Câu hỏi trắc nghiệm tâm lý học lứa tuổi và sư phạm

phÈm chÊt cña t×nh b¹n nh­ t«n träng, th¼ng th¾n, hiÓu biÕt, tin cËy, gi÷ bÝ mËt cho nhau vµ s½n sµng gióp ®ì lÉn nhau vµ coi ®ã nh­ mét ‘‘bé luËt’’ trong t×nh b¹n. Tuy nhiªn, ®«i khi thiÕu niªn kh«ng hiÓu ®óng vÒ biÓu hiÖn cña c¸c phÈm chÊt nµy, do vËy ®¸nh gi¸ kh«ng ®óng hµnh vi, th¸i ®é cña b¹n. – Mong muèn ®­îc b¹n bÌ thõa nhËn vµ t«n träng lµ nhu cÇu quan träng nhÊt trong ®êi sèng tinh thÇn vµ t×nh c¶m cña thiÕu niªn. Gi¸o dôc lÉn nhau lµ mét nÐt ®Æc thï trong quan hÖ víi b¹n cña c¸c em. – ThiÕu niªn cã nh÷ng rung c¶m nÆng nÒ nÕu quan hÖ cña c¸c em víi b¹n cã sù bÊt hoµ, thiÕu thèn b¹n th©n hoÆc t×nh c¶m bÞ ph¸ vì. – Sù lªn ¸n ch©n thµnh vµ th¼ng th¾n cña tËp thÓ, sù tÈy chay cña b¹n bÌ... sÏ lµ nh÷ng t×nh huèng rÊt khã chÞu víi thiÕu niªn. §iÒu nµy sÏ t¹o hai xu h­íng: Mét lµ, thiÕu niªn sÏ söa ch÷a khuyÕt ®iÓm cña b¶n th©n. Hai lµ, thóc ®Èy c¸c em t×m kiÕm b¹n bÌ ngoµi nhµ tr­êng. C©u 34: Giao tiÕp víi b¹n kh¸c giíi ë løa tuæi thiÕu niªn cã nh÷ng ®Æc ®iÓm sau: – Tù ý thøc ph¸t triÓn m¹nh mÏ khiÕn thiÕu niªn nhanh chãng nhËn thøc ®­îc ®Æc diÓm giíi tÝnh cña m×nh. – ThiÕu niªn b¾t ®Çu biÓu hiÖn quan t©m lÉn nhau, ­a thÝch nhau do ®ã quan t©m ®Õn vÎ ngoµi cña m×nh: + §èi víi nam giíi, lóc ®Çu cßn cã tÝnh chÊt t¶n m¹n, biÓu hiÖn b»ng ph­¬ng thøc ®Æc thï cña trÎ con nh­ x« ®Èy, trªu chäc c¸c b¹n n÷... + N÷ giíi tuy kh«ng hµi lßng vÒ nh÷ng hµnh vi cña c¸c em nam, nh­ng c¸c em ý thøc ®­îc ®éng c¬ cña nh÷ng hµnh vi ®ã nªn kh«ng bùc tøc, giËn dçi. + VÒ sau quan hÖ nµy ®­îc thay ®æi, xuÊt hiÖn tÝnh ng­îng ngïng, nhót nh¸t, e thÑn,... thËm chÝ ®­îc che giÊu b»ng th¸i ®é thê ¬, gi¶ t¹o, ‘‘khinh bØ’’ ®èi víi ng­êi kh¸c giíi. – XuÊt hiÖn c¸c nhãm hçn hîp (nam vµ n÷), høng thó víi ng­êi b¹n häc kh¸c giíi cã ý nghÜa kh«ng nhá ®èi víi sù ph¸t triÓn nh©n c¸ch cña c¸c em. §©y lµ mét ®éng lùc tù hoµn thiÖn b¶n th©n cña tõng thiÕu niªn. – Quan hÖ víi b¹n kh¸c giíi còng cã thÓ dÉn ®Õn viÖc ®ua ®ßi, ch¬i bêi, ®Çu ãc bÞ ph©n t¸n, kÕt qu¶ häc tËp vµ c«ng t¸c bÞ gi¶m sót. KLSP: – Ng­êi lµm c«ng t¸c gi¸o dôc cÇn ph¶i khÐo lÐo, tÕ nhÞ khi gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nµy. Kh«ng nªn can thiÖp th« b¹o, dïng c¸c biÖn ph¸p b¹o lùc, ¸p ®Æt ®èi víi c¸c em. – Nªn tæ chøc c¸c ho¹t ®éng tËp thÓ phong phó, hÊp dÉn ®Ó gióp trÎ hiÓu biÕt nhau vµ x©y dùng nh÷ng t×nh b¹n v« t­, trong s¸ng, gióp nhau trong häc tËp vµ tu d­ìng. C©u 35: §Æc ®iÓm næi bËt trong tù ý thøc cña thiÕu niªn: – Løa tuæi thiÕu niªn ®· xuÊt hiÖn nhu cÇu quan t©m ®Õn néi t©m cña m×nh, ®Õn nh÷ng phÈm chÊt nh©n c¸ch, xuÊt hiÖn nhu cÇu tù ®¸nh gi¸ so s¸nh m×nh víi ng­êi kh¸c. – VÒ néi dung: kh«ng ph¶i toµn bé nh÷ng phÈm chÊt nh©n c¸ch ®Òu ®­îc chó ý cïng mét lóc: + B¾t ®Çu tõ sù nhËn thøc hµnh vi cña b¶n th©n. + TiÕp theo lµ nh÷ng phÈm chÊt ®¹o ®øc, tÝnh c¸ch vµ n¨ng lùc cña b¶n th©n trong c¸c lÜnh vùc kh¸c nhau. + Cuèi cïng lµ nh÷ng phÈm chÊt phøc t¹p thÓ hiÖn mèi quan hÖ nhiÒu mÆt cña nh©n c¸ch. – VÒ c¸ch thøc: ban ®Çu, thiÕu niªn cßn dùa vµo ®¸nh gi¸ cña nh÷ng ng­êi gÇn gòi, cã uy tÝn ®èi víi c¸c em. Sau ®ã dÇn dÇn h×nh thµnh khuynh h­íng ®éc lËp ph©n tÝch vµ ®¸nh gi¸ b¶n th©n. – §Æc ®iÓm quan träng trong tù ý thøc cña løa tuæi nµy lµ sù m©u thuÉn gi÷a nhu cÇu t×m hiÓu b¶n th©n víi kÜ n¨ng ph©n tÝch tÝnh ®óng ®¾n nh÷ng biÓu hiÖn nh©n c¸ch ch­a ph¸t triÓn ®Çy ®ñ. §iÒu nµy dÉn ®Õn nh÷ng xung ®ét do m©u thuÉn gi÷a møc ®é k× väng cña c¸c em víi ®Þa vÞ thùc tÕ trong tËp thÓ, m©u thuÉn gi÷a th¸i ®é cña c¸c em víi b¶n th©n, víi nh÷ng phÈm chÊt nh©n c¸ch cña m×nh vµ th¸i ®é cña c¸c em víi ng­êi lín, víi b¹n cïng tuæi. – ý nghÜa quyÕt ®Þnh nhÊt ®Õn sù ph¸t triÓn tù ý thøc ë løa tuæi häc sinh THCS lµ cuéc sèng tËp thÓ cña c¸c em. – Tù ý thøc ph¸t triÓn cã vai trß thóc ®Èy thiÕu niªn b­íc vµo mét giai ®o¹n míi, c¸c em kh«ng chØ lµ kh¸ch thÓ cña ho¹t ®éng gi¸o dôc mµ cßn lµ chñ thÓ cña ho¹t ®éng tù gi¸o dôc. C©u 36: Nh÷ng ®Æc ®iÓm næi bËt trong t×nh c¶m cña häc sinh THCS: – T×nh c¶m cña häc sinh THCS s©u s¾c vµ phøc t¹p h¬n c¸c em häc sinh tiÓu häc. – DÔ xóc ®éng, dÔ bÞ kÝch ®éng, t×nh c¶m mang tÝnh bång bét, vui buån chuyÓn ho¸ dÔ dµng... – TÝnh dÔ kÝch ®éng ®«i khi dÉn ®Õn nh÷ng xóc ®éng rÊt m¹nh mÏ nh­ vui qu¸ trín, buån ñ rò, lóc qu¸ h¨ng say, khi th× qu¸ ch¸n n¶n... – Trong t×nh c¶m cña thiÕu niªn ®«i khi tån t¹i nh÷ng m©u thuÉn. VÝ dô: §èi víi em nhá nµy th× yªu th­¬ng quý mÕn, nh­ng víi em nhá kh¸c th× do¹ n¹t, trªu chäc... Víi ng­êi giµ khi th× tËn t×nh gióp ®â, nh­ng cã lóc l¹i trªu chäc, lµm trß... – T×nh c¶m cña thiÕu niªn b¾t ®Çu biÕt phôc tïng lÝ trÝ. §©y lµ løa tuæi ph¸t triÓn m¹nh mÏ t×nh c¶m ®¹o ®øc, t×nh c¶m b¹n bÌ vµ tËp thÓ. C©u 37: Sù ph¸t triÓn c¬ thÓ ë løa tuæi ®Çu thanh niªn: – Lµ thêi k× ph¸t triÓn t­¬ng ®èi ªm ¶ vÒ mÆt sinh lÝ: + NhÞp ®é t¨ng tr­ëng vÒ chiÒu cao vµ träng l­îng chËm l¹i. + Søc m¹nh c¬ b¾p t¨ng nhanh, lùc cña em trai khi 16 tuæi gÇn gÊp 2 lÇn so víi khi ë tuæi 12. + CÊu tróc bªn trong cña n·o trë nªn phøc t¹p, c¸c chøc n¨ng cña n·o ph¸t triÓn, t¹o tiÒn ®Ò vËt chÊt cho ho¹t ®éng ph©n tÝch, tæng hîp... cña vá b¸n cÇu ®¹i n·o trong qu¸ tr×nh häc tËp. + Ho¹t ®éng cña c¸c tuyÕn néi tiÕt trë nªn b×nh th­êng, sù kh«ng c©n ®èi cña hÖ tim m¹ch còng mÊt dÇn. – Nh×n chung, thanh niªn lµ thêi k× ®¹t ®­îc sù tr­ëng thµnh vÒ thÓ lùc, lµ løa tuæi cã c¬ thÓ ph¸t triÓn c©n ®èi, khoÎ ®Ñp. C©u 38: VÞ trÝ trong gia ®×nh vµ x· héi cña løa tuæi ®Çu thanh niªn cã nh÷ng thay ®æi c¬ b¶n: – Ho¹t ®éng cña thanh niªn ngµy cµng phong phó nªn vai trß x· héi vµ høng thó x· héi cña c¸c em kh«ng chØ më réng vÒ sè l­îng, ph¹m vi mµ cßn biÕn ®æi vÒ c¶ chÊt l­îng. – ë thanh niªn ngµy cµng xuÊt hiÖn nhiÒu vai trß cña ng­êi lín vµ hä thùc hiÖn c¸c vai trß ®ã ngµy cµng cã tÝnh ®éc lËp vµ tinh thÇn tr¸ch nhiÖm cao h¬n. – Trong gia ®×nh, thanh niªn cã nhiÒu quyÒn lîi vµ tr¸ch nhiÖm cña ng­êi lín, ®­îc trao ®æi bµn b¹c mét sè c«ng viÖc trong gia ®×nh, biÕt quan t©m ®Õn nhiÒu mÆt cña ®êi sèng. – Ngoµi x· héi: + 14 tuæi gia nhËp §oµn TNCSHCM, tham gia c«ng t¸c tËp thÓ, c«ng t¸c x· héi víi tinh thÇn ®éc lËp vµ tr¸ch nhiÖm cao. + 18 tuæi cã quyÒn vµ nghÜa vô cña ng­êi c«ng d©n, thanh niªn b¾t ®Çu suy nghÜ vÒ viÖc lùa chän nghÒ nghiÖp. – VÞ trÝ ‘‘kh«ng x¸c ®Þnh’’ cña thanh niªn lµ mét tÊt yÕu kh¸ch quan. TÝnh chÊt ®ã vµ nh÷ng yªu cÇu ®Ò ra cho thanh niªn ®­îc ph¶n ¸nh mét c¸ch ®éc ®¸o trong t©m lÝ cña c¸c em. C©u 39: §Æc ®iÓm ho¹t ®éng häc tËp cña løa tuæi ®Çu thanh niªn: – Néi dung häc tËp ngµy cµng nhiÒu, ®i s©u vµo nh÷ng tri thøc c¬ b¶n, nh÷ng quy luËt cña c¸c bé m«n khoa häc. – §ßi hái häc sinh cã tÝnh n¨ng ®éng, tÝnh ®éc lËp ë møc ®é cao, ph¸t triÓn t­ duy lÝ luËn. – Nhu cÇu tri thøc t¨ng lªn, ®éng c¬ häc tËp g¾n liÒn víi ®éng c¬ thùc tiÔn, ®éng c¬ nhËn thøc sau ®ã míi ®Õn c¸c ®éng c¬ cô thÓ kh¸c... – Th¸i ®é cã ý thøc ®èi víi viÖc häc tËp ngµy cµng ph¸t triÓn. §iÒu nµy ®· ph¸t triÓn tÝnh chñ ®Þnh cña c¸c qu¸ tr×nh nhËn thøc vµ n¨ng lùc ®iÒu khiÓn b¶n th©n cña häc sinh trong häc tËp. – Th¸i ®é ®èi víi m«n häc trë nªn cã tÝnh lùa chän, h×nh thµnh høng thó häc tËp g¾n liÒn víi khuynh h­íng nghÒ nghiÖp. – H¹n chÕ: HiÖn t­îng häc lÖch, häc tñ cña häc sinh THPT. C©u 40: Nh÷ng ®Æc ®iÓm næi bËt trong sù ph¸t triÓn trÝ tuÖ cña häc sinh THPT: TÝnh chñ ®Þnh ®­îc ph¸t triÓn m¹nh ë tÊt c¶ c¸c qu¸ tr×nh nhËn thøc: – Tri gi¸c cã môc ®Ých ®¹t tíi møc ®é rÊt cao. Quan s¸t trë nªn cã môc ®Ých, cã hÖ thèng toµn diÖn, chÞu sù ®iÒu khiÓn cña hÖ thèng tÝn hiÖu thø hai, kh«ng t¸ch rêi khái t­ duy ng«n ng÷. – Ghi nhí cã chñ ®Þnh gi÷ vai trß chñ ®¹o, vai trß cña ghi nhí l«gÝc trõu t­îng, ghi nhí ý nghÜa ngµy mét t¨ng, t¹o ®­îc t©m thÕ ph©n ho¸ trong ghi nhí. – Chó ý cña thanh niªn còng cã tÝnh lùa chän, chó ý cã chñ ®Þnh t¨ng lªn. N¨ng lùc di chuyÓn vµ ph©n phèi chó ý còng ®­îc ph¸t triÓn vµ hoµn thiÖn mét c¸ch râ rÖt. – Thanh niªn häc sinh cã kh¶ n¨ng t­ duy lÝ luËn, t­ duy trõu t­îng mét c¸ch ®éc lËp, s¸ng t¹o. T­ duy chÆt chÏ, cã c¨n cø vµ nhÊt qu¸n h¬n, tÝnh phª ph¸n cña t­ duy ph¸t triÓn. Tuy nhiªn, møc ®é t­ duy ®Æc tr­ng cña løa tuæi ch­a nhiÒu. C©u 41: Tù ý thøc cña løa tuæi ®Çu thanh niªn: – Nhu cÇu tù ý thøc ®­îc ph¸t triÓn m¹nh mÏ. H×nh ¶nh th©n thÓ lµ mét thµnh tè quan träng trong sù tù ý thøc cña thanh niªn míi lín. – Tù ý thøc lµ mét qu¸ tr×nh l©u dµi vµ tr¶i qua nh÷ng møc ®é kh¸c nhau. Qu¸ tr×nh ph¸t triÓn tù ý thøc diÔn ra m¹nh mÏ, s«i næi vµ cã tÝnh chÊt ®Æc thï: – Nhu cÇu t×m hiÓu, ®¸nh gi¸ nh÷ng ®Æc ®iÓm t©m lÝ cña m×nh theo quan ®iÓm vÒ môc ®Ých cuéc sèng vµ hoµi b·o cña b¶n th©n. – Sù tù ý thøc cña thanh niªn xuÊt ph¸t tõ yªu cÇu cña cuéc sèng vµ ho¹t ®éng. – Néi dung cña tù ý thøc kh¸ phøc t¹p, c¸c em kh«ng chØ nhËn thøc c¸i t«i trong hiÖn t¹i mµ cßn nhËn thøc vÞ trÝ x· héi cña m×nh trong t­¬ng lai. – Thanh niªn kh«ng chØ cã nhu cÇu ®¸nh gi¸ mµ cßn cã kh¶ n¨ng ®¸nh gi¸ s©u s¾c vÒ nh÷ng phÈm chÊt, mÆt m¹nh, mÆt yÕu cña nh÷ng ng­êi cïng sèng vµ cña chÝnh m×nh. §ång thêi c¸c em cã khuynh h­íng ®éc lËp trong viÖc ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ b¶n th©n... – Nhu cÇu tù gi¸o dôc cña thanh niªn häc sinh còng ®­îc ph¸t triÓn. C©u 42: So s¸nh tù ý thøc cña løa tuæi ®Çu thanh niªn vµ løa tuæi thiÕu niªn: – NÕu løa tuæi thiÕu niªn b¾t ®Çu xuÊt hiÖn nhu cÇu tù ®¸nh gi¸, so s¸nh m×nh víi ng­êi kh¸c th× ë thanh niªn míi lín nhu cÇu nµy ph¸t triÓn m¹nh mÏ. – NÕu tõ tuæi thiÕu niªn c¸c em b¾t ®Çu tri gi¸c nh÷ng ®Æc ®iÓm c¬ thÓ mét c¸ch hoµn toµn míi th× løa tuæi thanh niªn h×nh ¶nh th©n thÓ lµ mét thµnh tè quan träng trong tù ý thøc cña c¸c em. – NÕu nh­ ë thiÕu niªn, ban ®Çu sù ®¸nh gi¸ cña c¸c em cßn phô thuéc vµo ng­êi kh¸c, sau ®ã míi h×nh thµnh kh¶ n¨ng tù ®¸nh gi¸ vÒ b¶n th©n th× løa tuæi thanh niªn, c¸c em ®· cã nhu cÇu t×m hiÓu ®¸nh gi¸ theo quan ®iÓm cña riªng m×nh. – Thanh niªn kh«ng chØ nhËn thøc c¸i t«i cña m×nh trong hiÖn t¹i nh­ thiÕu niªn, mµ cßn nhËn thøc vÒ vÞ trÝ cña m×nh trong x· héi, trong t­¬ng lai. – ThiÕu niªn hiÓu râ m×nh cã nh÷ng phÈm chÊt nh©n c¸ch vµ béc lé râ chóng. Thanh niªn cã thÓ hiÓu râ nh÷ng phÈm chÊt phøc t¹p, biÓu hiÖn nh÷ng quan hÖ nhiÒu mÆt cña nh©n c¸ch. – ThiÕu niªn khã cã thÓ ý thøc cïng mét lóc toµn bé nh÷ng nÐt tÝnh c¸ch. Thanh niªn cã kh¶ n¨ng ®¸nh gi¸ toµn bé nh÷ng thuéc tÝnh nh©n c¸ch cña b¶n th©n. – Thanh niªn kh«ng chØ cã nhu cÇu ®¸nh gi¸, mµ cßn cã kh¶ n¨ng ®¸nh gi¸ s©u s¾c h¬n vµ tèt h¬n thiÕu niªn vÒ nh÷ng phÈm chÊt, mÆt m¹nh, mÆt yÕu cña nh÷ng ng­êi xung quanh... C©u 43: Sù h×nh thµnh thÕ giíi quan ë løa tuæi ®Çu thanh niªn: – Tuæi thanh niªn lµ løa tuæi quyÕt ®Þnh cña sù h×nh thµnh thÕ giíi quan bëi ®©y lµ løa tuæi cã ®Çy ®ñ ®iÒu kiÖn vÒ mÆt trÝ tuÖ, nh©n c¸ch vµ x· héi ®Ó h×nh thµnh hÖ thèng quan ®iÓm riªng. – Sù h×nh thµnh thÕ giíi quan ®­îc thÓ hiÖn ë tÝnh tÝch cùc nhËn thøc: + ChØ sè ®Çu tiªn lµ sù ph¸t triÓn cña høng thó nhËn thøc víi nh÷ng vÊn ®Ò thuéc nguyªn t¾c chung nhÊt cña vò trô, nh÷ng quy luËt phæ biÕn cña tù nhiªn, x· héi vµ sù tån t¹i cña x· héi loµi ng­êi... + Thanh niªn quan t©m nhiÒu nhÊt vÒ c¸c vÊn ®Ò cã liªn quan ®Õn con ng­êi, vai trß cña con ng­êi trong lÞch sö, quan hÖ gi÷a con ng­êi vµ x· héi, gi÷a quyÒn lîi vµ nghÜa vô, gi÷a nghÜa vô vµ t×nh c¶m. + ý nghÜa cuéc sèng chiÕm vÞ trÝ trung t©m trong suy nghÜ cña c¸c em. V× vËy, c¸c em cã khuynh h­íng sèng mét cuéc sèng tÝch cùc v× x· héi, muèn mang l¹i lîi Ých cho ng­êi kh¸c, quan tÊm ®Õn ®êi sèng tinh thÇn nhiÒu h¬n phóc lîi vËt chÊt. – VÊn ®Ò lùa chän vÞ trÝ x· héi trong t­¬ng lai cho b¶n th©n vµ c¸c ph­¬ng thøc ®¹t ®Õn vÞ trÝ x· héi ®ã - X¸c ®Þnh ®­êng ®êi mµ tr­íc hÕt lµ vÊn ®Ò ®Þnh h­íng nghÒ nghiÖp. C©u 44: Tuæi ®Çu thanh niªn lµ løa tuæi mang tÝnh tËp thÓ cao nhÊt: – Giao tiÕp víi b¹n chiÕm vÞ trÝ lín h¬n h¼n so víi ng­êi lín tuæi hoÆc nhá tuæi h¬n. – Hoµn c¶nh giao tiÕp tù do, b×nh ®¼ng ®· t¹o ®iÒu kiÖn trong viÖc ph¸t triÓn nhu cÇu, së thÝch thanh niªn. – §iÒu quan träng ®èi víi c¸c em lµ ®­îc sinh ho¹t víi b¹n cïng tuæi, lµ c¶m thÊy m×nh cÇn cho nhãm, cã uy tÝn vµ vÞ trÝ nhÊt ®Þnh trong nhãm. – Sù më réng ph¹m vi giao tiÕp vµ sù phøc t¹p ho¸ ho¹t ®éng riªng cña thanh niªn khiÕn cho sè l­îng nhãm quy chiÕu t¨ng lªn râ rÖt. ViÖc tham gia vµo nhiÒu nhãm sÏ dÉn ®Õn nh÷ng sù kh¸c nhau nhÊt ®Þnh vµ cã thÓ cã xung ®ét vÒ vai trß nÕu c¸ nh©n ph¶i lùa chän c¸c vai trß kh¸c nhau. – Trong gi¸o dôc cÇn chó ý ®Õn ¶nh h­ëng cña nhãm vµ héi tù ph¸t ngoµi nhµ tr­êng... C©u 45: §Æc ®iÓm næi bËt trong t×nh c¶m cña häc sinh THPT: – Nhu cÇu t×nh b¹n t©m t×nh t¨ng lªn râ rÖt. – Trong quan hÖ víi b¹n, c¸c em cã yªu cÇu cao h¬n ®ång thêi còng nh¹y c¶m h¬n: kh«ng chØ cã kh¶ n¨ng xóc c¶m th©n t×nh, mµ cßn cã kh¶ n¨ng ®ång c¶m. – T×nh b¹n cña thanh niªn rÊt bÒn v÷ng, cã thÓ v­ît qua mäi thö th¸ch vµ cã thÓ kÐo dµi suèt cuéc ®êi. – Thanh niªn th­êng lÝ t­ëng ho¸ t×nh b¹n, hä nghÜ vµ mong muèn vÒ b¹n th­êng v­ît qu¸ thùc tÕ ë b¹n. – Quan niÖm cña thanh niªn vÒ t×nh b¹n vµ møc ®é th©n t×nh trong t×nh b¹n cã sù kh¸c nhau. Nguyªn nh©n kÕt b¹n còng rÊt phong phó. – Quan hÖ nam n÷ ®­îc tÝch cùc ho¸ mét c¸ch râ rÖt. Ph¹m vi quan hÖ b¹n bÌ ®­îc më réng. Nhu cÇu vÒ t×nh b¹n víi b¹n kh¸c giíi ®­îc t¨ng c­êng. XuÊt hiÖn nhu cÇu ch©n chÝnh vÒ t×nh yªu vµ t×nh c¶m s©u s¾c. C©u 46: Mèi t×nh ®Çu cña løa tuæi ®Çu thanh niªn cã ®Æc ®iÓm: – §ã lµ mét tr¹ng th¸i míi mÎ, nh­ng rÊt tù nhiªn trong ®êi sèng t×nh c¶m cña thanh niªn míi lín. – T×nh c¶m trong s¸ng, hån nhiªn, giµu c¶m xóc vµ kh¸ ch©n thµnh. V× vËy, nã cã thÓ trë thµnh ®éng lùc thóc ®Èy c¸c em hoµn thiÖn b¶n th©n. – Tuy nhiªn, t×nh yªu míi nµy còng cã thÓ ph¸t triÓn theo chiÒu h­íng tiªu cùc (t×nh c¶m kh«ng ®­îc ®¸p l¹i, hoÆc cã nh÷ng høng thó rung ®éng kh«ng hoµn toµn lµnh m¹nh) cã thÓ khiÕn c¸c em bÞ ph©n t¸n, sao nh·ng trong häc tËp. KLSP: – Ng­êi lµm c«ng t¸c gi¸o dôc cÇn ph¶i thÊy ®©y lµ nh÷ng hiÖn t­îng phï hîp víi quy luËt ph¸t triÓn. – Trong bÊt cø tr­êng hîp nµo còng kh«ng ®­îc can thiÖp th« b¹o vµo t×nh c¶m th©n thiÕt nµy cña c¸c em. – CÇn cã th¸i ®é tÕ nhÞ vµ tr©n träng víi t×nh c¶m nµy, ®ång thêi h­íng nghÞ lùc, sù chó ý... cña c¸c em vµo ho¹t ®éng tËp thÓ. C©u 47: Sù lùa chän nghÒ nghiÖp cña häc sinh THPT cã nh÷ng ®Æc ®iÓm: – Lùa chän nghÒ trë thµnh c«ng viÖc khÈn thiÕt ®èi víi mçi häc sinh THPT. – ViÖc chän nghÒ bao gåm hai thµnh tè: nghÒ cô thÓ vµ tr×nh ®é chuyªn m«n cña nghÒ. – Sù hiÓu biÕt vµ nh÷ng th«ng tin vÒ nghÒ cßn phiÕn diÖn vµ ch­a ®Çy ®ñ. C«ng t¸c h­íng nghiÖp cña nhµ tr­êng, ®oµn thÓ cßn nhiÒu h¹n chÕ. – Thanh niªn häc sinh th­êng chän nghÒ theo së thÝch, kh¶ n¨ng cña b¶n th©n víi yªu cÇu nghÒ nghiÖp, ý nghÜa x· héi cña nghÒ, hoÆc do ®Þnh h­íng cña c¸c bËc cha mÑ... – Tuy nhiªn hiÖn nay häc sinh THPT th­êng ®Þnh h­íng mét c¸ch phiÕn diÖn vµo viÖc häc tËp ë ®¹i häc, dÉn ®Õn hiÖn t­îng mÊt c©n ®èi trong ®µo t¹o ngµnh nghÒ, nguån nh©n lùc vµ thÞ tr­êng lao ®éng trong x· héi. – V× vËy, c«ng t¸c gi¸o dôc h­íng nghiÖp cã vai trß rÊt lín trong viÖc lùa chän nghÒ nghiÖp vµ vÞ trÝ x· héi trong t­¬ng lai cña c¸c em... C©u 48: Trong c«ng t¸c gi¸o dôc häc sinh THPT, ng­êi lín cÇn chó ý: – X©y dùng tèt mèi quan hÖ gi÷a thanh niªn víi ng­êi lín: quan hÖ b×nh ®¼ng, t«n träng lÉn nhau, tin t­ëng, hiÓu biÕt vµ chia sÎ... – Ph¸t huy tÝnh tÝch cùc, chñ ®éng, s¸ng t¹o trong ho¹t ®éng cña thanh niªn, t¹o ®iÒu kiÖn n©ng cao tinh thÇn tr¸ch nhiÖm cña hä. – Kh«ng quyÕt ®Þnh vµ kh«ng lµm thay, ng­êi lín cÇn gióp ®ì, tæ chøc thanh niªn mét c¸ch khÐo lÐo, tÕ nhÞ, l«i cuèn häc sinh tham gia mét c¸ch tÝch cùc, kÝch thÝch sù tù gi¸o dôc vµ gi¸o dôc lÉn nhau cña c¸c em. C©u 49: So s¸nh ®Æc ®iÓm t×nh b¹n cña løa tuæi thiÕu niªn vµ ®Çu thanh niªn: – §èi t­îng giao tiÕp cïng h­íng tíi b¹n cïng tuæi. – Ph¹m vi giao tiÕp cña thiÕu niªn ban ®Çu cßn réng, sau ®ã míi ®i vµo ph¹m vi hÑp h¬n lµ nhãm b¹n. Cßn ë thanh niªn, nhu cÇu vÒ t×nh b¹n t©m t×nh ®­îc t¨ng lªn râ rÖt – T×nh b¹n ®· b¾t ®Çu s©u s¾c tõ tuæi thiÕu niªn, nh­ng b­íc sang tuæi thanh niªn, t×nh b¹n cña c¸c em trë nªn s©u s¾c h¬n nhiÒu. – ThiÕu niªn vµ thanh niªn ®Òu cã yªu cÇu cao trong t×nh b¹n, nh­ng trong quan hÖ víi b¹n thanh niªn còng nh¹y c¶m h¬n: kh«ng chØ cã kh¶ n¨ng xóc c¶m ch©n t×nh mµ cßn cã kh¶ n¨ng ®¸p øng l¹i xóc c¶m cña ng­êi kh¸c. – T×nh b¹n cña thanh niªn cã thÓ v­ît qua mäi thö th¸ch vµ cã thÓ kÐo dµi suèt c¶ cuéc ®êi. C©u 50: Néi dung c¬ b¶n cña thuyÕt liªn t­ëng trong d¹y häc: – ThuyÕt liªn t­ëng cho r»ng sù lÜnh héi kinh nghiÖm x· héi thùc chÊt lµ lÜnh héi c¸c liªn t­ëng. – Sù nhí l¹i mét sè sù vËt, hiÖn t­îng nµo ®ã th­êng dÉn ®Õn sù nhí l¹i mét sè sù vËt hay hiÖn t­îng kh¸c gäi lµ liªn t­ëng. V× vËy, trong d¹y häc muèn h×nh thµnh kh¸i niÖm, quy luËt... ph¶i dùa vµo c¸c liªn t­ëng. – C¸c lo¹i liªn t­ëng: + Liªn t­ëng khu vùc. + Liªn t­ëng biÖt hÖ. + Liªn t­ëng néi hÖ. + Liªn t­ëng liªn m«n. – Nh÷ng ­u ®iÓm vµ h¹n chÕ: + ¦u ®iÓm: – Ph©n lo¹i ®­îc c¸c liªn t­ëng h×nh thµnh trong ý thøc, trong vèn hiÓu biÕt. – ThÊy ®­îc mèi liªn quan gi÷a c¸c liªn t­ëng. + H¹n chÕ: – Ch­a v¹ch ra ®­îc c¸c c¬ chÕ, c¸c giai ®o¹n h×nh thµnh liªn t­ëng nh­ thÕ nµo. – Kh«ng ®¸nh gi¸ ®óng vai trß cña chñ thÓ trong sù h×nh thµnh c¸c liªn t­ëng. C©u 51: a/ Néi dung c¬ b¶n cña thuyÕt hµnh vi: – Ng­êi s¸ng lËp lµ J. Oats¬n (1878 - 1958). – T©m lÝ häc hµnh vi chñ tr­¬ng kh«ng m« t¶ hay gi¶ng gi¶i c¸c tr¹ng th¸i ý thøc, mµ chØ nghiªn cøu nh÷ng øng xö hay hµnh vi cña c¬ thÓ. – Hµnh vi ®­îc hiÓu lµ tæng sè c¸c cö ®éng bÒ ngoµi ®­îc n¶y sinh ë c¬ thÓ, nh»m ®¸p l¹i mét kÝch thÝch nµo ®ã. – Toµn bé hµnh vi, ph¶n øng cña con ng­êi vµ ®éng vËt ph¶n ¸nh b»ng c«ng thøc : S R (KÝch thÝch – ph¶n øng). – §iÒu kiÖn ho¸ trong thuyÕt hµnh vi ®ãng vai trß quan träng trong viÖc rÌn luyÖn, gi¸o dôc vµ h×nh thµnh nh©n c¸ch. b/ NhËn xÐt: – ThuyÕt hµnh vi cã nh÷ng ®ãng gãp to lín cho t©m lÝ häc: + X¸c ®Þnh ®­îc ph¹m trï c¬ b¶n trong nghiªn cøu t©m lÝ: ph¹m trï hµnh vi víi t­ c¸ch lµ biÓu hiÖn cña t©m lÝ, ý thøc vµ tõ ®ã x©y dùng ®­îc ph­¬ng ph¸p kh¸ch quan trong nghiªn cøu t©m lÝ häc. + T×m ra c¬ chÕ, cÊu tróc cña sù lÜnh héi, trong ®ã x¸c ®Þnh râ vai trß chøc n¨ng cña kÝch thÝch (xem nh­ ‘‘®Çu vµo’’) vµ ®¸p øng (xem nh­ ‘‘®Çu ra’’). – H¹n chÕ: + Kh«ng ®Ò cËp ®óng møc ho¹t ®éng tù gi¸c cña con ng­êi. + Phñ nhËn sù gia c«ng trÝ tuÖ cña chñ thÓ nhËn thøc. C©u 52: §Æc ®iÓm c¬ b¶n cña thuyÕt ho¹t ®éng: – Ho¹t ®éng lµ mèi quan hÖ qua l¹i gi÷a kh¸ch thÓ vµ chñ thÓ, kÕt qu¶ lµ t¹o ra s¶n phÈm ‘‘kÐp’’. Ho¹t ®éng lµ ph­¬ng thøc tån t¹i cña con ng­êi trong x· héi; ho¹t ®éng lµ n¬i n¶y sinh t©m lÝ vµ còng lµ n¬i t©m lÝ vËn hµnh. – Ho¹t ®éng bao gåm hai qu¸ tr×nh: + Qu¸ tr×nh ®èi t­îng ho¸ (xuÊt t©m) + Qu¸ tr×nh chñ thÓ ho¸ (nhËp t©m) – Ho¹t ®éng cã nh÷ng ®Æc ®iÓm c¬ b¶n sau: + TÝnh ®èi t­îng. + TÝnh chñ thÓ. + TÝnh môc ®Ých. + TÝnh gi¸n tiÕp. – T©m lÝ, ý thøc vµ nh©n c¸ch ®­îc béc lé, h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn trong ho¹t ®éng. C©u 53: Nh÷ng nguyªn t¾c vËn dông lÝ thuyÕt ho¹t ®éng vµo d¹y häc: – T©m lÝ còng nh­ ý thøc ®­îc n¶y sinh, h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn trong ho¹t ®éng vµ th«ng qua ho¹t ®éng. – Ho¹t ®éng võa t¹o ra t©m lÝ, võa sö dông t©m lÝ lµm kh©u trung gian cña ho¹t ®éng t¸c ®éng vµo ®èi t­îng - nguyªn t¾c thèng nhÊt ý thøc vµ ho¹t ®éng. – TÊt c¶ c¸c qu¸ tr×nh t©m lÝ, c¸c chøc n¨ng t©m lÝ kÓ c¶ ý thøc nh©n c¸ch ph¶i ®­îc nghiªn cøu trong cÊu tróc ho¹t ®éng. Theo lÝ thuyÕt ho¹t ®éng, cuéc ®êi con ng­êi lµ mét dßng ho¹t ®éng trong ®ã cã ho¹t ®éng d¹y vµ häc. Ho¹t ®éng d¹y vµ ho¹t ®éng häc cïng thùc hiÖn theo c¬ chÕ di s¶n x· héi: thÕ hÖ tr­íc truyÒn l¹i nh÷ng kinh nghiÖm x· héi lÞch sö cho thÕ hÖ sau, ®ång thêi thÕ hÖ sau lÜnh héi vµ tiÕp tôc ph¸t huy, ph¸t triÓn. VËn dông ph­¬ng ph¸p tiÕp cËn ho¹t ®éng vµo d¹y häc, tr­íc hÕt lµ ph¶i cho c¶ thÇy vµ trß ®Òu thùc sù trë thµnh chñ thÓ cña ho¹t ®éng d¹y vµ häc ®Ó ®¹t ®Ých cuèi cïng lµ h×nh thµnh ph¸t triÓn nh©n c¸ch thÕ hÖ trÎ. C©u 54: a/ Ho¹t ®éng d¹y lµ ho¹t ®éng chuyªn biÖt cña ng­êi lín (ng­êi ®­îc ®µo t¹o nghÒ d¹y häc) tæ chøc vµ ®iÒu khiÓn ho¹t ®éng häc cña trß, nh»m gióp chóng lÜnh héi nÒn v¨n ho¸ x· héi, t¹o ra sù ph¸t triÓn t©m lÝ, h×nh thµnh nh©n c¸ch. b/ Môc ®Ých cña ho¹t ®éng d¹y lµ gióp trÎ lÜnh héi nÒn v¨n ho¸ - x· héi, t¹o ra sù ph¸t triÓn t©m lÝ, h×nh thµnh nh©n c¸ch. C©u 55: B¶n chÊt cña ho¹t ®éng d¹y: – ThÇy gi¸o lµ chñ thÓ cña ho¹t ®éng d¹y. – Chøc n¨ng cña thÇy trong ho¹t ®éng nµy lµ kh«ng lµm nhiÖm vô s¸ng t¹o ra tri thøc míi, còng kh«ng lµm nhiÖm vô t¸i t¹o tri thøc cò mµ nhiÖm vô chñ yÕu, ®Æc tr­ng lµ tæ chøc qu¸ tr×nh t¸i t¹o nµy ë trÎ. – Khi tiÕn hµnh ho¹t ®éng d¹y, thÇy gi¸o kh«ng lµm nhiÖm vô ph¸t triÓn chÝnh m×nh mµ nh»m tæ chøc t¸i t¹o nÒn v¨n ho¸ - x· héi, nh»m t¹o ra c¸i míi trong t©m lÝ häc sinh. – VÊn ®Ò cèt lâi trong ho¹t ®éng d¹y häc lµ ph¶i t¹o ra ®­îc tÝnh tÝch cùc trong ho¹t ®éng cña häc sinh, lµm cho c¸c em võa ý thøc ®­îc ®èi t­îng cÇn chiÕm lÜnh, võa biÕt c¸ch chiÕm lÜnh ®­îc ®èi t­îng. ChÝnh tÝnh tÝch cùc nµy cña häc sinh trong ho¹t ®éng häc quyÕt ®Þnh chÊt l­îng häc tËp. – Ho¹t ®éng d¹y cña thÇy cã mèi quan hÖ biÖn chøng víi ho¹t ®éng häc cña trß hîp thµnh ho¹t ®éng d¹y häc, trong ®ã ng­êi d¹y thùc hiÖn chøc n¨ng tæ chøc ®iÒu khiÓn ho¹t ®éng häc, trß cã chøc n¨ng hµnh ®éng tÝch cùc ®Ó lÜnh héi kinh nghiÖm x· héi biÕn thµnh kinh nghiÖm b¶n th©n, t¹o ra sù ph¸t triÓn t©m lÝ. C©u 56: a. ViÖc n¾m ®­îc tri thøc, h×nh thµnh kÜ n¨ng, kÜ x¶o còng nh­ c¸c ph­¬ng thøc hµnh vi kh¸c th«ng qua viÖc thùc hiÖn mét ho¹t ®éng kh¸c trong cuéc sèng hµng ngµy gäi lµ häc mét c¸ch ngÉu nhiªn. b. KÕt qu¶ cña c¸ch häc nµy lµ: – Nh÷ng kinh nghiÖm lÜnh héi ®­îc kh«ng trïng hîp víi nh÷ng môc ®Ých trùc tiÕp cña chÝnh ho¹t ®éng hay hµnh vi. – ChØ lÜnh héi ®­îc nh÷ng g× liªn quan trùc tiÕp víi c¸c nhu cÇu, høng thó, c¸c nhiÖm vô tr­íc m¾t, cßn nh÷ng c¸i kh¸c th× bá qua. – ChØ mang l¹i nh÷ng tri thøc tiÒn khoa häc, cã tÝnh chÊt ngÉu nhiªn, rêi r¹c vµ kh«ng hÖ thèng. – ChØ h×nh thµnh nh÷ng n¨ng lùc thùc tiÔn do kinh nghiÖm hµng ngµy trùc tiÕp mang l¹i. C©u 57: a. Ho¹t ®éng häc lµ ho¹t ®éng ®Æc thï cña con ng­êi, ®­îc ®iÒu khiÓn bëi môc ®Ých tù gi¸c lµ lÜnh héi nh÷ng tri thøc, kÜ n¨ng, kÜ x¶o míi, nh÷ng h×nh thøc hµnh vi vµ nh÷ng d¹ng ho¹t ®éng nhÊt ®Þnh. b. B¶n chÊt cña ho¹t ®éng häc: – §èi t­îng cña ho¹t ®éng häc lµ tri thøc vµ nh÷ng kÜ n¨ng, kÜ x¶o t­¬ng øng víi nã. – Ho¹t ®éng häc lµ ho¹t ®éng h­íng vµo sù thay ®æi chÝnh m×nh. – Ho¹t ®éng häc lµ ho¹t ®éng ®­îc ®iÒu khiÓn mét c¸ch cã ý thøc, nh»m tiÕp thu tri thøc, kÜ n¨ng, kÜ x¶o. – Ho¹t ®éng häc kh«ng chØ h­íng vµo viÖc tiÕp thu nh÷ng tri thøc, kÜ n¨ng, kÜ x¶o míi mµ cßn h­íng vµo viÖc tiÕp thu c¶ nh÷ng tri thøc cña chÝnh b¶n th©n ho¹t ®éng (ph­¬ng ph¸p giµnh tri thøc - c¸ch häc). – Ho¹t ®éng häc lµ ho¹t ®éng chñ ®¹o cña häc sinh. C©u 58: - ‘‘NguyÖn väng hoµn thiÖn tri thøc’’ ®­îc hiÖn th©n ë ®èi t­îng ho¹t ®éng, ®­îc gäi lµ ®éng c¬ hoµn thiÖn tri thøc. – BiÓu hiÖn cña ®éng c¬ nµy lµ häc sinh cã lßng khao kh¸t më réng tri thøc, mong muèn cã nhiÒu hiÓu biÕt, say mª trong qu¸ tr×nh gi¶i quyÕt c¸c nhiÖm vô häc tËp. – §Æc ®iÓm cña lo¹i ®éng c¬ nµy lµ: + Kh«ng chøa ®ùng xung ®ét bªn trong. + Chñ thÓ kh«ng cã nh÷ng c¨ng th¼ng t©m lÝ. + Lµ lo¹i ®éng c¬ tèi ­u theo quan ®iÓm s­ ph¹m. KLSP: – §éng c¬ kh«ng cã s½n, kh«ng ¸p ®Æt, mµ ph¶i ®­îc h×nh thµnh dÇn trong qu¸ tr×nh häc sinh ®i s©u chiÕm lÜnh ®èi t­îng häc tËp d­íi vai trß tæ chøc, ®iÒu khiÓn cña thÇy gi¸o. – Lµm n¶y sinh nhu cÇu nhËn thøc ë c¸c em th«ng qua nh÷ng h×nh thøc tæ chøc d¹y häc hÊp dÉn, l«i cuèn sù tham gia tÝch cùc cña häc sinh, h×nh thµnh høng thó, t¹o ra niÒm say mª cña c¸c em trong ho¹t ®éng... C©u 59: – Tr­êng hîp nh÷ng mèi quan hÖ cña c¸ nh©n ®­îc hiÖn th©n ë ®èi t­îng häc tËp ®­îc gäi lµ ®éng c¬ quan hÖ x· héi. – BiÓu hiÖn: Häc sinh còng say s­a häc tËp, nh­ng sù say s­a ®ã v× søc hÊp dÉn l«i cuèn cña mét ‘‘c¸i kh¸c’’ bªn ngoµi môc ®Ých trùc tiÕp cña viÖc häc tËp. – §Æc ®iÓm cña ®éng c¬ quan hÖ x· héi: + ë mét møc ®é nµo ®ã mang tÝnh chÊt c­ìng b¸ch vµ cã lóc xuÊt hiÖn nh­ lµ mét vËt c¶n cÇn kh¾c phôc trªn con ®­êng ®i tíi môc ®Ých c¬ b¶n. + G¾n liÒn víi sù c¨ng th¼ng t©m lÝ, ®ßi hái nh÷ng nç lùc bªn trong, ®«i khi c¶ sù ®Êu tranh víi chÝnh b¶n th©n m×nh. KLSP: – §éng c¬ kh«ng cã s½n, kh«ng ¸p ®Æt, mµ ph¶i ®­îc h×nh thµnh dÇn trong qu¸ tr×nh häc sinh ®i s©u chiÕm lÜnh ®èi t­îng häc tËp d­íi vai trß tæ chøc, ®iÒu khiÓn cña thÇy gi¸o. – Lµm n¶y sinh nhu cÇu nhËn thøc ë c¸c em th«ng qua nh÷ng h×nh thøc tæ chøc d¹y häc hÊp dÉn, l«i cuèn sù tham gia tÝch cùc cña häc sinh, h×nh thµnh høng thó, t¹o ra niÒm say mª cña c¸c em trong ho¹t ®éng... C©u 60: §Ó h×nh thµnh ®éng c¬ hoµn thiÖn tri thøc cho häc sinh, cÇn chó ý: – Lµm n¶y sinh nhu cÇu cña c¸c em ®èi víi c¸c tri thøc khoa häc. – Ng­êi thÇy lu«n s¸ng t¹o trong viÖc tæ chøc cho häc sinh tù ph¸t hiÖn ra nh÷ng ®iÒu míi l¹ vµ nh÷ng tri thøc míi. – Ph¶i lµm cho nhu cÇu cña c¸c em g¾n liÒn víi c¸c mÆt kh¸c cña ho¹t ®éng häc tËp: môc ®Ých, qu¸ tr×nh hay kÕt qu¶. – Ph¶i cã nh÷ng biÖn ph¸p t¸c ®éng phï hîp víi tõng ®èi t­îng häc sinh ®Ó cã kh¶ n¨ng kh¬i dËy tiÒm n¨ng cña chóng. – Ph¸t huy tèi ®a c¸c mÆt m¹nh: tÝnh tÝch cùc, chñ ®éng, s¸ng t¹o cña c¸c em. C©u 61: a. Mçi kh¸i niÖm cña mçi m«n häc thÓ hiÖn trong tõng tiÕt, tõng bµi lµ nh÷ng môc ®Ých cña ho¹t ®éng häc tËp. – Môc ®Ých nµy chØ b¾t ®Çu h×nh thµnh khi chñ thÓ b¾t tay vµo thùc hiÖn hµnh ®éng häc tËp. Khi ®ã chñ thÓ x©m nhËp vµo ®èi t­îng, néi dung môc ®Ých xuÊt hiÖn sÏ ®Þnh h­íng cho hµnh ®éng qua ®ã chñ thÓ chiÕm lÜnh ®­îc n¨ng lùc míi, tri thøc míi. – Trong qu¸ tr×nh chiÕm lÜnh ®èi t­îng häc tËp lu«n cã sù chuyÓn ho¸ gi÷a môc ®Ých vµ ph­¬ng tiÖn. Môc ®Ých cuèi cïng ®­îc h×nh thµnh mét c¸ch tÊt yÕu trong tiÕn tr×nh thùc hiÖn mét hÖ thèng c¸c hµnh ®éng häc tËp. b. Muèn h×nh thµnh môc ®Ých häc tËp cho häc sinh ph¶i lÊy hµnh ®éng häc tËp cña c¸c em lµm c¬ së. Th«ng qua viÖc th©m nhËp vµo ®èi t­îng, häc sinh sÏ n¾m ®­îc nh÷ng dÊu hiÖu b¶n chÊt, nh÷ng mèi quan hÖ bªn trong cã tÝnh quy luËt cña c¸c sù vËt, hiÖn t­îng...dÇn dÇn thay ®æi møc ®é lµm chñ nh÷ng kh¸i niÖm, nh÷ng gi¸ trÞ, nh÷ng chuÈn mùc, nh÷ng quy luËt, nh÷ng ph­¬ng thøc hµnh vi, hµnh ®éng. V× vËy, nhµ gi¸o dôc cÇn ph¶i tæ chøc ho¹t ®éng, hµnh ®éng cã néi dung, hÊp dÉn vÒ h×nh thøc, cã kh¶ n¨ng l«i cuèn sù tham gia tÝch cùc, s¸ng t¹o cña c¸c em... C©u 62: B¶n chÊt t©m lÝ cña qu¸ tr×nh h×nh thµnh kh¸i niÖm: – Kh¸i niÖm cã hai n¬i ‘‘tró ngô’’: mét lµ, ë ®èi t­îng, hai lµ, ë trong ®Çu chñ thÓ. Kh¸i niÖm cã trong ®Çu chñ thÓ lµ kÕt qu¶ cña sù h×nh thµnh b¾t ®Çu tõ bªn ngoµi chñ thÓ, b¾t nguån tõ ®èi t­îng, – Qu¸ tr×nh ‘‘chuyÓn chç ë’’ nh­ vËy chÝnh lµ qu¸ tr×nh h×nh thµnh kh¸i niÖm ë chñ thÓ. Muèn t¹o ra qu¸ tr×nh ‘‘chuyÓn chç ë’’ ®ã ph¶i lÊy hµnh ®éng cña chñ thÓ th©m nhËp vµo ®èi t­îng lµm c¬ së. – Trong d¹y häc, muèn h×nh thµnh kh¸i niÖm cho häc sinh ph¶i lÊy hµnh ®éng víi ®èi t­îng cña häc sinh lµm c¬ së nh»m t¸ch l«gÝc cña ®èi t­îng chuyÓn vµo trong ®Çu cña häc sinh. – Nh­ vËy, nguån gèc xuÊt ph¸t cña kh¸i niÖm lµ ë ®å vËt, n¬i mµ con ng­êi ®· ‘‘göi’’ n¨ng lùc cña m×nh, b©y giê muèn cã kh¸i niÖm Êy th× ph¶i lÊy l¹i nh÷ng n¨ng lùc ®· ®­îc ‘‘göi’’ vµo ®ã. C¸ch ‘‘lÊy l¹i’’ ®ã lµ ph¶i cã nh÷ng hµnh ®éng tu¬ng øng ®Ó h×nh thµnh kh¸i niÖm. C©u 63: CÊu tróc chung cña qu¸ tr×nh h×nh thµnh kh¸i niÖm: – Mét lµ, lµm n¶y sinh nhu cÇu nhËn thøc ë häc sinh. – Hai lµ, tæ chøc cho häc sinh hµnh ®éng nh»m ph¸t hiÖn l«gÝc cña kh¸i niÖm. – Ba lµ, dÉn d¾t häc sinh v¹ch ra ®­îc nh÷ng nÐt b¶n chÊt cña kh¸i niÖm vµ lµm cho chóng ý thøc ®­îc nh÷ng dÊu hiÖu b¶n chÊt ®ã. – Bèn lµ, gióp häc sinh ®­a nh÷ng dÊu hiÖu b¶n chÊt ®ã vµ l«gÝc cña chóng vµo ®Þnh nghÜa. – N¨m lµ, hÖ thèng ho¸ kh¸i niÖm. – S¸u lµ, luyÖn tËp vËn dông kh¸i niÖm. Trong hai giai ®o¹n cña qu¸ tr×nh h×nh thµnh kh¸i niÖm, c¸c b­íc 1, 2, 3, 4, 5 lµ giai ®o¹n chiÕm lÜnh c¸i tæng qu¸t cña kh¸i niÖm, cßn b­íc 6, chÝnh lµ giai ®o¹n chuyÓn c¸i tæng qu¸t vµo c¸c tr­êng hîp cô thÓ. C©u 64: a. KÜ n¨ng lµ kh¶ n¨ng vËn dông kiÕn thøc (kh¸i niÖm, c¸ch thøc, ph­¬ng ph¸p...) ®Ó gi¶i quyÕt mét nhiÖm vô míi. b. Sù h×nh thµnh kÜ n¨ng trong d¹y häc: Thùc chÊt viÖc h×nh thµnh kÜ n¨ng lµ h×nh thµnh cho häc sinh n¾m v÷ng mét hÖ thèng phøc t¹p c¸c thao t¸c, nh»m lµm biÕn ®æi vµ s¸ng tá nh÷ng th«ng tin chøa ®ùng trong bµi tËp, trong nhiÖm vô vµ ®èi chiÕu chóng víi nh÷ng hµnh ®éng cô thÓ. Khi h×nh thµnh nh÷ng kÜ n¨ng cÇn chó ý: + Gióp häc sinh biÕt t×m tßi ®Ó nhËn ra yÕu tè ®· cho, yÕu tè ph¶i t×m vµ mèi quan hÖ gi÷a chóng. + Gióp häc sinh h×nh thµnh mét m« h×nh kh¸i qu¸t ®Ó gi¶i quyÕt c¸c bµi tËp cïng lo¹i. + X¸c lËp ®­îc mèi liªn quan gi÷a bµi tËp m« h×nh kh¸i qu¸t vµ c¸c kiÕn thøc t­¬ng xøng. C©u 65: – KÜ x¶o lµ hµnh ®éng ®· ®­îc cñng cè vµ tù ®éng ho¸. – §Æc ®iÓm cña kÜ x¶o: + KÜ x¶o kh«ng t¸ch rêi khái hµnh ®éng cã ý thøc phøc t¹p. + Ýt cã sù tham gia cña ý thøc. + Kh«ng nhÊt thiÕt ph¶i theo dâi b»ng m¾t mµ kiÓm tra b»ng c¶m gi¸c vËn ®éng. + §éng t¸c nhanh, chÝnh x¸c vµ tiÕt kiÖm. + Thèng nhÊt gi÷a tÝnh æn ®Þnh vµ tÝnh linh ho¹t. – §Ó h×nh thµnh kÜ x¶o cÇn ®¶m b¶o c¸c b­íc sau ®©y: + Lµm cho häc sinh hiÓu biÖn ph¸p hµnh ®éng. + LuyÖn tËp. + Tù ®éng ho¸. C©u 66: Kh¸i niÖm vÒ sù ph¸t triÓn trÝ tuÖ: Sù ph¸t triÓn trÝ tuÖ lµ sù biÕn ®æi vÒ chÊt trong ho¹t ®éng nhËn thøc. Sù biÕn ®æi ®ã ®­îc ®Æc tr­ng bëi sù thay ®æi cÊu tróc c¸i ®­îc ph¶n ¸nh vµ ph­¬ng thøc ph¶n ¸nh chóng. – Nãi ®Õn ph¸t triÓn lµ cã sù biÕn ®æi vÒ chÊt, sù biÕn ®æi theo tiÕn bé, theo ®µ ®i lªn, theo quy luËt. – Sù ph¸t triÓn ®­îc giíi h¹n trong ho¹t ®éng nhËn thøc, lµ ho¹t ®éng ph¶n ¸nh b¶n th©n hiÖn thùc kh¸ch quan. – §Æc tr­ng cña sù ph¸t triÓn trÝ tuÖ chÝnh lµ sù thay ®æi cÊu tróc c¸i ®­îc ph¶n ¸nh, l¹i võa thay ®æi ph­¬ng thøc ph¶n ¸nh chóng. C©u 67: C¸c chØ sè cña sù ph¸t triÓn trÝ tuÖ: – Mét lµ, tèc ®é cña sù ®Þnh h­íng trÝ tuÖ. – Hai lµ, tèc ®é kh¸i qu¸t ho¸. – Ba lµ, tÝnh tiÕt kiÖm cña t­ duy. – Bèn lµ, tÝnh mÒm dÎo cña t­ duy. – N¨m lµ, tÝnh phª ph¸n cña trÝ tuÖ. – S¸u lµ, sù thÊm s©u vµo tµi liÖu, sù vËt, hiÖn t­îng nghiªn cøu. C©u 68: D¹y häc vµ sù ph¸t triÓn trÝ tuÖ cã mèi quan hÖ chÆt chÏ víi nhau: – D¹y häc t¹o ra sù ph¸t triÓn vÒ n¨ng lùc trÝ tuÖ, lµm biÕn ®æi vèn kinh nghiÖm sèng cña häc sinh, hÖ thèng hµnh ®éng trÝ tuÖ ®­îc cñng cè vµ kh¸i qu¸t. – D¹y häc kh«ng chØ ¶nh h­ëng ®Õn sù ph¸t triÓn c¸c n¨ng lùc trÝ tuÖ mµ cßn ¶nh h­ëng ®Õn sù ph¸t triÓn c¸c mÆt kh¸c cña nh©n c¸ch: nhu cÇu nhËn thøc, høng thó häc tËp, ®éng c¬ häc tËp... – Ng­îc l¹i, trÝ tuÖ nãi riªng, c¸c phÈm chÊt t©m lÝ l¹i cã ¶nh h­ëng ng­îc l¹i ®Õn qu¸ tr×nh d¹y häc, qu¸ tr×nh lÜnh héi tri thøc. Sù ph¸t triÓn trÝ tuÖ võa lµ kÕt qu¶, võa lµ ®iÒu kiÖn cña viÖc n¾m v÷ng tri thøc trong ho¹t ®éng häc tËp. C©u 69: – Hµnh vi ®¹o ®øc lµ mét hµnh ®éng tù gi¸c ®­îc thóc ®Èy bëi mét ®éng c¬ cã ý nghÜa vÒ mÆt ®¹o ®øc. Chóng th­êng ®­îc biÓu hiÖn trong c¸ch ®èi nh©n, xö thÕ, trong lèi sèng, trong phong c¸ch, trong lêi ¨n tiÕng nãi... – Tiªu chuÈn ®¸nh gi¸ hµnh vi ®¹o ®øc: + TÝnh tù gi¸c cña hµnh vi. + TÝnh cã Ých cña hµnh vi. + TÝnh kh«ng vô lîi cña hµnh vi. C©u 70: Nhu cÇu ®¹o ®øc vµ hµnh vi ®¹o ®øc cã mèi quan hÖ g¾n bã chÆt chÏ víi nhau, quy ®Þnh lÉn nhau: – Nhu cÇu ®¹o ®øc quy ®Þnh hµnh vi ®¹o ®øc, nh­ng hµnh vi ®¹o ®øc còng t¸c ®éng trë l¹i nhu cÇu ®¹o ®øc vµ lµm nã biÕn ®æi. – §éng c¬ ®¹o ®øc cã ý nghÜa tÝch cùc hay tiªu cùc vÒ mÆt ®¹o ®øc, nªn mét hµnh vi cã thÓ trë thµnh hµnh vi ®¹o ®øc hay hµnh vi phi ®¹o ®øc. – Trong gi¸o dôc ®¹o ®øc, xÐt cho ®Õn cïng lµ ph¶i tæ chøc ho¹t ®éng, hµnh ®éng trong nh÷ng hoµn c¶nh vµ ®iÒu kiÖn cô thÓ mµ häc sinh cã c¬ héi ®Ó béc lé ®éng c¬ vµ ý thøc ®¹o ®øc t­¬ng øng. C©u 71: CÊu tróc t©m lÝ cña hµnh vi ®¹o ®øc: – Tri thøc vµ niÒm tin ®¹o ®øc. – §éng c¬ vµ t×nh c¶m ®¹o ®øc. – ThiÖn chÝ, nghÞ lùc vµ thãi quen ®¹o ®øc. C©u 72: Nh©n c¸ch lµ chñ thÓ cña hµnh vi ®¹o ®øc: – Mét hµnh vi ®¹o ®øc cô thÓ, xÐt cho ®Õn cïng lµ do nh©n c¸ch trän vÑn thùc hiÖn hµnh vi ®ã. – Tri thøc ®¹o ®øc, niÒm tin ®¹o ®øc, t×nh c¶m ®¹o ®øc, thiÖn chÝ, nghÞ lùc vµ thãi quen ®¹o ®øc chÝnh lµ hÖ thèng phÈm chÊt vµ n¨ng lùc cïng ý thøc cña mét con ng­êi cô thÓ t¹o nªn cÊu tróc t©m lÝ cña hµnh vi ®¹o ®øc. KLSP: Gi¸o dôc ®¹o ®øc ®ång thêi víi viÖc gi¸o dôc toµn bé nh©n c¸ch th«ng qua tæ chøc hµnh vi ®¹o ®øc. C©u 73: – Tri thøc ®¹o ®øc lµ sù hiÓu biÕt cña con ng­êi vÒ nh÷ng chuÈn mùc ®¹o ®øc quy ®Þnh vÒ nh÷ng hµnh vi x· héi cña hä trong mèi quan hÖ víi ng­êi kh¸c vµ víi x· héi. – NiÒm tin ®¹o ®øc lµ sù tin t­ëng mét c¸ch s©u s¾c vµ v÷ng ch¾c cña con ng­êi vµo tÝnh chÝnh nghÜa vµ tÝnh ch©n lÝ cña c¸c chuÈn mùc ®¹o ®øc vµ sù thõa nhËn tÝnh tÊt yÕu ph¶i t«n träng triÖt ®Ó c¸c chuÈn mùc Êy. KLSP: – CÇn ph©n biÖt viÖc hiÓu tri thøc ®¹o ®øc víi viÖc häc thuéc mét c¸ch h×nh thøc c¸c chuÈn mùc vµ nguyªn t¾c ®¹o ®øc. – ViÖc h×nh thµnh niÒm tin ®¹o ®øc phô thuéc vµo viÖc trang bÞ nh÷ng kh¸i niÖm b»ng nhiÒu h×nh thøc, sù thÓ nghiÖm trong cuéc sèng, sù tæ chøc gi¸o dôc gia ®×nh, gi¸o dôc trong tËp thÓ... C©u 74: – §éng c¬ ®¹o ®øc lµ nguyªn nh©n bªn trong, ®· ®­îc con ng­êi ý thøc vµ trë thµnh ®éng lùc chÝnh lµm c¬ së cho nh÷ng hµnh ®éng cña con ng­êi trong mèi quan hÖ gi÷a ng­êi nµy víi ng­êi kh¸c vµ víi x· héi, biÕn hµnh ®éng cña con ng­êi thµnh hµnh vi ®¹o ®øc. – T×nh c¶m ®¹o ®øc lµ nh÷ng th¸i ®é, rung c¶m cña c¸ nh©n ®èi víi hµnh vi cña ng­êi kh¸c còng nh­ víi hµnh vi cña chÝnh m×nh trong qu¸ tr×nh quan hÖ gi÷a c¸ nh©n víi ng­êi kh¸c vµ víi x· héi. KLSP: – X©y dùng cho häc sinh nh÷ng ®éng c¬ ®¹o ®øc v÷ng bÒn. – BiÓu d­¬ng nh÷ng hµnh vi ®¹o ®øc tÝch cùc cña häc sinh, gi¸o dôc vµ uèn n¾n nh÷ng hµnh vi sai lÖch. – Kh¬i dËy nh÷ng nhu cÇu ®¹o ®øc, thóc ®Èy c¸c em hµnh ®éng mét c¸ch cã ®¹o ®øc trong mèi quan hÖ gi÷a c¸ nh©n víi ng­êi kh¸c, víi x· héi vµ víi tËp thÓ... C©u 75: – ý chÝ cña con ng­êi h­íng vµo viÖc t¹o ra gi¸ trÞ ®¹o ®øc lµ ý chÝ ®¹o ®øc hay cßn gäi lµ thiÖn chÝ. – NghÞ lùc lµ n¨ng lùc phôc tïng ý thøc ®¹o ®øc cña con ng­êi. – Thãi quen ®¹o ®øc lµ nh÷ng hµnh vi ®¹o ®øc æn ®Þnh cña con ng­êi; nã trë thµnh nhu cÇu ®¹o ®øc cña ng­êi ®ã vµ nÕu nhu cÇu nµy ®­îc tho¶ m·n th× con ng­êi c¶m thÊy dÔ chÞu, nÕu kh«ng ®­îc tho¶ m·n th× tr¸i l¹i. KLSP: – CÇn h×nh thµnh ë häc sinh nh÷ng thiÖn chÝ, nghÞ lùc ®Ó biÕn nh÷ng thiÖn chÝ ®ã thµnh hµnh vi ®¹o ®øc thËt sù. – Gi¸o dôc häc sinh cã nh÷ng hµnh vi ®¹o ®øc vµ rÌn luyÖn ®Ó cã thãi quen ®¹o ®øc ë c¸c em... C©u 76: Nh÷ng con ®­êng gi¸o dôc ®¹o ®øc cho häc sinh: – Gi¸o dôc nhµ tr­êng. – TËp thÓ lµ m«i tr­êng ph¸t sinh, lµ ®iÒu kiÖn tån t¹i vµ cñng cè nh÷ng hµnh vi ®¹o ®øc. – Gi¸o dôc gia ®×nh. – Tù gi¸o dôc, tù tu d­ìng lµ yÕu tè quyÕt ®Þnh trùc tiÕp phÈm chÊt ®¹o ®øc cña mçi häc sinh. C©u 77: Sù cÇn thiÕt trau dåi nh©n c¸ch ®èi víi ng­êi thÇy gi¸o: – S¶n phÈm lao ®éng cña ng­êi thÇy gi¸o lµ nh©n c¸ch häc sinh do nh÷ng yªu cÇu kh¸ch quan cña x· héi quy ®Þnh. – ThÇy gi¸o lµ ng­êi quyÕt ®Þnh trùc tiÕp chÊt l­îng ®µo t¹o. – ThÇy gi¸o lµ c¸i ‘‘dÊu nèi’’ gi÷a nÒn v¨n ho¸ nh©n lo¹i vµ d©n téc víi viÖc t¸i t¹o nÒn v¨n ho¸ vµ d©n téc ®ã ë thÕ hÖ trÎ. Sù cÇn thiÕt trau dåi nh©n c¸ch ®èi víi ng­êi thÇy gi¸o lµ tÊt yÕu, lµ yªu cÇu kh¸ch quan dùa trªn ®Æc ®iÓm c¬ b¶n cña nghÒ d¹y häc, dùa trªn vai trß vµ chøc n¨ng cña ng­êi thÇy gi¸o. C©u 78: §Æc ®iÓm lao ®éng s­ ph¹m cña ng­êi thÇy gi¸o: – NghÒ mµ ®èi t­îng quan hÖ trùc tiÕp lµ con ng­êi. – NghÒ mµ c«ng cô chñ yÕu lµ nh©n c¸ch cña chÝnh m×nh. – NghÒ t¸i s¶n xuÊt, më réng søc lao ®éng. – NghÒ ®ßi hái tÝnh khoa häc, tÝnh nghÖ thuËt vµ tÝnh s¸ng t¹o cao. – NghÒ lao ®éng trÝ ãc chuyªn nghiÖp. C©u 79: Tõ nh÷ng ®Æc ®iÓm lao ®éng s­ ph¹m cña ng­êi thÇy gi¸o cho thÊy lao ®éng s­ ph¹m cã ý nghÜa rÊt lín lao trong ®êi sèng cña x· héi loµi ng­êi, ®èi víi sù ph¸t triÓn cña mçi quèc gia. V× vËy, víi t­ c¸ch lµ mét gi¸o viªn trong t­¬ng lai cÇn ph¶i cã mét ph­¬ng h­íng rÌn luyÖn nh©n c¸ch cña b¶n th©n. – Kh«ng ngõng häc tËp, n©ng cao tri thøc. – RÌn luyÖn kÜ n¨ng nghÒ nghiÖp. – Tham gia nghiªn cøu khoa häc vµ phong trµo rÌn luyÖn NVSP th­êng xuyªn. – RÌn luyÖn t­ c¸ch, t¸c phong, trau dåi ng«n ng÷... C©u 80: – ThÕ giíi quan lµ yÕu tè quan träng trong cÊu tróc nh©n c¸ch ng­êi thÇy gi¸o. Nã kh«ng nh÷ng quyÕt ®Þnh niÒm tin chÝnh trÞ, mµ cßn quyÕt ®Þnh toµn bé hµnh vi còng nh­ ¶nh h­ëng cña ng­êi thÇy gi¸o ®èi víi thÕ hÖ trÎ. – ThÕ giíi quan cña ng­êi thÇy gi¸o lµ thÕ giíi quan duy vËt biÖn chøng. – Nh÷ng yÕu tè ¶nh h­ëng: + Tr×nh ®é häc vÊn. + Ho¹t ®éng nghiªn cøu, gi¶ng d¹y. + Hoµn c¶nh kinh tÕ – chÝnh trÞ, v¨n ho¸ – x· héi... – ThÕ giíi quan duy vËt biÖn chøng lµ kim chØ nam, gióp cho ng­êi thÇy gi¸o ®i tiªn phong trong phong trµo x©y dùng XHCN, x©y dùng niÒm tin cho thÕ hÖ trÎ.... KLSP: Ng­êi thÇy gi¸o kh«ng ngõng n©ng cao tr×nh ®é chuyªn m«n, kÜ n¨ng nghÒ nghiÖp, lu«n cã tinh thÇn s¸ng t¹o trong c«ng viÖc, kiªn ®Þnh víi lÝ t­ëng do m×nh ®· lùa chän.... C©u 81: – LÝ t­ëng ®µo t¹o thÕ hÖ trÎ lµ h¹t nh©n trong cÊu tróc nh©n c¸ch ng­êi thÇy gi¸o, lµ ‘‘ng«i sao dÉn ®­êng’’ gióp thÇy gi¸o v­ît qua mäi khã kh¨n lu«n h­íng vÒ phÝa tr­íc, thÊy ®­îc gi¸ trÞ lao ®éng cña m×nh ®èi víi thÕ hÖ trÎ. – BiÓu hiÖn: NiÒm say mª nghÒ nghiÖp, lßng yªu trÎ vµ l­¬ng t©m nghÒ nghiÖp, hi sinh v× c«ng viÖc, cã lèi sèng gi¶n dÞ vµ th©n t×nh... – LÝ t­ëng ®µo t¹o thÕ hÖ trÎ lµ kÕt qu¶ cña mét qu¸ tr×nh ho¹t ®éng tÝch cùc trong c«ng t¸c gi¸o dôc. C©u 82: – Lßng yªu trÎ lµ mét phÈm chÊt ®Æc tr­ng trong nh©n c¸ch ng­êi thÇy gi¸o, v× lßng yªu th­¬ng ng­êi lµ ®¹o lÝ cña cuéc sèng: ‘‘Yªu ng­êi bao nhiªu, yªu nghÒ bÊy nhiªu’’. – Lßng yªu trÎ ®­îc thÓ hiÖn: + C¶m thÊy h¹nh phóc khi ®­îc tiÕp xóc víi trÎ, ®i s©u vµo thÕ giíi ®éc ®¸o cña trÎ. + Th¸i ®é quan t©m ch¨m sãc vµ gi¸o dôc trÎ. + T×nh c¶m ch©n thµnh, gi¶n dÞ, kh«ng ph©n biÖt ®èi xö, nh­ng ph¶i ®¶m b¶o tÝnh nghiªm kh¾c ®èi víi trÎ.... KLSP: BÝ quyÕt thµnh c«ng cña nhµ gi¸o dôc b¾t nguån tõ t×nh c¶m v« cïng s©u s¾c, ®ã lµ t×nh yªu trÎ víi khÈu hiÖu: ‘‘TÊt c¶ v× häc sinh th©n yªu’’. C©u 83: – Lßng yªu nghÒ vµ yªu trÎ g¾n bã chÆt chÏ víi nhau, hoµ quyÖn vµo nhau. – BiÓu hiÖn: + Lu«n nghÜ ®Õn viÖc cèng hiÕn cho sù nghiÖp ®µo t¹o thÕ hÖ trÎ. + Lao ®éng víi tinh thÇn tr¸ch nhiÖm cao. + Lu«n c¶i tiÕn néi dung, ph­¬ng ph¸p gi¶ng d¹y. + Kh«ng ngõng båi d­ìng n©ng cao tr×nh ®é chuyªn m«n... KLSP: Kh«ng ngõng rÌn luyÖn tr×nh ®é nghÒ nghiÖp chuyªn m«n, trau dåi nh©n c¸ch cña b¶n th©n, h×nh thµnh nh÷ng hµnh vi ®¹o ®øc phï hîp. C©u 84: – N¨ng lùc hiÓu cña häc sinh lµ n¨ng lùc ‘‘th©m nhËp’’ vµo thÕ giíi bªn trong cña trÎ, cã thÓ hiÓu biÕt t­êng tËn vÒ nh©n c¸ch cña chóng vµ biÕt quan s¸t tinh tÕ nh÷ng biÓu hiÖn t©m lÝ cña häc sinh trong qu¸ tr×nh d¹y häc vµ gi¸o dôc. – BiÓu hiÖn: + BiÕt tÝnh ®Õn tr×nh ®é v¨n ho¸, tr×nh ®é ph¸t triÓn cña häc sinh. + X¸c ®Þnh chÝnh x¸c khèi l­îng kiÕn thøc hiÖn cã vµ khèi l­îng kiÕn thøc cÇn tr×nh bµy cho häc sinh. + Cã kh¶ n¨ng n¾m ®­îc nh÷ng th«ng tin ph¶n håi tõ phÝa häc sinh. + BiÕt ®Æt vµo vÞ trÝ cña ng­êi häc ®Ó cã nh÷ng øng xö s­ ph¹m thÝch hîp víi tõng ®èi t­îng. + BiÕt dù ®o¸n nh÷ng thuËn lîi vµ khã kh¨n khi thùc hiÖn c¸c nhiÖm vô nhËn thøc. KLSP: CÇn ph¶i rÌn luyÖn nghiªm tóc trong qu¸ tr×nh häc tËp nghÒ nghiÖp cña b¶n th©n. C©u 85: – Tri thøc vµ tÇm hiÓu biÕt lµ n¨ng lùc quan träng cña n¨ng lùc s­ ph¹m, mét trong nh÷ng kh¶ n¨ng trô cét cña nghÒ d¹y häc. – BiÓu hiÖn: + N¾m v÷ng vµ hiÓu biÕt m«n m×nh phô tr¸ch. + Th­êng xuyªn theo dâi nh÷ng xu h­íng, nh÷ng ph¸t minh trong khoa häc thuéc m«n m×nh phô tr¸ch, biÕt tiÕn hµnh nghiªn cøu khoa häc vµ høng thó víi nã. + Cã n¨ng lùc tù häc, tù båi d­ìng. – Muèn vËy, ng­êi thÇy gi¸o ph¶i cã hai yÕu tè c¬ b¶n: + Nhu cÇu vÒ sù më réng tri thøc vµ tÇm hiÓu biÕt. + KÜ n¨ng ®Ó tho¶ m·n nhu cÇu ®ã (Ph­¬ng ph¸p tù häc). C©u 86: – N¨ng lùc chÕ biÕn tµi liÖu häc tËp lµ n¨ng lùc gia c«ng vÒ mÆt ‘‘s­ ph¹m’’ cña ng­êi thÇy gi¸o ®èi víi tµi liÖu häc tËp, nh»m lµm cho nã phï hîp tèi ®a víi ®Æc ®iÓm løa tuæi, ®Æc ®iÓm c¸ nh©n häc sinh, tr×nh ®é, kinh nghiÖm cña c¸c em vµ ®¶m b¶o l«gÝc s­ ph¹m. – Muèn lµm ®­îc ®iÒu ®ã ng­êi thÇy gi¸o cÇn: + Cã kh¶ n¨ng ph©n tÝch, tæng hîp, hÖ thèng ho¸ kiÕn thøc. + ThÇy gi¸o ph¶i cã ãc s¸ng t¹o: * Cung cÊp kiÕn thøc c« ®äng, chÝnh x¸c, tÝnh øng dông cao. *Lu«n ®æi míi ph­¬ng ph¸p, bµi gi¶ng cã søc l«i cuèn, giµu c¶m xóc tÝch cùc. * Nh¹y c¶m víi c¸i míi, giµu c¶m høng s¸ng t¹o. C©u 87: – N¨ng lùc n¾m v÷ng kÜ thuËt d¹y häc lµ n¾m v÷ng c¸ch tæ chøc vµ ®iÒu khiÓn ho¹t ®éng nhËn thøc cña häc sinh qua bµi gi¶ng. – BiÓu hiÖn: + N¾m v÷ng kÜ thuËt d¹y häc míi, t¹o cho häc sinh cã vÞ trÝ ‘‘ng­êi ph¸t minh’’ trong qu¸ tr×nh d¹y häc. + TruyÒn ®¹t tµi liÖu râ rµng, dÔ hiÓu vµ lµm cho nã trë nªn võa søc víi häc sinh. + G©y høng thó, kÝch thÝch häc sinh tù t×m tßi, suy nghÜ mét c¸ch tÝch cùc vµ ®éc lËp. + T¹o ra t©m thÕ cã lîi cho viÖc häc tËp, lÜnh héi kiÕn thøc. §©y lµ kÕt qu¶ cña qu¸ tr×nh häc tËp nghiªm tóc, rÌn luyÖn tay nghÒ c«ng phu. C©u 88: – N¨ng lùc ng«n ng÷ lµ n¨ng lùc biÓu ®¹t râ rµng vµ m¹ch l¹c ý nghÜ vµ t×nh c¶m cña m×nh b»ng lêi nãi còng nh­ nÐt mÆt vµ ®iÖu bé. – Lµ mét trong nh÷ng n¨ng lùc quan träng, c«ng cô sèng cßn cña ng­êi thÇy gi¸o khi thùc hiÖn chøc n¨ng d¹y häc vµ gi¸o dôc cña m×nh: + Lµ ph­¬ng tiÖn chuyÓn t¶i th«ng tin tõ gi¸o viªn ®Õn häc sinh. + Ng«n ng÷ cã kh¶ n¨ng ®Þnh h­íng sù chó ý cña häc sinh vµo bµi gi¶ng. + Ng«n ng÷ thóc ®Èy tÝnh tÝch cùc suy nghÜ cña häc sinh. + Ng«n ng÷ ®iÒu khiÓn, ®iÒu chØnh qu¸ tr×nh nhËn thøc... C©u 89: Nh÷ng biÓu hiÖn n¨ng lùc ng«n ng÷ cña ng­êi thÇy gi¸o: – VÒ néi dung: + Ng«n ng÷ chøa ®ùng mËt ®é th«ng tin lín, ®­îc diÔn t¶ tr×nh bµy chÝnh x¸c, c« ®äng. + Lêi nãi ph¶n ¸nh ®­îc tÝnh kÕ tôc vµ tÝnh luËn chøng, ®¶m b¶o th«ng tin liªn tôc, l«gÝc. + Néi dung vµ h×nh thøc ph¶i thÝch hîp víi nhiÖm vô nhËn thøc (th«ng b¸o tµi liÖu míi, b×nh luËn, biÓu lé sù t¸n ®ång hay bÊt b×nh...) + Nh©n c¸ch cña ng­êi thÇy lµ hËu thuÉn v÷ng ch¾c vµ duy nhÊt cho lêi nãi. – VÒ h×nh thøc: + Ng«n ng÷ gi¶n dÞ, sinh ®éng, giµu h×nh ¶nh, cã ng÷ ®iÖu cã kh¶ n¨ng biÓu c¶m... + DÔ hiÓu, cã chiÒu s©u vÒ t­ t­ëng, cã søc lay ®éng, thóc ®Èy mét c¸ch tèi ®a sù suy nghÜ cña häc sinh. + NhÞp ®é trung b×nh, ho¹t b¸t. C©u 90: – N¨ng lùc v¹ch dù ¸n ph¸t triÓn nh©n c¸ch häc sinh lµ n¨ng lùc biÕt dùa vµo môc ®Ých gi¸o dôc vµ yªu cÇu ®µo t¹o ®Ó h×nh dung tr­íc cÇn ph¶i gi¸o dôc cho tõng häc sinh nh÷ng phÈm chÊt nh©n c¸ch nµo vµ h­íng ho¹t ®éng cña m×nh tíi ®©u ®Ó ®¹t ®­îc h×nh mÉu trän vÑn cña con ng­êi míi. – BiÓu hiÖn cña n¨ng lùc: + ThÇy gi¸o võa ph¶i cã kÜ n¨ng tiªn ®o¸n sù ph¸t triÓn cña nh÷ng thuéc tÝnh nµy hay kh¸c ë tõng häc sinh, võa ph¶i n¾m ®­îc nguyªn nh©n sinh ra còng nh­ møc ®é ph¸t triÓn cña nh÷ng thuéc tÝnh ®ã. + Cã h×nh mÉu râ rµng vÒ biÓu t­îng nh©n c¸ch cña nh÷ng häc sinh kh¸c nhau sÏ thu ®­îc trong t­¬ng lai d­íi ¶nh h­ëng cña nh÷ng dù ¸n ph¸t triÓn nh©n c¸ch do m×nh x©y dùng. + H×nh dung ®­îc hiÖu qu¶ cña c¸c t¸c ®éng gi¸o dôc nh»m h×nh thµnh nh©n c¸ch theo dù ¸n. Nh÷ng yÕu tè t©m lÝ cÇn thiÕt ®èi víi n¨ng lùc nµy: ãc t­ëng t­îng s­ ph¹m, tÝnh l¹c quan s­ ph¹m, ãc quan s¸t s­ ph¹m, niÒm tin vµo søc m¹nh gi¸o dôc vµ niÒm tin vµo con ng­êi. C©u 91: – N¨ng lùc giao tiÕp s­ ph¹m lµ n¨ng lùc nhËn thøc nhanh chãng nh÷ng biÓu hiÖn bªn ngoµi vµ nh÷ng diÔn biÕn t©m lÝ bªn trong cña häc sinh vµ b¶n th©n, biÕt sö dông hîp lÝ c¸c ph­¬ng tiÖn ng«n ng÷ vµ phi ng«n ng÷, ®ång thêi biÕt c¸ch tæ chøc, ®iÒu khiÓn vµ ®iÒu chØnh qu¸ tr×nh giao tiÕp nh»m ®¹t môc ®Ých gi¸o dôc. – N¨ng lùc giao tiÕp s­ ph¹m biÓu hiÖn ë c¸c kÜ n¨ng chÝnh sau: + KÜ n¨ng ®Þnh h­íng giao tiÕp. + KÜ n¨ng ®Þnh vÞ. + KÜ n¨ng ®iÒu khiÓn qu¸ tr×nh giao tiÕp. KÜ n¨ng nµy cßn thÓ hiÖn ë mét sè kÜ n¨ng cô thÓ sau: * KÜ n¨ng lµm chñ tr¹ng th¸i xóc c¶m cña b¶n th©n. * KÜ n¨ng sö dông ph­¬ng tiÖn giao tiÕp. Chó ý trong thùc tiÔn gi¸o dôc cña m×nh, thÇy gi¸o cßn tiÕn hµnh giao tiÕp víi ®ång nghiÖp, víi phô huynh häc sinh, víi c¸c tæ chøc x· héi kh¸c. Th«ng qua sù giao tiÕp nµy, thÇy gi¸o ®ãng gãp c«ng søc vµo viÖc g¾n kÕt gi¸o dôc nhµ tr­êng víi gi¸o dôc gia ®×nh vµ x· héi, t¹o nªn søc m¹nh tæng hîp trong sù nghiÖp ®µo t¹o thÕ hÖ trÎ. ViÖc rÌn luyÖn n¨ng lùc giao tiÕp kh«ng t¸ch rêi víi viÖc rÌn luyÖn c¸c phÈm chÊt cña nh©n c¸ch. C©u 92: – N¨ng lùc c¶m ho¸ häc sinh lµ n¨ng lùc g©y ®­îc ¶nh h­ëng trùc tiÕp cña m×nh ®èi víi häc sinh vÒ mÆt t×nh c¶m vµ ý chÝ. Nãi mét c¸ch kh¸c, ®ã lµ kh¶ n¨ng lµm cho häc sinh nghe, tin vµ lµm theo m×nh b»ng t×nh c¶m, b»ng niÒm tin. – N¨ng lùc c¶m ho¸ häc sinh phô thuéc vµo mét tæ hîp c¸c phÈm chÊt nh©n c¸ch cña ng­êi thÇy gi¸o nh­ tinh thÇn tr¸ch nhiÖm ®èi víi c«ng viÖc, niÒm tin vµo sù chÝnh nghÜa vµ kh¶ n¨ng truyÒn ®¹t niÒm tin ®ã, sù t«n träng häc sinh, sù chu ®¸o vµ khÐo lÐo ®èi xö s­ ph¹m, lßng vÞ tha vµ c¸c phÈm chÊt cña ý chÝ. – §Ó cã n¨ng lùc nµy, ng­êi thÇy gi¸o ph¶i kh«ng ngõng phÊn ®Êu vµ tu d­ìng ®Ó cã mét nÕp sèng v¨n ho¸ cao, mét phong c¸ch mÉu mùc, nh»m t¹o ra mét uy tÝn ch©n chÝnh thùc sù biÓu hiÖn trong tõng cö chØ, lêi nãi, trong tinh thÇn lao ®éng h¨ng say, ë tÝnh s¸ng t¹o vµ lÝ t­ëng nghÒ nghiÖp cao ®Ñp. Ph¶i x©y dùng quan hÖ thÇy trß tèt ®Ñp: Võa nghiªm tóc, võa th©n mËt; cã th¸i ®é yªu th­¬ng vµ tin t­ëng häc sinh, ®èi xö c«ng b»ng, ch©n thµnh vµ gi¶n dÞ, biÕt ph¸t huy tÝnh tÝch cùc chñ ®éng s¸ng t¹o cña häc sinh. Ng­êi thÇy ph¶i cã t­ thÕ, t¸c phong g­¬ng mÉu tr­íc häc sinh. Søc hót cña sù c¶m ho¸ hoµn toµn b¾t nguån vµ hiÖn th©n tõ chÝnh phÈm chÊt chÝnh trÞ, ®¹o ®øc vµ tµi n¨ng s­ ph¹m cña ng­êi thÇy. C©u 93: – ThÕ nµo lµ sù ®èi xö khÐo lÐo s­ ph¹m: Theo I.V. Xtrakh«p cho r»ng: C¸i chñ yÕu trong sù ®èi xö s­ ph¹m lµ kÜ n¨ng t×m ra nh÷ng ph­¬ng thøc t¸c ®éng ®Õn häc sinh mét c¸ch cã hiÖu qu¶ nhÊt, lµ sù c©n nh¾c ®óng ®¾n nh÷ng nhiÖm vô s­ ph¹m cô thÓ, phï hîp víi nh÷ng ®Æc ®iÓm vµ kh¶ n¨ng cña c¸ nh©n còng nh­ tËp thÓ häc sinh trong nh÷ng t×nh huèng s­ ph¹m cô thÓ. C¸c yÕu tè t©m lÝ cña sù khÐo lÐo ®èi xö s­ ph¹m: + Sù thèng nhÊt gi÷a t×nh th­¬ng yªu hîp lÝ cña gi¸o viªn ®èi víi häc sinh vµ nh÷ng h×nh thøc ®èi xö hoµn thiÖn vÒ mÆt s­ ph¹m. + Thèng nhÊt gi÷a sù t«n träng nh©n c¸ch häc sinh vµ tÝnh yªu cÇu cao vÒ mÆt s­ ph¹m. + Sù thèng nhÊt gi÷a niÒm tin vµ viÖc kiÓm tra s­ ph¹m. + Sù c©n b»ng gi÷a ý chÝ khi giao tiÕp víi tÝnh gi¶n dÞ, tù nhiªn, ch©n thËt vµ cã thiÖn ý cña nh÷ng h×nh thøc ®èi xö. – BiÓu hiÖn cña sù khÐo lÐo ®èi xö s­ ph¹m: + Sù nh¹y bÐn vÒ møc ®é sö dông bÊt cø mét t¸c ®éng s­ ph¹m nµo: khuyÕn khÝch, tr¸ch ph¹t hay ra lÖnh...; nh÷ng t¸c ®éng s­ ph¹m nµy nÕu qu¸ lêi hay qu¸ møc ®Òu cã thÓ dÉn ®Õn t¸c ®éng ‘‘ph¶n s­ ph¹m’’. + Nhanh chãng x¸c ®Þnh ®­îc vÊn ®Ò x¶y ra vµ kÞp thêi ¸p dông nh÷ng biÖn ph¸p thÝch hîp. + BiÕt ph¸t hiÖn kÞp thêi vµ gi¶i quyÕt khÐo lÐo nh÷ng vÊn ®Ò x¶y ra bÊt ngê, kh«ng nãng véi, kh«ng th« b¹o. + BiÕt biÕn c¸i bÞ ®éng thµnh c¸i chñ ®éng, gi¶i quyÕt mét c¸ch mau lÑ nh÷ng vÊn ®Ò phøc t¹p trong c«ng t¸c d¹y häc vµ gi¸o dôc. + Ngoµi ra ng­êi thÇy gi¸o biÕt khÐo lÐo ®èi xö s­ ph¹m th­êng quan t©m chu ®¸o ®Õn trÎ, cã tÝnh ®Õn mét c¸ch ®Çy ®ñ nh÷ng ®Æc ®iÓm t©m lÝ cña c¸ nh©n häc sinh. C©u 94: Nhãm n¨ng lùc tæ chøc ho¹t ®éng s­ ph¹m: Ng­êi thÇy gi¸o võa lµ ng­êi tæ chøc lao ®éng cho c¸ nh©n vµ tËp thÓ häc sinh trong nh÷ng ®iÒu kiÖn s­ ph¹m kh¸c nhau, lµ h¹t nh©n ®Ó g¾n kÕt häc sinh thµnh mét tËp thÓ, võa lµ ng­êi tuyªn truyÒn vµ liªn kÕt, phèi hîp víi c¸c lùc l­îng gi¸o dôc. V× thÕ, n¨ng lùc tæ chøc ho¹t ®éng s­ ph¹m lµ tÊt yÕu cÇn cã trong n¨ng lùc s­ ph¹m cña ng­êi thÇy gi¸o: a. BiÕt tæ chøc vµ cæ vò häc sinh thùc hiÖn c¸c nhiÖm vô kh¸c nhau cña c«ng t¸c d¹y häc vµ gi¸o dôc ë trªn líp còng nh­ ngoµi tr­êng, trong néi kho¸ còng nh­ ngo¹i kho¸ cho tõng häc sinh còng nh­ cho tËp thÓ cña chóng. b. BiÕt ®oµn kÕt häc sinh thµnh mét tËp thÓ thèng nhÊt, lµnh m¹nh, cã kØ luËt, cã nÒn nÕp, ®¶m b¶o cho mäi ho¹t ®éng cña líp diÔn ra mét c¸ch thuËn lîi, t¹o dùng tËp thÓ thµnh ‘‘mét thÇy gi¸o th­êng trùc’’ (thÇy gi¸o thø hai). c. BiÕt tæ chøc vµ vËn ®éng nh©n d©n, cha mÑ häc sinh vµ tæ chøc x· héi tham gia vµo sù nghiÖp gi¸o dôc theo mét môc tiªu x¸c ®Þnh. Muèn cã n¨ng lùc nµy, nh÷ng gi¸o sinh t­¬ng lai cÇn ph¶i häc tËp, tu d­ìng, phÊn ®Êu v­ît qua mäi khã kh¨n thö th¸ch ®Ó rÌn luyÖn m×nh ®Ó trë thµnh mét nhµ gi¸o trong t­¬ng lai: phÊn ®Êu trong häc tËp, tu d­ìng ®¹o ®øc, rÌn luyÖn t¸c phong, tham gia c«ng t¸c x· héi, th©m nhËp thùc tÕ, kh«ng ngõng s¸ng t¹o trong mäi lÜnh vùc ho¹t ®éng cña b¶n th©n... C©u 95: Nh÷ng ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt ®èi víi ng­êi thÇy gi¸o ®Ó tæ chøc tèt c¸c ho¹t ®éng s­ ph¹m: a. BiÕt x©y dùng kÕ ho¹ch, suy nghÜ s©u s¾c ®Ó h×nh dung c¸c t×nh huèng gi¸o dôc vµ ®Æc ®iÓm cña ®èi t­îng, ®¶m b¶o tÝnh nguyªn t¾c vµ tÝnh linh ho¹t cña kÕ ho¹ch. BiÕt v¹ch kÕ ho¹ch ®i ®«i víi kiÓm tra kÕ ho¹ch ®Ó ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ vµ s½n sµng bæ sung c¸c ho¹t ®éng hç trî khi cÇn thiÕt. b. Sö dông ®óng ®¾n c¸c h×nh thøc vµ ph­¬ng ph¸p d¹y häc vµ gi¸o dôc nh»m tæ chøc tèt viÖc häc tËp, t¸c ®éng s©u s¾c ®Õn t­ t­ëng vµ t×nh c¶m cña häc sinh. c. X¸c ®Þnh møc ®é vµ giíi h¹n cña nh÷ng biÖn ph¸p d¹y häc vµ gi¸o dôc kh¸c nhau. d. Cã nghÞ lùc vµ dòng c¶m tin vµo sù ®óng ®¾n cña kÕ ho¹ch vµ c¸c biÖn ph¸p gi¸o dôc. C©u 96: Uy tÝn, vai trß cña uy tÝn trong ho¹t ®éng cña ng­êi thÇy gi¸o. – Uy tÝn, nãi mét c¸ch c« ®äng vµ ®Çy ®ñ ®ã lµ tÊm lßng vµ tµi n¨ng cña ng­êi thÇy gi¸o. – Ng­êi thÇy gi¸o cã uy tÝn sÏ cã ¶nh h­ëng m¹nh mÏ ®Õn t­ t­ëng vµ t×nh c¶m cña c¸c em. – Uy tÝn lµ kÕt qu¶ cña sù hoµn thiÖn nh©n c¸ch, lµ hiÖu qu¶ lao ®éng kiªn tr× vµ giµu s¸ng t¹o, lµ sù kiÕn t¹o quan hÖ tèt ®Ñp gi÷a thÇy vµ trß. C©u 97: Nh÷ng ®iÒu kiÖn chñ yÕu ®Ó h×nh thµnh uy tÝn, ®ã lµ: a. Th­¬ng yªu häc sinh vµ tËn tuþ víi nghÒ. b. C«ng b»ng trong ®èi xö (kh«ng thiªn vÞ, kh«ng thµnh kiÕn, kh«ng c¶m tÝnh) c. Ph¶i cã ý chÝ tiÕn thñ (cã nguyÖn väng tù ph¸t triÓn nhu cÇu vÒ sù më réng tri thøc vµ hoµn thiÖn kÜ n¨ng nghÒ nghiÖp) d. Cã ph­¬ng ph¸p vµ kÜ n¨ng t¸c ®éng trong d¹y häc vµ gi¸o dôc hîp lÝ, hiÖu qu¶ vµ s¸ng t¹o. e. M« ph¹m, g­¬ng mÉu vÒ mäi mÆt, mäi lóc vµ mäi n¬i. C©u 98: M« t¶ ch©n dung t©m lÝ mét thÇy c« gi¸o. C©u 99: T×nh huèng s­ ph¹m vµ c¸ch xö lÝ. C©u 100: VÝ dô vµ ph©n tÝch cÊu tróc t©m lÝ cña hµnh vi ®¹o ®øc ®ã (dùa vµo c©u 71). ChÞu tr¸ch nhiÖm xuÊt b¶n: Gi¸m ®èc §inh Ngäc B¶o Tæng biªn tËp Lª A Biªn tËp néi dung: NguyÔn thÞ ngäc hµ KÜ thuËt vi tÝnh: §µo Ph­¬ng DuyÕn Tr×nh bµy b×a: Ph¹m ViÖt Quang Bé c©u hái «n tËp vµ ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ häc tËp m«n t©m lÝ häc løa tuæi vµ t©m lÝ häc s­ ph¹m In 1000 cuèn, khæ 14,5´20,5cm, in t¹i Nhµ In Qu©n ®éi GiÊy phÐp xuÊt b¶n sè: 21 – 953/XB – QLXB, kÝ ngµy 20/6/2005 In xong vµ nép l­u chiÓu th¸ng 11 n¨m 2005.