10 điều cần biết khi sử dụng UPS

10 điều cần biết khi sử dụng UPS Bộ lưu điện UPS giúp bạn tránh những thiệt hại từ việc mất điện và sự thay đồi điện áp thất thường khác. Nhưng không đơn giản là mua 1 UPS và kết nối với các thiết bị máy tính là chúng sẽ được an toàn. Bài viết này sẽ cung cấp cho bạn 10 điểm cần lưu ý nhằm đảm bảo rằng UPS sẽ giữ gìn hệ thống máy tính của bạn một cách tốt nhất bởi bão, lốc, hay động đất không phải là những thảm họa duy nhất có thể phá hủy máy tính cá nhân, máy chủ và một số thiết bị điện khác. Việc điện nguồn bị mất đột ngột khiến hệ thống không thể đóng các ứng dụng đang mở hoặc hoàn tất tác vụ một cách hoàn hảo khiến cho dữ liệu bị mất và sai lệch, ứng dụng gặp trục trặc. Bên cạnh đó điện áp tăng đột ngột (shock nguồn điện đường dây AC hoặc sét đánh) sẽ khiến cho các thiết bị điện tử nhạy cảm của máy tính bị hư hại hoàn toàn. UPS sẽ giúp bạn tránh các thảm họa trên. 1. Bảo đảm kết nối dữ liệu là rất quan trọng: Mặc dù máy tính đã được trang bị bộ lưu điện nhưng vẫn không thể nào tránh khỏi nguy cơ hỏng nếu bị sét đánh. Bởi UPS chỉ có thể giúp máy tính cá nhân và máy chủ thoát khỏi những hiểm họa như tăng giảm điện áp đột ngột trên đường điện ngoài chứ không phải các kết nối tín hiệu thông dụng. Nhưng tia sét dễ dành chu du thông qua các đường thông tin liên lạc như cáp modem và kết nối DSL, và nướng chín tất cả linh kiện trên đường đi của nó (trong đó có cả bo mạch chủ và phần cứng khác). Chính vì lý do này mà bạn cần chú ý bảo vệ kết nối mạng của mình. Hãy lắp một UPS để bảo vệ mạnh dữ liệu giữa đường dây từ nhà cung cấp dịch vụ tới hệ thống máy tính của mình. Thông thường, các loại UPS cũng có cổng hỗ trợ RJ-11 hoặc RJ-45 để hỗ trợ kết nối mạng. Mặc dù đôi khi UPS cũng không thể chịu nổi shock điện quá mạnh và bị hỏng nhưng nó chắc chắn vẫn đảm bảo cho máy tính của bạn được an toàn. Việc thay thế UPS hiển nhiên ít tốn kém hơn so với hàng loạt PC, máy chủ hoặc switch mạng. 2. Cài đặt phần mềm cần thiết: Người dùng thường có suy nghĩ đơn giản là chỉ cần lắp bộ lưu điện với máy tính hay máy chủ và kết thúc công việc ở đây. Nhưng thực tế UPS thường tích hợp phần mềm và phải được cài đặt đúng trước khi kết nối với hệ thống để đảm nhận nhiệm vụ cung cấp điện khi nguồn điện chính bị ngắt. Bạn phải luôn nhớ cài đặt phần mềm đi kèm bộ lưu điện. Thêm vào đó, bạn còn phải chắc chắn đã lắp đúng các cáp thông tin ( thông thường là USB hoặc RS-232) để đảm bảo rằng máy tính hay máy chủ có thể liên lạc hoàn hảo được với UPS để UPS có thể ra lệnh tắt máy hay các chức năng an toàn khác khi cần thiết. 3. Thiết lập đúng phần mềm điều khiển: Bên cạnh việc cài đặt đúng phần mềm đi kèm với UPS, bạn còn phải thiết lập các thông số của nó đúng với nhu cầu cá nhân. Mặc dù thường thì các chỉ số do nhà sản xuất định sẵn cũng có thể làm việc tốt nhưng không phải mọi thứ đều hoàn hảo. Thiết lập mặc định có thể khiến cho UPS ngắt nguồn trước khi máy tính với nhiều ứng dụng đang chạy có đủ thời gian tắt đúng quy trình. Tùy thuộc vào mỗi hãng sản xuất mà phần mềm có thể khác nhau. Trong hình bên là thiết lập đối với PowerChute của APC. Thông thường sẽ có 2 sự lựa chọn. Một là định rõ thời gian hệ thống sẽ chạy bằng pin khi nguồn chính bị ngắt. Hai là chỉ định các đối tượng hệ thống mà UPS sẽ tắt đi khi pin chỉ đủ để cung cấp năng lượng trong một vài phút. Lưu ý rằng một vài máy chủ có thể yêu cầu từ 6 đến 8, hay thậm chí là 10 phút để tắt hoàn toàn hệ thống. Nếu việc tắt máy bắt đầu khi pin chỉ còn chạy được khoảng 5’ nữa thì việc mất dữ liệu là việc tất nhiên, chi tiết này nằm ngoài khả năng của UPS và phụ thuộc vào người dùng. 4. Pin yếu: Do các loại pin sạc đều có tuổi thọ và số lần sạc nhất định nên không có gì đảm bảo rằng pin của UPS sẽ hoạt động hoàn hảo sau một thời gian dài phục vụ ngay cả đối với các loại UPS cao cấp. Vì thế các loại UPS đều có chức năng cảnh báo nếu chúng cảm nhận được có trục trặc về pin xảy ra. Bên cạnh đó nó còn có thể kiểm soát công suất tải của pin để đảm bảo hệ thống không bị quá tải điện, trong hình bên là ứng dụng quản lý trạng thái điện và pin của Belkin, bạn nên thường xuyên thực hiện việc theo dõi kiểm tra định kì để chắc chắn không có trục trặc nào xảy ra. Một số sản phẩm còn cho phép kiểm tra tự động theo lịch định sẵn, trong trường hợp này bạn phải theo dõi các bản báo cáo thường xuyên và thực hiện thay thế pin khi có cảnh báo hoặc bất cứ triệu chứng bất thường nào để tránh mất mát dữ liệu. 5. Công suất tải thay đổi theo thời gian: Càng ngày thì hệ thống máy nhà bạn sẽ càng được nâng cấp thêm cả về sức mạnh lẫn số lượng. Việc bổ sung thêm máy chủ, máy trạm và các thiết bị ngoại vi khác đều sẽ làm tăng gánh nặng cho UPS. Hầu như người mua UPS chỉ tính toán khả năng đáp ứng đủ cho hệ thống máy ban đầu mà quên đi vấn đề nâng cấp. Vì thế khi lắp thêm thiết bị, hãy tính toán lại lượng điện (volt-ampe/watt) mà UPS sẽ phải cung cấp. Trong trường hợp máy chủ hay các thiết bị của máy trạm vượt quá công suất tối đa của UPS, thì bạn phải nhanh chóng bố trí thêm một bộ UPS để chia tải hoặc thay thế loại có công suất lớn hơn. 6. Không nên để UPS cung cấp điện cho máy in Laser: Việc in ấn luôn là yếu tố quan trọng trong môi trường làm việc, đặc biệt là lĩnh vực tài chính – ngân hàng. Tuy nhiên bạn không nên để UPS cấp điện cho máy in Laser kể cả trường hợp dùng riêng 1 UPS – 1 máy in Laser bởi các loại máy in Laser có thể nhanh chóng làm UPS quá tải và hỏng hóc. Nguyên nhân của vấn đề này là hệ thống làm nóng mực để in lên giấy ở máy in Laser đòi hỏi một lượng điện rất lớn trong khoảng thời gian ngắn (tương tự như cơ chế đèn Flash ở máy ảnh) nên các loại UPS thông thường không thể nào cấp đủ năng lượng cho máy in Laser trong một khoảng thời gian ngắn. 7. Kết nối mạng là chìa khóa quan trọng để lên kế hoạch cấp điện dự phòng: Đối với những máy chủ hoặc máy trạm có chức năng lưu dữ liệu cho nhóm làm việc, chúng sẽ phải hoàn tất việc xử lý dữ liệu (đồng bộ hóa, sao lưu, truyền tải…) và nhiều thao tác khác cần tới kết nối mạng trước khi tắt đi do mất điện, vì thế một hệ quả hiển nhiên là các loại thiết bị mạng phục vụ cho kết nối này phải được duy trì song song. Sẽ chẳng có ý nghĩa gì nếu như máy chủ đang tải dữ liệu từ một máy con lên thì mất điện và UPS chỉ nuôi sống hai hệ thống này mà bỏ qua toàn bộ các thiết bị mạng như modem, switch… giữa chúng. Chính vì vậy bạn cần bố trí UPS và xác định thời gian cấp nguồn cho phù hợp. 8. Loại bỏ các phương án sao lưu dữ liệu: Đây là một trong những thiết lập hay bị quên lãng nhất: người dùng cần phải thiết lập cho các ứng dụng sao lưu dữ liệu tự động vô hiệu hóa chức năng của mình khi UPS chuyển qua sử dụng pin. Bởi khi quá trình sao lưu diễn ra (thường rất tốn điện do đĩa cứng hoạt động liên tục) mà điện UPS cạn, bản sao lưu sẽ không hoàn thiện và nhiều khả năng nó sẽ ghi đè lên những phiên bản sao lưu trước đó (vốn đã đầy đủ). Thông thường những cài đặt này không phải là thiết lập mặc định của Windows nên người dùng cần chú ý hơn. 9. Thời gian phục vụ của pin ngắn: Thông thường pin trong UPS chỉ sử dụng tốt được trong khoảng vài năm. Hơn nữa người dùng thường đặt bộ lưu điện ở một góc nhỏ phía sau bàn làm việc hoặc góc tủ rồi quên luôn sự hiện diện của nó, khi ta để ý đến lần kế tiếp thì có lẽ pin đã kiệt hoàn toàn. Sau vài năm, pin có thể vẫn hoạt động nhưng chắc chắn sẽ không thể nào đủ khả năng cấp điện để có thể tiếp tục sử dụng. Ví dụ pin đã qua 2 năm sử dụng chỉ có thể cung cấp năng lượng cho máy chưa tới 12 phút so với 18 phút khi còn mới. Đó là còn chưa kể sau 2 năm, hệ thống của bạn được nâng cấp lên rất nhiều (tương đương với việc nó ngốn điện nhiều hơn). Do đó bạn phải luôn quan tâm theo dõi tuổi thọ của pin theo chu kì định sẵn và thay thế mới khi cần thiết. Nhiều loại UPS hiện đại có khả năng tráo đổi nóng pin . Những mẫu này có thể thay pin mà không làm tắt các thiết bị mà nó đang bảo vệ. Tráo đổi nóng pin thực sự rất hữu ích trong trường hợp cung cấp điện cho máy chủ và các thiết bị trọng yếu khác. Sấm sét, tăng giảm điện thế đột ngột và các trường hợp khác (bao gồm cả nhiệt độ cao) cũng có thể làm giảm tuổi thọ của bộ lưu điện. Để UPS có khả năng gia tăng tuổi thọ, hãy đảm bảo rằng những thiết bị kết nối ra bên ngoài không sử dụng đến phải được tháo khi có bão. Kiểm tra định kỳ pin, duy trì công suất tải tổng ở dưới mức giới hạn của UPS, đảm bảo UPS luôn có môi trường hoạt động tốt (mát mẻ và thông thoáng). 10. Không dùng cố máy tính khi đã mất điện: Bạn nên nhớ là bộ lưu điện không phải là máy phát điện. Mặc dù nó có thể cung cấp đủ điện để duy trì máy trong vòng 5-10 phút khi mất điện tạm thời, nhưng không thể sử dụng thay thế máy phát điện khi bị cúp điện. Thay vào đó hãy xem 5-10 phút đó là khoảng thời gian để đóng các chương trình, ứng dụng đang hoạt động và hệ thống, sau đó bạn sẽ không còn phải lo lắng gì về chuyện mất dữ liệu, sai lệch các ứng dụng và file… các hậu quả khác mà việc mất điện có thể mang lại. Lựa chọn một UPS phù hợp cho PC của bạn Các yêu cầu nguồn điện của thiết bị sẽ quyết định lượng nguồn điện phục hồi cần thiết. Một UPS có công suất ít nhất 25% lớn hơn tổng yêu cầu công suất nguồn điện của thiết bị được kết nối là giải pháp được khuyến nghị. Ví dụ, một máy tính để bàn vận hành giữa 180VA đến 280VA cần được trang bị một UPS 300VA. Các UPS cho máy tính để bàn hiện có trên thị trường có UPS của APC, MGE và UPS 5115 của Powerware. Nếu bạn đang làm việc trên máy vi tính điều gì sẽ xảy ra nếu cơ quan bạn bị mất điện đột xuất? Bạn chắc chắn bị mất hết dữ liệu nếu bạn quên chưa lưu lại. Để tránh những nguy cơ như vậy, bạn có thể sử dụng hệ thống cấp nguồn liên tục UPS (Uninteruptable Power Supply). Một UPS có thể duy trì hệ thống khi bị mất điện và giúp bạn ngắt hệ thống một cách an toàn khi sự mất điện vẫn tiếp tục. Thậm chí nếu không mất điện thì các UPS vẫn rất cần thiết. Các máy tính vẫn không được đảm bảo ngay cả khi vẫn có đủ điện và vẫn cần một điện áp hợp lý không nhiễu để tránh mất dữ liệu từng phần hoặc giảm khả năng theo thời gian. Những sự dao động điện thất thường như sụt áp (brown-outs), nhiễu đường dây sẽ không bị phát hiện và gây nên lỗi mạng khó hiểu và khá thường xuyên. Những lỗi mạng như vậy không chỉ làm mất thời gian của người sử dụng và làm giảm hiệu suất mà còn ảnh hưởng đến các nguồn lực, hoạt động và hình ảnh của bộ phận tin học. Nhưng với các UPS, thiết bị điện có thể được bảo vệ khỏi những lỗi xuất hiện do sự cố tạm thời trong việc cấp nguồn. Bằng cách cung cấp nguồn điện liên tục, một UPS có thể giúp ngăn chặn sự tổn hại hoặc mất dữ liệu có thể xảy ra do việc đóng đột ngột máy vi tính, hệ thống điện thoại và các thiết bị nhạy cảm khác. UPS sẽ cho phép máy PC của bạn vẫn tiếp tục chạy để bạn có đủ thời gian lưu lại dữ liệu và đóng máy một cách an toàn. Bên cạnh việc cấp nguồn cho những tình huống mất điện, bạn vẫn cần một UPS để bảo vệ bạn khỏi sụt áp. Nguồn bị yếu là một vấn đề lớn ở các nhiều thành phố và có thể làm hỏng nặng nề máy tính của bạn. Ngày nay, nhiều UPS thường đi kèm với một số phần mềm giám sát do đó bạn có thể kiểm tra được chất lượng nguồn nuôi máy của bạn. UPS vận hành như thế nào Các hệ thống UPS làm việc bằng cách phát hiện sự sụt giảm điện từ các đường điện, và tăng nguồn để duy trì một luồng điện liên tục tới thiết bị được kết nối. Việc tăng nguồn điện do một bộ chuyển đổi thực hiện tăng luồng điện thấp hoặc do một ắc quy bên trong thay thế nguồn điện thông thường trong trường hợp sự cố. Có 3 loại UPS chính: trực tuyến, dự phòng (hay còn gọi là phi trực tuyến) và tương tác đường dây. - UPS trực tuyến sẽ thường xuyên cấp nguồn tới thiết bị được kết nối từ một ắc quy nội được xạc trên cơ sở đang hoạt động. Không có thời gian trễ khi lỗi nguồn xảy ra do đó UPS kiểu này hoạt động như một nguồn điện chính cho thiết bị. Bằng cách liên tục nuôi một PC bằng một ắc quy, các UPS trực tuyến cho phép bảo vệ nguồn tối đa và PC sẽ không gặp sự tổn hao nguồn rất nhanh trong thời gian sự cố nguồn điện. Nhưng do việc sử dụng liên tục, tuổi thọ ắc quy của UPS này rất ngắn. UPS trực tuyến luôn luôn ở các quy mô từ 500VA trở lên. - Các UPS dự phòng chỉ kết nối ắc quy với PC trong thời gian mất điện. Sẽ có thời gian trễ ngắn trước khi ắc quy nội vận hành trực tuyến. Tuy nhiên, thời gian trễ này phải rất ngắn để tránh máy tính bị tắt đột ngột. Các UPS dự phòng có tuổi thọ ắc quy dài hơn và rẻ hơn. Điển hình một UPS dự phòng sẽ có công suất lên tới khoảng 500VA và do đó UPS dự phòng thường phù hợp với chỉ một máy tính và một monitor. - UPS tương tác đường dây là một kiểu tích hợp công nghệ UPS trực tuyến và dự phòng. Nó có tất cả các đặc điểm của một UPS dự phòng một đường dây bên trong được biết đến như là điều chế điện áp tự động AVR (Automatic Voltage Regulation) làm sạch nguồn điện bẩn đang chạy qua các đường dây đang sử dụng. Việc nguồn điện sụt giảm nhẹ có thể làm cho máy tính bị treo hoặc tắt phụt gây ra gián đoạn công việc, mất dữ liệu và mất thời gian. Do vậy, các hệ thống UPS tương tác đường dây có một bộ chuyển đổi bổ sung để giảm thiểu yêu cầu sử dụng một ắc quy nội cho bất kỳ sự dao động điện nào. UPS tương tác đường dây loại này giảm suất điện động đường dây ở mọi thời điểm, kích hoạt bộ chuyển đổi điện khi điện áp sụt dưới các thông số nhất định. ắc quy cũng được kích hoạt khi các điện áp thấp được ghi lại. Một UPS tương tác đường dây có công suất từ 500VA đến 5000VA. Hiện nay, phần lớn các UPS máy tính sử dụng công nghệ dự phòng và tương tác đường dây mà ít khi sử dụng công nghệ trực tuyến do chi phí cả về giá bán lẫn tổng chi phí sở hữu. Tuy nhiên, các UPS trực tuyến sẽ được bảo vệ tối đa khi chúng vận hành liên tục. Chi phí bổ sung của những hệ thống này đôi khi cũng đáng kể vì các thiết bị quan trọng không được phép bị đóng tắt đột ngột. Do đó, UPS loại này thường được khuyến nghị sử dụng cho những ứng dụng quan trọng như hệ thống điện thoại hoặc một máy chủ. Đối với các doanh nghiệp vừa và nhỏ muốn bảo vệ các máy vi tính hoặc máy fax riêng rẽ tránh bị đóng tắt đột ngột do mất nguồn điện hoặc đơn giản là việc sụt áp thì các UPS dự phòng hoặc tương tác đường dây là giải pháp hữu hiệu. Bạn cần bao nhiêu? Các yêu cầu nguồn điện của thiết bị sẽ quyết định lượng nguồn điện phục hồi cần thiết. Một UPS có công suất ít nhất 25% lớn hơn tổng yêu cầu công suất nguồn điện của thiết bị được kết nối là giải pháp được khuyến nghị. Ví dụ, một máy tính để bàn vận hành giữa 180VA đến 280VA cần được trang bị một UPS 300VA. Các UPS cho máy tính để bàn hiện có trên thị trường có UPS của APC, MGE và UPS 5115 của Powerware. UPS của APC có khả năng bảo vệ nguồn chuyên dụng cho các hệ thống văn phòng và văn phòng tại nhà. Các cửa ra chỉ thị của loại UPS này bảo vệ các thiết bị nhạy cảm phi dữ liệu như máy quét và máy in mà không cần giảm nguồn điện hiện nay hoặc công suất ắc quy hiện tại của nó. Nguồn ắc quy cho thiết bị này như vậy có thể được phát huy tối đa. UPS của APC cũng có đặc điểm của một phần mềm đóng hệ thống an toàn với các khả năng quản lý nguồn tinh vi và các hiển thị trạng thái nghe nhìn linh hoạt để đảm bảo cho các hệ thống văn phòng và các dữ liệu giá trị được bảo vệ khỏi sự sụt, tràn và mất tín hiệu nguồn điện. Bên cạnh đó, với sự kết nối theo seri hoặc USB, người sử dụng có thể lắp đặt phần mềm lưu tệp và tự động đóng tắt thiết bị miễn phí. Các USP của MGE vận hành từ 300VA đến 1200VA, đáp ứng tất cả các yêu cầu bảo vệ nguồn cho một đến ba máy PC cùng với các thiết bị ngoại vi. Loại UPS này có thiết kế rắn siêu mỏng có thể lắp đặt thẳng hoặc ngang, dễ kết nối với các khối bên ngoài, thậm chí cho các bộ điều hưởng AC và phần mềm an ninh và quản lý nguồn điện cho phép gửi thư điện tử và các cảnh báo SMS trong trường hợp sự cố. Hơn nữa, nó có thể bảo vệ cả máy điện thoại (fax/modem/đường dây Internet bao gồm cả ADSL) và các đường dây mạng Ethernet 10/100. UPS 5115 của Powerware vận hành từ 500VA đến 1400VA, kết hợp sự quản lý ắc quy tiên tiến (ABMR) làm tăng tuổi thọ phục vụ của ắc quy lên gấp đôi, tối ưu hóa thời gian sạc cho phép sự phục hồi nhanh chóng sau khi mất điện và có cảnh báo sự kết thúc của tuổi thọ pin hữu ích. Không giống như phần lớn các UPS cạnh tranh khác sử dụng một sóng hình sin được mô phỏng, UPS 5115 có đầu ra sóng hình sin nguyên dạng trong khi ắc quy hoạt động. Kết quả là việc tải được kết nối sẽ tiếp tục nhận được sóng điện chất lượng và vận hành thông suốt thậm chí cả trong khi mất điện. UPS 5115 cũng điều chỉnh sự dao động điện áp sắp xảy ra mà không làm ảnh hưởng đến hiệu suất của thiết bị được kết nối. Cách lựa chọn một UPS Các UPS được đo bởi đơn vị Watt, một ắc quy tốt có thể hỏng trước khi nó chảy nước. Tuy nhiên, các UPS được tiếp thị sử dụng một trị số VA (voltage-amps). Nhưng một số UPS đã không ghi rõ một công suất trên vỏ. Điều này là bởi vì trị số VA lớn hơn và thô kệch. Theo quy tắc ngón tay cái, hãy chọn công suất tiêu thụ năng bằng một nửa mức VA ghi trên UPS. Hãy chú ý điều đó và chọn loại có thời gian lưu điện lâu nhất, mức điện áp cao nhất hoặc trị số VA lớn nhất. Bạn sẽ rất vui nếu bạn mua được một UPS tốt nhất khi bạn gặp phải lần mất điện đầu tiên. Phải chắc chắn khi bạn mua một UPS tương tác đường dây chứ không phải là loại dự phòng đã cũ hơn hoặc loại SPS. Công nghệ cũ hơn thực tế là không lọc được nguồn điện của bạn thông qua ắc quy, do đó bạn sẽ không được đảm bảo điều kiện điện áp tốt nhất. Một việc xem xét quan trọng khác là UPS tương thích với máy tính của bạn đến mức nào. Không nên mua một UPS theo đường dây theo sê-ri (loại kết nối thông qua cáp RS-23C). Những điều này không tính đến việc sử dụng để hỗ trợ các thiết kế UPS sử dụng USB hoặc Ethernet vì lý do là các giao diện RS-232 khá mỏng manh, khó cấu hình và khó gỡ bỏ. Ethernet là sự quá mức cho ứng dụng này, các UPS đơn giản không cần loại băng thông đó. Gắn với USB là một ý tưởng hay khi nó khá phù hợp về mức giá, hiệu suất cho công việc này và khá dễ dàng giải quyết.