Câu hỏi ôn tập tâm lý học

CAÂU HOÛI OÂN TAÄP TAÂM LYÙ HOÏC 1. Vai troø cuûa taâm lyù hoïc trong quaûn trò vaø ñôøi soáng. 2. Söï hình thaønh vaø phaùt trieån cuûa moân taâm lyù hoïc. 3. Khaùi nieäm veà quaù trình taâm lyù , traïng thaùi taâm lyù vaø thuoäc tính taâm lyù. Moãi khaùi nieäm cho 2 ví duï cuï theå. 4. Laøm theá naøo ñeå nhaän bieát veà caùc ñaëc ñieåm taâm lyù cuûa 1 caù nhaân cuï theå? Vieäc nghieân cöùu ñoù coù yù nghóa gì trong thöïc tieãn ? 5. Phaân bieät söï gioáng vaø khaùc nhau giöõa nhaän thöùc caûm tính vaø lyù tính. YÙ nghóa cuûa chuùng. 6. YÙ nghóa cuûa vieäc nghieân cöùu noäi dung caùc qui luaät cuûa hoaït ñoäng nhaän thöùc caûm tính trong quaûn lyù. Cho ví duï. 7. Tính maâu thuaãn vaø thoáng nhaát cuûa qui luaät veà ngöôõng caûm giaùc vaø qui luaät thích öùng. Neâu yù nghóa cuûa noù vaø cho 2 ví duï. 8. Treân cô sôû nhöõng hieåu bieát veà nhaän thöùc lyù tính, haõy lieân töôûng ñeán vieäc söû duïng nguoàn nhaân löïc xaõ hoäi sao cho coù hieäu quaû. 9. Haõy phaân tích noäi dung cuûa caùc qui luaät ñôøi soáng tình caûm vaø yù nghóa cuûa vieäc öùng duïng chuùng vaøo quaûn lyù saûn xuaát vaø ñôøi soáng. 10. Haønh ñoäng yù chí trong moái quan heä qua laïi vôùi hoaït ñoäng nhaän thöùc. ÖÙng duïng trong quaûn lyù kinh teá. 11. Caùc phaåm chaát taâm lyù cuûa con ngöôøi ? Söï hình thaønh vaø phaùt trieån ? 12. Vôùi tö caùch laø 1 nhaø quaûn lyù, haõy phaân tích chính saùch quaûn trò, söû duïng nhaân vieân cuûa 1 toå chöùc döôùi goùc ñoä taâm lyù hoïc. 13. Hoaït ñoäng giao tieáp coù yù nghóa nhö theá naøo trong ñôøi soáng xaõ hoäi. Laøm theá naøo ñeå naâng cao hieäu quaû cuûa hoaït ñoäng giao tieáp trong quaûn lyù ? 14. Giao tieáp trong phaïm vi nhoùm ñoái vôùi nhaø quaûn lyù 15. Nhöõng ñaëc ñieåm chính cuûa nhoùm vaø nhöõng ñieàu caàn chuù yù ñoái vôùi nhaø laõnh ñaïo? HÖÔÙNG DAÃN OÂN TAÄP MOÄT SOÁ VAÁN ÑEÀ Caâu 1 : Vai Troø Cuûa Taâm Lyù Hoïc Trong Quaûn Lyù Vaø Ñôøi Soáng. * Vai troø taâm lyù hoïc trong quaûn lyù : moân taâm lyù hoïc ngaøy nay ñaõ trôû thaønh 1 trong nhöõng cô sôû khoa hoïc cuûa caùc ngaønh chuyeân moân lieân quan ñeán con ngöôøi , trong ñoù coù lónh vöïc quaûn lyù. Baát kyø 1 lónh vöïc hoaït ñoäng quaûn lyù naøo lieân quan ñeán con ngöôøi ñeàu caàn coù cô sôû khoa hoïc cho vieäc toái öu hoaù quaù trình quaûn lyù, taâm lyù hoïc ñaõ trôû thaønh cô sôû khoa hoïc khoâng theå thieáu ñöôïc cuûa quaù trình quaûn lyù , cuï theå laø : + Cô sôû taâm lyù phuïc vuï cho vieäc tuyeån choïn, boá trí, söû duïng caùn boä quaûn lyù, chuyeân vieân vaø nhöõng ngöôøi thöïc hieän. + Cô sôû taâm lyù hoïc cuûa vieäc naâng cao hieäu quaû coâng taùc cuûa caùc hoä quaûn lyù vaøa NSLÑ cuûa nhöõng ngöôøi thöïc hieän. + Nhöõng bieän phaùp taâm lyù – sö phaïm trong vieäc ñaøo taïo, boài döôõng phaùt trieån toaøn dieän nhaân caùch cuûa caùn boä, coâng nhaân vieân chöùc, phaùt trieån quan heä XHCN trong taäp theå. * Vai troø cuûa taâm lyù hoïc trong ñôøi soáng : + Goùp phaàn caûi taïo vaø hôïp lyù hoaù caùc ñieàu kieän soáng cuûa con ngöôøi, mang laïi vaø naâng cao hieäu quaû kinh teá. + Goùp phaàn phaùt trieån vaên hoaù vaø söï tieán hoaù cuûa XH. Caâu 2 : Söï Hình Thaønh Vaø Phaùt Trieån Cuûa Boä Moân Taâm Lyù Hoïc Töø khi ra ñôøi LS phaùt trieån taâm lyù hoïc chia laøm 2 giai ñoaïn : * Töø TK 19 trôû veà tröôùc : moân taâm lyù hoïc laø 1 boä phaän cuûa moân TH, ñöôïc nghieân cöùu bôûi caùc nhaø TH. _ Tröôøng phaùi DT – ñaïi dieän laø Platon (428 – 318 TCN), laäp luaän cuûa tröôøng phaùi naøy laø: + Xem taâm lyù con ngöôøi laø 1 lónh vöïc thaàn bí do thöôïng ñeá sinh ra vaø con ngöôøi khoâng theå nhaän bieát ñöôïc . Khi con ngöôøi cheát ñi taâm hoàn veà vôùi thöôïng ñeá, chuùa, hieän nay ñieàu naøy ngöôøi ta vaãn coøn tin. + YÙ thöùc tö töôûng taâm lyù cuûa con ngöôøi laø caùi coù tröôùc, vaät chaát thöïc taïi laø caùi coù sau. _ Tröôøng phaùi DV – ñaïi dieän laø Democrite (460 - 370 TCN), tröôøng phaùi naøy cho raèng : + Taâm lyù con ngöôøi laø 1 lónh vöïc phi vaät chaát mang tính chaát tinh thaàn, nhöng con ngöôøi coù theå nhaän bieát, nghieân cöùu chuùng 1 caùch giaùn tieáp. + TL caù nhaân heát söùc ña daïng vaø phong phuù nhöng chuùng ñöôïc hình thaønh vaø phaùt trieån döôùi söï taùc ñoäng, aûnh höôûng cuûa 2 yeáu toá sau : • Caáu truùc sinh hoïc cuûa caùc boä phaän cô theå bao goàm : thaønh phaàn maùu, caáu truùc gien, caùc cô quan noäi taïng beân trong, caùc cô quan caûm giaùc beân ngoaøi. • TL ñöôïc hình thaønh vaø phaùt trieån bôûi moâi tröôøng cuûa cuoäc soáng ( ví duï caùc yeáu toá: cöôøi, khoùc, aên, uoáng, trang phuïc….). _ Quan ñieåm Arixtote (384 – 322 TCN) : nhöõng tö töôûng DT phaûn khoa hoïc ñaõ bò Arixtote pheâ phaùn, oâng ñöa ra 1 quan ñieåm heát söùc tieán boä so vôùi thôøi baáy giôø, ñoù laø : toàn taïi moái quan heä giöõa taâm lyù vaø cô theå vôùi theá giôùi xung quanh. TL naûy sinh vaø phaùt trieån trong cuoäc soáng, TL laø chöùc naêng cuûa cuoäc soáng vaø coù theå quan saùt nghieân cöùu ñöôïc, tuy raát phöùc taïp. * Töø sau TK19 ñeán nay : Moân TL taùch khoûi moân TH vaø trôû thaønh moân khoa hoïc ñoäc laäp. Hieän nay noù phaùt trieån thaønh haøng chuïc boä moân khoa hoïc vaø taâm lyù öùng duïng khaùc nhau : TL treû em, taâm lyù ngöôøi giaø, taâm lyù beänh nhaân, taâm lyù giaùo duïc, taâm lyù quaûn lyù, taâm lyù chieán tranh, taâm lyù hoân nhaân gia ñình. Giai ñoaïn naøy coù caùc tröôøng phaùi : _ Tröôøng phaùi haønh vi – ñaïi dieän laø Waston (1878-1958): coi con ngöôøi nhu moät caùi maùy, coi ñoái töôïng taâm lyù hoïc chæ laø caùc haønh vi, cho raèng con ngöôøi khoâng coù ñôøi soáng noäi taâm maø chæ coù caùc phaûn öùng taâm lyù ñöôïc thöïc hieän theo coâng thöùc: kích thích – phaûn öùng. OÂng cho raèng phaûn öùng cuûa con ngöôøi phuï thuoäc tröïc tieáp vaøo nhöõng kích thích beân ngoaøi maø khoâng thoâng qua theá giôùi noäi taâm cuûa noù, vaø muoán nghieân cöùu noäi dung cuûa phaûn öùng thì nhaø taâm lyù chæ caàn nghieân cöùu nguoàn kích thích laø ñuû. Tröôøng phaùi naøy quan nieäm taâm lyù con ngöôøi khoâng sai nhöng quan nieäm ñôøi soáng con ngöôøi quaù ñôn giaûn. _ Tröôùng phaùi vaät lyù : cho raèng ñôøi soáng taâm lyù cuûa con ngöôøi theo kieåu caáu truùc sinh vaät hoïc vaø coù theå nhaän bieát noù baèng caùc phöông phaùp vaät lyù hoaëc thieát bò maùy moùc. Theo tröôøng phaùi naøy khoâng neân nghieân cöùu taâm lyù theo kieåu chia theá giôùi ra thaønh caùc nguyeân töû, theo hoï baûn chaát caùc hieän töôïng taâm lyù ñeàu coù tính caáu truùc vaø do ñoù phaûi theo xu höôùng toång theå vôùi 1 caáu truùc chænh theå ñeå nghieân cöùu taâm lyù môùi thích hôïp vaø coù hieäu quaû. _ Tröôøng phaùi Phrôt (1856-1936) : Cho raèng taâm lyù chæ bao goàm nhöõng baûn naêng voâ thöùc vaø ñoái töôïng cuûa taâm lyù hoïc chæ laø lónh vöïc voâ thöùc maø thoâi, Phrôt cho raèng ñoäng löïc cuûa cuoäc soáng tinh thaàn cuûa con ngöôøi vaø nguyeân nhaân cuûa moïi saùng taïo (vaên hoïc, ngheä thuaät, khoa hoïc….) chính laø voâ thöùc cuøng vôùi nhöõng baûn naêng sinh vaät cuûa con ngöôøi, trong ñoù baûn naêng tình duïc giöõ vai troø chuû ñaïo. _ Tröôøng phaùi Macxit : quan nieäm taâm lyù con ngöôøi laø söï phaûn aùnh hieän thöïc khaùch quan 1 caùch chuû quan vaø ñöôïc bieåu hieän ra beân ngoaøi thoâng qua caùc haønh vi, cöû chæ, hoaït ñoäng, haønh ñoäng,…. trong ñôøi soáng haøng ngaøy. Moïi traïng thaùi taâm lyù cuûa con ngöôøi nhaát ñònh phaûi ñöôïc theå hieän ra beân ngoaøi baèng nhöõng bieåu hieän cuï theå nhaát ñònh. Caùc bieåu hieän naøy coù theå raát phong phuù vaø ña daïng trong 1 soá tröôøng hôïp coù theå ñöôïc che ñaäy baèng nhöõng bieåu hieän ñoái laäp. Tuy nhieân 1 bieåu hieän cuï theå khoâng nhaát thieát laø söï phaûn aùnh cuûa 1 traïng thaùi taâm lyù nhaát ñònh, taâm lyù con ngöôøi coù theå bieát ñuùng vaø nhaän bieát 1 caùch giaùn tieáp thoâng qua caùc bieåu hieän beân ngoaøi. TLH Macxit laø neàn taâm lyù hoïc thöïc söï khoa hoïc vaø khaùch quan. Caâu 3 : Khaùi Nieäm Veà Quaù Trình Taâm Lyù , Traïng Thaùi Taâm Lyù ,Vaø Thuoäc Tính Taâm Lyù . Cho Moãi Khaùi Nieäm 2 Ví Duï Cuï Theå. 1. Khaùi nieäm quaù trình taâm lyù : laø nhöõng hieän töôïng taâm lyù dieãn ra trong thôøi gian töông ñoái ngaén vaø coù môû ñaàu, dieãn bieán vaø keát thuùc. Ñoù laø caùc quaù trình : + Quaù trình nhaän thöùc: caûm giaùc, tri giaùc, tö duy, töôûng töôïng…. + Quaù trình caûm xuùc : thích, gheùt, sôï haõi, xuùc ñoäng, sung söôùng, ñau khoå…. + Quaù trình yù chí : ñaët muïc ñích, ñaáu tranh giöõa caùc ñoäng cô, ra quyeát ñònh, noã löïc yù chí…. Caùc quaù trình taâm lyù naøy laø nguoàn goác cuûa taát caû ñôøi soáng taâm lyù con ngöôøi. 2. Traïng thaùi taâm lyù : laø nhöõng hieän töôïng taâm lyù dieãn ra trong thôøi gian töông ñoái daøi, thöôøng ñi keøm vôùi caùc quaù trình taâm lyù vaø chi phoái chuùng ( traïng thaùi chuù yù, traïng thaùi do döï, traïng thaùi nghi hoaëc, taâm traïng…..) 3. Thuoäc tính taâm lyù : laø nhöõng hieän töôïng ñaõ trôû thaønh oån ñònh, beàn vöõng ôû con ngöôøi taïo neân neùt rieâng cuûa nhaân caùch, chi phoái caùc quaù trình vaø traïng thaùi taâm lyù cuûa ngöôøi aáy. Caùc thuoäc tính taâm lyù hình thaønh laâu daøi vaø keùo daøi raát laâu, coù khi suoát ñôøi (tính tình, tình caûm, quan ñieåm, lyù töôûng…..). Caâu 4: Laøm Theá Naøo Ñeå Nhaän Bieát Veà Caùc Ñaëc Ñieåm Taâm Lyù Cuûa 1 Caù Nhaân Cuï Theå ? Vieäc Nghieân Cöùu Ñoù Coù Yù Nghóa Gì Trong Thöïc Tieãn. Vieäc nghieân cöùu vaø nhaän bieát taâm lyù caù nhaân con ngöôøi laø nhaèm muïc ñích ñaùp öùng caùc yeâu caàu cuûa muïc tieâu quaûn trò. Ñaây laø 1 soá phöông phaùp nghieân cöùu cô baûn : 1. Phöông phaùp quan saùt : quan saùt laø tri giaùc nhöõng haønh vi, cöû chæ, bieåu hieän, haønh ñoäng, hoaït ñoäng cuûa ñoái töôïng trong ñieàu kieän töï nhieân ñeå phaùn ñoaùn, nhaän xeùt veà taâm lyù cuûa ñoái töôïng, töø ñoù ruùt ra caùc qui luaät, cô cheá cuûa chuùng. Quan saùt khoâng chæ coù nhieäm vuï ghi nhaän, moâ taû 1 caùch coù heä thoáng caùc hieän töôïng beân ngoaøi, maø coøn goùp phaàn giaûi thích baûn chaát taâm lyù cuûa caùc hieän töôïng ñoù nöõa. Tröôùc khi baét tay vaøo coâng vieäc quan saùt, chuùng ta caàn phaûi xaùc ñònh roõ muïc tieâu quan saùt, caàn xaùc ñònh chính xaùc mình quan taâm ñeán maët naøo cuûa haønh vi, cuûa taâm lyù, cuûa nhaân caùch, vaø khoâng neân ñeå cho ñoái töôïng bieát ngöôøi ta quan saùt minh, neáu khoâng hoï seõ maát töï nhieân. Phöông phaùp quan saùt khaùch quan caàn toå chöùc 1 caùch khoa hoïc vaø tuaân theo nhöõng yeâu caàu sau ñaây : _ Caùc hieän töôïng caàn nghieân cöùu phaûi ñöôïc quan saùt trong nhöõng ñieàu kieän bình thöôøng ñoái vôùi chuùng. _ Vieäc quan saùt caàn phaûi ñöôïc tieán haønh trong nhöõng ñieàu kieän tieâu bieåu nhaát ñoái vôùi hieän töôïng caàn nghieân cöùu. _ Phaûi laäp keá hoaïch quan saùt 1 caùch chi tieát vaø phuø hôïp vôùi nhieäm vuï nghieân cöùu. _ Phaûi quan saùt hieän töôïng töø nhieàu khía caïnh vaø trong caùc ñieàu kieän khaùc nhau. 2. Phöông phaùp thöïc nghieäm : laø phöông phaùp maø ngöôøi ta chuû ñoäng taïo ra nhöõng tình huoáng, nhöõng yeáu toá caàn thieát ñeå tìm hieåu ñöôïc nhöõng phaûn öùng, nhöõng dieãn bieán taâm lyù cuûa ñoái töôïng. Coù 2 loaïi thöïc nghieäm : _ Thöïc nghieäm töï nhieân : Laø loaïi thöïc nghieäm ñöôïc tieán haønh, ñöôïc toå chöùc trong caùc ñieàu kieän heát söùc töï nhieân, hay trong ñieàu kieän bình thöôøng cuûa 1 hoaït ñoäng naøo ñoù, ñeán möùc nhöõng ngöôøi tham gia vaøo thöïc nghieäm cuõng khoâng bieát mình laø ñang tham gia vaøo thöïc nghieäm. Loaïi thöïc nghieäm naøy raát hay ñöôïc caùc nhaø quaûn lyù söû duïng ñeå tìm hieåu nhaân vieân vaø caùc caùn boä saép ñöôïc ñeà baït. _ Thöïc nghieäm trong phoøng thí nghieäm : laø nhöõng thöïc nghieäm ñoøi hoûi phaûi söû duïng nhöõng thieát bò ñaëc bieät trong phoøng thí nghieäm vaø ñoái töôïng bieát roõ mình ñang tham gia vaøo thöïc nghieäm, nhöng ña soá tröôøng hôïp ñoái töôïng khoâng bieát ñöôïc baûn chaát, muïc ñích cuï theå cuûa thí nghieäm. 3. Phöông phaùp tieåu söû : laø phöông phaùp moâ taû con ngöôøi nhö laø 1 nhaân caùch, 1 chuû theå hoaït ñoäng. Baûn chaát cuûa phöông phaùp naøy laø thu thaäp vaø phaân tích caùc taøi lieäu coù tính chaát tieåu söû cuûa 1 ngöôøi cuï theå ( thö töø, nhaät kyù, caùc saùng taùc….) nhaèm thaáy roõ hôn caùc ñaëc ñieåm taâm lyù cuûa con ngöôøi ñoù vaø söï phaùt trieån cuûa chuùng. 4. Phöông phaùp traéc nghieäm taâm lyù: laø 1 pheùp thöû ñeå ño löôøng taâm lyù maø tröôùc ñoù ñaõ ñöôïc chuaån hoaù treán 1 soá löôïng ngöôøi ñuû tieâu bieåu. Traéc nghieäm thöôøng laø 1 taäp hôïp goàm nhieàu baøi taäp nhoû, thoâng qua vieäc giaûi nhöõng baøi taäp ñoù maø ngöôøi ta ñaùnh giaù taâm lyù cuûa ñoái töôïng. Traéc nghieäm taâm lyù thöôøng duøng trong caùc tröôøng hôïp phaûi xaùc minh nhöõng phaåm chaát taâm lyù ñoái vôùi 1 daïng hoaït ñoäng naøo ñoù nhö: tuyeån choïn nhaân vieân, höôùng nghieäp vaø daïy ngheà… 5. Phöông phaùp ñaøm thoaïi : laø ñaët ra cho ñoái töôïng nhöõng caâu hoûi vaø döïa vaøo caâu traû lôøi ta hieåu theâm taâm lyù cuûa ñoái töôïng. Coù 4 caùch hoûi chuû yeáu trong ñaøm thoaïi : _ Hoûi tröïc tieáp vaøo vaán ñeà caàn tìm hieåu. _ Hoûi ñöôøng voøng, loanh quanh nhaèm ñaùnh laïc höôùng ñoái töôïng, gaây yeáu toá baát ngôø. _ Hoûi giaùn tieáp, thöôøng ñöôïc duøng vôùi nhöõng caâu hoûi ñöôøng voøng. YÙ nghóa thöïc tieãn : _ Taâm lyù con ngöôøi nhaän bieát ñöôïc theá giôùi khaùch quan, giuùp con ngöôøi phaân tích, ñaùnh giaù caùc söï vaät hieän töôïng xaûy ra xung quanh hoï. _ Taâm lyù giuùp con ngöôøi ñònh höôùng khi baét ñaàu hoaït ñoäng, tröôùc heát ôû con ngöôøi xuaát hieän caùc nhu caàu vaø naûy sinh ñoäng cô vaø muïc ñích hoaït ñoäng : lyù töôûng, nieàm tin, löông taâm, danh döï, danh voïng, tieàn taøi, tình caûm, tö töôûng…. _ Taâm lyù laø ñoäng löïc thuùc ñaåy haønh ñoäng. ™ _ Taâm lyù ñieàu khieån kieåm soaùt, giuùp con ngöôøi ñieàu chænh hoaït ñoäng cuûa mình. Trình baøy phöông phaùp nghieân cöùu taâm lyù hoïc, moãi phöông phaùp cho 1 ví duï. ™ Trình baøy yù nghóa cuûa vieäc nghieân cöùu taâm lyù 1 caù nhaân : + Ñoái vôùi cuoäc soáng haøng ngaøy : ƒ Giuùp cho ta ñaùnh giaù con ngöôøi khaùch quan. ƒ Laøm cô sôû ñeå tìm caùch öùng xöû vôùi moïi ngöôøi phuø hôïp vôùi muïc ñích giao tieáp ƒ Naém ñöôïc baûn chaát taâm lyù beân trong cuûa ngöôøi khaùc giuùp cho ta döï ñoaùn ñöôïc haønh vi öùng xöû cuûa hoï ñeå döï tính caùch öùng xöû cuûa mình. ƒ V.v… + Ñoái vôùi quaûn trò : ƒ Giuùp cho coâng taùc saép xeáp, boå nhieäm, boá trí coâng vieäc phuø hôïp. ƒ Ngaên ngöøa ñöôïc nhöõng hieän töôïng taâm lyù xaáu vaø aûnh höôûng cuûa noù vôùi taäp theå ƒ Laø cô sôû ñeå nhaø quaûn trò tieán haønh caùc giaûi phaùp ñoäng vieân tinh thaàn, vaät chaát ƒ Laø cô sôû cho vieäc boài döôõng, ñaøo taïo caùn boä Caâu 5 : Phaân Bieät Söï Gioáng Nhau Vaø Khaùc Nhau Giöõa Nhaän Thöùc Caûm Tính Vaø Nhaän Thöùc Lyù Tính. YÙ Nghóa Cuûa Chuùng Vôùi Quaûn Lyù Vaø Ñôøi Soáng. 1. Phaân bieät nhaän thöùc caûm tính vaø nhaän thöùc lyù tính : NHAÄN THÖÙC CAÛM TÍNH NHAÄN THÖÙC LYÙ TÍNH Laø hoaït ñoäng taâm lyù baäc thaáp cuûa con ngöôøi vaø ñoäng vaät, chæ phaûn aùnh ñöôïc nhöõng ñaëc ñieåm beân ngoaøi cuûa söï vaät hieän töôïng. Chæ coù ôû con ngöôøi, khoâng coù ôû ñoäng vaät, phaûn aùnh nhöõng caùi beân trong thuoäc veà baûn chaát coù tính qui luaät, phaûn aùnh nhöõng caùi môùi, caùi chöa bieát. Chæ xaûy ra khi coù söï taùc ñoäng tröïc tieáp vaøo caùc cô quan caûm giaùc, thöôøng xaûy ra trong 1 thôøi gian raát ngaén hoaëc ngay töùc khaéc. Ñöôïc thöïc hieän 1 caùch töø töø, laâu daøi chöù khoâng ngaén vaø töùc khaéc nhö trong nhaän thöùc caûm tính. Caùc hình aûnh phaûn aùnh ñöôïc theå hieän döôùi daïng caùc hình aûnh cuï theå. Söï phaûn aùnh bao giôø cuõng coù muïc tieâu, coù yù thöùc. Ñöôïc bieåu hieän döôùi daïng caùc hình aûnh tröøu töôïng. Chòu söï aûnh höôûng cuûa caùc yeáu toá voâ thöùc, baûn naêng vaø di truyeàn. Ñöôïc tieán haønh 1 caùch giaùn tieáp thoâng qua ngoân ngöõ : noùi, vieát, hình aûnh. 2. YÙ nghóa ñoái vôùi ñôøi soáng : _ YÙ nghóa cuûa nhaän thöùc caûm tính (bao goàm caûm giaùc vaø tri giaùc) ñoái vôùi ñôøi soáng : + Caûm giaùc : caùc cô quan caûm giaùc giuùp chuùng ta nhaän bieát ñöôïc söï muoân maøu, muoân veû cuûa theá giôùi xung quanh, bieát ñöôïc caùc aâm thanh, maøu saéc, muøi vò, nhieät ñoä, ñoä lôùn …. Nhôø caùc cô quan caûm giaùc maø cô theå con ngöôøi tieáp nhaän ñöôïc löôïng thoâng tin phong phuù, ña daïng döôùi daïng caùc caûm giaùc veà traïng thaùi cuûa moâi tröôøng xung quanh vaø cuûa caû baûn thaân mình. Caûm giaùc ñöa laïi cho chuùng ta nguoàn taøi lieäu phong phuù veà hieän thöïc, caûm giaùc giuùp cho con ngöôøi ñònh höôùng trong haønh vi, haønh ñoäng, hoaït ñoäng. Vaø caûm giaùc nhieàu khi taïo neân ôû chuùng ta moät naêng löïc ñaëc bieät – ñoù laø tính nhaïy caûm. Tính nhaïy caûm giuùp con ngöôøi ñònh höôùng 1 caùch nhanh choùng trong hoaït ñoäng cuõng nhö trong giao tieáp, noù laøm cho con ngöôøi trôû neân tinh vi, nhaïy beùn vaø teá nhò. + Tri giaùc : coù vai troø quan troïng trong ñôøi soáng cuûa con ngöôøi, treân cô sôû phaûn aùnh theá giôùi 1 caùch ñaày ñuû, hoaøn chænh hôn caûm giaùc. Tri giaùc giuùp cho con ngöôøi ñònh höôùng nhanh choùng vaø chính xaùc hôn trong theá giôùi. Hình aûnh tri giaùc giuùp cho chuùng ta ñieàu chænh 1 caùch hôïp lyù haønh ñoäng cuûa mình trong theá giôùi vaø phaûn aùnh theá giôùi coù löïa choïn vaø mang tính yù nghóa. Quan saùt laø söï tri giaùc coù muïc ñích, coù chuû ñònh, coù keá hoaïch cung caáp cho con ngöôøi nhöõng thoâng tin caàn thieát trong lónh vöïc tö duy noùi chung vaø trong khoa hoïc noùi rieâng. _ YÙ nghóa cuûa nhaän thöùc lyù tính (bao goàm tö duy vaø tröøu töôïng) ñoái vôùi ñôøi soáng : + Tö duy : giuùp chuùng ta nhaän thöùc theá giôùi 1 caùch saâu saéc hôn, khaùm phaù ra nhöõng quaù trình, nhöõng qui luaät môùi meû, phaûn aùnh saâu saéc vaø ñuùng ñaén söï vaät, giuùp con ngöôøi hieåu ñaày ñuû vaø toaøn dieän veà söï vaät, giuùp con ngöôøi môû roäng ñeán voâ haïn naêng löïc cuûa mình. + Töôûng töôïng : ñoùng vai troø quan troïng trong baát kyø hoaït ñoäng naøo cuûa con ngöôøi, töôûng töôïng giuùp cho con ngöôøi ñònh höôùng hoaït ñoäng cuûa mình baèng caùch xaây döïng tröôùc moâ hình taâm lyù veà keát quaû cuoái cuøng cuûa hoaït ñoäng vaø ñaûm baûo vieäc thaønh laäp chöông trình ñi ñeán keát quaû ñoù. Töôûng töôïng phong phuù laø phaåm chaát cuûa tö duy saùng taïo, laø yeáu toá caàn thieát ñeå phaùt minh, saùng cheá ra caùc saûn phaåm môùi. Töôûng töôïng ra nhöõng hình aûnh, maãu ngöôøi lyù töôûng laø ñieàu kieän quan troïng cho söï hình thaønh vaø phaùt trieån nhaân caùch. Caâu 6 : Söï Gioáng Vaø Khaùc Nhau Giöõa Nhaän Thöùc Caûm Tính Vaø Lyù Tính. Yù Nghóa Cuûa Chuùng. 1. Phaân bieät + Trình baøy caùc khaùi nieäm + Gioáng nhau : Laø quaù trình taâm lyù , laø quaù trình nhaän thöùc; Phaûn aùnh caùc ñaëc ñieåm cuûa söï vaät hieän töôïng ; Cung caáp tri thöùc cho con ngöôøi. + Khaùc nhau : • Ñoái töôïng phaûn aùnh : cuûa NTCT laø caùc ñaëc ñieåm beân ngoaøi coøn NTLT laø caùc ñaëc ñieåm beân trong, caùc moái quan heä • NTCT coù tính tröïc quan coøn NTLT coù tính giaùn tieáp • Khaùc vôùi NTCT, NTLT chæ xuaát hieän trong tình huoáng coù vaán ñeà • Khaùc vôùi NTCT, NTLT coù quan heä chaët cheõ hôn vôùi ngoân ngöõ • Tri thöùc maø NTCT mang laïi coøn chung chung, trong khi tri thöùc do NTLT mang laïi coù tính baûn chaát vaø tính khaùi quaùt cao. • Trình baøy khaùi quaùt nhaát veà khaùi nieäm, tính qui luaät cuûa caûm giaùc, tri giaùc ñeå so saùnh vôùi quaù trình tö duy, töôûng töôïng. +Moái quan heä giöõa chuùng 2. YÙ nghóa cuûa chuùng töùc laø yù nghóa cuûa nhaän thöùc caûm tính vaø yù nghóa nhaän thöùc lyù tính + YÙ nghóa cuûa nhaän thöùc caûm tính : • YÙ nghóa cuûa caûm giaùc : ( giaùo trình “ Taâm lyù hoïc trong quaûn trò vaø ñôøi soáng” –trang 40) • YÙ nghóa cuûa tri giaùc : ( ñuùc ruùt töø trang 50 – 54 trong giaùo trình noùi treân ) + YÙ nghóa cuûa NTLT • YÙ nghóa cuûa Tö duy : cung caáp tri thöùc ña daïng, saâu saéc, traùnh ñöôïc nhöõng nhaän ñònh caûm tính thieáu khaùch quan, laø phöông thöùc quan troïng nhaát ñeå saùng taïo caùi môùi, quyeát ñònh söï phaùt trieån trình ñoä xaõ hoäi • YÙ nghóa cuûa töôûng töôïng : coi baøi giaûng vaø trang 88 – 89 (giaùo trình neâu treân) Caâu 7 : Tính Maâu Thuaãn Vaø Thoáng Nhaát Cuûa Qui Luaät Veà Ngöôõng Caûm Giaùc Vaø Qui Luaät Thích Öùng. Neâu Yù Nghóa Cuûa Noù Vaø Cho 2 Ví Duï + Trình baøy 2 qui luaät + Tính maâu thuaãn cuûa 2 qui luaät : Qui luaät ngöôõng caûm giaùc Qui luaät thích öùng • Toàn taïi giôùi haïn veà cöôøng ñoä kích thích (toái thieåu, toái ña) ñeå gaây caûm giaùc Ù ngöôõng tuyeät ñoái • Trong vuøng caûm giaùc, moïi kích thích ñeàu ñöôïc nhaän bieát (con ngöôøi seõ coù caûm giaùc) • Giôùi haïn veà cöôøng ñoä kích thích coù theå bò vöôït qua nhôø söï ñieàu chænh ñoä nhaïy caûm tuyeät ñoái Ù khoâng coù ngöôõng tuyeät ñoái • Trong vuøng caûm giaùc nhöng kích thích coù cöôøng ñoä khoâng ñoåi vaø laëp ñi laëp laïi thì caûm giaùc daàn daàn maát haún + Tính thoáng nhaát cuûa 2 qui luaät : Söï ñieàu chænh ñoä nhaïy caûm laø coù giôùi haïn ñoái vôùi moãi ngöôøi, moãi cô quan phaân tích caûm giaùc => seõ luoân toàn taïi 1 cöôøng ñoä kích thích giôùi haïn naøo ñoù maø vöôït quaù thì con ngöôøi khoâng theå nhaän bieát ( khoâng theå coù caûm giaùc ). Ví duï : sieâu thanh thì con ngöôøi khoâng theå nghe thaáy. + YÙ nghóa cuûa töøng qui luaät: xem giaùo trình. Sau ñoù cho ví duï thöïc teá öùng duïng 2 qui luaät naøy trong ñôøi soáng hoaëc trong quaûn trò saûn xuaát Caâu 8: Treân Cô Sôû Nhöõng Hieåu Bieát Veà Nhaän Thöùc Lyù Tính, Haõy Lieân Töôûõng Ñeán Vieäc Söû Duïng Nguoàn Nhaân Löïc Xaõ Hoäi Sao Cho Coù Hieäu Quaû 1. Lieân töôûng xuaát phaùt töø nghieân cöùu quaù trình tö duy : Sinh vieân phaûi xuaát phaùt töø nhöõng noäi dung cuï theå trong phaàn noùi veà tö duy ñeå töø ñoù suy ra caùch söû duïng nguoàn nhaân löïc. Ví duï coù theå phaân tích 1 soá khía caïnh nhö sau : + Töø hieåu bieát veà caùc ñaëc ñieåm cuûa tö duy • Nhöõng ngöôøi thuï ñoäng, ít phaùt hieän ra nhöõng vaán ñeà vaø nhieäm vuï caàn tö duy : neân boá trí vieäc chuyeân moân saâu. Nhöõng ngöôøi ngöôïc laïi thì boá trí vaøo nhöõng coâng vieäc ñoøi hoûi tính saùng taïo. • Tö duy gaén lieán vôùi ngoân ngöõ neân ñeå phaùt trieån trình ñoä tö duy chung cuûa moïi ngöôøi, caàn phaûi naâng cao khaû naêng ngoân ngöõ cuûa hoï. Maët khaùc, nhöõng ngöôøi laøm coâng vieäc ñoøi hoûi phaûi tö duy nhieàu nhaát ñònh phaûi laø ngöôøi coù ngoân ngöõ phong phuù (noùi, vieát, nghó thaàm), saâu saéc ñeå dieãn ñaït yù töôûng. • Tö duy gaén lieàn vôùi nhaän thöùc caûm tính neân nhöõng ngöôøi laøm nghieân cöùu caàn phaûi thaâm nhaäp nhieàu vaøo thöïc tieãn. Maët khaùc, xaõ hoäi neân taïo ñieàu kieän cho nhöõng ngöôøi naøy coù ñieàu kieän thaâm nhaäp thöïc tieãn, traùnh nghieân cöùu theo kieåu baøn giaáy. • Tö duy coù tính giaùn tieáp. Moät trong nhöõng bieåu hieän cuûa noù laø ñöôïc söï trôï giuùp cuûa caùc coâng cuï nghieân cöùu. Do ñoù, ñeå phaùt huy khaû naêng tö duy cuûa nguoàn nhaân löïc, caàn taêng cöôøng caùc trang thieát bò coâng ngheä. + Töø hieåu bieát veà caùc phaåm chaát cuûa tö duy • Tö duy khaùi quaùt vaø saâu saéc cuûa tö duy laø phaåm chaát trí tueä giuùp con ngöôøi coù theå bao quaùt ñöôïc 1 phaïm vi roäng lôùn : Nhöõng ngöôøi coù khaû naêng khaùi quaùt cao neân boá trí vaøo nhöõng coâng vieäc nhö : quaûn lyù, nghieân cöùu • Tö duy linh hoaït : laø phaåm chaát trí tueä giuùp con ngöôøi coù theå thay ñoåi keá hoaïch hoaëc caùc giaûi phaùp neáu noù khoâng coøn phuø hôïp. Nhöõng ngöôøi coù phaåm chaát naøy neân boá trí vaøo nhöõng coâng vieäc coù nhieàu bieán ñoäng, haøm chöùa nhieàu baát ngôø (ví duï nhö laøm vieäc ôû phoøng kinh doanh) • Tö duy ñoäc laäp laø phaåm chaát quan troïng giuùp con ngöôøi töï tìm caùch giaûi quyeát ñöôïc vaán ñeà. Nhöõng ngöôøi coù phaåm chaát tö duy naøy thöôøng laø nhöõng con ngöôøi saùng taïo. Xaõ hoäi neân taïo ñieàu kieän boá trí vaø giuùp ñôõ hoï ñeå phaùt huy cao nhaát naêng löïc cuûa nhöõng ngöôøi naøy. Ví duï coù theå boá trí hoï laøm nghieân cöùu hoaëc chæ huy nhöõng coâng vieäc coù tính ñoäc laäp cao… • Tö duy nhanh : laø khaû naêng giaûi quyeát vaán ñeà trong 1 thôøi gian ngaén. Nhöõng ngöôøi coù phaåm chaát naøy caàn ñöôïc boá trí nhöõng coâng vieäc coù tính ñoät bieán. Ngheà caûnh saùt hình söï laø 1 trong nhöõng ngheà ñoøi hoûi cao veà phaåm chaát naøy. + Töø hieåu bieát veà caùc thao taùc tö duy + Töø hieåu bieát veá quaù trình tö duy 2. Lieân töôûng vieäc boá trí nhaân löïc xuaát phaùt töø nghieân cöùu quaù trính töôûng töôïng : suy ra töø vai troø cuûa töôûng töôïng. Caâu 10 : Haønh Ñoäng Yù Chí Trong Moái Quan Heä Qua Laïi Vôùi Hoaït Ñoäng Nhaän Thöùc. Öùng Duïng Cuûa Noù Trong Quaûn Lyù Kinh Teá 1. Haønh ñoäng yù chí trong moái quan heä qua laïi vôùi hoaït ñoäng nhaän thöùc. a. Nhaän thöùc caøng saâu => yù chí caøng cao + Nhaän thöùc aûnh höôûng ñeán caùc phaåm chaát cuûa yù chí : • Neáu khoâng coù nhaän thöùc ñuùng thì muïc tieâu cuûa haønh ñoäng seõ sai • Khoâng nhaän thöùc ñuû roäng vaø saâu thì khoù coù theå ñoäc laäp giaûi quyeát vaán ñeà • Neáu khoâng coù tính nhaïy caûm cao, khoâng coù phaåm chaát tö duy nhanh, khoâng ñuû kieán thöùc vaø kinh nghieäm ( trí nhôù toát ) thì khoù coù theå quyeát ñoaùn hoaëc seõ daãn tôùi sai laàm. • Söï hieåu bieát veà qui luaät vaän ñoäng, veà muïc tieâu vaø phöông phaùp haønh ñoäng laø cô sôû cho tính kieân trì. Neáu ngöôïc laïi thì chæ laø nhöõng ngöôøi coá chaáp hay lì lôïm. • Nhaän thöùc cuõng laø cô sôû quan troïng ñeå con ngöôøi ta töï chuû trong haønh ñoäng. + Nhaän thöùc ghi daáu aán leân caùc loaïi haønh ñoäng yù chí • Neáu khoâng coù nhaän thöùc ñaày ñuû thì chæ coù haønh ñoäng coù yù chí giaûn ñôn • Haønh ñoäng coù yù chí caáp baùch chæ ñaït hieäu quaû cao khi chuû theå nhaän thöùc nhanh, vaø coù kinh nghieäm toát (trí nhôù toát). • Ñeå thöïc hieän haønh ñoäng coù yù chí phöùc taïp thì phaûi coù nhaän thöùc ñuùng, ñaày ñuû, saùng taïo ñeå ñeà ra muïc tieâu, löïa choïn phöông phaùp, saùng taïo phöông phaùp môùi, kieåm tra phaùt hieän vaán ñeà, ñieàu chænh ñuùng….ñeå ñaït keát quaû toát. b. YÙ chí caøng cao nhaän thöùc caøng toát Nhaän thöùc laø nhöõng quaù trình noái tieáp nhau suoát ñôøi; Thöôøng xuyeân gaëp nhöõng khoù khaên; YÙ chí caøng cao, con ngöôøi caøng taäp trung ñöôïc moïi khaû naêng ñeå nhaän thöùc toát c. Nhaän thöùc aûnh höôûng ñeán 2 loaïi haønh ñoäng töï ñoäng hoaù Nhaän thöùc caøng toát thì vieäc hình thaønh kyõ xaûo caøng nhanh; Nhaän thöùc caøng saâu hay noâng seõ taùc ñoäng ñeán vieäc duy trì kyõ xaûo laâu hay mau; Nhaän thöùc ñuùng goùp phaàn töø boû nhöõng thoùi quen xaáu, taïo ra thoùi quen toát. 2. ÖÙng duïng cuûa noù trong quaûn lyù kinh teá : Xuaát phaùt töø moái quan heä treân ñaây. Caâu 11 : Caùc Phaåm Chaát Taâm Lyù Cuûa Con Ngöôøi ? Söï Hình Thaønh Vaø Phaùt Trieån ? + Caùc phaåm chaát taâm lyù cuûa con ngöôøi chính laø caùc thuoäc tính cuûa nhaân caùch. + Veà söï hình thaønh vaø phaùt trieån : trình baøy söï hình thaønh vaø phaùt trieån cuûa töøng phaåm chaát (xu höôùng, naêng löïc, tính caùch, khí chaát ), ñoàng thôøi phaân tích caùc nhaân toá aûnh höôûng. (xem giaùo trình keát hôïp baøi giaûng treân lôùp) Caâu 13 : Hoaït ñoäng giao tieáp coù yù nghóa nhö theá naøo trong ñôøi soáng xaõ hoäi. Laøm theá naøo ñeå naâng cao hieäu quaû cuûa hoaït ñoäng giao tieáp trong quaûn lyù ? 1. Vai troø cuûa hoaït ñoäng giao tieáp a. Khaùi nieäm giao tieáp b. Trình baøy ngaén goïn 3 khía caïnh cuûa giao tieáp c. Vai troø cuûa giao tieáp • Giao tieáp thieát laäp caùc moái quan heä ( quan heä lieân nhaân caùch vaø caùc quan heä khaùc ) • Giao tieáp giuùp vaän haønh vaø phaùt trieån caùc moái quan heä • Giao tieáp laø yeáu toá khoâng theå thieáu trong hoaït ñoäng nhaän thöùc cuûa con ngöôøi. • Giao tieáp laø yeáu toá taùc ñoäng ñeán vieäc hình thaønh nhaân caùch con ngöôøi ( taùc ñoäng vaøo xu höôùng, naêng löïc, tính caùch, khí chaát ) 2. Caùch naâng cao hieäu quaû hoaït ñoäng giao tieáp trong quaûn lyù a. Phaûi hieåu roõ baûn thaân veà : muïc ñích giao tieáp, naêng löïc giao tieáp, kyõ xaûo giao tieáp. b. Phaûi tìm hieåu ñoái töôïng giao tieáp veà : nhu caàu, mong muoán, taâm theå, vò theå, trình ñoä….. c. Phaûi reøn luyeän kyõ xaûo giao tieáp : caùch söû duïng caùc phöông tieän giao tieáp d. Phaûi vaän duïng caùc qui luaät : aùm thò, thuyeát phuïc, laây lan, laây truyeàn, baét chöôùc e. Phaûi bieát caùch tieáp thu vaø xöû lyù thoâng tin phaûn hoài f. V.v….