Cách làm bản nhạc có chú giải

b¨ng, nh−ng Ýt khi ®−îc sö dông. u - Kh«ng biÕt M· u cho biÕt tèc ®é lµ kh«ng ®−îc biÕt. z - Lo¹i kh¸c M· z cho biÕt kh«ng mét m· nµo kh¸c phï hîp víi tèc ®é cña b¨ng. 04 CÊu h×nh cña c¸c kªnh ph¸t l¹i M· ch÷ c¸i mét ký tù cho biÕt cÊu h×nh cña c¸c kªnh ph¸t l¹i cña tµi liÖu b¶n ghi ©m. C¸c m· cho mét kªnh, ©m thanh næi, bèn kªnh, vµ cÊu h×nh kh¸c cña c¸c kªnh ph¸t l¹i ®−îc m· ho¸ trªn c¬ së cã chØ ®Þnh râ vÒ kªnh ph¸t l¹i. C¸c m· nµy kh«ng dïng cho cÊu h×nh cña c¸c kªnh thu, trõ khi tÊt c¶ c¸c kªnh ®Òu dù kiÕn cho ph¸t l¹i. Ký tù lÊp ®Çy ( | ) ®−îc sö dông khi kh«ng cã ý ®Þnh m· ho¸ vÞ trÝ nµy. m - Mét kªnh M· m cho biÕt b¶n ghi ©m ®−îc cÊu h×nh ®Ó ph¸t l¹i trªn mét kªnh. - 153 - q - Bèn kªnh M· q cho biÕt b¶n ghi ©m ®−îc cÊu h×nh ®Ó ph¸t l¹i trªn bèn kªnh kh¸c nhau. s - ¢m thanh næi M· s cho biÕt b¶n ghi ©m ®−îc cÊu h×nh ®Ó ph¸t l¹i trªn hai kªnh kh¸c nhau. u - Kh«ng biÕt M· u cho biÕt kh«ng biÕt vÒ cÊu h×nh cña kªnh ph¸t l¹i. z - Kh¸c M· z cho biÕt kh«ng mét m· nµo kh¸c phï hîp víi cÊu h×nh cña kªnh ph¸t l¹i. 05 §é réng/®é s©u r·nh ©m thanh M· ch÷ c¸i mét ký tù cho biÕt chiÒu réng cña r·nh ghi ©m cña ®Üa hoÆc ®é s©u cña r·nh ©m thanh æ ®Üa. Ký tù lÊp ®Çy ( | ) ®−îc sö dông khi kh«ng cã ý ®Þnh m· ho¸ vÞ trÝ nµy. m - R·nh nhá/máng M· m cho biÕt ®©y lµ ®Üa r·nh nhá hoÆc lµ èng trô m¶nh. §Üa ®−îc s¶n xuÊt ®Ó ch¹y víi tèc ®é 16, 33 1/3 vµ 45 vßng/phót th−êng lµ lo¹i r·nh nhá. èng trô ghi ©m ch¹y víi tèc ®é 160 vßng/phót (200 r·nh/inch) th× th−êng ®−îc chÕ t¹o víi r·nh m¶nh. n - Kh«ng ¸p dông M· n cho biÕt tµi liÖu kh«ng chøa r·nh. Nã ®−îc sö dông cho b¨ng vµ ®Üa nghe compact. s - R·nh to/r·nh chuÈn M· s cho biÕt r·nh to hoÆc r·nh chuÈn. §Üa s¶n xuÊt ®Ó ch¹y 78 vßng/phót th−êng lµ r·nh to. C¸c èng trô ch¹y 120 vßng/phót (100 r·nh/inch) th−êng lµ lo¹i r·nh chuÈn. u - Kh«ng biÕt M· u cho biÕt chiÒu réng/®é s©u r·nh ©m thanh lµ kh«ng ®−îc biÕt. z - Lo¹i kh¸c M· z cho biÕt kh«ng mét m· nµo kh¸c phï hîp víi chiÒu réng vµ ®é s©u r·nh ©m thanh. 06 KÝch th−íc M· ch÷ c¸i mét ký tù cho biÕt ®−êng kÝnh cña cuén b¨ng hoÆc ®Üa, hoÆc kÝch th−íc cña b¨ng casset, hép b¨ng, hoÆc èng trô. Ký tù lÊp ®Çy ( | ) ®−îc sö dông khi kh«ng cã ý ®Þnh m· ho¸ vÞ trÝ nµy. - 154 - a, b, c, e, f, g - 3 inch,...v.v C¸c m· a, b, c, e, f, g cho biÕt ®−êng kÝnh cña cuén b¨ng, ®Üa hoÆc èng trô øng víi mét trong c¸c m· ®· x¸c ®Þnh. j - 3 7/8 x 2 1/2 inch M· j cho biÕt chiÒu cao vµ chiÒu réng cña b¨ng casset lµ 3 7/8 x 2 1/2 inch. §©y lµ m· sö dông cho b¨ng casset compact chuÈn. n - Kh«ng ¸p dông M· n cho biÕt vÞ trÝ nµy kh«ng ¸p dông v× tµi liÖu ghi ©m kh«ng ph¶i lµ cuén b¨ng, ®Üa, b¨ng casset, hép b¨ng hoÆc èng trô ghi ©m. o - 1/4 x 3 7/8 inch M· o cho biÕt chiÒu réng vµ chiÒu cao cña hép b¨ng lµ 5 1/4 x 3 7/8 inch. §©y lµ m· sö dông cho hép b¨ng ghi ©m chuÈn. s - 3/4 x 4 inch M· s cho biÕt kÝch th−íc èng trô lµ 2 3/4 inch (®−êng kÝnh) x 4 inch (chiÒu dµi). u - Kh«ng biÕt M· u cho biÕt kÝch cì cña tµi liÖu lµ kh«ng ®−îc biÕt. z - Kh¸c M· z cho biÕt mÆc dï tµi liÖu lµ cuén b¨ng hë , ®Üa, b¨ng casset, hép b¨ng, hoÆc èng trô nh−ng kh«ng mét m· nµo ë trªn lµ phï hîp. 07 ChiÒu réng b¨ng ghi ©m M· ch÷ c¸i mét ký tù cho biÕt chiÒu réng cña b¨ng ghi ©m. B¨ng casset lµ m· l, hép b¨ng lµ m· m, vµ cuén b¨ng hµm chøa m· m. Ký tù lÊp ®Çy ( | ) ®−îc sö dông khi kh«ng cã ý ®Þnh m· ho¸ vÞ trÝ nµy. l - 1/8 inch M· l cho biÕt chiÒu réng cña b¨ng ghi ©m lµ 1/8 inch. HÇu hÕt c¸c b¨ng casset dïng b¨ng ghi ©m 1/8 inch. m - 1/4 inch M· m cho biÕt chiÒu réng cña b¨ng ghi ©m lµ 1/4 inch. Mét sè cuén b¨ng chuyªn nghiÖp vµ b¨ng th−¬ng phÈm, kh«ng chuyªn nghiÖp, vµ hép b¨ng 8 r·nh sö dông b¨ng ghi ©m 1/4 inch. n - Kh«ng ¸p dông M· n cho biÕt tµi liÖu kh«ng ph¶i b¨ng hoÆc kh«ng bao gåm b¨ng ghi ©m. ThÝ dô, m· n ®−îc sö dông khi tµi liÖu lµ ®Üa. - 155 - o - 1/2 inch M· o cho biÕt chiÒu réng cña b¨ng ghi ©m lµ 1/2 inch. C¸c phßng thu b¨ng th−êng dïng b¨ng ghi ©m 1/2 inch Mét sè hép b¨ng 8 r·nh ®−îc t¹o ra trªn b¨ng ghi ©m 1/2 inch. p - 1 inch M· p cho biÕt chiÒu réng cña b¨ng ghi ©m lµ 1 inch. C¸c phßng thu b¨ng hay dïng b¨ng ghi ©m 1 inch. Mét sè hép b¨ng 8 r·nh ®−îc chÕ t¹o trªn b¨ng ghi ©m 1 inch. u - Kh«ng biÕt M· u cho biÕt chiÒu réng cña b¨ng ghi ©m lµ kh«ng ®−îc biÕt. z - Kh¸c M· z cho biÕt kh«ng mét m· nµo kh¸c phï hîp víi chiÒu réng cña b¨ng ghi ©m. 08 CÊu h×nh b¨ng ghi ©m M· ch÷ c¸i mét ký tù cho biÕt sè r·nh trªn b¨ng ghi ©m. B¨ng casset lµ m· c, hép b¨ng lµ m· d. Kh«ng cã sè r·nh cña cuén b¨ng ghi ©m. Ký tù lÊp ®Çy ( | ) ®−îc sö dông khi kh«ng cã ý ®Þnh m· ho¸ vÞ trÝ nµy. a - Mét r·nh M· a cho biÕt cÊu h×nh cña b¨ng ghi ©m lµ mét hoÆc r·nh ®¬n. b - Hai r·nh M· b cho biÕt cÊu h×nh cña b¨ng ghi ©m lµ hai r·nh. CÊu h×nh hai r·nh cho phÐp hai r·nh (kªnh) cïng ghi ©m trªn mét b¨ng ghi ©m. Nã cã thÓ ®−îc sö dông cho b¨ng casset ghi mono hai h−íng vµ ghi ©m thanh næi (stereo) theo mét h−íng. c - Bèn r·nh M· c cho biÕt cÊu h×nh cña b¨ng ghi ©m lµ bèn r·nh. CÊu h×nh bèn r·nh cho phÐp 4 r·nh (kªnh) cïng ghi trªn 1 b¨ng ghi ©m. Nã cã thÓ ®−îc sö dông cïng víi b¨ng casset chuÈn cho phÐp ghi ©m thanh næi (stereo) theo hai h−íng vµ cïng ghi 4 kªnh theo mét h−íng. d - 8 r·nh M· d cho biÕt cÊu h×nh cña b¨ng ghi ©m lµ 8 r·nh. CÊu h×nh 8 r·nh ®−îc dïng ®Ó ghi ©m 4 kªnh, mét kªnh, ©m thanh næi. Hép b¨ng th−¬ng phÈm cã 8 r·nh, cho 4 cÆp ghi ©m thanh næi (hai r·nh). e - 12 r·nh M· e cho biÕt cÊu h×nh cña b¨ng ghi ©m lµ 12 r·nh. CÊu h×nh 12 r·nh ®−îc dïng trong phßng ghi ©m chuyªn nghiÖp cho phÐp kiÓm so¸t riªng biÖt c¸c r·nh kh¸c nhau, sau ®ã trén ®Ó ®−a ra b¶n ghi ©m thanh næi hoÆc 4 kªnh. - 156 - f - 16 r·nh M· f cho biÕt cÊu h×nh cña b¨ng ghi ©m lµ 16 r·nh. CÊu h×nh 16 r·nh ®−îc dïng trong phßng ghi ©m chuyªn nghiÖp cho phÐp kiÓm so¸t riªng biÖt c¸c r·nh kh¸c nhau, sau ®ã trén ®Ó ®−a ra b¶n ghi ©m thanh næi hoÆc 4 kªnh. n - Kh«ng ¸p dông M· n cho biÕt tµi liÖu kh«ng ph¶i lµ b¨ng ghi ©m hoÆc kh«ng bao gåm b¨ng ghi ©m. ThÝ dô, m· n ®−îc sö dông khi tµi liÖu lµ ®Üa. u - Kh«ng biÕt M· u cho biÕt cÊu h×nh cña b¨ng ghi ©m lµ kh«ng ®−îc biÕt. z - Kh¸c M· z cho biÕt kh«ng mét m· nµo kh¸c phï hîp víi cÊu h×nh cña b¨ng ghi ©m. 09 Lo¹i ®Üa, èng trô hoÆc b¨ng ghi ©m M· mét ký tù ch÷ c¸i cho biÕt d¹ng ®Üa, èng trô hoÆc b¨ng ghi ©m. Ký tù lÊp ®Çy ( | ) ®−îc sö dông khi kh«ng cã ý ®Þnh m· ho¸ vÞ trÝ nµy. a - B¨ng gèc M· a cho biÕt tµi liÖu lµ b¨ng gèc. B¨ng gèc lµ b¨ng s¶n xuÊt hoµn thiÖn sau cïng, lµ b¶n trén ©m cuèi cïng bao gåm qu¸ tr×nh xö lý ®Æc biÖt nh− c©n b»ng, nÐn ©m, ®Þnh pha vµ tæng hîp ©m. B¨ng gèc dïng ®Ó t¹o ra ®Üa gèc hoÆc b¨ng sao gèc. b - B¨ng gèc sao l¹i M· b cho biÕt tµi liÖu lµ b¨ng gèc sao l¹i, b¨ng tiÕng ®−îc s¶n xuÊt tõ b¨ng gèc. B¨ng gèc sao l¹i ®−îc ph¸t trªn m¸y quay b¨ng ®Ó t¹o ra b¨ng tiÕng cho casset, hép b¨ng, hoÆc cuén b¨ng. d - §Üa gèc (©m b¶n) M· d cho biÕt tµi liÖu lµ ®Üa gèc ©m b¶n. Trong c«ng nghÖ s¶n xuÊt ®Üa thêi kú ®Çu, ®Üa th−êng ®−îc nÐn tõ ®Üa gèc bäc kim lo¹i, hoÆc gäi lµ ®Üa khu«n. Tõ khi ghi ©m th−¬ng m¹i ph¸t triÓn, ®Üa gèc ®−îc sö dông vµ tiÕp tôc ®Ó tõ ®ã cã thÓ t¹o ra c¸c ®Üa mÑ, tõ ®ã c¸c khu«n kim lo¹i bÒn v÷ng vµ cã thÓ sö dông l©u dµi. i - B¶n ghi nhanh (ghi t¹i chç) M· i cho biÕt ®©y lµ b¶n ghi nguyªn b¶n cña sù kiÖn ©m thanh hoÆc biÓu diÔn ©m nh¹c víi môc ®Ých cã thÓ ph¸t l¹i trùc tiÕp mµ kh«ng cÇn ph¶i xö lý thªm n÷a. Trong thêi kú ®Çu cña c«ng nghÖ ghi ©m, mçi mét buæi biÓu diÔn ®«i khi ®−îc ghi ®ång thêi trªn vµi èng trô ghi ©m hoÆc vµi ®Üa. TÊt c¶ c¸c cuéc ghi ©m nµy ®Òu b¾t buéc ph¶i ghi t¹i chç. m - S¶n xuÊt hµng lo¹t M· m cho biÕt tµi liÖu lµ ®Üa ®−îc s¶n xuÊt hµng lo¹t. §a sè c¸c ®Üa th−¬ng m¹i ®Òu ®−îc s¶n xuÊt hµng lo¹t. C¸c ®Üa s¶n xuÊt hµng lo¹t ®−îc nÐn theo ph−¬ng ph¸p c¬ häc ®Ó ph©n phèi, - 157 - hoÆc lµ cho th−¬ng m¹i hoÆc lµ cho t− nh©n; còng nh− vËy, c¸c b¨ng th−¬ng m¹i ®−îc t¹o ra tõ b¨ng gèc sao ®Ó ph©n phèi th−¬ng m¹i hoÆc t− nh©n. C¸c ®Üa hoÆc b¨ng ghi ©m ®−îc ph¸t hµnh d−íi d¹ng in h¹n chÕ hoÆc ph¸t hµnh h¹n chÕ ®Ó ph©n phèi cho t− nh©n còng ®−îc m· ho¸ b»ng m· nµy. C¸c b¨ng ghi ©m vµ èng trô ghi ©m, ®Üa s¶n xuÊt hµng lo¹t th−êng bao gåm tªn cña c«ng ty ph¸t hµnh, sè ph¸t hµnh, vµ th«ng tin th− môc trªn nh·n in hoÆc trªn hép chøa b¨ng, ®Üa hoÆc èng trô. n - Kh«ng ¸p dông M· n cho biÕt tµi liÖu kh«ng ph¶i ®Üa, èng trô hoÆc b¨ng ghi ©m. r - §Üa mÑ (d−¬ng b¶n) M· r cho biÕt tµi liÖu lµ b¶n sao chÝnh x¸c cña ®Üa nguyªn b¶n ®−îc Ðp ghi tõ ®Üa gèc. Tõ ®Üa mÑ kim lo¹i cã thÓ t¹o ra khu«n kim lo¹i ©m b¶n ®Ó Ðp ra ®Üa cho ph¸t hµnh. Tõ mét ®Üa mÑ cã thÓ t¹o ra mét sè khu«n kim lo¹i. s - Khu«n ®Üa (©m b¶n) M· s cho biÕt ®©y lµ tÊm kim lo¹i ©m b¶n, ®−îc s¶n xuÊt tõ ®Üa mÑ b»ng kü thuËt m¹ ®iÖn. Tõ khu«n nµy cã thÓ Ðp ®−îc 500 dÕn 750 ®Üa. t - Ðp thö M· t cho biÕt ®©y lµ ®Üa Ðp thö qua ®ã t¹o ra mét ®Üa hoµn chØnh hoÆc mét sè ®Üa Ðp rÊt h¹n chÕ. Nã ®−îc t¹o ra ®Ó nghe thö tr−íc khi quyÕt ®Þnh cã s¶n xuÊt tiÕp b»ng Ðp hay kh«ng. u - Kh«ng biÕt M· u cho biÕt d¹ng ®Üa, èng trô, æ ®Üa hoÆc b¨ng ghi ©m lµ kh«ng biÕt. M· nµy còng ®−îc sö dông khi kh«ng x¸c ®Þnh ®−îc tµi liÖu cã ph¶i lµ b¶n ghi ©m t¹i chç hoÆc b¶n ®−îc s¶n xuÊt hµng lo¹t hay kh«ng. z - Lo¹i kh¸c M· z cho biÕt kh«ng mét m· nµo kh¸c phï hîp víi d¹ng ®Üa, æ ®Üa hoÆc b¨ng ghi ©m. 10 Lo¹i vËt liÖu M· ch÷ c¸i mét ký tù cho biÕt lo¹i vËt liÖu ®−îc sö dông trong s¶n xuÊt ®Üa vµ èng trô (c¶ ®Üa ghi t¹i chç vµ ®Üa s¶n xuÊt hµng lo¹t). HÇu hÕt ®Üa s¶n xuÊt hµng lo¹t hiÖn nay ®−îc lµm b»ng nhùa vinyl. Tr−íc ®©y ®Üa lµm b»ng s¸p, nh«m, axetat, hoÆc sen l¾c. §Üa nghe compact (®Üa CD) lµm b»ng polycacbonat cã phñ mét líp bÒ mÆt ph¶n x¹ (th−êng b»ng nh«m). Ký tù lÊp ®Çy ( | ) ®−îc sö dông khi kh«ng cã ý ®Þnh m· ho¸ vÞ trÝ nµy. a - S¬n phñ M· a cho biÕt ®Üa hoÆc èng trô ®−îc lµm b»ng vËt liÖu s¬n phñ. - 158 - i - Kim lo¹i M· i cho biÕt ®Üa hoÆc èng trô ®−îc lµm b»ng kim lo¹i. Nh÷ng èng trô ghi ©m thêi kú ®Çu ®−îc lµm b»ng kim lo¹i (l¸ thiÕc). m - Kim lo¹i vµ chÊt dÎo M· m cho biÕt ®Üa hoÆc èng trô ®−îc lµm b»ng kim lo¹i vµ chÊt dÎo. PhÇn kim lo¹i cña nh÷ng ®Üa nh− vËy th−êng lµ líp máng ®−îc tr¸ng trªn nÒn chÊt dÎo. n - Kh«ng ¸p dông M· n cho biÕt tµi liÖu kh«ng ph¶i lµ ®Üa hoÆc èng trô. p - ChÊt dÎo M· p cho biÕt ®Üa hoÆc èng trô ®−îc lµm b»ng chÊt dÎo. HÇu hÕt c¸c ®Üa th−¬ng m¹i ®−¬ng ®¹i hoÆc ®Üa s¶n xuÊt hµng lo¹t cã tèc ®é 16, 33 1/3 vµ 45 vßng/phót ®−îc lµm b»ng chÊt dÎo. s - Sen l¾c M· s cho biÕt ®Üa hoÆc èng trô ®−îc lµm b»ng sen l¾c. HÇu hÕt c¸c ®Üa th−¬ng m¹i hoÆc ®Üa s¶n xuÊt hµng lo¹t cã tèc ®é 78 vßng/phót ®−îc lµm b»ng sen l¾c. w - S¸p M· w cho biÕt ®Üa hoÆc èng trô ®−îc lµm b»ng s¸p. HÇu hÕt c¸c æ ®Üa ghi nhanh ®−îc lµm b»ng s¸p. u - Kh«ng biÕt M· u cho biÕt kh«ng biÕt lo¹i vËt liÖu dïng trong s¶n xuÊt ®Üa hoÆc èng trô. 11 Lo¹i c¾t r·nh M· ch÷ c¸i mét ký tù cho biÕt kiÓu c¾t c¸c r·nh ghi ©m trªn ®Üa. ViÖc sö dông yÕu tè nµy chñ yÕu lµ ®Ó nhËn d¹ng c¸c ®Üa chøa lo¹i r·nh theo chiÒu s©u. Ký tù lÊp ®Çy ( | ) ®−îc sö dông khi kh«ng cã ý ®Þnh m· ho¸ vÞ trÝ nµy. h - C¾t theo chiÒu s©u M· h cho biÕt ®©y lµ lo¹i c¾t th¼ng ®øng, mµ kh«ng cã th«ng tin ghi theo chiÒu ngang khi t¹o l¹i ©m thanh. TÊt c¶ c¸c lo¹i èng trô vµ mét sè ®Üa ®êi cò cã c¸ch c¾t nµy. l - C¾t ngang hoÆc tæ hîp M· l cho biÕt ®−êng c¾t chøa th«ng tin theo chiÒu ngang ®Ó t¹o l¹i ©m thanh. Nh÷ng lo¹i ®Üa nh− vËy còng cã thÓ cã c¸c thµnh phÇn theo chiÒu th¼ng ®øng tham gia t¹o ©m thanh. HÇu hÕt c¸c ®Üa hiÖn ®¹i (cã nghÜa lµ c¸c ®Üa 4 kªnh vµ ®Üa gÇn ©m thanh næi) chøa c¶ hai th«ng tin chiÒu ngang vµ chiÒu th¼ng ®øng vµ ®−îc m· ho¸ lµ l. C¸c ®Üa h¸t mono th−êng chØ chøa th«ng tin theo chiÒu ngang. - 159 - n - Kh«ng ¸p dông M· n cho biÕt tµi liÖu kh«ng ph¶i lµ ®Üa hoÆc èng trô. C¸c ®Üa nghe compact ®−îc g¸n m· n v× chóng chøa c¸c lç chø kh«ng ph¶i lµ r·nh c¾t. u - Kh«ng biÕt M· u cho biÕt lo¹i c¾t r·nh lµ kh«ng ®−îc biÕt. 12 §Æc ®iÓm ph¸t l¹i ©m thanh M· ch÷ c¸i mét ký tù cho biÕt ®Æc ®iÓm ph¸t l¹i cña b¶n ghi ©m. §Æc ®iÓm ch¹y l¹i bao gåm thiÕt bÞ ®Æc biÖt hoÆc sù hiÖu chØnh cÇn thiÕt ®Ó t¹o l¹i ©m ®óng yªu cÇu. M· nµy kh«ng sö dông ®Ó chØ c¸c qu¸ tr×nh ®Æc biÖt ®−îc sö dông trong khi ghi ©m trõ khi c¸c qu¸ tr×nh nµy cÇn ¸p dông trong khi ph¸t l¹i. C¸c m· nµy chØ ®−îc sö dông nÕu tµi liÖu trong tay cã th«ng tin râ rµng vÒ ®Æc ®iÓm ch¹y l¹i yªu cÇu. Ký tù lÊp ®Çy ( | ) ®−îc sö dông khi kh«ng cã ý ®Þnh m· ho¸ vÞ trÝ nµy. a - ChuÈn NAB M· a cho biÕt chuÈn cña HiÖp héi c¸c tæ chøc Ph¸t thanh Quèc gia (NAB) ®−îc sö dông ®Ó sao chÐp l¹i b¶n ghi ©m vµ bé ®iÒu chØnh cña NAB cÇn ph¶i cã ®Ó t¹o l¹i ©m thanh. b - ChuÈn CCIR M· b cho biÕt chuÈn cña Uû ban Cè vÊn Ph¸t thanh (CCIR) ®−îc sö dông ®Ó sao chÐp l¹i b¶n ghi ©m vµ bé ®iÒu chØnh cña CCIR lµ cÇn thiÕt ®Ó t¹o l¹i ©m thanh. c - M· ho¸ Dolby - B M· c cho biÕt m· ho¸ Dolby-B, ®−îc sö dông cho b¨ng ghi ©m, yªu cÇu bé gi¶i m· Dolby-B. Nã ghi râ trªn b¶n ghi ©m th−¬ng m¹i b»ng ký hiÖu D kÐp (kh«ng cã chØ dÉn m· ho¸ Dolby- C). NÕu Dolby ®−îc sö dông cho b¨ng ghi ©m mµ kh«ng cã chØ dÉn kh¸c, th× cã thÓ sö dông m· cña Dolby-B. BÊt chÊp sù cã mÆt cña D-kÐp hoÆc “Dolby” ë ®Üa ghi ©m, th× m· nµy còng kh«ng bao giê ®−îc sö dông cho c¸c ®Üa th−¬ng m¹i. d - M· ho¸ dbx M· d cho biÕt tµi liÖu ®−îc m· ho¸ dbx. M· nµy ®−îc sö dông cho ®Üa hoÆc b¨ng ghi ©m mµ trªn nh·n hoÆc bao gãi ghi râ yªu cÇu gi¶i m· dbx. NÕu tµi liÖu m« t¶ chØ râ dbx ®−îc sö dông trong khi ghi ©m nh−ng nã cã thÓ sö dông thiÕt bÞ ph¸t l¹i th«ng th−êng, th× kh«ng sö dông m· nµy. e - Ghi ©m kü thuËt sè M· e cho biÕt tµi liÖu lµ ®Üa hoÆc b¨ng, ®ßi hái thiÕt bÞ ph¸t l¹i lµ lo¹i kü thuËt sè, nh− ®Üa compact Phillips/Sony hoÆc b¨ng ghi ©m biÕn ®iÖu m· xung Sony. M· e kh«ng ®−îc sö dông khi cã th«ng tin lµ cã sö dông thiÕt bÞ sè ho¸ khi ghi ©m, nh−ng thiÕt bÞ ph¸t l¹i t−¬ng tù còng ®−îc sö dông. Kh«ng cã nh÷ng lo¹i ®Üa ghi ©m th−¬ng m¹i nh− vËy tr−íc n¨m 1982, vµ còng kh«ng cã c¸c ®Üa hoÆc b¨ng ghi ©m t−¬ng tù ®ßi hái m· e. - 160 - f - M· ho¸ Dolby - A M· f cho biÕt tµi liÖu ®ßi hái thiÕt bÞ ch¹y l¹i lµ Dolby-A. Nã chØ sö dông cho b¨ng gèc hoÆc c¸c b¨ng ghi ©m kh¸c mµ cã chØ dÉn râ rµng r»ng viÖc ghi ©m Dolby-A chuyªn nghiÖp ®−îc sö dông, vµ yªu cÇu ph¶i gi¶i m· Dolby-A. M· ho¸ Dolby-A kh«ng bao giê ®−îc sö dông cho ®Üa hoÆc b¨ng th−¬ng phÈm. (B¨ng ghi t¹i chç cã nh·n hiÖu lµ “Dolby” kh«ng cã chØ dÉn kh¸c th× th−êng lµ Dolby-B, b¨ng ghi ©m casset ®Æc biÖt). g - M· ho¸ Dolby - C M· g cho biÕt tµi liÖu ®ßi hái thiÕt bÞ ph¸t l¹i ph¶i lµ Dolby-C. Nã ®−îc sö dông cho b¨ng ghi ©m mµ trªn nh·n hoÆc bao gãi chØ râ lµ ph¶i sö dông thiÕt bÞ Dolby-C. BiÓu t−îng “Dolby” hoÆc D kÐp mµ kh«ng cã sù gi¶i thÝch ®Æc biÖt th× th−êng lµ chØ Dolby-B. h - M· ho¸ CX M· h cho biÕt tµi liÖu ®ßi hái thiÕt bÞ ph¸t l¹i ph¶i hç trî m· ho¸ CX. Nã ®−îc sö dông cho b¶n ghi ©m cã biÓu t−îng hoÆc nh·n g¸n CX. Nh÷ng b¶n ghi ©m nh− thÕ cã thÓ ®−îc d¸n nh·n t−¬ng thÝch víi thiÕt bÞ ph¸t l¹i th«ng dông. Cho ®Õn n¨m 1981, kh«ng cã b¶n ghi ©m CX ®−îc xuÊt b¶n. n - Kh«ng ¸p dông M· n cho biÕt tµi liÖu kh«ng cã ®Æc ®iÓm ph¸t l¹i . u - Kh«ng biÕt M· u cho biÕt ®Æc ®iÓm ph¸t l¹i cña tµi liÖu lµ kh«ng ®−îc biÕt. z - Lo¹i kh¸c M· z cho biÕt kh«ng mét m· nµo kh¸c phï hîp víi ®Æc ®iÓm ph¸t l¹i cña tµi liÖu. 13 Kü thuËt thu vµ l−u tr÷ M· ch÷ c¸i mét ký tù cho biÕt ©m thanh ®−îc thu vµ b¶o qu¶n nh− thÕ nµo. C¸c tµi liÖu ghi ©m thu l¹i còng ®−îc m· ho¸ nh− kü thuËt b¶o qu¶n vµ thu gèc, cho dï viÖc thu l¹i nh− vËy cã thÓ cã sö dông kü thuËt kh¸c. Ký tù lÊp ®Çy ( | ) ®−îc sö dông khi kh«ng cã ý ®Þnh m· ho¸ vÞ trÝ nµy. a - Thu ©m ©m häc, l−u tr÷ trùc tiÕp M· a cho biÕt ®©y lµ kü thuËt thu ©m th−êng (kh«ng dïng ®iÖn) vµ l−u tr÷ trùc tiÕp ©m thanh: th«ng th−êng viÖc ghi ©m sö dông ®Üa hoÆc èng trô, thu ©m sö dông loa vµ mµng rung vµ ghi trùc tiÕp lªn mÆt ®Üa gèc. HÇu hÕt d¹ng ghi ©m ®−îc sö dông tõ tr−íc 1927/29 tr−íc khi mµ thiÕt bÞ ghi ©m ®iÖn tö ®−îc chÕ t¹o. b - L−u tr÷ trùc tiÕp, kh«ng ©m häc M· b cho biÕt ®©y lµ kü thuËt l−u tr÷ trùc tiÕp (nh−ng kh«ng ph¶i lµ thu ©m th−êng) kh«ng cã ©m thanh: thu ©m sö dông thiÕt bÞ ®iÖn tö vµ l−u trùc tiÕp lªn bÒ mÆt ®Üa gèc. TÊt c¶ nh÷ng b¶n ghi ©m dïng b»ng thiÕt bÞ ®iÖn tö vµ micr«ph«n tr−íc khi cã kü thuËt ghi ©m tõ tÝnh sau - 161 - n¨m nh÷ng n¨m 1940 dïng b¶o qu¶n trùc tiÕp. C¸c b¶n ghi ©m th−¬ng m¹i cã ghi “Trùc tiÕp lªn ®Üa” hoÆc mét vµi c©u t−¬ng tù th× còng dïng kü thuËt nµy. d - L−u tr÷ b»ng kü thuËt sè M· d cho biÕt ®©y lµ kü thuËt l−u tr÷ b»ng kü thuËt sè: c¸c b¶n ghi ©m ®−îc thu b»ng kü thuËt ®iÖn tö vµ l−u tr÷ sö dông kü thuËt sè. Nh÷ng b¶n ghi ©m nh− vËy th−êng ®−îc nhËn d¹ng b»ng côm tõ “ghi ©m kü thuËt sè” hoÆc b»ng côm tõ t−¬ng tù nh− vËy trªn nh·n hoÆc trªn bao b×. “T¸i t¹o b¶n ©m gèc sè ho¸” hoÆc “Trén ©m sè ho¸” kh«ng cã nghÜa lµ b¶o qu¶n gèc b»ng kü thuËt sè. Ghi chó: Kh«ng ®−îc nhÇm lÉn gi÷a b¶o qu¶n sè ho¸ vµ ph¸t l¹i sè ho¸. Yªu cÇu vÒ ph¸t l¹i sè ho¸ th× ph¶i ghi ë 007/12 (§Æc ®iÓm ph¸t l¹i). e - L−u tr÷ ®iÖn t−¬ng tù M· e cho biÕt ®©y lµ kü thuËt l−u tr÷ t−¬ng tù (analog): b¶n ghi ©m ®−îc thu b»ng kü thuËt ®iÖn vµ ®−îc b¶o qu¶n b»ng xung vµ ®iÒu biÕn trªn bÒ mÆt tõ tÝnh. HÇu hÕt c¸c b¶n ghi ©m s¶n xuÊt cuèi nh÷ng n¨m 1940 vµ ®Çu nh÷ng n¨m 1980 lµ ®−îc ghi b»ng kü thuËt t−¬ng tù. u - Kh«ng biÕt M· u cho biÕt kü thuËt thu vµ l−u tr÷ lµ kh«ng ®−îc biÕt. z - Lo¹i kh¸c M· z cho biÕt kh«ng mét m· nµo kh¸c phï hîp víi kü thuËt thu vµ l−u tr÷. ThÝ dô 007- st#osncmcmnnne [Tµi liÖu lµ b¶n ghi ©m (007/00); ®−îc ph¸t hµnh nh− 1 cuén b¨ng ghi ©m (01); cã tèc ®é 7 1/2 inch/gi©y (03); b»ng ©m thanh næi (04); ®−îc cuén b»ng (cuén cã ®−êng kÝnh 7inch) (06); trªn b¨ng réng 1/4 inch.; lµ b¨ng 4 r·nh; ®−îc s¶n xuÊt hµng lo¹t (09); vµ l−u tr÷ b»ng kü thuËt t−¬ng tù (13).] 007- sd#bsmennmplud [Tµi liÖu lµ b¶n ghi ©m (007/00); ®−îc ph¸t hµnh nh− ®Üa ©m thanh (01); víi tèc ®é 33 1/3 vßng/phót (03); ©m thanh næi (04); cã r·nh nhá (05); ®Üa 12 inch (06); ®−îc s¶n xuÊt hµng lo¹t (09); b»ng chÊt dÎo (10); r·nh ngang; kh«ng biÕt ®Æc ®iÓm ph¸t l¹i (12); vµ l−u tr÷ vµ thu ©m b»ng kü thuËt sè (13).] 007-ss#lsnjlcnnnuu [Tµi liÖu lµ b¶n ghi ©m (007/00); ®−îc ph¸t hµnh nh− b¨ng casset (01); tèc ®é 1 7/8 inch/gi©y (03); ©m thanh næi (04); kh«ng cã r·nh (05); kÝch th−íc 3 7/8 x 2 1/2 inch (06); chiÒu réng b¨ng lµ 1/8 inch (07); 4 r·nh (08); kh«ng biÕt c¸c ®Æc ®iÓm ph¸t l¹i (12); kü thuËt l−u tr÷ vµ thu ©m còng kh«ng biÕt (13).] Quy −íc nhËp d÷ liÖu §é dµi tr−êng - §èi víi lo¹i tµi liÖu lµ b¶n ghi ©m, tr−êng 007 chøa 14 vÞ trÝ ký tù. - 162 - LÞch sö ®Þnh danh néi dung 007-B¶n ghi ©m [x¸c ®Þnh l¹i, 1981] Vµo n¨m 1981, tr−êng 007 (T− liÖu nh×n) ®−îc x¸c ®Þnh l¹i thµnh cÊu tróc hiÖn t¹i cña nã vµ ®−îc ®æi tªn. Xem thªm môc §Þnh danh néi dung cña 007 (M« t¶ vËt lý tr−êng cã ®é dµi cè ®Þnh- Th«ng tin chung) vÒ vÞ trÝ vµ cÊu tróc cña c¸c yÕu tè tr−íc vµ sau khi cÊu tróc l¹i. 007/01- §Þnh danh tµi liÖu ®Æc thï c èng trô [lçi thêi] f Phim cã r·nh ©m [lçi thêi] i Cuén (phim) [lçi thêi] N¨m 1981 c¸c m· ®−îc thay ®æi thµnh c¸c m· t−¬ng øng lµ e, i vµ q. 007/02 KhÝa c¹nh nguyªn gèc vµ phiªn b¶n [lçi thêi] [chØ cã trong USMARC] §Þnh nghÜa nµy bÞ lçi thêi n¨m 1997. C¸c m· ®· x¸c ®Þnh lµ: f (B¶n sao), o (B¶n gèc), r (Phiªn b¶n) vµ u (Kh«ng biÕt) 007/04 CÊu h×nh cña c¸c kªnh ph¸t l¹i a ¢m häc [lçi thêi] f Mét kªnh (sè ho¸) [lçi thêi] g Bèn kªnh (sè ho¸) [lçi thêi] j ¢m thanh næi (sè ho¸) [lçi thêi] k Kh¸c (sè ho¸) [lçi thêi] o Kh¸c (®iÖn tö) [lçi thêi] N¨m 1987 vÞ trÝ 007/04 ®−îc x¸c ®Þnh l¹i ®Ó chØ m· ho¸ cÊu h×nh ®Æc tr−ng c¸c kªnh ph¸t l¹i trong khi vÞ trÝ 007/13 (Kü thuËt l−u tr÷ vµ thu ©m) ®−îc x¸c ®Þnh ®Ó m· ho¸ viÖc ©m thanh ®−îc l−u tr÷ vµ thu nh− thÕ nµo. C¸c m· nµy ®−îc x¸c ®Þnh lµ lçi thêi vµ th«ng tin bæ sung “®iÖn tö” ®−îc lo¹i khái c¸c m· m, q vµ s ë vÞ trÝ 007/04. 007/07 ChiÒu réng b¨ng ghi ©m a 1/4 inch [lçi thêi] b 1/2 inch [lçi thêi] c 1 inch [lçi thêi] N¨m 1981, c¸c m· ®−îc thay ®æi t−¬ng øng thµnh c¸c m· m, o vµ p. - 163 - 007/10 Lo¹i vËt liÖu m èng trô ®óc-s¶n xuÊt hµng lo¹t [lçi thêi] M· nµy ®−îc x¸c ®Þnh lµ lçi thêi n¨m 1981 khi ®Æc tr−ng nµy ®−îc nhËp vµo m· p (ChÊt dÎo). M· m hiÖn thêi ®−îc x¸c ®Þnh vµo n¨m 1986. 007/13 Kü thuËt l−u tr÷ vµ thu ©m N¨m 1987, tr−íc khi x¸c ®Þnh vÞ trÝ ký tù nµy, th«ng tin l−u tr÷ vµ thu ©m ®−îc chøa ë vÞ trÝ 007/04 (Lo¹i ©m thanh) cïng víi cÊu h×nh. Khi vÞ trÝ 007/13 ®−îc x¸c ®Þnh, th× vÞ trÝ 007/04 ®−îc x¸c ®Þnh l¹i thµnh CÊu h×nh cña c¸c kªnh ph¸t l¹i. Còng xem th«ng tin vÒ vÞ trÝ 007/04 ë trªn. - 164 - 007 V¨n b¶n (L) ChØ thÞ vµ m· tr−êng con VÞ trÝ ký tù Tr−êng 007 kh«ng cã chØ thÞ hoÆc m· tr−êng con; c¸c phÇn tö d÷ liÖu ®−îc x¸c ®Þnh râ vÞ trÝ. 00 Lo¹i tµi liÖu t V¨n b¶n 01 §Þnh danh tµi liÖu ®Æc thï a In th−êng b In cì ch÷ lín c Ch÷ næi d Tê rêi u Kh«ng x¸c ®Þnh z Kh¸c | Kh«ng cã ý ®Þnh m· ho¸ §Þnh nghÜa vµ ph¹m vi tr−êng Khi tr−êng 007/00 chøa m· t, th× nã chøa th«ng tin m· ho¸ ®Æc thï x¸c ®Þnh tµi liÖu lµ v¨n b¶n. H−íng dÉn ¸p dông ®Þnh danh néi dung VÞ trÝ ký tù t - V¨n b¶n M· ch÷ c¸i mét ký tù cho biÕt lo¹i tµi liÖu lµ v¨n b¶n, ®−îc x¸c ®Þnh lµ tµi liÖu in hoÆc b¶n th¶o cã thÓ ®äc ®−îc b»ng m¾t th−êng (thÝ dô nh− s¸ch, s¸ch máng, s¸ch in mét mÆt). Ký tù lÊp ®Çy ( | ) ®−îc sö dông khi kh«ng ý ®Þnh m· ho¸ vÞ trÝ nµy. 00 Lo¹i tµi liÖu 01 §Þnh danh tµi liÖu ®Æc thï M· ch÷ c¸i mét ký tù cho biÕt ®Þnh danh tµi liÖu ®Æc thï m« t¶ líp tµi liÖu ®Æc biÖt (th«ng th−êng lµ líp ®èi t−îng vËt lý) thuéc vÒ tµi liÖu. Ký tù lÊp ®Çy ( | ) ®−îc sö dông khi kh«ng cã ý ®Þnh m· ho¸ vÞ trÝ nµy. a - In th−êng M· a cho biÕt tµi liÖu lµ v¨n b¶n in th−êng, ®äc ®−îc b»ng m¾t th−êng. b - In cì ch÷ lín M· b cho biÕt tµi liÖu lµ v¨n b¶n in cì ch÷ lín. V¨n b¶n in cì lín lµ in qu¸ khæ ®Ó dïng cho ng−êi khiÕm thÞ. - 165 - c - Ch÷ braille M· c cho biÕt tµi liÖu lµ v¨n b¶n b»ng ch÷ braille. V¨n b¶n ch÷ braille lµ c¸c ch÷ næi ®−îc t¹o bëi c¸c chÊm næi trong c¸c « s¸u nèt; ch÷ braille dïng cho ng−êi khiÕm thÞ. d - Tê rêi M· d cho biÕt tµi liÖu lµ v¨n b¶n tê rêi. u - Kh«ng x¸c ®Þnh M· u cho biÕt ®Þnh danh tµi liÖu ®Æc thï cña v¨n b¶n kh«ng x¸c ®Þnh ®−îc. z - Kh¸c M· z cho biÕt kh«ng mét m· nµo kh¸c phï hîp víi lo¹i v¨n b¶n. ThÝ dô 007 ta [Tµi liÖu lµ v¨n b¶n in th−êng] 007 tb [Tµi liÖu lµ v¨n b¶n in cì ch÷ lín] 007 td [Tµi liÖu lµ v¨n b¶n tê rêi ®−îc kÑp cïng nhau] Quy −íc nhËp d÷ liÖu §é dµi tr−êng - §èi víi lo¹i tµi liÖu lµ v¨n b¶n, tr−êng 007 sÏ cã 2 vÞ trÝ ký tù. - 166 - 007 Tµi liÖu ghi h×nh (L) ChØ thÞ vµ m· tr−êng con VÞ trÝ ký tù Tr−êng 007 kh«ng cã chØ thÞ hoÆc m· tr−êng con; c¸c phÇn tö d÷ liÖu ®−îc x¸c ®Þnh theo vÞ trÝ. 00 Lo¹i tµi liÖu v Tµi liÖu ghi h×nh 01 §Þnh danh tµi liÖu ®Æc thï c Hép b¨ng h×nh d §Üa h×nh f B¨ng casset h×nh r Cuén b¨ng h×nh video u Kh«ng râ z Kh¸c ⏐ Kh«ng cã ý ®Þnh m· ho¸ 02 Kh«ng x¸c ®Þnh 03 Mµu s¾c a Mét mµu b §en tr¾ng c NhiÒu mµu m Mµu hçn hîp n Kh«ng ¸p dông u Kh«ng biÕt z Kh¸c ⏐ Kh«ng cã ý ®Þnh m· ho¸ 04 D¹ng ghi h×nh a Beta (1/2 inch, b¨ng h×nh) b VHS (1/2 inch, b¨ng casset ghi h×nh) c U-matic (3/4 inch, b¨ng casset ghi h×nh) d EIAJ (1/2 inch, cuén b¨ng video) e D¹ng C (1 inch, cuén b¨ng video) f ThiÕt bÞ ph¸t thu bèn tÝn hiÖu (1 inch, hoÆc 2 inch, cuén b¨ng video) g §Üa h×nh quang laze (ph¶n chiÕu) h §Üa h×nh CED i Betacam (1/2 inch, b¨ng casset h×nh) j Betacam SP (1/2 inch, b¨ng h×nh) k Super-VHS (1/2 inch, b¨ng h×nh) m M-II (1/2 inch, b¨ng casset h×nh) o D-2 (3/4 inch, b¨ng h×nh) p 8 mm. q Trªn 8mm. u Kh«ng biÕt z Kh¸c ⏐ Kh«ng cã ý ®Þnh m· ho¸ 05 ¢m thanh liÒn víi vËt mang hay t¸ch riªng # Kh«ng cã ©m thanh (c©m) a ¢m thanh liÒn víi vËt mang b ¢m thanh t¸ch riªng víi vËt mang u Kh«ng biÕt ⏐ Kh«ng cã ý ®Þnh m· ho¸ 06 Ph−¬ng tiÖn mang ©m thanh # Kh«ng cã ©m thanh (c©m) a R·nh ©m quang häc trªn phim b R·nh ©m tõ tÝnh trªn phim c B¨ng ©m thanh tõ tÝnh trong hép d §Üa tiÕng e B¨ng nghe tõ tÝnh trong cuén f B¨ng nghe tõ tÝnh trong hép casset g R·nh ©m quang vµ tõ tÝnh trªn phim h B¨ng h×nh i §Üa h×nh u Kh«ng biÕt z Kh¸c ⏐ Kh«ng cã ý ®Þnh m· ho¸ 07 KÝch th−íc a 8mm m 1/4 inch o 1/2 inch p 1 inch q 2 inch r 3/4 inch - 167 - u Kh«ng biÕt z Kh¸c ⏐ Kh«ng cã ý ®Þnh m· ho¸ 08 CÊu h×nh cña c¸c kªnh ph¸t l¹i k Hçn hîp m Mét kªnh n Kh«ng ¸p dông q Bèn kªnh, nhiÒu kªnh, hoÆc kªnh bao s ¢m thanh næi u Kh«ng biÕt z Kh¸c ⏐ Kh«ng cã ý ®Þnh m· ho¸ §Þnh nghÜa vµ ph¹m vi tr−êng Khi tr−êng 007/00 chøa m· v, th× nã chøa th«ng tin m· ho¸ ®Æc thï vÒ ®Æc tr−ng vËt lý cña tµi liÖu ghi h×nh. H−íng dÉn ¸p dông ®Þnh danh néi dung VÞ trÝ ký tù v - Tµi liÖu ghi h×nh M· ch÷ c¸i mét ký tù cho biÕt lo¹i tµi liÖu lµ b¨ng ghi h×nh, ®−îc x¸c ®Þnh lµ b¨ng trong ®ã ghi l¹i c¸c h×nh ¶nh nh×n thÊy ®−îc, th−êng chuyÓn ®éng vµ kÌm theo ©m thanh. Nã ®−îc dïng ®Ó ph¸t l¹i trªn m¸y thu h×nh hoÆc mµn h×nh video. Ký tù lÊp ®Çy ( | ) kh«ng ®−îc sö dông ë vÞ trÝ nµy. 00 Lo¹i tµi liÖu 01 §Þnh danh tµi liÖu ®Æc thï M· ch÷ c¸i mét ký tù cho biÕt ®Þnh danh tµi liÖu ®Æc thï cña b¨ng ghi h×nh. §Þnh danh tµi liÖu ®Æc thï m« t¶ líp ®Æc biÖt cña tµi liÖu (th«ng th−êng lµ lo¹i ®èi t−îng vËt lý) thuéc vÒ tµi liÖu (thÝ dô, ®Üa h×nh). Ký tù lÊp ®Çy ( | ) ®−îc sö dông khi kh«ng cã ý ®Þnh m· ho¸ vÞ trÝ nµy. c - Hép b¨ng h×nh M· c cho biÕt tµi liÖu lµ hép b¨ng h×nh. Hép b¨ng h×nh lµ b¶n ghi h×nh trªn b¨ng ®−îc ®Ó trong hép vµ cã hai ®Çu ®−îc nèi víi nhau t¹o thµnh mét vßng liªn tôc. d - §Üa h×nh M· d cho biÕt tµi liÖu lµ ®Üa h×nh. §Üa h×nh lµ ®Üa ph¼ng b»ng chÊt dÎo hoÆc vËt liÖu kh¸c trªn ®ã ghi l¹i tÝn hiÖu h×nh ¶nh, cã hoÆc kh«ng cã ©m thanh. C¸c hÖ thèng ®Üa h×nh kh¸c nhau ®· ®−îc ph¸t triÓn (thÝ dô: ®Üa tõ tÝnh, ®iÖn dung, quang-laze,..) - 168 - f - B¨ng h×nh M· f cho biÕt tµi liÖu lµ b¨ng h×nh. B¨ng h×nh lµ b¶n ghi h×nh trªn b¨ng ®Æt trong casset vµ ch¹y tõ cuén nµy sang cuén kia. r - Cuén video M· r cho biÕt tµi liÖu lµ cuén video. Cuén video lµ b¶n ghi h×nh trªn d¶i b¨ng ®−îc quÊn vµo cuén vµ ®Ó chiÕu ®−îc tõng cuén nhê thiÕt bÞ ph¸t l¹i piccíp. u - Kh«ng râ M· u cho biÕt ®Þnh danh tµi liÖu ®Æc thï cña tµi liÖu ghi h×nh kh«ng x¸c ®Þnh ®−îc. z - Kh¸c M· z cho biÕt kh«ng mét m· nµo kh¸c phï hîp víi tµi liÖu ghi h×nh. 02 Kh«ng x¸c ®Þnh VÞ trÝ ký tù nµy kh«ng x¸c ®Þnh; nã chøa kho¶ng trèng (#) hoÆc ký tù lÊp ®Çy (|). 03 Mµu s¾c M· ch÷ c¸i mét ký tù cho biÕt ®Æc ®iÓm mµu cña tµi liÖu ghi h×nh. Ký tù lÊp ®Çy ( | ) ®−îc sö dông khi kh«ng cã ý ®Þnh m· ho¸ vÞ trÝ nµy. a - Mét mµu M· a kh«ng sö dông víi tµi liÖu ghi h×nh. b - §en tr¾ng M· b cho biÕt h×nh ¶nh trong tµi liÖu ghi h×nh cã mµu ®en vµ tr¾ng. c - NhiÒu mµu M· c cho biÕt tµi liÖu ghi h×nh cã nhiÒu h¬n mét mµu. m - Mµu hçn hîp M· m cho biÕt t¸c phÈm hoÆc tuyÓn tËp lµ tæ hîp mµu s¾c gi÷a ®en vµ tr¾ng vµ hoÆc c¸c h×nh ¶nh kh¸c. n - Kh«ng ¸p dông M· n cho biÕt tµi liÖu kh«ng cã h×nh ¶nh. ThÝ dô, nã ®−îc sö dông khi tµi liÖu cã trong tay lµ tµi liÖu ghi h×nh chØ cã ©m thanh. u - Kh«ng biÕt M· u cho biÕt ®Æc ®iÓm mµu cña tµi liÖu lµ kh«ng ®−îc biÕt. - 169 - z - Kh¸c M· z cho biÕt kh«ng mét m· nµo kh¸c phï hîp (thÝ dô, s¾c mµu, mµu nhuém, t«ng mµu,...) víi ®Æc ®iÓm mµu cña tµi liÖu. 04 D¹ng ghi h×nh M· ch÷ c¸i mét ký tù cho biÕt d¹ng ghi h×nh cña b¨ng h×nh hoÆc ®Üa h×nh. NÕu biÓu ghi th− môc cña tµi liÖu ghi h×nh m« t¶ c¸c d¹ng kh¸c nhau, thÝ dô, b¨ng h×nh Beta vµ VHS, th× tr−êng 007 sÏ lÆp l¹i ®Ó ghi tõng lo¹i mét. Ký tù lÊp ®Çy ( | ) ®−îc sö dông khi kh«ng cã ý ®Þnh m· ho¸ vÞ trÝ nµy. a - Beta (1/2 inch, b¨ng h×nh) M· a ®−îc sö dông cho hÖ video gia ®×nh ®−îc giíi thiÖu vµo n¨m 1975 bëi h·ng Sony cho c¸c b¨ng ghi h×nh gia ®×nh vµ ch¹y l¹i trªn b¨ng h×nh 1/2 inch. Nã ®−îc ph©n biÖt bëi cì cña b¨ng casset, kh¶ n¨ng kü thuËt vµ l¾p b¨ng U-load cña nã. D¹ng nµy cßn ®−îc gäi lµ Betamax. b - VHS (1/2 inch, b¨ng h×nh) M· b ®−îc sö dông cho hÖ video gia ®×nh ®−îc giíi thiÖu vµo n¨m 1977 bëi C«ng ty Japan Victor Corporation (JVC) NhËt B¶n cho c¸c b¨ng ghi h×nh gia ®×nh vµ ch¹y l¹i trªn b¨ng h×nh 1/2 inch Nã kh¸c biÖt bëi cì cña b¨ng casset, kh¶ n¨ng kü thuËt vµ l¾p b¨ng M-load cña nã. VHS cã nghÜa lµ HÖ video gia ®×nh “Video Home System”. c - U - matic (3/4 inch, b¨ng h×nh) M· c ®−îc sö dông cho mét d¹ng video víi th−¬ng hiÖu Sony cã c¸ch l¾p b¨ng h×nh ch÷ U. Nã lµ chuÈn trªn toµn thÕ giíi vÒ b¨ng h×nh 3/4 inch vµ ®−îc sö dông réng r·i trong s¶n xuÊt c«ng nghiÖp vµ truyÒn h×nh. Gièng nh− hai d¹ng video gia ®×nh 1/2 inch, nã dïng hÖ ghi quÐt xo¾n. Nã cßn ®−îc gäi lµ chuÈn d¹ng U. d - EIAJ (1/2 inch, cuén video) M· d ®−îc sö dông cho hÖ b¨ng h×nh quÐt xo¾n chuÈn 1/2 inch hai cuén ®−îc ®Æt tªn theo tªn HiÖp héi C«ng nghiÖp §iÖn tö NhËt B¶n (Electronics Industrics Association of Japan)- tæ chøc x¸c lËp chuÈn cho c¸c m¸y ghi h×nh ®−îc s¶n xuÊt tõ n¨m 1969. §−îc mÖnh danh lµ “ng−êi më ®−êng ®Çu tiªn”. e - D¹ng C (1 inch, cuén video) M· e cho biÕt lo¹i tµi liÖu ghi h×nh lµ d¹ng C. HÖ ghi b¨ng h×nh 1 inch nµy dïng mét ®Çu video vµ b¨ng ch¹y 9,61 inch/gi©y. HÖ d¹ng B dïng 2 ®Çu vµ ch¹y 9,65 inch/gi©y; D¹ng A lµ hÖ ®· bÞ lçi thêi. D¹ng B vÉn cßn ®−îc sö dông ë Mü vµ ë n−íc ngoµi (tõ 1982), nh−ng d¹ng C lo¹i 1 inch lµ lo¹i ®−îc sö dông réng r·i nhÊt nh− mét chuÈn truyÒn h×nh ë Mü vµ c¸c n−íc ngoµi. C«ng nghÖ vµ thiÕt bÞ d¹ng C ®−îc s¶n xuÊt bëi h·ng Sony, RCA, vµ c¸c h·ng kh¸c. f - ThiÕt bÞ ph¸t thu bèn tÝn hiÖu (1 inch, hoÆc 2 inch, cuén video) M· f cho biÕt hÖ ghi h×nh bèn tÝn hiÖu. Tr¸i víi hÖ quÐt xo¾n sö dông mét ®Çu, hÖ ghi h×nh nµy sö dông bèn ®Çu ghi h×nh. Th−êng ®−îc gäi lµ hÖ Quad, nã ®−îc ph¸t triÓn bëi Ampex - 170 - vµo gi÷a nh÷ng n¨m 1950. Nã cung cÊp mµu vµ ®é ph©n gi¶i chÊt l−îng cao h¬n quÐt xo¾n. D¹ng ph¸t thu bèn tÝn hiÖu vÉn ®−îc coi lµ chuÈn truyÒn h×nh cho ®Õn gÇn ®©y cho ®Õn khi mµ hÖ quÐt xo¾n rÎ tiÒn h¬n thay thÕ nã. Khi m« t¶ cuén video 2 inch mµ kh«ng cã bèn kªnh th× sö dông m· z (kh¸c). g - §Üa h×nh quang laze (ph¶n chiÕu) M· g cho biÕt hÖ ghi h×nh quang laze. §©y lµ hÖ th«ng ghi h×nh kh«ng sö dông c¸c r·nh s©u lµm b¨ng ®Üa chÊt dÎo trßn ph¼ng, th−êng ®−êng kÝnh 12 inch, cïng víi bÒ mÆt t−¬ng tù g−¬ng trªn c¶ hai c¹nh mµ trªn ®ã th«ng tin h×nh ®−îc ghi l¹i. §Üa ®−îc ®äc (ch¹y l¹i) b»ng tia laze yÕu. Tia nµy ghi nhËn d÷ liÖu hiÖn xuÊt hiÖn bÒ mÆt cña ®Üa nh− c¸c hè hoÆc vÕt lâm nhá cã ®é dµi biÕn ®æi. HÖ ®Üa quang nµy ®−îc sö dông trong d©n sù tõ n¨m 1978vµ hiÖn nay ®−îc sö dông trong c¸c øng dông gia ®×nh vµ c«ng nghiÖp. h - §Üa h×nh CED (®Üa ®iÖn dung) M· h cho biÕt ®©y lµ hÖ ghi h×nh CED. HÖ nµy dùa trªn ®Üa chÊt dÎo, th−êng ®−êng kÝnh 12 inch, trªn ®ã th«ng tin ®−îc ghi l¹i nh− nh÷ng c¸i hè s©u ë d−íi ®¸y r·nh. Th«ng tin nh×n nµy ®−îc ®äc b»ng d¹ng kim r·nh cña kim m¸y h¸t ®iÖn tö nã sÏ chuyÓn c¸c dao ®éng cña ®iÖn dung thµnh c¸c tÝn hiÖu nghe nh×n. §Üa CED ®−îc ®Æt trong hép b¶o vÖ. N¨m 1984, nhµ s¶n xuÊt c¸c thiÕt bÞ nghe nh×n d¹ng CED, RCA, ®· quyÕt ®Þnh ngõng s¶n xuÊt c¸c thiÕt bÞ nghe nh×n “RCA Selectavision”. i - Betacam (1/2 inch, b¨ng h×nh) M· i cho biÕt d¹ng ghi h×nh lµ Betacam, mét d¹ng t−¬ng tù chuyªn nghiÖp dïng thµnh phÇn m· ho¸ ®−îc ghi trªn b¨ng oxit 1/2 inch, ®Æt trong casset. j - Betacam SP (1/2 inch, b¨ng h×nh) M· j cho biÕt d¹ng ghi h×nh lµ Betacam SP, mét d¹ng t−¬ng tù chuyªn nghiÖp dïng thµnh phÇn m· ho¸ ®−îc ghi trªn b¨ng kim lo¹i 1/2 inch, ®Æt trong casset. Nã ®−îc thiÕt kÕ ®Ó ®¹t cÊp ®é ghi cao h¬n d¹ng Betacam th−êng vµ c¶i thiÖn chÊt l−îng h×nh, cung cÊp tû sè tÝn hiÖu/t¹p ©m tèt h¬n. Cã hai r·nh video t−¬ng tù cïng víi hai r·nh ©m thanh FM (chÊt l−îng CD). k - Super VHS (1/2 inch, b¨ng h×nh) M· k cho biÕt ®©y lµ d¹ng Super VHS. Lóc ®Çu nã ®−îc thiÕt kÕ cho thÞ tr−êng tiªu thô ®Ó ghi c¸c tÝn hiÖu t−¬ng tù dïng quÐt xo¾n trªn b¨ng oxit s¾t 1/2 inch, ®Æt trong b¨ng casset chuÈn. Sau nµy, nã ®· ®−îc chÊp nhËn trong c«ng nghiÖp truyÒn h×nh vµ hiÖn nay ®· ®−îc coi nh− mét d¹ng thu chuyªn nghiÖp. C¸c m¸y d¹ng Super-VHS ghi víi ®é ph©n d¶i 400 dßng quÐt ngang vµ cã thÓ ch¹y l¹i c¸c b¨ng h×nh ®−îc ghi trªn c¸c m¸y VHS th−êng. Super VHS ®ßi hái b¨ng cÊp cao vµ mµn h×nh ®é ph©n gi¶i cao cïng víi c¸c ®Çu vµo video Y/C (chãi/mang mµu) riªng rÏ. Super VHS-C lµ d¹ng video còng nh− vËy nh−ng sö dông b¨ng casset mini compact ®Æc biÖt (th−êng ®−îc dïng cïng víi m¸y quay video cÇm tay). C¸c b¨ng casset mini nµy cã thÓ dïng cho m¸y ghi ©m VHS th«ng th−êng b»ng bé g¸ casset ®Æc biÖt, trong ®ã b¨ng casset mini ®−îc gµi vµo. - 171 - m - M - II (1/2 inch, b¨ng h×nh) M· m cho biÕt ®©y lµ d¹ng ghi h×nh lµ M-II, lµ mét d¹ng t−¬ng tù chuyªn nghiÖp dïng b¨ng kim lo¹i 1/2 inch, ®Æt trong casset. Nã ®−îc ph¸t triÓn bëi h·ng Panasonic nh− d¹ng thay thÕ cho d¹ng Betacam ®−îc ph¸t triÓn bëi h·ng Sony. o - D - 2 (3/4 inch, b¨ng h×nh) M· o cho biÕt ®©y lµ d¹ng ghi h×nh D-2, mét d¹ng ghi h×nh kü thuËt sè chuyªn nghiÖp dïng m· hçn hîp trªn b¨ng kim lo¹i ®Æc biÖt 3/4 inch, ®Æt trong b¨ng casset. ViÖc ghi b¨ng kü thuËt sè cho phÐp truyÒn tÝn hiÖu ®a thÕ hÖ (sao chÐp hoÆc lång tiÕng) mµ kh«ng suy gi¶m tÝn hiÖu. Ghi h×nh kÐp (®óp) còng cã hiÖu qu¶ nh− b¶n gèc. ë ®©y cã bèn kªnh ©m thanh PCM cã thÓ ®iÒu chØnh ®−îc, cung cÊp mét gi¶i ©m ®éng víi c−êng ®é ©m thanh h¬n 90 db (®esiben). Ngoµi ra, nã cßn cã c¸c r·nh riªng biÖt cho ghi thêi gian vµ tÝn hiÖu ©m tÇn t−¬ng tù. p - 8 mm. M· p cho biÕt ®©y lµ d¹ng 8 mm. §©y lµ d¹ng dïng cho c¸c camera/m¸y ghi h×nh (m¸y quay video x¸ch tay) sö dông b¨ng kim lo¹i ®Æc biÖt 8 mm., ®Æt trong casset mi ni, ë thÞ tr−êng tiªu thô. ChÊt l−îng cña h×nh cã thÓ so s¸nh ®−îc víi VHS chuÈn. ChÊt l−îng ©m thanh tèt h¬n c¸c d¹ng mini t−¬ng tù. q - 8 mm - §é ph©n gi¶i cao M· q cho biÕt ®©y lµ d¹ng ghi h×nh 8 mm, cã ®é ph©n gi¶i cao h¬n b¨ng chuÈn 8mm. Nã lµ d¹ng th−¬ng m¹i sö dông lo¹i b¨ng 8 mm phñ h¹t kim lo¹i hoÆc phñ kim lo¹i b¨ng bay h¬i ®Æt trong casset mini. u - Kh«ng biÕt M· u cho biÕt d¹ng tµi liÖu ghi h×nh lµ kh«ng biÕt. z - Kh¸c M· z cho biÕt kh«ng mét m· nµo kh¸c phï hîp víi d¹ng ghi h×nh. 05 ¢m thanh liÒn víi vËt mang hay t¸ch riªng M· ch÷ c¸i mét ký tù cho biÕt ©m thanh hoÆc ë trªn cïng tµi liÖu hoÆc t¸ch riªng víi tµi liÖu (thÝ dô, ë trong tµi liÖu kÌm theo). Ký tù lÊp ®Çy ( | ) ®−îc sö dông khi kh«ng cã ý ®Þnh m· ho¸ vÞ trÝ nµy. # - Kh«ng cã ©m thanh (c©m) M· kho¶ng trèng (#) cho biÕt ©m thanh lµ kh«ng cã (thÝ dô tµi liÖu ghi h×nh c©m) a - ¢m thanh liÒn víi vËt mang M· a cho biÕt ©m thanh ®−îc ghi ngang trªn tµi liÖu, bÊt luËn cã hay kh«ng. b - ¢m thanh t¸ch riªng víi vËt mang M· b cho biÕt ©m thanh l−u trªn vËt mang riªng, ®−îc thiÕt kÕ ®Ó kÌm theo h×nh ¶nh. - 172 - u - Kh«ng biÕt M· u cho biÕt kh«ng biÕt cã hay kh«ng cã ©m thanh trong tµi liÖu. 06 Ph−¬ng tiÖn mang ©m thanh M· ch÷ c¸i mét ký tù cho biÕt vËt mang ®Æc thï ®−îc dïng ®Ó chøa ©m thanh cña mét tµi liÖu kh«ng phô thuéc ©m thanh hoÆc ®−îc ghi trong tµi liÖu hoÆc lµ d−íi d¹ng tµi liÖu kÌm theo. Nã còng chØ d¹ng thiÕt bÞ ph¸t l¹i ©m thanh mµ tµi liÖu yªu cÇu. VÞ trÝ ký tù nµy sö dông cïng víi th«ng tin ®−îc m· ho¸ ë 007/05 (¢m thanh ®i liÒn víi vËt mang hoÆc t¸ch riªng) vµ 007/07 (KÝch th−íc). Nãi chung, c¸c vËt mang ©m thanh lµ: 1) r·nh tõ trong casset hoÆc trong hép; 2) b¨ng h×nh hoÆc b¨ng nghe ®−îc cuén trong cuén hoÆc trong casset hoÆc trong hép; vµ 3) §Üa tiÕng hoÆc ®Üa h×nh. Ký tù lÊp ®Çy ( | ) ®−îc sö dông khi kh«ng cã ý ®Þnh m· ho¸ vÞ trÝ nµy. # - Kh«ng cã ©m thanh (c©m) M· # cho biÕt tµi liÖu kh«ng cã ©m thanh (thÝ dô tµi liÖu ghi h×nh c©m) a - R·nh ©m thanh quang häc trªn phim M· a cho biÕt ©m thanh ®i cïng víi tµi liÖu ghi h×nh ®−îc ghi trªn r·nh quang lµ mét phÇn cña phim. Lo¹i nµy hiÕm khi thÊy xuÊt hiÖn. b - R·nh ©m thanh tõ trªn phim M· b cho biÕt ©m thanh ®i cïng víi tµi liÖu ghi h×nh ®−îc ghi trªn r·nh tõ lµ mét phÇn cña phim. Lo¹i nµy hiÕm khi thÊy xuÊt hiÖn. c - B¨ng nghe tõ tÝnh trong hép M· c cho biÕt ©m thanh ®i cïng víi tµi liÖu ghi h×nh ®−îc ghi trªn hép b¨ng nghe tõ tÝnh. d - §Üa tiÕng M· d cho biÕt ©m thanh ®i cïng víi tµi liÖu ghi h×nh ®−îc ghi trªn ®Üa tiÕng. §Üa tiÕng cã thÓ lµ c¸c ®Üa h¸t vinyl 7, 10 vµ 12 inch vµ c¸c ®Üa compact 4 3/4 inch. e - B¨ng nghe tõ tÝnh trong cuén M· e cho biÕt ©m thanh ®i cïng víi tµi liÖu ghi h×nh ®−îc ghi trªn cuén cña b¨ng nghe tõ tÝnh. f - B¨ng nghe tõ tÝnh trong b¨ng casset M· f cho biÕt ©m thanh ®i cïng víi tµi liÖu ghi h×nh ®−îc ghi trªn b¨ng casset cña b¨ng nghe tõ tÝnh. g - R·nh ©m thanh quang vµ tõ trong phim M· g cho biÕt ©m thanh ®i cïng víi tµi liÖu ghi h×nh ®−îc ghi trªn c¶ hai r·nh tõ vµ quang trong phim . Lo¹i nµy hiÕm khi thÊy xuÊt hiÖn. - 173 - h - B¨ng h×nh M· h cho biÕt ©m thanh ®i cïng víi tµi liÖu ghi h×nh ®−îc coi nh− mét phÇn cña b¨ng h×nh. B¨ng ghi h×nh th«ng th−êng Ýt ®−îc sö dông chØ ®Ó ghi ©m. i - §Üa h×nh M· i cho biÕt ©m thanh ®i cïng víi tµi liÖu ghi h×nh ®−îc coi nh− mét phÇn cña ®Üa h×nh. §Üa h×nh th−êng Ýt khi dïng chØ ®Ó ghi ©m. CÇn ph©n biÖt gi÷a ®Üa h×nh (thÝ dô, ®Üa h×nh quang laze ghi h×nh) vµ ®Üa compact chØ dïng ®Ó ghi ©m thanh (thÝ dô, ®Üa nghe compact 4 3/4 inch). C«ng nghÖ ®Ó ghi h×nh hoÆc th«ng tin ©m thanh trªn c¸c hÖ ®Üa sè ho¸ lµ gièng nhau. u - Kh«ng biÕt M· u cho biÕt ph−¬ng tiÖn mang ©m kh«ng ®−îc biÕt . z - Kh¸c M· z cho biÕt kh«ng mét m· nµo kh¸c phï hîp víi ph−¬ng tiÖn mang ©m. 07 KÝch th−íc M· ch÷ c¸i mét ký tù cho biÕt chiÒu réng cña tµi liÖu ghi h×nh. §èi víi tµi liÖu ghi h×nh, chØ cã nh÷ng m· ®óng b»ng víi kÝch th−íc cña tµi liÖu ®· ghi trong m« t¶ vËt lý th× míi ®−îc sö dông. NÕu kh«ng cã m· thËt thÝch hîp, th× sö dông m· z. Ký tù lÊp ®Çy ( | ) ®−îc sö dông khi kh«ng cã ý ®Þnh m· ho¸ vÞ trÝ nµy. a - 8mm M· a cho biÕt chiÒu réng cña b¨ng h×nh lµ 8 mm. m - 1/4 inch M· m cho biÕt chiÒu réng cña b¨ng h×nh lµ 1/4 inch. o - 1/2 inch M· o cho biÕt chiÒu réng cña b¨ng h×nh lµ 1/2 inch. p - 1 inch M· p cho biÕt chiÒu réng cña b¨ng h×nh lµ 1 inch. q - 2 inch M· a cho biÕt chiÒu réng cña b¨ng h×nh lµ 2 inch. r - 3/4 inch M· r cho biÕt chiÒu réng cña b¨ng h×nh lµ 3/4 inch. u - Kh«ng biÕt M· u cho biÕt chiÒu réng cña b¨ng h×nh lµ kh«ng ®−îc biÕt. - 174 - z - Kh¸c M· z cho biÕt kh«ng mét m· nµo kh¸c phï hîp víi kÝch cì cña b¨ng. M· z ®−îc sö dông cho ®Üa h×nh v× ch−a cã c¸c gi¸ trÞ m· chuÈn cña c¸c ®Üa h×nh. 08 CÊu h×nh cña c¸c kªnh ph¸t l¹i M· ch÷ c¸i mét ký tù cho biÕt cÊu h×nh cña c¸c kªnh ph¸t l¹i cña phÇn ©m thanh cña tµi liÖu ghi h×nh. PhÇn tö d÷ liÖu nµy ®−îc m· ho¸ dùa trªn nh−ng th«ng tin râ rµng vÒ viÖc ph¸t l¹i. C¸c m· nµy kh«ng dïng cho cÊu h×nh cña c¸c kªnh thu trõ khi c¸c kªnh nµy còng cã thÓ ph¸t l¹i. Ký tù lÊp ®Çy ( | ) ®−îc sö dông khi kh«ng cã ý ®Þnh m· ho¸ vÞ trÝ nµy. k - Hçn hîp M· k cho biÕt cã h¬n mét cÊu h×nh cña c¸c kªnh ph¸t l¹i phÇn ©m thanh trªn cïng mét b¶n ghi h×nh. ThÝ dô mét b¨ng cã c¶ c¸c r·nh ©m thanh næi vµ th−êng m - Mét kªnh (Mono) M· m cho biÕt phÇn ©m thanh cña tµi liÖu ghi h×nh ®−îc cÊu h×nh ®Ó ph¸t l¹i trªn mét kªnh. n - Kh«ng ¸p dông M· n cho biÕt cÊu h×nh cña c¸c kªnh ph¸t l¹i cña phÇn ©m thanh cña tµi liÖu ghi h×nh kh«ng ®−îc ¸p dông v× lµ b¶n ghi c©m hoÆc kh«ng cã ©m thanh. Nã còng ®−îc sö dông khi m« t¶ tµi liÖu cã phÇn ©m thanh t¸ch riªng (007/05 chøa m· b). CÊu h×nh cña c¸c kªnh ph¸t l¹i cho r·nh ©m thanh riªng biÖt cã thÓ ®−îc m« t¶ ë phÇn kh¸c cña tr−êng 007 nãi vÒ viÖc ghi ©m trong tµi liÖu kÌm theo (thÝ dô, ©m thanh trong b¨ng casset). q - Bèn kªnh, nhiÒu kªnh, hoÆc kªnh ©m thanh vßng M· q cho biÕt phÇn ©m thanh cña tµi liÖu ghi h×nh ®−îc cÊu h×nh ®Ó ph¸t l¹i trªn hai kªnh trë lªn. Sö dông m· nµy cho c¸c r·nh ©m kªnh ©m thanh vßng trßn Dolby vµ c¸c kü thuËt ®a kªnh kh¸c. s - ¢m thanh næi M· s cho biÕt phÇn ©m thanh cña tµi liÖu ghi h×nh ®−îc cÊu h×nh ®Ó ph¸t l¹i trªn hai kªnh riªng biÖt. Sö dông m· s khi vËt mang kh«ng ph¶i mét kªnh vµ nã kh«ng thÓ x¸c ®Þnh ch¾c ch¾n cã sö dông nguån ph¸t l¹i ®a kªnh kh«ng. u - Kh«ng biÕt M· u cho biÕt cÊu h×nh cña c¸c kªnh ph¸t l¹i phÇn ©m thanh cña tµi liÖu ghi h×nh lµ kh«ng ®−îc biÕt. z - Lo¹i kh¸c M· z cho biÕt kh«ng mét m· nµo kh¸c phï hîp víi cÊu h×nh cña c¸c kªnh ph¸t l¹i. - 175 - ThÝ dô 007-vf#caahos [Tµi liÖu lµ bn ghi h×nh (007/00); trªn b¨ng casset (/01); h×nh mµu (/03); cã d¹ng Beta (/04); cã ©m thanh ®i liÒn víi ph−ng tiÖn mang (/05); trªn b¨ng h×nh (/06); chiÒu réng cña b¨ng lµ 1/2 inch (/07); cã ©m thanh næi (/08).] 007-vf#ccahrm [Tµi liÖu lµ bn ghi h×nh (007/00); trªn b¨ng casset (/01); h×nh mµu (/03); cã d¹ng U-matic (/04); cã ©m thanh ®i liÒn víi ph−ng tiÖn mang (/05); trªn b¨ng h×nh (/06); chiÒu réng cña b¨ng lµ 3/4 inch (/07); cã ©m thanh mét kªnh (mono) (/08).] 007-vd#cgaizs [Tµi liÖu lµ bn ghi h×nh (007/00); trªn ®Üa h×nh (/01); h×nh mµu (/03); hÖ quang laze (/04); ©m thanh ®i liÒn víi ph−ng tiÖn mang (/05); trªn ®Üa h×nh (/06); chiÒu réng vµ kÝch th−íc kh¸c so víi ghi trªn b¨ng h×nh (/07); cã ©m thanh næi (/08).] Quy −íc nhËp d÷ liÖu §é dµi tr−êng - §èi víi lo¹i tµi liÖu lµ b¶n ghi h×nh, tr−êng 007 cã 9 vÞ trÝ ký tù. LÞch sö ®Þnh danh néi dung 007-Tµi liÖu ghi h×nh [x¸c ®Þnh l¹i, 1981] Vµo n¨m 1981, tr−êng 007 (T− liÖu nh×n) ®−îc x¸c ®Þnh thµnh cÊu tróc hiÖn t¹i cña nã vµ ®−îc ®æi tªn. Xem môc §Þnh danh néi dung cña 007 (M« t¶ vËt lý tr−êng cã ®é dµi cè ®Þnh-Th«ng tin chung) vÒ vÞ trÝ vµ cÊu tróc cña c¸c yÕu tè tr−íc vµ sau khi cÊu tróc l¹i. 007/01- §Þnh danh tµi liÖu ®Æc thï # Kh«ng ¸p dông hoÆc kh«ng cã ý ®Þnh g¸n m· [lçi thêi, 1980] n Kh«ng ¸p dông [lçi thêi, 1981] 007/02 KhÝa c¹nh nguyªn b¶n vµ phiªn b¶n [lçi thêi] [chØ cã trong USMARC] §Þnh nghÜa nµy bÞ lçi thêi n¨m 1997. C¸c m· ®· x¸c ®Þnh: f (B¶n sao chÐp), o (Nguyªn b¶n ), r (Phiªn b¶n) vµ u (Kh«ng biÕt) 007/04 D¹ng ghi h×nh # Kh«ng ¸p dông hoÆc kh«ng cã ý ®Þnh g¸n m· [lçi thêi, 1980] n Kh«ng ¸p dông [lçi thêi, 1981] 007/06 Ph−¬ng tiÖn mang ©m thanh - 176 - g Kh¸c [lçi thêi, 1980] M· g hiÖn nay ®−îc x¸c ®Þnh tõ n¨m 1985. 007/07 KÝch th−íc n 1/4 inch [lçi thêi, 1981] m 1/4 inch [míi, 1981] - 177 - 007 Tµi liÖu kh«ng x¸c ®Þnh d¹ng (L) ChØ thÞ vµ m· tr−êng con VÞ trÝ ký tù Tr−êng 007 kh«ng cã chØ thÞ hoÆc m· tr−êng con; c¸c phÇn tö d÷ liÖu ®−îc x¸c ®Þnh theo vÞ trÝ. 00 Lo¹i tµi liÖu z Tµi liÖu kh«ng x¸c ®Þnh 01 §Þnh danh tµi liÖu ®Æc thï m NhiÒu d¹ng h×nh thøc vËt lý u Kh«ng râ z Kh¸c | Kh«ng cã ý ®Þnh g¸n m· §Þnh nghÜa vµ ph¹m vi tr−êng Khi tr−êng 007/00 chøa m· z, th× th«ng tin m· ho¸ ®Æc thï vÒ ®Æc tr−ng vËt lý liªn quan ®Õn lo¹i tµi liÖu kh«ng ®−îc x¸c ®Þnh râ rµng. H−íng dÉn ¸p dông ®Þnh danh néi dung VÞ trÝ ký tù z - Tµi liÖu kh«ng x¸c ®Þnh d¹ng M· ch÷ c¸i mét ký tù cho biÕt lo¹i tµi liÖu lµ kh«ng ®−îc x¸c ®Þnh râ rµng, cã nghÜa lµ tµi liÖu kh«ng ®−îc nhËn d¹ng b»ng mét trong c¸c gi¸ trÞ m· 007 kh¸c hoÆc c¸c h×nh thøc vËt lý ®a d¹ng cña nã kh«ng ®−îc x¸c ®Þnh râ rµng (thÝ dô ch¼ng h¹n, khi mét tµi liÖu trong tay lµ mét tËp hîp chøa c¸c d¹ng tµi liÖu kh¸c nhau vµ c¬ quan lùa chän kh«ng ®−a vµo c¸c tr−êng 007 riªng biÖt cho c¸c thµnh phÇn kh¸c nhau). Kh«ng sö dông ký tù lÊp ®Çy ( | ) ë vÞ trÝ nµy. 00 Lo¹i tµi liÖu 01 §Þnh danh tµi liÖu ®Æc thï M· ch÷ c¸i mét ký tù cho biÕt ®Æc tr−ng vËt lý tµi liÖu ®Æc thï cña lo¹i tµi liÖu lµ kh«ng x¸c ®Þnh. §Þnh danh tµi liÖu ®Æc thï m« t¶ c¸c lo¹i ®Æc biÖt cña tµi liÖu (th«ng th−êng lµ lo¹i ®èi t−îng vËt lý) thuéc vÒ tµi liÖu. Ký tù lÊp ®Çy ( | ) ®−îc sö dông khi kh«ng cã ý ®Þnh m· ho¸ vÞ trÝ nµy. m - NhiÒu d¹ng h×nh thøc vËt lý M· m cho biÕt tµi liÖu bao gåm nhiÒu h×nh thøc vËt lý. u - Kh«ng râ M· u cho biÕt h×nh thøc vËt lý cña tµi liÖu kh«ng ®−îc x¸c ®Þnh. - 178 - z - Lo¹i kh¸c M· z cho biÕt kh«ng mét m· nµo kh¸c phï hîp víi h×nh thøc vËt lý. ThÝ dô 007 zz [Tµi liÖu lµ bn tæng phæ ©m nh¹c] 007 zz [Tµi liÖu lµ m« h×nh] 007 zm [Tµi liÖu lµ mét tËp hîp chøa nhiÒu d¹ng tµi liÖu kh¸c nhau vµ kh«ng cã c¸c tr−êng 007 riªng biÖt ®Çu ra cho c¸c thµnh phÇn kh¸c nhau.] Quy −íc nhËp d÷ liÖu §é dµi tr−êng - §èi víi lo¹i tµi liÖu kh«ng nªu, tr−êng 007 th−êng x¸c ®Þnh cho nã 2 vÞ trÝ ký tù. - 179 - 008 C¸c yÕu tè d÷ liÖu cã ®é dµi cè ®Þnh -Th«ng tin chung (KL) ChØ thÞ vµ m· tr−êng con Tr−êng nµy kh«ng cã chØ thÞ vµ c¸c m· tr−êng con; c¸c yÕu tè d÷ liÖu nµy ®−îc x¸c ®Þnh theo vÞ trÝ tuú thuéc d¹ng tµi liÖu. M« t¶ c¸c yÕu tè d÷ liÖu cho c¸c vÞ trÝ 18-34 cña tr−êng 008 ®−îc tr×nh bµy trong b¶y phÇn riªng biÖt phï hîp víi mçi lo¹i h×nh tµi liÖu sau ®©y: S¸ch (BK), TÖp tin (CF), B¶n ®å (MP), B¶n nh¹c (MU), XuÊt b¶n phÈm nhiÒu kú (SE), Tµi liÖu nh×n (VM), Tµi liÖu hçn hîp (MX). Trong phÇn chung nµy, tÝnh chÊt hîp thøc cña mét yÕu tè d÷ liÖu cña tr−êng 008 ®−îc chØ thÞ bëi ký hiÖu V trong b¶ng c¸c thµnh phÇn cña tr−êng 008. VÞ trÝ ký tù TÝnh hîp thøc theo d¹ng tµi liÖu TÊt c¶ tµi liÖu BK CF MP MU SE VM MX 00-05 Ngµy nhËp d÷ liÖu √ √ √ √ √ √ √ 06 D¹ng n¨m/t×nh tr¹ng xuÊt b¶n √ √ √ √ √ √ √ 07-10 N¨m mét √ √ √ √ √ √ √ 11-14 N¨m hai √ √ √ √ √ √ √ 15-17 N¬i xuÊt b¶n/s¶n xuÊt/thùc hiÖn √ √ √ √ √ √ √ 18-34 [Xem mét trong b¶y phÇn riªng cña cÊu tróc vÞ trÝ 18-34 cña tr−êng 008 ®èi víi c¸c yÕu tè nµy cho tõng lo¹i tµi liÖu] 35-37 Ng«n ng÷ √ √ √ √ √ √ √ 38 BiÓu ghi ®−îc söa ®æi √ √ √ √ √ √ √ 39 Nguån biªn môc √ √ √ √ √ √ √ S¸ch 18-21 Minh ho¹ √ . . . . . . 22 §èi t−îng sö dông √ . . . . . . 23 H×nh thøc t− liÖu √ . . . . . . 24-27 B¶n chÊt néi dung √ . . . . . . 28 XuÊt b¶n phÈm chÝnh phñ √ . . . . . . 29 XuÊt b¶n phÈm héi nghÞ √ . . . . . . 30 XuÊt b¶n phÈm kû niÖm √ . . . . . . 31 B¶ng tra/chØ môc √ . . . . . . 32 Kh«ng x¸c ®Þnh √ . . . . . . 33 ThÓ lo¹i v¨n häc √ . . . . . . 34 TiÓu sö √ . . . . . . TÖp tin - 180 - VÞ trÝ ký tù TÝnh hîp thøc theo d¹ng tµi liÖu BK CF MP MU SE VM MX 18-21 Kh«ng x¸c ®Þnh . √ . . . . . 22 §èi t−îng sö dông . √ . . . . . 23-25 Kh«ng x¸c ®Þnh . √ . . . . . 26 D¹ng tÖp tin . √ . . . . . 27 Kh«ng x¸c ®Þnh . √ . . . . . 28 XuÊt b¶n phÈm chÝnh phñ . √ . . . . . 29-34 Kh«ng x¸c ®Þnh . √ B¶n ®å 18-21 §Þa h×nh . √ . . . . . 22-23 H×nh chiÕu . √ . . . . . 24 Kh«ng x¸c ®Þnh . √ . . . . . 25 Lo¹i b¶n ®å . . √ . . . . 26-27 Kh«ng x¸c ®Þnh . . √ . . . . 28 XuÊt b¶n phÈm chÝnh phñ . . √ . . . . 29 H×nh thøc vËt lý cña b¶n ®å . . √ . . . . 30 Kh«ng x¸c ®Þnh . . √ . . . . 31 B¶ng tra/chØ môc . . √ . . . . 32 Kh«ng x¸c ®Þnh . . √ . . . . 33-34 §Æc ®iÓm nhËn d¹ng riªng . . √ . . . . B¶n nh¹c 18-19 H×nh thøc s¸ng t¸c . . . √ . . . 20 D¹ng thøc tr×nh bµy . . . √ . . . 21 Kh«ng x¸c ®Þnh . . . √ . . . 22 §èi t−îng sö dông . . . √ . . . 23 H×nh thøc vËt lý cña b¶n nh¹c . . . √ . . . 24-29 Tµi liÖu kÌm theo . . . √ . . . 30-31 Lêi thuyÕt minh cho tµi liÖu ghi ©m . . . √ . . . 32-34 Kh«ng x¸c ®Þnh . . . √ . . . XuÊt b¶n phÈm nhiÒu kú 18 §Þnh kú xuÊt b¶n . . . . √ . . 19 TÝnh ®Òu kú . . . . √ . . 20 Trung t©m ISSN . . . . √ . . 21 Lo¹i xuÊt b¶n nhiÒu kú . . . . √ . . 22 H×nh thøc nguyªn b¶n . . . . √ . . 23 H×nh thøc vËt lý cña Ên phÈm nhiÒu kú . . . . √ . . 24 B¶n chÊt cña toµn bé xuÊt b¶n phÈm . . . . √ . . - 181 - 25-27 B¶n chÊt cña c¸c tµi liÖu trong néi dung . . . . √ . . 28 XuÊt b¶n phÈm chÝnh phñ . . . . √ . . 29 XuÊt b¶n phÈm héi nghÞ . . . . √ . . 30-32 Kh«ng x¸c ®Þnh . . . . √ . . 33 Ch÷ nguyªn gèc hoÆc ch÷ t−îng h×nh gèc cña nhan ®Ò . . . . √ . . 34 BiÓu ghi lËp theo tõng tªn thay ®æi hay tªn míi nhÊt . . . . √ . . Tµi liÖu nh×n 18-20 Thêi gian chiÕu hay ch¹y b¨ng h×nh . . . . . √ . 21 Kh«ng x¸c ®Þnh . . . . . √ . 22 §èi t−îng sö dông . . . . . √ . 23-27 Kh«ng x¸c ®Þnh . . . . . √ . 28 XuÊt b¶n phÈm chÝnh phñ . . . . . √ . 29 H×nh thøc vËt lý cña tµi liÖu nh×n . . . . . √ . 30-32 Kh«ng x¸c ®Þnh . . . . . √ . 33 Lo¹i tµi liÖu nh×n . . . . . √ . 34 Kü thuËt . . . . . √ . Tµi liÖu hçn hîp 18-22 Kh«ng x¸c ®Þnh . . . . . . √ 23 H×nh thøc vËt lý cña t− liÖu hçn hîp . . . . . . √ 24-34 Kh«ng x¸c ®Þnh . . . . . . √ §Þnh nghÜa vµ ph¹m vi tr−êng Tr−êng nµy chøa 40 vÞ trÝ ký tù (00-39) cung cÊp th«ng tin m· ho¸ vÒ biÓu ghi nh− mét tæng thÓ vµ c¸c khÝa c¹nh biªn môc cô thÓ cña tµi liÖu ®−îc m« t¶. C¸c phÇn tö d÷ liÖu m· ho¸ nµy cã Ých cho môc ®Ých qu¶n trÞ d÷ liÖu vµ t×m tin. Khi mét tµi liÖu xuÊt b¶n nhiÒu kú hoÆc kh«ng ph¶i nhiÒu kú ®−îc biªn môc lµ t¸i b¶n cña mét tµi liÖu ®· cã tõ tr−íc vµ th«ng tin th− môc vÒ t¸i b¶n ®−îc nªu trong tr−êng 533 (Phô chó t¸i b¶n) th× tr−êng 008 ®−îc m· ho¸ cho tµi liÖu gèc ngo¹i trõ vÞ trÝ 008/23 (H×nh thøc tµi liÖu) ®èi víi s¸ch, b¶n nh¹c, xuÊt b¶n phÈm nhiÒu kú vµ tµi liÖu hçn hîp vµ 008/33 (D¹ng tµi liÖu) cho tµi liÖu nh×n, ®−îc m· ho¸ cho tµi liÖu t¸i b¶n. (Khi tµi liÖu lµ lo¹i t¸i b¶n, m· ®−îc x¸c ®Þnh cho mét sè vÞ trÝ ch¾c ch¾n cña tr−êng 008 liªn quan ®Õn c¸c ®Æc ®iÓm t¸i b¶n, ®−îc nhËp vµo tr−êng con $7 (C¸c phÇn tö d÷ liÖu vÒ t¸i b¶n cã ®é dµi cè ®Þnh) trong tr−êng 533). Víi tµi liÖu t¸i b¶n mµ c¸c th«ng tin th− môc kh«ng ®−îc ®−a vµo tr−êng 533 (Khi tµi liÖu t¸i b¶n ®ang m« t¶ lµ phÇn chÝnh trong néi dung cña biÓu ghi nµy hoÆc khi tr−êng 543 (Phô chó vÒ nguyªn b¶n cña phiªn b¶n) ®−îc dïng ®Ó nhËp th«ng tin vÒ b¶n chÝnh), ®èi víi tµi liÖu in l¹i c¸c tµi liÖu ®· cã tr−íc ®©y, tr−êng 008 ®−îc m· ho¸ cho t¸i b¶n hoÆc b¶n t¸i b¶n ngo¹i trõ khi qui t¾c h−íng dÉn biªn môc yªu cÇu m· ho¸ ë mét vÞ trÝ riªng biÖt cho tµi liÖu nguyªn b¶n mét c¸ch cô thÓ. - 182 -