Chuyên đề Pháp luật phong kiến

CHUYÊN ĐỀ 4: PHÁP LuẬT PHONG KIẾNPháp luật phong kiến Tây ÂuPháp luật phong kiến Trung QuốcThS. Phạm Thị Phương Thảo1.Nguồn luật của pháp luật phong kiến Tây Âu2. Nội dung của pháp luật phong kiến Tây Âu3. Nhận xét về pháp luật phong kiến Tây ÂuThS. Phạm Thị Phương Thảo1. Nguồn luật của pháp luật phong kiến Tây ÂuTập quán phápNhững quy định dẫn chiếu từ luật La Mã cổ đại. Luật pháp của các triều đình phong kiếnLuật lệ của giáo hội thiên chúaLuật lệ của các lãnh chúa, chính quyền tự trị. ThS. Phạm Thị Phương Thảo1. Nguồn luật của pháp luật phong kiến Tây ÂuTùy từng thời kỳ mà vai trò của các nguồn luật có khác nhau. Ở từng vùng việc sử dụng các nguồn luật cũng khác nhau. ThS. Phạm Thị Phương Thảo2. Nội dung của pháp luật phong kiến Tây Âu2.1 Quy định về dân sựQuy định về tài sảnQuy định về hợp đồngQuy định về hôn nhân gia đình2.2 Quy định về hình sựTục trả nợ máuDùng tiền chuộc tội2.3 Luật về tố tụng và tư phápTòa ánViện công tốThS. Phạm Thị Phương Thảo2.1.1 Quy định về tài sảnTài sản bao gồm ruộng và các động sản khác..Nếu là ruộng đất canh tác thì có hai hình thức sở hữuSở hữu công.Sở hữu tư.Nếu là nhà cửa vườn tược khác thì quyền sở hữu tư đối với tài sản này được pháp luật thừa nhận.ThS. Phạm Thị Phương Thảo2.1.2 Quy định về hợp đồngQuan hệ hợp đồng và trái vụ theo nguyên tắc “không đất nào mà không có chủ”. Trong các thành phố tự trị đã viện dẫn pháp luật La Mã để điều chỉnh các quan hệ trái vụ và hợp đồng.Pháp luật về hợp đồng dân sự thời kỳ này của các thành thị rất phát triểnThS. Phạm Thị Phương Thảo2.1.3 Quy định về hôn nhân gia đìnhBộ luật Xalich nghiêm cấm tục cướp vợ hoặc mua bán vợ. Người phụ nữ góa phải lấy anh trai (em trai) của chồng. Địa vị của người phụ nữ vẫn thấp kémThS. Phạm Thị Phương Thảo2.2.1 Tục trả nợ máuThời kỳ đầu của chế độ phong kiến tục trả nợ máu còn tồn tại khá đậm nét. Đối tượng của việc trả nợ máu là kẻ giết người hoặc con trai của người đó. Người được trả thù là cha, con trai, anh em trai của nạn nhân và thời gian chờ trả thù. Ở Anh luật quy định thời gian này là 12 tháng. ThS. Phạm Thị Phương Thảo2.2.2 Dùng tiền chuộc tộiLuật cho phép dùng tiền để chuộc tội. Một số tội phạm thì không được phép dùng tiền chuộc tội như phản quốc, không trung thành với vua và lãnh chúa phong kiếnHình phạt được xác định căn cứ vào địa vị của người bị hại. ThS. Phạm Thị Phương Thảo2.3.1 Tòa ánNguyên tắc: Người xét xử phải có tài sản ít nhất bằng tài sản của người bị xử án. Trong thời kỳ phân quyền cát cứ phong kiến nền tư pháp của lãnh chúa phong kiến chiếm ưu thế hơn nền tư pháp của nhà vua. Giáo hội cũng có tòa ánTrong nhà nước quân chủ chuyên chế thì tòa án của nhà vua là tòa án tối caoThS. Phạm Thị Phương Thảo2.3.2 Tổ chức luật sưTổ chức luật sư phát triển mạnh, hoạt động như những ngành nghề khác trong xã hội và có vai trò quan trọng trong đời sống chính trị xã hội và chỉ những luật sư ở trong tổ chức luật sư mới được tham gia vào việc tố tụng. ThS. Phạm Thị Phương Thảo2.3.3 Viện công tốSau khi nghị viện ra đời thì Viện công tố được hình thành. Ủy viên công tố là thành viên của nghị việnDần dần, viện công tố tách khỏi nghị viện và do một ủy viên công tố của nhà vua đứng đầuThS. Phạm Thị Phương Thảo3. Nhận xét về pháp luật phong kiến Tây ÂuLuật pháp của phong kiến Tây Âu kém phát triển hơn so với pháp luật Hy Lạp- La Mã cổ đại vì: Tình trạng phân quyền cát cứCác lãnh chúa phong kiến tập trung vào các cuộc chinh phạt lẫnThời kỳ này đại đa số cư dân mù chữPháp luật được xem là phương tiện của nhà nước để đàn áp, bóc lột quần chúng nhân dân lao động bảo vệ cho địa vị quyền lợi của tập đoàn phong kiến.ThS. Phạm Thị Phương ThảoPháp luật nhà nước phong kiến Trung QuốcNguồn luậtLệnhLuậtCáchThứcLệ Mỗi triều đại phong kiến Trung Quốc đều ban hành và áp dụng luật pháp phù hợp với tình hình xã hội của triều đại mình.*ThS. Pham Thi Phuong ThaoNhà TầnTần Thủy Hoàng đã ra sức chỉnh đốn đất nước bằng chế độ pháp trị rất nghiêm ngặt, xây dựng nên bộ “Tần luật” còn được gọi là “Vân Mộng Tần giản. Bộ Tần Luật bao gồm: Lệnh, Luật, Pháp luật vấn đáp, Thức, Lệ Nội dung: về dân sự, hình sự, tố tụng nhưng chủ yếu là về hình sự.Về hình phạt: hình phạt giam cầm được sử dụng để thay thế cho một số nhục hình, nhưng hình phạt vẫn rất tàn ác.*ThS. Pham Thi Phuong ThaoNhà HánDưới đời Hán Cao Tổ, Thừa tướng Tiêu Hà đã soạn ra “Cửu chương luật”. Thời kỳ trị vì của Hán Vũ Đế, bộ Hán luật. Nội dung: chủ yếu là các quy định về tội phạm và hình phạt nhưng có sự thay đổi. Hán Vũ Đế chủ trương “bãi truất bách gia, độc tôn nho thuật”. Hình phạt: giảm nhẹ nhục hìnhLấy “Xuân thu quyết án”*ThS. Pham Thi Phuong ThaoNhà ĐườngChủ trương “an nhân ninh quốc”, “ước pháp tỉnh hình”. Hình thức pháp luật chủ yếu là luật, lệnh, cách, thức trong đó luật là hình thức chủ yếu Đời vua Đường Cao Tổ đã chế định ra Bộ luật Vũ Đức.Thời trị vì của Đường Thái Tông, bộ luật Vũ Đức được tu chỉnh bổ sung trở thành bộ “Luật Trinh quán”Đường Cao Tông có bộ luật “Vĩnh Huy” do Tướng quốc Trương tôn Vô Kị hệ thống hóa lại các luật trước đây.Về sau Trương tôn Vô Kị sưu tầm biên soạn các luật lệnh của các đời vua trước thành bộ Đường luật sớ nghị hay Đường luật thư nghĩa. gồm có 502 điều chứa đựng các quy định về hộ, hôn, điền sản, hình luật, thể thức hành chính*ThS. Pham Thi Phuong ThaoNhà TốngNhà Tống có bộ “Tống hình thống” nhưng thực chất đây là phiên bản của Đường luật sớ nghị.Nhà Tống áp dụng các lệ.Quy định của nhà Tống là “phàm pháp luật không có ghi sau đó mới dùng lệ”. *ThS. Pham Thi Phuong ThaoNhà NguyênNăm 1291, Hốt Tất Liệt ban bố bộ pháp điển đầu tiên có tên là “Chí Nguyên tân cách”. Năm 1323 có bộ luật “Đại Nguyên thống chế”. Pháp luật thể hiện sự kỳ thị và áp bức dân tộc.*ThS. Pham Thi Phuong ThaoNhà MinhBộ “Đại Minh luật” quy định những hình phạt rất nghiêm ngặt do Minh Thành tổ Chu Nguyên Chương ban hành ra. Chu Nguyên Chương còn ban hành Tổ huấn.Các triều đại nhà Minh sau ban hành “Đại minh luật phụ lệ”, “vấn hình điều lệ” trong đó quy định dùng lệ để bổ sung những điều luật thiếu sót.*ThS. Pham Thi Phuong ThaoNhà ThanhĐời Thanh Thế Tổ đã ban bố “Đại Thanh Luật”. Đời vua Càn Long đã tu chỉnh lại và có tên là “ Đại Thanh luật lệ”.Pháp luật thể hiện rõ sự phân biệt đối xử giữa người Mãn Thanh và người Hán. Các triều đại nhà Thanh còn cho biên soạn những bộ hội điển*ThS. Pham Thi Phuong ThaoĐặc trưng của pháp luật phong kiến Trung QuốcPháp luật Trung Quốc rất chú trọng phát triển về hình luật mà kém phát triển về dân luật. Vua giữ vai trò quan trọng trong hoạt động xây dựng pháp luật.Pháp luật phong kiến Trung Quốc có sự kết hợp giữa Lễ và HìnhCó sự kết hợp giữa đức trị với pháp trị và sự hòa đồng giữa các QPPL các QP đạo đức. *ThS. Pham Thi Phuong Thao