m. Nh− vËy, trong mét thÕ giíi thay ®æi rÊt nhanh th× t− duy ph¸t triÓn ph¶i b¾t kÞp víi nh÷ng thay ®æi ®ã. Cã lÏ c¸c b¹n ngåi ®©y ®Òu ®· ®äc t¸c phÈm “T¹i sao c¸c quèc gia thÊt b¹i: Nguån gèc cña quyÒn lùc, thÞnh v−îng vµ nghÌo ®ãi”. T«i ®· cã dÞp gÆp mét trong hai t¸c gi¶ cña cuèn s¸ch ®ã lµ GS. James Robinson ë §¹i häc Harvard. ¤ng cho r»ng, mÆc dï tµi nguyªn cã vai trß quan träng cho sù ph¸t triÓn, nh−ng cã nhiÒu quèc gia giµu tµi nguyªn vÉn nghÌo, kÓ c¶ ®ã lµ nh÷ng n−íc s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu dÇu löa; ®ång thêi còng cã kh«ng Ýt quèc gia cã nÒn v¨n hãa l©u ®êi nh−ng vÉn ph¸t triÓn tr× trÖ. Tµi nguyªn v¨n hãa cã vai trß rÊt quan träng song nã sÏ kh«ng tù mang l¹i gi¸ trÞ ®èi víi ph¸t triÓn. CÇn ph¶i chuyÓn hãa nh÷ng gi¸ trÞ v¨n hãa ®ã thµnh gi¸ trÞ ph¸t triÓn. Mäi giíi h¹n cho sù ph¸t triÓn ®Òu phô thuéc vµo con ng−êi, tõ c¸ch thøc tæ chøc, nh÷ng nguyªn t¾c vËn hµnh c¸c ®Þnh chÕ cho ®Õn x©y dùng c¬ chÕ triÓn khai nh÷ng c«ng viÖc ®ã. §iÒu ®ã cho thÊy r»ng vai trß cña sù thay ®æi thÓ chÕ, t− duy vµ nhËn thøc lu«n lµ nh©n tè quyÕt ®Þnh sù thµnh b¹i cña c¸c quèc gia. Víi t×nh h×nh thÕ giíi hiÖn nay, cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh vµ suy tho¸i kinh tÕ toµn cÇu ®· ®Ó l¹i hÖ lôy s©u s¾c, cã thÓ so s¸nh víi cuéc khñng ho¶ng 1929-1933. NÕu chóng ta chØ nh×n nhËn nã nh− lµ mét cuéc khñng ho¶ng chu kú th× kh«ng thÓ ®¸nh gi¸ hÕt ¶nh h−ëng cña nã. Cã ng−êi ®· coi 6 Th«ng tin Khoa häc x· héi, sè 6.2015 ®©y lµ cuéc khñng ho¶ng vÒ thÓ chÕ. Khi c¸c qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, trao ®æi, ph©n phèi, tiªu dïng ®· v−ît ra khái biªn giíi cña mét quèc gia, ®ßi hái ph¶i cã nh÷ng ®Þnh chÕ qu¶n trÞ trªn ph¹m vi toµn cÇu, nh−ng thùc tÕ c¸c qu¸ tr×nh nµy l¹i vÉn ph¶i chÞu sù chÕ ®Þnh cña c¸c thÓ chÕ quèc gia. Khñng ho¶ng ®· lµm lé ra nhiÒu vÊn ®Ò trong mèi quan hÖ gi÷a nhµ n−íc vµ thÞ tr−êng. §· cã lóc ng−êi ta nãi vÒ vÊn ®Ò thÞ tr−êng lín vµ nhµ n−íc nhá vµ khi x¶y ra sù ®æ vì cña c¸c ng©n hµng th× ng−êi ta l¹i nghÜ lµ vai trß nhµ n−íc ph¶i lín h¬n. Nh÷ng thay ®æi nµy ph¶i ch¨ng lµ v× chóng ta ch−a cã nh÷ng ®Þnh chÕ thËt sù cã hiÖu qu¶ ®Ó qu¶n trÞ c¸c qu¸ tr×nh ph¸t triÓn. V× vËy, c¸c héi nghÞ G7, G20 bµn rÊt nhiÒu vÒ ®æi míi hÖ thèng tµi chÝnh quèc tÕ. Sù xo¾n kÕt nhiÒu h−íng, ®a chiÒu, ®a d¹ng, phøc t¹p trong hÖ thèng kinh tÕ toµn cÇu sÏ yªu cÇu c¸c ®Þnh chÕ tµi chÝnh ph¶i cÊu tróc l¹i. HiÖn nay, mçi ngµy trªn m¹ng tµi chÝnh toµn cÇu cã kho¶ng 30.000 tû USD chu chuyÓn, nªn nÕu ®æ vì mét kh©u th× nã sÏ t¹o ra t¸c ®éng mang tÝnh chÊt domino ®èi víi c¶ hÖ thèng kinh tÕ, tµi chÝnh toµn cÇu. Th¸ch thøc thø hai còng rÊt lín, cã nguyªn nh©n do con ng−êi chø kh«ng ph¶i hoµn toµn thuéc vÒ tù nhiªn. §ã lµ vÊn ®Ò biÕn ®æi khÝ hËu toµn cÇu. ViÖt Nam cã bê biÓn dµi h¬n 3200 km. Theo ®¸nh gi¸ cña c¸c nhµ khoa häc, ViÖt Nam lµ mét trong 15 quèc gia chÞu t¸c ®éng nÆng nÒ nhÊt cña biÕn ®æi khÝ hËu toµn cÇu vµ n−íc biÓn d©ng. Chóng t«i hiÓu r»ng, con ng−êi ph¶i tù kiÓm so¸t hµnh ®éng cña m×nh trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn ®Ó b¶o vÖ m«i tr−êng, khai th¸c bÒn v÷ng c¸c nguån tµi nguyªn thiªn nhiªn. ViÖt Nam ®· hîp t¸c víi Ên §é trong nhiÒu lÜnh vùc liªn quan ®Õn biÕn ®æi khÝ hËu vµ b¶o vÖ m«i tr−êng. Thø ba, thÕ giíi hiÖn ®ang trong mét thêi kú cã nhiÒu bÊt æn. Chóng ta lu«n mong muèn ph¶i gi÷ ®−îc m«i tr−êng hßa b×nh, hîp t¸c ®Ó gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò toµn cÇu còng nh− c¸c vÊn ®Ò cña mçi quèc gia. Nh−ng nh÷ng xung ®ét liªn quan ®Õn t«n gi¸o, s¾c téc, an ninh ph¸t triÓn... ®ang ®Æt thÕ giíi tr−íc t×nh huèng khã ®o¸n ®Þnh. T×nh h×nh nghiªm träng h¬n tõ sau sù kiÖn 11/9 ë Mü. GÇn ®©y l¹i næi lªn vÊn ®Ò lùc l−îng Håi gi¸o cùc ®oan ë Trung §«ng, c¸c tranh giµnh tµi nguyªn chiÕn l−îc, ®Æc biÖt lµ tranh chÊp trªn biÓn. Cã thÓ khã x¶y ra mét cuéc chiÕn tranh lín, nh−ng t×nh tr¹ng tranh chÊp, xung ®ét côc bé, hiÖn ®· kh«ng cßn ®¬n lÎ. §©y lµ th¸ch thøc ®Æt ra cho c¸c thÓ chÕ toµn cÇu tr−íc yªu cÇu gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò nµy. Trong quan hÖ quèc tÕ, hiÖn nay ng−êi ta nãi nhiÒu ®Õn sù t−¬ng ®ång vÒ lîi Ých mµ Ýt nãi vÒ nh÷ng ®iÓm t−¬ng ®ång vÒ v¨n hãa. VÊn ®Ò lµ c¸c quèc gia ph¶i phèi hîp chia sÎ lîi Ých, hîp t¸c v× lîi Ých chung, v× sù ph¸t triÓn cña céng ®ång thÕ giíi. Mçi quèc gia ph¶i cã tr¸ch nhiÖm x©y dùng m«i tr−êng hßa b×nh, hîp t¸c vµ cïng víi c¸c quèc gia kh¸c ph¸t triÓn. Trong héi nhËp quèc tÕ, c¸c cuéc th−¬ng l−îng th−êng ®Ó bµn th¶o nh»m ®¶m b¶o lîi Ých cña c¸c bªn vµ thùc hiÖn ®−îc c¸c nguyªn t¾c cña c¸c ®Þnh chÕ khu vùc vµ toµn cÇu mµ n−íc ®ã ®· ký kÕt. RÊt khã ph¸t triÓn quan hÖ ®èi ngo¹i nÕu mét n−íc ®ßi hái n−íc kh¸c ph¶i më cöa thÞ tr−êng trong khi m×nh thùc hiÖn chÝnh s¸ch b¶o hé. Song còng rÊt phi lý nÕu mét n−íc khi tham gia ®µm ph¸n gia nhËp c¸c ®Þnh chÕ kinh tÕ quèc tÕ l¹i ph¶i tháa m·n ®iÒu kiÖn cña mét vµi n−íc ®Ò xuÊt ®µm Côc diÖn chÝnh trÞ 7 ph¸n song ph−¬ng trong khi thËt ra hä kh«ng hÒ cã quan hÖ vÒ th−¬ng m¹i, ®Çu t− víi n−íc nµy. VÝ dô, khi ViÖt Nam tham gia WTO ®· ph¶i tiÕn hµnh ®µm ph¸n song ph−¬ng víi mét vµi n−íc kh«ng hÒ cã quan hÖ th−¬ng m¹i, ®Çu t− víi ViÖt Nam nh−ng l¹i ®Æt yªu cÇu ®ßi ViÖt Nam ph¶i ®µm ph¸n song ph−¬ng. Ngoµi ra, cã mét thùc tÕ n÷a lµ cã n−íc ®· sö dông c¸c xung ®ét g©y c¨ng th¼ng víi bªn ngoµi ®Ó h−íng d− luËn trong n−íc ra ngoµi, tËp trung gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò bªn trong cña hä. ViÖc sö dông søc m¹nh mÒm còng ®ang trë thµnh chiÕn l−îc cña c¸c n−íc lín. HiÖn t¹i, nhiÒu s¶n phÈm v¨n hãa cña c¸c n−íc §«ng ¸ trµn ngËp thÞ tr−êng khu vùc trong khi v¨n hãa Ên §é rÊt khã tiÕp cËn khu vùc nµy. §©y kh«ng ph¶i lµ vÊn ®Ò chÊt l−îng, møc ®é hÊp dÉn cña phim ¶nh hay c¸c s¶n phÈm nghe nh×n, mµ ng−êi ta ®· sö dông c¸c s¶n phÈm v¨n hãa, c¸c sù kiÖn vµ dÞch vô v¨n hãa nh− lµ h×nh thøc x©m l¨ng v¨n hãa. SÏ kh«ng thÓ lý gi¶i ®−îc nh÷ng vÊn ®Ò nµy nÕu chóng ta chØ th©m nhËp thÞ tr−êng dùa trªn nh÷ng quan ®iÓm tiÕp cËn vÒ quan hÖ quèc tÕ nh− tr−íc. Trong bèi c¶nh ®ã, c¸c n−íc trong khu vùc cÇn thÊy ®−îc t−¬ng quan vÒ søc m¹nh gi÷a c¸c quèc gia ®ang cã sù ho¸n chuyÓn. Sau khñng ho¶ng n¨m 2008-2009, Tæng thèng B. Obama ®· ®Æt ra rÊt nhiÒu viÖc, trong ®ã cã hai viÖc liªn quan ®Õn vÊn ®Ò ®èi ngo¹i. Thø nhÊt lµ chñ tr−¬ng “xoay trôc” trë l¹i ch©u ¸ - Th¸i B×nh D−¬ng. Tuy nhiªn, nhiÒu häc gi¶ Hoa Kú ®Òu nãi r»ng kh«ng ph¶i lµ Mü “trë l¹i” ch©u ¸ v× thùc ra Mü ch−a bao giê rót khái ch©u ¸. Song trong thêi gian qua, sù quan t©m cña Mü ®èi víi ch©u ¸ cã phÇn sao l·ng. Thø hai, vÒ mÆt kinh tÕ, ChÝnh quyÒn cña Tæng thèng B. Obama ®−a ra môc tiªu trong 5 n¨m, tõ 2010 ®Õn 2015, t¨ng xuÊt khÈu gÊp ®«i, ®ång thêi khëi ®éng tiÕn tr×nh ®µm ph¸n HiÖp ®Þnh ®èi t¸c xuyªn Th¸i B×nh D−¬ng (TPP). Nh− vËy, cã thÓ thÊy r»ng n−íc Mü ®· cè g¾ng ®iÒu chØnh, t¹o ra sù c©n b»ng míi trong ph¸t triÓn, kh«ng chØ dùa vµo thÞ tr−êng trong n−íc mµ cßn dùa c¶ vµo thÞ tr−êng n−íc ngoµi. Trong mét thêi gian dµi, kho¶ng 3/4 t¨ng tr−ëng kinh tÕ cña Mü dùa vµo tiªu dïng trong n−íc. §©y lµ ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c¸c nÒn kinh tÕ, ®Æc biÖt lµ c¸c nÒn kinh tÕ §«ng ¸, thóc ®Èy xuÊt khÈu. HiÖn nay, hµng n¨m ViÖt Nam xuÊt khÈu gÇn 15 tû USD vµo thÞ tr−êng Mü vµ tiÒm n¨ng xuÊt khÈu cßn rÊt lín; cßn gi¸ trÞ nhËp khÈu tõ Mü chØ trªn 1 tû USD. DÜ nhiªn, xuÊt khÈu cña ViÖt Nam kh«ng chØ dùa vµo thÞ tr−êng Mü. Mét ®Æc ®iÓm næi bËt mµ c¸c n−íc trong khu vùc rÊt quan t©m lµ sù trçi dËy m¹nh mÏ cña Trung Quèc. C¸c nhµ l·nh ®¹o cña Trung Quèc lu«n cho r»ng Trung Quèc trçi dËy hßa b×nh vµ kh«ng cã c¸i gäi lµ “mèi ®e däa” tõ Trung Quèc. Tuy nhiªn, chóng ta ph¶i nh×n trong thùc tiÔn, sù trçi dËy ®ã lµ nh− thÕ nµo? Thø nhÊt, hiÖn nay Trung Quèc trë thµnh “c«ng x−ëng cña thÕ giíi”. C¸ch Trung Quèc ph¸t triÓn lµ chó träng dùa trªn ®Çu t−, lÊy thÞ tr−êng cña thÕ giíi lµm ®Þnh h−íng cho viÖc triÓn khai trë thµnh c«ng x−ëng thÕ giíi. Giai ®o¹n ®Çu, Trung Quèc chØ quan t©m ®Õn viÖc lµm sao thu hót ®−îc nhiÒu nhÊt c¸c dù ¸n ®Çu t− trùc tiÕp n−íc ngoµi mµ ch−a chó träng nhiÒu tíi chÊt l−îng. VÒ sau, Trung Quèc chuyÓn dÇn sang chó träng vµo chÊt l−îng cña c¸c dù ¸n. Cho ®Õn 8 Th«ng tin Khoa häc x· héi, sè 6.2015 nay, cã ®Õn gÇn 80% trong sè 500 tËp ®oµn lín nhÊt cña thÕ giíi ®· cã mÆt t¹i Trung Quèc. Trung Quèc ®· tiÕp nhËn vµ ph¸t triÓn lý thuyÕt “§µn nh¹n bay” ë §«ng ¸ theo c¸ch cña m×nh. §Çu tiªn lµ m« pháng c«ng nghÖ, thËm chÝ lµ sao chÐp vi ph¹m c¶ nguyªn t¾c quyÒn së h÷u trÝ tuÖ. Khi cã ®ñ tiÒm n¨ng th× Trung Quèc chuyÓn sang s¸ng t¹o c«ng nghÖ, n©ng cao chÊt l−îng vµ hiÖu qu¶ c¹nh tranh, ph¸t triÓn. Thø hai lµ thùc hiÖn chÝnh s¸ch gi¸ rÎ, thËm chÝ cã b¶o trî cña ChÝnh phñ cho c¸c nhµ ®Çu t− nªn hµng hãa cña Trung Quèc cã mÆt ë kh¾p mäi n¬i. N¨m 2010, Trung Quèc ®· v−ît qua NhËt B¶n trë thµnh nÒn kinh tÕ thø hai thÕ giíi. §Õn th¸ng 7/2014, GDP cña Trung Quèc lµ kho¶ng 10.200 tû USD. Trong khi ®ã c¸ch ®©y 10 n¨m, GDP cña n−íc Mü lµ 11.500 tû USD nh−ng hiÖn t¹i vÉn ch−a v−ît con sè 14.000 tû USD. Nh− vËy, cho dï Mü cã søc m¹nh hµng ®Çu nh−ng ®· gi¶m t−¬ng ®èi trong quan hÖ so s¸nh víi c¸c quèc gia kh¸c, ®Æc biÖt lµ víi Trung Quèc. Ngoµi Trung Quèc cßn cã Ên §é. Ên §é lµ quèc gia cã truyÒn thèng v¨n hãa l©u ®êi. Sù ph¸t triÓn gÇn ®©y cña Ên §é ®· ®−îc thÕ giíi nÓ träng. C¹nh tranh toµn cÇu b©y giê ph¶i dùa trªn c«ng nghÖ, tri thøc, nguån nh©n lùc chÊt l−îng cao chø kh«ng ph¶i lµ ph¸t triÓn dµn tr¶i tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc. NhiÒu dù ®o¸n ®Õn gi÷a thÕ kû nµy, Ên §é sÏ lµ nÒn kinh tÕ lín thø 3 trªn thÕ giíi. Ngoµi ra cßn ph¶i kÓ ®Õn mét sè quèc gia kh¸c nh− Nga vµ Brazil. HiÖn t¹i Brazil ®· v−ît qua Anh ®Ó trë thµnh nÒn kinh tÕ thø 6 thÕ giíi. Sù ph¸t triÓn cña mét n−íc, ngµy nay, lµ c¬ héi cho sù ph¸t triÓn cña c¸c n−íc kh¸c. ThÞ tr−êng réng lín cña Trung Quèc, Ên §é chÝnh lµ ®iÒu kiÖn cho sù ph¸t triÓn cña c¸c quèc gia. TÝnh ®a d¹ng cña c¸c thÞ tr−êng nµy chÝnh lµ c¬ héi cho rÊt nhiÒu n−íc xuÊt khÈu s¶n phÈm. Tuy nhiªn, tõ sau §¹i héi XVIII cña §¶ng Céng S¶n Trung Quèc n¨m 2012, Trung Quèc ®· cã chñ tr−¬ng thay ®æi ph−¬ng thøc ph¸t triÓn. Hä cho r»ng kh«ng thÓ ph¸t triÓn nh÷ng ngµnh dùa nhiÒu vµo tµi nguyªn, vèn vµ lao ®éng, mµ ph¶i ph¸t triÓn nhiÒu h¬n nh÷ng ngµnh dùa trªn c«ng nghÖ vµ trÝ thøc. §iÒu ®ã ®Æt ra c©u hái, vËy nh÷ng ngµnh truyÒn thèng vµ nh÷ng ngµnh sö dông nhiÒu lao ®éng ®· gãp phÇn lµm cho Trung Quèc trë thµnh c«ng x−ëng cña thÕ giíi, sÏ di chuyÓn ®i ®©u? T«i ®· cã cuéc trao ®æi víi ñy ban C¶i c¸ch vµ Ph¸t triÓn cña tØnh Qu¶ng T©y th× ®−îc biÕt c¸c tØnh cña Trung Quèc kh«ng tiÕp nhËn nh÷ng ngµnh nghÒ l¹c hËu; dßng dÞch chuyÓn ®ã ®· vµ sÏ ra c¸c n−íc l¸ng giÒng xung quanh. Do nhu cÇu vÒ vèn, yªu cÇu lÊp ®Çy c¸c khu c«ng nghiÖp, mét sè n−íc ®· tiÕp nhËn mét c¸ch kh«ng cã chän läc, kh«ng quan t©m ®Õn c¸c tiªu chuÈn vÒ c«ng nghÖ, tiªu chuÈn vÒ m«i tr−êng vµ tiªu chuÈn vÒ lao ®éng kü n¨ng. §iÒu nµy cã nghÜa lµ sù ph¸t triÓn cña Trung Quèc võa ®em l¹i c¸c c¬ héi rÊt lín, võa ®em l¹i nhiÒu hÖ lôy kh«ng nhá cho c¸c n−íc l¸ng giÒng. V¨n b¶n chÝnh thøc ch−a cho thÊy Trung Quèc ®−a ra mét chiÕn l−îc toµn cÇu, nh−ng sau n¨m 2012, th× ng−êi ta thÊy Trung Quèc bµn nhiÒu vÒ “GiÊc méng Trung Hoa” víi tham väng phôc h−ng d©n téc Trung Hoa. Trung Quèc ®· coi kû nguyªn cña thÕ kû XXI lµ kû nguyªn cña ®¹i d−¬ng, ®−a vÊn ®Ò biÓn vµ ®¹i d−¬ng trë thµnh −u tiªn trong chiÕn l−îc ph¸t triÓn cña m×nh theo mét lé tr×nh chuÈn bÞ rÊt bµi b¶n. Côc diÖn chÝnh trÞ 9 Ngay tõ sau chÝnh s¸ch c¶i c¸ch vµ “Khai phãng” nh÷ng n¨m 1980, Trung Quèc chñ tr−¬ng ph¸t triÓn 14 thµnh phè ven biÓn nh»m ph¸t triÓn phÝa §«ng ®Ó chÊn h−ng phÝa T©y. Víi ®Êt n−íc réng lín nh− vËy, Trung Quèc tËp trung ph¸t triÓn theo lé tr×nh, ®Çu tiªn lµ x©y dùng cùc t¨ng tr−ëng Thiªn T©n - B¾c Kinh; ®Õn Th−îng H¶i - l−u vùc s«ng Tr−êng Giang; Th©m QuyÕn - Qu¶ng §«ng - l−u vùc s«ng Ch©u Giang; vµ gÇn ®©y nhÊt lµ khai ph¸t vÞnh B¾c bé - Qu¶ng T©y ®Ó chÊn h−ng §¹i T©y Nam (vïng V©n Nam, ThiÓm T©y, T©y T¹ng), tiÕp tôc khai ph¸t VÞnh Bét H¶i, chÊn h−ng §«ng B¾c gåm T©n C−¬ng, C¸p NhÜ T©n... VÞnh B¾c bé - Qu¶ng T©y lµ tuyÕn chñ yÕu n»m trong chiÕn l−îc “Mét trôc, hai c¸nh” cña Trung Quèc. Víi c¸nh trªn bé, Trung Quèc quan t©m ph¸t triÓn TiÓu vïng Mª K«ng, víi c¬ chÕ lµ hîp t¸c cña mét tØnh Trung Quèc víi c¸c quèc gia thuéc TiÓu vïng Mª K«ng më réng (GMS), tøc lµ lÊy mét tØnh cña Trung Quèc lµm ®Çu mèi hîp t¸c víi c¸c quèc gia xung quanh. V©n Nam ®−îc chän ®Ó hîp t¸c víi c¸c n−íc tiÓu vïng; th«ng qua TiÓu vïng Mª k«ng ®Ó më cöa cho T©y Nam cña Trung Quèc (n¬i kh«ng cã biÓn) ra thÕ giíi. HiÖn nay, Trung Quèc ®ang x©y dùng ®−êng èng dÉn dÇu tõ c¶ng biÓn Myanmar vµo V©n Nam. Ngµy 18/1/2006, Trung Quèc chÝnh thøc tuyªn bè khai ph¸t vÞnh B¾c bé më réng, lÊy vÞnh B¾c bé - Qu¶ng T©y lµm ®¹i b¶n doanh g¾n víi tØnh Qu¶ng §«ng còng nh− ®¶o H¶i Nam cña Trung Quèc ®Ó më réng quan hÖ hîp t¸c víi c¸c n−íc ASEAN. Trung Quèc cho r»ng Nam Ninh cã thÓ trë thµnh thµnh phè trung t©m cña §«ng ¸. NÕu nh×n lªn b¶n ®å, cã thÓ thÊy mét bè côc ph¸t triÓn më ra phÝa biÓn theo h×nh nan qu¹t, víi Nam Ninh lµ h¹t nh©n kÕt hîp víi ba thµnh phè c¶ng biÓn lµ B¾c H¶i, Kh©m Ch©u vµ Phßng Thµnh. NÕu nh− ë Nam Ninh ph¸t triÓn m¹nh c¸c ngµnh c«ng nghÖ th«ng tin, c¸c ngµnh c«ng nghÖ míi th× Thµnh phè Kh©m Ch©u ph¸t triÓn nhiÖt ®iÖn vµ hãa dÇu (nhiÖt ®iÖn lµ 1000 MW/n¨m, hãa dÇu lµ 20 triÖu tÊn/n¨m). Phßng Thµnh lµ thµnh phè c¶ng biÓn, cã chiÒu dµi cÇu c¶ng 21 km. §©y lµ c¶ng container rêi, tµu 200 ngµn ®Õn 300 ngµn tÊn cã thÓ cËp c¶ng. §Õn n¨m 2010, tæng l−îng hµng hãa ®−îc vËn chuyÓn qua Phßng Thµnh lµ h¬n 100 triÖu tÊn. B¾c H¶i lµ thµnh phè du lÞch ven biÓn, ®ång thêi lµ n¬i s¶n xuÊt c¸c s¶n phÈm c«ng nghÖ cao. Môc tiªu cña Trung Quèc lµ biÕn Khu kinh tÕ vÞnh B¾c bé - Qu¶ng T©y ®Ó nèi víi c¸c quèc gia liÒn kÒ trªn biÓn thµnh trung t©m cña s¶n xuÊt, cung øng dÞch vô vËn t¶i biÓn cña khu vùc... §Ò xuÊt khai ph¸t vÞnh B¾c bé më réng cña Trung Quèc cã ba môc tiªu chÝnh: Thø nhÊt lµ vÊn ®Ò vËn t¶i biÓn. Trung Quèc muèn gia t¨ng ¶nh h−ëng cña m×nh trªn biÓn §«ng (chóng t«i gäi lµ biÓn §«ng, cßn Trung Quèc gäi lµ biÓn Nam Trung Hoa). §©y lµ tuyÕn vËn t¶i chñ yÕu cña Trung Quèc. Trong sè 39 tuyÕn vËn t¶i cña Trung Quèc ra thÕ giíi, cã 21 tuyÕn qua biÓn §«ng, n¬i cã c¸c quÇn ®¶o Hoµng Sa vµ Tr−êng Sa cña ViÖt Nam, chiÕm kho¶ng 65% tæng l−îng hµng hãa cña Trung Quèc. Thø hai lµ vÊn ®Ò tµi nguyªn chiÕn l−îc biÓn. Trung Quèc quan t©m nhiÒu ®Õn dÇu löa. Trung Quèc ®· chuÈn bÞ hai nhµ m¸y läc dÇu lín (Kh©m Ch©u vµ 10 Th«ng tin Khoa häc x· héi, sè 6.2015 nhµ m¸y D−¬ng Phñ ®Æt trªn ®¶o H¶i Nam). HiÖn nay, c¸c nhµ m¸y läc dÇu nµy ho¹t ®éng chñ yÕu dùa vµo nhËp khÈu dÇu tõ B¾c Phi vµ Trung §«ng; hä ®· ký hîp ®ång 10 tû USD víi Iran. Sù chuÈn bÞ c¸c nhµ m¸y läc dÇu t¹i ®©y lµ h−íng tíi tranh giµnh tµi nguyªn chiÕn l−îc trªn biÓn §«ng. Thø ba lµ vÊn ®Ò an ninh quèc phßng. ë phÝa xa trªn Th¸i B×nh D−¬ng, Mü ®· thiÕt lËp mét chuçi phßng thñ tõ ®¶o Guam vµ th«ng qua c¸c ®ång minh chiÕn l−îc nh− NhËt B¶n, Hµn Quèc, Australia. Trung Quèc muèn thiÕt lËp mét chuçi ®¶o tõ biÓn Hoµng H¶i sang biÓn §«ng. HiÖn nay Trung Quèc ®ang tÝch cùc x©y dùng hÖ thèng phßng thñ víi viÖc x©y dùng c¸c khu ®ãng qu©n, c¸c c¬ së hËu cÇn trªn c¸c ®¶o ®¸ ngÇm, thËm chÝ Trung Quèc ®· ngang nhiªn c¶i t¹o nhiÒu b·i ®¸ (chiÕm cña ViÖt Nam) víi quy m« lín vµ d−êng nh− ®ang muèn x©y dùng s©n bay trªn mét vµi b·i ®¸ mµ Trung Quèc ®· c−ìng chiÕm cña ViÖt Nam n¨m 1988. Trung Quèc kh«ng chØ tranh chÊp ®¶o víi mét sè n−íc ë §«ng ¸ vµ §«ng Nam ¸ mµ cßn thiÕt lËp nhËn diÖn phßng kh«ng trªn biÓn Hoµng H¶i. §iÒu t−¬ng tù, ®ang ®−îc Trung Quèc toan tÝnh lµm trªn biÓn §«ng. Vµi th¸ng tr−íc (th¸ng 5/2014), Trung Quèc ®· h¹ ®Æt tr¸i phÐp giµn khoan HD 981 vµo thÒm lôc ®Þa vµ vïng ®Æc quyÒn kinh tÕ cña ViÖt Nam. D− luËn thÕ giíi ph¶n ®èi kÞch liÖt. §ång ý víi nhiÒu dù ®o¸n, ph©n tÝch cña häc gi¶ quèc tÕ, chóng t«i ý thøc rÊt râ r»ng, viÖc Trung Quèc h¹ ®Æt giµn khoan, chuyÖn t×m dÇu löa ë ®é s©u 2000 m ch¾c ch¾n lµ rÊt khã kh¨n vµ ch−a ph¶i lµ chuyÖn lóc nµy. Kh«ng chØ v× lý do dÇu löa, ®©y chÝnh lµ b−íc ®i trong chñ tr−¬ng ®éc chiÕm biÓn §«ng cña Trung Quèc. Hä tù vÏ b¶n ®å víi ®−êng l−ìi bß ®øt ®o¹n kÐo dµi xuèng phÝa Nam ®Ó chiÕm gÇn nh− trän biÓn §«ng, s¸t víi vïng l·nh h¶i, ®Æc quyÒn kinh tÕ cña c¸c n−íc trong khu vùc. §©y lµ nh÷ng toan tÝnh vµ ®ßi hái hoµn toµn v« c¨n cø. C¸c chøng cø ph¸p lý còng nh− lÞch sö ®· kh¼ng ®Þnh chñ quyÒn cña ViÖt Nam ®èi víi quÇn ®¶o Hoµng Sa vµ Tr−êng Sa lµ kh«ng thÓ chèi c·i. C¸c b¶n ®å cæ, th− tÞch tiÕng H¸n, tiÕng N«m, tiÕng Ph¸p vµ tiÕng Anh ®· cho thÊy sù hiÖn diÖn cña ng−êi ViÖt Nam trªn c¸c quÇn ®¶o nµy tõ thÕ kû XVI. C¸c b¶n ®å cæ, th− tÞch cña c¸c triÒu ®¹i Trung Quèc cho ®Õn thÕ kû XX ®Òu kh¼ng ®Þnh cùc Nam cña Trung Quèc lµ ®¶o H¶i Nam. VËy mµ, Trung Quèc vÉn ngang nhiªn ®Æt giµn khoan n»m ngay trong thÒm lôc ®Þa, vïng ®Æc quyÒn kinh tÕ cña ViÖt Nam. C¸c b¹n ®Òu biÕt, Trung Quèc ®· sö dông vò lùc ®Ó chiÕm toµn bé quÇn ®¶o Hoµng Sa cña ViÖt Nam n¨m 1974, lóc ®ã ®ang do chÝnh quyÒn ViÖt Nam Céng hßa ë miÒn Nam ViÖt Nam kiÓm so¸t. N¨m 1988 Trung Quèc l¹i dïng vò lùc chiÕm nhiÒu b·i ®¸ cña ViÖt Nam trªn quÇn ®¶o Tr−êng Sa, trong ®ã cã G¹c Ma (Johnson South Reef) lµm nhiÒu chiÕn sÜ vµ sÜ quan cña qu©n ®éi ViÖt Nam hy sinh. HiÖn nay, Trung Quèc lu«n nãi r»ng tranh chÊp trªn biÓn §«ng lµ vÊn ®Ò cña hai n−íc nªn chØ gi¶i quyÕt song ph−¬ng. Nh−ng thùc tÕ ®©y kh«ng ph¶i lµ vÊn ®Ò cña hai n−íc mµ liªn quan ®Õn tù do hµng h¶i, tµi nguyªn chiÕn l−îc, phßng thñ chiÕn l−îc vµ lµ vÊn ®Ò cña c¶ khu vùc vµ thÕ giíi. VÊn ®Ò nµy liªn quan kh«ng chØ riªng víi ViÖt Nam, mµ cßn víi c¶ Philippines vµ c¸c n−íc kh¸c. Trung Quèc lu«n ®ßi hái kh«ng ®−a ra Côc diÖn chÝnh trÞ 11 tßa ¸n quèc tÕ, ®Ó gi¶i quyÕt song ph−¬ng, kh«ng ®a ph−¬ng hãa. LiÖu chØ dõng nh− vËy cã b¶o ®¶m ®−îc m«i tr−êng hßa b×nh, kh«ng xung ®ét trªn biÓn §«ng vµ trong toµn khu vùc? T¹i Héi nghÞ Bé tr−ëng lÇn thø 47 cña c¸c n−íc ASEAN, trong ®ã cã sù tham gia cña Trung Quèc, Ên §é,v.v..., c¸c n−íc ®Òu tiÕp tôc ®Èy m¹nh ®µm ph¸n, h−íng tíi x©y dùng bé quy t¾c øng xö COC. Chóng ta kú väng vµo sù ®iÒu chØnh cña Trung Quèc. Nh−ng theo chóng t«i, Trung Quèc kh«ng hÒ thay ®æi môc tiªu, chiÕn l−îc cña hä. T«i cho r»ng gi¶i quyÕt vÊn ®Ò biÓn §«ng kh«ng ph¶i lµ tr¸ch nhiÖm ®¬n lÎ cña quèc gia nµo mµ ®ßi hái ph¶i cã hµnh ®éng cña quèc tÕ. §iÒu ®¸ng tiÕc lµ chóng ta vÉn ch−a x©y dùng ®−îc c¸c thÓ chÕ quèc tÕ phï hîp gióp xö lý nh÷ng vÊn ®Ò xung ®ét, bÊt ®ång, kh¸c biÖt ®Ó h−íng tíi mét thÕ giíi hßa b×nh. Trong Liªn Hîp Quèc, quyÒn cña c¸c ñy viªn th−êng trùc Héi ®ång b¶o an Liªn Hîp Quèc qu¸ lín. Ch¼ng h¹n, n¨m 2003, bÊt chÊp NghÞ quyÕt 1441 cña Liªn Hîp Quèc ph¶n ®èi Mü tÊn c«ng Iraq, Mü ®· tiÕn hµnh tÊn c«ng Iraq. C¸c n−íc hoµn toµn cã thÓ ®Ö tr×nh b¸o c¸o vÒ c¸c vÊn ®Ò x¶y ra, nh−ng Liªn Hîp Quèc vÉn kh«ng cã mét c¬ chÕ xö lý cô thÓ nµo vÒ nh÷ng vÊn ®Ò c¸c bªn tranh chÊp. NÕu ®æi míi c¸c ®Þnh chÕ quèc tÕ th× ph¶i b¾t ®Çu tõ Liªn Hîp Quèc. T¹i sao kh«ng t¨ng sè l−îng c¸c ñy viªn th−êng trùc cña Héi ®ång b¶o an Liªn Hîp Quèc, cho phÐp nh÷ng n−íc lín kh¸c, vÝ dô nh− Ên §é cã thÓ tham gia, mµ cè ®Þnh chØ cã 5 thµnh viªn. §iÒu ®ã cã nghÜa r»ng chóng ta ph¶i hµnh ®éng ®Ó cã mét c¬ chÕ míi c«ng b»ng, réng r·i h¬n trong xö lý vÊn ®Ò toµn cÇu. Còng cÇn nãi r»ng, quan hÖ víi Trung Quèc chiÕm vÞ trÝ quan träng trong chÝnh s¸ch ®èi ngo¹i cña ViÖt Nam. Mèi quan hÖ ViÖt - Trung lµ mèi quan hÖ cã vÞ trÝ cùc kú quan träng tõ xa x−a trong lÞch sö. Trong chiÕn tranh gi¶i phãng d©n téc cña ViÖt Nam, c¶ thêi kú chèng Ph¸p còng nh− trong thêi kú chèng Mü, ChÝnh phñ vµ nh©n d©n Trung Quèc ®· gióp ®ì ViÖt Nam rÊt cã hiÖu qu¶. Nh©n d©n ViÖt Nam kh«ng bao giê quªn sù gióp ®ì ®ã. Sù thñy chung, h÷u nghÞ, ®Æc biÖt víi l¸ng giÒng chÝnh lµ t− t−ëng nh©n v¨n truyÒn thèng cña ViÖt Nam. Nh©n d©n ViÖt Nam còng nh− nh©n d©n Trung Quèc rÊt yªu chuéng hßa b×nh. Trªn kªnh ®èi ngo¹i nh©n d©n, chóng t«i lu«n t¨ng c−êng mèi quan hÖ h÷u nghÞ th«ng qua nhiÒu ho¹t ®éng ®Ó t¨ng c−êng quan hÖ kinh tÕ, v¨n hãa gi÷a hai n−íc, tæ chøc nhiÒu diÔn ®µn häc gi¶ gi÷a hai bªn ®Ó trao ®æi, lµm râ nh÷ng v−íng m¾c, thiÖn chÝ gi¶i quyÕt c¸c m©u thuÉn. Do ®ã, luËn ®iÓm cho r»ng ViÖt Nam dùa vµo n−íc nµy, n−íc kh¸c ®Ó chèng Trung Quèc lµ hoµn toµn kh«ng ®óng. Chóng t«i chØ mong muèn hßa b×nh, kiªn quyÕt b¶o vÖ ®éc lËp chñ quyÒn, mong muèn cã mét m«i tr−êng hßa b×nh, hîp t¸c ®Ó ph¸t triÓn. Sù ph¸t triÓn cña ViÖt Nam còng ®ång thêi lµ sù ph¸t triÓn cña khu vùc. Bëi vËy, ViÖt Nam kh¼ng ®Þnh r»ng tiÕp tôc ®Èy m¹nh quan hÖ hîp t¸c kinh tÕ toµn diÖn víi Trung Quèc. §©y lµ lÏ tù nhiªn trong héi nhËp vµo c¸c thÞ tr−êng, c¸c nÒn kinh tÕ cã sù t−¬ng t¸c, bæ sung cho nhau. Chóng t«i lµ thµnh viªn ®Çy ®ñ cña ASEAN, tham gia HiÖp ®Þnh MËu dÞch tù do Trung Quèc - ASEAN, cïng nç lùc ®Ó thóc ®Èy qu¸ tr×nh nµy. Tuy nhiªn, trong hîp t¸c ph¶i 12 Th«ng tin Khoa häc x· héi, sè 6.2015 lùa chän c¸c −u tiªn, nhÊt lµ vÒ thu hót ®Çu t− hoÆc thiÕt lËp c¸c quan hÖ th−¬ng m¹i. Chóng t«i chó träng ®a d¹ng hãa vµ më réng thÞ tr−êng, thu hót ®Çu t− tõ c¸c n−íc, ®Æc biÖt lµ n−íc cã c«ng nghÖ, kü thuËt cao, vµ lu«n quan t©m ®Õn c¸c tiªu chÝ tèi −u ®Ó lùa chän c¸c dù ¸n ®Çu t−. ViÖt Nam vµ Ên §é cã mèi quan hÖ truyÒn thèng. Hai n−íc ®· cã mét qu¸ tr×nh h÷u nghÞ dµi l©u vµ ngµy cµng hiÓu biÕt lÉn nhau s©u s¾c dùa trªn nÒn mãng mµ Chñ tÞch Hå ChÝ Minh vµ Thñ t−íng Jawaharlal Neru ®· x©y dùng. Lµ mét trong nh÷ng quèc gia khëi x−íng Phong trµo Kh«ng liªn kÕt, Ên §é ®· bµy tá sù ñng hé m¹nh mÏ cuéc ®Êu tranh chÝnh nghÜa cña nh©n d©n ViÖt Nam. Ên §é lu«n ®øng vÒ phÝa ViÖt Nam trong c¸c cuéc kh¸ng chiÕn. Chóng ta còng ®· cã nh÷ng biÓu tr−ng thiªng liªng cho quan hÖ ®oµn kÕt h÷u nghÞ cña hai quèc gia nh− t−îng ®µi Indira Gandhi ë Hµ Néi vµ t−îng ®µi Hå ChÝ Minh ë Kolkata. Ên §é ®· më réng quan hÖ ®Çu t− vµ hîp t¸c víi ViÖt Nam, mÆc dï kim ng¹ch xuÊt nhËp khÈu gi÷a hai n−íc míi ®¹t 7 tû USD. T«i tin t−ëng vµo chÝnh s¸ch cña ChÝnh phñ míi cña Ên §é hiÖn nay vµ quan ®iÓm tiÕp cËn míi vÒ kinh tÕ ®èi ngo¹i cña ViÖt Nam. Môc tiªu n©ng kim ng¹ch th−¬ng m¹i gi÷a hai n−íc lªn 20 tû USD chØ cßn lµ vÊn ®Ò thêi gian. Chóng ta ý thøc s©u s¾c r»ng, trong thÕ giíi héi nhËp ph¶i ®a d¹ng hãa thÞ tr−êng, ®a d¹ng hãa s¶n phÈm dùa trªn lîi thÕ so s¸nh cña tõng n−íc. ViÖt Nam ®ang tr«ng ®îi ®Çu t− tõ Ên §é vµo c¸c lÜnh vùc nh− c«ng nghÖ th«ng tin, d−îc phÈm vµ c¸c c«ng nghÖ hiÖn ®¹i kh¸c. T«i rÊt quan t©m ®Õn viÖc ®µo t¹o c¸c chuyªn gia vÒ c«ng nghÖ th«ng tin. Ng−êi ViÖt Nam rÊt cã kh¶ n¨ng tiÕp nhËn nh÷ng c«ng nghÖ nµy. §ång thêi thÞ tr−êng cña Ên §é rÊt tiÒm n¨ng cho viÖc xuÊt khÈu c¸c s¶n phÈm cña ViÖt Nam hiÖn nay ®ang gi÷ vÞ trÝ hµng ®Çu thÕ giíi. Ên §é cã thÓ lµ mét thÞ tr−êng lý t−ëng cho ViÖt Nam xuÊt khÈu c¸c mÆt hµng dÖt may vµ nhËp khÈu sîi, nhuém vµ c¸c linh kiÖn phôc vô cho dÖt may. ViÖt Nam lµ n−íc xuÊt khÈu g¹o ®øng thø hai thÕ giíi, vµ Ên §é víi quy m« trªn 1 tû d©n sÏ lµ thÞ tr−êng lý t−ëng cho g¹o ViÖt Nam. Ngoµi ra, quan hÖ th−¬ng m¹i gi÷a hai n−íc cã thÓ tÝnh ®Õn c¸c mÆt hµng cao su, h¹t ®iÒu, h¹t tiªu, c¸c s¶n phÈm vÒ ch¨n nu«i, ®iÖn tö... Du lÞch còng lµ mét lÜnh vùc cã tiÒm n¨ng ph¸t triÓn lín trong quan hÖ gi÷a hai n−íc. NhiÒu ng−êi ViÖt Nam rÊt muèn ®Õn th¨m Ên §é vµ ch¾c ch¾n nhiÒu ng−êi Ên §é còng muèn ®Õn ViÖt Nam. ViÖc thiÕt lËp ®−êng bay th¼ng gi÷a thµnh phè Hå ChÝ Minh víi c¸c thµnh phè lín cña Ên §é nh− Delhi vµ Mumbai trong mét vµi th¸ng tíi sÏ gãp phÇn t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho th«ng th−¬ng gi÷a hai n−íc. Ngoµi ra, chóng ta còng cÇn ®Èy m¹nh h¬n n÷a c¸c ho¹t ®éng xóc tiÕn th−¬ng m¹i vµ ®Çu t− ®Ó tiÕp tôc më ra nh÷ng c¬ héi kinh doanh míi, t¹o ra nh÷ng b−íc ®ét ph¸ trong quan hÖ kinh tÕ gi÷a Ên §é vµ ViÖt Nam. §øng tr−íc nh÷ng th¸ch thøc míi vÒ an ninh khu vùc, Ên §é sÏ lµ mét ®èi t¸c ®Æc biÖt tham gia vµo vÊn ®Ò c©n b»ng chiÕn l−îc trong khu vùc. T«i ®¸nh gi¸ rÊt cao chÝnh s¸ch “H−íng §«ng” cña Ên §é. N¨m 2015, khi Céng ®ång ASEAN hoµn tÊt qu¸ tr×nh th−¬ng l−îng ®Ó ®i vµo ho¹t ®éng, chÝnh s¸ch nµy sÏ më ra triÓn väng míi trong hîp t¸c Ên §é - ASEAN vµ Ên §é - ViÖt Nam. Côc diÖn chÝnh trÞ 13 Trong hîp t¸c quèc phßng, bÊt chÊp th¸i ®é cña mét vµi n−íc, tµu chiÕn hiÖn ®¹i nhÊt cña qu©n ®éi Ên §é vÉn nhiÒu lÇn ®Õn th¨m viÕng vµ giao l−u víi ViÖt Nam. Ên §é vÉn hîp t¸c víi ViÖt Nam th¨m dß vµ khai th¸c dÇu khÝ trong khi mét sè n−íc rót khái c¸c dù ¸n ®· lªn kÕ ho¹ch. GÇn ®©y c¸c b¹n ®· cam kÕt hîp t¸c x©y dùng lùc l−îng c¶nh s¸t biÓn, kiÓm ng− vµ ®µo t¹o thñy thñ tµu ngÇm cho ViÖt Nam. T«i ®¸nh gi¸ cao thiÖn chÝ, tÇm nh×n xa cña nh÷ng chÝnh s¸ch rÊt tÝch cùc nµy. Chóng ta, giíi nghiªn cøu, c¸c häc gi¶, nh÷ng nhµ ho¹t ®éng x· héi vµ céng ®ång doanh nghiÖp ®Òu hiÓu rÊt râ r»ng chÝnh s¸ch muèn hîp lý, muèn tèi −u ®Òu ph¶i dùa trªn c¸c luËn cø khoa häc tin cËy. Chóng t«i nghÜ r»ng, ®©y lµ thêi ®iÓm thuËn lîi ®Ó chóng ta thóc ®Èy m¹nh mÏ h¬n n÷a quan hÖ hîp t¸c trong lÜnh vùc nghiªn cøu khoa häc, tõ nghiªn cøu c¬ b¶n ®Õn nghiªn cøu triÓn khai, ®Æc biÖt lµ trong khoa häc x· héi vµ nh©n v¨n v× sù ph¸t triÓn cña hai n−íc Ên §é vµ ViÖt Nam. Víi mét sè ®iÓm nh− vËy, t«i muèn nãi ®Ó chóng ta thÊy r»ng, sù hîp t¸c gi÷a Ên §é vµ ViÖt Nam, nÒn t¶ng lµ v÷ng ch¾c, tiÒm n¨ng lµ to lín, sù tin cËy lµ s©u s¾c vµ triÓn väng lµ tèt ®Ñp. Tr©n träng c¶m ¬n!