Bài giảng Phương pháp nghiên cứu - Bài 1 Giới thiệu về phương pháp nghiên cứu và quy trình nghiên cứu

PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU TS. Trần Tiến KhaiKhoa Kinh Tế Phát TriểnĐại học Kinh Tế TP.HCMCẤU TRÚC MÔN HỌCGiới thiệu về Phương pháp nghiên cứuXác định và mô tả vấn đề nghiên cứuTổng quan tài liệuPhát triển khung khái niệm và khung phân tíchĐo lường và thang đoPhương pháp chọn mẫu và xác định cỡ mẫuCác phương pháp thu thập dữ liệuNhập và xử lý dữ liệuViết báo cáo nghiên cứuTS. Trần Tiến Khai, UEH*BÀI 1. GIớI THIệU Về PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CứU VÀ QUY TRÌNH NGHIÊN CứUTS. Trần Tiến Khai, UEH*GIỚI THIỆU PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨUCác khái niệm cơ bản và vai trò của PPNCCác loại hình nghiên cứu khoa họcCác phương pháp tư duy khoa họcCác hình thức tổ chức nghiên cứuQuy trình nghiên cứuTS. Trần Tiến Khai, UEH*1. CÁC KHÁI NIệM CƠ BảN & VAI TRÒ CủA NGHIÊN CứU KHOA HọCTS. Trần Tiến Khai, UEH*1. CÁC KHÁI NIệM CƠ BảN VÀ VAI TRÒ CủA NGHIÊN CứU KHOA HọC 1. Nghiên cứu là gì?đặt ra nhưng câu hỏi cho những vấn đề mà ta chưa hiểu tìm cách trả lờinhờ vào thông tin sẵn có, kinh nghiệm của người khácquan sát, chiêm nghiệm của bản thânthực thi các hoạt động để tìm được câu trả lờiTS. Trần Tiến Khai, UEH*1. CÁC KHÁI NIệM CƠ BảN VÀ VAI TRÒ CủA NGHIÊN CứU KHOA HọC 2. Khoa học kinh tế nghiên cứu gì?một bộ phận của khoa học xã hội, chuyên nghiên cứu và giải thích hành vi của con người hành vi của con người trong bối cảnh dung hòa các mâu thuẫn giữa mong muốn cá nhân về chiếm hữu hàng hóa, dịch vụ và sự khan hiếm các nguồn lực để sản xuất các hàng hóa, dịch vụ này (David Begg, 2005).TS. Trần Tiến Khai, UEH*1. CÁC KHÁI NIệM CƠ BảN VÀ VAI TRÒ CủA NGHIÊN CứU KHOA HọC Kinh tế vĩ mô nghiên cứu gì?hoạt động, cấu trúc, hành vi và quá trình ra quyết định của cả nền kinh tế ở các cấp độ quốc gia, khu vực hoặc toàn cầuKinh tế vi mô nghiên cứu gì?hành vi của các cá nhân trong xã hội về việc ra quyết định phân bổ các nguồn lực khan hiếm và cung, cầu đối với hàng hóa và dịch vụ trong quan hệ với giá của hàng hóa và dịch vụ đóTS. Trần Tiến Khai, UEH*1. CÁC KHÁI NIệM CƠ BảN VÀ VAI TRÒ CủA NGHIÊN CứU KHOA HọC Kinh tế phát triển nghiên cứu gì?tăng trưởng và phát triển, chuyển dịch cơ cấu kinh tế, lao động và phúc lợi cho con người bao gồm nghèo đói và bất bình đẳng, gắn chặt với việc sử dụng hợp lý các nguồn lực tự nhiên và tri thức của con ngườiTS. Trần Tiến Khai, UEH*1. CÁC KHÁI NIệM CƠ BảN VÀ VAI TRÒ CủA NGHIÊN CứU KHOA HọC 3. Khoa học quản trị nghiên cứu gì?D.R.Cooper và P.S.Schindler (2006) cho rằng: “Nghiên cứu kinh doanh là một điều tra mang tính hệ thống nhằm cung cấp thông tin để hướng dẫn cho các quyết định quản lý.”“Nghiên cứu kinh doanh là một quá trình lập kế hoạch, thu thập, phân tích và phổ biến các thông tin, dữ liệu phù hợp và sự hiểu biết sâu sắc cho các nhà hoạch định chính sách theo cách thức mà nó huy động tổ chức để thực thi các hành động thích hợp, nhằm tối đa hóa các kết quả hoạt động kinh doanh”.TS. Trần Tiến Khai, UEH*1. CÁC KHÁI NIệM CƠ BảN VÀ VAI TRÒ CủA NGHIÊN CứU KHOA HọC Một vài băn khoăn dưới góc nhìn kinh tếTại sao ở Việt Nam, ta phải mua xe ô-tô với giá rất cao so với nhiều nước khác trên thế giới?Chính sách thuế nhập khẩu hiện nay đối với xe ô-tô tác động như thế nào đến hành vi của người tiêu dùng và cầu đối với xe ô-tô nhập khẩu?Tại sao trong những năm gần đây, lạm phát có xu hướng nghiêm trọng hơn ở Việt Nam?Liệu xu hướng phát triển kinh tế hiện nay có tác động tiêu cực đến tính bền vững về môi trường tự nhiên và bền vững về xã hội hay không?TS. Trần Tiến Khai, UEH*1. CÁC KHÁI NIệM CƠ BảN VÀ VAI TRÒ CủA NGHIÊN CứU KHOA HọC Ví dụNgành nông nghiệp Việt Nam phải được điều chỉnh như thế nào để có thể tự vệ tốt hơn và tăng cường khả năng cạnh tranh trong bối cảnh hội nhập kinh tế thế giới?Vì sao Đồng Bằng Sông Cửu Long, nơi có nhiều điều kiện thiên nhiên ưu đãi, lại có trình độ dân trí thấp và tỷ lệ hộ gia đình nghèo khá cao so với mức trung bình của cả nước?TS. Trần Tiến Khai, UEH*1. CÁC KHÁI NIệM CƠ BảN VÀ VAI TRÒ CủA NGHIÊN CứU KHOA HọC 4. Nghiên cứu khoa học là gì?Là quá trình áp dụng các ý tưởng, nguyên lý và phương pháp khoa học để tìm ra các kiến thức mới nhằm mô tả, giải thích hay dự báo các sự vật, hiện tượng trong thế giới khách quan.Nghiên cứu (research) là sự tìm kiếm kiến thức, hoặc như là sự điều tra mang tính hệ thống, với suy nghĩ rộng mở, không thành kiến, để xây dựng các sự kiện thực tế mới lạ, thường sử dụng một phương pháp khoa học (Wikipedia, 2010).“Nghiên cứu là một trong những cách để tìm ra các câu trả lời cho những câu hỏi.” (Kumar, 2005)TS. Trần Tiến Khai, UEH*1. CÁC KHÁI NIệM CƠ BảN VÀ VAI TRÒ CủA NGHIÊN CứU KHOA HọC 4. Nghiên cứu khoa học là gì?Mục tiêu: nhằm vào việc tìm kiếm kiến thức, sự hiểu biết về một sự vật, hiện tượng nào đó; để trả lời cho các câu hỏi chưa được giải đáp; để khám phá, giải thích về bản chất của sự vật, hiện tượng cần nghiên cứu.Hành động: là một quá trình thu thập thông tin, dữ liệu phù hợp và phân tích, đánh giá chúng.Kết quả phải đạt: có được kiến thức, nhận thức và năng lực hiểu biết về sự vật, hiện tượng nghiên cứu và đề xuất các hành động phù hợp.TS. Trần Tiến Khai, UEH*1. CÁC KHÁI NIệM CƠ BảN VÀ VAI TRÒ CủA NGHIÊN CứU KHOA HọC 5. Các đặc điểm của nghiên cứu?Được kiểm soátCó tính nghiêm ngặtCó tính hệ thốngCó tính hiệu lực và kiểm chứng đượcCó tính thực nghiệmCó tính phê phánTS. Trần Tiến Khai, UEH*1. CÁC KHÁI NIệM CƠ BảN VÀ VAI TRÒ CủA NGHIÊN CứU KHOA HọC 6. Vai trò của nghiên cứu?làm thay đổi cách nhìn nhận vấn đề của người đọc,thuyết phục người đọc tin vào bản chất khoa học và kết quả thực nghiệm,đưa người đọc đến quyết định và hành động phù hợp để cải thiện tình hình của các vấn đề đặt ra theo chiều hướng tốt hơn. TS. Trần Tiến Khai, UEH*2. CÁC LOạI HÌNH NGHIÊN CứU KHOA HọCTS. Trần Tiến Khai, UEH*2. CÁC LOạI HÌNH NGHIÊN CứU KHOA HọC Phân loại theo tính ứng dụngPhân loại theo phương thức nghiên cứuPhân loại theo mục tiêu nghiên cứuPhân loại theo hình thức thu thập dữ liệuTS. Trần Tiến Khai, UEH*2. CÁC LOạI HÌNH NGHIÊN CứU KHOA HọC 2.1 Phân loại theo tính ứng dụngNghiên cứu cơ bản là các công việc mang tính lý thuyết hoặc thực nghiệm được thực hiện chủ yếu để đạt được các kiến thức mới mang tính nền tảng của các hiện tượng và các sự kiện thực tế quan sát được, mà không nhằm đến bất kỳ ứng dụng cụ thể nào hoặc sử dụng theo dự định nào. Nghiên cứu cơ bản  phát triển, thử nghiệm, kiểm chứng các phương pháp, quy trình, kỹ thuật và công cụ nghiên cứu nhằm cải thiện bản thân phương pháp luận nghiên cứuTS. Trần Tiến Khai, UEH*2. CÁC LOạI HÌNH NGHIÊN CứU KHOA HọC 2.1 Phân loại theo tính ứng dụngNghiên cứu ứng dụng nhằm đạt các kiến thức mới, nhưng nó định hướng đến một mục tiêu thực tế cụ thể nào đóNghiên cứu ứng dụng  hình thành chính sách, cách thức quản lý mới hoặc cải thiện sự hiểu biếtTS. Trần Tiến Khai, UEH*2. CÁC LOạI HÌNH NGHIÊN CứU KHOA HọC 2.2 Phân loại theo phương thức nghiên cứuNghiên cứu thực nghiệm (empirical research): liên quan đến các hoạt động của đời sống thực tế; khảo sát thực tế hoặc trong điều kiện có kiểm soátNghiên cứu lý thuyết (theoretical research): là hình thức nghiên cứu chủ yếu thông qua sách vở, tài liệu, các học thuyết và tư tưởngTS. Trần Tiến Khai, UEH*2. CÁC LOạI HÌNH NGHIÊN CứU KHOA HọC 2.3 Phân loại theo mục tiêu nghiên cứuNghiên cứu mô tả (descriptive research)Nghiên cứu khám phá (exploratory research)Nghiên cứu tương quan (correlational research) Nghiên cứu giải thích (explanatory research)TS. Trần Tiến Khai, UEH*2. CÁC LOạI HÌNH NGHIÊN CứU KHOA HọC 2.4 Phân loại theo hình thức thu thập dữ liệuNghiên cứu định lượng (quantitative research): lượng hóa sự biến thiên của đối tượng nghiên cứuNghiên cứu định tính (qualitative research): nhằm mô tả sự vật, hiện tượng; không quan tâm đến sự biến thiên của đối tượng nghiên cứu và cũng không nhằm lượng hóa sự biến thiên nàyTS. Trần Tiến Khai, UEH*3. CÁC PHƯƠNG PHÁP TƯ DUYTS. Trần Tiến Khai, UEH*3. CÁC PHƯƠNG PHÁP TƯ DUYLập luận hay lý lẽ (reasoning): cách thức tư duy để phân tích và xử lý thông tinHai cách tiếp cận hay phương pháp: quy nạp (inductive method) và diễn dịch (deductive method).TS. Trần Tiến Khai, UEH*3. CÁC PHƯƠNG PHÁP TƯ DUY3.1 Tư duy diễn dịchPhát biểu một giả thiết (dựa trên lý thuyết hay tổng quan nghiên cứu). Thu thập dữ liệu để kiểm định giả thiết. Ra quyết định chấp nhận hay bác bỏ giả thiết. TS. Trần Tiến Khai, UEH*3. CÁC PHƯƠNG PHÁP TƯ DUY3.2 Tư duy quy nạpQuan sát thế giới thực. Tìm kiếm một mẫu hình để quan sát. Tổng quát hóa về những vấn đề đang xảy ra. TS. Trần Tiến Khai, UEH*3. CÁC PHƯƠNG PHÁP TƯ DUYLý thuyếtGiả thiếtMẫu hìnhQuan sát/ Dữ liệuQuy nạpDiễn dịchTS. Trần Tiến Khai, UEH*3. CÁC PHƯƠNG PHÁP TƯ DUY3.1 Tư duy diễn dịchMục đích là đi đến kết luận. Kết luận nhất thiết phải đi theo các lý do cho trước.Các lý do này dẫn đến kết luận và thể hiện qua các minh chứng cụ thể. Để một suy luận mang tính diễn dịch là đúng, nó phải đúng và hợp lệ:Tiền đề (lý do) cho trước đối với một kết luận phải đúng với thế giới thực (đúng).Kết luận nhất thiết phải đi theo tiền đề (hợp lệ)TS. Trần Tiến Khai, UEH*3. CÁC PHƯƠNG PHÁP TƯ DUY3.1 Tư duy diễn dịchVí dụ về diễn dịch: Việc phỏng vấn các hộ gia đình trong khu phố cổ là khó khăn và tốn kém (Tiền đề 1)Cuộc điều tra này liên quan đến nhiều hộ gia đình trong khu phố cổ (Tiền đề 2)Việc phỏng vấn trong cuộc điều tra này là khó khăn và tốn kém (Kết luận)TS. Trần Tiến Khai, UEH*3. CÁC PHƯƠNG PHÁP TƯ DUY3.2 Tư duy quy nạpTrong quy nạp, không có các mối quan hệ chặt chẽ giữa các lý do và kết quả. Trong quy nạp, ta rút ra một kết luận từ một hoặc hơn các chứng cứ cụ thể. Các kết luận này giải thích thực tế, và thực tế ủng hộ các kết luận này.TS. Trần Tiến Khai, UEH*3. CÁC PHƯƠNG PHÁP TƯ DUYVí dụ 1.3Tại sao tỷ lệ hộ nghèo không giảm? Kết luận có phải là chính sách xóa đói giảm nghèo sai hay không? Các giải thích có thể là: Chọn sai đối tượngVốn đầu tư quá ítThị trường hàng hóa, dịch vụ ở địa phương phát triển chưa đủ mạnhTS. Trần Tiến Khai, UEH*4. CÁC HÌNH THứC Tổ CHứC NGHIÊN CứUTS. Trần Tiến Khai, UEH*4. CÁC HÌNH THứC Tổ CHứC NGHIÊN CứUĐề tài nghiên cứu khoa học;Dự án khoa học;Chương trình nghiên cứu khoa học;Đề án nghiên cứu khoa học.TS. Trần Tiến Khai, UEH*4. CÁC HÌNH THứC Tổ CHứC NGHIÊN CứU4.1 Đề tài nghiên cứu khoa họclà một nghiên cứu cụ thể có một nhiệm vụ đặt ra để giải quyếtcó mục tiêu, nội dung, phương pháp rõ ràng nhằm tạo ra các kết quả mới ứng dụng thực tiễn hoặc làm luận cứ xây dựng chính sách hay cơ sở cho các nghiên cứu tiếp theodo một cá nhân hay một nhóm người thực hiện.TS. Trần Tiến Khai, UEH*4. CÁC HÌNH THứC Tổ CHứC NGHIÊN CứU4.1 Đề tài nghiên cứu khoa họcTình trạng nghèo đói ở Việt Nam: thực trạng và giải phápTìm hiểu các khó khăn về hoạt động xuất nhập khẩu lương thực – thực phẩm của Việt Nam khi gia nhập WTOTìm hiểu nhu cầu và sự chọn lựa của khách hàng đối với sản phẩm sữaTác động của quan hệ hợp tác kinh tế của Việt Nam với Trung Quốc đối với tình trạng nhập siêu của Việt Nam.TS. Trần Tiến Khai, UEH*4. CÁC HÌNH THứC Tổ CHứC NGHIÊN CứU4.2 Dự án khoa họcLoại đề tài được thực hiện nhằm mục đích ứng dụng, có xác định cụ thể về hiệu quả kinh tế - xã hội.Dự án có tính ứng dụng cao, có ràng buộc thời gian và nguồn lực.Dự án sản xuất thử nghiệm: ứng dụng kết quả triển khai thực nghiệm để sản xuất thử ở quy mô nhỏ nhằm hoàn thiện công nghệ mới, sản phẩm mới trước khi đưa vào sản xuất và đời sống.TS. Trần Tiến Khai, UEH*4. CÁC HÌNH THứC Tổ CHứC NGHIÊN CứU4.3 Chương trình khoa họcTập hợp các đề tài hay dự án có cùng mục đích xác địnhCác đề tài dự án trực thuộc mang tính độc lập một cách tương đốiCác nội dung của chúng trong chương trình có tính đồng bộ, hỗ trợ lẫn nhauLà một nhóm các dự án, đề tài được quản lý một cách phối hợp và nhằm đạt được một số mục tiêu chung (mục tiêu chương trình) đã định ra trướcTS. Trần Tiến Khai, UEH*4. CÁC HÌNH THứC Tổ CHứC NGHIÊN CứU4.3 Chương trình khoa họcNghiên cứu, phát triển và ứng dụng công nghệ thông tin và truyền thông. Mã số: KC.01/06-10.Những vấn đề cơ bản của phát triển kinh tế Việt Nam đến năm 2020. Mã số: KX.01/06-10 Xây dựng con người và phát triển văn hoá Việt Nam trong tiến trình đổi mới và hội nhập quốc tế. Mã số: KX.03/06-10.TS. Trần Tiến Khai, UEH*4. CÁC HÌNH THứC Tổ CHứC NGHIÊN CứU4.4 Đề án khoa họcmột loại văn kiện được xây dựng để trình cấp quản lý cao hơn hoặc gởi cho cơ quan tài trợnhằm đề xuất xin thực hiện thành lập một tổ chức, tài trợ cho một hoạt động nghiên cứu, cải thiện cơ chế quản lý hoạt động nghiên cứu khoa học, đề xuất các chương trình, đề tài, dự án nghiên cứu khoa học, v.v.TS. Trần Tiến Khai, UEH*5. QUY TRÌNH NGHIÊN CứUTS. Trần Tiến Khai, UEH*5. QUY TRÌNH NGHIÊN CứU 5.1 Định nghĩalà một chuỗi các hành động diễn ra theo trình tự và gắn liền với nền tảng kiến thức cũng như các bước tư duy lô-gic.thể hiện một chuỗi các bước tư duy và vận dụng kiến thức về phương pháp nghiên cứu và kiến thức chuyên ngành.khởi đầu từ việc xác định vấn đề nghiên cứu cho đến bước cuối cùng là tìm ra câu trả lời cho vấn đề đặt ra.TS. Trần Tiến Khai, UEH*5. QUY TRÌNH NGHIÊN CứU 5.2 Quá trình tư duy và hành động ba giai đoạnGiai đoạn 1: xây dựng ý tưởng nghiên cứuNghiên cứu vấn đề gì? Tại sao? Và để làm gì?Giai đoạn 2: xác lập một kế hoạch/thiết kế nghiên cứuNghiên cứu bằng cách nào?Giai đoạn 3: tổ chức và tiến hành nghiên cứuTS. Trần Tiến Khai, UEH*5. QUY TRÌNH NGHIÊN CứU 5.3 Quy trình nghiên cứuBa giai đoạnBao nhiêu bước?Các bước cụ thể nào?Theo trình tự nào?TS. Trần Tiến Khai, UEH*5. QUY TRÌNH NGHIÊN CứU Nguồn:R.Kumar (2005)Wikipedia (2010)D.R.Cooper, P.S.Schindler (2006)B.L.Berg (2009)Bước 1Xác định vấn đề nghiên cứuXác định vấn đề nghiên cứuXác định vấn đề nghiên cứuXây dựng ý tưởngBước 2Xác định khung khái niệm cho thiết kế nghiên cứuXây dựng giả thiếtXây dựng đề cương nghiên cứuTổng quan lý thuyếtBước 3Xây dựng công cụ để thu thập thông tinXây dựng khung khái niệmXây dựng chiến lược thiết kế nghiên cứuThiết kế nghiên cứuBước 4Chọn mẫuXây dựng khung hoạt độngThu thập và chuẩn bị dữ liệuThu thập dữ liệuBước 5Viết đề cương nghiên cứuThu thập dữ liệuPhân tích và diễn giải dữ liệuPhân tích dữ liệuBước 6Thu thập thông tin dữ liệuPhân tích dữ liệuViết báo cáoPhổ biến kết quảBước 7Xử lý dữ liệuKiểm định giả thiếtBước 8Viết báo cáo nghiên cứuKết luậnTS. Trần Tiến Khai, UEH*Chọn mẫu và cở mẫuQuy trình nghiên cứuXác định vấn đề nghiên cứuXử lý và phân tíchdữ liệuThu thập thông tin dữ liệuViết đề cương nghiên cứuXác định khung khái niệm Xây dựng công cụ để thu thập, phân tích Giải thích kết quả và viết báo cáo nghiên cứuTổng quan cơ sở lý thuyết và nghiên cứu trướcCân nhắc các bước xác định vấn đề nghiên cứuPhương pháp và công cụ thu thập dữ liệuPhương pháp chọn mẫu và xác định cở mẫuPhương pháp xử lý dữ liệu; máy tính và thống kêNguyên tắc viết báo cáo khoa họcMục tiêu, câu hỏi và giả thiết nghiên cứuTính hợp lệ và tin cậy của công cụ nghiên cứuNội dung của đề cương nghiên cứuXây dựng bảng mãHiệu đính dữ liệuMã hóa dữ liệuNghiên cứu vấn đề gìNghiên cứu như thế nàoTổ chức và tiến hành nghiên cứuCác bước hoạt độngKiến thức lý thuyết cần cóKiến thức trung gian cần có1234567Xác định các thành phần cho thiết kế nghiên cứuXác định khung phân tíchPhương pháp tổng quan cơ sở lý thuyết và nghiên cứuChọnbiến, mô hình phân tíchQuy trình nghiên cứu hiệu chỉnh dựa trên quy trình nghiên cứu của R.Kumar (2005) TS. Trần Tiến Khai, UEH*5. QUY TRÌNH NGHIÊN CứU5.4 Các bước của quy trình nghiên cứuBước 1. Xác định vấn đềNghiên cứu trong lĩnh vực nào (what field of study)?Nghiên cứu chủ đề gì (what topics for study)?Nghiên cứu vấn đề nào (what problems for study)?Tại sao chọn vấn đề đó (why to study it)?Nghiên cứu để làm gì (for what purposes)?Phải trả lời câu hỏi nào (what to answer)?TS. Trần Tiến Khai, UEH*5. QUY TRÌNH NGHIÊN CứU5.4 Các bước của quy trình nghiên cứuBước 2. Tổng quan tài liệu (cơ sở lý thuyết và các nghiên cứu trước)Tại sao phải tổng quan?Tổng quan cái gì đây?Tổng quan cho kết quả cụ thể gì?TS. Trần Tiến Khai, UEH*5. QUY TRÌNH NGHIÊN CứU5.4 Các bước của quy trình nghiên cứuBước 3. Xác định các thành phần cho thiết kế nghiên cứuKhung khái niệm?Khung phân tích?Nên đặt ra giả thiết nghiên cứu nào?Thông tin, dữ liệu, biến số nào cần thu thập?Thông tin, dữ liệu, biến số nào cần phân tích?Chọn mẫu ra sao? Bao nhiêu là vừa?Ứng dụng mô hình phân tích nào?Công cụ thống kê nào có thể áp dụng?TS. Trần Tiến Khai, UEH*5. QUY TRÌNH NGHIÊN CứU5.4 Các bước của quy trình nghiên cứuBước 4. Viết đề cương nghiên cứuCấu trúc ra sao?Viết đề cương để làm gì?Bước 5. Thu thập thông tin dữ liệuQuan sátPhỏng vấnĐiều traTổ chức thí nghiệm?TS. Trần Tiến Khai, UEH*5. QUY TRÌNH NGHIÊN CứU5.4 Các bước của quy trình nghiên cứuBước 6. Phân tích dữ liệuPhân tích định tính?Phân tích định lượng?Bước 7. Giải thích kết quả và viết báo cáoRút ra được những phát hiện nào, kết luận nào từ kết quả? Kết quả phân tích được giải thích như thế nào? Có phù hợp với lý thuyết không? Có phù hợp với thực tiễn không? Có tính mới không?Có thể đề xuất gì về chính sách?TS. Trần Tiến Khai, UEH*