Chương trình dạy nghề trình độ sơ cấp nghề: Trồng dứa (khóm, thơm)

àm mẫu các thao tác trong bài thực hành phân lô, lên liếp, bót lót và xử lý đất để trồng dứa và mời các học viên khác nhận xét, trên cơ sở đó giáo viên tổng hợp, đưa ra các nhận xét từng tình huống thực hành. Sau đó chia học viên của lớp thành các nhóm để thực hiện cho đến khi đạt yêu cầu đề ra trong khoảng thời gian cho phép. - Giáo viên khuyến khích thái độ tự tin và mạnh dạn của học viên trong thực hành và giúp học viên tự kiểm tra việc thực hiện của chính bản thân họ. - Giáo viên nhận xét kỹ năng thực hành của học viên, nêu ra những trở ngại, sai sót đã hoặc có thể gặp phải trong khi thực hiện công việc và cách khắc phục. 3. Những trọng tâm chương trình cần chú ý a) Phần lý thuyết: - Đặc điểm sinh thái học của cây dứa. - Kỹ thuật làm đất và chuẩn bị liếp trước trồng dứa. b) Phần thực hành: - Làm đất và lên liếp trồng dứa - Bón phân và xử lý đất trước khi trồng dứa 4. Tài liệu cần tham khảo - Mạc Thị Đua, Bài giảng cây ăn quả, Đại học Nông lâm Huế, 2002. - Nguyễn Tấn Lợi, Kỹ thuật trồng cây ăn quả khóm (dứa), Nxb. Bến Tre, 2002. - Lê Thanh Phong và Nguyễn Bảo Vệ, Giáo trình cây ăn trái, Khoa Nông nghiệp, Trường Đại Học Cần Thơ, 2000. - Nguyễn Bảo Vệ và Lê Thanh Phong, Giáo trình cây đa niên. Phần I: Cây ăn trái, Tủ sách Đại Học Cần Thơ, 2004. CHƯƠNG TRÌNH MÔ ĐUN Tên mô đun: Sản xuất cây dứa giống Mã số mô đun: MĐ 02 Nghề: Trồng dứa (khóm, thơm) CHƯƠNG TRÌNH MÔ ĐUN SẢN XUẤT CÂY DỨA GIỐNG Mã số mô đun: MĐ 02 Thời gian mô đun: 72 giờ (Lý thuyết: 14 giờ ; Thực hành: 54 giờ; Kiểm tra hết mô đun: 4 giờ) I. VỊ TRÍ, TÍNH CHẤT CỦA MÔ ĐUN 1. Vị trí: Mô đun “Sản xuất cây dứa giống” được bố trí học sau mô đun “Chuẩn bị trước khi trồng” và học trước các mô đun khác trong chương trình dạy nghề trình độ sơ cấp của nghề Trồng dứa (khóm, thơm). Mô đun Sản xuất cây dứa giống có thể giảng dạy độc lập hoặc kết hợp với một số mô đun khác trong chương trình theo yêu cầu của người học. 2. Tính chất: Là mô đun chuyên môn tích hợp giữa kiến thức lý thuyết và kỹ năng thực hành nghề nghiệp, nên tổ chức giảng dạy tại các địa bàn thôn, xã nơi có vườn nhân giống dứa. II. MỤC TIÊU MÔ ĐUN 1. Kiến thức: - Nêu được cách xây dựng và chuẩn bị vườn ươm để nhân cây giống dứa; - Trình bày được phương pháp nhân cây giống dứa. 2. Kỹ năng: - Xây dựng được vườn ươm, vật liệu và dụng cụ để nhân cây giống dứa; - Chuẩn bị đầy đủ điều kiện để nhân giống dứa; - Nhân giống dứa đúng yêu cầu kỹ thuật. 3. Thái độ: Trung thực, có ý thức tuân thủ quy trình kỹ thuật khi nhân cây giống và có trách nhiệm đối với cây giống được sản xuất ra. III. NỘI DUNG MÔ ĐUN: 1. Nội dung tổng quát và phân phối thời gian: Số TT Tên các bài trong mô đun Thời gian Tổng số Lý Thuyết Thực Hành Kiểm tra 1 Xây dựng vườn ươm 12 4 8 2 Lựa chọn nguyên, vật liệu nhân giống 12 2 8 2 3 Nhân giống dứa 44 8 34 2 Kiểm tra hết mô đun 4 4 Tổng cộng 72 14 50 8 2. Nội dung chi tiết Bài 1: Xây dựng vườn ươm Thời gian: 12 giờ Mục tiêu: - Nêu được cách chuẩn bị vườn ươm để nhân cây giống dứa; - Chuẩn bị được vườn ươm cây giống dứa đúng yêu cầu kỹ thuật. 1. Chọn vị trí và diện tích vườn ươm 2. Vệ sinh vườn 2.1. Thu dọn cỏ dại và tàn dư thực vật 2.2. Xử lý cỏ dại và tàn dư thực vật 3. Thiết kế vườn ươm 4. Làm đất, lên liếp 4.1. Làm đất 4.2. Lên liếp 4.3. Bón lót 4.4. Xử lý đất 5. Rào vườn 5.1. Xác định vật liệu rào vườn 5.2. Chuẩn bị trước khi rào vườn 5.3. Tiến hành rào vườn 6. Làm giàn che 6.1. Xác định cách che 6.2. Chuẩn bị trước khi che 6.3. Làm giàn che cây con Câu hỏi và bài tập thực hành 1. Câu hỏi 2. Bài tập, thực hành Bài 2: Lựa chọn nguyên, vật liệu nhân giống Thời gian: 12 giờ Mục tiêu: - Xác định được các loại dụng cụ, vật tư và nguyên liệu để nhân giống dứa; - Chuẩn bị đúng, đủ dụng cụ và nguyên liệu để nhân giống dứa. 1. Chọn phương pháp nhân giống 1.1. Nhân giống bằng phương pháp nuôi cấy mô tế bào 1.2. Nhân giống bằng phương pháp giâm hom 1.3. Phương pháp nhân giống bằng chồi 2. Chuẩn bị dụng cụ nhân giống 3. Chọn vườn cây mẹ 4. Chọn cây mẹ Câu hỏi và bài tập thực hành 1. Câu hỏi 2. Bài tập, thực hành Bài 3: Nhân giống dứa Thời gian: 44 giờ Mục tiêu: - Nêu được cách chọn cây mẹ, cắt hom, xử lý hom, giâm hom, chăm sóc hom sau giâm, ra ngôi cây con và chăm sóc cây con trong vườn ươm; - Thực hiện được các việc chọn cây mẹ, cắt hom, xử lý hom, giâm hom, chăm sóc hom sau giâm, ra ngôi cây con và chăm sóc cây con trong vườn ươm đạt tỷ lệ xuất vườn trên 80%. 1. Nhân giống bằng hom 1.1. Nhân giống bằng hom thân 1.2. Nhân giống bằng hom chồi ngọn 2. Nhân giống bằng chồi 2.1.Xác định loại chồi làm giống 2.2. Tách chồi 2.3. Phân loại chồi 3. Ra ngôi cây con 4. Giâm chồi trong vườn ươm 4.1. Xử lý chồi 4.2. Giâm chồi 5. Chăm sóc cây con trong vườn ươm 5.1. Tưới nước 5.2. Làm cỏ 5.3. Bón phân 5.4. Phòng trừ sâu, bệnh 6. Tiêu chuẩn cây giống xuất vườn Câu hỏi và bài tập thực hành 1. Câu hỏi 2. Bài tập, thực hành IV. ĐIỀU KIỆN THỰC HIỆN MÔ ĐUN: 1. Tài liệu giảng dạy Giáo trình dạy nghề mô đun “Sản xuất cây dứa giống” trong chương trình dạy nghề trình độ sơ cấp nghề của nghề “Trồng dứa (khóm, thơm)”. 2. Điều kiện về thiết bị dạy học và phụ trợ: Máy tính, máy chiếu, phim tài liệu, băng đĩa, tranh ảnh hướng dẫn cách nhân giống bằng giâm thân, chăm sóc hom giâm và cây giống trong vườn ươm. 3. Điều kiện về cơ sở vật chất: Danh mục và số lượng theo bảng sau TT Nội dung Đơn vị tính Số lượng 1 Phòng học có đủ điều kiện (cho 30 học viên) Phòng 01 2 Vườn để nhân cây giống dứa m2 1.000 3 Các loại dụng cụ làm đất phù hợp đối với vườn ươm Bộ 01 4 Dao cắt Cái 05 5 Thuốc xử lý hom giâm Kg 01 6 Dụng cụ pha chế và xử lý thuốc BVTV Bộ 05 7 Cây dứa để lấy hom giống Cây 100 4. Điều kiện khác Một giáo viên hoạc người có tay nghề cao hỗ trợ để dạy thực hành. V. PHUƠNG PHÁP VÀ NỘI DUNG ĐÁNH GIÁ: 1. Phương pháp đánh giá - Kiến thức: Dùng phương pháp trắc nghiệm, hoặc vấn đáp. - Kỹ năng nghề: Đánh giá kỹ năng nghề của học viên thông qua bài thực hành, giáo viên đánh giá qua quan sát và theo dõi thao tác, thái độ thực hiện và kết quả thực hành của học viên. - Kiểm tra kết thúc mô đun: Kiểm tra theo nhóm (mỗi nhóm từ 4-6 học viên) hoặc kiểm tra từng cá nhân: + Về lý thuyết: Cho học viên mô tả một hoặc một số công việc trong nội dung mô đun, hoặc thực hiện bài trắc nghiệm dựa theo bảng câu hỏi do giáo viên chuẩn bị trước về các nội dung thao tác cắt hom, cách xử lý hom, thao tác tách chồi. + Về thực hành: Cho học viên thực hiện một hoặc một số công việc trong nội dung mô đun. Giáo viên đánh giá kết quả qua quan sát, theo dõi thao tác, thái độ thực hiện và sản phẩm cuối cùng của học viên. 2. Nội dung đánh giá a) Lý thuyết: - Cách chuẩn bị vườn ươm, chuẩn bị vật liệu để nhân cây giống dứa. - Phương pháp nhân giống dứa bằng giâm thân. b) Thực hành: - Chuẩn bị vườn ươm, vật liệu và dụng cụ để nhân giống dứa. - Nhân giống dứa bằng phương pháp giâm thân. VI. HƯỚNG DẪN THỰC HIỆN MÔ ĐUN: 1. Phạm vi áp dụng chương trình - Chương trình mô đun “Sản xuất cây dứa giống” áp dụng cho các khóa đào tạo nghề trình độ sơ cấp và dạy nghề dưới 3 tháng, trước hết là các khóa đào tạo nghề phục vụ cho Đề án đào tạo nghề cho lao động nông thôn đến năm 2020. - Chương trình mô đun “Sản xuất cây dứa giống” có thể sử dụng giảng dạy độc lập hoặc giảng cùng với một số mô đun khác cho các khóa tập huấn hoặc dạy nghề dưới 3 tháng. - Chương trình áp dụng cho các vùng trồng dứa trong cả nước. - Ngoài đối tượng học chính là người lao động nông thôn, chương trình có thể sử dụng để giảng dạy nhằm nâng cao kiến thức, kỹ năng nghề cho các lao động khác có nhu cầu; - Là mô đun chuyên môn giảng dạy theo phương pháp tích hợp giữa lý thuyết và thực hành nên đòi hỏi tỷ mỉ, cẩn thận và chuẩn bị đầy đủ vườn trồng dứa, xưởng thực hành và phòng học phù hợp. 2. Hướng dẫn một số điểm chính về phương pháp giảng dạy mô đun đào tạo - Giáo viên có thể sử dụng nhiều phương pháp giảng dạy, nhưng chú trọng phương pháp giảng dạy tích cực như: phương pháp dạy học có sự tham gia và dạy học cho người lớn tuổi, kết hợp với lớp học hiện trường (FFS)… để phát huy tính tích cực của học viên. - Ngoài tài liệu, giáo viên nên sử dụng các học cụ trực quan như: Mô hình, bảng biểu, tranh ảnh, băng đĩa… để hỗ trợ trong giảng dạy. - Giáo viên mời một hoặc một số học viên trong lớp thực hiện làm mẫu các thao tác chọn cây mẹ, cắt hom, xử lý hom, giâm hom và ra ngôi cây con và mời các học viên khác nhận xét, trên cơ sở đó giáo viên tổng hợp, đưa ra các nhận xét từng tình huống thực hành. Sau đó chia học viên của lớp thành các nhóm để thực hiện cho đến khi đạt yêu cầu đề ra trong khoảng thời gian cho phép. - Giáo viên khuyến khích thái độ tự tin và mạnh dạn của học viên trong thực hành và giúp học viên tự kiểm tra việc thực hiện của chính bản thân họ. - Giáo viên nhận xét kỹ năng thực hành của học viên, nêu ra những trở ngại, sai sót đã hoặc có thể gặp phải trong khi thực hiện công việc và cách khắc phục. 3. Những trọng tâm chương trình cần chú ý a) Phần lý thuyết: + Cách chọn cây mẹ và cách cắt hom. + Cách ra ngôi cây con trong vườn ươm b) Phần thực hành: + Chọn cây mẹ, cắt hom, xử lý và giâm hom trong vườn ươm + Ra ngôi cây con 4. Tài liệu cần tham khảo - Mạc Thị Đua, Bài giảng cây ăn quả, Đại học Nông lâm Huế, 2002. - Nguyễn Tấn Lợi, Kỹ thuật trồng cây ăn quả khóm (dứa), Nxb. Bến Tre, 2002. - Lê Thanh Phong và Nguyễn Bảo Vệ, Giáo trình cây ăn trái, Khoa Nông nghiệp, Trường Đại Học Cần Thơ, 2000. - Nguyễn Bảo Vệ và Lê Thanh Phong, Giáo trình cây đa niên. Phần I: Cây ăn trái, Tủ sách Đại Học Cần Thơ, 2004. CHƯƠNG TRÌNH MÔ ĐUN Tên mô đun: Trồng cây dứa Mã số mô đun: MĐ 03 Nghề: Trồng dứa (khóm, thơm) CHƯƠNG TRÌNH MÔ ĐUN TRỒNG CÂY DỨA Mã số mô đun: MĐ 03 Thời gian mô đun: 72 giờ (Lý thuyết: 8 giờ; Thực hành: 60 giờ; Kiểm tra hết mô đun: 4 giờ) I. VỊ TRÍ, TÍNH CHẤT CỦA MÔ ĐUN 1. Vị trí: Mô đun “Trồng cây dứa” là một trong các mô đun trọng tâm trong chương trình dạy nghề trình độ sơ cấp nghề “Trồng dứa (khóm, thơm)”, được giảng dạy sau mô đun Chuẩn bị trước khi trồng, mô đun Sản xuất cây dứa giống, học trước mô đun Chăm sóc dứa, mô đun Quản lý sâu bệnh hại dứa, mô đun Thu hoạch và tiêu thụ dứa; có thể dạy độc lập hoặc dạy kết hợp với một số mô đun khác trong chương trình theo yêu cầu của người học. 2. Tính chất: Là mô đun chuyên môn được tích hợp giữa kiến thức và kỹ năng thực hành nghề trồng dứa. Các bài học thực hành của mô đun được thực hiện ở ngoài thực địa. II. MỤC TIÊU MÔ ĐUN 1. Kiến thức: - Trình bày được cách chuẩn bị cây con để trồng; - Trình bày được kỹ thuật trồng cây, trồng dặm và trồng xen. 2. Kỹ năng: - Lựa chọn được cây giống đủ tiêu chuẩn; - Chuẩn bị đủ cây giống để trồng; - Trồng và trồng dặm đúng yêu cầu kỹ thuật; - Chọn và trồng được cây trồng xen phù hợp. 3. Thái độ: Tuân thủ đúng quy trình kỹ thuật khi thực hiện công việc. Cẩn thận, chăm chỉ, yêu nghề. III. NỘI DUNG MÔ ĐUN: 1. Nội dung tổng quát và phân phối thời gian TT Tên các bài trong mô đun Thời gian Tổng số Lý thuyết Thực hành Kiểm tra 1 Chuẩn bị cây giống 16 2 14 2 Trồng cây 20 2 16 2 3 Trồng dặm dứa 16 2 12 2 4 Trồng xen 16 2 14 Kiểm tra hết mô đun 4 4 Cộng 72 8 56 8 2. Nội dung chi tiết Bài 01: Chuẩn bị cây giống Thời gian: 16 giờ Mục tiêu: - Trình bày được tiêu chuẩn cây giống tốt, cách chuẩn bị cây giống và xử lý cây giống trước khi trồng; - Xác định đúng thời điểm trồng, chuẩn bị đủ số cây giống đạt tiêu chuẩn và xử lý cây giống đúng kỹ thuật. 1. Tiêu chuẩn cây giống tốt 2. Xác định thời điểm trồng 3. Xác định mật độ, khoảng cách trồng 4. Chuẩn bị cây giống để trồng 4.1. Chọn cây giống 4.1.1. Từ vườn ươm có sẵn 4.1.2. Từ cơ sở bán cây giống 4.2. Xử lý cây giống trước khi trồng 4.2.1. Xác định phương pháp xử lý 4.2.2. Chuẩn bị trước khi xử lý 4.2.3. Tiến hành xử lý 4.2.4. Bảo quản cây giống sau khi xử lý 4.2.5. Vận chuyển cây giống đến vườn trồng Câu hỏi và bài tập thực hành 1. Câu hỏi 2. Bài tập, thực hành Bài 2: Trồng cây Thời gian: 20 giờ Mục tiêu: - Trình bày được cách tạo lỗ/rãnh trồng; Đặt cây vào lỗ trồng; Lấp đất cho gốc cây; Tưới nước; Phủ (tủ) gốc cho cây sau trồng; - Đặt cây vào lỗ trồng; Lấp đất; Tưới nước và phủ gốc cho cây sau trồng đúng yêu cầu kỹ thuật để cây con sau trồng phát triển thuận lợi. 1. Tạo lỗ/rãnh trồng 2. Vận chuyển cây giống đến lỗ/rãnh trồng 3. Đặt cây vào lỗ/rãnh 4. Lấp đất 5. Tưới nước sau trồng 6. Tủ gốc Câu hỏi và bài tập thực hành 1. Câu hỏi 2. Bài tập, thực hành Bài 3: Trồng dặm dứa Thời gian: 16 giờ Mục tiêu: + Xác định đúng thời điểm dặm cây, cách chuẩn bị cây giống để dặm, cách dặm và kỹ thuật chăm sóc sau khi dặm cây; + Chuẩn bị đủ số cây để dặm, dặm cây và chăm sóc cây sau dặm đúng kỹ thuật để cây mới dặm phát triển kịp những cây dứa đã trồng trước. 1. Chuẩn bị dặm cây 1.1. Xác định thời điểm dặm cây 1.2. Xác định số lượng cây cần dặm 1.3. Chuẩn bị cây giống 2. Dặm cây 2.1. Tạo lỗ trồng 2.2. Tiến hành trồng dặm 3. Chăm sóc sau khi dặm cây Câu hỏi và bài tập thực hành 1. Câu hỏi 2. Bài tập, thực hành Bài 4: Trồng xen Thời gian: 16 giờ Mục tiêu: - Trình bày được tác dụng của cây trồng xen, cách chọn cây trồng xen và kỹ thuật trồng cây trồng xen; - Trồng được cây trồng xen đạt hiệu quả kinh tế cao trong vườn dứa. 1. Tác dụng của cây trồng xen 1.1. Che phủ đất, chống xói mòn 1.2. Làm tăng dinh dưỡng cho đất 1.3. Hạn chế cỏ dại 1.4. Tăng hiệu quả sử dụng đất 2. Chọn loại cây để trồng xen 2.1. Chọn loại cây có tác dụng che phủ đất 2.2. Chọn loại cây có tác dụng làm phì nhiêu cho đất 3. Xác định thời điểm trồng xen 4. Trồng xen 5. Chăm sóc và thu hoạch cây trồng xen Câu hỏi và bài tập thực hành 1. Câu hỏi 2. Bài tập, thực hành IV. ĐIỀU KIỆN THỰC HIỆN MÔ ĐUN 1. Tài liệu giảng dạy - Giáo trình dạy nghề mô đun Trồng cây con trong chương trình dạy nghề trình độ sơ cấp nghề của nghề Trồng dứa. - Các tài liệu như: Bài giảng, câu hỏi, hướng dẫn thực hiện bài tập/bài thực hành (nếu có). 2. Điều kiện về thiết bị dạy học và phụ trợ Một bộ máy tính, máy chiếu, phim tài liệu, băng đĩa, tranh ảnh hướng dẫn Trồng dứa. 3. Điều kiện về cơ sở vật chất - 01 phòng học có đủ bảng, bàn giáo viên và bàn ghế cho lớp học 30 người. - 1.000 - 5. 000 m2 (0,1 - 0,5 ha) vườn có đất đã lên luống sẵn sàng để trồng. - Các dụng cụ tưới nước, bình phun thuốc… - Các dụng cụ giản đơn như dao, leng (xẻng), cuốc… đủ dùng cho lớp học có 30 người (có thể kết hợp với các mô đun khác vì một số dụng cụ dùng được nhiều lần) như sau: TT Nội dung Đơn vị tính Số lượng 1 Cây dứa con Cây 60 2 Dụng cụ trồng cây như: Cuốc, xẻng, dao Bộ 06 3 Dụng cụ tưới cây Bộ 03 4. Điều kiện khác Một giáo viên hoặc người có tay nghề cao hỗ trợ dạy thực hành. V. PHUƠNG PHÁP VÀ NỘI DUNG ĐÁNH GIÁ 1. Phương pháp đánh giá a) Đánh giá kiến thức: Dùng phương pháp trắc nghiệm hoặc trao đổi (theo tình huống). b) Đánh giá kỹ năng nghề: Đánh giá kỹ năng nghề của học viên thông qua bài thực hành, giáo viên đánh giá qua quan sát và theo dõi thao tác, thái độ thực hiện và sản phẩm cuối cùng của học viên. c) Kiểm tra kết thúc mô đun: Kiểm tra theo nhóm (mỗi nhóm từ 3-5 học viên) hoặc kiểm tra cá nhân. - Về lý thuyết: cho học viên mô tả một hoặc một số công việc trong nội dung mô đun, hoặc thực hiện bài trắc nghiệm theo bảng câu hỏi do giáo viên chuẩn bị trước. - Về thực hành: cho học viên thực hiện một hoặc một số công việc trong nội dung mô đun. Giáo viên đánh giá kết quả thực hành qua quan sát và theo dõi thao tác, thái độ thực hiện và sản phẩm cuối cùng của học viên. 2. Nội dung đánh giá a) Lý thuyết: cách chuẩn bị cây giống; kỹ thuật trồng dứa; tác dụng của cây trồng xen trong vườn dứa. b) Thực hành: - Trồng cây dứa: Mỗi nhóm trồng 10 cây, tưới đủ ẩm, phủ gốc cho các cây vừa trồng. - Gieo trồng cây trồng xen: Mỗi nhóm gieo trồng 500 m2 cây trồng xen. VI. HƯỚNG DẪN THỰC HIỆN MÔ ĐUN 1. Phạm vi áp dụng chương trình - Chương trình mô đun Trồng cây dứa áp dụng cho các khóa đào tạo nghề trình độ sơ cấp và dạy nghề dưới 3 tháng, trước hết là các khóa đào tạo nghề phục vụ cho Đề án đào tạo nghề cho lao động nông thôn đến năm 2020. - Chương trình mô đun Trồng cây dứa có thể sử dụng dạy độc lập hoặc cùng một số mô đun khác cho các khoá tập huấn hoặc dạy nghề dưới 3 tháng (dạy nghề thường xuyên). - Chương trình áp dụng cho các vùng trồng dứa cần chú ý một số từ địa phương, ví dụ: leng = xẻng; che phủ gốc = phủ gốc = tủ gốc... (vùng Đồng bằng sông Cửu Long, một số tỉnh miền Đông và Tây Nguyên). - Ngoài người lao động nông thôn, có thể giảng dạy nhằm nâng cao kiến thức, kỹ năng nghề cho các lao động khác có nhu cầu. - Là mô đun tích hợp cả lý thuyết và thực hành đòi hỏi tỷ mỉ, cẩn thận. 2. Hướng dẫn một số điểm chính về phương pháp giảng dạy mô đun đào tạo Mô đun này có cả phần lý thuyết và thực hành, nên tiến hành song song vừa học lý thuyết vừa học thực hành để học viên dễ nhớ và tiếp thu bài học tốt. - Giáo viên có thể sử dụng nhiều phương pháp giảng dạy, nhưng chú trọng phương pháp giảng dạy tích cực như: phương pháp dạy học có sự tham gia và dạy học cho người lớn tuổi, kết hợp với lớp học hiện trường (FFS)… để phát huy tính tích cực của học viên. - Ngoài tài liệu, giáo viên nên sử dụng các học cụ trực quan như: mô hình, bảng biểu, tranh ảnh, băng đĩa… để hỗ trợ trong giảng dạy. - Giáo viên mời một hoặc một số học viên trong lớp thực hiện làm mẫu các thao tác trong bài thực hành trồng cây dứa như kiểm tra cây giống trước trồng, đặt cây vào lỗ trồng, lấp đất, tưới ẩm và tủ gốc cho cây mới trồng... và mời các học viên khác nhận xét, trên cơ sở đó giáo viên tổng hợp, đưa ra các nhận xét từng tình huống thực hành. Sau đó chia học viên của lớp thành các nhóm để thực hiện cho đến khi đạt yêu cầu đề ra trong khoảng thời gian cho phép; - Giáo viên khuyến khích thái độ tự tin và mạnh dạn của học viên trong thực hành và giúp học viên tự kiểm tra việc thực hiện của chính bản thân họ; - Giáo viên nhận xét kỹ năng thực hành của học viên, nêu ra những trở ngại, sai sót đã hoặc có thể gặp phải trong khi thực hiện công việc và cách khắc phục. 3. Những trọng tâm chương trình cần chú ý a) Phần lý thuyết: - Kỹ thuật chuẩn bị cây con; - Kỹ thuật trồng cây dứa; - Tác dụng của cây trồng xen trong vườn dứa. b) Phần thực hành: - Trồng cây con; - Trồng xen trong vườn dứa. 4. Tài liệu cần tham khảo - Mạc Thị Đua, Bài giảng cây ăn quả, Đại học Nông lâm Huế, 2002. - Nguyễn Tấn Lợi, Kỹ thuật trồng cây ăn quả khóm (dứa), Nxb. Bến Tre, 2002. - Lê Thanh Phong và Nguyễn Bảo Vệ, Giáo trình cây ăn trái, Khoa Nông nghiệp, Trường Đại Học Cần Thơ, 2000. - Nguyễn Bảo Vệ và Lê Thanh Phong, Giáo trình cây đa niên. Phần I: Cây ăn trái, Tủ sách Đại Học Cần Thơ, 2004. CHƯƠNG TRÌNH MÔ ĐUN Tên mô đun: Chăm sóc dứa Mã số mô đun: MĐ 04 Nghề: Trồng dứa (khóm, thơm) CHƯƠNG TRÌNH MÔ ĐUN CHĂM SÓC DỨA Mã số mô đun: MĐ 04 Thời gian mô đun: 92 giờ (Lý thuyết: 14 giờ; Thực hành: 74 giờ; Kiểm tra hết mô đun: 4 giờ) I. VỊ TRÍ, TÍNH CHẤT CỦA MÔ ĐUN 1. Vị trí: Mô đun “Chăm sóc dứa” là một trong các mô đun trọng tâm trong chương trình dạy nghề trình độ sơ cấp nghề “Trồng dứa (khóm, thơm)”; được giảng dạy sau mô đun Chuẩn bị trước khi trồng, mô đun Sản xuất cây dứa giống, Trồng cây dứa, học trước mô đun Quản lý sâu bệnh hại dứa, mô đun Thu hoạch và tiêu thụ dứa; có thể dạy độc lập hoặc dạy kết hợp với một số mô đun khác trong chương trình theo yêu cầu của người học. 2. Tính chất: Là mô đun chuyên môn tích hợp giữa kiến thức và kỹ năng thực hành trong nghề trồng dứa. Các bài học thực hành của mô đun được thực hiện ở ngoài thực địa nơi có vườn trồng dứa. II. MỤC TIÊU MÔ ĐUN 1. Kiến thức: - Trình bày được cách tưới nước, bón phân và rải vụ thu hoạch cho cây dứa; - Nêu được kỹ thuật cắt lá, tỉa chồi và xử lý ra hoa cho cây dứa. 2. Kỹ năng: - Tưới nước, bón phân, cắt lá và tỉa chồi cho dứa đúng yêu cầu kỹ thuật; - Rải vụ thu hoạch và xử lý ra hoa dứa đạt hiệu quả cao. 3. Thái độ: Có ý thức tuân thủ quy trình kỹ thuật và bảo vệ môi trường khi thực hiện các công việc. III. NỘI DUNG MÔ ĐUN 1. Nội dung tổng quát và phân phối thời gian TT Tên các bài trong mô đun Thời gian Tổng số Lý thuyết Thực hành Kiểm tra 1 Tưới và tiêu nước cho dứa 24 4 18 2 2 Bón phân cho dứa 24 4 18 2 3 Cắt lá và tỉa chồi 20 4 16 4 Xử lý ra hoa 20 2 16 2 Kiểm tra hết mô đun 4 4 Cộng 92 14 68 10 2. Nội dung chi tiết Bài 01: Tưới và tiêu nước cho dứa Thời gian: 24 giờ Mục tiêu: - Trình bày được cách xác định nhu cầu nước, thời điểm tưới, phương pháp tưới và tiêu nước cho cây dứa; - Điều chỉnh nước phù hợp với yêu cầu từng giai đoạn sinh trưởng, phát triển của cây dứa. 1. Xác định nhu cầu nước của cây dứa 2. Tưới nước cho cây dứa 2.1. Xác định thời điểm tưới nước cho cây 2.2. Xác định phương pháp tưới 2.3. Chuẩn bị dụng cụ, vật tư 2.4. Tiến hành tưới nước cho dứa 3. Tiêu nước cho cây dứa Câu hỏi và bài tập thực hành 1. Câu hỏi 2. Bài tập, thực hành Bài 2: Bón phân cho dứa Thời gian: 24 giờ Mục tiêu: - Trình bày được nhu cầu phân bón, cách bón phân, làm cỏ và vun gốc cho cây dứa; - Xác định được loại phân bón thích hợp; - Tính được lượng phân bón và chuẩn bị đầy đủ phân trước khi bón; - Bón được phân cho cây dứa theo nguyên tắc 5 đúng; - Làm sạch cỏ hại dứa và vun gốc cho dứa đúng kỹ thuật. 1. Xác định nhu cầu dinh dưỡng của cây dứa 1.1. Xác định nhu cầu dinh dưỡng đạm 1.2. Xác định nhu cầu dinh dưỡng lân 1.3. Xác định nhu cầu dinh dưỡng kali 1.4. Xác định nhu cầu dinh dưỡng vi lượng 2. Xác định lượng và tỷ lệ các loại phân bón 3. Bón phân cho dứa 3.1. Xác định thời điểm bón phân 3.2. Chuẩn bị dụng cụ, phân bón 3.3. Tiến hành bón phân 3.4. Bón phân cho dứa theo nguyên tắc 5 đúng 4. Làm cỏ và vun gốc cho dứa 4.1. Làm cỏ 4.2. Vun gốc Câu hỏi và bài tập thực hành 1. Câu hỏi 2. Bài tập, thực hành Bài 3: Cắt lá và tỉa chồi Thời gian: 20 giờ Mục tiêu: - Trình bày được thời điểm cắt lá, tỉa chồi, kỹ thuật cắt lá và tỉa chồi; - Cắt lá và tỉa chồi cho dứa đúng yêu cầu kỹ thuật. 1. Cắt lá 1.1. Xác định thời điểm cắt lá 1.2. Chuẩn bị dụng cụ cắt lá 1.3. Tiến hành cắt lá 2. Tỉa chồi 2.1. Xác định thời điểm tỉa chồi 2.2. Chuẩn bị dụng cụ tỉa chồi 2.3. Tiến hành tỉa chồi 2.4. Vệ sinh sau cắt lá tỉa chồi Câu hỏi và bài tập thực hành 1. Câu hỏi 2. Bài tập, thực hành Bài 4: Xử lý ra hoa Thời gian: 20 giờ Mục tiêu: - Trình bày được điều kiện xử lý ra hoa , kỹ thuật xử lý ra hoa và biện pháp rải vụ thu hoạch dứa; - Chọn đúng loại hóa chất xử lý ra hoa, chuẩn bị đủ vật tư, dụng cụ để xử lý ra hoa và xử lý ra hoa đúng yêu cầu kỹ thuật. 1. Xác định điều kiện xử lý ra hoa 1.1. Điều kiện sinh lý của cây dứa 1.2. Điều kiện thời tiết khí hậu 2. Chọn hóa chất xử lý ra hoa 3. Chuẩn bị trước khi xử lý ra hoa 4. Tiến hành xử lý ra hoa 5. Chăm sóc sau khi xử lý ra hoa 6. Rải vụ thu hoạch dứa 6.1. Ý nghĩa của rải vụ thu hoạch 6.2. Biện pháp rải vụ Câu hỏi và bài tập thực hành 1. Câu hỏi 2. Bài tập, thực hành IV. ĐIỀU KIỆN THỰC HIỆN MÔ ĐUN 1. Tài liệu giảng dạy - Giáo trình dạy nghề mô đun Chăm sóc dứa trong chương trình dạy nghề trình độ sơ cấp nghề của nghề Trồng dứa. - Các tài liệu như: Bài giảng, câu hỏi, hướng dẫn thực hiện bài tập/bài thực hành (nếu có). 2. Điều kiện về thiết bị dạy học và phụ trợ 01 bộ máy tính, máy chiếu, phim tài liệu, băng đĩa, tranh ảnh hướng dẫn chăm sóc dứa. 3. Điều kiện về cơ sở vật chất - 01 phòng học có đủ bảng, bàn giáo viên và bàn ghế cho lớp học 30 người. - Cần có 02 ha dứa từ sau trồng, chuẩn bị ra hoa, ra hoa 10 – 15 ngày và vườn dứa đang có quả. Mỗi loại 0,5 ha, có thể mượn (thuê, mướn) vườn của các cơ sở trồng dứa ở gần nơi tổ chức lớp học. - Vật tư và dụng cụ cần thiết (các dung cụ có thể kết hợp với các mô đun khác đã có hay mượn của các cơ sở trồng dứa gần nơi tổ chức lớp học): TT Nội dung Đơn vị tính Số lượng 1 Phân urê Kg 30 2 Phân supperlân Kg 20 3 Phân cloruakali Kg 30 4 Phân chuồng Kg 300 5 Dụng cụ tưới nước, phun thuốc, bón phân Bộ 6 6 Dụng cụ tỉa chồi, cắt lá Bộ 6 7 Dụng cụ xử lý ra hoa sớm và đồng loạt Bộ 6 4. Điều kiện khác Một giáo viên hoặc người có tay nghề cao hỗ trợ giảng thực hành V. PHUƠNG PHÁP VÀ NỘI DUNG ĐÁNH GIÁ 1. Phương pháp đánh giá a) Đánh giá kiến thức: Dùng phương pháp trắc nghiệm hoặc vấn đáp. b) Đánh giá kỹ năng nghề: Đánh giá kỹ năng nghề của học viên thông qua bài thực hành. Giáo viên đánh giá kết quả qua quan sát, theo dõi thao tác, thái độ thực hiện và sản phẩm cuối cùng của học viên. c) Kiểm tra kết thúc mô đun: Kiểm tra theo nhóm (mỗi nhóm từ 3-5 học viên) hoặc kiểm tra từng cá nhân: - Về lý thuyết: cho học viên mô tả một hoặc một số công việc trong nội dung mô đun hoặc thực hiện bài trắc nghiệm dựa theo bảng câu hỏi do giáo viên chuẩn bị trước - Về thực hành: cho học viên thực hiện một hoặc một số công việc trong nội dung mô đun như tính lượng phân bón, bón phân, làm cỏ, tỉa chồi, cắt lá dứa. 2. Nội dung đánh giá: a) Lý thuyết: cách bón phân, tưới nước, làm cỏ, thời điểm tỉa chồi, điều kiện xử lý dứa ra hoa. b) Thực hành: - Chọn loại phân, tính lượng phân và bón phân cho cây dứa theo thời điểm sinh trưởng, phát triển. - Tỉa chồi, làm cỏ và cắt lá dứa. VI. HƯỚNG DẪN THỰC HIỆN MÔ ĐUN 1. Phạm vi áp dụng chương trình - Chương trình mô đun Chăm sóc dứa áp dụng cho các khóa đào tạo nghề trình độ sơ cấp và dạy nghề dưới 3 tháng, trước hết là các khóa đào tạo nghề phục vụ cho Đề án đào tạo nghề cho lao động nông thôn đến năm 2020. - Chương trình mô đun Chăm sóc dứa có thể sử dụng dạy độc lập hoặc cùng một số mô đun khác cho các khóa tập huấn hoặc dạy nghề dưới 3 tháng (dạy nghề thường xuyên). - Chương trình áp dụng cho các vùng trồng dứa cần chú ý một số từ địa phương, ví dụ: leng = xẻng; Bón phân = rắc phân hay rải phân (vùng Đồng bằng sông Cửu Long, một số tỉnh miền Đông và Tây Nguyên). - Ngoài người lao động nông thôn, có thể giảng dạy nhằm nâng cao kiến thức, kỹ năng nghề cho các lao động khác có nhu cầu. - Là mô đun tích hợp cả lý thuyết và thực hành đòi hỏi tỷ mỉ, cẩn thận. Các bài thực hành có tiếp xúc với thuốc hóa học phải cẩn thận, đảm bảo an toàn cho người thực hiện và đảm bảo vệ sinh môi trường. 2. Hướng dẫn một số điểm chính về phương pháp giảng dạy mô đun đào tạo Mô đun này có cả phần lý thuyết và thực hành, nên tiến hành song song vừa học lý thuyết vừa học thực hành để học viên dễ nhớ và tiếp thu bài học tốt. - Giáo viên có thể sử dụng nhiều phương pháp giảng dạy, nhưng chú trọng phương pháp giảng dạy tích cực như: phương pháp dạy học có sự tham gia và dạy học cho người lớn tuổi, kết hợp với lớp học hiện trường (FFS)… để phát huy tính tích cực của học viên. - Ngoài tài liệu, giáo viên nên sử dụng các học cụ trực quan như: Mô hình, bảng biểu, tranh ảnh, băng đĩa… để hỗ trợ trong giảng dạy. - Giáo viên mời một hoặc một số học viên trong lớp thực hiện làm mẫu các thao tác trong các bài thực hành tưới nước, bón phân, tỉa chồi, cắt lá, làm cỏ, xử lý ra hoa dứa... và mời các học viên khác nhận xét, trên cơ sở đó giáo viên tổng hợp, đưa ra các nhận xét từng tình huống thực hành. Sau đó chia học viên của lớp thành các nhóm để thực hiện cho đến khi đạt yêu cầu đề ra trong khoảng thời gian cho phép; - Giáo viên khuyến khích thái độ tự tin và mạnh dạn của học viên trong thực hành và giúp học viên tự kiểm tra việc thực hiện của chính bản thân họ; - Giáo viên nhận xét kỹ năng thực hành của học viên, nêu ra những trở ngại, sai sót đã hoặc có thể gặp phải trong khi thực hiện công việc và cách khắc phục. 3. Những trọng tâm chương trình cần chú ý a) Phần lý thuyết: - Cách bón phân, tưới nước cho cây dứa; - Cách tỉa chồi, cắt lá và làm cỏ. b) Phần thực hành: - Bón phân, tưới nước, tỉa chồi cho dứa; - Xử lý ra hoa dứa và làm cỏ hại dứa. 4. Tài liệu cần tham khảo - Mạc Thị Đua, Bài giảng cây ăn quả, Đại học Nông lâm Huế, 2002. - Nguyễn Tấn Lợi, Kỹ thuật trồng cây ăn quả khóm (dứa), Nxb. Bến Tre, 2002. - Lê Thanh Phong và Nguyễn Bảo Vệ, Giáo trình cây ăn trái, Khoa Nông nghiệp, Trường Đại Học Cần Thơ, 2000. - Nguyễn Bảo Vệ và Lê Thanh Phong, Giáo trình cây đa niên. Phần I: Cây ăn trái, Tủ sách Đại Học Cần Thơ, 2004. CHƯƠNG TRÌNH MÔ ĐUN Tên mô đun: Phòng trừ sâu bệnh hại dứa Mã số mô đun: MĐ 05 Nghề: Trồng dứa (khóm, thơm) CHƯƠNG TRÌNH MÔ ĐUN PHÒNG TRỪ SÂU BỆNH HẠI DỨA Mã số mô đun: MĐ 05 Thời gian mô đun: 88 giờ (Lý thuyết: 10 giờ; Thực hành: 74 giờ; Kiểm tra hết mô đun: 04 giờ) I. VỊ TRÍ, TÍNH CHẤT CỦA MÔ ĐUN 1. Vị trí Mô đun “Phòng trừ sâu bệnh hại dứa” là một trong các mô đun trọng tâm trong chương trình dạy nghề trình độ sơ cấp nghề “Trồng dứa (khóm, thơm)”; được giảng dạy sau các mô đun: Chuẩn bị trước khi trồng, Sản xuất cây dứa giống, Trồng cây dứa và Chăm sóc dứa; trước mô đun Thu hoạch và tiêu thụ dứa. Mô đun Phòng trừ sâu bệnh hại dứa có thể giảng dạy độc lập hoặc kết hợp với một số mô đun khác trong chương trình theo yêu cầu của người học. 2. Tính chất Là mô đun chuyên môn được tích hợp giữa kiến thức và kỹ năng thực hành nghề trồng dứa và thực hiện chủ yếu ở ngoài thực địa. II. MỤC TIÊU MÔ ĐUN 1 .Kiến thức: - Liệt kê được một số loại sâu, bệnh chính gây hại cho dứa; - Nêu được cách phòng trừ sâu, bệnh hại dứa. 2. Kỹ năng: - Phát hiện và nhận biết được các đối tượng sâu, bệnh hại chủ yếu; - Thực hiện được các biện pháp phòng trừ sâu, bệnh hại có hiệu quả. 3. Thái độ: Tuân thủ nghiêm ngặt quy trình kỹ thuật khi thực hiện công việc. Cẩn thận, chăm chỉ, có ý thức bảo vệ môi trường và có trách nhiệm đối với sản phẩm mình làm ra. III. NỘI DUNG MÔ ĐUN Nội dung tổng quát và phân phối thời gian TT Tên các bài trong mô đun Thời gian Tổng số Lý thuyết Thực hành Kiểm tra 1 Thuốc bảo vệ thực vật 12 2 10 0 2 Phòng trừ sâu hại 20 2 16 2 3 Phòng trừ bệnh hại 26 2 22 2 4 Phòng trừ dịch hại khác 12 2 10 5 Phòng trừ tổng hợp 14 2 10 2 Kiểm tra hết mô đun 4 4 Tổng cộng 88 10 68 10 2. Nội dung chi tiết Bài 1: Thuốc bảo vệ thực vật Thời gian: 12 giờ Mục tiêu: - Trình bày được nguyên tắc 4 đúng trong sử dụng thuốc bảo vệ thực vật; - Áp dụng được nguyên tắc 4 đúng khi sử dụng thuốc bảo vệ thực vật; - Sử dụng thuốc bảo vệ thực vật an toàn và hiệu quả. 1. Tìm hiểm về thuốc bảo vệ thực vật 1.1. Khái niệm 1.2. Dạng thuốc 1.3. Tính độc của thuốc 1.4. Xác định thời gian cách ly 2. Nguyên tắc sử dụng thuốc bảo vệ thực vật 2.1. Đúng liều lượng, nồng độ 2.2. Đúng thuốc 2.3. Đúng lúc 2.4. Đúng cách 3. Sử dụng thuốc bảo vệ thực vật an toàn 3.1. Vận chuyển 3.2. Bảo quản 3.3. Sử dụng 4. Vệ sinh sau khi sử dụng thuốc bảo vệ thực vật 4.1. Vệ sinh dụng cụ 4.2. Vệ sinh môi trường 4.3. Vệ sinh thân thể 5. Sơ cứu khi bị nhiễm độc thuốc bảo vệ thực vật 5.1. Biểu hiện 5.2. Sơ cứu Câu hỏi và bài tập thực hành 1. Câu hỏi 2. Bài tập, thực hành Bài 2: Phòng trừ sâu hại Thời gian: 20 giờ Mục tiêu: - Trình bày được các đặc điểm chung của rệp sáp, bọ cánh cứng, nhện đỏ và tuyến trùng hại dứa; - Xác định đúng các triệu chứng gây hại của rệp sáp, bọ cánh cứng, nhện đỏ và tuyến trùng hại dứa; - Chọn và sử dụng thuốc bảo vệ thực vật để phòng trừ sâu hại dứa theo nguyên tắc 4 đúng; - Có trách nhiệm khi sử dụng thuốc bảo vệ thực vật nhằm bảo vệ sức khỏe con người, môi trường và hệ sinh thái. 1. Rệp sáp Dysmycocus sp. 1.1. Đặc điểm của rệp sáp 1.2. Triệu chứng gây hại 1.3. Biện pháp phòng trừ 2. Bọ cánh cứng Antitrogus sp. 2.1. Đặc điểm của bọ cánh cứng 2.2. Triệu chứng gây hại 2.3. Biện pháp phòng trừ 3. Nhện đỏ Dolichotetranycus sp. 3.1. Đặc điểm của nhện đỏ 3.2. Triệu chứng gây hại 3.3. Biện pháp phòng trừ 4. Tuyến trùng 4.1. Đặc điểm của tuyến trùng 4.2. Triệu chứng gây hại 4.3. Biện pháp phòng trừ Câu hỏi và bài tập thực hành 1. Câu hỏi 2. Bài tập, thực hành Bài 3: Phòng trừ bệnh hại Thời gian: 26 giờ Mục tiêu: - Nhận dạng chính xác triệu chứng của các bệnh thường gặp gây hại dứa; - Chọn và sử dụng thuốc bảo vệ thực vật để phòng trừ bệnh hại dứa theo nguyên tắc 4 đúng; - Có trách nhiệm khi sử dụng thuốc bảo vệ thực vật nhằm bảo vệ sức khỏe con người, môi trường và hệ sinh thái. 1. Bệnh thối đọt, thối rễ (nấm Phytophthora sp.) 1.1. Nguyên nhân gây bệnh 1.2. Triệu chứng gây hại 1.3. Biện pháp phòng trừ 2. Bệnh thối trái, thối gốc chồi (nấm Thielaviopsis paradoxa) 2.1. Nguyên nhân gây bệnh 2.2. Triệu chứng gây hại 2.3. Biện pháp phòng trừ 3. Bệnh thối nhũn trái (vi khuẩn Erwinia carotovora) 3.1. Nguyên nhân gây bệnh 3.2. Triệu chứng gây hại 3.3. Biện pháp phòng trừ 4. Bệnh khô nâu mắt trái (vi khuẩn Erwinia ananas) 4.1. Nguyên nhân gây bệnh 4.2. Triệu chứng gây hại 4.3. Biện pháp phòng trừ 5. Bệnh héo khô đầu lá (virus Wilt) 5.1. Nguyên nhân gây bệnh 5.2. Triệu chứng gây hại 5.3. Biện pháp phòng trừ 6. Thối đen (nấm Cerastomella paradoxa) 6.1. Nguyên nhân gây bệnh 6.2. Triệu chứng gây hại 6.3. Biện pháp phòng trừ 7. Nấm xám (nấm Penicillium fusarium) 7.1. Nguyên nhân gây bệnh 7.2. Triệu chứng gây hại 7.3. Biện pháp phòng trừ 8. Bệnh luộc lá 8.1. Nguyên nhân gây bệnh 8.2. Triệu chứng gây hại 8.3. Biện pháp phòng trừ Câu hỏi và bài tập thực hành 1. Câu hỏi 2. Bài tập, thực hành Bài 4: Phòng trừ dịch hại khác Thời gian: 12 giờ Mục tiêu: - Trình bày được đặc tính sinh học và tác hại của các loại dịch hại khác (chuột, kiến và mối) trên dứa; - Chọn và sử dụng đúng các loại thuốc để phòng trừ đạt hiệu quả cao nhất; - Có trách nhiệm khi sử dụng thuốc bảo vệ thực vật nhằm bảo vệ sức khỏe con người, môi trường và hệ sinh thái. 1. Phòng trừ chuột 1.1. Tác hại 1.2. Đặc tính sinh học 1.3. Biện pháp phòng trừ 2. Phòng trừ kiến 2.1. Tác hại 2.2. Đặc tính sinh học 2.3. Biện pháp phòng trừ 3. Phòng trừ mối 3.1. Tác hại 3.2. Đặc tính sinh học 3.3. Biện pháp phòng trừ Câu hỏi và bài tập thực hành 1. Câu hỏi 2. Bài tập, thực hành Bài 5: Phòng trừ tổng hợp Thời gian: 14 giờ Mục tiêu: - Trình bày được các nguyên tắc của quản lý dịch hại tổng hợp trên dứa; - Nêu được các biện pháp quản lý dịch hại tổng hợp để phòng trừ đạt hiệu quả cao nhất; - Có trách nhiệm khi sử dụng thuốc bảo vệ thực vật nhằm bảo vệ sức khỏe con người, môi trường và hệ sinh thái. 1. Tìm hiểu về quản lý dịch hại tổng hợp 1.1. Khái niệm 1.2. Tác hại của việc sử dụng thuốc bảo vệ thực vật 1.3. Phương hướng phòng trừ sâu bệnh 2. Các nguyên tắc của IPM 2.1. Trồng cây khỏe 2.2. Bảo vệ thiên địch 2.3. Thăm đồng thường xuyên 2.4. Nông dân trở thành chuyên gia 3. Các biện pháp quản lý dịch hại tổng hợp 3.1. Biện pháp kiểm dịch và khử trùng 3.2. Biện pháp cơ giới 3.3. Biện pháp canh tác 3.4. Biện pháp sinh học 3.5. Biện pháp hóa học Câu hỏi và bài tập thực hành 1. Câu hỏi 2. Bài tập, thực hành IV. ĐIỀU KIỆN THỰC HIỆN MÔ ĐUN 1. Tài liệu giảng dạy Giáo trình dạy nghề mô đun Quản lý sâu bệnh hại dứa trong chương trình dạy nghề trình độ sơ cấp nghề của nghề Trồng dứa. 2. Điều kiện về thiết bị dạy học và phụ trợ: Máy tính, máy chiếu, phim tài liệu, băng đĩa, tranh ảnh, mẫu vật sâu, bệnh, thiên địch, thuốc bảo vệ thực vật và hướng dẫn Quản lý sâu bệnh hại dứa. 3. Điều kiện về cơ sở vật chất (cho lớp học 30 người) - Phòng học có đủ bảng, bàn, ghế cho lớp học có 30 người. - Khoảng 01 ha vườn đã trồng cây dứa, có cây bị sâu, bệnh hại. - Bình phun thuốc bảo vệ thực vật, kính lúp, dụng cụ giản đơn như dao, kéo, xô, ca,… đủ dùng cho lớp học có 30 người. - Thuốc bảo vệ thực vật phòng trừ sâu, bệnh hại,… Mỗi loại 02 mẫu (chai hay gói, loại 1kg/chai hay gói) để dùng trong phòng trừ. 4. Điều kiện khác - Bảo hộ lao động: Nón, quần áo, giầy,... - Trợ giảng: Một giáo viên trợ giảng dạy thực hành. V. PHUƠNG PHÁP VÀ NỘI DUNG ĐÁNH GIÁ 1. Phương pháp đánh giá a) Đánh giá kiến thức: Dùng phương pháp trắc nghiệm hoặc vấn đáp. b) Đánh giá kỹ năng nghề: Đánh giá kỹ năng nghề của học viên thông qua bài thực hành, giáo viên đánh giá qua quan sát và theo dõi thao tác, thái độ thực hiện và kết quả thực hành của học viên. c) Kiểm tra kết thúc mô đun: Kiểm tra theo nhóm (mỗi nhóm từ 3-5 học viên) hoặc kiểm tra cá nhân: - Về lý thuyết: cho học viên thực hiện mô tả một hoặc một số công việc trong nội dung mô đun hoặc thực hiện bài trắc nghiệm dựa theo bảng câu hỏi do giáo viên chuẩn bị trước như mô tả các loại sâu, bệnh thường xuất hiện trên cây dứa, cách phòng trừ và cách chọn thuốc, nêu nguyên tắc 4 đúng khi sử dụng thuốc bảo vệ thực vật. - Về thực hành: cho học viên thực hiện một hoặc một số công việc trong nội dung mô đun như xác định loại sâu, bệnh thường có trên cây dứa, đề xuất biện pháp phòng trừ, chọn thuốc và thực hiện phòng trừ sâu, bệnh hại trên cây dứa. Giáo viên đánh giá qua quan sát và theo dõi thao tác, thái độ thực hiện và sản phẩm cuối cùng của học viên. 2. Nội dung đánh giá a) Lý thuyết: - Cách phòng và trừ sâu, bệnh hại trong ruộng dứa; - Nguyên tắc 4 đúng trong sử dụng thuốc bảo vệ thực vật. b) Thực hành: - Xác định sâu, bệnh hại trong ruộng dứa; - Đề xuất biện pháp phòng và trừ; - Chọn thuốc, tính lượng thuốc, pha thuốc và phun thuốc bảo vệ thực vật theo nguyên tắc 4 đúng. VI. HƯỚNG DẪN THỰC HIỆN MÔ ĐUN 1. Phạm vi áp dụng chương trình Chương trình mô đun Quản lý sâu bệnh hại dứa áp dụng cho các khóa đào tạo nghề trình độ sơ cấp và dạy nghề dưới 3 tháng, trước hết là các khóa đào tạo nghề phục vụ cho Đề án đào tạo nghề cho lao động nông thôn đến năm 2020. - Chương trình mô đun Quản lý sâu bệnh hại dứa có thể sử dụng giảng dạy độc lập hoặc cùng với một số mô đun khác cho các khóa tập huấn hoặc dạy nghề dưới 3 tháng. - Chương trình áp dụng cho vùng sản xuất có trồng dứa. Khi trồng dứa như vùng Đồng bằng sông Cửu Long, một số tỉnh miền Đông và Tây Nguyên, nếu áp dụng theo vùng, miền cần chú ý một số từ địa phương; ví dụ: phun thuốc = xịt thuốc; liềm = lưỡi hái ... - Ngoài đối tượng học chính là người lao động nông thôn, chương trình có thể sử dụng để giảng dạy nhằm nâng cao kiến thức, kỹ năng nghề cho các lao động khác có nhu cầu. - Là mô đun giảng dạy tích hợp giữa lý thuyết và thực hành đòi hỏi tỷ mỉ, cẩn thận và bố trí phòng học phù hợp với phương pháp giảng dạy (có đủ các trang thiết bị phục vụ giảng dạy và thực hành). 2. Hướng dẫn phương pháp giảng dạy mô đun đào tạo: Mô đun này có cả phần lý thuyết và thực hành, nên tiến hành song song vừa học lý thuyết vừa học thực hành để học viên dễ nhớ và tiếp thu bài học tốt. - Giáo viên sử dụng nhiều phương pháp giảng dạy, nhưng chú trọng phương pháp giảng dạy tích cực như: Nêu vấn đề, đàm thoại, chuyển giao phương pháp phát triển công nghệ có sự tham gia (PTD), lớp học hiện trường (FFS) và khuyến nông thị trường,… để phát huy tính tích cực của học viên. - Giáo viên sử dụng các học cụ trực quan như: Mô hình, bảng biểu, tranh ảnh, băng đĩa về Quản lý sâu bệnh hại dứa để học viên nắm bắt kiến thức một cách dễ dàng. - Ở mỗi bài thực hành, giáo viên hướng dẫn thực hành cùng mời một học viên (đã thạo việc thực hành đó) làm mẫu trước lớp. Cả lớp quan sát, giáo viên nhắc nhở, bổ sung các thao tác chưa hoàn chỉnh. Sau đó tổ chức cho mỗi học viên trong lớp tự thực hiện bài thực hành cho đến khi đạt yêu cầu kỹ thuật trong giới hạn thời gian quy định; - Giáo viên khuyến khích thái độ tự tin và mạnh dạn của học viên trong thực hành và giúp học viên tự kiểm tra việc thực hiện của chính bản thân họ; - Giáo viên nhận xét kỹ năng thực hành của học viên, nêu ra những trở ngại, sai sót đã hoặc có thể gặp phải trong khi thực hiện công việc và cách khắc phục. 3. Những trọng tâm chương trình cần chú ý - Phần lý thuyết: Cần chú ý nội dung phòng trừ sâu, bệnh hại và sử dụng thuốc bảo vệ thực vật theo nguyên tắc 4 đúng. - Phần thực hành: Xác định đúng dịch hại trên cây dứa, chọn cách phòng trừ, chọn thuốc phòng trừ dịch hại và bảo vệ thiên địch. 4. Tài liệu cần tham khảo - Lê Thanh Phong và Nguyễn Bảo Vệ, Giáo trình cây ăn trái, Khoa Nông nghiệp, Trường Đại Học Cần Thơ, 2000. - Nguyễn Bảo Vệ, Trần Văn Hâu và Lê Thanh Phong, Giáo trình cây đa niên, Phần II: Cây công nghiệp, Tủ sách Đại Học Cần Thơ, 2004. - Nguyễn Thanh Triều, Kỹ thuật trồng cây đa niên, Khoa Nông nghiệp và TNTN, Trường Đại học An Giang, 2002. - Nguyễn Văn Huỳnh và Lê Thị Sen, Sâu hại cây trồng chính ở Đồng bằng sông Cửu Long, Khoa Nông nghiệp, Trường Đại Học Cần Thơ, 2008. CHƯƠNG TRÌNH MÔ ĐUN Tên mô đun: Thu hoạch và tiêu thụ dứa Mã số mô đun: MĐ 06 Nghề: Trồng dứa (khóm, thơm) CHƯƠNG TRÌNH MÔ ĐUN THU HOẠCH VÀ TIÊU THỤ DỨA Mã số mô đun: MĐ 06 Thời gian mô đun: 60 giờ (Lý thuyết: 8 giờ; Thực hành: 48 giờ; Kiểm tra hết mô đun: 4 giờ) I. VỊ TRÍ, TÍNH CHẤT CỦA MÔ ĐUN 1. Vị trí Mô đun Thu hoạch và tiêu thụ dứa là một trong các mô đun trọng tâm trong chương trình dạy nghề trình độ sơ cấp nghề “Trồng dứa (khóm, thơm)”, được giảng dạy sau cùng trong chương trình. Mô đun Thu hoạch và tiêu thụ dứa có thể giảng dạy độc lập hoặc giảng kết hợp với một số mô đun khác trong chương trình theo yêu cầu của người học. 2. Tính chất Là mô đun chuyên môn được tích hợp giữa kiến thức và kỹ năng thực hành nghề trồng dứa và thực hiện chủ yếu ở ngoài thực địa. II. MỤC TIÊU MÔ ĐUN 1. Kiến thức - Nêu được cách xác định thời điểm và cách thu hoạch dứa; - Hiểu biết cách hạch toán kinh tế khi trồng dứa. 2. Kỹ năng - Xác định được thời điểm thu hoạch và phương thức thu hoạch dứa phù hợp với điều kiện trồng trọt thực tế; - Thu hoạch, bảo quản dứa đúng yêu cầu kỹ thuật và tiêu thụ dứa theo hướng có lợi nhất; - Hạch toán kinh tế ruộng trồng dứa. 3. Thái độ Tuân thủ nghiêm ngặt quy trình kỹ thuật khi thực hiện công việc. Cẩn thận, chăm chỉ, có ý thức bảo vệ môi trường và có trách nhiệm đối với sản phẩm mình làm ra (sản xuất theo hướng GAP). III. NỘI DUNG MÔ ĐUN Nội dung tổng quát và phân phối thời gian TT Tên các bài trong mô đun Thời gian Tổng số Lý thuyết Thực hành Kiểm tra 1 Chuẩn bị thu hoạch 12 2 10 2 Thu hoạch dứa 16 2 12 2 3 Phân loại và bảo quản 14 2 12 4 Tiêu thụ dứa 14 2 10 2 Kiểm tra hết mô đun 4 4 Tổng cộng 60 8 44 8 2. Nội dung chi tiết Bài 1: Chuẩn bị thu hoạch Thời gian: 12 giờ Mục tiêu: - Xác định được thời điểm thu hoạch dứa; - Chuẩn bị được những dụng cụ, trang thiết bị để thu hoạch dứa; - Chuẩn bị đủ số lượng nhân công để thu hoạch dứa. 1. Xác định thời điểm thu hoạch 1.1. Dựa vào màu sắc và hình thái quả 1.2. Căn cứ vào độ nhớt của quả 1.3. Căn cứ vào thời gian từ khi ra hoa đến khi chín 1.4. Căn cứ vào mục đích sử dụng 1.5. Căn cứ vào điều kiện thời tiết khí hậu 1.6. Căn cứ vào quy mô sản xuất 2. Chuẩn bị điều kiện thu hoạch 2.1. Xác định năng suất trước khi thu hoạch 2.2. Chuẩn bị dụng cụ, trang thiết bị 2.3. Chuẩn bị nhân công Câu hỏi và bài tập thực hành 1. Câu hỏi 2. Bài tập, thực hành Bài 2: Thu hoạch dứa Thời gian: 16 giờ Mục tiêu: - Xác định đúng độ chín của quả và thu hái dứa đúng quy trình kỹ thuật; - Xếp quả mới thu vào dụng cụ để không bị dập bên ngoài vỏ quả; - Vận chuyển (hay tổ chức vận chuyển) quả dứa về nơi bảo quản đúng quy trình kỹ thuật; - Có ý thực về an toàn lao động trong khi thu hái quả. 1. Thu quả 1.1. Yêu cầu kỹ thuật 1.2. Kỹ thuật thu hái 1.3. Xếp quả đã thu vào dụng cụ 2. Vận chuyển quả 2.1. Bảo vệ quả trong quá trình vận chuyển 2.2. Chuẩn bị phương tiện vận chuyển 2.3. Vận chuyển về nơi chứa Câu hỏi và bài tập thực hành 1. Câu hỏi 2. Bài tập, thực hành Bài 3: Phân loại và bảo quản Thời gian: 14 giờ Mục tiêu: - Xác định được mục đích của việc phân loại, bao gói và bảo quản quả dứa; - Phân loại đúng và sắp đặt riêng từng loại dứa; - Bao gói và bảo quản dứa sau phân loại đúng yêu cầu kỹ thuật. 1. Phân loại quả 1.1. Mục đích 1.2. Tiêu chuẩn phân loại 2. Bao gói quả 2.1. Mục đích 2.2. Yêu cầu và đặc điểm của bao bì 3. Bảo quản quả 3.1. Yêu cầu của công tác bảo quản 3.2. Kỹ thuật bảo quản Câu hỏi và bài tập thực hành 1. Câu hỏi 2. Bài tập, thực hành Bài 4: Tiêu thụ dứa Thời gian: 14 giờ Mục tiêu: - Xác định được thị trường tiêu thụ dứa; - Chọn được phương thức tiêu thụ dứa phù hợp với điều kiện thực tế; - Hạch toán kinh tế cho ruộng trồng dứa. 1. Khái quát chung về tiêu thụ sản phẩm 2. Xác định thị trường tiêu thụ sản phẩm 2.1. Tiêu dùng trong nước 2.2. Xuất khẩu 3. Các phương thức mua bán 3.1. Trực tiếp 3.2. Theo hợp đồng 4. Tính hiệu quả sản xuất Câu hỏi và bài tập thực hành 1. Câu hỏi 2. Bài tập, thực hành IV. ĐIỀU KIỆN THỰC HIỆN MÔ ĐUN 1. Tài liệu giảng dạy Giáo trình dạy nghề mô đun Thu hoạch và tiêu thụ dứa trong chương trình dạy nghề trình độ sơ cấp nghề của nghề Trồng dứa. 2. Điều kiện về thiết bị dạy học và phụ trợ Máy tính, máy chiếu, phim tài liệu, băng đĩa, tranh ảnh hướng dẫn thu hoạch và tiêu thụ dứa. 3. Điều kiện về cơ sở vật chất cho lớp học 30 người - Phòng học có đủ bảng, bàn, ghế cho lớp học 30 người. - Khoảng 01 ha ruộng dứa đang ở giai đoạn thu hoạch; - Các loại dụng cụ, trang thiết bị phục vụ thu hoạch dứa: dụng cụ cắt (dao, liềm), đồ chứa (sọt, gùi, cần xé) và thiết bị vận chuyển phù hợp đủ dùng cho lớp học có 30 người. 4. Điều kiện khác - Bảo hộ lao động: Mũ, quần áo, găng tay, ủng, giày ... - Trợ giảng: Một giáo viên trợ giảng dạy thực hành. V. PHUƠNG PHÁP VÀ NỘI DUNG ĐÁNH GIÁ 1. Phương pháp đánh giá a) Đánh giá kiến thức: Dùng phương pháp trắc nghiệm hoặc vấn đáp. b) Đánh giá kỹ năng nghề: Đánh giá kỹ năng nghề của học viên thông qua bài thực hành. Giáo viên đánh giá kết quả thực hành của học viên qua quan sát, theo dõi thao tác, thái độ thực hiện và chất lượng sản phẩm cuối cùng học viên làm ra. c) Kiểm tra kết thúc mô đun: Kiểm tra theo nhóm (mỗi nhóm từ 3-5 học viên) hoặc kiểm tra cá nhân. - Về kiểm tra lý thuyết: Đề nghị học viên mô tả một hoặc một số công việc trong nội dung mô đun hoặc làm bài trắc nghiệm dựa theo bảng câu hỏi do giáo viên chuẩn bị trước. - Về kiểm tra thực hành: Đề nghị học viên thực hiện một hoặc một số công việc có trong nội dung mô đun. 2. Nội dung đánh giá a) Lý thuyết: - Cách xác định thời điểm thu quả và cách thu quả dứa; - Các phương thức mua bán dứa. b) Thực hành: - Xác định thời điểm thu hoạch; - Thực hiện quy trình thu hoạch dứa; - Thỏa thuận mua bán dứa; - Tính toán chi phí, lỗ lãi, thu nhập. VI. HƯỚNG DẪN THỰC HIỆN MÔ ĐUN 1. Phạm vi áp dụng chương trình mô đun - Chương trình mô đun Thu hoạch và tiêu thụ dứa áp dụng cho các khóa đào tạo nghề trình độ sơ cấp và dạy nghề dưới 3 tháng, trước hết là các khóa đào tạo nghề phục vụ Đề án đào tạo nghề cho lao động nông thôn đến năm 2020. - Chương trình mô đun Thu hoạch và tiêu thụ dứa có thể sử dụng giảng dạy độc lập hoặc giảng kết hợp với một số mô đun khác cho các khóa tập huấn chuyển giao công nghệ hoặc dạy nghề dưới 3 tháng. - Chương trình này được áp dụng trong phạm vi cả nước; tổ chức dạy nghề ở các vùng có đặc điểm riêng biệt, giáo viên có thể vận dụng cách tổ chức, phương pháp và nội dung giảng dạy phù hợp. - Ngoài người lao động nông thôn, có thể giảng dạy nhằm nâng cao kiến thức, kỹ năng nghề cho các lao động khác có nhu cầu. - Mô đun Thu hoạch và tiêu thụ dứa là mô đun thực hành, đòi hỏi học viên phải tuân theo nội quy an toàn lao động, khi thực hiện các bước công việc phải cẩn thận. 2. Hướng dẫn một số điểm chính về phương pháp giảng dạy mô đun đào tạo: Mô đun này có cả phần lý thuyết và thực hành, nên tiến hành song song vừa học lý thuyết vừa học thực hành để học viên dễ nhớ và tiếp thu bài học tốt. - Giáo viên sử dụng nhiều phương pháp giảng dạy, nhưng chú trọng phương pháp giảng dạy tích cực như: Nêu vấn đề, đàm thoại, chuyển giao phương pháp phát triển công nghệ có sự tham gia (PTD), lớp học hiện trường (FFS) và khuyến nông thị trường… để phát huy tính tích cực của học viên. - Giáo viên sử dụng các học cụ trực quan như: Mô hình, bảng biểu, tranh ảnh, băng đĩa để học viên nắm bắt kiến thức một cách dễ dàng. - Giáo viên chỉ định một học viên của lớp làm mẫu. Cả lớp chú ý theo dõi. Sau đó giáo viên bổ sung các thao tác chưa hoàn chỉnh và tổ chức cho học viên của cả lớp cùng thực hiện cho đến khi đạt yêu cầu kỹ thuật của bài thực hành trong khoảng thời gian quy định; - Giáo viên khuyến khích thái độ tự tin và mạnh dạn của học viên trong thực hành và giúp học viên tự kiểm tra việc thực hiện của chính bản thân họ; - Giáo viên nhận xét kỹ năng thực hành của học viên, nêu ra những trở ngại, sai sót đã hoặc có thể gặp phải trong khi thực hiện công việc và cách khắc phục. 3. Những trọng tâm chương trình cần chú ý - Phần lý thuyết: Cách xác định thời gian thu hoạch dứa. - Phần thực hành: Xác định thời gian thu hoạch, thu hoạch, phương thức mua bán và hạch toán kinh tế. 4. Tài liệu cần tham khảo - Đường Hồng Dật, Nghề làm vườn, Phát triển cây ăn quả ở nước ta, Nxb. Văn hóa dân tộc Hà Nội, 2000. - Nguyễn Văn Kế, Cây ăn quả nhiệt đới, Nxb. Nông nghiệp TP HCM, 2001. - Phạm Văn Duệ, Giáo trình kỹ thuật trồng cây ăn quả, Nxb. Hà Nội, 2005. - Trần Thượng Tuấn - Lê Thanh Phong - Dương Minh và Nguyễn Thanh Hối, Cây ăn trái Đồng bằng sông Cửu Long, Sở Khoa học công nghệ môi trường An Giang, 1997. - Vũ Công Hậu, Trồng cây ăn quả ở Việt Nam, Nxb. Nông Nghiệp, 1996.