Các hình thức phát hành trái phiếu. Liên hệ thực tiễn phát hành trái phiếu chính phủ và trái phiếu doanh nghiệp ở Việt Nam hiện nay.

Đề tài 4: Các hình th c phát hành trái phi u. Liên h th c ti n phát hành trái phi u chínhứ ế ệ ự ễ ế ph và trái phi u doanh nghi p Vi t Nam hi n nay.ủ ế ệ ở ệ ệ I./ T NG QUAN V TRÁI PHI UỔ Ề Ế 1. Khái ni m và đ c đi m c a trái phi uệ ặ ể ủ ế . a) Khái ni mệ :- Trái phi u là công c n do chính ph , doanh nghiêp, ho c các t ch c phát hànhế ụ ợ ủ ặ ổ ứ nh m huy đ ng v n dài h n.ằ ộ ố ạ Trái phi u là th a thu n vay n mang tính h p đ ng theo đó t ch c phát hành trái phi u cam k tế ỏ ậ ợ ợ ồ ổ ứ ế ế s thanh toán cho ng i n m gi trái phi u 1 kho n ti n lãi đ nh kỳ t i khi trái phi u đáo h nẽ ườ ắ ữ ế ả ề ị ớ ế ạ thanh toán, là lúc kho n thanh toán cu i cùng đ c th c hi n.ả ố ượ ự ệ - Ng i n m gi trái phi u ( trái ch ) là ng i cho vay, và ng i phát hành trái phi u làườ ắ ữ ế ủ ườ ườ ế ng i đi vayườ b) Đ c đi mặ ể : - M nh giáệ - Lãi su t trái phi uấ ế -Gía trái phi uế - Kỳ h n trái phi uạ ế 2. Phân lo i trái phi uạ ế Trái phi u trên th tr ng tài chính có r t nhi u lo i, tùy thu c vào các tiêu chí khác nhau mà tráiế ị ườ ấ ề ạ ộ phi u đ c phân thành các lo i khác nhauế ượ ạ . a) Phân lo i theo ch th phát hànhạ ủ ể : 1. Trái phi u chính phế ủ Do chính ph ho c nh ng ngành đ c bi t nh ngành giao thong, b u đi n xi măng, đi nủ ặ ữ ặ ệ ư ư ệ ệ đ c chính ph i quy n phát hành nh m bù đ p s thi u h t ngân sách nhà n c ho cượ ủ ủ ề ằ ắ ự ế ụ ướ ặ xây d ng các công trình công c ng, gi i quy t các khó khăn v tài chính.ự ộ ả ế ề 2. Trái khoán đ a ph ngị ươ Là kho n vay c a chính quy n đ a ph ngả ủ ề ị ươ ( thành ph , t nh ho c vùng dân c ) đ i v i cácố ỉ ặ ư ố ớ t ch c và cá nhânổ ứ 3. Tín phi u kho b cế ạ Là ch ng khoán có thu nh p c đ nh có th i h n t 6 tháng t i 2 năm do h th ng Kho b cứ ậ ố ị ờ ạ ừ ớ ệ ố ạ nhà n c phát hành.ướ 4. Trái phi u công nghi pế ệ ( Trái phi u công ty)ế Do các công ty c ph n và các doanh nghi p l n phát hành đ a vào th tr ng v n d iổ ầ ệ ớ ư ị ườ ố ướ d ng nh ng phi u n t ng ph n và đ c đ m b o b ng thu nh p ho c tài s n c a công ty.ạ ữ ế ợ ừ ầ ượ ả ả ằ ậ ặ ả ủ 5. Trái phi u ngân hàng và tín phi u qu ti t ki m: Nh m t o ra ngu n v n tín d ng choế ế ỹ ế ệ ằ ạ ồ ố ụ chính các t ch c này ho c các t ch c tín d ng có liên quan.ổ ứ ặ ổ ứ ụ b) Phân lo i theo tính ch t trái phi uạ ấ ế : Giay nh n n , gi y nh n n th c p, trái phi u c m c , trái phi u zerocoupon, trái phi u m oậ ợ ấ ậ ợ ứ ấ ế ầ ố ế ể ạ hi m, trái phi u châu Âu.ể ế c) Phân lo i theo l i t c trái phi uạ ợ ứ ế : - Trái phi u có lãi su t c đ nhế ấ ố ị - Trái phi u có lãi su t bi n đ iế ấ ế ổ II./ T NG QUAN V PHÁT HÀNH TRÁI PHI UỔ Ề Ế 1. Ch th phát hành trái phi uủ ể ế Ch th phát hành trái phi u là t ch c huy đ ng v n b ng cách bán trái phi u do mình phátủ ể ế ổ ứ ộ ố ằ ế hành cho nhà đ u t . Ch th bao g m chính ph , doanh nghiầ ư ủ ể ồ ủ ệp, 2. M c đích c a phát hành trái phi uụ ủ ế . a) Đ i v i chính phố ớ ủ - Bù đ p s thâm h t ngân sách nhà n cắ ự ụ ướ - Th c hi n các chính sách ti n t nh m đi u ti t kinh t vĩ môự ệ ề ệ ằ ề ế ế - Huy đ ng v n tài tr cho các công trình l n và d án quan tr ngộ ố ợ ớ ự ọ b) Đ i v i doanh nghi pố ớ ệ -Các doanh nghi p phát hành trái phi u đ huy đ ng v n cho s n xu t kinh doanh bênệ ế ể ộ ố ả ấ c nh ngu n v n đi vay t ngân hàng th ng m i.ạ ồ ố ừ ươ ạ - Làm thay đ i c c u v n, gi m t t l nh t đ nh gi a v n n và v n CSH.ổ ơ ấ ố ữ ộ ỉ ệ ấ ị ữ ố ợ ố -Lãi su t c a trái phi u nh h n lãi su t đi vay ngân hàng. Đ ng th i khi phát hành tráiấ ủ ế ỏ ơ ấ ồ ờ phi u công ty không ph i ch u giám sát kh t khe tình hình s d ng v n c a ngân hàng.ế ả ị ắ ử ụ ố ủ Ngu n v n ngân hàng th ng khó ti p c n khi các doanh nghi p có quy mô v a và nhồ ố ườ ế ậ ệ ừ ỏ v i các ràng bu c v đi u ki n cho vay, trong khi ngu n v n trái phi u d i dào v i ti mớ ộ ề ề ệ ồ ố ế ồ ớ ề năng r t l n.ấ ớ 3. Vai trò c a phát hành trái phi uủ ế a) Đ i v i nên kinh t qu c dânố ớ ế ố - Tăng v n đ u t cho n n kinh tố ầ ư ề ế - S d ng v n có hi u quự ụ ố ệ ả b) Đ i v i chính phố ớ ủ - Phát tri n kinh t qu c dân, c s v t ch t h t ng, các ch ng trình qu c gia v an ninhể ế ố ơ ở ậ ấ ạ ầ ươ ố ề qu c phòng,..ố -B sung ngân sách nhà n cổ ướ - Chính sách ti n t hi u qu đ đi u ti t l ng ti n cung ng cho c n n kinh t .ề ệ ệ ả ể ề ế ượ ề ứ ả ề ế c) Đ i v i doanh nghi pố ớ ệ - Cung c p ngu n v n v i chi phí r h n cho doanh nghi p ph c v ho t đ ng đ u t s nấ ồ ố ớ ẻ ơ ệ ụ ụ ạ ộ ầ ư ả xu t kinh doanhấ - Tăng tính ch đ ng c a doanh nghi p trong huy đ ng v n đ u tủ ộ ủ ệ ộ ố ầ ư - Đa d ng hóa các ph ng th c huy đ ng v n c a doanh nghi pạ ươ ứ ộ ố ủ ệ III. CÁC PH NG TH C PHÁT HÀNH TRÁI PHI UƯƠ Ứ Ế 1.B o lãnh phát hành trái phi uả ế 2. Đ i lý phát hành trái phi uạ ế 3. Đ u th u phát hành trái phi uấ ầ ế IV.B O LÃNH PHÁT HÀNH TRÁI PHI UẢ Ế 1.Khái ni m và đ c đi mệ ặ ể a)Khái ni mệ Là vi c t ch c b o lãnh giúp t ch c phát hành th c hi n các th t c tr c khi phát hành tráiệ ổ ứ ả ổ ứ ự ệ ủ ụ ướ phi u ra th tr ng ch ng khóan, phân ph i trái phi u cho các nhà đ u t , nh n mua trái phi u đế ị ườ ứ ố ế ầ ư ậ ế ể bán l i ho c mua s trái phi u còn l iạ ặ ố ế ạ ch a phân ph i h t trong đ t phát hành.ư ố ế ợ - B o lãnh phát hành bao g m c vi c t v n tài chính và phân ph i ch ng khoánả ồ ả ệ ư ấ ố ứ - T ch c b o lãnh đ c h ng phí b o lãnh ho c m t t l hoa h ng nh t đ nh d a trên sổ ứ ả ượ ưở ả ặ ộ ỷ ệ ồ ấ ị ự ố ti n thu đ cề ượ b)Các lo i trái phi u phát hành theo ph ng th c b o lãnhạ ế ươ ứ ả -Trái phi u kho b cế ạ - Trái phi u công trình trung ngế ươ - Trái phi u đ u tế ầ ư -Trái phi u đ c chính ph b o lãnhế ượ ủ ả -Trái phi u chính quy n đ a ph ngế ề ị ươ c) Phân lo iạ -B o lãnh v i cam k t ch c ch n:ả ớ ế ắ ắ T ch c b o lãnh cam k t s mua toàn b s ch ng khoán phát hành cho dù có phânổ ứ ả ế ẽ ộ ố ứ ph i đ c h t ch ng khoán hay khôngố ượ ế ứ Thông th ng các t ch c b o lãnh mua trái phi u c a t ch c phát hành v i giá chi tườ ổ ứ ả ế ủ ổ ứ ớ ế kh u và bán l i các trái phi u theo giá chào bán ra công chúng và h ng chênh l ch giá.ấ ạ ế ưở ệ -B o lãnh v i c g ng cao nh tả ớ ố ắ ấ T ch c b o lãnh th a thu n làm đ i lý cho t ch c phát hành v i cam k t s c g ngổ ứ ả ỏ ậ ạ ổ ứ ớ ế ẽ ố ắ h t s c bán trái phi u ra th tr ng. N u không phân ph i h t s tr l i cho t ch cế ứ ế ị ườ ế ố ế ẽ ả ạ ổ ứ phát hành và không ch u hình ph t nàoị ạ - B o lãnh theo ph ng th c t t c ho c khôngả ươ ứ ấ ả ặ T ch c phát hành yêu c u t ch c b o lãnh bán m t s l ng trái phi u nh t đ nh, n u khôngổ ứ ầ ổ ứ ả ộ ố ượ ế ấ ị ế phân ph i h t s h y toàn b đ t phát hành. T ch c b o lãnh ph i tr l i s ti n cho các đ uố ế ẽ ủ ộ ợ ổ ứ ả ả ả ạ ố ề ầ t đã mua ch ng khoánư ứ - B o lãnh theo ph ng th c t i thi u- t i đa:ả ươ ứ ố ể ố T ch c phát hành yêu c u t ch c b o lãnh đ c t do chào bán trái phi u đ n m c t i đaổ ứ ầ ổ ứ ả ượ ự ế ế ứ ố quy đ nh. N u l ng trái phi u bán đ c đ t t l th p h n m c sàn thì toàn b đ t phátị ế ượ ế ượ ạ ỷ ệ ấ ơ ự ộ ợ hành s b h y b .ẽ ị ủ ỏ -B o lãnh theo ph ng th c d phòngả ươ ứ ự TCBL cam k t là ng i mua cu i cùng ho c chào bán h s c phi u c a các quy n muaế ườ ố ặ ộ ố ổ ế ủ ề không th c hi n đ c.ự ệ ượ 2. Đ i t ng, đi u ki nố ượ ề ệ Đ i t ng tham gia b o lãnh phát hành phát hành trái phi u là các công ty ch ng khoán, cácố ượ ả ế ứ qu đ u t , công ty tài chính, các ngân hàng và các đ nh ch tài chính khác đ c B Tài chính ch pỹ ầ ư ị ế ượ ộ ấ thu n.ậ Các t ch c tham gia b o lãnh và đ i lý phát hành trái phi u ph i đáp ng đ y đ các đi uổ ứ ả ạ ế ả ứ ầ ủ ề ki n sau:ệ a) Có t cách pháp nhân, đ c thành l p ho c ho t đ ng h p pháp theo pháp lu t hi n hànhư ượ ậ ặ ạ ộ ợ ậ ệ c a Vi t Nam;ủ ệ b) Có v n pháp đ nh t i thi u là 22 t đ ng Vi t Nam;ố ị ố ể ỷ ồ ệ c) Ho t đ ng kinh doanh c a năm li n tr c năm xin công nh n thành viên b o lãnh, đ i lýạ ộ ủ ề ướ ậ ả ạ phát hành ph i có lãi (tr tr ng h p t ch c m i thành l p);ả ừ ườ ợ ổ ứ ớ ậ d) Có tài kho n ti n đ ng Vi t Nam m t i ngân hàng.ả ề ồ ệ ở ạ 3. B o lãnh phát hành trái phi uả ế 3.1. Quy trình b o lãnh phát hành trái phi u ả ế a) Thông báo n i dung trái phi u d ki n phát hànhộ ế ự ế - Tr c ngày phát hành trái phi u ít nh t 20 ngày, t ch c phát hành g i “Thông báo n iướ ế ấ ổ ứ ử ộ dung phát hành trái phi u” (theo m u Ph l c s 02) cho các thành viên tham gia b o lãnh phátế ẫ ụ ụ ố ả hành trái phi u.ế - Căn c thông báo c a t ch c phát hành, các thành viên tham gia b o lãnh phát hành thămứ ủ ổ ứ ả dò kh năng mua trái phi u c a các nhà đ u t d i hình th c đăng ký mua trái phi u (theo m uả ế ủ ầ ư ướ ứ ế ẫ Ph l c s 03).ụ ụ ố b) Đăng ký b o lãnh và l a ch n t ch c b o lãnh phát hànhả ự ọ ổ ứ ả - Tr c ngày phát hành trái phi u ít nh t 10 ngày, trên c s k t qu đăng ký mua trái phi uướ ế ấ ơ ở ế ả ế c a các nhà đ u t , các thành viên tham gia b o lãnh phát hành g i “Đăng ký b o lãnh phát hànhủ ầ ư ả ử ả trái phi u” (theo m u Ph l c s 04) đ n t ch c phát hành đ làm căn c xem xét, l a ch n c uế ẫ ụ ụ ố ế ổ ứ ể ứ ự ọ ấ trúc b o lãnh và các t ch c b o lãnh phát hành.ả ổ ứ ả - C u trúc b o lãnh phát hành đ c quy t đ nh cho t ng đ t phát hành theo m t trong cácấ ả ượ ế ị ừ ợ ộ hình th c sau:ứ + M t ho c m t s t ch c đ ng b o lãnh phát hành;ộ ặ ộ ố ổ ứ ồ ả + T h p b o lãnh phát hành có m t ho c m t s t ch c đ ng b o lãnh phát hành chính.ổ ợ ả ộ ặ ộ ố ổ ứ ồ ả - Các t ch c đ c l a ch n đ b o lãnh phát hành trái phi u là các t ch c có t i thi uổ ứ ượ ự ọ ể ả ế ổ ứ ố ể 50% giá tr trái phi u nh n b o lãnh s đ c phân ph i cho các nhà đ u t ; có m c lãi su t, phíị ế ậ ả ẽ ượ ố ầ ư ứ ấ b o lãnh phát hành th p h n so v i các t ch c đăng ký b o lãnh khác và n m trong ph m vi m cả ấ ơ ớ ổ ứ ả ằ ạ ứ lãi su t tr n, phí b o lãnh phát hành theo quy đ nh c a B Tài chính. Vi c l a ch n t ch c b oấ ầ ả ị ủ ộ ệ ự ọ ổ ứ ả lãnh phát hành ph i đ m b o nguyên t c ti t ki m đ n m c th p nh t chi phí v phát hành tráiả ả ả ắ ế ệ ế ứ ấ ấ ề phi u (bao g m c lãi su t và phí b o lãnh). ế ồ ả ấ ả c) Tho thu n các đi u ki n và ký h p đ ng b o lãnh phát hành ả ậ ề ệ ợ ồ ả - Tr c ngày phát hành ít nh t 7 ngày, t ch c phát hành t ch c h p đ tho thu n v i cácướ ấ ổ ứ ổ ứ ọ ể ả ậ ớ thành viên đ c l a ch n b o lãnh phát hành v các n i dung có liên quan đ n đ t phát hành tráiượ ự ọ ả ề ộ ế ợ phi u bao g m: lãi su t, phí b o lãnh, kh i l ng trái phi u nh n b o lãnh, kh i l ng trái phi uế ồ ấ ả ố ượ ế ậ ả ố ượ ế t i thi u ph i phân ph i cho các nhà đ u t , hình th c bán trái phi u và các v n đ khác có liênố ể ả ố ầ ư ứ ế ấ ề quan. - Căn c k t qu tho thu n v i các t ch c b o lãnh phát hành, t ch c phát hành ký “H pứ ế ả ả ậ ớ ổ ứ ả ổ ứ ợ đ ng b o lãnh phát hành trái phi u” (theo m u Ph l c s 05) v i t ch c b o lãnh phát hành duyồ ả ế ẫ ụ ụ ố ớ ổ ứ ả nh t, ho c t ng t ch c đ ng b o lãnh, ho c t ch c b o lãnh phát hành chính, ho c t ng t ch cấ ặ ừ ổ ứ ồ ả ặ ổ ứ ả ặ ừ ổ ứ đ ng b o lãnh phát hành chính. Các t ch c b o lãnh phát hành ph i cam k t th c hi n phân ph iồ ả ổ ứ ả ả ế ự ệ ố t i thi u 50% gía trái phi u nh n b o lãnh cho các nhà đ u t trong H p đ ng b o lãnh phát hànhố ể ế ậ ả ầ ư ợ ồ ả trái phi u.ế d) Thông báo n i dung chính th c c a đ t phát hành trái phi uộ ứ ủ ợ ế Tr c ngày phát hành trái phi u ít nh t 5 ngày, căn c "H p đ ng b o lãnh phát hành tráiướ ế ấ ứ ợ ồ ả phi u”, t ch c phát hành và t ch c b o lãnh phát hành ph i h p v i Trung tâm giao d ch Ch ngế ổ ứ ổ ứ ả ố ợ ớ ị ứ khoán (S Giao d ch Ch ng khoán) đ ra "Thông báo phát hành trái phi u" (theo m u Ph l c sở ị ứ ể ế ẫ ụ ụ ố 06) trên th tr ng ch ng khoán.ị ườ ứ đ) Phân ph i trái phi u cho các nhà đ u tố ế ầ ư Căn c Thông báo phát hành trái phi u và H p đ ng b o lãnh phát hành trái phi u đã ký v iứ ế ợ ồ ả ế ớ t ch c phát hành, t ch c b o lãnh phát hành phân ph i trái phi u đã nh n b o lãnh cho các nhàổ ứ ổ ứ ả ố ế ậ ả đ u t .ầ ư e) Chuy n ti n trái phi u nh n b o lãnhể ề ế ậ ả - Trong ngày phát hành trái phi u, các t ch c b o lãnh phát hành ph i chuy n toàn b sế ổ ứ ả ả ể ộ ố ti n trái phi u đã nh n b o lãnh theo h p đ ng vào tài kho n c a t ch c phát hành.ề ế ậ ả ợ ồ ả ủ ổ ứ - Tr ng h p các t ch c b o lãnh phát hành ch m chuy n ti n cho t ch c phát hành s bườ ợ ổ ứ ả ậ ể ề ổ ứ ẽ ị ph t ch m thanh toán. S ti n ph t ch m thanh toán đ c xác đ nh theo công th c sau: ạ ậ ố ề ạ ậ ượ ị ứ (St x Ls x 150%) x n P = 365 Trong đó: - P: S ti n ph t ch m thanh toánố ề ạ ậ - St: S ti n ch m thanh toánố ề ậ - Ls: Lãi su t trái phi u (%/năm)ấ ế - n: S ngày ch m thanh toánố ậ Tr ng h p quá 5 ngày k t ngày phát hành, t ch c b o lãnh phát hành thanh toán khôngườ ợ ể ừ ổ ứ ả đ s ti n trái phi u nh n b o lãnh thì t ch c phát hành s hu b vi c phát hành s trái phi uủ ố ề ế ậ ả ổ ứ ẽ ỷ ỏ ệ ố ế ch a đ c thanh toán và t ch c b o lãnh phát hành ph i ch u ph t s ti n b ng 5% s ti n ch aư ượ ổ ứ ả ả ị ạ ố ề ằ ố ề ư thanh toán cho t ch c phát hành.ổ ứ - Ti n ph t ch m thanh toán và ph t do ph i hu b phát hành trái phi u đ c chuy n n pề ạ ậ ạ ả ỷ ỏ ế ượ ể ộ ngân sách trung ng (đ i v i trái phi u kho b c và trái phi u công trình trung ng), ngân sáchươ ố ớ ế ạ ế ươ đ a ph ng (đ i v i trái phi u Chính quy n đ a ph ng), ho c t ch c phát hành (đ i v i tráiị ươ ố ớ ế ề ị ươ ặ ổ ứ ố ớ phi u đ u t và trái phi u đ c Chính ph b o lãnh). ế ầ ư ế ượ ủ ả f) Chuy n giao trái phi uể ế - Trái phi u khi m i phát hành đ c th c hi n theo hình th c ghi s . Căn c vào danh sáchế ớ ượ ự ệ ứ ổ ứ và s ti n mua trái phi u c a các nhà đ u t do t ch c b o lãnh phát hành g i đ n, t ch c phátố ề ế ủ ầ ư ổ ứ ả ử ế ổ ứ hành chuy n Gi y ch ng nh n s h u trái phi u (theo m u Ph l c s 07) đ n các t ch c b oể ấ ứ ậ ở ữ ế ẫ ụ ụ ố ế ổ ứ ả lãnh phát hành. Theo yêu c u c a nhà đ u t , t ch c b o lãnh phát hành chuy n danh sách vàầ ủ ầ ư ổ ứ ả ể Gi y ch ng nh n s h u trái phi u cho t ch c l u ký (các công ty ch ng khoán thành viên vàấ ứ ậ ở ữ ế ổ ứ ư ứ ngân hàng th ng m i đ c U ban Ch ng khoán Nhà n c c p gi y phép ho t đ ng l u ký) đươ ạ ượ ỷ ứ ướ ấ ấ ạ ộ ư ể tái l u ký t i Trung tâm Giao d ch ch ng khoán (S Giao d ch ch ng khoán). ư ạ ị ứ ở ị ứ - Tr ng h p nhà đ u t mu n nh n ch ng ch trái phi u, t ch c l u ký n i ch s h uườ ợ ầ ư ố ậ ứ ỉ ế ổ ứ ư ơ ủ ở ữ trái phi u m tài kho n đ ngh Trung tâm Giao d ch ch ng khoán (S Giao d ch ch ng khoán)ế ở ả ề ị ị ứ ở ị ứ thông báo cho t ch c phát hành đ c p ch ng ch . Căn c ch ng ch do t ch c phát hành chuy nổ ứ ể ấ ứ ỉ ứ ứ ỉ ổ ứ ể đ n, Trung tâm Giao d ch ch ng khoán (S Giao d ch ch ng khoán) th c hi n ghi gi m s l ngế ị ứ ở ị ứ ự ệ ả ố ượ trái phi u ghi s và chuy n giao ch ng ch cho ch s h u trái phi u thông qua các thành viên l uế ổ ể ứ ỉ ủ ở ữ ế ư ký. 4. u đi m: Ư ể Ph ng thúc này có ti n đ huy đ ng v n nhanh h n phu ng th c bán l qua KBNN và đ i lýươ ế ộ ộ ố ơ ơ ứ ẻ ạ phát hành, kh i l ng trái phi u phát hành đ c đ m b o tiêu th t phía nhà b o lãnh. Ngòai ra ,ố ượ ế ượ ả ả ụ ừ ả ph ng th c này còn là đ m b o ch c ch n lu ng trái phi u chính ph phát hành tiêu th h t,k tươ ứ ả ả ắ ắ ợ ế ủ ụ ế ế qu huy đ ng v n vay th ng cao h n phu ng th c đ i lý phát hành.ả ộ ố ườ ơ ơ ứ ạ 5.Nh c đi m:ượ ể Chi phí b o lãnh phát hành trái phi u cao. Không nên áp d ng th ng xuyên, liên t c đ tránh gâyả ế ụ ườ ụ ể b t n cho th tr ng ti n t . Phu ng thúc này ch nên áp d ng cho các ch ng khóan có r i ro cao.ấ ổ ị ườ ề ệ ơ ỉ ụ ứ ủ V.Đ I LÝ PHÁT HÀNH TRÁI PHI UẠ Ế 1. Khái ni m, đ c đi mệ ặ ể a) Khái ni mệ Đ i lý phát hành là vi c t ch c phát hành y thác cho các t ch c khác th c hi n bán trái phi uạ ệ ổ ứ ủ ổ ứ ự ệ ế cho các nhà đ u t . T ch c nh n làm đ i lý phát hành đ c hu ng phí đ i lý phát hành căn cầ ư ổ ứ ậ ạ ượ ở ạ ứ theo kh i l ng trái phi u tiêu th đ c, l ng trái phi u tiêu th không h t c a đ t phát hành,ố ượ ế ụ ượ ượ ế ụ ế ủ ợ đ i lý đ c quy n hòan tr l i cho t ch c phát hànhạ ượ ề ả ạ ổ ứ b)Các lo i trái phi u phát hành theo ph ng th c đ i lý bao g m:ạ ế ươ ứ ạ ồ Trái phi u kho b c, trái phi u đ c Chính ph b o lãnh và trái phi u Chính quy n đ a ph ngế ạ ế ượ ủ ả ế ề ị ươ . 2. Quy trình đ i lý phát hành trái phi uạ ế a) L a ch n t ch c đ i lý phát hành trái phi uự ọ ổ ứ ạ ế Căn c k ho ch phát hành trái phi u, t ch c phát hành thông báo n i dung d ki n c aứ ế ạ ế ổ ứ ộ ự ế ủ đ t phát hành trái phi u các cho các t ch c đ i lý đ đăng ký làm đ i lý phát hành.ợ ế ổ ứ ạ ể ạ Trên c s k t qu đăng ký, t ch c phát hành l a ch n các t ch c đ m b o các đi u ki nơ ở ế ả ổ ứ ự ọ ổ ứ ả ả ề ệ phân ph i trái phi u và có m c phí đ i lý phát hành th p trong ph m vi m c phí phát hành theo quyố ế ứ ạ ấ ạ ứ đ nh đ làm đ i lý phát hành trái phi u. Vi c l a ch n đ i lý ph i đ m b o nguyên t c ti t ki mị ể ạ ế ệ ự ọ ạ ả ả ả ắ ế ệ đ n m c th p nh t v chi phí phát hành trái phi u.ế ứ ấ ấ ề ế b) Ký h p đ ng đ i lý phát hành trái phi uợ ồ ạ ế Tr c ngày đ u tiên c a đ t phát hành trái phi u ít nh t là 5 ngày, t ch c phát hành th cướ ầ ủ ợ ế ấ ổ ứ ự hi n ký “H p đ ng đ i lý phát hành trái phi u” (theo m u Ph l c s 08) v i t ch c đ i lý phátệ ợ ồ ạ ế ẫ ụ ụ ố ớ ổ ứ ạ hành. c) Thông báo n i dung c a đ t phát hành trái phi uộ ủ ợ ế Tr c ngày phát hành trái phi u ít nh t 3 ngày, t ch c phát hành ra “Thông báo phát hànhướ ế ấ ổ ứ trái phi u” (theo m u Ph l c s 09) g i đ n các t ch c đ i lý phát hành trái phi u và thông báoế ẫ ụ ụ ố ử ế ổ ứ ạ ế trên các ph ng ti n thông tin đ i chúng. ươ ệ ạ d) Chuy n giao trái phi uể ế - T ch c phát hành chuy n cho các t ch c đ i lý phát hành s l ng ch ng ch ho c Gi yổ ứ ể ổ ứ ạ ố ượ ứ ỉ ặ ấ ch ng nh n s h u trái phi u t ng ng v i kh i l ng trái phi u các t ch c đ i lý phát hànhứ ậ ở ữ ế ươ ứ ớ ố ượ ế ổ ứ ạ nh n bán ngay sau ngày ký H p đ ng đ i lý phát hành trái phi u.ậ ợ ồ ạ ế - Trong th i gian phát hành trái phi u, các t ch c đ i lý phát hành có trách nhi m b o qu nờ ế ổ ứ ạ ệ ả ả các ch ng ch và Gi y ch ng nh n s h u trái phi u.ứ ỉ ấ ứ ậ ở ữ ế - K t thúc đ t phát hành, các t ch c đ i lý phát hành t ch c ki m kê các ch ng ch vàế ợ ổ ứ ạ ổ ứ ể ứ ỉ Gi y ch ng nh n s h u trái phi u ch a s d ng chuy n tr t ch c phát hành. Tr ng h p cácấ ứ ậ ở ữ ế ư ử ụ ể ả ổ ứ ườ ợ t ch c đ i lý phát hành làm m t ho c th t l c ch ng ch và Gi y ch ng nh n s h u trái phi uổ ứ ạ ấ ặ ấ ạ ứ ỉ ấ ứ ậ ở ữ ế ph i b i th ng cho t ch c phát hành s ti n đúng b ng s ti n g c c ng (+) lãi các trái phi u bả ồ ườ ổ ứ ố ề ằ ố ề ố ộ ế ị m t ho c th t l c khi đ n h n thanh toán.ấ ặ ấ ạ ế ạ đ) Chuy n ti n bán trái phi uể ề ế - Vi c chuy n ti n bán trái phi u đ c th c hi n theo đ nh kỳ 05 ngày làm vi c m t l n.ệ ể ề ế ượ ự ệ ị ệ ộ ầ Vào cu i ngày làm vi c th 5, căn c b ng kê bán trái phi u (theo m u Ph l c s 10) các tố ệ ứ ứ ả ế ẫ ụ ụ ố ổ ch c đ i lý phát hành chuy n toàn b s ti n thu bán trái phi u trong 5 ngày đó cho t ch c phátứ ạ ể ộ ố ề ế ổ ứ hành. - Tr ng h p các t ch c đ i lý phát hành ch m chuy n ti n bán trái phi u cho t ch cườ ợ ổ ứ ạ ậ ể ề ế ổ ứ phát hành s b ph t ch m thanh toán. S ti n ph t ch m thanh toán đ c đ c xác đ nh theo côngẽ ị ạ ậ ố ề ạ ậ ượ ượ ị th c sau:ứ (St x Ls x 150%) x n P = 365 Trong đó: - P: S ti n ph t ch m thanh toánố ề ạ ậ - St: S ti n ch m thanh toánố ề ậ - Ls: Lãi su t trái phi u (%/năm)ấ ế - n: S ngày ch m thanh toánố ậ - Ti n ph t ch m thanh toán đ c chuy n n p ngân sách trung ng (đ i v i trái phi u khoề ạ ậ ượ ể ộ ươ ố ớ ế b c), ngân sách đ a ph ng (đ i v i trái phi u Chính quy n đ a ph ng), ho c doanh nghi p (đ iạ ị ươ ố ớ ế ề ị ươ ặ ệ ố v i trái phi u đ c Chính ph b o lãnh). ớ ế ượ ủ ả VI. Đ U TH U PHÁT HÀNH TRÁI PHI UẤ Ầ Ế Ch th phát hành bán ch ng khoán t i tay nhà đ u tủ ể ứ ớ ầ ư 1.Ph ng th c đ u th u trái phi uươ ứ ấ ầ ế T ch c phát hành trái phi u đ c l a ch n các ph ng th c đ u th u sau:ổ ứ ế ượ ự ọ ươ ứ ấ ầ a. Đ u th u tr c ti p t i doanh nghi p phát hành trái phi u.ấ ầ ự ế ạ ệ ế b. Đ u th u thông qua các t ch c tài chính trung gian.ấ ầ ổ ứ c. Đ u th u thông qua Trung tâm giao d ch ch ng khoán (S Giao d ch ch ng khoán).ầ ầ ị ứ ở ị ứ 2. Nguyên t c đ u th u trái phi uắ ấ ầ ế a. Bí m t v thông tin c a các t ch c, cá nhân tham gia d th u.ậ ề ủ ổ ứ ự ầ b.B o đ m s bình đ ng gi a các t ch c, cá nhân tham gia đ u th u.ả ả ự ẳ ữ ổ ứ ấ ầ c. C nh tranh v lãi su t gi a các t ch c, cá nhân tham gia đ u th u.ạ ề ấ ữ ổ ứ ấ ầ 3. Hình th c đ u th u trái phi uứ ấ ầ ế a. Đ u th u c nh tranh lãi su t.ấ ầ ạ ấ b. K t h p gi a đ u th u c nh tranh lãi su t v i đ u th u không c nh tranh lãi su t.ế ợ ữ ấ ầ ạ ấ ớ ấ ầ ạ ấ T l trái phi u đ u th u không c nh tranh lãi su t trong t ng đ t đ u th u do doanhỷ ệ ế ấ ầ ạ ấ ừ ợ ấ ầ nghi p phát hành quy t đ nh nh ng t i đa b ng 30% t ng kh i l ng trái phi u thôngệ ế ị ữ ố ằ ổ ố ượ ế báo phát hành c a đ t đ u th u đó.ủ ợ ấ ầ  TPCP đ u th u qua TTGDCK có hình th c và đ c đi m nh sau: ấ ầ ứ ặ ể ư • Có kỳ h n t m t năm tr lên. Có m nh giá t i thi u là 100.000 đ ng, các m nh giáạ ừ ộ ở ệ ố ể ồ ệ cao h n đ c quy đ nh b ng b i s c a 100.000 do B Tài chính quy đ nh c th choơ ượ ị ằ ộ ố ủ ộ ị ụ ể t ng đ t phát hành và đ c TTGDCK công b trong thông báo phát hành. ừ ợ ượ ố • TPCP đ c phát hành d i hình th c ch ng ch ho c bút toán ghi s . ượ ướ ứ ứ ỉ ặ ổ  Các đi u ki n tham gia đ u th u. ề ệ ấ ầ • Là thành viên đ u th u qua TTGDCK; ấ ầ • Có tài kho n ký qu t i Ngân hàng ch đ nh và n p ti n ký qu theo đúng quy đ nh t iả ỹ ạ ỉ ị ộ ề ỹ ị ạ Đi u 9 Quy ch này. ề ế • Ch p hành đ y đ th t c và quy đ nh v đ u th u TPCP quy đ nh t i Quy ch này; ấ ầ ủ ủ ụ ị ề ấ ầ ị ạ ế • Có đ n đăng ký đ u th u g i TTGDCK theo m u s 03/TPCP đính kèm Quy ch này; ơ ấ ầ ử ẫ ố ế • Có tài kho n l u ký ch ng khoán m t i TTGDCK ho c thành viên l u ký. ả ư ứ ở ạ ặ ư . - Nh c đi mượ ể : v n còn m i m đ i v i nhà đ u t nh ng th tr ng m i m , Nhà n c ch aẫ ớ ẻ ố ớ ầ ư ở ữ ị ườ ớ ở ướ ư th c s xem trái phi u Chính ph , ch a m r ng các đ i t ng đ c phép tham gia đ u th u,ự ự ế ủ ư ở ộ ố ượ ượ ấ ầ ch a đa d ng kỳ h n trái phi u v i m c khác nhau t o ra m c chênh l ch c a trái phi u Chínhư ạ ạ ế ớ ứ ạ ứ ệ ủ ế ph nh ng th i đi m khác nhau nh m khuy n khích ho t đ ng tham gia đ u th u và mua, bán tráiủ ữ ờ ể ằ ế ạ ộ ấ ầ phi u trên th tr ng ch ng khoán, nh ng quy đ nh chu n m c trong ho t đ ng đ u th u n uế ị ườ ứ ữ ị ẩ ự ạ ộ ấ ầ ế ch a phù h p s gây nh h ng l n đ n k t qu đ u th u.ư ợ ẽ ả ưở ớ ế ế ả ấ ầ V.LIÊN H PHÁT HÀNH TRÁI PHI U VI T NAMỆ Ế Ở Ệ 1) Th c tr ng phát hành trái phi u chính ph Vi t Namự ạ ế ủ ở ệ - Vi t Nam, trái phi u chính ph đ c phát hành b i 3 ch th chính là kho b c Nhà n c(ở ệ ế ủ ượ ở ủ ể ạ ướ KBNN), ngân hàng phát tri n Vi t Nam( VDB) và ngân hàng Nhà nể ệ ước v i hình th c đ uớ ứ ấ th u là ph bi n nh t, b o lãnh phát hành ho c bán l qua h th ng KBNN. M c tiêu c aầ ổ ế ấ ả ặ ẻ ệ ố ụ ủ trái phi u là đ đ u t vào các d án tr ng đi m, bù đ p thâm h t ngân sách và là công cế ể ầ ư ự ọ ể ắ ụ ụ đ can thi p vào th tr ng ti n t .ể ệ ị ườ ề ệ Ph ng th c đ u th u trái phi u đ c áp d ng chươ ứ ấ ầ ế ượ ụ ủ y u do th i gian huy đ ng v n nhanh, lãi su t th p, h p v i n n kinh t th tr ng c aế ờ ộ ố ấ ấ ợ ớ ề ế ị ườ ủ n c ta hi n nay.ướ ệ Quy mô c a trái phi u nói chung và trái phi u chính ph nói riêng hi nủ ế ế ủ ệ chi m t l r t th p trong t ng tài s n tài chính c n c v i ch b ng 17% so v i GDP(quáế ỉ ệ ấ ấ ổ ả ả ướ ớ ỉ ằ ớ th p so v i Nh t B n, Hàn qu c trên 100%). con s này kho ng 5 t USD r t nh bé n uấ ớ ậ ả ố ố ả ỷ ấ ỏ ế so v i m c đ đ đ t tính thanh kho n 100-200 t USD. Huy đ ng v n thông qua lo i hìnhớ ứ ủ ể ạ ả ỷ ộ ố ạ trái phi u hi n ch a ph i là kênh ph bi n mà ch y u là thông qua h th ng ngân hàng v iế ệ ư ả ổ ế ủ ế ệ ố ớ t ng tài s n chi m đ n 80% c c u tài s n tài chính. Đi u này t o s b t cân x ng trong kỳổ ả ế ế ơ ấ ả ề ạ ự ấ ứ h n huy đ ng v n và cho vay c a h th ng ngân hàng, thi u m t kênh huy đ ng v n dàiạ ộ ố ủ ệ ố ế ộ ộ ố h n đ ph c v cho các m c tiêu phát tri n lâu dài. C hai y u t này đ u góp ph n làmạ ể ụ ụ ụ ể ả ế ố ề ầ tăng chi phí v n cho n n kinh t .ố ề ế - Trái phi u CP Vi t nam g m có: trái phi u công trình trung ng, trái phi u đ u t , tráiế ở ệ ồ ế ươ ế ầ ư phi u kho b c, tín phi u kho b c, trái phi u ngo i t , công trái xây d ng t qu cế ạ ế ạ ế ạ ệ ự ổ ố - Theo lu t đ nh nhà n c quy đ nh:ậ ị ướ ị + Tín phi u kho b c: Phát hành đ u th u qua s giao d ch ch ng khoán nhà n cế ạ ấ ầ ở ị ứ ướ +Trái phi u kho b c, trái phi u ngo i t : Đ u th u qua SDGCK nhà n c, b o lãnh phátế ạ ế ạ ệ ấ ầ ướ ả hành, đ i lý phát hành và bán l qua h th ng kho b c nhà n c.ạ ẻ ệ ố ạ ướ +Công trái xây d ng T qu c: b n l qua h th ng kho b c Nhà n c.ự ổ ố ả ẻ ệ ố ạ ượ - M t khác, l ng trái phi u phát hành b ng đ ng n i t hi n ch y u đ c giao d ch ho cặ ượ ế ằ ồ ộ ệ ệ ủ ế ượ ị ặ n m gi b i các ngân hàng ho c các t ch c tài chính t ng đ ng cũng làm c n tr sắ ữ ở ặ ổ ứ ươ ươ ả ở ự phát tri n c a th tr ng tr i phi u. Đi u này t o s đ n đi u trong danh m c đ u t , d nể ủ ị ườ ả ế ề ạ ự ơ ệ ụ ầ ư ẫ đ n giá trái phi u có m c bi n đ ng đáng k khi các nhà đ u t này th c hi n bán ra ho cế ế ứ ế ộ ể ầ ư ự ệ ặ mua vào. Kh i l ng phát hành m i đ t t ng đ i nh ch kho ng 20 - 30 tri u USD/đ t khó thu hútố ượ ỗ ợ ươ ố ỏ ỉ ả ệ ợ s chú ý c a các nhà đ u t có t ch c và vì v y cũng làm gi m s c h p d n c a trái phi u chínhự ủ ầ ư ổ ứ ậ ả ứ ấ ẫ ủ ế ph .ủ 2009-Theo B Tài chính, trong năm 2009, nhu c u huy đ ng v n b ng trái phi u chính ph choộ ầ ộ ố ằ ế ủ ngân sách vào kho ng 200.000 t đ ng. Song, t ng kh i l ng trái phi u chính ph đã phát hànhả ỉ ồ ổ ố ượ ế ủ trong năm ch đ c kho ng 20.000 t đ ng, đ t 14% k ho ch đ ra.ỉ ượ ả ỉ ồ ạ ế ạ ề . - Đ u th u trái phi u chính ph ấ ầ ế ủ b ng n i t đ t k t qu th p. 2009, S giao d ch ch ngằ ộ ệ ạ ế ả ấ ở ị ứ khoán đã t ch c 51 đ t đ u th u trái phi u chính ph b ng n i t , nh ng ch huy đ ngổ ứ ợ ấ ầ ế ủ ằ ộ ệ ư ỉ ộ đ c 2578 t / 62700 t đ ng theo k ho ch. T l thành công là 4% t p trung các hàngượ ỷ ỷ ồ ế ạ ỷ ệ ậ ở hóa trái phi u kì h n ng n.ế ạ ắ - Đ u th u trái phi u chính ph b ng ngo i t khá thành công B Tài chính đã huy đ ngấ ầ ế ủ ằ ạ ệ ộ ộ đ c 470 tri u đô la M trái phi u b ng ngo i t t i th tr ng trong n c. Ngoài ra, t ngượ ệ ỹ ế ằ ạ ệ ạ ị ườ ướ ổ kh i l ng trái phi u đ c Chính ph b o lãnh đã phát hành kho ng 2.700 t đ ngố ượ ế ượ ủ ả ả ỉ ồ Ph n l n s ti n phát hành (2.000 t đ ng) đ c t p trung kỳ h nầ ớ ố ề ỷ ồ ượ ậ ở ạ ng nắ 2 năm (kỳ h nạ ng n nh t) thông qua Ngân hàng Chính sách Xã h i, phát hành trong tháng 6 v i lãi su t bìnhắ ấ ộ ớ ấ quân là 8,93%/năm. Nguyên nhân tr c ti pự ế là lãi su t không h p d n. Trong h u h t các đ t phát hành, lãiấ ấ ẫ ầ ế ợ su t tr n mà t ch c phát hành đ a ra đ u th p h n lãi su t th p nh t mà các nhà th uấ ầ ổ ứ ư ề ấ ơ ấ ấ ấ ầ đăng ký. Tính trung bình qua các đ t phát hành, m c chênh l nh này là 0,88%/năm. Trong khiợ ứ ệ đáng nh lãi su t trái phi u chính ph < lãi su t huy đ ng trên th tr ng, lãi su t chu n đẽ ấ ế ủ ấ ộ ị ườ ấ ẩ ể các công c n tham chi uụ ợ ế Còn theo m t ngu n tin khác, báo cáo c a Ngân hàng Đ u t và Phát tri n, cho bi t kh iộ ồ ủ ầ ư ể ế ố l ng trái phi u chính ph phát hành thành công trong năm qua là 15.000 t đ ng, tính c giáượ ế ủ ỉ ồ ả tr quy đ i c a đ t phát hành b ng ngo i t .Cũng theo báo cáo này, năm 2009 có kho ngị ổ ủ ợ ằ ạ ệ ả 15.000 t đ ng trái phi u chính ph đ n h n, nh v y v c b n Chính ph không huyỉ ồ ế ủ ế ạ ư ậ ề ơ ả ủ đ ng thêm đ c v n trong năm qua.ộ ượ ố =>> tình hình phát hành TP năm 2009 trên th tr ng s c p khá m đ mị ườ ơ ấ ả ạ . Báo cáo này cho bi t tính chung trong năm 2009 có kho ng 70 đ t phát hành bao g m trái phi u Kho b c Nhà n c,ế ả ợ ồ ế ạ ướ Ngân hàng Phát tri n, Ngân hàng Chính sách xã h i và trái phi u TPHCM, tuy nhiên ch có kho ngể ộ ế ỉ ả 5.000 t đ ng trái phi u huy đ ng đ c trên t ng s 71.400 t đ ng đ a ra g i th u.ỉ ồ ế ộ ượ ổ ố ỉ ồ ư ọ ầ - Trái phi u Kho b c chi m t tr ng l n nh t trong danh m c trái phi u nh ng t l bánế ạ ế ỷ ọ ớ ấ ụ ế ư ỷ ệ đ c cũng ch m c 15%, còn đa s các lo i trái phi u ch bán đ c d i 7% so v i kượ ỉ ở ứ ố ạ ế ỉ ượ ướ ớ ế ho ch. Đ c bi t trái phi u chính quy n đ a ph ng hoàn toàn không thu hút đ c s quanạ ặ ệ ế ề ị ươ ượ ự tâm c a nhà đ u t . S dĩ có tình tr ng này là do s chênh l ch quá l n v lãi su t gi a haiủ ầ ư ở ạ ự ệ ớ ề ấ ữ th tr ng s c p và th c p, trung bình t 100-200 đi m. Chính ph không ph i ch u ápị ườ ơ ấ ứ ấ ừ ể ủ ả ị l c huy đ ng v n, các d án s d ng v n trái phi u có tình hình gi i ngân ch m.ự ộ ố ự ử ụ ố ế ả ậ 2010 Theo kho b c nhà n c Vi t Nam, 10 tháng đ u năm 2010 đã có 54 đ t t ch c đ uạ ướ ệ ầ ợ ổ ứ ấ th u, b o lãnh phát hành trái phi u v i s l ng thành viên tham gia khá l n. ầ ả ế ớ ố ượ ớ - Kh i l ngố ượ v n c n huy đ ng là 100000 t đ ng, cho đ n 10/2010 đã huy đ ng đ c 67.6ố ầ ộ ỷ ồ ế ộ ượ % - Nhà n c ch tr ng phát hành trái phi u theo lô l n, nh ng ch có t 5-7 t ch c l nướ ủ ươ ế ớ ư ỉ ừ ổ ứ ớ tham gia đ u th u v i s l ng huy đ ng v n th p h n nhi u so v i k ho ch.ấ ầ ớ ố ượ ộ ố ấ ơ ề ớ ế ạ B O LÃNH PHÁT HÀNH TRÁI PHI U: Vi t nam t n t i d i 2 hình th cẢ Ế ở ệ ồ ạ ướ ướ + Mua 1 ph n ho c toàn b đ bán l iầ ặ ộ ể ạ + Mua s trái phi u ch a phân ph i h t và bán l iố ế ư ố ế ạ B o lãnh phát hành trái phi u Vi t nam ch y u dành cho các trái phi u kỳ h n> 3 nămả ế ở ệ ủ ế ề ạ K t lu nế ậ : Th tr ng trái phi u Vi t nam m i hình thành còn ch a đa d ng v ch thị ườ ế ệ ớ ư ạ ề ủ ể tham gia, các ph ng th c và các công c trên th tr ng trái phi u. Đây là m t th tr ngươ ứ ụ ị ườ ế ộ ị ườ có ti m năng trong huy đ ng v n, nh ng ch a th c s phát tri n. Ph ng th c phát hànhề ộ ố ư ư ự ự ể ươ ứ ch y u là đ u th u trái phi u chính ph nh ng còn ch a hoàn thi n, t l thành côngủ ế ấ ầ ế ủ ư ư ệ ỷ ệ th p, và còn nhi u h n ch .ấ ề ạ ế 2. Th c tr ng phát hành trái phi u doanh nghi p Vi t Namự ạ ế ệ ệ . - Trái Phi u doanh nghi p: ế ệ Sau khi Chính ph ban hành ngh đ nh 120/CP ngày 17/9/1994ủ ị ị v phát hành c phi u, trái phi u c a doanh nghi p nhà n c, th tr ng trái phi u b t đ u manhề ổ ế ế ủ ệ ướ ị ườ ế ắ ầ nha hình thành. Tuy nhiên, ph i đ n năm 1996, th tr ng trái phi u doanh nghi p m i có nh ngả ế ị ườ ế ệ ớ ữ b c đ t phá m i, kh i đ u b ng vi c Công ty C ph n C đi n l nh (REE) huy đ ng đ c 5ướ ộ ớ ở ầ ằ ệ ổ ầ ơ ệ ạ ộ ượ tri u USD. ệ Năm 2006 đánh d u m t b c ngo c m i cho th tr ng trái phi u doanh nghi p Vi t Namấ ộ ướ ặ ớ ị ườ ế ệ ệ khi Ngh đ nh 52/2006/NĐ-CP chính th c đ c ban hành. Theo đó, ch th phát hành trái phi uị ị ứ ượ ủ ể ế không ch là các doanh nghi p Nhà n c nh tr c đây mà còn có các công ty TNHH, công ty cỉ ệ ướ ư ướ ổ ph n và doanh nghi p có v n đ u t n c ngoài v i m t nguyên t c chung là các doanh nghi pầ ệ ố ầ ư ướ ớ ộ ắ ệ ph i t vay, t tr , t ch u trách nhi m và công khai minh b ch thông tin. ả ự ự ả ự ị ệ ạ -Đ i v i DN, vi c phát hành TP có nhi u u đi m so v i phát hành CP. Phát hành TP đ cố ớ ệ ề ư ể ớ ượ nhi u DN l n l a ch n b i nó gi m áp l c cho ban đi u hành. Bên c nh đó, nó cũng giúp các DNề ớ ự ọ ở ả ự ề ạ gi m chi phí lãi so v i vi c đi vay và phát hành CP. N u huy đ ng v n thông qua chào bàn CP, DNả ớ ệ ế ộ ố th ng h a h n ph i tr t l c t c kho ng 15%/năm, th m chí 20%/năm, mu n đ m b o m cườ ứ ẹ ả ả ỉ ệ ổ ứ ả ậ ố ả ả ứ c t c này thì l i nhu n sau thu c a DN t i thi u 20-25% v n đi u l .ổ ứ ợ ậ ế ủ ố ể ố ề ệ - Th tr ng trái phi u doanh nghi p Vi t Nam còn h n chị ườ ế ệ ở ệ ạ ế và không ph i b t cả ấ ứ doanh nghi p nào cũng làm đ c. Đi u này th hi n qua trong năm 2008, ch có ch a đ n 10 đ tệ ượ ề ể ệ ỉ ư ế ợ phát hành trái phi u doanh nghi p thành công. Nh ng doanh nghi p phát hành thành công t tr cế ệ ữ ệ ừ ướ đ n nay đ u là các công ty quy mô t ng đ i l n và l n nh : EVN, Vinacomin, Vinaconex, T ngế ề ươ ố ớ ớ ư ổ công ty Sông Đà... Nh ng doanh nghi p đã t ng phát hành trái phi u chuy n đ i cũng có quy môữ ệ ừ ế ể ổ l n nh : ACB, VCB... Nói cách khác, th tr ng trái phi u doanh nghi p h u nh v ng bóng cácớ ư ị ườ ế ệ ầ ư ắ doanh nghi p nh trong khi đây là các đ i t ng r t khát v n và chi m s l ng l n (500.000 DNệ ỏ ố ượ ấ ố ế ố ượ ớ vào năm 2010). . C c u trái phi u doanh nghi p trong th tr ng trái phi u Vi t Nam còn r tơ ấ ế ệ ị ườ ế ệ ấ khiêm t n ch ch ng 10%, trái phi u chính quy n đ a ph ng chi m kho ng 10% trong khi tráiố ỉ ừ ế ề ị ươ ế ả phi u chính ph chi m đa s (80-83%). Các nhà đ u t ch y u mua và gi trái phi u t i khi đáoế ủ ế ố ầ ư ủ ế ữ ế ớ h n, các d ch v liên quan h u nh ch a có… ạ ị ụ ầ ư ư 2009 Năm 2009, th tr ng trái phi u doanh nghi p l i khá sôi đ ng v i nhi u đ t phát hành thànhị ườ ế ệ ạ ộ ớ ề ợ công, trong đó ch y u là hình th c phát hành trái phi u v i ủ ế ứ ế ớ lãi su t th n iấ ả ổ . Do lo ng i r i roạ ủ bi n đ ng lãi su t m c cao mà c nhà phát hành l n đ u t đ u t p trung vào lo i hình tráiế ộ ấ ở ứ ả ẫ ầ ư ề ậ ạ phi u này. c tính đã có kho ng 18.000 t đ ng giá tr trái phi u có lãi su t th n i đ c bán ra,ế Ướ ả ỉ ồ ị ế ấ ả ổ ượ chi m 77% trong t ng giá tr trái phi u huy đ ng đ c (h n 26.000 t đ ng).Bên c nh đó, tráiế ổ ị ế ộ ượ ơ ỉ ồ ạ phi u chuy n đ i cũng là kênh huy đ ng v n đ c nhi u doanh nghi p s d ng trong năm 2009ế ể ổ ộ ố ượ ề ệ ử ụ So v i các n c trong khu v c và trên th gi i, d n trái phi u doanh nghi p/t ng d n tráiớ ướ ự ế ớ ư ợ ế ệ ổ ư ợ phi u c a Vi t Nam m i đ t 11% trong khi con s t ng ng c a Thái Lan là 33%, Malaysia:ế ủ ệ ớ ạ ố ươ ứ ủ 50%, Hàn Qu c là 51%. B Tài chính cũng đã đ a ra m t s đ nh h ng phát tri n cho trái phi uố ộ ư ộ ố ị ướ ể ế doanh nghi p nh : khuy n khích doanh nghi p huy đ ng v n tr c ti p trên th tr ng, h n ch sệ ư ế ệ ộ ố ự ế ị ườ ạ ế ự ph thu c quá m c vào vi c c p v n qua kênh tín d ng; ti p t c hoàn thi n khuôn kh phápụ ộ ứ ệ ấ ố ụ ế ụ ệ ổ lý..Theo đánh giá c a nhi u chuyên gia, s dĩ ho t đ ng phát hành trái phi u doanh nghi p ch aủ ề ở ạ ộ ế ệ ư th c s nh mong đ i là do ự ự ư ợ nh ng nguyên nhân c b nữ ơ ả sau: + xu t phát t thu c tính c a trái phi u nh tính ấ ừ ộ ủ ế ư thanh kho n kémả , y u t r i ro thanh toán caoế ố ủ h n so v i trái phi u Chính ph .ơ ớ ế ủ +xu t phát t b n thân doanh nghi p. C th là uy tín c a doanh nghi p VN đ c đánh giá là ch aấ ừ ả ệ ụ ể ủ ệ ượ ư c i thi n nhi u, ch a t o đ c đ tin c y cho các nhà đ u t . Trong khi đó, các t ch c x p h ngả ệ ề ư ạ ượ ộ ậ ầ ư ổ ứ ế ạ tín d ng chuyên nghi p l i ch a có nhi u. Trung tâm Thông tin tín d ng thu c NHNN cũng đãụ ệ ạ ư ề ụ ộ th c hi n nghi p v x p h ng tín d ng DN và x p h ng tín d ng DN trên TTCK. Tuy nhiên,ự ệ ệ ụ ế ạ ụ ế ạ ụ nh ng x p h ng này cũng ch có tính ch t t m th i. Đây là lý do vì sao mà ch các doanh nghi pữ ế ạ ỉ ấ ạ ờ ỉ ệ l n m i phát hành thành côngớ ớ +v phía nhà đ u t , hi n nay các nhà đ u t m i ch quan tâm t i các kênh đ u t ph bi n nhề ầ ư ệ ầ ư ớ ỉ ớ ầ ư ổ ế ư g i ti t ki m, kênh CP, kênh vàng, ngo i t mà ch a qua tâm t i TP DN b i lãi su t c a TP DNử ế ệ ạ ệ ư ớ ở ấ ủ ch a đ h p d n.ư ủ ấ ẫ + v phía Nhà n c còn nhi u chính sách và quy đ nh b t c p.ề ướ ề ị ấ ậ Th c tự ế th i gian qua cho th y v n còn s bao c p , vi c huy đ ng v n n c a DN ch y u v nờ ấ ẫ ự ấ ệ ộ ố ợ ủ ủ ế ẫ th c hi n thông qua kênh chính là TPCP. Chính ph đ ng ra phát hành TP, huy đ ng v n trong dânự ệ ủ ứ ộ ố c r i l i 'rót' ng c l i cho DN. Quy trình này v a ph c t p l i t n kém c v th i gian, chi phí,ư ồ ạ ượ ạ ừ ứ ạ ạ ố ả ề ờ trong khi nhi u DN l n, có uy tín có th t mình huy đ ng v n t ngu n này.ề ớ ể ự ộ ố ừ ồ N u ch n ph ng pháp vay NH, thì Cty s ph i ch u m c lãi su t bình quân 11-15% đ iế ọ ươ ẽ ả ị ứ ấ ố v i kho n vay có kỳ h nớ ả ạ trên 1 năm. Trong khi kênh huy đ ng v n b ng phát hành TP, lãi ph i trộ ố ằ ả ả cho trái ch l n nh t ch kho ng 10,5%/năm đ i v i TP coupon có kỳ h n 5 năm. H n n a, lãi su tủ ớ ấ ỉ ả ố ớ ạ ơ ữ ấ tr cho trái ch hàng năm đ c tính nh m t kho n chi phí c a DN (trong chi phí thu ), nên DN sả ủ ượ ư ộ ả ủ ế ẽ gi m đ c áp l c v chi phí v n trong quá trình đi u hành.ả ượ ự ề ố ề -DN v a và nhừ ỏ: M c dù trong năm 2009,2010 chính ph đã th c hi n nhi u gói kích c u nh mặ ủ ự ệ ề ầ ằ h tr lãi su t cho các doanh nghi p v a và nh làm ăn, m r ng s n xu t. Nh ng ngu n v nỗ ợ ấ ệ ừ ỏ ở ộ ả ấ ư ồ ố ngân hàng các doanh nghi p v a và nh v n khó ti p c n do các doanh nghi p không đáp ng đệ ừ ỏ ẫ ế ậ ệ ứ ủ đi u ki n cho vay c a ngân hàng, đ ng th i v n đ lãi su t tăng chi phí c a vi c s d ng v n choề ệ ủ ồ ờ ấ ề ấ ủ ệ ử ụ ố doanh nghi p. Ngu n v n thì có, nh ng các doanh nghi p l i không v i t i đ c. ệ ồ ố ư ệ ạ ớ ớ ượ Phát hành trái phi u v i các doanh nghi p v a và nh còn g p nhi u khó khăn do v n đ quy môế ớ ệ ừ ỏ ặ ề ấ ề và th ng hi u c a doanh nghi p, ch a thu hút đ c s quan tâm c a nhà đ u t . Vi t namươ ệ ủ ệ ư ượ ự ủ ầ ư Ở ệ tâm lý” ăn theo” khá ph bi n, mà không có nh ng chuyên gia chuyên kinh doanh trái phi u, nên thổ ế ữ ế ị tr ng trái phi u ch t p trung các công ty có quy mô l n. Ngu n v n trái phi u d i dào, là m tườ ế ỉ ậ ở ớ ồ ố ế ồ ộ th tr ng ti m năng, đã có nhi u phát tri n trong huy đ ng v n nh ng v n là đi u không h dị ườ ề ề ể ộ ố ư ẫ ề ề ễ dàng v i trái phi u doanh nghi p v a và nh .ớ ế ệ ừ ỏ Có 2 tr ng h p là phát hành riêng l và phát hành ra công chúng. V i phát hành riêng l , ph ngườ ợ ẻ ớ ẻ ươ th c phát hành ch gi i h n 3 hình th c là b o lãnh phát hành, đ i lý phát hành và đ u th u mà tứ ỉ ớ ạ ở ứ ả ạ ấ ầ ổ ch c b o lãnh phát hành, đ i lý phát hành ph i th a mãn nh ng tiêu chu n do B Tài chính quyứ ả ạ ả ỏ ữ ẩ ộ đ nh (hi n v n ch a có h ng d n v các tiêu chu n này). Quy đ nh này ch phù h p v i nh ngị ệ ẫ ư ướ ẫ ề ẩ ị ỉ ợ ớ ữ đ t phát hành có giá tr l n c a nh ng doanh nghi p l n, tr ng h p khác s là khá t n kém. Đâyợ ị ớ ủ ữ ệ ớ ườ ợ ẽ ố là m t rào c n đ i v i vi c phát hành trái phi u doanh nghi p nh và v a Vi t Nam hi n nay.ộ ả ố ớ ệ ế ệ ỏ ừ ở ệ ệ Phí và l phí khi phát hành trái phi u doanh nghi p đã h t hi u l c và đ c nh n xét là quá caoệ ế ệ ế ệ ự ượ ậ nên không khuy n khích doanh nghi p l a ch n hình th c phát hành trái phi uế ệ ự ọ ứ ế 2010 NHTMCP Công th ng Vi t Nam (mã CTG-HOSE) công b vi c phát hành trái phi u nămươ ệ ố ệ ế 2010 theo hình th c phát hành riêng l cho các t ch c, cá nhân trong và ngoài n c, v i hình th cứ ẻ ổ ứ ướ ớ ứ trái phi u ghi s .Theo đó, CTG phát hành 3.000 trái phi u, t ng đ ng 3.000 t đ ng. Đây là tráiế ổ ế ươ ươ ỷ ồ phi u b ng VND, lãi su t th n i, không có đ m b o. Trái phi u có kỳ h n 2 năm, giá phát hànhế ằ ấ ả ổ ả ả ế ạ b ng m nh giá, phát hành: 22/6/2010, đáo h n: 22/6/2012.Ti n thu đ c t đ t phát hành tráiằ ệ ạ ề ượ ừ ợ phi u đ c s d ng vào m c đích c p v n chung c a NHTMCP Công th ng Vi t Nam theo quyế ượ ử ụ ụ ấ ố ủ ươ ệ t c và quy đ nh hi n hànhắ ị ệ NHTMCP Nhà Hà N i (Habubank) đ c chào bán 10,5 tri u trái phi u chuy n đ i đ chu n bộ ượ ệ ế ể ổ ể ẩ ị cho l trình tăng v n đi u l , theo gi y phép c a UBCKNN.Theo đó, m nh giá chào bán t ngộ ố ề ệ ấ ủ ệ ươ đ ng 1.050 t đ ng, dành cho các c đông hi n h u v i giá b ng m nh giá (100.000 đ ng/tráiươ ỷ ồ ổ ệ ữ ớ ằ ệ ồ phi u). Lãi su t c a trái phi u chuy n đ i Habubank là 10,49%/năm, th i h n chuy n đ i là 1ế ấ ủ ế ể ổ ờ ạ ể ổ năm, t l chuy n đ i là 1:10 (1 trái phi u đ c chuy n đ i thành 10 c phi u ph thông t i th iỷ ệ ể ổ ế ượ ể ổ ổ ế ổ ạ ờ đi m chuy n đ i).Habubank phát hành trái phi u chuy n đ i đ tăng ngu n v n trung-dài h n,ể ể ổ ế ể ổ ể ồ ố ạ chu n b cho tăng v n đi u l đ n năm 2015 theo quy đ nh c a Ngân hàng Nhà n c.ẩ ị ố ề ệ ế ị ủ ướ Tháng 5 và tháng 6/2010, TMS phát hành 100.000 trái phi u chuy n đ i, m nh giá 1 tri u đ ng/tráiế ể ổ ệ ệ ồ phi u sau khi HDQT CTCP Kho v n Giao nh n Ngo i th ng (mã TMS-HOSE) thông qua ph ngế ậ ậ ạ ươ ươ án phát hành.Trái phi u bán cho g n 100 nhà đ u t , t ng m nh giá 100 t đ ng. Trái phi u có kỳế ầ ầ ư ổ ệ ỷ ồ ế h n 24 tháng, lãi su t đ nh kỳ 8%/năm. Ngày đăng ký cu i cùng là ngày 31/5/2010. S ti n huyạ ấ ị ố ố ề đ ng đ đ u t vào các c ng là 59 t đ ng; đ u t m t ph n vào d án kho ngo i quan, khu côngộ ể ầ ư ả ỷ ồ ầ ư ộ ầ ự ạ ngh cao là 41 t đ ng.Theo báo cáo tài chính h p nh t quý 1/2010, doanh thu bán hàng và cungệ ỷ ồ ợ ấ c p d ch c a TMS đ t 49,86 t đ ng; l i nhu n sau thu đ t 5,3 t đ ng; lãi c b n trên m i cấ ị ủ ạ ỷ ồ ợ ậ ế ạ ỷ ồ ơ ả ỗ ổ phi u (EPS) đ t 477 đ ng.ế ạ ồ Đ i h i c đông REE đã thông qua ph ng án phát hành 81.041.798 c phi u th ng cho c đôngạ ộ ổ ươ ổ ế ưở ổ hi n h u; phát hành 8 tri u c phi u bán cho nhân viên ch ch t; phát hành 810.418 trái phi uệ ữ ệ ổ ế ủ ố ế doanh nghi p chuy n đ i cho c đông hi n h u, m nh giá 1 tri u đ ng/trái phi u, v i t l 100:1ệ ể ổ ổ ệ ữ ệ ệ ồ ế ớ ỷ ệ (100 c ph n đ c mua 1 trái phi u).ổ ầ ượ ế HĐQT CTCP D ch v và Xây d ng đ a c Đ t Xanh (mã DXG-HOSE) v a thông qua k ho chị ụ ự ị ố ấ ừ ế ạ phát hành c phi u đ tăng v n đi u l lên 320 t đ ng và phát hành trái phi u trong nămổ ế ể ố ề ệ ỷ ồ ế 2010.DXG thông qua k ho ch phát hành 16 tri u c phi u ph thông v i m nh giá 10.000ế ạ ệ ổ ế ổ ớ ệ đ ng/c phi u trong quý 3/2010. Trong đó, 10 tri u c phi u cho c đông hi n h u có giá phátồ ổ ế ệ ổ ế ổ ệ ữ hành 10.000 đ ng/CP, theo t l th c hi n là 16:10 (c đông s h u 16 c ph n s đ c mua 10ồ ỷ ệ ự ệ ổ ở ữ ổ ầ ẽ ượ CP m i). 800 nghìn CP đ c phát hành cho nhân viên v i giá do HĐQT quy t đ nh (không th pớ ượ ớ ế ị ấ h n 10.000 đ ng/CP). 5,2 tri u CP cho nhà đ u t bên ngoài v i giá do HĐQT quy t đ nh nh ngơ ồ ệ ầ ư ớ ế ị ư không th p h n 15.000 đ ng/CP.T ng s ti n d ki n huy đ ng đ c 186 t đ ng, và đ u t vàoấ ơ ồ ổ ố ề ự ế ộ ượ ỷ ồ ầ ư D án Khu căn h và bi t th cao c p Đ t Xanh, ph ng 10, Vũng Tàu.HĐQT DXG đã thông quaự ộ ệ ự ấ ấ ườ k ho ch phát hành trái phi u doanh nghi p v i t ng m nh giá đ t 500 t đ ng, th i gian th cế ạ ế ệ ớ ổ ệ ạ ỷ ồ ờ ự hi n t quý 2/2010.ệ ừ 3. GI I PHÁPẢ 1. Phát tri n th tr ng trái phi u theo h ng hi n đ i, hoàn ch nh v c u trúc, v n hànhể ị ườ ế ướ ệ ạ ỉ ề ấ ậ theo các thông l qu c t t t nh t, có kh năng liên k t v i các th tr ng khu v c và qu c t .ệ ố ế ố ấ ả ế ớ ị ườ ự ố ế 2. Phát tri n m nh các kênh cung c p v n c trong và ngoài n c cho th tr ng; m r ngể ạ ấ ố ả ướ ị ườ ở ộ h th ng các nhà đ u t , đ c bi t là các nhà đ u t có t ch c; phát tri n đ y đ các đ nh chệ ố ầ ư ặ ệ ầ ư ổ ứ ể ầ ủ ị ế trung gian; đa d ng hoá các d ch v cung c p, … đ m b o có đ y đ các y u t c u thành m t thạ ị ụ ấ ả ả ầ ủ ế ố ấ ộ ị tr ng trái phi u phát tri n trong khu v c.ườ ế ể ự 3. K t h p ch t ch gi a chính sách ti n t và chính sách tài khoá; hài hoà gi a m c tiêuế ợ ặ ẽ ữ ề ệ ữ ụ huy đ ng v n thông qua th tr ng trái phi u cho tăng tr ng kinh t , phát tri n b n v ng thộ ố ị ườ ế ưở ế ể ề ữ ị tr ng trái phi u v i n đ nh kinh t vĩ mô, ki m ch l m phát, đ m b o an ninh tài chính qu cườ ế ớ ổ ị ế ề ế ạ ả ả ố gia. 4. Tăng c ng qu n lý nhà n c, th c hi n có hi u qu ch c năng thanh tra, ki m tra giámườ ả ướ ự ệ ệ ả ứ ể sát vi c tuân th pháp lu t c a các t ch c, cá nhân tham gia ho t đ ng trên th tr ng.ệ ủ ậ ủ ổ ứ ạ ộ ị ườ 5. Chính sách đa d ng hóa các ch th phát hành trái phi uạ ủ ể ế 6. Đa d ng hóa phát hành trái phi u chính quy n đ a ph ngạ ế ề ị ươ 7. Thu hút và phát tri n các “nhà ki n t o th tr ng”ể ế ạ ị ườ 8. T o tính thanh kho n cho trái phi uạ ả ế .