Chính trị học - Đường lối xây dựng hệ thống chính trị

ĐƯỜNG LỐI XÂY DỰNG HỆ THỐNG CHÍNH TRỊ19451989HT CCVSHỆ THỐNG CHÍNH TRỊĐổi mới tư duy chính trị có ý nghĩa lý luận thực tiễn sâu sắcHTCTDCND1955HN TW 6 khóa VI (3/1989) 1. Khái niệmChuyên chính VS là chính quyền của GCCN được thiết lập bằng CMXHCN và có nhiệm vụ xây dựng CNXH. Hệ thống chính trị Trong mọi xã hội có giai cấp, quyền lực của chủ thể cầm quyền được thực hiện bằng một hệ thống thiết chế và tổ chức chính trị nhất định. Đó là hệ thống chính trị. HTCT là một chỉnh thể các tổ chức chính trị trong xã hội bao gồm các đảng chính trị, Nhà nước và các tổ chức chính trị - xã hội hợp pháp được liên kết với nhau trong một hệ thống tổ chức nhằm tác động vào các quá trình của đời sống xã hội, để củng cố, duy trì và phát triển chế độ đương thời phù hợp với lợi ích của chủ thể giai cấp cầm quyền. HTCT mang bản chất giai cấp của giai cấp cầm quyền. Vì xuất hiện cùng với sự thống trị của giai cấp, Nhà nước và thực hiện đường lối chính trị của giai cấp cầm quyền Trong CNXH, giai cấp công nhân và nhân dân lao động là chủ thể thực sự của quyền lực, tự mình tổ chức và quản lý xã hội, quyết định nội dung hoạt động của hệ thống chính trị xã hội chủ nghĩa. HTCT có thể hiểu là “hệ thống tổ chức chính trị - xã hội mà nhờ đó nhân dân thực hiện quyền lực của mình trong xã hội” HTCT VN là cơ chế, là công cụ thực hiện quyền làm chủ của nhân dân lao động dưới sự lãnh đạo của Đảng.  Hệ thống chính trị Việt Nam ĐCSVNNHÀ NƯỚCCHXHCNVN ĐOÀN THỂ CT-XHMẶT TRẬNTỔ QUỐCTổng liên đoàn LĐVNĐoàn TNCS HCMHội liên hiệpPhụ nữ VNHội cựu Chiến binhVNHội nông Dân VN2. Cấu trúc HTCT VN 3. Bản chất HTCT VN: Một là, HTCT mang bản chất của GCCN, nghĩa là các tổ chức trong HTCT đều đứng vững trên lập trường quan điểm của GCCN. Từ đó đã quy định chức năng, nhiệm vụ, phương hướng hoạt động của toàn bộ hệ HTCT, đảm bảo quyền làm chủ của GCCN, NDLĐ Hai là, bản chất dân chủ của HTCT thể : Quyền lực thuộc về ND với việc Nhà nước của ND, do ND và vì ND, dưới sự lãnh đạo của Đảng - thiết lập sự thống trị của đa số nhân dân với thiểu số bóc lột. Ba là, bản chất thống nhất không đối kháng của HTCT. Bản chất đó dựa trên cơ sở chế độ công hữu về TLSX chủ yếu, về sự thống nhất giữa những lợi ích căn bản của GCCN,NDLĐ và toàn thể DT.Đặc điểm của HTCT VN Một là, các tổ chức trong HTCT đều lấy CNMLN, TTHCM làm nền tảng tư tưởng và kim chỉ nam cho hành động. Các quan điểm và nguyên tắc của CNMLN,TTHCM đều được tổ chức trong HTCT vận dụng, ghi rõ trong hoạt động của từng tổ chứcHai là, HTCT đặt dưới sự lãnh đạo của Đảng. Đảng là một tổ chức trong HTCT nhưng có vai trò lãnh đạo các tổ chức trong HTCT. Ba là, HTCT VN được tổ chức và hoạt động theo nguyên tắc tập trung dân chủ. Nguyên tắc này được tất cả các tổ chức trong HTCT VN thực hiện. Việc quán triệt và thực hiện nguyên tắc tập trung dân chủ là nhân tố cơ bản đảm bảo cho HTCT có được sự thống nhất về tổ chức và hành động nhằm phát huy sức mạnh đồng bộ của toàn hệ thống cũng như của mỗi tổ chức trong HTCTBốn là, HTCT bảo đảm sự thống nhất giữa bản chất GCCN và tính ND, tính DT rộng rãi. Đây là đặc điểm khác biệt căn bản của HTCT VN với HTCT TBCN thể hiện tính ưu việt của chế độ XHCN, sự thống nhất lợi ích giữa GCCN, NDLĐcũng như cả DT, vì mục tiêu dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh.Vị trí, vai trò, nhiệm vụ của các tổ chức chính trị trong HTCT VN a. Đảng Cộng sản Việt Nam: Đảng là một bộ phận của HTCT nhưng lại là hạt nhân lãnh đạo của toàn bộ HTCT. Vai trò lãnh đạo của Đảng thể hiện : Đảng đề ra Cương lĩnh chính trị, đường lối, chiến lược, những quan điểm, chủ trương phát triển kinh tế-xã hội; đồng thời Đảng là người lãnh đạo và tổ chức thực hiện Cương lĩnh, đường lối của Đảng. Đảng lãnh đạo xã hội chủ yếu thông qua Nhà nước và các đoàn thể quần chúng. Đường lối, chủ trương, quan điểm của Đảng được Nhà nước tiếp nhận, thể chế hoá cụ thể bằng pháp luật và những chủ trương, chính sách, kế hoạch, chương trình cụ thể.  Đảng lãnh đạo xã hội thông qua hệ thống tổ chức Đảng các cấp và đội ngũ cán bộ, đảng viên của Đảng. Đảng lãnh đạo công tác cán bộ bằng việc xác định đường lối, chính sách cán bộ, lựa chọn, bố trí, giới thiệu cán bộ có đủ tiêu chuẩn vào các cơ quan lãnh đạo của Nhà nước và các đoàn thể quần chúng và các tổ chức chính trị - xã hội. Đảng lãnh đạo bằng phương pháp giáo dục, thuyết phục và nêu gương, làm công tác vận động quần chúng, lãnh đạo thực hiện tốt quy chế dân chủ...b. Nhà nước: Nhà nước là trụ cột của HTCT, là công cụ tổ chức thực hiện ý chí và quyền lực của ND, thay mặt ND, chịu trách nhiệm trước ND để quản lý toàn bộ hoạt động của đời sống XH Đó chính là Nhà nước của ND, do ND và vì ND. Mặt khác, Nhà nước chịu sự lãnh đạo của GCCN, thực hiện đường lối chính trị của Đảng. Đảng lãnh đạo Nhà nước thực hiện và đảm bảo đầy đủ quyền làm chủ của ND. Như vậy, Nhà nước vừa là cơ quan quyền lực, vừa là bộ máy chính trị, hành chính, vừa là tổ chức quản lý KT,VH,XH củaND. Quyền lực Nhà nước là thống nhất, có sự phân công và phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan trong việc thực hiện các quyền lập pháp, hành pháp và tư pháp. Nhà nước thực hiện quản lý xã hội bằng pháp luật, đồng thời coi trọng giáo dục nâng cao ý thức chấp hành pháp luật của nhân dân.    Quốc hội là cơ quan đại diện cao nhất của ND, cơ quan quyền lực Nhà nước cao nhất. Quốc hội do ND trực tiếp bầu ra, Quốc hội là cơ quan duy nhất có quyền lập ra Hiến pháp và luật pháp (lập hiến và lập pháp). Quốc hội quyết định những chính sách cơ bản về đối nội, đối ngoại, nhiệm vụ phát triển KT-XH, những nguyên tắc chủ yếu về tổ chức và hoạt động của bộ máy Nhà nước, về quan hệ XH và hoạt động của công dân. Quốc hội thực hiện quyền giám sát tối cao với toàn bộ hoạt động của Nhà nước.Với ý nghĩa đó, Quốc hội được gọi là cơ quan lập pháp. Chính phủ là cơ quan chấp hành của Quốc hội, cơ quan hành chính cao nhất   Chính phủ thống nhất quản lý việc thực hiện các nhiệm vụ chính trị, kinh tế, văn hoá, xã hội, an ninh, quốc phòng và đối ngoại của Nhà nước. Chính phủ là cơ quan chấp hành, chịu trách nhiệm trước Quốc hội và phải báo cáo công tác với Quốc hội. Trên ý nghĩa đó, Chính phủ được gọi là cơ quan hành pháp.   Cơ quan tư pháp gồm: Toà án, Viện kiểm sát và các cơ quan điều tra. Đây là những cơ quan để xử lý những tổ chức và cá nhân vi phạm pháp luật, đảm bảo việc thực thi pháp luật một cách nghiêm minh, chính xác. c. Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức chính trị-xã hội... tập hợp rộng rãi các tầng lớp ND theo nguyên tắc tự nguyện, tự quản đại diện cho lợi ích của ND, tham gia vào HTCT, tuỳ theo tính chất, tôn chỉ, mục đích của mình nhằm bảo vệ quyền lợi dân chủ của ND. vai trò: đoàn kết toàn DT để xây dựng và bảo vệ đất nước; phát huy dân chủ, nâng cao trách nhiệm công dân; giữ gìn kỷ cương phép nước, thúc đẩy công cuộc đổi mới, thắt chặt mối quan hệ giữa nhân dân với Đảng và Nhà nước. là cơ sở chính trị của chính quyền ND, nơi thể hiện ý chí và nguyện vọng; phát huy khả năng tham gia bầu cử Quốc hội và Hội đồng Nhân dân; tuyên truyền vận động ND thực hiện đường lối, chính sách của Đảng và Nhà nước; thực hiện giám sát của ND với cán bộ, công chức; giải quyết những mâu thuẫn trong nội bộ ND.  Các tổ chức CT-XH của ND có nhiệm vụ giáo dục chính trị tư tưởng, động viên và phát huy tính tích cực XH của các tầng lớp ND, góp phần thực hiện nhiệm vụ chính trị; chăm lo bảo vệ lợi ích chính đáng và hợp pháp của ND; tham gia vào công việc quản lý Nhà nước, quản lý XH, giữ vững và tăng cường mối liên hệ mật thiết giữa Đảng, Nhà nước và nhân dân, góp phần thực hiện và thúc đẩy quá trình dân chủ hoá và đổi mới xã hội, thực hiện cơ chế Đảng lãnh đạo, Nhà nước quản lý, nhân dân làm chủ.    HTCT được tổ chức theo một hệ thống từ Trung ương đến cơ sở. Cơ sở phân cấp theo quản lý hành chính gồm có xã, phường, thị trấn. Hệ thống chính trị ở cơ sở bao gồm: Tổ chức cơ sở Đảng, Hội đồng Nhân dân xã, phường; Uỷ ban Nhân dân xã, phường; Mặt trận Tổ quốc xã, phường và các tổ chức chính trị-xã hội khác như: Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh, Hội Phụ nữ, Hội Nông dân, Hội Cựu chiến binh xã, phường, thị trấn Tất cả các tổ chức trên đều có vị trí, vai trò và nhiệm vụ được quy định trong Luật Tổ chức của hệ thống chính trị ở nước ta. HTCT ở cơ sở có vai trò rất quan trọng trong việc tổ chức và vận động nhân dân thực hiện đường lối, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước, tăng cường đại đoàn kết toàn dân tộc, phát huy quyền làm chủ của nhân dân, huy động mọi khả năng phát triển kinh tế-xã hội, tổ chức cuộc sống của cộng đồng dân cư. 6. đổi mới phương thức lãnh đạo của Đảng: Đảng lãnh đạo hệ thống chính trị và toàn xã hội: - bằng Cương lĩnh, nghị quyết, chỉ thị - bằng việc thể chế hoá các Cương lĩnh, nghị quyết, chỉ thị - bằng giới thiệu những đảng viên có đủ phẩm chất, năng lực vào các vị trí lãnh đạo chủ chốt của hệ thống chính trị - bằng công tác tuyên truyền, vận động, thuyết phục - bằng tổ chức đảng và sự gương mẫu của đảng viên - bằng kiểm tra, giám sát việc thực hiện nghị quyết, chỉ thị của Đảng, luật pháp, chính sách của Nhà nước đối với tổ chức đảng và đảng viên.  phân định chức năng, nhiệm vụ, trách nhiệm lãnh đạo, chỉ đạo và tổ chức thực hiện giữa cơ quan Đảng và cơ quan Nhà nước phải cụ thể, rõ ràng. Nếu không , có tình trạng cấp uỷ bao biện, làm thay hoặc buông lỏng lãnh đạo đối với hoạt động của hệ thống chính trị. Chậm ban hành những quy định cụ thể về phương thức Đảng lãnh đạo Nhà nước, Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể; về mối quan hệ công tác giữa các tổ chức trong hệ thống chính trị. Thiếu những quy định cụ thể bảo đảm thực hiện đúng đắn nguyên tắc tập trung dân chủ, thực hành dân chủ trong Đảng và trong xã hội đổi mới phương thức lãnh đạo của Đảng: đồng bộ với đổi mới tổ chức và hoạt động của cả hệ thống chính trị, đồng bộ với đổi mới kinh tế; thực hiện đúng nguyên tắc tập trung dân chủ trong tổ chức, sinh hoạt và hoạt động của Đảng". "Đổi mới phương thức lãnh đạo của Đảng đối với Nhà nước là khâu mấu chốt, Đảng lãnh đạo Nhà nước bằng đường lối, quan điểm, các nghị quyết; lãnh đạo thể chế hoá, cụ thể hoá thành Hiến pháp, pháp luật, kế hoạch, các chương trình công tác lớn của Nhà nước; phải bố trí đúng cán bộ và thường xuyên kiểm tra việc tổ chức thực hiện". Đảng lãnh đạo Nhà nước nhưng không bao biện, làm thay Đảng lãnh đạo là phát huy mạnh mẽ vai trò chủ động, sáng tạo của Nhà nước trong quản lý đất nước và xã hội. Theo hướng đó, khẩn trương xây dựng, hoàn thiện hệ thống văn bản quy định cụ thể về nguyên tắc, nội dung và cơ chế Đảng lãnh đạo đối với Nhà nước trong từng lĩnh vực : lập pháp, hành pháp, tư pháp và từng cấp, từng loại hình tổ chức nhà nước". Đảng lãnh đạo Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể nhân dân: định hướng và tạo điều kiện để Mặt trận và các đoàn thể xác định đúng mục tiêu, phương thức hoạt động đồng thời, phát huy tinh thần dân chủ, sáng tạo trong xây dựng, đổi mới tổ chức và hoạt động của mình. Đảng thống nhất lãnh đạo công tác cán bộ và quản lý đội ngũ cán bộ trong hệ thống chính trị, đi đôi với phát huy trách nhiệm của các tổ chức và người đứng đầu các tổ chức trong hệ thống chính trị về công tác cán bộ; thực hiện luân chuyển cán bộ, khắc phục tình trạng khép kín, cục bộ về cán bộ". "Việc đổi mới phương thức lãnh đạo của Đảng đối với hoạt động của hệ thống chính trị phải thường xuyên gắn với đổi mới phong cách và lề lối làm việc ở từng cấp theo hướng thật sự dân chủ, thiết thực, nói phải đi đôi với làm".I. Đường lối xây dựng HTCT thời kỳ trước đổi mới(1945 – 1989)1. Hoàn cảnh lịch sử và chủ trương xây dựng HTCT a. Giai đoạn 1945 – 1954: HTCT dân chủ nhân dân - Nhiệm vụ: thực hiện đường lối CM đánh đuổi ĐQ xâm lược, giành ĐL, thống nhất thực sự cho DT, xoá bỏ các di tích PK và nửa PK làm cho người cày có ruộng, phát triển chế độ DCND, gây dựng cơ sở cho CNXH. Khẩu hiệu “Dân tộc trên hết, Tổ quốc trên hết” – cơ sở tư tưởng cho HTCT. (Chỉ thị “Kháng chiến, kiến quốc”- 25/11/1945)  I. Đường lối xây dựng HTCT thời kỳ trước đổi mới(1945 – 1989)1. Hoàn cảnh lịch sử và chủ trương xây dựng HTCT a. Giai đoạn 1945 – 1954: HTCT dân chủ nhân dân - Nhiệm vụ - Nền tảng: khối đại đoàn kết dân tộc. Không chủ trương đấu tranh giai cấp. Đặc lợi ích của DT lên cao nhất. I. Đường lối xây dựng HTCT thời kỳ trước đổi mới(1945 – 1989)1. Hoàn cảnh lịch sử và chủ trương xây dựng HTCT a. Giai đoạn 1945 – 1954: HTCT dân chủ nhân dân - Nhiệm vụ - Nền tảng - Chính quyền: là công bộc của dân. Dân là chủ và dân làm chủ. Cán bộ sống, làm việc giản dị, cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư. I. Đường lối xây dựng HTCT thời kỳ trước đổi mới(1945 – 1989)1. Hoàn cảnh lịch sử và chủ trương xây dựng HTCT a. Giai đoạn 1945 – 1954: HTCT dân chủ nhân dân - Nhiệm vụ - Nền tảng - Chính quyền - Vai trò lãnh đạo HTCT của Đảng ẩn trong vai trò của Quốc Hội, Chính phủ, HCM và các đảng viên trong Chính phủ - Mặt trận dân tộc thống nhất và nhiều tổ chức quần chúng, làm việc tự nguyện, không hưởng lương, không nhận kinh phí hoạt động từ ngân sách nhà nước – không có điều kiện công chức hoá, quan liêu hoá. - Cơ sở kinh tế là nền sản xuất tư nhân hàng hoá nhỏ, phân tán, tự cấp, tự túc; bị kinh tế thực dân và chiến tranh kìm hãm, chưa có viện trợ - Bước đầu có sự giám sát của xã hội dân sự đối với Nhà nước, Đảng. Sự phản biện giữa 2 Đảng Dân chủ và Đảng Xã hội.  b. Giai đoạn 1955 – 1989: HT chuyên chính vô sản * Cơ sở hình thành     Cơ sở hình thành hệ thống chuyên chính vô sản Một là, lý luận Mác - Lênin về thời kỳ quá độ và về chuyên chính vô sản. C.Mác: giữa xã hội TBCN và xã hội CSCN là một thời kỳ cải biến cách mạng từ xã hội nọ đến xã hội kia. Thích ứng với thời kỳ ấy là một thời kỳ quá độ chính trị, nhà nước của thời kỳ ấy không thể là cái gì khác hơn là nền chuyên chính cách mạng của giai cấp vô sản. V.I.Lênin: muốn chuyển từ CNTB lên CNXH thì phải chịu đựng lâu dài nỗi đau đớn của thời kỳ sinh đẻ, phải có một thời kỳ CCVS lâu dài. Bản chất của CCVS là sự tiếp tục đấu tranh giai cấp dưới hình thức mới. CCVS là một tất yếu của thời kỳ quá độ từ CNTB đến CNXH. Nhưng việc vận dụng tư tưởng này cần xuất phát từ điều kiện lịch sử cụ thể của mỗi quốc gia. Sự vận dụng sáng tạo chuyên chính vô sản vào tình hình cụ thể nước ta đã được thể hiện sinh động trong việc ra đời Nhà nước VNDCCH và HTCTDCND giai đoạn 1945 -1954. Hai là, đường lối chung của cách mạng Việt Nam trong giai đoạn mới. Đại hội IV (năm 1976) : nắm vững chuyên chính vô sản, phát huy quyền làm chủ tập thể của nhân dân lao động; tiến hành đồng thời hai cuộc cách mạng: cách mạng về quan hệ sản xuất, cách mạng khoa học - kỹ thuật, cách mạng tư tưởng và văn hoá, trong đó cách mạng khoa học - kỹ thuật là then chốt. Hiến pháp(1980) khẳng định: “Nhà nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam là Nhà nước chuyên chính vô sản”. Như vậy, về thực chất, kể từ Đại hội III cho đến khi Đảng đề ra đường lối đổi mới đất nước, hệ thống chính trị nước ta được tổ chức và hoạt động theo các yêu cầu, mục tiêu, nhiệm vụ của chuyên chính vô sản và do vậy, tên gọi chính thức của hệ thống này được xác định là hệ thống chuyên chính vô sản. Ba là, cơ sở chính trị của hệ thống CCVS ở nước ta được hình thành từ năm 1930 và bắt rễ vững chắc trong lòng dân tộc và xã hội. Điểm cốt lõi của cơ sở chính trị đó là sự lãnh đạo toàn diện và tuyệt đối của Đảng. Mặc dù ở miền Bắc Đảng Cộng sản không phải là đảng chính trị độc nhất mà còn có Đảng Dân chủ, Đảng Xã hội, nhưng những đảng chính trị này thừa nhận vai trò lãnh đạo tuyệt đối và duy nhất của ĐCSVN và là thành viên trong Mặt trận Tổ quốc VN. Bốn là, cơ sở kinh tế của hệ thống chuyên chính vô sản là nền kinh tế kế hoạch hoá tập trung quan liêu, bao cấp. Đó là một nền kinh tế hướng tới mục tiêu xoá bỏ nhanh chóng và hoàn toàn chế độ tư hữu đối với TLSX với ý nghĩa là nguồn gốc và cơ sở của chế độ người bóc lột người, thiết lập chế độ công hữu xã hội chủ nghĩa về tư liệu sản xuất dưới hai hình thức Năm là, cơ sở xã hội của hệ thống chuyên chính vô sản là liên minh giữa giai cấp công nhân với giai cấp nông dân và tầng lớp trí thức. Kết quả của cuộc đấu tranh giai cấp “ai thắng ai” trong lĩnh vực chính trị, kinh tế và kết quả cải tạo xã hội chủ nghĩa đối với các thành phần kinh tế phi xã hội chủ nghĩa, đã tạo nên một kết cấu xã hội bao gồm chủ yếu là hai giai cấp và một tầng lớp: giai cấp công nhân, giai cấp nông dân và tầng lớp trí thức. Tình hình này đã ảnh hưởng đến sự thực hiện chiến lược đại đoàn kết dân tộc.  b. Giai đoạn 1955 – 1989: HT chuyên chính vô sản * Cơ sở hình thành * Chủ trươngXây dựng HTCCVS là: xây dựng chế độ làm chủ tập thể XHCN       Xây dựng quyền làm chủ của nhân dân được thể chế hoá bằng pháp luật và tổ chức Nhà nước là nhà nước CCVS thực hiện chế độ DCXHCN Đảng là người lãnh đạo toàn bộ hoạt động XH Nhiệm vụ chung của mặt trận và các đoàn thể là đảm bảo cho quần chúng tham gia, kiểm tra công việc của nhà nước đồng thới là trường học về CNXH. Xác định mối quan hệ Đảng lãnh đạo, nhà nước quản lý, nhân dân làm chủ là cơ chế chung trong quản lý toàn bộ XHI. Đường lối xây dựng HTCT thời kỳ trước đổi mới(1945 – 1989)1. Hoàn cảnh lịch sử và chủ trương xây dựng HTCT2. Đánh giá việc thực hiện:II. Đường lối xây dựng HTCT thời kỳ đổi mới 1989 đến nay 1. Quá trình hình thành đường lối đổi mới HTCT Cơ sở hình thành đường lối:Yêu cầu của công cuộc đổi mới kinh tế Yêu cầu giữ vững ổn định chính trị - xã hội, mở rộng và phát huy dân chủ XHCN Yêu cầu mở rộng đối ngoại và hội nhập kinh tế quốc tế Yêu cầu khắc phục những yếu kém, khuyết điểm của HTCT nước ta trước đổi mới.Nhận thức mới về mối quan hệ giữa đổi mới kinh tế với đổi mới hệ thống chính trị đổi mới là một quá trình, bắt đầu từ đổi mới kinh tế, trước hết là đổi mới tư duy kinh tế, đồng thời từng bước đổi mới hệ thống chính trị. Phải tập trung đổi mới kinh tế trước hết, vì có đổi mới thành công về kinh tế mới tạo được điều kiện cơ bản để tiến hành đổi mới hệ thống chính trị thuận lợi. Mặt khác, nếu không đổi mới hệ thống chính trị, thì đổi mới kinh tế sẽ gặp trở ngại. Hệ thống chính trị được đổi mới kịp thời, phù hợp sẽ là điều kiện quan trọng để thúc đẩy đổi mới và phát triển kinh tế. Như vậy, đổi mới hệ thống chính trị là đáp ứng yêu cầu chuyển đổi từ thể chế kinh tế kế hoạch hoá tập trung, quan liêu, bao cấp sang thể chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa. -Nhận thức mới về mục tiêu đổi mới HTCT Đại hội VII (năm 1991) nhấn mạnh, thực chất của việc đổi mới và kiện toàn hệ thống chính trị nước ta là xây dựng nền dân chủ xã hội chủ nghĩa. Dân chủ vừa là mục tiêu, vừa là động lực của công cuộc đổi mới. Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội (năm 1991) khẳng định “Toàn bộ tổ chức và hoạt động của hệ thống chính trị nước ta trong giai đoạn mới là nhằm xây dựng và từng bước hoàn thiện nền dân chủ xã hội chủ nghĩa, bảo đảm quyền lực thuộc về nhân dân”. --Nhận thức mới về đấu tranh giai cấp và về động lực chủ yếu phát triển đất nước trong giai đoạn mới. Nội dung của đấu tranh giai cấp: thực hiện thắng lợi sự nghiệp CNH-HĐH, khắc phục tình trạng nước nghèo, kém phát triển; thực hiện công bằng xã hội, chống áp bức, bất công, đấu tranh ngăn chặn và khắc phục những tư tưởng và hành động tiêu cực, sai trái; đấu tranh làm thất bại mọi âm mưu và hành động chống phá của các thế lực thù địch; bảo vệ độc lập dân tộc, xây dựng nước ta thành một nước xã hội chủ nghĩa phồn vinh, nhân dân hạnh phúc. Động lực phát triển đất nước: đại đoàn kết toàn dân trên cơ sở liên minh giữa công nhân với nông dân và trí thức do Đảng lãnh đạo, kết hợp hài hoà các lợi ích cá nhân, tập thể và xã hội, phát huy mọi tiềm năng và nguồn lực của các thành phần kinh tế, của toàn xã hội”. -- Nhận thức mới về cơ cấu và cơ chế vận hành của HTCT. “Đảng lãnh đạo, Nhà nước quản lý, nhân dân làm chủ” Đảng là một bộ phận, là “hạt nhân” lãnh đạo HTCT, hoạt động trong khuôn khổ Hiến pháp, pháp luật. Không chấp nhận đa nguyên chính trị, đa đảng đối lập. NN pháp quyền XHCN của nhân dân, do nhân dân và vì nhân dân do ĐCS lãnh đạo; có chức năng thể chế hoá và tổ chức thực hiện đường lối, quan điểm của Đảng. MT Tổ quốc VN là liên minh chính trị của các đoàn thể ND và các cá nhân tiêu biểu; là cơ sở chính trị của chính quyền ND; hoạt động theo phương thức hiệp thương DC, có vai trò quan trọng trong việc thực hiện phản biện, giám sát XH, góp phần xây dựng Đảng, NN, phát huy quyền làm chủ của ND. ND là người làm chủ XH, làm chủ thông qua NN và các cơ quan đại diện, đồng thời làm chủ trực tiếp thông qua cơ chế “dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra”; làm chủ thông qua hình thức tự quản. -- Nhận thức mới về xây dựng Nhà nước pháp quyền trong hệ thống chính trị Hội nghị Trung ương 2 khoá VII (1991) Thuật ngữ “xây dựng nhà nước pháp quyền” lần đầu tiên được đề cập. Hội nghị đại biểu toàn quốc giữa nhiệm kỳ khoá VII (1991) và các Đại hội VIII, IX và X, Đảng tiếp tục khẳng định nhiệm vụ xây dựng Nhà nước pháp quyền XHCN và làm rõ them nội dung : Nhà nước quản lý xã hội bằng Hiến pháp và pháp luật; pháp luật giữ vị trí tối thượng trong việc điều chỉnh các quan hệ xã hội; người dân được hưởng mọi quyền dân chủ, có quyền tự do sống và làm việc theo khả năng và sở thích của mình trong phạm vi pháp luật cho phép. -- Nhận thức mới về vai trò của Đảng trong HTCT. Đảng Cộng sản cầm quyền là Đảng lãnh đạo Nhà nước nhưng không làm thay Nhà nước. Đảng quan tâm xây dựng củng cố NN Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể chính trị - xã hội, phát huy vai trò của các thành tố này trong quản lý, điều hành xã hội. Đổi mới phương thức lãnh đạo của Đảng phải đồng bộ với đổi mới tổ chức và hoạt động của hệ thống chính trị, đổi mới kinh tế. 2. Mục tiêu, quan điểm và chủ trươnga. Mục tiêu và quan điểm:Mục tiêu:xaây döïng vaø hoaøn thieän neàn daân chuû XHCN, ñaûm baûo quyeàn löïc thuoäc veà nhaân daân. ÑH VII khaúng ñịnh: Thöïc hieän daân chuû XHCN laø thöïc chaát cuûa vieäc ñoåi môùi vaø kieän toaøn HTCT.Quan điểm:Moät laø, duøng khaùi nieäm “heä thoáng chính trò” thay cho khaùi nieäm heä thoáng chuyeân chính voâ saûn vaø khaùi nieäm cheá ñoä laøm chuû taäp theå ñöôïc söû duïng trong caùc giai ñoaïn tröôùc ñaây.Hai laø, keát hôïp chaët cheõ ngay töø ñaàu ñoåi môùi kinh teá vôùi ñoåi môùi chính trò, laáy ñoåi môùi kinh teá laøm troïng taâm, ñoàng thôøi töøng böôùc ñoåi môùi chính trò.Quan điểm:Ba laø, ñoåi môùi toå chöùc vaø phöông thöùc hoaït ñoäng cuûa HTCT khoâng phaûi laø haï thaáp hoaëc thay ñoåi baûn chaát cuûa noù, maø laø nhaèm taêng cöôøng vai troø laõnh ñaïo cuûa Ñaûng, hieäu löïc quaûn lyù cuûa Nhaø nöôùc, phaùt huy quyeàn laøm chuû cuûa nhaân daânQuan điểm:Boán laø, ñoåi môùi HTCT moät caùch toaøn dieän, ñoàng boä, coù keá thöøa, coù böôùc ñi, hình thöùc vaø caùch laøm phuø hôïp.Naêm laø, ñoåi môùi moái quan heä giöõa caùc boä phaän caáu thaønh cuûa HTCT vôùi nhau vaø vôùi xaõ hoäi, taïo ra söï vaän ñoäng cuøng chieàu theo höôùng taùc duïng, thuùc ñaåy xaõ hoäi phaùt trieån; phaùt huy quyeàn laøm chuû cuûa nhaân daân.b. Chủ trương: Xây dựng Đảng trong HTCT:HTCT phaûi treân cô sôû kieân ñònh caùc nguyeân taéc toå chöùc vaø hoaït ñoäng cuûa Ñaûng, thöïc hieän ñuùng nguyeân taéc taäp trung daân chuû; thöïc hieän daân chuû roäng raõi trong Ñaûng vaø trong xaõ hoäi, ñaåy nhanh phaân caáp, taêng cöôøng cheá ñoä traùch nhieäm caù nhaân, nhaát laø ngöôøi ñöùng ñaàu.Phaûi chuû ñoäng, tích cöïc, coù quyeát taâm chính trò cao, ñoàng thôøi caån troïng, coù böôùc ñi vöõng chaéc, vöøa laøm vöøa toång keát, vöøa ruùt kinh nghieäm.Phaûi quaùn trieät caùc nguyeân taéc chung vöøa phaûi phuø hôïp vôùi ñaëc ñieåm, yeâu caàu, nhieäm vuï cuûa töøng caáp, töøng ngaønh.HNTW5 khóa X về “Tiếp tục đổi mới phương thức lãnh đạo của Đảng đối với hoạt động của HTCT”: mục tiêu giữ vững và tăng cường vai trò lãnh đạo, nâng cao tính khoa học, năng lực và hiệu quả lãnh đạo của Đảng đối với Nhà nước và toàn XH, sự gắn bó mật thiết giữa Đảng và nhân dân nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý của nhà nước, chất lượng hoạt động của MTTQ và các tổ chức chính trị - xã hội phát huy dân chủ, quyền làm chủ của nhân dân tăng cường kỷ luật, kỷ cương trong Đảng và trong XH nước ta phát triển nhanh và bền vững theo định hướng XHCN. Xây dựng Nhà nước trong HTCT: - Đặc điểm của NN pháp quyền VN: Nhaø nöôùc của daân,do daân vì daân, taát caû quyeàn löïc NNthuoäc thuoäc veà NDQuyeàn löïc NN laø thoáng nhaát, coù söï phaân coâng raønh maïch phoái hôïp chaët cheõ giöõa caùc cô quan NN trong vieäc thöïc hieän caùc quyeàn haønh phaùp, tö phaùp, laäp phaùpNN ñöôïc toå chöùc vaø hoaït ñoäng treân cô sôû Hieán phaùp, phaùp luaät vaø baûo ñaûm cho Hieán phaùp, caùc ñaïo luaät giöõ vò trí toái thöôïng trong ñieàu chænh caùc quan heä thuoäc taát caû caùc lónh vöïc ñôøi soáng XHNhaø nöôùc toân troïng vaø baûo ñaûm quyeàn con ngöôøi, quyeàn coâng daân; naâng cao traùch nhieäm phaùp lyù giöõa NN vaø coâng daân, thöïc haønh DC, ñoàng thôøi taêng cöôøng kyû cöông, kyû luaätNN phaùp quyeàn VN do 1 ñaûng duy nhaát laõnh ñaïo, coù söï giaùm saùt cuûa nhaân daân, söï phaûn bieän XH cuûa MTTQ vaø caùc toå chöùc thaønh vieân. Xây dựng Nhà nước trong HTCT: - Biện pháp xây dựng NN pháp quyền VN: Xaây döïng cô cheá vaän haønh cuûa Nhaø nöôùc phaùp quyeàn XHCN, baûo ñaûm nguyeân taéc taát caû quyeàn löïc nhaø nöôùc ñeàu thuoäc veà nhaân daân.Hoaøn thieän heä thoáng phaùp luaät, taêng tính cuï theå, khaû thi cuûa caùc quy ñònh trong vaên baûn phaùp luaät.Tieáp tuïc ñoåi môùi toå chöùc vaø hoaït ñoäng cuûa Quoác hoäi.Đẩy maïnh caûi caùch haønh chính, ñoåi môùi toå chöùc vaø hoạt ñoäng cuûa Chính phuû theo höôùng xaây döïng cô quan haønh phaùp thoáng nhaát, thoâng suoát, hieän ñaïi.Xaây döïng heä thoáng cô quan tö phaùp trong saïch, vöõng maïnh, daân chuû, nghieâm minh, baûo veä coâng lyù, quyeàn con ngöôøi.Naâng cao chaát löôïng hoaït ñoäng cuûa HĐND vaø UBND, baûo ñaûm quyeàn töï chuû vaø töï chòu traùch nhieäm cuûa chính quyeàn ñòa phöông trong phaïm vi ñöôïc phaân caáp.Xây dựng Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể chính trị - xã hội trong HTCT: - Vai trò: tập hợp, vận động, đoàn kết rộng rãi các tầng lớp ND; đại diện cho quyền và lợi ích hợp pháp của ND, đề xuất các chủ trương, chính sách về KT,VH,XH, an ninh và quốc phòng. Vai trò: giám sát và phản biện XH. - NN ban hành cơ chế để MT và các tổ chức CT-XH thực hiện tốt vai trò của minh. - Thực hiện tốt Luật MT, luật thanh niên, luật Công đoàn quy chế DC để MT,các tổ chức CT-XH, ND tham gia xây dựng Đảng, chính quyền, HTCT - Khắc phục những tiêu cực; nâng cao chất lượng hoạt động, làm tốt công tác dân vận theo phong cách: trọng dân, gần dân, hiểu dân, học dân, có trách nhiệm với dân, nghe dân nói, nói dân hiểu, làm dân tin3. Kết quả, ý nghĩa, hạn chế và nguyên nhânKết quả:Goùp phaàn xaây döïng vaø töøng böôùc hoaøn thieän daân chuû XHCN, baûo ñaûm quyeàn löïc thuoäc veà nhaân daânNhieäm vuï, quyeàn haïn cuûa caùc cô quan nhaø nöôùc ñöôïc phaân ñònh roõ hôn, phaân bieät quaûn lyù nhaø nöôùc vôùi quaûn lyù saûn xuaát kinh doanh.Maët traän, caùc toå chöùc chính trò – xaõ hoäi ñaõ coù nhieåu ñoåi môùi veà toå chöùc, boä maùyÑaûng ñaõ thöôøng xuyeân coi troïng xaây döïng, chænh ñoán, giöõ vöõng vaø naâng cao vai troø laõnh ñaïo cuûa Ñaûng ñoái vôùi söï nghieäp CM cuûa nhaân daân trong ñieàu kieän môùi.Ý nghĩa:Đaõ khaúng ñònh ñöôøng loái ñoåi môùi noùi chung, ñöôøng loái ñoåi môùi HTCT noùi rieâng laø ñuùng ñaén, saùng taïo, phuø hôïp thöïc tieãn, böôùc ñaàu ñaùp öùng yeâu caàu cuûa tình hình môùi, khaéc phuïc daàn nhöõng khuyeát, nhöôïc ñieåm cuûa heä thoáng chuyeân chính voâ saûn tröôùc ñaây. Keát quaû ñoåi môùi HTCT ñaõ goùp phaàn laøm neân thaønh töïu to lôùn vaø coù yù nghóa lòch söû cuûa coâng cuoäc ñoåi môùi ôû nöôùc ta.Ý nghĩa:Đaõ khaúng ñònh ñöôøng loái ñoåi môùi noùi chung, ñöôøng loái ñoåi môùi HTCT noùi rieâng laø ñuùng ñaén, saùng taïo, phuø hôïp thöïc tieãn, böôùc ñaàu ñaùp öùng yeâu caàu cuûa tình hình môùi, khaéc phuïc daàn nhöõng khuyeát, nhöôïc ñieåm cuûa heä thoáng chuyeân chính voâ saûn tröôùc ñaây. Keát quaû ñoåi môùi HTCT ñaõ goùp phaàn laøm neân thaønh töïu to lôùn vaø coù yù nghóa lòch söû cuûa coâng cuoäc ñoåi môùi ôû nöôùc ta.Hạn chế:Trong thöïc teá HTCT nöôùc ta coøn nhieàu nhöôïc ñieåmVieäc ñoåi môùi neàn haønh chính quoác gia coøn raát haïn cheáPhöông thöùc toå chöùc, phong caùch hoaït ñoäng cuûa Maët traän vaø caùc toå chöùc chính trò – xaõ hoäi vaãn chöa thoaùt khoûi tình traïng haønh chính, xô cöùng; moät soá caùn boä bò “vieân chöùc hoùa”, chöa thaät gaén vôùi quaàn chuùngHạn chế:Vai troø giaùm saùt, phaûn bieän cuûa Maët traän Toå quoác vaø caùc toå chöùc chính trò – xaõ hoäi coøn yeáu, chöa coù cô cheá thaät hôïp lyù ñeå phaùt huy vai troø cuûa Maët traän vaø caùc toå chöùc chính trò – xaõ hoäiPhöông thöùc laõnh ñaïo cuûa Ñaûng ñoái vôùi hoaït ñoäng cuûa HTCT coøn chaäm ñoåi môùi, coù maët luùng tuùng.Nguyên nhân:Nhaän thöùc veà ñoåi môùi HTCT chöa coù söï thoáng nhaát cao, trong hoaïch ñònh vaø thöïc hieän moät soá chuû tröông, giaûi phaùp coøn coù söï ngaäp ngöøng, luùng tuùng, thieáu döùt khoaùt, khoâng trieät ñeå.Vieäc ñoåi môùi HTCT chöa ñöôïc quan tâm ñuùng möùc, coøn chaäm treã so vôùi ñoåi môùi k.teá