Chuyên đề Lý thuyết bloom và chuẩn đánh giá (vi mô) trong dạy học tiểu học

Bµi tËp kiÓm tra ®iÒu kiÖn Chuyªn ®Ò: §o l­êng vµ ®¸nh gi¸ Tªn bµi tËp: Lý thuyÕt Bloom vµ chuÈn ®¸nh gi¸ (vi m«) trong d¹y häc tiÓu häc Ng­êi h­íng dÉn: PGS.TS. Phã §øc Hßa Häc viªn: NguyÔn ThÞ Ngäc Lan Líp: K17 - GDTH Lêi nãi ®Çu §¸nh gi¸ lµ ngän ®Ìn ®Þnh h­íng, soi ®­êng cho qu¸ tr×nh d¹y vµ häc cña thÇy vµ trß. §¸nh gi¸ häc sinh tiÓu häc diÔn ra theo quy tr×nh sau: Môc ®Ých ®¸nh gi¸ Tiªu chuÈn ®¸nh gi¸ vÜ m« Tiªu chuÈn ®¸nh gi¸ vi m« H×nh thøc ®¸nh gi¸ Barem §¸nh gi¸ Ta thÊy tiªu chuÈn ®¸nh gi¸ lµ mét m¾t xÝch c¬ së rÊt quan träng trong quy tr×nh ®¸nh gi¸ trªn. HiÖn nay ng­êi ta th­êng sö dông lý thuyÕt Bloom ®Ó x©y dùng chuÈn ®¸nh gi¸, tÊt nhiªn lµ cã sù ®iÒu chØnh cho phï hîp víi t×nh h×nh gi¸o dôc mçi quèc gia, phï hîp víi tõng m«n häc cô thÓ. Trong bµi tËp “lý thuyÕt Bloom vµ chuÈn ®¸nh gi¸ (vi m«) trong d¹y häc tiÓu häc” em xin tr×nh bµy vµ ph©n tÝch c¸c vÊn ®Ò sau: 1. Lý thuyÕt cña Bloom vÒ ®¸nh gi¸ (b»ng s¬ ®å) 2. ChuÈn ®¸nh gi¸ theo quy tr×nh (chuÈn vi m« - b»ng s¬ ®å) 3. C¸c h×nh thøc ®¸nh gi¸ 4. Lùa chän bµi kiÓm tra gi÷a kú II cña häc sinh líp 4 trong m«n to¸n ®­îc thùc hiÖn b»ng h×nh thøc ®¸nh gi¸ cho ®iÓm vµ c«ng cô ®¸nh gi¸ lµ bµi kiÓm tra viÕt. Néi dung I. Tr×nh bµy vµ ph©n tÝch lý thuyÕt cña Bloom vÒ ®¸nh gi¸ D­íi ®©y lµ s¬ ®å sù ph©n bËc c¸c møc ®é nhËn thøc cña lý thuyÕt Bloom. 2. NhËn biÕt 1. Tri thøc §¬n gi¶n 3. øng dông 4. Ph©n tÝch 5. Tæng hîp 6. §¸nh gi¸ Phøc t¹p Trong s¬ ®å nµy c¸c møc ®é cô thÓ ®­îc hiÓu nh­ b¶ng sau: Møc ®é §Þnh nghÜa Hµnh ®éng mÉu C©u hái mÉu VÝ dô: Líp 4 - LuyÖn tõ vµ c©u Bµi: Danh tõ (SGK - tr.52) (Xem phô lôc §Þnh nghÜa C©u hái Hµnh ®éng 1. Tri thøc HS nh¾c l¹i hoÆc nhËn ra th«ng tin, ý kiÕn, nguyªn t¾c, ph­¬ng ph¸p, quy tr×nh, cÊu tróc… gièng víi kiÕn thøc ®· häc ViÕt LiÖt kª XÕp lo¹i Ghi tªn Ph¸t biÓu §Þnh nghÜa H·y liÖt kª 3 vÝ dô... ? Ai ®· t×m ra... ? ë ®©u... ? Khi nµo... x¶y ra... ? HS nh¾c l¹i vÒ tõ chØ sù vËt, ®©y lµ kiÕn thøc ®· häc lµ c¬ së cho kiÕn thøc vÒ danh tõ s¾p häc - Tõ chØ sù vËt lµ nh÷ng tõ nh­ thÕ nµo ? - T×m c¸c tõ chØ vËt trong ®o¹n th¬ sau ? (Bµi tËp 1 xem phô lôc) - XÕp c¸c tõ em míi t×m ®­îc vµo nhãm thÝch hîp? - §Þnh nghÜa: Tõ chØ vËt lµ tõ chØ ng­êi, vËt, hiÖn t­îng, kh¸i niÖm vµ ®¬n vÞ. - ViÕt, liÖt kª: truyÖn cæ, cuéc sèng, tiÕng x­a, c¬n, n¾ng, m­a, con, s«ng, ch©n trêi. - XÕp lo¹i: + Tõ chØ ng­êi: «ng, cha + Tõ chØ sù vËt: s«ng, truyÖn cæ, dõa, ch©n trêi, mÆt. + Tõ chØ hiÖn t­îng: n¾ng, m­a. + Tõ chØ kh¸i niÖm: cuéc sèng + Tõ chØ ®¬n vÞ: c¬n, rÆng, con - Ph¸t biÓu: HS tr×nh bµy miÖng, bµi lµm 2.NhËn biÕt HS gi¶i thÝch ®Çy ®ñ hoÆc th«ng hiÓu kiÕn thøc míi dùa trªn kiÕn thøc ®· häc Gi¶i thÝch Tãm t¾t DiÔn gi¶i M« t¶ Minh häa Nguyªn nh©n hoÆc dÉn chøng cña… lµ g×? Ph¸t biÓu ý kiÕn cña em vÒ…? ý chÝnh cña… lµ g×? H·y so s¸nh vµ ®èi chiÕu…? HS th«ng hiÓu ®Þnh nghÜa “danh tõ lµ nh÷ng tõ chØ sù vËt” dùa trªn kiÕn thøc ®· biÕt vÒ tõ chØ sù vËt - Nh÷ng tõ võa t×m ®­îc ë trªn chÝnh lµ danh tõ. VËy danh tõ lµ g×? - Nªu mét c¸ch ng¾n gän danh tõ lµ g×? - Ph¸t biÓu ý kiÕn cña em vÒ c¸c lo¹i danh tõ? - H·y nªu 3 vÝ dô cho mçi lo¹i danh tõ? - DiÔn gi¶i: Danh tõ lµ nh÷ng tõ chØ ng­êi, vËt, hiÖn t­îng, kh¸i niÖm, ®¬n vÞ - Tãm t¾t: Danh tõ lµ tõ chØ sù vËt - Gi¶i thÝch: Tõ chØ sù vËt t­¬ng øng danh tõ v× vËy mçi lo¹i tõ chØ sù vËt t­¬ng øng víi mét lo¹i danh tõ. Nªn cã c¸c danh tõ lµ : Danh tõ chØ ng­êi, danh tõ chØ vËt, danh tõ hiÖn t­îng, danh tõ chØ kh¸i niÖm, danh tõ chØ ®¬n vÞ. - M« t¶ - Minh häa: Danh tõ chØ ng­êi : Thanh niªn, thiÕu niªn, HS Danh tõ chØ vËt : vë, s¸ch, hoa hång Danh tõ chØ hiÖn t­îng : b·o, lò lôt, h¹n h¸n Danh tõ chØ kh¸i niÖm : h¹nh phóc, th¸i ®é, truyÒn thèng Danh tõ chØ ®¬n vÞ: chiÕc, quyÓn, vë 3. øng dông HS lùa chän, biÕn ®æi vµ sö dông nh÷ng d÷ liÖu vµ nh÷ng nguyªn t¾c ®Ó hoµn thµnh mét vÊn ®Ò hoÆc mét nhiÖm vô víi sù h­íng dÉn tèi thiÓu Sö dông TÝnh to¸n Gi¶i quyÕt Chøng minh VËn dông X©y dùng Em gi¶i quyÕt… nh­ thÕ nµo? Sö dông nh÷ng kiÕn thøc ®· häc ®Ó…? Em ph¸n ®o¸n ®iÒu g× sÏ x¶y ra…? Em kÕt luËn ®­îc g×…? HS sau khi n¾m ®­îc ý nghÜa danh tõ, ph©n lo¹i danh tõ th× chän läc kiÕn thøc ®ã ®Ó lµm bµi tËp nhËn diÖn danh tõ, ®Æt c©u víi danh tõ (sö dông danh tõ) - T×m danh tõ chØ kh¸i niÖm trong sè c¸c danh tõ ®­îc in ®Ëm d­íi ®©y (BT1) - T¹i sao chóng l¹i lµ danh tõ chØ kh¸i niÖm? - §Æt c©u víi mét danh tõ chØ kh¸i niÖm em võa t×m ®­îc? - Nªu c¸ch t×m danh tõ chØ kh¸i niÖm? - Sö dông - TÝnh to¸n: Cã nhiÒu lo¹i danh tõ, HS biÕt chän ra ®©u lµ danh tõ chØ kh¸i niÖm - Gi¶i quyÕt: HS tr×nh bµy bµi lµm C¸c danh tõ kh¸i niÖm lµ: ®¹o ®øc, kinh nghiÖm, c¸ch m¹ng, lßng. - Chøng minh: §ã lµ danh tõ chØ kh¸i niÖm v× chóng lµ c¸c tõ chØ kh¸i niÖm (kh«ng ph¶i tõ chØ ng­êi, vËt, hiÖn t­îng, ®¬n vÞ) - X©y dùng: §Ó t×m c¸c danh tõ chØ kh¸i niÖm ta t×m c¸c tõ chØ kh¸i niÖm - VËn dông: §Æt c©u Ng­êi cã ®¹o ®øc ®­îc mäi ng­êi yªu quý C¸ch m¹ng th¸ng T¸m thµnh c«ng më ra trang sö míi cho d©n téc Ng­êi giµu kinh nghiÖm lµm g× còng dÔ 4. Ph©n tÝch HS ph©n biÖt, ph©n lo¹i, liªn hÖ (liªn kÕt) nh÷ng gi¶ ®Þnh, gi¶ thuyÕt, b»ng chøng hoÆc cÊu tróc cña mét vÊn ®Ò hay c©u hái Ph©n tÝch Ph©n lo¹i So s¸nh §èi chiÕu Ph©n biÖt Thµnh phÇn vµ ®Æc ®iÓm cña… lµ g×? Mèi liªn hÖ gi÷a c¸c vÊn ®Ò nh­ thÕ nµo? Môc ®Ých vµ khuynh h­íng mµ t¸c gi¶ muèn göi g¾m qua néi dung bµi? DÊu hiÖu nµo em cã thÓ t×m ®­îc…? HS ph©n biÖt, ph©n lo¹i nh÷ng lo¹i danh tõ víi nhau - H·y t×m c¸c danh tõ trong ®o¹n v¨n ë bµi tËp 1 vµ ph©n lo¹i chóng? - Danh tõ kh¸i niÖm, danh tõ ®¬n vÞ cã g× kh¸c so víi c¸c lo¹i danh tõ kh¸c? - DÊu hiÖu ®Ó t×m ®­îc mét danh tõ? - Ph©n tÝch - Ph©n lo¹i: Lµm t­¬ng tù bµi tËp trªn - So s¸nh - §èi chiÕu: Danh tõ kh¸i niÖm th­êng lµ c¸c tõ trõu t­îng, th­êng ®øng sau c¸c tõ chØ ®¬n vÞ, tõ chØ sè l­îng, c¸c tõ nh­: c¬n, sù, cuéc, nçi… Danh tõ ®¬n vÞ lµ nh÷ng tõ chØ sè l­îng - Ph©n biÖt: §Ó t×m ®­îc mét danh tõ ta dùa vµo ý nghÜa cña tõ (chØ sù vËt); vÞ trÝ tõ trong c©u; kh¶ n¨ng kÕt hîp víi c¸c tõ kh¸c. 5. Tæng hîp HS h×nh thµnh, hîp nhÊt vµ kÕt hîp nh÷ng ý kiÕn thµnh s¶n phÈm kÕ ho¹ch, hoÆc nh÷ng dù ¸n míi ®èi víi HS ®ã S¸ng t¹o ThiÕt kÕ Gi¶ thiÕt Kh¸m ph¸ Ph¸t triÓn Em sÏ lµm g× nÕu…? Em thay ®æi ®Ò xuÊt nh­ thÕ nµo? Em cã thÓ ph¸t triÓn mét c¸ch míi nh­ thÕ nµo? Em kiÓm tra nh­ thÕ nµo? Tõ kiÕn thøc kü n¨ng vÒ danh tõ, HS biÕt ®Æt c©u víi danh tõ, dïng danh tõ trong v¨n viÕt vµ v¨n nãi mét c¸ch chÝnh x¸c, trong s¸ng, vµ biÓu c¶m. - §Æt c©u víi danh tõ “m­a”? - T×m mét sè danh tõ kh¸i niÖm sau ®ã ®Æt c©u ? - H·y viÕt mét ®o¹n v¨n cã dïng tÊt c¶ c¸c lo¹i danh tõ ? - Em lµm thÕ nµo ®Ó x¸c ®Þnh ®­îci danh tõ trong bµi viÕt cña m×nh ? - S¸ng t¹o - ThiÕt kÕ - Gi¶ thiÕt: HS ®Æt ®­îc nhiÒu c©u víi danh tõ m­a: M­a µo µo nh­ th¸c ®æ ; Trêi m­a nÆng h¹t ; Trêi m­a tÇm t· ; M­a phïn l©m th©m ; M­a rµo xèi x¶; TiÕng ve kªu r©m ran nh­ cã mét c¬n m­a rµo ®i qua; M­a bôi lÊt phÊt bay; Khi c¬n m­a ®æ xuèng c©y l¸ h©n hoan ®ãn chµo; M­a nh¶y nhãt trªn mÆt ®­êng nh­ trÎ nhá; M­a xu©n lÊm tÊm ®Ëu trªn nh÷ng bóp non nh­ nh÷ng giät pha lª tinh khiÕt thæi vµo lßng ng­êi mét søc sèng míi. - Kh¸m ph¸ : Danh tõ m­a cã thÓ ®øng ®Çu c©u, gi÷a c©u, cuèi c©u vµ tr¶ lêi cho c©u hái : ai ?, c¸i g× ?, ë ®©u ?, khi nµo ?. Danh tõ m­a cã thÓ ®i ®­îc víi c¸c tõ biÓu c¶m nh­ : µo µo, l©m th©m, lÊt phÊt, bay bay, tÇm t·, xèi x¶, nÆng h¹t. Cã c¸c lo¹i m­a : m­a xu©n, m­a rµo, m­a bôi, m­a phïn… - Ph¸t triÓn : HS viÕt ®­îc ®o¹n v¨n (t¶ phong c¶nh, t¶ ng­êi, t¶ sinh ho¹t...) cã dïng tÊt c¶ c¸c lo¹i danh tõ mét c¸ch linh ho¹t vµ chÝnh x¸c. 6. §¸nh gi¸ HS ®¸nh gi¸, ®Þnh møc, hay phª b×nh trªn nh÷ng tiªu chÝ, tiªu chuÈn c¬ b¶n râ nhÊt. øng dông XÐt ®o¸n §Ò nghÞ Chøng minh Ph­¬ng ¸n nµo sÏ mang l¹i kÕt qu¶ tèt nhÊt ? V× sao em ®ång ý …? Em cã thÓ ®o l­êng gi¸ trÞ cña… nh­ thÕ nµo? T¹i sao c¸i ®ã lµ tèt h¬n? HS ®¸nh gi¸ ®­îc bµi lµm cña m×nh, xem xÐt trong bµi lµm cña b¹n ®· dïng danh tõ ®óng ch­a, phï hîp ch­a. MÆt kh¸c sù ®¸nh gi¸ diÔn ra trong c¶ qu¸ tr×nh giao tiÕp th­êng ngµy - Trong c¸c c©u b¹n ®· ®Æt víi danh tõ m­a c©u nµo chÝnh x¸c vµ hay h¬n c¶? - T¹i sao hay? - XÐt ®o¸n: C¸c b¹n ®· sö dông danh tõ m­a phï hîp trong tÊt c¶ c¸c c©u trªn nh­ng c©u v¨n sau lµ hay nhÊt: “M­a xu©n lÊm tÊm ®Ëu trªn nh÷ng bóp non nh­ nh÷ng giät pha lª tinh khiÕt thæi vµo lßng ng­êi mét søc sèng míi” - Chøng minh: C©u v¨n nµy hay v× danh tõ ®­îc dïng phï hîp, chÝnh x¸c, giµu h×nh ¶nh, cã so s¸nh vµ ®Æc biÖt cã c¶m xóc cña con ng­êi. II. Tr×nh bµy vµ ph©n tÝch chuÈn ®¸nh gi¸ theo quy tr×nh cho m«n to¸n (b»ng s¬ ®å) Ta cã s¬ ®å vÒ tiªu chuÈn ®¸nh gi¸ vÜ m« nh­ sau: Tiªu chuÈn ®¸nh gi¸ H×nh thøc tr×nh bµy s¸ng sña, râ rµng, logÝc HiÓu, nhí bµi ¸p dông ®­îc bµi vµo t×nh huèng t­¬ng tù ¸p dông ®­îc bµi lµm vµo tÝnh huèng ®· biÕn ®æi Bµi lµm mang tÝnh s¸ng t¹o Tõ ®ã x©y dùng chuÈn vi m« cho m«n to¸n ë tiÓu häc nh­ b¶ng sau: Møc ®é Cô thÓ trong m«n to¸n tiÓu häc 1. HiÓu, nhí bµi HiÓu, nhí c¸c kh¸i niÖm, quy t¾c, tÝnh chÊt, c«ng thøc: - Kh¸i niÖm: Sè tù nhiªn, sè thËp ph©n, ph©n sè, phÐp céng, phÐp trõ, phÐp nh©n, phÐp chia, c¸c bµi to¸n ®¬n, bµi to¸n hîp, bµi to¸n cã v¨n ®iÓn h×nh, d·y sè liÖu, b¶ng sè liÖu, biÓu ®å, sè trung b×nh, ®iÓm, ®o¹n th¼ng, ®­êng th¼ng, ®­êng gÊp khóc, gãc, h×nh tam gi¸c, tø gi¸c, h×nh trßn, khèi lËp ph­¬ng, khèi hép ch÷ nhËt, h×nh cÇu, chu vi, diÖn tÝch, thÓ tÝch, ®é dµi ®o¹n th¼ng… - Quy t¾c, tÝnh chÊt, c«ng thøc: ph©n tÝch cÊu t¹o sè, so s¸nh sè, thùc hµnh tÝnh vµ tÝnh nhÈm, tÝnh gi¸ trÞ biÓu thøc, tÝnh chÊt c¸c phÐp tÝnh, tÝnh chu vi, diÖn tÝch, thÓ tÝch cña h×nh, gi¶i c¸c bµi to¸n ®iÓn h×nh 2. ¸p dông ®­îc bµi vµo t×nh huèng t­¬ng tù HS dïng trÝ nhí vµ t­ duy t¸i hiÖn ®Ó nhí l¹i néi dung kiÕn thøc ®· häc. Thùc hiÖn quy tr×nh lÆp l¹i ®Ó gi¶i quyÕt c¸c bµi tËp t¸i hiÖn: - §äc, viÕt, so s¸nh sè tù nhiªn, sè thËp ph©n, ph©n sè, sè ®o ®¹i l­îng - TÝnh ®­îc gi¸ trÞ biÓu thøc sè, t×m ®­îc thµnh phÇn ch­a biÕt cña phÐp tÝnh - Gäi tªn, ký hiÖu vµ mèi quan hÖ gi÷a mét sè ®¬n vÞ ®o l­êng th«ng dông - NhËn d¹ng vµ gäi ®óng tªn c¸c h×nh häc, tÝnh ®­îc chu vi, diÖn tÝch, thÓ tÝch cña c¸c h×nh, vÏ ®­îc h×nh b»ng dông cô häc tËp - Gi¶i vµ tr×nh bµy bµi gi¶i bµi to¸n cã lêi víi c¸c mèi quan hÖ trùc tiÕp gi÷a c¸c ®¹i l­îng th­êng gÆp (kh«ng qu¸ 3 b­íc tÝnh, gÇn gòi víi thùc tÕ). 3. ¸p dông ®­îc bµi lµm vµo tÝnh huèng ®· biÕn ®æi HS gi¶i ®­îc bµi tËp cã chøa ®ùng c¸c t×nh huèng kh¸c nhau. HS kh«ng chØ t¸i hiÖn nh÷ng kiÕn thøc ®· häc vÒ kh¸i niÖm, tÝnh chÊt, c«ng thøc, quy t¾c to¸n häc… mµ cßn ph¶i vËn dông nã mét c¸ch linh ho¹t, ®Ó gi¶i quyÕt nh÷ng t×nh huèng kh¸c nhau trong bµi. C¸c bµi tËp ®«i khi kh«ng cßn gÇn gòi víi nguyªn mÉu mµ bÞ biÕn d¹ng ®i. §iÒu nµy ®ßi hái häc sinh ph¶i biÕt vËn dông tri thøc ®· cã vµo hoµn c¶nh míi. C¸c bµi tËp nµy th­êng ®­îc x©y dùng tõ bµi tËp c¬ b¶n, ®­îc biÕn ®æi theo mét sè khuynh h­íng sau + N©ng cao yªu cÇu víi kÕt luËn + Phøc t¹p hãa sè liÖu + Cho d÷ kiÖn d­íi d¹ng Èn + Bít gi¶ thiÕt gi÷ nguyªn yªu cÇu + Gi¶i bµi to¸n suy luËn theo chiÒu ng­îc víi kiÕn thøc ®· häc VD: Bµi rót gän ph©n sè líp 4 Ta cã quy t¾c rót gän nh­ sau: - XÐt xem c¶ tö sè vµ mÉu sè cïng chia hÕt cho sè tù nhiªn nµo lín h¬n 1 - Chia c¶ tö sè vµ mÉu sè cho sè ®ã - Cø lµm nh­ thÕ ®Õn khi nhËn ®­îc ph©n sè tèi gi¶n Bµi tËp c¬ b¶n : Rót gän ph©n sè sau: Bµi tËp ph¸t triÓn: ViÕt sè thÝch hîp vµo « trèng 4. Bµi lµm mang tÝnh s¸ng t¹o HS gi¶i quyÕt ®­îc nh÷ng bµi tËp mang nhiÒu kh¶ n¨ng huy ®éng tÝnh s¸ng t¹o, chñ ®éng. §ã lµ nh÷ng bµi tËp yªu cÇu HS vËn dông, phèi hîp nh÷ng kiÕn thøc ®· häc, ®Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò kh¸i qu¸t h¬n b»ng sù suy nghÜ s¸ng t¹o cña HS VD: Líp 4 viÕt ph©n sè thÝch hîp vµo chç trèng (theo mÉu) 0 … … 1 0 … … … 1 HS ph¶i vËn dông s¸ng t¹o kiÕn thøc ®· häc vÒ sè phÇn ®­îc t« mµu cña mét h×nh ®Ó x¸c ®Þnh vÞ trÝ ph©n sè trªn tia sè. Tæng sè c¸c ®o¹n th¼ng øng víi tæng sè phÇn ®­îc chia trªn h×nh, mçi ®iÓm trªn tia sè øng víi sè phÇn ®­îc t« mµu. 5. H×nh thøc tr×nh bµy s¸ng sña, râ rµng, logÝc Bµi lµm s¹ch sÏ, gän gµng, ch÷ ®Ñp, tr×nh bµy khoa häc, thÓ hiÖn th¸i ®é cÈn thËn cã tr¸ch nhiÖm, cã tÝnh to¸n cña HS. Môc tiªu d¹y häc Th¸i ®é S¸ng t¹o Kü x¶o Kü n¨ng Tr×nh bµy s¸ng sña, logic ChuÈn ®¸nh gi¸ vi m« Bµi lµm cã s¸ng t¹o ¸p dông trong t×nh huèng biÕn ®æi ¸p dông trong t×nh huèng t­¬ng tù HiÓu, nhËn thøc ®­îc Chøc n¨ng gi¸o dôc Gi¸o dôc Ph¸t triÓn D¹y häc Tri thøc S¬ ®å mèi quan hÖ gi÷a chuÈn ®¸nh gi¸ vi m« vµ môc tiªu d¹y häc, chøc n¨ng gi¸o dôc III. C¸c h×nh thøc ®¸nh gi¸ §¸nh gi¸ lµ biÓu thÞ th¸i ®é ®èi víi s¶n phÈm cña HS, th¸i ®é nµy ®­îc thÓ hiÖn b»ng lêi nhËn xÐt, c¸c con sè, ®«i khi lµ c¸c ký hiÖu. Nh­ vËy ®¸nh gi¸ võa mang ®Þnh l­îng, võa mang ®Þnh tÝnh. §Ó ®¸nh gi¸ ®¶m b¶o tÝnh kh¸ch quan, toµn diÖn, hÖ thèng, c«ng khai, ph©n hãa… nh»m ®¹t ®­îc c¸c môc ®Ých kiÓm tra, môc ®Ých chÈn ®o¸n, dù ®o¸n th× ng­êi GV ph¶i sö dông phèi hîp linh ho¹t c¸c h×nh thøc ®¸nh gi¸. Sau ®©y lµ c¸c h×nh thøc ®¸nh gi¸ mµ GV cã thÓ lùa chän trong viÖc gi¶ng d¹y cña m×nh: 1. Quan s¸t ViÖc quan s¸t qu¸ tr×nh häc tËp cña HS bao gåm c¸c quan s¸t cña GV khi HS häc tËp trªn líp, ngoµi líp, lµm viÖc theo nhãm, lµm viÖc c¸ nh©n, vui ch¬i, cho phÐp ®¸nh gi¸ kh«ng chØ kiÕn thøc, kü n¨ng, mµ cßn c¶ th¸i ®é vµ sù tiÕn bé cña HS. Quan s¸t ®Æc biÖt quan träng ®èi víi trÎ ch­a biÕt ®äc, viÕt. Nh÷ng kÕt qu¶ quan s¸t ®­îc tõ qu¸ tr×nh häc tËp cña HS cÇn ®­îc ghi chÐp l¹i hoÆc ®«i khi cã thÓ cho ®iÓm. Ng­êi ta th­êng dïng hå s¬ sù viÖc, phiÕu kiÓm kª, thang xÕp h¹ng trong quan s¸t. 2. Pháng vÊn GV thùc hiÖn ®¸nh gi¸ b»ng pháng vÊn ®èi víi HS th«ng qua kiÓm tra miÖng vµo thêi ®iÓm tr­íc, trong khi hoÆc sau mét giê häc. Pháng vÊn cÇn thùc hiÖn b»ng c¶ c¸ch ®èi tho¹i trùc tiÕp HS ®Ó t×m hiÓu vµ thu nhËn ®­îc th«ng tin vÒ kiÕn thøc, kü n¨ng th¸i ®é, c¸c khã kh¨n cña HS víi m«n häc. 3. N¾m b¾t Thu thËp c¸c d÷ kiÖn m« t¶ s¬ l­îc vÒ tõng c¸ nh©n HS sÏ ®­îc tãm t¾t, gi¶i thÝch vµ ®­îc ®Þnh l­îng. Mét cuèn sæ nhËt ký lµ h÷u Ých ®Ó theo dâi sù tiÕn bé cña HS vµ cã thÓ ®­îc tham kh¶o trong c¶ n¨m häc vµ thuËn lîi cho viÖc trao ®æi gi÷a phô huynh vµ GV (vÝ dô: sæ ®iÓm, sæ liªn l¹c…). 4. S­u tËp s¶n phÈm häc tËp cña HS Quan s¸t, tËp hîp vµ s­u tÇm nh÷ng s¶n phÈm häc tËp vµ nh÷ng b»ng chøng häc tËp cña trÎ trong nh÷ng thêi kú nµo ®ã cã thÓ t¹o thµnh mét c¬ së d÷ liÖu cã gi¸ trÞ ®èi víi c¶ GV lÉn HS ®Ó ®¸nh gi¸ nhu cÇu hoÆc sù tiÕn bé trong häc tËp. Lo¹i b»ng chøng nµy cã thÓ lµ c¸c dù ¸n, bµi tËp vÒ nhµ, tranh, bµi viÕt mÉu, c¸c bµi th¬, c¸c bµi kiÓm tra, c¸c bµi luËn hoÆc bÊt cø thø g× cã thÓ cung cÊp mét sù kiÓm tra chÝnh x¸c vÒ viÖc häc cña HS. Con ®­êng tèt nhÊt ®Ó lµm ®iÒu ®ã lµ lËp mét hå s¬, tèt nhÊt lµ mét c¬ së d÷ liÖu sè hãa cho tõng HS, ph¶n ¸nh hµng lo¹t nh÷ng hµnh ®éng, thµnh tÝch vµ khã kh¨n cña HS ë tõng thêi ®iÓm cña qu¸ tr×nh häc tËp. 5. Bé s­u tËp cña HS GV cã thÓ giao nhiÖm vô cho HS s­u tËp tÊt c¶ c¸c tµi liÖu d­íi tÊt c¶ mäi h×nh thøc cã thÓ cã, liªn quan tíi mét chñ ®Ò kiÕn thøc. VD: c¸c bµi tËp hay, c¸c h×nh ¶nh, c¸c bµi c¾t tõ b¸o… c¸c bé s­u tËp nµy cho phÐp ®¸nh gi¸ mét c¸ch t­¬ng ®èi toµn diÖn vÒ HS. 6. Tr­ng bµy s¶n phÈm Tr­ng bµy c«ng khai tÊt c¶ s¶n phÈm cña HS trong líp ®Ó thuËn lîi cho viÖc ®¸nh gi¸ lÉn nhau cña HS, GV ®¸nh gi¸ HS còng nh­ t¹o ®iÒu kiÖn cho HS häc hái ­u ®iÓm cña b¹n vµ tr¸nh m¾c ph¶i nh÷ng khuyÕt ®iÓm cña b¹n. VD: tr­ng bµy bµi viÕt ch÷ ®Ñp, s¶n phÈm thñ c«ng, bµi lµm v¨n, tranh vÏ, bµi gi¶i to¸n… 7. ViÕt b¸o Cã thÓ tæ chøc cho HS tham gia trùc tiÕp vµo viÖc viÕt c¸c bµi b¸o t­êng, hoÆc c¸c chuyªn san do líp hoÆc tr­êng tæ chøc, bµi luËn vÒ mét vÊn ®Ò cô thÓ cña m«n häc. HS béc lé b¶n th©n m×nh râ nhÊt trong c¸c bµi tù viÕt nµy vµ qua ®ã nhiÒu th«ng tin cã thÓ tù thu nhËp ®­îc ®Ó cung cÊp cho qu¸ tr×nh ®¸nh gi¸ cña gi¸o viªn. 8. §¸nh gi¸ x¸c thùc §¸nh gi¸ sù thùc hiÖn cña HS trong mét hoµn c¶nh sèng. §­a HS ®i d· ngo¹i hoÆc mêi c¸c kh¸ch mêi ®Õn nãi chuyÖn mµ cã thÓ chøng minh xem HS t­¬ng t¸c ®Õn t×nh huèng míi nh­ thÕ nµo vµ liÖu cã thÓ ¸p dông c¸c kÜ n¨ng ®­îc häc trong líp ra thùc tÕ kh«ng. 9. §¸nh gi¸ c¸ch thùc hiÖn (hay c¸ch tr×nh diÔn cña HS) §¸nh gi¸ c¸ch HS tiÕn hµnh c¸c nhiÖm vô cô thÓ nh­ ®ãng vai, miªu t¶, t¸i t¹o nh÷ng t×nh huèng cña ®êi sèng thùc. VD: Yªu cÇu hä tr×nh bµy tr­íc líp mét truyÖn vui to¸n häc, tranh luËn vÒ lêi gi¶i mét bµi to¸n… Qua ®ã hä biÓu lé râ kiÕn thøc, kü n¨ng, ý nghÜ vµ t×nh c¶m. Nhê vËy thÇy gi¸o cã thÓ ®¸nh gi¸ ®­îc HS nhÊt lµ ®¸nh gi¸ kü n¨ng vµ th¸i ®é cña hä vÒ mét mÆt nµo ®ã, vµ b¶n th©n HS nhiÒu khi còng tù ®¸nh gi¸ ®­îc m×nh vÒ mÆt nµy. 10. C¸c bµi kiÓm tra chuÈn hãa Lµ nh÷ng bµi kiÓm tra víi cïng néi dung mµ ®­îc cung cÊp vµ chÊm ®iÓm d­íi ®iÒu kiÖn gièng nhau ®èi víi tÊt c¶ HS. CÇn thiÕt ph¶i cã sù chuÈn hãa ®Ó cã ®iÓm kiÓm tra cã thª so s¸nh ®­îc vµ ®Ó ch¾c ch¾n r»ng nhiÒu nhÊt tÊt c¶ nh÷ng ng­êi thùc hiÖn bµi kiÓm tra ®Òu cã c¬ héi ngang b»ng vµ c«ng b»ng ®Ó chøng minh c¸i hä ®· biÕt. Nh÷ng bµi kiÓm tra nµy ®­îc dïng th­êng xuyªn bëi Bé gi¸o dôc ®Ó ®¸nh gi¸ tÝnh hiÖu lùc cña hÖ thèng tr­êng häc. HS nÕu ®­îc d¹y tèt theo ch­¬ng tr×nh th× nh×n chung sÏ hoµn thµnh tèt c¸c bµi kiÓm tra. 11. Thi tr¾c nghiÖm 12. Thi viÕt (lµm bµi tù luËn 13. §¸nh gi¸ ®ång ®¼ng Cã nh÷ng HS ®¸nh gi¸ c«ng viÖc cña ng­êi kh¸c th«ng qua nh÷ng ®iÒu kiÖn c«ng b»ng vµ thÝch hîp. §Ó d¹y kü n¨ng vµ th¸i ®é phª ph¸n nh­: tinh thÇn tr¸ch nhiÖm, tÝnh cÈn thËn vµ sù c«ng b»ng th× HS ch¾c ch¾n ph¶i ®­îc cung cÊp c¸c c¬ héi ®Ó ph¸t triÓn chóng. C¸ch tèt nhÊt lµ ®Ó HS ®¸nh gi¸ ng­êi kh¸c. Sau ®ã b¹n cã thÓ ®¸nh gi¸ sù ®¸nh gi¸ nµy cña HS. 14. Tù ®¸nh gi¸ Cho HS ®¸nh gi¸ c«ng viÖc cña m×nh, tù ®¸nh gi¸ lµ mét c«ng cô ®¸nh gi¸ kh¸c ®Ó kiÓm tra viÖc häc cña HS. §Ó ph¸t triÓn c¸c kü n¨ng cÇn thiÕt nh­ tù nhËn thøc, suy nghÜ ®éc lËp, tù phª b×nh, lßng tù tin vµ tÝnh s¸ng t¹o. ViÖc HS tù ®¸nh gi¸ cã thÓ diÔn ra khi hä ph¶i lµm mét bµi tËp, tr×nh diÔn mét ho¹t ®éng tr­íc líp, t¹o mét s¶n phÈm häc tËp. GV cã thÓ trao cho HS phiÕu kiÓm kª, thang xÕp lo¹i, ®¸p ¸n vµ biÓu ®iÓm ®Ó c¸c em cã thÓ tù ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ thùc hiÖn mét bµi tËp ng¾n h¹n hay dµi ngµy. IV. Lùa chän mét bµi kiÓm tra cña HS líp 4 m«n To¸n vµ thùc hiÖn b»ng h×nh thøc ®¸nh gi¸ bµi kiÓm tra chuÈn hãa; tõ ®ã ®¸nh gi¸ b»ng hai c¸ch: 1. Bµi kiÓm tra (xem phô lôc) 2. §¸nh gi¸ theo lý thuyÕt Bloom 2.1. Tri thøc HS t¸i hiÖn c¸c kiÕn thøc ®· häc: + C¸ch thµnh lËp ph©n sè tõ sè phÇn ®­îc chia + T×m mét thµnh phÇn ch­a biÕt khi biÕt c¸c thµnh phÇn cßn l¹i cña phÐp chia + Ph©n sè lín h¬n 1, nhá h¬n 1. + So s¸nh ph©n sè 2.2. NhËn biÕt §©y lµ bµi kiÓm tra kiÕn thøc cò nªn kh«ng cã ho¹t ®éng gi¶i thÝch th«ng hiÓu kiÕn thøc míi dùa trªn kiÕn thøc cò. 2.3. øng dông - HS lùa chän nh÷ng c«ng thøc, nguyªn t¾c phï hîp ®Ó gi¶i bµi tËp trong rÊt nhiÒu kiÕn thøc liªn quan. Bµi tËp 1: §Ó t« mµu 3/4 h×nh th× chia h×nh thµnh 4 phÇn b»ng nhau, råi lÊy 3 phÇn. Bµi tËp 2: Sè bÞ chia = Sè chia x Th­¬ng; Sè chia = Sè bÞ chia : Th­¬ng; Th­¬ng = Sè bÞ chia : Sè chia Bµi tËp 3: Ph©n sè lín h¬n 1 th× tö sè lín h¬n mÉu sè; Ph©n sè nhá h¬n 1 th× tö sè nhá h¬n mÉu sè Bµi tËp 4: Hai ph©n sè cã cïng mÉu, ph©n sè nµo lín h¬n th× cã tö lín h¬n. §Ó so s¸nh hai ph©n sè kh¸c mÉu th× ph¶i quy ®ång. Bµi tËp 5: a. Muèn t×m 1 sè h¹ng trong mét tæng, lÊy tæng trõ ®i c¸c sè h¹ng cßn l¹i. b. Chu vi h×nh ch÷ nhËt = (ChiÒu dµi + ChiÒu réng) x 2; DiÖn tÝch h×nh ch÷ nhËt = ChiÒu dµi x ChiÒu réng - Gi¶i quyÕt: HS tr×nh bµy lêi gi¶i 2.4. Ph©n tÝch Bµi tËp 1: HS míi chØ quen lµm d¹ng bµi thµnh lËp ph©n sè 3/4 b»ng c¸ch chia mét ®¬n vÞ thµnh 4 phÇn b»ng nhau råi lÊy 3 phÇn nh­ng h×nh ®­îc chia thµnh 12 phÇn b»ng nhau. V× vËy HS ph¶i chia h×nh thµnh 4 phÇn lín b»ng nhau (mçi phÇn gåm 3 « vu«ng nhá) råi t« 3 phÇn. §©y lµ bµi tËp ph¸t triÓn yªu cÇu HS ph¶i cã kh¶ n¨ng ph©n tÝch. Bµi tËp 2: HS ph©n lo¹i ®­îc ph©n sè lín h¬n 1, ph©n sè nhá h¬n 1 Bµi tËp 4: So s¸nh ®èi chiÕu ®­îc nhiÒu ph©n sè trong cïng mét lóc. Bµi tËp 5: a. Ph©n tÝch ®Ó bµi ®Ó thÊy ®­îc: - C¸i ®· cho: ngµy 1: 1/3 ®o¹n; ngµy 2: 2/5 ®o¹n. - C¸i cÇn t×m : sè ®o¹n ngµy thø 3 - Mèi quan hÖ gi÷a c¸i ®· cho vµ c¸i cÇn t×m: ngµy 1 + ngµy 2 + ngµy 3 = 3 ngµy à ngµy 3 = c¶ 3 ngµy - (ngµy 1 + ngµy 2) b. Ph©n tÝch ®Ò bµi ®Ó thÊy ®­îc Muèn tÝnh diÖn tÝch h×nh ch÷ nhËt à TÝnh ®é dµi c¹nh h×nh ch÷ nhËt à TÝnh nöa chu vi §Ò kiÓm tra chuÈn hãa nh­ thÕ nµy kh«ng t¹o c¬ héi ®Ó gi¸o viªn ®¸nh gi¸ sù tæng hîp vµ sù ®¸nh gi¸ cña HS 2.5. Tæng hîp 2.6. §¸nh gi¸ 3. Ph©n tÝch b»ng chuÈn ®¸nh gi¸ theo quy tr×nh 3.1. HiÓu, nhí bµi HS nhí ®­îc nh÷ng kh¸i niÖm, quy t¾c, c«ng thøc sau: - C¸ch thµnh lËp ph©n sè - T×m mét thµnh phÇn ch­a biÕt khi biÕt c¸c thµnh phÇn cßn l¹i cña phÐp chia Sè bÞ chia = Sè chia x Th­¬ng; Sè chia = Sè bÞ chia : Th­¬ng; Th­¬ng = Sè bÞ chia : Sè chia - Ph©n sè lín h¬n 1 th× tö lín h¬n mÉu; Ph©n sè nhá h¬n 1 th× tö nhá h¬n mÉu - So s¸nh: ph©n sè cïng mÉu, ph©n sè kh¸c mÉu - T×m mét sè h¹ng trong phÐp céng khi biÕt sè h¹ng cßn l¹i vµ tæng. - C«ng thøc tÝnh chu vi vµ diÖn tÝch h×nh ch÷ nhËt 3.2. ¸p dông ®­îc vµo t×nh huèng t­¬ng tù Bµi tËp 2, bµi tËp 3 lµ c¸c bµi tËp t¸i hiÖn. HS chØ cÇn dïng trÝ nhí vÒ t×m thµnh phÇn trong phÐp chia vµ so s¸nh ph©n sè víi 1 ®Ó lÆp l¹i quy tr×nh ®· biÕt vµo gi¶i bµi tËp. 3.3. ¸p dông ®­îc bµi lµm trong t×nh huèng ®· biÕn ®æi Bµi tËp 1, bµi tËp 4, bµi tËp 5b lµ bµi tËp ph¸t triÓn. - Bµi tËp 1: HS míi häc thµnh lËp ph©n sè khi ®¬n vÞ ®­îc chia thµnh 4 phÇn b»ng nhau mµ ch­a häc thµnh lËp ph©n sè khi ®¬n vÞ chia thµnh 12 phÇn b»ng nhau. V× vËy, HS ph¶i biÕt chia thµnh 4 phÇn lín (mçi phÇn gåm 3 « nhá) råi t« mµu 3 phÇn. - Bµi tËp 4: HS míi häc so s¸nh 2 ph©n sè, bµi yªu cÇu xÐt c¸c ph©n sè theo thø tù tõ nhá ®Õn lín à buéc HS ph¶i so s¸nh nhiÒu ph©n sè mét lóc. - Bµi tËp 5b: HS míi häc tÝnh chu vi theo c«ng thøc: Chu vi = (ChiÒu dµi + chiÒu réng) x 2. §Ó tÝnh nöa chu vi HS buéc ph¶i dïng thao t¸c suy luËn ng­îc ®Ó cã: chiÒu dµi + chiÒu réng = Chu vi : 2 Tõ chiÒu dµi + chiÒu réng = 8; chiÒu dµi – chiÒu réng = 4; HS ®­a vÒ bµi to¸n t×m 2 sè khi biÕt tæng vµ hiÖu. 3.4. HS gi¶i quyÕt ®­îc nh÷ng bµi tËp mang nhiÒu kh¶ n¨ng huy ®éng tÝnh s¸ng t¹o Bµi tËp 5 cã thÓ dïng 2 c¸ch gi¶i. - C¸ch 1: Ngµy 1 vµ ngµy 2 lµm ®­îc qu·ng ®­êng lµ: (qu·ng ®­êng) Ngµy 3 lµm ®­îc qu·ng ®­êng lµ: (qu·ng ®­êng) - C¸ch 2 : Ngµy 3 lµm ®­îc qu·ng ®­êng lµ : (qu·ng ®­êng) Bµi tËp 4 vµ bµi tËp 5 ®Òu cÇn vËn dông, phèi hîp nh÷ng c«ng thøc, quy t¾c ®· häc ®Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò trong t×nh huèng thùc tÕ nªn mang nhiÒu tÝnh s¸ng t¹o. 3.5. H×nh thøc tr×nh bµy - CÈn thËn, ch÷ ®Ñp, s¹ch, gän gµng, khoa häc. - ViÕt phÐp tÝnh vµ ph©n sè ngay ng¾n, chuÈn 4. Lêi b×nh luËn vÒ hai c¸ch ®¸nh gi¸ Bµi kiÓm tra trªn lµ bµi kiÓm tra chuÈn hãa. V× vËy gÆp nhiÒu khã kh¨n khi ®¸nh gi¸ dïng lý thuyÕt Bloom. Cã viÖc nµy lµ do kiÓu bµi kiÓm tra nµy nhÊn m¹nh vµo kh¶ n¨ng thõa nhËn kiÕn thøc cña HS h¬n lµ kh¶ n¨ng hiÓu biÕt vµ diÔn ®¹t cña HS; kh«ng ®¸nh gi¸ ®­îc con ®­êng, c¸ch thøc, c¸c thao t¸c t­ duy mµ HS thùc hiÖn ®Ó ®­a ®Õn bµi gi¶i; kh«ng cã c¬ héi ®Ó HS thÓ hiÖn sù s¸ng t¹o vµ ®¸nh gi¸ ®ång ®¼ng còng nh­ tù ®¸nh gi¸. V× vËy cÇn ph¶i sö dông c¸c h×nh thøc kh¸c nhau, phèi hîp hç trî nhau ®Ó cã thÓ ®¸nh gi¸ ®­îc toµn diÖn b»ng lý thuyÕt Bloom. Trong thùc tÕ m«n to¸n ë tr­êng tiÓu häc, ®¸nh gi¸ chñ ®¹o vÉn chØ dùa vµo bµi kiÓm tra viÕt chuÈn hãa nªn lý thuyÕt Bloom kh«ng ph¸t huy ®­îc hÕt hiÖu qu¶ cña nã. Trong khi ®ã chuÈn ®¸nh gi¸ theo quy tr×nh nhÊn m¹nh vµo kÕt qu¶ HS ®¹t ®­îc, bá qua con ®­êng c¸ch thøc HS ®Õn víi kÕt qu¶ ®ã nªn phï hîp víi bµi kiÓm tra viÕt. Nh­ng nã kh«ng ®iÒu chØnh, ®Þnh h­íng cho HS trong c¸ch hµnh ®éng: ph©n tÝch, tæng hîp, gi¶i thÝch, ®¸nh gi¸… Trong c¸c ho¹t ®éng d¹y häc: tiÕp thu tri thøc, «n tËp cñng cè, thùc hµnh luyÖn tËp, ho¹t ®éng ngo¹i khãa cÇn kÕt hîp gi÷a ®¸nh gi¸ theo Bloom vµ ®¸nh gi¸ theo chuÈn quy tr×nh. Tiªu chuÈn ®¸nh gi¸ ®­îc x©y dùng trªn lý thuyÕt Bloom vµ cã ®iÒu chØnh phï hîp víi tõng m«n häc còng nh­ t×nh h×nh gi¸o dôc ë ViÖt Nam. Trong ®ã: tri thøc vµ nhËn biÕt t­¬ng øng víi hiÓu, nhí bµi; øng dông t­¬ng øng víi ¸p dông vµo t×nh huèng t­¬ng tù; ph©n tÝch vµ tæng hîp t­¬ng øng víi ¸p dông bµi vµo t×nh huèng ®· biÕn ®æi vµ bµi lµm cã s¸ng t¹o. Riªng thuyÕt Bloom kh«ng cã phÇn ®¸nh gi¸ th¸i ®é. Tuy nhiªn víi c¸c mÆt kh¸c, th× nã toµn diÖn, cô thÓ h¬n, cã chØ dÉn râ rµng h¬n cho GV. HiÖn nay trong viÖc x©y dùng ch­¬ng tr×nh còng nh­ tæ chøc ®¸nh gi¸ ë tiÓu häc ch­a chó träng vµo c¸c b­íc ph©n tÝch, tæng hîp vµ ®¸nh gi¸. Chóng ta míi chØ chó träng tíi c¸c vÊn ®Ò nhËn biÕt tri thøc vµ øng dông cña HS. §Ó ®¸nh gi¸ ®­îc tiÕn hµnh kÕt hîp gi÷a 2 chuÈn trªn, tøc toµn diÖn vµ lý t­ëng, tr­íc hÕt chóng ta ph¶i ®æi míi ®ång bé môc tiªu, néi dung, ph­¬ng ph¸p d¹y häc ®Ó môc tiªu ch­¬ng tr×nh mµ kÕt qu¶ häc tËp cã ®é lÖch Ýt nhÊt vµ qu¸ tr×nh d¹y häc trë thµnh mét vßng khÐp kÝn. Tr×nh bµy s¸ng sña, logic Lý thuyÕt Bloom ChuÈn ®¸nh gi¸ vi m« cho m«n häc §¸nh gi¸ Tæng hîp Ph©n tÝch øng dông NhËn biÕt Bµi lµm s¸ng t¹o ¸p dông trong t×nh huèng biÕn ®æi ¸p dông trong t×nh huèng t­¬ng tù HiÓu, nhËn thøc ®­îc Tri thøc S¬ ®å t­¬ng øng gi÷a lý thuyÕt Bloom vµ chuÈn ®¸nh gi¸ vi m« trong m«n häc Phô lôc