Chăm sóc người bệnh ngộ độc hoá chất trừ sâu phospho hữu cơ

Bệnh viện Bạch MaiTrung tâm Chống ĐộcChăm sóc người bệnh ngộ độc hoá chất trừ sâu phospho hữu cơĐại cươngPhospho hữu cơ là một loại hoá chất trừ sâu thuộc nhóm ức chế men cholinesterase, được sử dụng rộng rãi trong nông nghiệp.Ngộ độc cấp phospho hữu cơ là một bệnh cảnh thường gặp.Dễ nhầm với ngộ độc hoá chất BVTV khác như cacbamatNguyên nhân ngộ độcDo tự tửNhầm lẫn: uống hóa chất đựng trong các chai, can, lọ có hình thức tương tự với các vật dụng chứa nước uốngNghề nghiệp có tiếp xúc, phun hoá chất trừ sâuBị đầu độc Đường xâm nhập vào cơ thểQua đường tiêu hóa là chủ yếuQua đường hô hấpQua da và niêm mạcTriệu chứng Hội chứng cường cholin cấp: gồm 3 hội chứng* Hội chứng MuscarinDa tái lạnhĐồng tử co tụt huyết ápTăng tiết và co thắt phế quản-> khó thở, suy hô hấpMạch chậm suy hô hấpPhản xạ gân xương tăng* Hội chứng bệnh lý thần kinh trung ương:Có rối loạn ý thức các mức độ từ lẫn lộn đến hôn mêTriệu chứngHội chứng trung gian: Sau nhiễm độc 24h đến 96h Liệt cơ từ khó phát hiện -> suy hô hấpLiệt các cơ gốc chi, cơ gấp cổ, cơ hô hấp và cơ thần kinh sọ chi phối Liệt mềm, giảm phản xạ gân xươngCác biến chứng- Suy hô hấp - Ngộ độc Atropin- Liệt cơ - Rối loạn điện giải- Hôn mêNguyên tắc xử trí và chăm sóc Nguyên tắc:Hạn chế hấp thu độc chấtTrung hòa độc chất bằng thuốc giải độc đặc hiệu: Atropin, PAM (oridoxime) Khắc phục hậu quả và tìm nguyên nhân gây ngộ độcNhận định Các chức năng sống: Đánh giá ý thức ?Glasgow?Nhanh chóng đánh giá tình trạng hô hấp của người bệnhTím? Có ngừng thở không? RL nhịp thở?TS thở, biên độ thở?SpO2? Nhiệt độ: có thể hạ thân nhiệt Tuần hoàn: Mạch nhanh hay chậm, khó bắt?Huyết áp tụt?Nhận định*Các dấu hiệu ngộ độc hoá chất trừ sâu phospho hữu cơ: - Hội chứng cường cholin:+Hội chứng MuscarinDa tái lạnh?Đồng tử co?Đau bụng, buồn nôn, nôn, tiêu chảy -> tụt huyết áp?Tăng tiết và co thắt phế quản-> khó thở, suy hô hấp?Mạch chậm suy hô hấp?Phản xạ gân xương tăng?Nhận định+Hội chứng bệnh lý thần kinh trung ương:Có rối loạn ý thức ?hôn mê? điểm Glasgow?Các vấn đề cần chăm sócĐảm bảo hô hấpĐảm bảo tuần hoànHạn chế hấp thu, dùng thuốc giải độc theo y lệnhĐảm bảo cân bằng điện giảiTheo dõi tiến triển bệnh và phòng ngừa biến chứngĐảm bảo dinh dưỡng cho người bệnhTư vấn tâm lí và tư vấn phòng ngộ độc tái phátDuy trì chức năng sống cho BNĐảm bảo hô hấpNếu có suy hô hấp phải cho người bệnh đầu cao 30 độ, thở oxyNếu suy hô hấp nặng phải đặt NKQ, thở máyTăng tiết cần hút dịch, thông thoáng đường hô hấpTheo dõi liệt cơ hô hấp: tím, tần số thở,SpO2...Duy trì chức năng sống cho BN- Đảm bảo tuần hoàn:+ Theo dõi sát mạch, huyết áp+ Truyền dịch theo y lệnh+ Theo dõi thể tích nước tiểu/ 24 h - Đảm bảo cân bằng điện giải:+Theo dõi lượng dịch vào , dịch raHạn chế hấp thu,đào thải chất độcQua đường tiêu hóa: +Rửa dạ dày bằng hệ thống kín:Áp dụng:tốt nhất trong 6 giờ đầu.Rửa dạ dày lượng nước tối đa là: 5 lít- 10 lít, nước ấm, pha muối (5g/1 lít nước), có thể rửa lại Hệ thống kínTúi đựng dịch vào có chia vạch thể tíchTúi đựng dịch ra có chia vạch thể tíchChạc ba có đường bơm than hoạtHạn chế hấp thu, đào thải chất độcQua đường tiêu hóa:- Thực hiện y lệnh thuốc than hoạt, sorbitol( Than hoạt dạng nhũ Antipois – Bmai) ,có thể dùng than hoạt đa liều Than hoạt dạng nhũ: Antipois-Bmai- Thay quần áo cho người bệnh - Da, tóc: Gội đầu, tắm tẩy độcHạn chế hấp thu, đào thải chất độc Tắm,gội đầu tẩy độc cho người bệnh ngộ độc PPHCDùng thuốc giải độc đặc hiệuNgộ độc PPHC dùng PAM (Oridoxime), là thuốc giải độc đặc hiệu theo cơ chế trung hoà chất độc, tiêm tĩnh mạch chậm 5 phút-10 phút/ ống, hoặc truyền tĩnh mạch bằng bơm tiêm điện theo chỉ định.Atropin sunfat 1/4 mg tiêm tĩnh mạch hoặc dưới da tuỳ theo tình trạng người bệnh ,thực hiện theo y lệnh bác sĩ.Chú ý theo dõi dấu hiệu thấm Atropin( mạch,da, đồng tử).Theo dõi tiến triển bệnh và đề phòng biến chứng- Theo dõi ý thức- Theo dõi liệt cơ hô hấpTheo dõi tuần hoàn: mạch, huyết áp- Theo dõi các dấu hiệu ngộ độcTìm nguyên nhân gây ngộ độc Nếu người bệnh tỉnh hỏi người bệnh kết hợp với người thân để xác định+ Số lượng?+ Thời gian?+ Lý do ngộ độc?+ Tình trạng sức khỏe trước khi bị ngộ độc?+Làm XN độc chất để xác minh chất độc+ Hỏi nhiều lần, nhiều người Thực hiện các XN cận lâm sàngLấy 200 ml dịch dạ dày đầu tiên để làm XN định tính chất độcLấy 200 ml nước tiểu làm XN định tính chất độcXn máu cơ bản: sinh hóa(cholinesterase giảm), CTMĐo điện tim đồĐưa NB đi siêu âm, XQ phổi ( nếu có y lệnh)Đảm bảo dinh dưỡngCần đảm bảo dinh dưỡng cho người bệnh 1800- 2000 Kcalo/ ngày, cả đường tĩnh mạch và đường tiêu hoá. Đối với người bệnh ngộ độc PPHC ngày đầu cần nuôi dưỡng đường tĩnh mạch do dùng than hoạt đa liều và thuốc nhuận tràng.Cần kiêng sữa, mỡ Tư vấnCác người bệnh ngộ độc cần tư vấn về ngộ độc để tránh nhầm lẫn. Tư vấn tâm lý và khám tâm thần đặc biệt cần thiết đối với người bệnh ngộ độc do tự tử để đề phòng ngộ độc tái phát.Xin chân thành cảm ơn!