Chi trả cổ tức bằng cổ phiếu

Khái ni m :ệ C t cổ ứ là m t ph n ộ ầ l i nhu nợ ậ sau thuế đ c chia cho cácượ c đôngổ c a m t ủ ộ công ty c ph nổ ầ . C t c có th đ c tr b ng ti n ho cổ ứ ể ượ ả ằ ề ặ b ng ằ c phi uổ ế . + Chi tr c t c b ng c phi u là là vi c phân b theo t l các c ph nả ổ ứ ằ ổ ế ệ ổ ỷ ệ ổ ầ b sung c a 1 công ty cho các c đông ổ ủ ổ + Chi tr c t c b ng c phi u là các hình th c công ty phát hành thêmả ổ ứ ằ ổ ế ứ nh ng c phi u c a chính công ty đó t ng ng v i ph n l i nhu n sauữ ổ ế ủ ươ ứ ớ ầ ợ ậ thu dành tr c t c và phân ph i cho c đông theo t l c ph n mà hế ả ổ ứ ố ổ ỷ ệ ổ ầ ọ đang n m gi ắ ữ Chúng ta có th th y các công ty chi tr c t c b ng c phi u trong cácể ấ ả ổ ứ ằ ổ ế tr ng h p sau :ườ ợ + Công ty s d ng c phi u đ c quy n phát hành nh ng ch a l u hànhử ụ ổ ế ượ ề ư ư ư đ tr c t cể ả ổ ứ + Công ty c ph n s d ng c phi u qu đ tr c t cổ ầ ử ụ ổ ế ỹ ể ả ổ ứ Vi c các công ty chi tr c t c b ng c phi u xu t phát t vi c th giáệ ả ổ ứ ằ ổ ế ấ ừ ệ ị c a c phi u công ty trên th tr ng đ t m c giá cao và công ty mu nủ ổ ế ị ườ ạ ứ ố gi m giá th tr ng c a c phi u đ gia tăng l ng các giao d ch mua bánả ị ườ ủ ổ ế ể ượ ị c a c phi u công ty đó ,ho c công ty không đ ti n m t đ chi tr củ ổ ế ặ ủ ề ặ ể ả ổ t c cho c đông ứ ổ m t t l chi tr c phi u t l th p thì chúng ta có th coi vi c nàyỞ ộ ỉ ệ ả ổ ế ở ỷ ệ ấ ể ệ nh chi tr c t c b ng ti n m t vì nó không làm nh h ng đáng k đ nư ả ổ ứ ằ ề ặ ả ưở ể ế giá c phi u ổ ế B ng vi c chi tr c t c b ng c phi u này thì các công ty c ph n đãằ ệ ả ổ ứ ằ ổ ế ổ ầ th c hi n vi c gi m giá tr th tr ng c a c phi u .Đi u này đ ng nghĩaự ệ ệ ả ị ị ườ ủ ổ ế ề ồ v i vi c các nhà đ u t c phi u đó trên th tr ng ch ng khoán là ng iớ ệ ầ ư ổ ế ị ườ ứ ườ đ c l i đ u tiên t hành đ ng đó c a công ty.Khi th giá c a c phi u ượ ợ ầ ừ ộ ủ ị ủ ổ ế ở m c th giá cao thì đ ng nghĩa v i vi c nhà đ u t s g p khó khăn khiứ ị ồ ớ ệ ầ ư ẽ ặ bán các c phi u đó trên th tr ng do l ng khách hàng mu n mua b thuổ ế ị ườ ượ ố ị h p m c giá cao.Khi th c hi n vi c tr c t c băng c phi u thì nó đãẹ ở ứ ự ệ ệ ả ổ ứ ổ ế làm gi m đáng k th giá c a c phi u và đ ng nghĩa v i nó là vi c m tả ể ị ủ ổ ế ồ ớ ệ ộ l ng các nhà đ u t khác có nhu c u và mu n mua c phi u đó tăng lênượ ầ ư ầ ố ổ ế hay nói cách khác b ng vi c tr c t c b ng c phi u đã làm tăng tínhằ ệ ả ổ ứ ằ ổ ế thanh kho n cho c phi u đó.V i hành đ ng chi tr c phi u b ng c t cả ổ ế ớ ộ ả ổ ế ằ ổ ứ này công ty đã gián ti p qu ng cáo v hình nh c a công ty vì khi th cế ả ề ả ủ ự hi n nghi p v chi tr c t c d i hình th c c phi u này thì công ty đãệ ệ ụ ả ổ ứ ướ ứ ổ ế thông báo vi c chi tr c t c trên các kênh thông tin đ i chúng.V i các nhàệ ả ổ ứ ạ ớ đ u t vi c m t công ty v i các ti m năng phát tri n trong dài h n thìầ ư ệ ộ ớ ề ể ạ vi c h tr c t c b ng c phi u đ ng nghĩa v i vi c các nhà đ u tệ ọ ả ổ ứ ằ ổ ế ồ ớ ệ ầ ư khác có thêm c h i đ đ u t vào công ty và gia tăng l i nhu n theo kìơ ộ ể ầ ư ợ ậ v ng c a họ ủ ọ Nói cách khác c t c c ph n là m t s gia tăng m t l ng c ph n c aổ ứ ổ ầ ộ ự ộ ượ ổ ầ ủ doanh nghi p v i các c ph n m i đ c chia cho các c đông hi n h uệ ớ ổ ầ ớ ượ ổ ệ ữ c a mình . Ví d , n u m t công ty quy t đ nh tr c t c c ph nủ ụ ế ộ ế ị ả ổ ứ ổ ầ 5%, nó s gia tăng s l ng c ph n lên 5%. N u doanh nghi p có 1 tri u cẽ ố ươ ổ ầ ế ệ ệ ổ ph n, có nghĩa là doanh nghi p s có thêm 50.000 c ph n n a. N u b nầ ệ ẽ ổ ầ ữ ế ạ s h u 100 c ph n trong công ty, b n s nh n đ c 5 c ph n tăng thêmở ữ ổ ầ ạ ẽ ậ ượ ổ ầ n a.ữ Song c t c c ph n gi ng nh c t c ti n m t, c t c c ph nổ ứ ổ ầ ố ư ổ ứ ề ặ ổ ứ ổ ầ không làm gia tăng giá tr c a công ty. N u m t c ph n doanh nghi p có giá làị ủ ế ộ ổ ầ ệ 10 USD m t c ph n, thì giá tr công ty s là 10 tri u USD. Sau khi c t cộ ổ ầ ị ẽ ệ ổ ứ c ph n đ c chia, giá tr doanh nghi p v n nh cũ, nh ng giá tr m i cổ ầ ượ ị ệ ẫ ư ư ị ỗ ổ ph n s gi m xu ng 9.52 USD m t c ph n đ đi u ch nh cho kho n cầ ẽ ả ố ộ ổ ầ ể ề ỉ ả ổ t c đã đ c chia. L i th c a c t c c ph n đây ch đ n gi n là mangứ ượ ợ ế ủ ổ ứ ổ ầ ở ỉ ơ ả đ n cho c đông s l a ch n. Các c đông có th gi c ph n và hi v ngế ổ ự ự ọ ổ ể ữ ổ ầ ọ công ty s có th s d ng ti n đó đ t o ra m t t su t sinh l i t t h nẽ ể ử ụ ề ể ạ ộ ỷ ấ ợ ố ơ ho c các c đông có th bán m t s c ph n m i đ t o ra c t c ti nặ ổ ể ộ ố ổ ầ ớ ể ạ ổ ứ ề m t cho riêng mình. L i ích l n nh t c a c t c c ph n là các c đôngặ ợ ớ ấ ủ ổ ứ ổ ầ ổ không b đánh thu trên giá tr c t c nh n đ c. ị ế ị ổ ứ ậ ượ C t c c ph n đ c cho là t t h n so v i c t c ti n m t n u chúngổ ứ ổ ầ ượ ố ơ ớ ổ ứ ề ặ ế không đi kèm v i quy n ch n c t c ti n m t. Đi u này đ n gi n ch b iớ ề ọ ổ ứ ề ặ ề ơ ả ỉ ở chúng ta đang so sánh gi a c t c c ph n và c t c ti n m t. Tuy nhiên,ữ ổ ứ ổ ầ ổ ứ ề ặ nói nh th không có nghĩa là c t c ti n m t không t t, đ n gi n là cư ế ổ ứ ề ặ ố ơ ả ổ t c ti n m t không có s l a ch n nào ngoài vi c b n ph i nh n ti nứ ề ặ ự ự ọ ệ ạ ả ậ ề m t. C đông v n có th tái đ u t t c t c ti n m t vào công ty thôngặ ổ ẫ ể ầ ư ừ ổ ứ ề ặ qua các d án tái đ u t t c t c. u đi m l n nh t c a ti n m t là tínhự ầ ư ừ ổ ứ Ư ể ớ ấ ủ ề ặ thanh kho n r t cao, c m ti n m t trong tay bao gi cũng ch c ch n h nả ấ ầ ề ặ ờ ắ ắ ơ là b n c m c phi u trong tay. H n n a, vi c đánh thu trên c t c ti nạ ầ ổ ế ơ ữ ệ ế ổ ứ ề m t đ c nh n v n ch a đ c th c hi n t i Vi t Nam. N u b n là nhàặ ượ ậ ẫ ư ượ ự ệ ạ ệ ế ạ đâu t ng i r i ro và mu n ch c ch n thì có l b n s yêu thích c t cư ạ ủ ố ắ ắ ẽ ạ ẽ ổ ứ ti n m t h n, vì giá tr c a chúng r t ch c ch n. Và các doanh nghi p chiề ặ ơ ị ủ ấ ắ ắ ệ tr c t c b ng ti n m t có th là m t s l a ch n c a b n.ả ổ ứ ằ ề ặ ể ộ ự ự ọ ủ ạ Nhìn chung các doanh nghi p Vi t Nam trong giai đo n 2007 không cóệ ệ ạ tính th ng nh t trong ph ng th c chi tr c t c. Ph n l n các doanhố ẩ ươ ứ ả ổ ứ ầ ớ nghi p đ u tr c t c hai l n m t l n, có th k đ n nh : Công ty cệ ề ả ổ ứ ầ ộ ầ ể ể ế ư ổ ph n TM-XNK Thiên Nam (TNA), Công ty c ph n S a Vi t Namầ ổ ầ ữ ệ (VNM), CTCP Khách s n Sài Gòn (SGH), Công ty c ph n Khoáng s nạ ổ ầ ả Bình Đ nh (BMC), Công ty c ph n Nh a Bình Minh (BMP)… Có doanhị ổ ầ ự nghi p l i chia c t c 3 l n m t năm nh CTCP Đ u t Th ng m iệ ạ ổ ứ ầ ộ ư ầ ư ươ ạ SMC (SMC), Công ty C ph n Phát tri n Nhà Th Đ c. Và cũng cóổ ầ ể ủ ứ nh ng doanh nghi p ch chi tr c t c theo năm nh CTCP V t li u xâyữ ệ ỉ ả ổ ứ ư ậ ệ d ng Lâm Đ ng (LBM) hay CTCP Nh a Đà N ng (DPC), Công ty cự ồ ự ẵ ổ ph n N c gi i khát Sài Gòn (TRI), Công ty c ph n Khu công nghi pầ ướ ả ổ ầ ệ Tân T o (ITA), Công ty CP Phát tri n Đ u t Công ngh FPT ạ ể ầ ư ệ Trong giai đo n th tr ng ch ng khoán Vi t Nam đ c coi là b c vàoạ ị ườ ứ ệ ượ ướ giai đo n “hoàng kim” t cu i năm 2006, khi Vi t Nam chính th c trạ ừ ố ệ ứ ở thành thành viên WTO. V i s tham gia m nh m mang tính xúc tác c aớ ự ạ ẽ ủ kh i đ u t n c ngoài, giá c a t t c c phi u niêm y t tăng nhanhố ầ ư ướ ủ ấ ả ổ ế ế chóng, VN-Index lên đi m m nh m , t kho ng 500 đi m lên đ n đ nhể ạ ẽ ừ ả ể ế ỉ 1.179,32 đi m ngày 12/3/2007. Di n bi n c a th tr ng ch ng khoán trể ễ ế ủ ị ườ ứ ở thành tâm đi m trên r t nhi u m t báo cũng nh các m ng truy n thôngể ấ ề ặ ư ạ ề khác (th m chí cho đ n nay). ậ ế Tranh th c h i trên, vi c phát hành thêm c phi u đ tăng v n cũngủ ơ ộ ệ ổ ế ể ố đ c nhi u công ty niêm y t, công ty ch ng khoán và công ty đ i chúngượ ề ế ứ ạ khác t n d ng t i đa. Nhi u công ty trong vòng 1 năm đã t ch c 2 l nậ ụ ố ề ổ ứ ầ phát hành thêm c phi u. ổ ế T i th i đi m đó, thì vi c tăng v n nói chung, dù đ c th c hi n đ làmạ ờ ể ệ ố ượ ự ệ ể gì (tài tr cho các d án, xây nhà máy m i, mua tàu bi n m i... hay ch c nợ ự ớ ể ớ ỉ ầ lý do là tăng v n đi u l ) hay d i hình th c nào đi chăng n a (phát hànhố ề ệ ướ ứ ữ c phi u th ng, tr c t c b ng c phi u hay phát hành quy n mua cổ ế ưở ả ổ ứ ằ ổ ế ề ổ phi u m i) đ u đ c c đông ng h nhi t li t, đ n gi n là c phi u choế ớ ề ượ ổ ủ ộ ệ ệ ơ ả ổ ế dù đ c đi u ch nh gi m theo t l phân ph i thì cũng v n ti p t c tăngượ ề ỉ ả ỷ ệ ố ẫ ế ụ giá. M c c t c b ng ti n m t không th nào b ng m c lãi do chênh l chứ ổ ứ ằ ề ặ ể ằ ứ ệ giá Đó là nh ng thông tin khá t t v i các nhà đ u t trong th i kì đ c g i làữ ố ớ ầ ư ờ ượ ọ h ng th nh c a th tr ng ch ng khoán vi t nam khi các công ty công bư ị ủ ị ườ ứ ệ ố vi c chi tr c t c b ng c phi u.Nh ng bên c nh nh ng m t u th c aệ ả ổ ứ ằ ổ ế ư ạ ữ ặ ư ế ủ vi c chi tr c t c b ng c phi u đ i v i các nhà đ u t ,Nh ng m tệ ả ổ ứ ằ ổ ế ố ớ ầ ư ư ặ khác băng hình th c này các nhà đ u t ph i ch p nh n nh ng r i roứ ầ ư ả ấ ậ ữ ủ nh :ư Khi th tr ng bi n đ ng thì nhà đ u t càng n m nhi u c phi u càngị ườ ế ộ ầ ư ắ ề ổ ế l . C t l là m c tiêu hàng đ u, nh ng đôi khi trong các đ t phát hành, nhàỗ ắ ỗ ụ ầ ư ợ đ u t n u còn n m c phi u (th c t có m y ai hoàn toàn c t đ c l ?)ầ ư ế ắ ổ ế ự ế ấ ắ ượ ỗ tr c ngày ch t s c đông thì bu c ph i nh n (ho c mua) c phi u m i,ướ ố ổ ổ ộ ả ậ ặ ổ ế ớ n u không ph i ch u thêm kho n l do đi u ch nh giá tham chi u. Ngoàiế ả ị ả ỗ ề ỉ ế ra, các c phi u m i ph i m t 1-2 tháng m i v tài kho n, do đó l càngổ ế ớ ả ấ ớ ề ả ỗ thêm n ng. C t c b ng ti n m t, tuy ít nh ng cũng tr thành m t kho nặ ổ ứ ằ ề ặ ữ ở ộ ả thu nh p th t s . Do đó nhi u ng i t ch i vi c phát hành thêm cậ ậ ự ề ườ ừ ố ệ ổ phi u, và h th y r ng cùng nhau ph n đ i t i các cu c h p đ i h i cế ọ ấ ằ ả ố ạ ộ ọ ạ ộ ổ đông m i có hy v ng khi n cho đ t phát hành không đ c th c hi n. ớ ọ ế ợ ượ ự ệ Chúng ta th y r ng đây x y ra mâu thu n trong vi c theo đu i quy nấ ằ ở ả ẫ ệ ổ ề l i gi a đôi bên: doanh nghi p và c đông. Mâu thu n này xu t phát t sợ ữ ệ ổ ẫ ấ ừ ự khác bi t trong chính m c tiêu đ u t gi a các c đông l n (v n g n li nệ ụ ầ ư ữ ổ ớ ố ắ ề l i ích c a doanh nghi p v i l i ích c a chính mình trong dài h n) và cợ ủ ệ ớ ợ ủ ạ ổ đông nh (v n ch là c đông “t m th i” – do “l t sóng”, hay đ u tỏ ố ỉ ổ ạ ờ ướ ầ ư ng n h n) c a cùng m t công ty, và sâu xa h n, nó xu t phát t s “ngắ ạ ủ ộ ơ ấ ừ ự ộ nh n” c a nhi u nhà đ u t cũng nh s “nuông chi u” c a th tr ngậ ủ ề ầ ư ư ự ề ủ ị ườ ch ng khoán Vi t Nam trong giai đo n 2007ứ ệ ạ Ng nh n đó là : Không ph i c phi u nào có t l chi tr c t c cao cũngộ ậ ả ổ ế ỷ ệ ả ổ ứ là c phi u t t. Ta nh n th y m t th c t v c t c các doanh nghi pổ ế ố ậ ấ ộ ự ế ề ổ ứ ở ệ nh sau : C t c là m t trong nh ng chính sách quan tr ng c a b t cư ổ ứ ộ ữ ọ ủ ấ ứ công ty c ph n đ i chúng nào trên th gi i, không ch Vi t Nam. Lãnhổ ầ ạ ế ớ ỉ ở ệ đ o doanh nghi p luôn cân nh c th n tr ng v chính sách này vì nó ph iạ ệ ắ ậ ọ ề ả đáp ng đ ng th i 3 m c tiêu: làm hài lòng các c đông qua vi c tr cứ ồ ờ ụ ổ ệ ả ổ t c đ nh kỳ, đ m b o luôn có tái đ u t đ phát tri n doanh nghi p, m cứ ị ả ả ầ ư ể ể ệ ứ tr c t c ph i n đ nh đ d phòng cho c nh ng năm kinh doanh khôngả ổ ứ ả ổ ị ể ự ả ữ nh mong đ i. B n thân doanh nghi p, hay nói cách khác là ban lãnh đ oư ợ ả ệ ạ doanh nghi p – h n ai h t hi u rõ nh ng l i th và khó khăn c a mình.ệ ơ ế ể ữ ợ ế ủ H bi t lúc nào công ty c n v n và c n gi l i l i nhu n đ b sung choọ ế ầ ố ầ ữ ạ ợ ậ ể ổ ngu n v n c a mình, cũng nh lúc nào m i b t đ u tăng thêm c t c choồ ố ủ ư ớ ắ ầ ổ ứ c đông.Do đó tr c t c b ng c phi u v n giúp doanh nghi p gi l iổ ả ổ ứ ằ ổ ế ẫ ệ ữ ạ l i nhu n đ tái đ u t , tăng v n đi u l đ m r ng thêm các h n m cợ ậ ể ầ ư ố ề ệ ể ở ộ ạ ứ cho vay hay huy đ ng v n (đ i v i ngành ngân hàng), đ ng th i giúp choộ ố ố ớ ồ ờ giá c phi u tr nên “r h n n a” và mang l i tâm lý không th “down”ổ ế ở ẻ ơ ữ ạ ể thêm đ c trong gi i đ u t . Sâu xa h n, vi c tr c t c này s gia tăngượ ớ ầ ư ơ ệ ả ổ ứ ẽ giá tr cho c đông trong t ng lai, căn b n v n d a trên hi u qu kinhị ổ ươ ả ẫ ự ệ ả doanh c a chính doanh nghi p. ủ ệ B n thân c đông cũng s đ c h ng l i ích cho dù không nh n cả ổ ẽ ượ ưở ợ ậ ổ t c, vì kho n l i nhu n gi l i đó s góp ph n làm gia tăng các giá tr n iứ ả ợ ậ ữ ạ ẽ ầ ị ộ t i c a doanh nghi p, và t đó s làm tăng giá c phi u trong t ng lai.ạ ủ ệ ừ ẽ ổ ế ươ N u ph i tr c t c trong khi th c t doanh nghi p l i đang r t c n v n ,ế ả ả ổ ứ ự ế ệ ạ ấ ầ ố công ty có th tr c t c b ng c phi u thay cho ti n m t. B n ch t c aể ả ổ ứ ằ ổ ế ề ặ ả ấ ủ vi c tr c t c b ng c phi u là m t cam k t tái đ u t c a c đông đệ ả ổ ứ ằ ổ ế ộ ế ầ ư ủ ổ ể sau đó chính c đông s thu đ c nhi u h n n a l i nhu n trong t ngổ ẽ ượ ề ơ ữ ợ ậ ươ lai. Tr c t c b ng c phi u cũng làm giá c phi u trên th tr ngả ổ ứ ằ ổ ế ổ ế ị ườ ch ng khoán đ c đi u ch nh gi m xu ng và tr nên “r h n n a” trongứ ượ ề ỉ ả ố ở ẻ ơ ữ con m t c a nhà đ u t , đ c bi t khi th tr ng đang lên. Khi th tr ngắ ủ ầ ư ặ ệ ị ườ ị ườ ch ng khoán “đ o chi u”, nhà đ u t còn gánh thêm r i ro do vi c “c t lứ ả ề ầ ư ủ ệ ắ ỗ không thành công” do c phi u m i phát hành ch a k p v đ n tài kho nổ ế ớ ư ị ề ế ả đ bán đi. Do đó, h s không ch p nh n vi c công ty phát hành thêm cể ọ ẽ ấ ậ ệ ổ phi u, cho dù ch đ tr c t c (tr ng h p này nhà đ u t không ph iế ỉ ể ả ổ ứ ườ ợ ầ ư ả n p ti n gi ng nh phát hành quy n). ộ ề ố ư ề C ng thêm vào đó là các quy đ nh c a pháp lu t liên quan đ n vi c chia cộ ị ủ ậ ế ệ ổ t c c a các công ty giai đo n 2007 đã có ph n đ n gi n,ứ ủ ạ ầ ơ ả tr c kia tr cướ ướ m i đ t phát hành c phi u m i đ tr c t c, các công ty niêm y t ph iỗ ợ ổ ế ớ ể ả ổ ứ ế ả xin phép y ban ch ng khoán Nhà n c kèm theo các tài li u ch ng minhỦ ứ ướ ệ ứ ngu n v n h p pháp dùng đ phát hành, không l m vào v n đi u l thìồ ố ợ ể ạ ố ề ệ hi n nay H i đ ng qu n tr đ c toàn quy n quy t đ nh.ệ ộ ồ ả ị ượ ề ế ị Nhi u tr ngề ườ h p, c đông l i... ép HĐQT chia c t c b ng c phi u nh m kích giá cợ ổ ạ ổ ứ ằ ổ ế ằ ổ phi u trên th tr ng.Trong th i kỳ th tr ng ch ng khoán bong bóng ế ị ườ ờ ị ườ ứ ở giai đo n 2006-2007, nhi u doanh nghi p kinh doanh không hi u qu đãạ ề ệ ệ ả phát hành đ c c phi u v i giá cao và nh v y, thu v nhi u l i nhu n.ượ ổ ế ớ ờ ậ ề ề ợ ậ Tr c t c b ng c phi u hay tr c phi u th ng là nh ng hình th cả ổ ứ ằ ổ ế ả ổ ế ưở ữ ứ huy đ ng v n trong ng n h n nh m gi m t l tr c t c b ng ti n m tộ ố ắ ạ ằ ả ỷ ệ ả ổ ứ ằ ề ặ trong m t vài năm v i m c đích ti t ki m v n đ tái đ u t , m r ng s nộ ớ ụ ế ệ ố ể ầ ư ở ộ ả xu t, kinh doanh. V n đ đ t ra là doanh nghi p l y ngu n l i nhu n tấ ấ ề ặ ệ ấ ồ ợ ậ ừ đâu đ chia c t c b ng c phi u. Trong đa s các tr ng h p, ph i là cácể ổ ứ ằ ổ ế ố ườ ợ ả doanh nghi p luôn kinh doanh hi u qu m i có ngu n l i nhu n đ chiaệ ệ ả ớ ồ ợ ậ ể c phi u. Doanh nghi p kinh doanh kém hi u qu , làm ăn thua l khôngổ ế ệ ệ ả ỗ th có l i nhu n đ chia c phi u song cũng không hi m doanh nghi pể ợ ậ ể ổ ế ế ệ c ... l m d ng hình th c này.ứ ạ ụ ứ Thêm n a ,đ i v i các c đông chi m gi các c phi u mà th giá quáữ ố ớ ổ ế ữ ổ ế ị cao , ban lãnh đ o DN hoàn toàn có th dùng chiêu chia c t c b ng CPạ ể ổ ứ ằ này đ có nhi u... CP l (do t l chia quá th p), đ đ c mua l i giá h i!ể ề ẻ ỷ ệ ấ ể ượ ạ ờ Ng c l i, n u v n mu n tăng s CP cho c đông hi n h u, DN có thượ ạ ế ẫ ố ố ổ ệ ữ ể 'lách" b ng chia CP th ng, l y t ngu n l i nhu n ch a phân ph i ho cằ ưở ấ ừ ồ ợ ậ ư ố ặ th c hi n chia tách CP! ự ệ V y ậ các nhà đ u t nên l uầ ư ư ý m t s đi m sau tr c nh ng thông tin vộ ố ể ướ ữ ề vi c chia c t c hay th ng b ng c phi u:ệ ổ ứ ưở ằ ổ ế - Nhà đ u t ph i ki m tra m c đ tin c y c a tin đ n, l i nhu n tích lũyầ ư ả ể ứ ộ ậ ủ ồ ợ ậ và các qu có đ đ th c hi n vi c chia c t c hay th ng b ng c phi uỹ ủ ể ự ệ ệ ổ ứ ưở ằ ổ ế theo tin đ n đó hay không, lý do thúc đ y doanh nghi p chia c phi u.ồ ẩ ệ ổ ế - Vi c chia c phi u không làm thay đ i ngu n v n ch s h u c a doanhệ ổ ế ổ ồ ố ủ ở ữ ủ nghi p nh ng làm tăng s l ng c phi u l u hành, s d n đ n l i nhu nệ ư ố ượ ổ ế ư ẽ ẫ ế ợ ậ trên đ u m i c phi u t m th i gi m xu ng. Vì th , nhà đ u t c n đánhầ ỗ ổ ế ạ ờ ả ố ế ầ ư ầ giá l i nhu n kỳ v ng c a doanh nghi p trong 12 tháng t i có tăng lênợ ậ ọ ủ ệ ớ nhi u hay không, n u l i nhu n d ki n c a doanh nghi p trong vòng 12ề ế ợ ậ ự ế ủ ệ tháng t i tăngớ nhi u thì tùy theo EPS d phóng đó màề ự nhà đ u t s kỳầ ư ẽ v ng m c giá c phi u tăng t ng ng. N u l i nhu n doanh nghi pọ ứ ổ ế ươ ứ ế ợ ậ ệ không có xu h ng tăng m nh trong vòng 12 tháng t i thì vi c chia cướ ạ ớ ệ ổ phi u s khó làm cho giá c phi u tăng nh kỳ v ng.ế ẽ ổ ế ư ọ - Nhà đ u t c n có m t cách đánh giá đ nh l ng v kho ng giá mà cầ ư ầ ộ ị ượ ề ả ổ phi u có th tăng khi có thông tin v vi c chia c phi u đ có quy t đ nhế ể ề ệ ổ ế ể ế ị mua bán phù h p, tránh ch y theo đám đông mà mua ph i c phi u m cợ ạ ả ổ ế ở ứ đ nh giá ho c bán c phi u quá s m khi ti m năng tăng giá c phi u v nỉ ặ ổ ế ớ ề ổ ế ẫ còn. V y còn v i các doanh nghi p thì sao ? Nh đã nói trên khi chia c t cậ ớ ệ ư ở ổ ứ b ng c phi u thì tr c t c b ng c phi u v n giúp doanh nghi p giằ ổ ế ả ổ ứ ằ ổ ế ẫ ệ ữ l i l i nhu n đ tái đ u t , tăng v n đi u l đ m r ng thêm các h nạ ợ ậ ể ầ ư ố ề ệ ể ở ộ ạ m c cho vay hay huy đ ng v n (đ i v i ngành ngân hàng), đ ng th i giúpứ ộ ố ố ớ ồ ờ cho giá c phi u tr nên “r h n n a” và mang l i tâm lý không thổ ế ở ẻ ơ ữ ạ ể “down” thêm đ c trong gi i đ u t và kho n l i nhu n gi l i đó s gópượ ớ ầ ư ả ợ ậ ữ ạ ẽ ph n làm gia tăng các giá tr n i t i c a doanh nghi p, và t đó s làmầ ị ộ ạ ủ ệ ừ ẽ tăng giá c phi u trong t ng lai.ổ ế ươ Trên th c t , vi c chia c t c b ng CP c a DN gi ng nh cách DN bự ế ệ ổ ứ ằ ủ ố ư ỏ m t ph n ti n t túi bên trái (v n đ c đánh d u b ng ch “L i nhu n")ộ ầ ề ừ ố ượ ấ ằ ữ ợ ậ sang túi bên ph i (đ c ghi là "V n góp c ph n ")! Do đó, nghi p vả ượ ố ổ ầ ệ ụ chia c t c b ng CP ch là m t hình th c kh ng đ nh ch c ch n: DN đ cổ ứ ằ ỉ ộ ứ ẳ ị ắ ắ ượ c đông đ ng ý cho gi c t c l i đ tái đ u t , mà không có b t kỳ m tổ ồ ữ ổ ứ ạ ể ầ ư ấ ộ dòng ti n m i nào vào - ra DN. ề ớ Khác bi t l n nh t cho DN sau nghi p v này là s CP tăng lên, t c ápệ ớ ấ ệ ụ ố ứ l c làm đ p báo cáo tài chính trong các năm ti p theo cũng tăng lên. Do đó,ự ẹ ế n u tính giá tr CP chia c t c theo giá nào thì DN cũng ch ng có gì thayế ị ổ ứ ẳ đ i trong c c u tài chính (cái khác là t l chia c t c c a DN và cáchổ ơ ấ ỷ ệ ổ ứ ủ đi u ch nh giá trên th tr ng)!ề ỉ ị ườ Nh ng nhìn góc đ tích c c, áp l c này cũng khi n DN ph i ch u s c épư ở ộ ự ự ế ả ị ứ tăng hi u qu kinh doanh, nên n u cho r ng có th nh h ng không t tệ ả ế ằ ể ả ưở ố đ n s phát tri n lâu dài c a DN là ch a chu n xác. ế ự ể ủ ư ẩ Trong khi đó, vi c chia c t c b ng ti n c a DN l i làm gi m đi m tệ ổ ứ ằ ề ủ ạ ả ộ l ng ti n t ng ng. Đi u này s là bình th ng n u DN không có nhuượ ề ươ ứ ề ẽ ườ ế c u huy đ ng v n m i đ ti p t c đ u t , nh ng v i các DN có ý đ nhầ ộ ố ớ ể ế ụ ầ ư ư ớ ị m r ng kinh doanh, rõ ràng, đây không ph i là h ng l a ch n t i u. ở ộ ả ướ ự ọ ố ư V y lí do t đâu đ các doanh nghi p l a ch n hình th c chi tr c t cậ ừ ể ệ ự ọ ứ ả ổ ứ này : - Trong m t th tr ng đang h i ph c m nh m nhộ ị ườ ồ ụ ạ ẽ ư th i gian qua,ờ vi cệ chia c t c hay th ng b ng c phi u s là m t tin h t s c h p d n v iổ ứ ưở ằ ổ ế ẽ ộ ế ứ ấ ẫ ớ c đông và góp ph n đ y giá c phi u lên cao. Khi th tr ng đang sôiổ ầ ẩ ổ ế ị ườ đ ng và trào l u chia c phi u đang th nh hành,ộ ư ổ ế ị vi c doanh nghi p đ ngệ ệ ứ ngoài cu c ch i cũng có th gây thi t thòi cho c đông trong khi các doanhộ ơ ể ệ ổ nghi p l i th c hi n vi c chia cệ ạ ự ệ ệ ổ phi u.ế - M t s mã c phi u đã tăng giá quá cao, kh năng tăng ti p s khó h n,ộ ố ổ ế ả ế ẽ ơ khi giá quá cao thì th ng tính thanh kho n c phi u s th p, vì th vi cườ ả ổ ế ẽ ấ ế ệ chia c t c ho c th ng b ng c phi u s t m th i đi u ch nh giá cổ ứ ặ ưở ằ ổ ế ẽ ạ ờ ề ỉ ổ phi u gi m xu ng, tăng tính thanh kho n cho c phi u cũng nh gia tăngế ả ố ả ổ ế ư ti m năng tăng giá ti p t c c a c phi u.ề ế ụ ủ ổ ế - Thông th ng trong m t n n kinh t đang có xu h ng ph c h i,ườ ộ ề ế ướ ụ ồ các doanh nghi p d báo đ c l i nhu n trong vòng 12 tháng t i c a doanhệ ự ượ ợ ậ ớ ủ nghi p s ti p t c tăng, nên sau khi chia c t c ho c th ng b ng cệ ẽ ế ụ ổ ứ ặ ưở ằ ổ phi u, s l ng c phi u tuy có tăng thêm nh ng l i nhu n v n tăngế ố ượ ổ ế ư ợ ậ ẫ t ng ng, vì th giá c phi u sau th i đi m ch t quy n v n có xuươ ứ ế ổ ế ờ ể ố ề ẫ h ng tăng ti p t c.ướ ế ụ - Vi c chia c t c hay th ng b ng c phi u s làm tăng v n đi u l ,ệ ổ ứ ưở ằ ổ ế ẽ ố ề ệ đi u này có nghĩaề ph n l i nhu n hay các qu đ l i s đ c gi l i mãiầ ợ ậ ỹ ể ạ ẽ ượ ữ ạ mãi cho doanh nghi p, khi đó doanh nghi p s có thêm m t ngu n v n dàiệ ệ ẽ ộ ồ ố h n đ đ a vào ho t đ ng s n xu t kinh doanh, tuy nhiên khi s l ng cạ ể ư ạ ộ ả ấ ố ượ ổ phi u tăng lên thì doanh nghi p ph i có thêm trách nhi m đ i v i c đôngế ệ ả ệ ố ớ ổ và áp l c chia c t c trên m i c phi u sau này. ự ổ ứ ỗ ổ ế - M t trong nh ng tiêu chí đ ngân hàng xem xét các kho n vay l n, cácộ ữ ể ả ớ đ i tác ký các h p đ ng l n hay các quy đ nh khác c a pháp lu t có liênố ợ ồ ớ ị ủ ậ quan đ n v nế ố đi u l thì th ng các doanh nghi p có v n đi u l l n sề ệ ườ ệ ố ề ệ ớ ẽ có nh ng l i th nh t đ nh trong vi c ti p c n các ngu n v n l n và cácữ ợ ế ấ ị ệ ế ậ ồ ố ớ h p đ ng l n…, vì th khi th tr ng thu n l i, các doanh nghi p s tranhợ ồ ớ ế ị ườ ậ ợ ệ ẽ th chia c t c hay th ng b ng c phi u đ tăng v n đi u l .ủ ổ ứ ưở ằ ổ ế ể ố ề ệ - M t lý do khác mà các doanh nghi pộ ệ tranh th chia c t c và th ngủ ổ ứ ưở b ng c phi u là đ tránh thu thu nh p cho c đông ằ ổ ế ể ế ậ ổ Th c t Vi t Nam, có ý ki n cho r ng c đông bu c H i đ ng Qu nự ế ở ệ ế ằ ổ ộ ộ ồ ả tr (HĐQT) ph i chia c t c b ng c phi u đ làm giá ng n h n xu t phátị ả ổ ứ ằ ổ ế ể ắ ạ ấ t th c tr ng là có nh ng c phi u sau khi có thông tin chia c t c b ngừ ự ạ ữ ổ ế ổ ứ ằ c phi u thì giá tăng đáng k , ít nh t là trong ng n h n.ổ ế ể ấ ắ ạ M t công ty ph i đ c quy n t ch v các quy t đ nh c a mình độ ả ượ ề ự ủ ề ế ị ủ ể h ng v nhóm nhà đ u t h mu n ph c v . ướ ề ầ ư ọ ố ụ ụ Trách nhi m c a nhà làm lu t và qu n lý th tr ng nên làm sao cho thệ ủ ậ ả ị ườ ị tr ng có đ thông tin đ “tr ng ph t” nh ng công ty ch nh m đ n l iườ ủ ể ừ ạ ữ ỉ ắ ế ợ ích ng n h n c a m t s nhà đ u t , c a ban lãnh đ o công ty ch khôngắ ạ ủ ộ ố ầ ư ủ ạ ứ nh m t i l i ích lâu dài.ắ ớ ợ Th c tr ng này d ng nh b t đ u sôi đ ng vào giai đo n 2004 - 2007ự ạ ườ ư ắ ầ ộ ạ khi mà xu th tăng giá c a toàn th tr ng đang b c sang m t chu kỳ tăngế ủ ị ườ ướ ộ n t ng không ng ng ngh . Nhi u bài báo trong giai đo n này cũng nhìnấ ượ ừ ỉ ề ạ nh n, tình hình tranh nhau mua c phi u có thông tin chia c t c b ng cậ ổ ế ổ ứ ằ ổ phi u, th ng c phi u... Khi đó nhi u doanh nghi p ch n chia c t cế ưở ổ ế ề ệ ọ ổ ứ b ng c phi u h n là c t c ti n m t vì c đông thích nh v y.ằ ổ ế ơ ổ ứ ề ặ ổ ư ậ Vì v y, nói m t cách nào đó, vi c ch n chia c t c b ng c phi u hayậ ộ ệ ọ ổ ứ ằ ổ ế ti n m t là do HĐQT xét th y nên làm gì đ “vui lòng” nhà đ u t (hayề ặ ấ ể ầ ư chính xác h n là s đông nhà đ u t có tham gia bi u quy t).ơ ố ầ ư ể ế Nh v y, g c r c a v n đ có làm giá hay không thông qua vi c chiaư ậ ố ễ ủ ấ ề ệ c t c b ng c phi u là do ch t l ng c a HĐQT và ch t l ng qu n trổ ứ ằ ổ ế ấ ượ ủ ấ ượ ả ị công ty (corporate governance). N u HĐQT th y giá c phi u đang quáế ấ ổ ế cao, phát hành thêm c phi u đ làm giá r i giúp m t s c đông bán raổ ế ể ồ ộ ố ổ nhi u c phi u h n v i giá cao h n tr c khi giá gi m v m c h p lý, đóề ổ ế ơ ớ ơ ướ ả ề ứ ợ cũng là quy t đ nh kinh doanh đ “làm v a lòng các ông ch ”. ế ị ể ừ ủ Nó có làm t n h i đ n c đông nh , c đông đ n sau hay không là tùyổ ạ ế ổ ỏ ổ ế thu c vào ch t l ng qu n tr công ty c a doanh nghi p đó. N u công tyộ ấ ượ ả ị ủ ệ ế có ch t l ng qu n tr t t, không nh m t i l i ích ng n h n, ch chia cấ ượ ả ị ố ắ ớ ợ ắ ạ ỉ ổ t c b ng c phi u khi th y có c h i đ u t t t, hay vì ch mu n tăngứ ằ ổ ế ấ ơ ộ ầ ư ố ỉ ố thanh kho n cho vi c giao d ch c phi u này d dàng thì vi c giá c phi uả ệ ị ổ ế ễ ệ ổ ế công ty này tăng sau khi có tin chia c t c b ng c phi u mà cũng b g i làổ ứ ằ ổ ế ị ọ làm giá thì có ph n gây ti ng x u cho doanh nghi p ầ ế ấ ệ Qua nh ng phân tích trên, có th th y v n đ làm giá trong chia c t cữ ể ấ ấ ề ổ ứ b ng c phi u xu t phát t g c r c a nó, đó là ch t l ng qu n tr côngằ ổ ế ấ ừ ố ễ ủ ấ ượ ả ị ty và s thi u minh b ch thông tin trên th tr ng khi n nhi u công tyự ế ạ ị ườ ế ề nh m t i m c tiêu làm giá h ng l i ng n h n cho m t s c đông và t nắ ớ ụ ưở ợ ắ ạ ộ ố ổ ổ h i l i ích c a nh ng nhà đ u t khác. ạ ợ ủ ữ ầ ư M t công ty ph i đ c quy n t ch v các quy t đ nh c a mình độ ả ượ ề ự ủ ề ế ị ủ ể h ng v nhóm nhà đ u t h mu n ph c v . Trách nhi m c a nhà làmướ ề ầ ư ọ ố ụ ụ ệ ủ lu t và qu n lý th tr ng nên làm sao cho th tr ng có đ thông tin đậ ả ị ườ ị ườ ủ ể “tr ng ph t” nh ng công ty ch nh m đ n l i ích ng n h n c a m t sừ ạ ữ ỉ ắ ế ợ ắ ạ ủ ộ ố nhà đ u t , c a ban lãnh đ o công ty ch không nh m t i l i ích lâu dài. ầ ư ủ ạ ứ ắ ớ ợ Thay vì lo vá nh ng l h ng nh này có l nên dành nhi u công s c đữ ỗ ổ ỏ ẽ ề ứ ể nâng cao ch t l ng thông tin, ch t l ng qu n tr công ty và vai trò cungấ ượ ấ ượ ả ị c p thông tin t các nhà phân tích c a các đ nh ch tài chính nh m giúp thấ ừ ủ ị ế ằ ị tr ng d n d n n đ nh, không b d n d t l ch l c b i chuy n “th ng”ườ ầ ầ ổ ị ị ẫ ắ ệ ạ ở ệ ưở c phi u.ổ ế Đó là nh ng v n đ v vi c l i ích c a vi c chia c t c theo hình th cữ ấ ề ề ệ ợ ủ ệ ổ ứ ứ này và nguyên do t i sao trong giai đo n 2007 khá nhi u công ty l a ch nạ ạ ề ự ọ hình th c chi tr c t c b ng c phi u .Hình th c đó ch đáp ng nhu c uứ ả ổ ứ ằ ổ ế ứ ỉ ứ ầ v v n cho công ty trong th i gian ng n nh ng l i đ y các công ty ph iề ố ờ ắ ư ạ ẩ ả n l c kinh doanh hi u qu ,H qu t t y u là các công ty làm ăn t t thìỗ ự ệ ả ệ ả ấ ế ố không sao nh ng các công ty làm ăn không hi u qu sau khi chi tr c t cư ệ ả ả ổ ứ thì h bu c ph i dùng các kho n l i nhu n khác ho c c t gi m các kho nọ ộ ả ả ợ ậ ặ ắ ả ả chí phí hàng t n kho hay n đ ng đ có m t b n báo cáo t t làm hài lòngồ ợ ọ ể ộ ả ố các nhà đ u t ,N u vi c này di n ra trong th i gian lâu nó s nh h ngầ ư ế ệ ễ ờ ẽ ả ưở đ n công ty do vi c lãi o l th c gây raế ệ ả ỗ ự Đ ng th i khi đ a ra các chi n l c kinh doanh công ty c n cân nh c đ nồ ờ ư ế ượ ầ ắ ế s tác đ ng c a nó đ n tâm ký nhà đ u t ự ộ ủ ế ầ ư K t lu n : Vi c chi tr c t c b ng c phi u đ i v i các doanh nghi pế ậ ệ ả ổ ứ ằ ổ ế ố ớ ệ giúp các doanh nghi p tăng giá c phi u trên th tr ng v i các c phi uệ ổ ế ị ườ ớ ổ ế mà th giá c a chúng đang m c cao đ ng th i t o đi u ki n cho vi cị ủ ở ứ ồ ờ ạ ề ệ ệ qu n lý và đi u hành ho t đ ng kinh doanh c a cong ty.kh c ph c gi iả ề ạ ộ ủ ắ ụ ớ h n c a công c vay n nh m m r ng s n xu t kinh doanh .ti t ki mạ ủ ụ ợ ằ ở ộ ả ấ ế ệ chi phí so v i phát hành c phi u m i ra công chúng và giúp c đông hi nớ ổ ế ớ ổ ệ h u hoãn thu thu nh p cá nhân so v i vi c tr c t c b ng ti n m tữ ế ậ ớ ệ ả ổ ứ ằ ề ặ .Nh ng bên c nh đó là nh ng b t l i đó là :đòi h i kho n chi phí v thư ạ ữ ấ ợ ỏ ả ề ủ t c l n h n tr c t c b ng ti n.đ ng th i là vi c gi m thu nh p trên 1ụ ớ ơ ả ổ ứ ằ ề ồ ờ ệ ả ậ c ph n(EPS)ổ ầ