Ái tình trong tiểu thuyết Lê Văn Trương

Lê Thị Ngân Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ 87(11): 13 - 18 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 13 ÁI TÌNH TRONG TIỂU THUYẾT LÊ VĂN TRƯƠNG Lê Thị Ngân* Trường Đại học Khoa học – ĐH Thái Nguyên TÓM TẮT Trong văn học Việt Nam giai đoạn 1930 - 1945, Lê Văn Trương (1906-1964) nổi lên như một hiện tượng đặc biệt. Sức viết của ông không dễ mấy ai có được, nếu không nói là không ai có được. Với 247 cuốn tiểu thuyết trong đời văn, Lê Văn Trương đã đem tư tưởng người hùng diễn tả thành gần như một chủ nghĩa trong tác phẩm. Nhà nghiên cứu Hoàng Hữu Đản đã cho rằng, Lê Văn Trương "là một nhà văn đã tạo ra được, lần đầu tiên và duy nhất trong văn học Việt Nam hình tượng“Người hùng” đã được cả một thời chấp nhận và say mê". Với những chuyện tình éo le, với những tình yêu nồng nàn, cao thượng và đầy hi sinh đã tạo cho tiểu thuyết Lê Văn Trương có một sức hấp dẫn riêng với công chúng văn học đương thời. Từ khóa: Lê Văn Trương, nhân vật người hùng, công chúng, tình yêu, văn học Việt Nam. Tiểu thuyết gia Lê Văn Trương (1906-1964) đã tạo được một "hình tượng“Người hùng” đã được cả một thời chấp nhận và say mê".(1) Nhân vật người hùng của ông "lúc thì là một công tử ăn chơi váng trời, lúc thì là một tay doanh nghiệp đáng ngồi ngang với Bạch Thái Bưởi, lúc thì là một người chồng rất mực, "một người cha" gương mẫu, là đấng trượng phu", nhưng sau cùng, "luôn luôn là tình lang lý tưởng, phàm giai nhân nào cũng mơ ước".(2) Chất người hùng trong nhân vật của Lê Văn Trương "không chỉ để oanh liệt trong những tình huống hiểm nghèo mà còn cao thượng, quân tử trong các quan hệ tình cảm, đặc biệt là trong tình yêu". (3) Công chúng văn học của Lê Văn Trương chủ yếu là tầng lớp bình dân, tiểu tư sản. Công chúng văn học của Lê Văn Trương là "độc giả trung lưu " (Phạm Thế Ngũ) "đám "đẳng cấp tiểu tư sản" (Lương Đức Thiệp). Tầm nhận thức và vốn văn hoá của họ ưa những gì giản dị. Họ cần sự giải trí, họ cần được thoả mãn trí tò mò, họ mong muốn được tham gia những cuộc phiêu lưu, dù là trong tâm trí. Trong các sự phiêu lưu, phiêu lưu trong ái tình là một thứ phiêu lưu ngọt ngào và hấp dẫn. Tiểu thuyết của Lê Văn Trương đã đáp ứng được những yêu cầu đó của họ. Những câu chuyện tình yêu không bao giờ là cũ. Nó luôn luôn là mối quan tâm của mọi người, mọi thời, mọi lứa tuổi. Chỉ có điều, mỗi thời khác nhau, con người lại có một cách thể hiện tình yêu khác nhau. Một trong những lý do khiến tiểu thuyết Tự lực văn đoàn hấp dẫn đông đảo bạn đọc những năm đầu thế  Tel: 0912 022777 kỷ XX bởi những thiên tình diễm lệ. Những nàng, những chàng đẹp như trong mộng, thơm tho và khao khát yêu đương. Những cuộc tình trong trẻo, mát lành, lãng mạn được diễn ra trong khung cảnh thiên nhiên đẹp như chốn đào nguyên. Với tính chất của những cuốn tiểu thuyết đăng báo, số trước gọi số sau, tiểu thuyết gia Lê Văn Trương một mình làm nên một văn đoàn, cũng đã hút bạn đọc về phía mình, khiến họ không thể dừng lại khi đã đọc tiểu thuyết ông bằng những câu chuyện tình ái. Không phải những câu chuyện êm như một buổi chiều hè, dịu dàng như hương ngọc lan buổi sớm như Tự lực văn đoàn, chuyện tình của tiểu thuyết Lê Văn Trương hấp dẫn người ta bởi sự éo le của cuộc tình, nhân vật chính bao giờ cũng nồng nàn trong thể hiện, mạnh mẽ trong đấu tranh để gìn giữ tình yêu. Độc giả say những câu chuyện của Lê Văn Trương, yêu tình yêu của những nhân vật mình yêu quý : tình yêu của Giáng Vân với văn sĩ Cung (Cánh sen trong bùn), của Khánh Ngọc với Trọng Khang (Trường đời), của Vân với Vĩnh (Tôi là mẹ), của Hạnh với Linh (Một người), của Cài với Vẹo (Anh Vẹo), của Đoàn Hữu với Tư Thung (Cô Tư Thung), của Cung với Thuần (Hận nghìn đời) ... Một phần làm nên sự say của những tiểu thuyết Lê Văn Trương là những câu chuyện tình ái của ông không theo lẽ thường. Trong những câu chuyện tình yêu, thuận lẽ, thường là chàng trai con nhà gia thế, yêu và lấy cô gái hiền dịu, xinh đẹp con nhà nghèo. Nhưng trong những chuyện tình của tiểu thuyết Lê Văn Trương, độc giả lại thấy chiều ngược lại: Cô con gái nhà chủ giàu có, xinh đẹp, giỏi giang, có học thức, lại đem lòng yêu một chàng trai nghèo, thất cơ lỡ vận, đang làm công cho nhà mình. Thế cũng chưa đủ, Lê Văn Trương Lê Thị Ngân Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ 87(11): 13 - 18 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 14 còn bắt các cô gái đau khổ vì yêu, bởi chàng trai nghèo tiền bạc mà giàu lòng tự trọng kia một mực chối từ, giả tảng như không biết đến sự quan tâm của các tiểu thư. Phải đến khi cô gái ốm liệt giường liệt chiếu vì tương tư, chàng trai mới nhận lời, và, tình yêu mới đến với họ. Nhân vật của Lê Văn Trương không dễ buông xuôi theo số phận. Nếu họ yêu, họ biết cách thể hiện tình yêu và nuôi giữ tình yêu đó. Chuyện tình trong những cuốn tiểu thuyết tiêu biểu của Lê Văn Trương đều có chung một mô hình đó. Tình yêu nhiều cung bậc tình cảm nhất, nhiều nỗi éo le nhất là tình yêu của Giáng Vân và Cung trong Cánh sen trong bùn. Giáng Vân và Cung đến với nhau bằng một bản hợp đồng. Một người vừa bị thất tình, muốn trả thù đàn bà, một người từng lăn lộn mười năm cuộc đời làm đĩ, muốn thử nghiệm những rung động của ái tình. Nhưng trong đáy sâu tâm hồn của một con đĩ, vẫn lấp lánh bản chất trong lành của một con người. Ở bên Cung, Giáng Vân đã tìm thấy ở chàng văn sĩ sự đồng điệu trong tâm hồn, nàng đã yêu Cung bằng một tình yêu vừa đắm say, vừa kính phục. Nhưng nàng không ngờ mụ Bảy, người chuyên dắt mối trước kia đã bán đứng nàng. Cung đã hiểu lầm nàng đi theo đường cũ. Không một lời trách cứ, chàng đóng cửa buồng văn, ngồi lì trong đó. Mãi sau, khi thông tỏ mọi chuyện, cơn giận của Cung mới tạm nguôi. Cung đã đề nghị chính thức được cưới nàng làm vợ. Giáng Vân không muốn quá khứ của mình làm nhem nhuốc đời Cung. Nàng đã chọn cái chết để Cung có điều kiện làm lại cuộc đời mới mà không phải áy náy về mình. Đó cũng là cách nàng làm cho hình ảnh của mình sống mãi trong trái tim Cung. Anh Vẹo là một câu chuyện hiếm hoi của Lê Văn Trương mà nhân vật nam chính của ông có dáng vẻ ngoài thô mịch, vụng về, xấu trai. Cái tên anh là cả một sự hình dung! Cha mẹ mất sớm, không để lại cho anh một gia sản gì, ngoài cái đức hiền lành, chăm chỉ, biết ăn nhịn để dành. Anh đã đủ ăn, lại mua thêm được đất. Nhưng cả cái làng Láng, không một cô nào tơ tưởng đến anh. Thực ra, nếu anh có hỏi, thì cũng có lắm nhà muốn gả con gái cho anh, mặc dầu anh chỉ là một tên bạch đinh ở một cái nhà lá xoàng xĩnh. Nhưng anh không nghĩ đến hỏi một cô nào vì trong lòng anh chỉ có yêu có một cô Cài. Mà cô Cài thì ngoài sắc đẹp nhất làng, lại còn là con cụ phó tổng, giàu nhất nhì trong làng. Tự biết thân đũa mốc, Vẹo ôm khối tình thầm kín trong lòng. Mối tình thầm kín mà mãnh liệt anh chàng nông dân thật thà, chất phác ấy, không bao giờ Cài nhìn thấy cả, vì "chính nàng cũng không thể ngờ một con người như thế lại dám yêu mình". Nhưng cái đau đớn đã khiến Vẹo tưởng chừng chết đi được khi biết Cài đã phải lòng anh chàng trẻ tuổi, đẹp trai, ăn mặc sang trọng ra vẻ ông thông ông phán đi qua con đường làng mỗi chiều. Dù có hậm hực lòng ghen, nhưng tình yêu của Vẹo dành cho Cài là một tình yêu đầy tính bao dung và sự hi sinh. Khi biết bọn trai làng định phục để đánh bạn trai của Cài, Vẹo đã tìm cách báo cho Cài biết. Lo cho Cài bị người ngoài tỉnh lừa, Vẹo nói bóng gió xa xôi để Cài cảnh giác. Rồi Cài bị lừa thật. Thương Cài đến thắt ruột, Vẹo cất công lên Hà Nội tìm, đến nơi hắn ở, biết là chỗ ở thuê, đến phủ Thống sứ, thì không có ai tên như thế, người như thế. Suốt mấy hôm trời, lo Cài quẫn trí tự tử, Vẹo không dám ngủ. Rồi, một đêm, Vẹo đã đi theo và đưa được Cài trở về trước khi Cài định nhảy xuống cái giếng làng. Sau đêm đó, Cài bỉết được tình yêu chân thành bao lâu nay Vẹo dành cho cô, và, cô cũng biết, chỉ có Vẹo mới cứu được đời mình. Nhưng chuyện không đơn giản như đôi trai gái tính. Họ hàng nhà Vẹo nhất định không cho Vẹo lấy Cài. Cụ phó tổng giận con, bẽ mặt trước họ hàng nhà Vẹo, cũng cương quyết không cho Vẹo lấy Cài. Muốn đền đáp cái ơn sâu nặng mà Vẹo dành cho, nhưng thấy hai bên cứ giằng co nhau, Cài liều cắp quần áo sang trốn sang nhà Vẹo. Đến nước ấy, nhất là khi thấy hai trẻ nói thật lòng thương nhau, họ hàng hai bên cũng đắp điếm cho hai người. Câu chuyện tình thôn quê mộc mạc, chân tình ấy đã khiến nhiều người cảm động. Giữa cái xã hội kim tiền, thực dụng, tính toán, thì tình yêu của của Vẹo như một luồng gió mát, để người ta tin rằng, trên đời, vẫn còn chỗ cho lòng bao dung, con người vẫn còn cảm giác của hạnh phúc được hi sinh cho người mình yêu dấu. Độc giả mê đọc tiểu thuyết Anh Vẹo không chỉ ở tính triết lý của tình thương và cái kết Lê Thị Ngân Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ 87(11): 13 - 18 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 15 có hậu dành cho tình yêu, mà trước hết là ở cốt truyện với những tình tiết khá bất ngờ, những khúc ngoặt của cuộc đời nhân vật được sắp xếp một cách hợp lý. Hầu hết trong các tác phẩm về tình ái của mình, Lê Văn Trương không để độc giả có thời gian nhấm nháp những cảm xúc, suy ngẫm những ý tưởng, mà cuốn bạn đọc theo guồng quay của diễn tiến câu chuyện. Đó là một trong những nét làm nên sự hấp dẫn của tiểu thuyết Lê Văn Trương với công chúng đương thời. Mỗi một nhà văn, với ngưỡng cảm nhận riêng trong tâm thức thẩm mỹ, sẽ tạo ra một kiểu dạng nhân vật riêng. Lê Văn Trương, với một Trường đời đầy những Trận đời đầy mưa gió đã tạo cảm hứng cho ông xây dựng kiểu nhân vật người hùng trong hầu hết các tiểu thuyết của mình. Phạm Thế Ngũ, trong cuốn Việt Nam văn học sử giản ước tân biên, đã đánh giá: “Điều đáng chú ý ở ông là cái tư tưởng người hùng ông đã đem diễn tả thành gần như một chủ nghĩa trong tác phẩm”(4) . Người hùng không đồng nghĩa hoàn toàn với anh hùng. Một anh hùng, theo định nghĩa của Joseph Campbell, là một nhân vật điển hình, người có thể vượt qua mọi trở ngại, và bằng cách nào đó mang lại cho chúng ta một cảm giác chung rằng, chúng ta có thể làm nhiều hơn những gì chúng ta đang làm, và có thể trở thành người tốt hơn chúng ta hiện tại. Ở phương Tây cũng như phương Đông, người anh hùng luôn đứng trên đỉnh cao của lịch sử, có tính cách phi phàm, trí tuệ hơn người và mang trong mình những khát vọng dân tộc. Người anh hùng Aksin, Uylixơ trong Homerơ, Người hùng Đôn Quijote của Cervantes là những kiểu anh hùng như vậy. Người hùng của Lê Văn Trương là mẫu người không hoàn toàn giống như vậy. Hành trang của họ rất dễ hoà trong đám đông. Họ là những người ta có thể gặp đâu đó trên đường đời. Ở tiểu thuyết Lê Văn Trương, người hùng là những người phi thường trong đời thường. Họ gồm đủ mọi loại người: nam có, nữ có, già có, trẻ có, làm đủ mọi nghề và được đặt trong những quan hệ khác nhau. Nét chung là nhân cách khác thường, ý chí, tài năng, nghị lực và đảm lược khác thường. Đó là chàng trai trẻ gan dạ, bỏ học đi kinh doanh, làm rất nhiều nghề nguy hiểm, kể cả những nghề ngoài pháp luật, kiến thức từ sách vở, nhà trường không nhiều, nhưng hiểu biết ngoài đời lại phong phú. Đó là người anh cả trong một gia đình đông em, còm cọm đi làm để nuôi các em, hy sinh hết thảy: danh vọng, sự nghiệp, tình yêu, khoái lạcđể làm tròn nghĩa vụ người anh trưởng; Đó là một người mẹ trẻ một mình nuôi ba đứa con thơ dại, kiên quyết từ chối lời cầu hôn của chàng y sĩ say tình để trọn đạo với người chồng đã quá cố, để tình cảm dành cho các con không bị san sẻ. Thậm chí, đó có thể là cô gái điếm, ngồi trên tiền bạc, lặn trong tình trường, nhưng khi yêu thật sự, sẵn sàng chết để bảo toàn danh dự và hạnh phúc cho người mình yêuNhân vật người hùng của Lê Văn Trương không phải là siêu nhân, mà như một người bạn, có đủ cả những ưu điểm và nhược điểm rất người, nhưng hơn người ở cái ý thức sâu sắc về trách nhiệm cụ thể của mình ở mọi cương vị, trong gia đình cũng như trong xã hội, ở cái ý chí khẳng định, ở cái nghị lực kiên trì và quyết tâm sống với tư cách là một CON NGƯỜI viết hoa với cái nghĩa đẹp nhất của nó. Trong cuộc đấu tranh để khẳng định sự tồn tại và nhân cách của mình, người hùng của Lê Văn Trương không phải lúc nào cũng ngạo nghễ vượt lên trên hoàn cảnh. Có những lúc, họ vẫn bộc lộ, dẫu trong khoảnh khắc, cái yếu đuối dễ gần của những con người bình thường. Người hùng của Lê Văn Trương như một thứ đá nam châm thu hút và chinh phục hết thảy mọi người, kể cả những kẻ không cùng chiến tuyến. Nhưng có lẽ, rõ nét nhất là sự chinh phục trái tim người đẹp. Tiểu thuyết người hùng của Lê Văn Trương thường theo một mô típ chủ đạo: Nhân vật chính thường xuất thân từ anh tiểu tư sản nghèo, tay trắng. Hoặc là bị đuổi việc, hoặc là bị phá sản, trong tay không một cắc bạc, chỉ có đầy lòng kiêu hãnh và niềm tự ái rất dễ bị tổn thương. Cuộc sống run rủi, anh bước vào ngưỡng cửa của gia đình giàu có, thế lực, với vị thế của một người làm công hoặc của một người ở trọ. Nhưng dù ở trong hoàn cảnh nào, người ta cũng không thể lẫn anh với người làm công khác, người đi ở trọ khác bởi sự kiêu hãnh đầy nam tính của anh. Lê Thị Ngân Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ 87(11): 13 - 18 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 16 Người hùng của Lê Văn Trương vừa có đủ mưu trí và tài năng để vượt đường rừng, thắng thổ phỉ, vừa có đủ lãng mạn để ngồi bên dòng thác giữa rừng sâu để mơ màng trước câu chuyện tình bi thảm. Những cái đẹp mang tính lý tưởng đó đã làm trái tim các cô gái con nhà chủ rung động thật sự. Mà bất cứ cô gái con của ông chủ nào trong tiểu thuyết của Lê Văn Trương cũng xinh đẹp, giỏi giang, học thức. Các cô làm đủ mọi cách để được anh chú ý. Nhưng anh đối xử với các cô bao giờ cũng lễ phép - sự lễ phép của lạnh nhạt, xa xôi. Nhưng càng lạnh lùng, né tránh, các cô gái càng đắm say hơn. Đôi khi, không cầm lòng được, các cô có giở một vài cử chỉ, buông ra một vài câu tỏ bày, thì lần nào, anh chàng cũng giả điếc, giả ngây làm như không biết. Lối trọng danh dự, cách xử sự cao thượng và nhất là sự thông minh, tháo vát, ứng biến tài tình trước những biến cố trong cuộc sống của các chàng trai đã khiến các cô gái càng ngày càng như bị mê hoặc. Sẽ là khổ đau khi yêu ai mà không được đáp lại. Có gì đớn đau bằng yêu một người mà không tài nào để người ấy biết cảm xúc của mình. Với nỗi đau của con tim chưa nói được lời tỏ tình, cô gái ốm liệt giường liệt chiếu. Nỗi đau tinh thần đã biến thành nỗi đau thể xác. Thuốc không chữa được, gia đình không an ủi được. Nếu không được yêu, có lẽ cô gái sẽ ốm mà chết. Rồi chàng trai nhận lời yêu, trước hết là để cứu cô gái, nhưng cũng bời cảm động trước tình yêu chân tình của cô dành cho mình. Thời gian đã mở cửa trái tim chàng trai. Tình yêu ngọt ngào đã đến với họ. Cô gái sẵn sàng từ bỏ cuộc sống giàu sang, cưng chiều của gia đình để đi theo chàng trai, dấn thân vào cuộc sống đầy khó khăn nhưng mạnh mẽ và oanh liệt. Hạnh phúc lớn nhất với con người là được sống với người mình yêu thương và làm công việc mình theo đuổi. Đó là phần thưởng dành cho nhân vật người hùng Lê Văn Trương. Sở dĩ người hùng Lê Văn Trương tìm được “chỗ đứng tinh thần ở xứ sở thuộc địa này”(Vương Trí Nhàn) bởi đa số tầng lớp trung lưu- độc giả của ông “đã tìm thấy trong những bóng dáng nhân vật kiểu người hùng đó một nơi nương tựa về tinh thần” (5)Họ đến với Lê Văn Trương để tìm kiếm một niềm an ủi. Họ đã cảm nhận được sự trân trọng của Lê Văn Trương đối với mình qua nhân vật của ông. Cái nghèo của họ, ai cũng nhìn thấy, nhưng sự mưu trí và tài năng , lối trọng danh dự và cách xử sự cao thượng, sự lãng mạn và tình yêu nồng nàn của họ tiềm ẩn bên trong, không phải ai cũng nhìn thấy và nhất là không phải ai cũng công nhận. Người hùng của Lê Văn Trương là sự đáp ứng rất thú vị giấc mơ trả thù xã hội trưởng giả : kẻ thắng trong đời thực bị bẽ bàng trong tiểu thuyết, kẻ vẫn bị khinh khi trong cuộc sống được trọng vọng trong những trang văn. Tình yêu của các cô gái đẹp và sang trọng trong tiểu thuyết Lê Văn Trương dành tặng cho anh chàng tiểu tư sản nghèo, không bằng cấp, không tiền tài, chứ không phải là những chàng trai trưởng giả trong xã hội (đốc tờ, kĩ sư, luật sư, cậu cử, cậu tú, con quan lại, đại tư sản, đại địa chủ) kia. Trọng Khang trong Trường đời quả là một mẫu người lý tưởng cho các cô gái ao ước. Tuy là người thất cơ, nay phải làm thuê, nhưng khí khái, năng lực và trách nhiệm của Trọng Khang đã khiến cả gia đình ông Nam Long không thể coi chàng như những người làm công khác. Nhất là Khánh Ngọc, cô con gái cưng của gia đình ông chủ. Mặc dù đã đính hôn với chàng kĩ sư cầu cống Francois Giáp cùng học bên Pháp về, nhưng trước Trọng Khang, nàng đã bị cuốn hút bởi vẻ đẹp của lòng dũng cảm, trí thông minh và sức hút rất đàn ông của chàng. Khánh Ngọc thấy cái gọi là tình yêu của nàng trước kia thật là tẻ nhạt, thiếu sự bền vững của lòng tôn trọng. Thêm mỗi ngày gần Trọng Khang là thêm mỗi ngày Khánh Ngọc thể hiện niềm yêu mãnh liệt của mình. Biết Khánh Ngọc yêu mình, chàng cũng thấy lòng mình xúc động. Nhất là khi lòng tự ái của đàn ông được thoả mãn. Bởi Khánh Ngọc đã chọn chàng - một người không tiền, không bằng cấp chứ không phải là người đàn ông được trang bị khá hoàn hảo kia. Khánh Ngọc đã một lòng thờ phụng (cách nói của Giáp) Trọng Khang, yêu như người ta yêu một cái gì đẹp đẽ và cao quý nhất ở trên đời. Người đọc tìm thấy con đường dẫn đến trái tim tình yêu của Trọng Khang trong Trường đời có nét khá giống với con đường tình yêu trong Trận đời của Chí. Lê Thị Ngân Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ 87(11): 13 - 18 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 17 Trên chuyến xe ca từ Phnompenh đi Aranya, sự tình cờ, hôm đó, đã ghép một đôi trai gái gần nhau. Cô thiếu nữ chạc mười chín, hai mươi, phục sức hết sức trang nhã thể hiện con một nhà giàu có và có khiếu thẩm mỹ. Còn chàng trai giống như một người "đi mần việc, lương tháng vài ba chục đồng". Xe bắt đầu chạy, họ đã có ác cảm với nhau. Mối ác cảm của họ cứ tăng dần theo quãng đường xe chạy. Đến khi gần đến Phnom Tuot, cô gái sắp sửa hành trang để xuống, hỉ hả vì sắp phải thoát cái của nợ ngồi gần mình thì thấy chàng trai cũng đang thu nhặt đồ đạc!? Họ cùng xuống xe. Hỏi người nhà đi đón, mới biết, đó là "thằng cọc cạch (lối gọi của người miền Nam dành cho người miền Bắc vào đây làm ăn- LTN chú thích) mới đến khẩn đồn điền, ở đây được ba tháng". (6) Tiểu thư Kim (tên cô gái đi cùng xe với chàng trai hôm trước)- con ông bà huyện Hàm, không giấu sự đắc ý của mình khi đặt sự so sánh giữa cơ ngơi bề thế của gia đình bên cạnh sự tuềnh toàng của chàng trai xứ Bắc kia. Bên này thì khinh khi, bên kia thì kiêu hãnh. Thành thử hai nhà cách nhau có một con đường mà coi như không biết nhau. Nhưng tò mò là căn bệnh khó chữa của phụ nữ. Cửa sổ buồng của cô Ba mở ra phía đường. Nhà sàn lại cao, vì thế, chàng trai đáng ghét kia làm gì ở sân, cô Ba đều thấy hết. Cô thấy ở túp lều bên kia đường là sự làm việc, là nguồn vui của một người thấy cuộc đời ý nghĩa trong từng phút, còn bên căn gác của cô là một sự uể oải, nhàm chán của người không biết làm gì cho hết ngày. Càng ngày, tiểu thư Kim càng thấy lòng bối rối trước anh hàng xóm. Cô tìm mọi cách để Chí để ý đến. Sau trận đi săn thú mà Kim đã mời bằng được Chí tham gia, giao tình giữa hai bên đã khác trước. Kim tìm mọi cách để được sang nhà Chí. Thêm mỗi ngày gần anh là thêm mỗi ngày Kim tìm thấy những nét đáng quý ở người thanh niên gốc Bắc này. Hình như trời cũng chiều nàng. Khi hai người cưỡi ngựa đi chơi, đến đoạn khó, con ngựa đã quỵ chân xuống bùn, hất nàng xuống đất. Kim bị trẹo chân. Chí đành phải cõng Kim về. Tình yêu đến với hai người có lẽ chính từ cái không may đáng yêu đó. Công việc đang thuận buồm xuôi gió, bao dự định của Chí đang đi vào giai đoạn hoàn thành, giá lúa bỗng sụt giảm ghê gớm. Chí gầy hẳn đi. Đôi mắt thâm quầng. Những tiếng thở dài của anh khiến Kim thương đến héo ruột. Chí đổ bệnh, mỗi lúc một trọng, lúc mê lúc tỉnh. Kim đã săn sóc anh như một người vợ chăm chồng. Đứng dậy sau đợt ốm ấy, Chí đã lo liệu thấu đáo để bảo toàn vốn cho mọi người, giữ đất, giữ làng cho bà con. Còn anh, anh tìm thấy ở trong cái thua có một cái được tình yêu! Tình yêu mà Trọng Khang trong Trường đời và Chí trong Trận đời có được là phần thưởng xứng đáng cho họ. Sự lựa chọn của Khánh Ngọc, của Kim đã khiến cho công chúng của Lê Văn Trương thoả mãn lòng kiêu hãnh của họ. Họ tin rằng, trong tình yêu, không phải lúc nào người nắm giữ tiền tài và địa vị cũng chiến thắng. Cái chất người trong một con người mới là sự hấp dẫn. Những trận đời đầy gian khó, những trường đời đầy chông gai chính là nơi giúp con người phát lộ cái chất người ấy của mình. Mà cuộc sống của lớp độc giả trung lưu - công chúng của tiểu thuyết gia họ Lê trong giai đoạn ấy thực sự là những trường đời với những trận đời sóng gió. Họ đã tìm thấy ở những trang văn của Lê Văn Trương niềm tin vào cuộc sống và niềm kiêu hãnh thuộc tâm lý giai cấp của mình. Qua vẻ đẹp của Trọng Khang trong Trường đời, Chí trong Trận đời, sự nồng nàn của Đoàn Hữu trong Cô Tư Thung, sự mê đắm của Lê Vĩ trong Một trái tim, sự thầm lặng của y sĩ Tùng trong Tôi là mẹ, sự hi sinh của Giáng Vân trong Cánh sen trong bùn, Vẹo trong Anh Vẹo, người đọc nhận thấy nhân vật người hùng trong tiểu thuyết Lê Văn Trương không chỉ là những người dũng cảm xông pha nơi rừng thiêng núi thẳm, bắt cướp, bắn hổ, đi buôn, thầu khoán, lập trang trại đồn điền, trong hoàn cảnh nào cũng giữ thiên lương cho trong lành, thanh sạch, mà còn là những người hùng trong tình yêu bởi nhân cách của mình. Lê Thị Ngân Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ 87(11): 13 - 18 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 18 Trong cuốn "Lê Văn Trương - mớ tài liệu cho văn sử Việt Nam", Lan Khai đã dành trọn một chương cho Lê Văn Trương trước ái tình. Tác giả đã chỉ ra :"Ở trong địa hạt tình ái, Lê Văn Trương hằng bị xô đi đẩy lại bởi nhiều cái trái ngược nhau" (8). Sở dĩ có những điều trái ngược nhau như thế bởi bản thân, cũng như những nhân vật của ông trong tiểu thuyết, lúc tự nhiên, nồng nàn, khi bó buộc, kìm nén. Tình yêu bao giờ cũng mang trong nó nhiều mâu thuẫn. Có lẽ, chính vì thế mà tiểu thuyết Lê Văn Trương đã tạo cho mình một sức hút riêng. TÀI LIỆU THAM KHẢO [1]. Hoàng Hữu Đản, "Nên đánh giá lại Lê Văn Trương công bằng và trung thực" (Bài viết có bút tích của tác giả do gia đình nhà văn cung cấp). [2]. (8)Lan Khai, (1940), Mớ tài liệu cho văn- sử Việt Nam- Nxb Minh Phương, tr 143; 149. [3]. Bích Thu, (2006), Từ điển tác phẩm văn xuôi Việt Nam, tập I, Nxb Giáo dục, tr 183. [4]. Phạm Thế Ngũ, Việt Nam văn sử giản ước tân biên, Tập III, Nxb Quốc học tùng thư, tr 540. [5]. Vương Trí Nhàn, (1991), Những tiền đề nghĩ lại về Lê Văn Trương, Tạp chí Văn học, Số 5, tr17. [6]. (7) Lê Văn Trương, (1996), Tác phẩm chọn lọc, tập I, Nxb văn học, tr 339; tr 195. SUMMARY LOVE IN LE VAN TRUONG’ NOVELS Le Thi Ngan  College of Sciences - TNU In Vietnamese literature of 1930 - 1945 period, Le Van Truong (1906-1964) emerged as special phenomenon. No one can write as strongly as he could. With 247 novels during his literature life, Le Van Truong had put heroic thought to express nearly as orientation in his novel. Reseacher Hoang Huu Dan said that Le Van Truong “is the first and only writer in Vietnamese literature creating “hero” image accepted and passionated for a long time”. Difficult love stories with warm, noble and full - sacrificed love made Le Van Truong’ novels attract readers at that time. Key words: Le Van Truong, hero character, public, love, Vietnamese literature  Tel: 0912 022777