Bài giảng dùng kháng sinh cho người lớn tuổi

SÖÛ DUÏNG KHAÙNG SINH ÔÛ NGÖÔØI COÙ TUOÅI TS.BS. LEÂ THÒ KIM NHUNG LÒCH SÖÛ THUOÁC DIEÄT KHUAÅN 1936: Sulfonamide Thaäp nieân 40: Penicillin, Streptomycin Thaäp nieân 50: Thôøi kyø hoaøng kim 1970-1980: ÑT. quaù möùc, khoâng phuø hôïp Thaäp nieân 80: Fluoroquinolones môùi Töø thaäp nieân 90: Vi khuaån khaùng KS lan roäng DÖÔÏC ÑOÄNG HOÏC DÖÔÏC LÖÏC HOÏC Haáp thu Phaân boá Chuyeån hoùa Thaûi tröø MIC 90 EC 50 C max/MIC T/MIC PAE STB AUC/MIC Yeáu toá di truyeàn Chromosom Plasmid Transposon Enzymes thuûy phaân, baát hoaït KS Thay ñoåi tính thaám cuûa maøng VK Thay ñoåi Protein Thay ñoåi Ribosom Thay ñoåi bôm KS cuûa maøng VK Thay ñoåi tieàn chaát teá baøo ñích Cô cheá ñeà khaùng KHÔNG SỬ DỤNG KHÁNG SINH HỢP LÝ GIA TĂNG SỰ KHÁNG KS. TĂNG CHI PHÍ ĐIỀU TRỊ. TĂNG TỈ LỆ THẤT BẠI & TỬ VONG. SÖÛ DUÏNG KHAÙNG SINH KHOÂNG HÔÏP LYÙ Khoâng coù baèng chöùng veà VK & ñoä nhaïy cuûa KS treân invitro. Khaùng sinh ñôn trò ngöôïc vôùi keát hôïp KS. Lieàu löôïng vaø khoaûng caùch lieàu. Ñoä thaám cuûa KS vaøo moâ. Thôøi gian ñieàu trò. Ñoäc tính cuûa thuoác. Söû duïng laïi khaùng sinh vöøa môùi söû duïng. Yeáu toá nguy cô aûnh höôûng ñeán khaùng thuoác. LÀM THẾ NÀO ĐỂ SỬ DỤNG KHÁNG SINH CÓ HIỆU QUẢ ? TOÀN CẦU: GUIDELINES “XUỐNG THANG”,“NGẮN NGÀY”,“XOAY VÒNG”… SẢN XUẤT KS MỚI Gati>Moxi) Enterobacteriacea(E.coli, Klebsiella sp, Enterobacter sp, Proteus sp, Salmonella, Shigella, Serratia marescent,…) H.influenzae, M.catarrhalis, Neisseria sp. P.aeruginosa: (Levo & Cipro) VK không điển hình: Rất tốt: Legionella, Chlamydia sp, Mycoplasma sp. Thoâng tin veà khaùng sinh PHỔ KHÁNG KHUẨN Tự nhiên của Aminoglycosides(Gentamicin, Tobramicin, Netimicin, Amikacin) Gr(+) hieáu khí: MSSA, Staphylococcus coagulase (-) , Listeria monocytogenes, Streptococcus vaø Enterococcus laø ñeà khaùng nhöng nhaïy caûm khi phoái hôïp vôùi moät ß-Lactam Taát caû Gr(-) hieáu khí, nhöng coù theå ñeà khaùng Phaûi luoân duøng phoái hôïp. Chuù yù thôøi gian söû duïng : Ñoäc tai, Thaän. Thoâng tin veà khaùng sinh PHỔ KHÁNG KHUẨN Tự nhiên của Glycopeptides(Vancomicine, Teicoplenin) Gr(+) hieáu khí: MSSA, MRSA, Staphylococcus coagulase (-) , Streptococcus sp.:Bao goàm PRSP, vaø Enterococcus sp. Khoâng coù hoaït tính Gr(-) hieáu khí, hay yeám khí. Thoâng tin veà khaùng sinh PHỔ KHÁNG KHUẨN Tự nhiên của Metronidazole Vi khuaån yeám khí döôùi cô hoaønh: Bacteroides sp, Fusobacterium, Prevotella sp, Costridium sp, Helycobacter pylori. Thoâng tin veà khaùng sinh CƠ CHẾ TÁC ĐỘNG KS diệt khuẩn: Tác động vào vách (Betalactam, Cephalosporin, AMG, Van.) KS kìm khuẩn: Tác động vào tổng hợp Protein ( Macrolide, FQ) KS phụ thuộc nồng độ: (FQ, AMG, Imi: có PAE ) KS phụ thuộc thời gian: (Beta, Cef ) Thoâng tin veà khaùng sinh MỨC ĐỘ KS. THẤM VÀO MÔ AMG: Thấm vào mủ, đàm, dịch tiết hô hấp kém. FQ: Thấm vào TLT, Mật, Phổi & Neutrophil > HT. Cef 3: Thấm vào màng não tốt, Phổi # H.Thanh. Thoâng tin veà khaùng sinh BẤT LỢI CỦA KS. Dò öùng Ñoäc tính Roái loaïn heä vi khuaån bình thöôøng Gia taêng khaùng khaùng sinh Thoâng tin veà khaùng sinh ÑOÄC TÍNH CUÛA KHAÙNG SINH FQ: sụn thai nhi. AMG: Ốc tai, Thận (Gen = Ami > Tobra > Netro) ñaëc bieät ngöôøi lôùn tuoåi IMI, FQ: Động kinh. Tetra: Răng Chlo: Vàng da nhân. Cephalosporines. Thoâng tin veà khaùng sinh GIÁ CẢ & CHƯƠNG TRÌNH QUẢN LÝ KS. Giaù thuoác: + Cuøng loaïi KS (Bieät döôïc khaùc nhau). + Cuøng phoå taùc duïng (Nhoùm KS khaùc nhau). Chöông trình quaûn lyù KS: + Cuûa caû nöôùc (Boä Y teá). + Cuûa töøng ñôn vò (Beänh vieän, Khoa). Thoâng tin veà khaùng sinh HIỆN NAY KS. NÀY CÒN HIỆU LỰC ? DỰA VAØO CAÙC NGHIEÂN CÖÙU THỐNG KEÂ CUÛA ASTS (Boä Y teá & SIDA). TỪNG BỆNH VIỆN, KHOA. THỜI GIAN ĐIỀU TRỊ Bản chất VK; vị trí ổ nhiễm; tình trạng MD: 10 ngày: Viêm mô tế bào, VPQ , V.xoang, V.họng, NT tiểu không BC chứng. 3 tuần – 3 tháng: Viêm tủy xương, Viêm TLT do VK. mãn, VNTM, VP.Legionella. Suốt đời (trừ khi hồi phục MD): P.carinii, M.avium trên BN HIV. KẾT HỢP KHAÙNG SINH KHI NAØO Lao. Nhiễm Mycobacter avium toàn thân. Helicobacter pylori. Viêm nội tâm mạc (S.α hemolytic, Enterococal) VRE. Nhiễm P.aeruginosa đe dọa sinh mạng. KS. kinh nghiệm: VMN; sốt CRNN; VPBV; NTH; giảm bạch cầu nhiễm đa VK. DUØNG KHAÙNG SINH TRONG COÄNG ÑOÀNG DUØNG KHAÙNG SINH PHOÅ HEÏP HÔN DUØNG KHAÙNG SINH “CUÕ” HÔN DUØNG KHAÙNG SINH ÍT ÑOÄC HÔN DUØNG KHAÙNG SINH REÛ HÔN. Nói “KHÔNG” với KS nếu không có nhiễm trùng Kháng sinh không phải là thuốc an thần Kháng sinh không phải là thuốc hạ sốt QUAN ĐIỂM SỬ DỤNG KS NHIEÃM TRUØNG NAËNG TRONG BỆNH VIỆN “XUỐNG THANG”: TRỊ LIỆU NGẮN NGÀY. CHIEÁN LÖÔÏC XUOÁNG THANG “De-escalation” Giai ñoaïn 1 Ñeå caûi thieän tieân löôïng Duøng ngay khaùng sinh phoå roäng Giai ñoaïn 2 Ñeå giaûm ñeà khaùng vaø chi phí Xuoáng thang (thu heïp phoå KS) * The role of De-Escalation therapy”23rd International Symposium (2003) on ICU, Medical Frontiers. * ATS & IDSA,(2005), Guidelines for the management of adult with HAP….. Am.J.Respir.Crit. Care. Med.Vol 171.PP.388-416 MỘT SỐ BIỆN PHÁP GIẢM ĐỀ KHÁNG KS Biết söï đề kháng tại khoa, bệnh viện… Biết kháng sinh đã sử dụng gần đây. Nhắc nhở ĐT KS thích hợp. Kết hợp KS khi có mục đích đặc biệt. Liều lượng phù hợp. Kiểm soát (hạn chế sử dụng). Xoay vòng. Xuống thang & ngừng ĐT. Trị liệu ngắn ngày. Không đồng nhất (nhiều loại KS).