Bài giảng Động vật có xương sống - Lớp Cá - Điền Huỳnh Ngọc Tuyết

Trường Cao đẳng Sư phạm Sóc TrăngKhoa Tự NhiênTổ SinhGV: Điền Huỳnh Ngọc Tuyết Giáo ánĐộng vật có xương sốngLớp CáLỚP CÁ SỤNNGÀNH DÂY SỐNGTổng lớp có hàmLớp Cá sụnLớp Cá xươngLớp Lưỡng cư3. PHÂN NGÀNH CÓ XƯƠNG SỐNGLớp Bò sátLớp ChimLớp ThúLớp Cá sụnTổng lớp Có hàmLớp Cá xươngTOÅNG LÔÙP COÙ HAØM (GNATHOSTOMATA).5 tieát1. Lôùp Caù suïn-Chondricthyes Caù nhaùm tro-Mustelus griseus2. Lôùp Caù xöông-Osteichthyes - caù cheùp-Cyprinus carpio - moät soá ñaïi dieän khaùc1. Lôùp Caù suïn-Chondricthyes Caù nhaùm tro-Mustelus griseusTOÅNG LÔÙP COÙ HAØM (GNATHOSTOMATA).5 tieátLớp Cá sụn (Chondrichthyes)I. Đặc điểm chungĐược coi là lớp cá nguyên thủy nhất của Tổng lớp cá, gồm các loài cá thường gặp như cá mập, cá đuối, cá khi me... Lớp này hiện có 800 loài sống ở biển và đại dương, một số loài sống ở nước ngọt. Lớp này có nhiều đặc điểm nguyên thuỷ và cũng có những đặc điểm tiến bộ. Lớp Cá sụn (Chondrichthyes)I. Đặc điểm chung- Hình dạng cơ thể phổ biến là hình thoi hai hình dẹp rộng hơi tròn, vây đuôi dị vĩ. Có gai giao cấu nằm phía trong vây bụng- Da cá sụn phủ vẩy tấm (loại vảy nguyên thủy nhất).- Lớp Cá sụn (Chondrichthyes)I. Đặc điểm chung- Bộ xương sụn, phân hoá thành sọ, cột sống và xương chi. Sọ đã có nóc che,phía sau sọ có thêm phần chẩm bảo vệ. Các bao khứu giác, thính giác gắn chặt vào hộp sọ.Lớp Cá sụn (Chondrichthyes)I. Đặc điểm chung- Hệ thần kinh phân hoá cao, não bọ chia thành 5 phần. Não trước đã phân thành 2 bán cầu và nóc não trước có chất thần kinh, là một đặc điểm tiến bộ của cá sụn.Lớp Cá sụn (Chondrichthyes)I. Đặc điểm chung- Cơ quan cảm giác phát triển thích nghi với đời sống bơi và bắt mồi tích cực.cơ quan đường bên hoàn chỉnh, thị giác điển hình, thính giác đã có 3 vành bán khuyênLớp Cá sụn (Chondrichthyes)I. Đặc điểm chung- Hệ tiêu hoá phát triển, ruột có van xoắn ốc để tăng diện tích hấp thụ.- Cơ quan hô hấp là mang, chưa có nắp mang, không có bong bóng hay phổi.Lớp Cá sụn (Chondrichthyes)I. Đặc điểm chung- Hệ tuần hoàn kín, có 1 vòng tuần hoàn. Có tâm nhĩ và tâm thất và xoang tĩnh mạch và nón chủ động mạch. Ưu điểm của nón chủ động mạch là có cơ vân, có van nên co bóp được.- Lớp Cá sụn (Chondrichthyes)I. Đặc điểm chung- Cơ quan bài tiết là trung thận.- Cơ quan sinh dục có gai giao cấu, thụ tinh trong. Đẻ trứng lớn giàu noãn hoàng hay đẻ con.Hình 16.1 Hình dạng ngoài của cá nhám kiểu đuôi dị vĩ (theo Hickman)1. Mõm; 2. Lỗ mũi; 3. Lỗ thở; 4. Tia vây; 5. Vây lưng trước; 6. Vây lưng sau; 7. Vây đuôi;8. Vây bụng; 9. Vây ngực; 10 Các khe mang ngoàiCá SụnHình 16.2 Cấu tạo đốt sống cá nhám (theo Matviev)I. Đốt sống phần thân: 1. Sườn; 2. Mấu ngang; 3. Gai sống; 4. Cung thần kinh; 5. Thân đốtII. Đốt sống phần đuôi: 1. Gai sống; 2. Cung thần kinh; 3. Thân đốt; 4. Lỗ động mạch đuôi; 5.Lỗ tĩnh mạch đuôi; 6. Gai huyếtHình 16.3 Hệ thần kinh cá nhám (nhìn bên) (theo Robert)I - X Dây thần kinh não; 1 - 2 Dây thần kinh tuỷHình Cơ quan đường bên của cá mập (theo Hickman)1. Ống đường bên; 2. Lỗ mở;3. Tế bào Neuromat; 4. Đườngbên; 5.Cơ quan ampun củaLoreni; 6. Lỗ mở; 7. Ống lọcJolly; 8. Ampun của Loreni;9. Thần kinhHệ tuần hoàn cá nhámCấu tạo khe mang cá sụnCác dạng đuôi của cá sụn (theo Hickman)A. Dị vĩ; B.Thứ vĩ; C. Đồng vĩCá nhám đuôi dàiCá nhám voiCá nhám càoCá mập trắngCác đại diện của phân lớp Cá mang tấm (Elasmobranchii) (theo Hickman)Trứng cá mậpPhân lớp tấm mangTổng bộ cá nhámTổng bộ cá đuốiPhân lớp Toàn đầuCá khi meCơ quan điện của cá đuối1. Thuỳ khứu giác; 2. Não; 3. Dây thần kinhnão; 4. Cơ quan điện bên phải; 5.Cơ quanđiện bên phải; 6. Hạch xoắn132456Phân lớp tấm mangTổng bộ cá nhám-Bộ Nhám thu-Bộ Cá mập xanhCaù maäp hoåCaù maäp traéngCaù maäp traéngCaù maäp traéngCá mập xanhCá nhám gócPhân lớp tấm mangTổng bộ cá đuốiBộ Đuối quạtBộ Đuối óCaù ñuoáiPhân lớp Toàn đầuCá khi meSawfish- Cá đao răng nhọnCaù kieámTOÅNG LÔÙP COÙ HAØM (GNATHOSTOMATA) 2. Lôùp Caù xöông-Osteichthyes - Caù cheùp-Cyprinus carpio - Moät soá ñaïi dieän khaùc2. Lôùp Caù xöông-Osteichthyes I. Đặc điểm chungBộ xương chủ yếu là chất xương. Cột sống nhiều đốt. + Dây sống tồn tại ở một số loài.+ Đuôi phổ biến là kiểu đồng vĩ (có 2 thuỳ bằng nhau, cốt đi vào giữa đuôi). + Vây lẻ và vây chắn có tia vây bằng sụn hay xương nâng đỡ2. Lôùp Caù xöông-Osteichthyes I. Đặc điểm chungDa có vảy bao phủ, nhiều tuyến nhày+ Có 3 loại vảy là vảy cosmin, vảy láng và vảy xương. + Vảy xương có thể hình trò hay hình lược. + Một số không có vảy thứ sinh2. Lôùp Caù xöông-Osteichthyes Đặc điểm chungBán cầu não và thuỳ khứu kém phát triển, thuỳ thị giác lớn, tiểu não phát triển.Có 10 đôi dây thần kinh não.Giác quan phát triển thích nghi với đời sống dưới nước2. Lôùp Caù xöông-Osteichthyes I. Đặc điểm chungCó hàm phát triển, phần lớn các loài có răng.- Cơ quan hô hấp chủ yếu là mang, mang được các cung mang nâng đỡ, vách mang không phát triển, có nắp mang phủ ngoài xoang mang. thường có bóng hơi.2. Lôùp Caù xöông-Osteichthyes Đặc điểm chung- Tim có 2 ngăn, có xoang tĩnh mạch và có 4 đôi cung động mạch tới mang.Hồng cầu có nhân.2. Lôùp Caù xöông-Osteichthyes I. Đặc điểm chung- Phân tính và thụ tinh ngoài, nguồn gốc của ống dẫn sinh dục là phần kéo dài của mang bao cơ quan sinh dục. Trứng đoạn hoàng. Ấu trùng có sự sai khác hình dạng với trưởng thành.Cấu tạo:I.Hình dạng II.Đặc điểm cấu tạoVỏ daBộ xươngHệ cơ và sự vận chuyển của cá trong nướcHệ thần kinhGiác quanHệ tiêu hóa Cơ quan hô hấp và bong bóngHệ tuần hoànHệ bài tiếtHệ sinh dục, sinh sản và phát triểnTOÅNG LÔÙP COÙ HAØM (GNATHOSTOMATA) Cấu tạo nội quan cá xươngI.Hình dạngCá xương có hình dạng rất khác nhau:- Thân hình thoi dẹp bên, thích nghi với bơi lội trong nước- Dạng khác tùy thuộc cách vận chuyển, nơi kiếm ăn, nơi sống của cáCá Mít Cá NócCá sư tử lùncá ngựaCá lưỡi dongCá chìnhCá ngừCá chuồn