Bài 4 Quy hoạch các đầu mối giao thông đối ngoại

BÀI 4 QUY HOẠCH CÁC ĐẦU MỐI GIAO THÔNG ĐỐI NGOẠI TS.KTS LÊ ANH ĐỨC –THS.KTS. TRẦN THỊ VIỆT HÀ - THS. KS. TRẦN THỊ SEN VAI TRÒ VÀ ĐẶC ĐIỂM CỦA ĐẦU MỐI GIAO THÔNG ĐÔ THỊ Khái niệm: + Đầu mối giao thông là công trình giao thông quan trọng đảm bảo nhu cầu tiếp cận mạng lưới, chuyển tiếp các phương tiện và chuyển hướng giao thông đô thị + Đầu mối giao thông là nơi bắt đầu thực hiện hành trình di chuyển là nơi kết nối giữa mạng lưới giao thông và các khu vực chức năng đô thị + Đầu mối giao thông đối ngoại là công trình quan trọng chuyển tiếp giữa đô thị và bên ngoài ( Đầu mối giao thông khác với nút giao thông: - Đầu mối có sự chuyển đổi phương thức giao thông, trong khi nút giao thông chỉ có sự chuyển hướng di chuyển) NHU CẦU GIAO THÔNG ĐÔ THỊ – ĐẦU MỐI GIAO THÔNG Vị trí đầu mối giao thông đối ngoại là vị trí chuyển tiếp (trung chuyển, tập trung và phân tán…..) nhu cầu giao thông đối nội – đối ngoại Vị trí đầu mối Cơ sở hạ tầng Khả năng tiếp cận Địa phương Vùng Toàn cầu VAI TRÒ VÀ ĐẶC ĐIỂM CỦA ĐẦU MỐI GIAO THÔNG ĐÔ THỊ Đầu mối giao thông đối ngoại đô thị là đầu mối chuyển tiếp nhu cầu giao thông đô thị ra bên ngoài đô thị, kết nối đô thị với các tuyến giao thông đối ngoại – Đầu mối có vai trò quan trọng và nhiều tác động đến đô thị A B Đầu mối Đầu mối& các hoạt động phụ thuộc Vùng ảnh hưởng Liên kết mở rộng Liên kết nội bố ĐẦU MỐI GT ĐNGOẠI – ĐIỂM DÂN CƯ – CỰC PHÁT TRIỂN Giao thông đối ngoại được xem là một nguồn lực rất lớn tác động đến sự phát triển của đô thị Liên kết giao thông đối ngoại luôn là ngoại lực tạo điều kiện phát triển các đô thị và các khu vực đô thị Ý NGHĨA CỦA ĐẦU MỐI GIAO THÔNG ĐỐI NGOẠI Giao thông đối ngoại được xem là một nguồn lực rất lớn tác động đến sự phát triển của đô thị. Đầu mối giao thông đối ngoại có ý nghĩa rất lớn: Có ý nghĩa kinh tế, là nguồn lực kinh tế rất lớn quyết định sự hình thành và phát triển đô thị Có ý nghĩa quan trọng trong quá trình tạo thị Có vai trò lớn trong việc hình thành không gian đô thị: cảng, nhà ga, … là những vị trí rất quan trọng ảnh hưởng đến hình thành không gian đô thị Ảnh hưởng đến cảnh quan đô thị, tác động đến môi trường, các yếu tố xã hội và văn hóa đô thị. Khu vực đầu mối giao thông đô thị có 1 số tác động tiêu cực về an ninh và quản lý đô thị. Đầu mối trung gian Đầu mối Chuyển tiếp – mạng lưới HÌNH THỨC ĐẤU MỐI – ĐẤU NỐI ĐƯỜNG BỘ – CÁC NÚT GIAO THÔNG GIAO THÔNG PHƯƠNG TIỆN CÁ NHÂN CÁC LOẠI EẾN XE, NHÀ GA, CẢNG…. . . VẬN CHUYỂN CÔNG CỘNG Nội thị Bên ngoài Vùng chuyển tiếp Vùng tương tác và xung đột 3 3 2 2 4 4 1 Môi trường Kinh tế Chính trị Thể chế Kỹ thuật Vùng môi trường bịa tác động Khu vực cảng – đô thị truyền thống 3 2 4 1 Vị trí chuyển tiếp Khu CN Vùng cạnh trang SDĐ Vùng cạnh tranh SD mặt nước ĐẦU MỐI GIAO THÔNG VÀ SỬ DỤNG ĐẤT ĐÔ THỊ PHÂN LOẠI ĐẦU MỐI GIAO THÔNG ĐỐI NGOẠI Phân loại theo hình thức: Đường thủy Đường bộ : bến xe (Trong 1 số trường hợp còn xem xét các nút giao thông đối ngoại, tuy nhiên thực tế nút giao thông không được xem là đầu mối vì tính chất chuyển tiếp mạng lưới và chuyển đổi phương tiện) Hàng không: sân bay Đường sắt : ga Hầu hết các đầu mối giao thông công cộng có xu hướng kết hợp với nhau: ga đường sắt kết hợp với cảng đường thủy, hoặc hàng không Đường sắt – Cảng, Sân bay Amsterdam – Hà Lan ĐẦU MỐI GIAO THÔNG ĐỐI NGOẠI ĐƯỜNG SẮT ĐẦU MỐI ĐƯỜNG SẮT ĐỐI NGOẠI – KHÁI NIỆM ĐƯỜNG SẮT + Đường sắt là phương tiện vận tải quan trọng có năng lực vận tải rất lớn và có giá thành rẻ hơn so với đường bộ và đường hàng không + Ở các quốc gia phát triển, hệ thống đường sắt đảm nhiệm khối lượng vận tải hành khách lớn, đáp ứng nhu cầu liên kết giữa các điểm dân cư với nhau. + Đường sắt vượt xa đường bộ về việc đảm nhiệm nhu cầu vận tải hành khách. Hầu hết các nước phát triển xem đường sắt là một tuyến giao thong quan trọng góp phần hình thành những khu vực dân cư mới hay đô thị mới. ĐẦU MỐI ĐƯỜNG SẮT ĐỐI NGOẠI – KHÁI NIỆM ĐƯỜNG SẮT + Đường sắt là một hình thức giao thông đặc biệt trên đó các phương tiện được chạy trên các tuyến ray cố định, Năng lực vận chuyển lớn nhưng các tuyến thường phải tổ chức cố định, mức độ linh hoạt thấp. + Tuyến đường sắt cần được tổ chức ở địa hình bằng phẳng. + Giao điểm giữa đường sắt và các tuyến giao thông khác cần phải tổ chức khác mức. + Đầu mối đường sắt đối ngoại đô thị có vai trò rất lớn đô với đô thị, đầu mối đường sắt vừa có vai trò trong việc vận chuyển hành khách vừa có ý nghĩa lớn đối với đô thị ĐẦU MỐI ĐƯỜNG SẮT ĐỐI NGOẠI – PHÂN LOẠI + Đầu mối đường sắt đối ngoại đô thị có thể phân loại theo những cách sau: - Theo đối tượng vận chuyển: Hành khách, hàng hóa - Theo năng lực và quy mô tính chất vận chuyển: ga địa phương, ga quốc gia, quốc tế.. - Theo chức năng: ga cảng, ga lập tàu, ga sửa chữa.. - Theo hình thức bố cục: ga cụt, ga xuyên - Theo tính chất sân ga: ga hình thang, thoi.. Trong đó, đối với đô thị ga trung tâm có vai trò quan trọng và có nhiều tác động đến đô thị Ga cảng Ga vùng – quốc gia Ga quốc tế Nation A Nation B ĐẦU MỐI ĐƯỜNG SẮT ĐỐI NGOẠI PHÂN LOẠI THEO HÌNH THỨC SÂN GA PHÂN LOẠI THEO HÌNH THỨC BỐ CỤC GA ĐƯỜNG SẮT TRUNG TÂM ĐÔ THỊ + Là đầu mối giao thông quan trọng của đô thị + Là vị trí quan trọng tập trung rất đông các loại phương tiện đường sắt, rất đông hành khách + Là vị trí kết nối đô thị với các loại đầu mối giao thông khác + kết nối Đường sắt đối ngoại với đường sắt đô thị và các loại GTCC khác + Thông thường: - Ga trung tâm nằm ngoài đô thị: đường sắt đô thị đi sâu và trung tâm ảnh hưởng các phương tiện và đường đô thị, cảnh quan đô thị - Ga nằm ở trung tâm đô thị: Rất tiện dụng kết hợp rất nhiều loại hình đường sắt đối nội và đối ngoại. LIÊN KẾT VỚI ĐƯỜNG SẮT NỘI ĐÔ Ga đường sắt trung tâm Berlin – kết nối đường sắt đối nội – đối ngoại LIÊN KẾT VỚI ĐƯỜNG SẮT NỘI ĐÔ LIÊN KẾT ĐƯỜNG SẮT NỘI ĐÔ C ĐẦU MỐI ĐƯỜNG THỦY ĐỐI NGOẠI – CẢNG – KHÁI NIỆM + Vận tải đường thủy là phương thức vận tải xuất hiện lâu đời, khối lượng vận chuyển lớn và có chi phí rẻ nhất trong các phương thức giao thông. + Hạn chế của giao thông thủy là tốc độ chậm và phụ thuộc vào địa hình, thời tiết. + Tỷ trọng vận tải biển chiếm trên 60% tổng nhu cầu vận tải hàng hoá trên thế giới. + Đối với các đô thị, vận tải thủy là một ngành kinh tế mang lại nhiều lợi ích to lớn, đây là đầu mối giao thông thủy bộ rất quan trọng. ĐẦU MỐI GIAO THÔNG ĐỐI NGOẠI ĐƯỜNG THỦY ĐẦU MỐI ĐƯỜNG THỦY ĐỐI NGOẠI + Tuyến giao thông: là mặt nước, bao gồm: biển, sông rạch, kênh đào… trên đó tổ chức các dòng vận chuyển của tàu bè. + Cảng: là công trình thủy có chức năng tổng hợp với nhiều chức năng: cảng hàng hoá, hành khách, năng lực của các cảng khá lớn, đặc biệt là các cảng biển thường có quy mô và năng lực vận chuyển rất lớn, đảm bảo cho những tàu lớn neo đậu. + Bến: là những nơi neo đậu tàu nhỏ, bến cũng có thể là những nơi tập kết hành khách và hàng hoá nhưng với quy mô nhỏ + Công trình bảo vệ cảng: một số cảng cần có những công trình bảo vệ cảng nhằm đảm bảo an toàn và khả năng hoạt động cao của cảng. ĐẦU MỐI ĐƯỜNG THỦY ĐỐI NGOẠI – PHÂN LOẠI + Cảng có thể phân loại theo những cách sau: - Theo đối tượng vận chuyển: Hành khách, hàng hóa - Theo năng lực và quy mô tính chất vận chuyển: cảng địa phương, cảng quốc gia, quốc tế.. - Theo vị trí: cảng sông, cảng biển, cảng biển trên sông.. Một số đô thị cảng có vai trò quan trọng là chức năng của đô thị. Cảng là yếu tố cơ bản hình thành và quyết định sự phát triển của đô thị. Thành phố Cảng: Amsterdam, Rotterdam, Hong kong, Tp.HCM-Cảng sài gòn… Hạ nguồn Trung lưu Dọc theo sông Cảng tự nhiên Cửa biển Gần cửa biển Vịnh Được bảo vệ ĐẦU MỐI ĐƯỜNG THỦY ĐỐI NGOẠI – CẢNG – VỊ TRÍ CẢNG Không gian mặt nước Không gian mặt đất Công trình của cảng Cảng Tiếp cận từ đất liền Tiếp cận từ biển Mặt tiếp xúc CÁC YẾU TỐ CƠ BẢN CỦA CẢNG BIỂN Hình thành Phát triển Phát triển đặc trưng 1 2 2 3 4 4 4 4 4 5 Trung tâm Vùng phát triển Các công trình cảng Các hoạt động cảng Đ.Sắt Đường cao tốc Độ sâu Tái sử dụng cảng Chức năng thay đổi 3 SỰ PHÁT TRIỂN CỦA CẢNG BIỂN SỰ PHÁT TRIỂN CỦA CẢNG BIỂN TẠI ROTTERDAM ĐẦU MỐI ĐƯỜNG THỦY ĐỐI NGOẠI – CẢNG BIỂN ĐẦU MỐI ĐƯỜNG THỦY ĐỐI NGOẠI – CẢNG BIỂN CẢNG BIỂN CỬA BIỂN- STOCKHOLM CẢNG SÔNG - HAMBURG + Việc lựa chọn vị trí cảng cần xem xét toàn diện các vấn đề như: điều kiện tự nhiên, các điều kiện kinh tế, an ninh, quan hệ với các khu vực trong đô thị. +Vị trí cảng phải nằm trong quy hoạch chung của đô thị và đảm bảo nhu cầu phát triển của đô thị trong tương lai. Lựa chọn vị trí cảng phụ thuộc vào một số yếu tố sau: - Diện tích: phải đảm bảo diện tích đủ để xây dựng theo nhu cầu hiện tại và xu hướng trong tương lai. - Quan hệ với các khu chức năng đô thị: Tiếp cận được với đường bộ cao tốc và đường sắt ĐẦU MỐI ĐƯỜNG THỦY ĐỐI NGOẠI Dây chuyền hoạt động của cảng bao gồm: + Khu vực mặt đất: đường vận chuyển, bãi hàng hoá, hệ thống kho, các khu vực quản lý, xuất nhập khẩu hàng hóa... + Khu vực bến và tàu đậu: Khu vực bến, vũng cảng, vũng neo tàu,.. ĐẦU MỐI ĐƯỜNG THỦY ĐỐI NGOẠI Hạ tầng của cảng Phục vụ tàu Phục vụ kho và hàng hóa Cảng vùng Cảng chính FDC Cảng vùng FDC Cảng chính Đối ngoại Đối Nội Hoạt động xuất khẩu Hoạt động nhập khẩu Đường sắt FDC Đường bộ Khu vực phân phố hàng hóa Hướng tàu/thuyền Không gian mặt nước Không gian mặt đất CÁC CHỨC NĂNG CỦA CẢNG SÂN BAY + Vận tải hàng không và phương tiện vận chuyển nhanh chóng thuận tiện + Sân bay là công trình quan trọng nhất : là nơi các máy bay cất cánh, hạ cánh và có mật độ hành khách rất đông, tập trung rất nhiều phương tiện vận chuyển hành khách và hàng hoá. + Tổ chức vận chuyển và quản lý điều hành sân bay là hết sức quan trọng nhằm đảm bảo sự an toàn an ninh và khả năng vận chuyển nhanh chóng. VẬN TẢI HÀNG KHÔNG – KHÁI NIỆM Sơ đồ vị trí và kết nối sân bay với đô thị Vị trí số (I) và số (II) thuận lợi cho việc phát triển sân bay với khoảng cách gần đô th Vị trí (III),(IV) không thuận lợi vì hướng cất cánh và hạ cánh bay ngang qua đô thị, trong trường hợp này cần bố trí cách xa đô thị. VỊ TRÍ SÂN BAY Lợi ích Externalities Vị trí hợp lý High Low City Center High Low Commuting radius High Low Khu vực thích hợp VỊ TRÍ SÂN BAY Quốc tế / vùng Địa phương VỊ TRÍ VÀ TÍNH CHẤT SÂN BAY CÁC THÀNH PHẦN CÔNG TRÌNH TRONG SÂN BAY Nhà ga Cổng Nhà ga Shuttles 1 2 3 Airfield CÁC THÀNH PHẦN CÔNG TRÌNH TRONG SÂN BAY MẶT BẰNG BỐ TRÍ NHÀ GA MẶT BẰNG SÂN BAY HONG KONG CHEK LAP KOK Logistics and cargo area Passenger terminal Northern runway Southern runway Light Rail System To Kowloon and Hong Kong Train station Future Terminal Expansion ĐẦU MỐI ĐỐI NGOẠI ĐƯỜNG BỘ QUAN ĐIỂM VỀ ĐƯỜNG BỘ ĐỐI NGOẠI A B ĐẦU MỐI GIAO THÔNG ĐƯỜNG BỘ có 2 hình thức: bến xe và nút giao thông đối ngoại BẾN XE ĐỐI NGOẠI