Về Luật Tổ chức Chính quyền địa phương
Mặc dù đã có những cố gắng nhất định thể hiện tinh thần của Hiến pháp mới năm 2013 như việc mở ra khả năng phân định thẩm quy thẩm quyền trung ương và địa phương, giữa địa phương với địa phương, để tăng cường tính chịu trách nhiệm của các cấp chính quyền, pháp điển hóa về cơ bản các văn bản pháp luật về chính quyền địa phương, nhưng về cơ bản Luật tổ chức chính quyền địa phương được Quốc hội khóa XIII thông qua năm 2015 vẫn chưa thể hiện tinh thần của chế độ tự quản địa phương. Một trong những yêu cầu của nhà nước pháp quyền, cũng là hướng tiên tiến của chế độ quản lý nhà nước đối với các địa phương. Đó là những hướng đi cơ bản cho sự phát triển của chính quyền địa phương hiện nay của các nền dân chủ trên thế giới mà chúng ta phải tính đến trong tương lai
Bạn đang xem nội dung tài liệu Về Luật Tổ chức Chính quyền địa phương, để tải tài liệu về máy bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
T p chí Khoa h c HQGHN: Lu t h c, T p 32, S 3 (2016) 1-8
NGHIÊN C ỨU
V Lu t T ch c Chính quy n a ph ư ng
Nguy n ng Dung *
Khoa Lu t, HQGHN, 144 Xuân Th y, C u Gi y, Hà N i, Vi t Nam
Nh n ngày 15 tháng 7 n m 2016
Ch nh s a ngày 25 tháng 8 n m 2016; Ch p nh n ng ngày 09 tháng 9 n m 2016
Tóm t ắt: Lu t t ch c chính quy n a ph ư ng theo quy nh c a Hi n pháp m i m ra kh n ng
phân nh th m quy n trung ư ng và a ph ư ng, gi a a ph ư ng v i a ph ư ng, t ng c ư ng
tính ch u trách nhi m c a các c p chính quy n, nh ưng v n ch ưa th hi n tinh th n c a ch t
qu n a ph ư ng. M t trong nh ng yêu c u c a nhà n ư c pháp quy n, c ng là h ư ng tiên ti n c a
ch qu n lý nhà n ư c i v i các a ph ư ng.
T khóa: Chính quy n a ph ư ng, phân quy n, t n quy n, chính quy n t qu n.
"Chúng ta c n ph i... ư a chính quy n c a (Th ư Jefferson g i m t ng ư i cùng th i c a
chúng ta tr thành m t b máy g m (1) m t n n ông là Samuel Kercheval)
i c ng hòa liên bang, gi i quy t các v n
i ngo i và các v n c p liên bang; (2)
1. Tầm quan tr ọng c ủa chính quy ền đị a
m t chính quy n bang, gi i quy t nh ng gì ph ươ ng trong t ổ ch ức và ho ạt độ ng c ủa b ộ
g n tr c ti p n các công dân; ∗(3) các n n máy nhà n ước
c ng hòa c p a h t, ch u trách nhi m v và
gi i quy t các v n c a các khu dân c ư; (4) Khác v i các hi n pháp tr ư c ây, Hi n
pháp m i quy nh rõ hai ph n h p thành m t
các n n c ng hòa c p ti u khu gi i quy t các
b máy nhà n ư c th ng nh t là Chính quy n
v n tuy nh nh ưng l i r t nhi u và thu hút trung ư ng và Chính quy n a ph ư ng. Tinh
quan tâm c a ng ư i dân trong ti u khu.Nh ư th n c a Hi n pháp m i qua các quy nh c a
th , trong chính quy n - c ng nh ư trong b t c Ch ư ng IX Chính quy n a ph ư ng th hi n
l nh v c nào khác c a cu c s ng - ch c n phân r t rõ s phân c p phân quy n, nh ư các t v n
chia và phân nhánh trách nhi m thì m i v n , c a Jefferson, T ng th ng th ba ng th i
c ng là tác gi c a b n Tuyên ngôn c l p
dù l n dù nh , u có th ư c gi i quy t m t
n m 1776 c a Hoa k các ây h n 230 n m. V
cách hoàn h o". m t thu t ng khái ni m chính quy n a
_______ ph ư ng bao quát h n khái ni m chính quy n
∗ a ph ư ng ư c thay b ng vi c li t kê ra 2 c
T.: 84-4-37547913
Email: dangdung52.pld@gmail.com quan chính y u c a chính quy n a ph ư ng là
1
2 N. . Dung / T p chí Khoa h c HQGHN: Lu t h c, T p 32, S 3 (2016) 1-8
H i ng nhân dân và y ban nhân dân. Và ây h ngày càng tr nên ch t ch gi a nhà n ư c và
c ng là thu t ng ư c dùng c a Jefferson b c a ph ư ng t qu n, nên các c quan t qu n
th ư g i m t ng ư i b n cùng th i ph n trên. c a a ph ư ng ngày càng tr thành m t b ph n
Vi c qu n lý a ph ư ng ã t xa x ưa c a chính quy n hành pháp [2, tr.103-104].
nhà n ư c nào c ng ph i ti n hành. B i m t l Tuy v y, tính t qu n c a chính quy n a
thông th ư ng r ng, không m t chính ph c a ph ư ng v n ư c nhi u nhà lu t h c b o v ,
m t là n ư c nào ch th c hi n quy n l c nhà ch y u là t phía h th ng pháp lu t Angle-S c
nư c c a mình m t ch , n i t a ng c a các xôn, chính quy n a ph ư ng ch có th th c
c quan Nhà n ư c trung ư ng [1, tr.415]. Chính hi n ư c ch c n ng c a mình âu, mà ó
quy n a ph ư ng là n i tri n khai th c hi n chính quy n trung ư ng không có i u ki n
h u nh ư t t c các quy t nh c a các c quan th c hi n quy n l c c a mình [3].
nhà n ư c trung ư ng. Vì v y b t c ch
T ch c chính quy n a ph ươ ng ph thu c
chính tr nào c ng ph i lo vi c qu n lý a
ư ư
ph ư ng. ây không ph i là v n d gi i vào nhi u th , nh ng tr c h t vào vi c hình
quy t, vì s l ư ng các n v hành chính a thành ra các lãnh th hành chính tr c thu c.
ph ư ng r t nhi u lên t i con s hàng ngàn n Các ơ n v lãnh th a ph ươ ng trên th gi í
v , nh ng công vi c ph i m nhi m c a a hi n nay ư c hình thành theo 2 nguyên t c c ơ
ph ư ng thì l i khó có th li t kê ra h t, h n n a b n: T nhiên và nhân t o.
biên gi i thích h p cho m t ho t ng này, thì
Lãnh th hành chính t nhiên t c là lãnh th
l i ít khi ng nh t l i thích h p cho m t lo i
hình thành m t cách t nhiên. Nhà n ư c ph i
ho t ng khác. M t th tr n ư c cung c p
công nh n các ranh gi i hình thành m t cách t
nư c t ch này, nh ưng l i ư c thoát n ư c
nhiên theo các c i m dân c ư, a lý, phong
nh ng ch kia. H th ng giao thông n i li n các
t c, t p quán, truy n th ng v n hoá và l ch s ...
vùng trong m t th xã v i nhau và v i các vùng
ó là các c ng ng dân c ư b n v ng, nhà
ph c n theo m t k ho ch, hoàn toàn khác v i
nư c bu c ph i th a nh n trong quá trình th c
các vùng ph c v cho vi c giáo d c và ào t o,
hi n s cai tr – qu n lý c a mình trên toàn v n
c ng nh ư các vùng phòng và ch ng t i ph m.
lãnh th qu c gia. Ví d nh ư các Commun c a
Theo m i ch c n ng c a chính quy n xét v
các n ư c ph ư ng Tây, xã, làng các n ư c
ph ư ng di n a d ư n u ư c phóng chi u trên
ph ư ng ông (Vi t Nam), các thành ph , cho
m t t m b n t ư ng ng v i nh ng nh ng
dù nh ng thành ph r t l n, r t ông dân, v n
nhu c u riêng c a ch c n ng ó, và t chúng
có th là m t n v hành chính c p c s , nhà
ch ng lên nhau, thì s cho chúng ta m t k t qu
nư c không nên chia nh ra thành nhi u n v
là không m t cái nào ch ng khít lên m t cái nào
c s khác, tr nh ng tr ư ng h p c bi t. Vi c
[1, tr.416].
t ch c qu n lý nh ng vùng lãnh th này c n
Hi n nay khoa h c pháp lý th gi i có r t thi t ph i tính n nguy n v ng và ý chí c a
nhi u quan i m khác nhau v v trí vai trò c a c ng ng dân c ư. Vì v y, tham gia vào c ch
chính quy n a ph ư ng. Chính quy n a v n hành b máy chính quy n a ph ư ng,
ph ư ng ư c xem xét “nh ư là m t cành quy n ngoài các c quan qu n lý còn có c các c
l c th t ư, ch ph thu c vào pháp lu t và ch u quan do nhân dân tr c ti p ho c gián ti p b u
s xét x c a toà án, không tr c thu c chính ra. Vi c t ch c chính quy n ây mang nhi u
ph và các c quan c a chính ph k c t trung tính ch t t qu n, t tr ; công vi c nào c a trung
ư ng l n a ph ư ng” [2, tr.102]. Ng ư c l i ư ng, c a c p trên c n ph i th c hi n trên a
quan i m này, trong tình tr ng hi n nay c a bàn a ph ư ng thì trung ư ng, c p trên tr c
vi c xây d ng “Nhà n ư c th nh v ư ng chung,” ti p làm ho c ph i y quy n cho a ph ư ng.
òi h i s can thi p ngày càng sâu r ng vào t t Con ng ư i có nhân quy n nên a ph ư ng c ng
c các l nh v c c a i s ng xã h i c a các c có quy n t qu n. n v lãnh th - hành chính
quan nhà n ư c trung ư ng, xu t hi n m i quan nhân t o là nh ng n v ư c Nhà n ư c trung
N. . Dung / T p chí Khoa h c HQGHN: Lu t h c, T p 32, S 3 (2016) 1-8 3
ư ng chia lãnh th thành các n v hành chính l n, ch dân ch c ng có t i ít nh t 1 l n,
tr c thu c theo nhu c u qu n lý hay còn ư c sau ngày th ng nh t c ng có t i ít nh t 1 l n
g i là nhu c u “cai tr ” c a trung ư ng. nh p các n v hành chính ti n lên xây
i v i các lãnh th hành chính nhân t o, d ng h i a, mà ch ưa k các l n th
vi c t ch c và ho t ng c a các c quan a nghi m b H ND qu n, huy n ph ư ng nh ư
ph ư ng ch y u th c hi n ch c n ng qu n lý hi n nay ch ưa có i m k t thúc
[4]. Trong nhi u n n hành chính hi n nay ã b Vì v y vi c s a i hay làm m i Lu t t
qua nh ng ranh gi i “c truy n”, k c nh ng ch c chính quy n a ph ư ng l n này th hi n
ranh gi i chính tr , trong vi c thi hành các tinh th n Hi n pháp m i là công vi c r t khó
nhi m v m i. M t s các khu v c lãnh th kh n, c n ph i có m t s chu n b chu áo.
hành chính ư c thành l p th c hi n các
công vi c hành chính ư c thu n l i h n. Ví
d , nh ư các khu b u c , khu t ư pháp, khu thu 2. Nh ững điểm m ới c ủa Lu ật T ổ ch ức chính
thu , khu c nh sát, khu phòng ho , khu h c quy ền đị a ph ươ ng hi ện hành
ư ng.....M i m t a gi i áp ng ư c m t
yêu c u qu n lý nh t d nh. Lo i ranh gi i a Th nh t, v n v hành chính. Lu t T
ph ư ng t t nh t i v i m t ch ư ng trình b o ch c chính quy n a ph ư ng xác nh các n
v lâm s n tuy t nhiên không th trùng v i ranh v hành chính g m có t nh, thành ph tr c thu c
gi i t i h o c a khu v thu i n l c [5, tr.627]. Trung ư ng; huy n, qu n, th xã, thành ph
Các khu nói trên hoàn toàn có tính ch t hành thu c t nh, thành ph thu c thành ph tr c
chính, vi c t ch c các c quan nhà n ư c n thu c Trung ư ng; xã, ph ư ng, th tr n và n
gi n ch c n nh ng c quan hành chính m v hành chính-kinh t c bi t. Nh ư v y, so v i
nhi m ch c n ng hành chính nh ư m c tiêu c a Lu t t ch c H ND và UBND n m 2003, Lu t
nó ã ra. Khác v i các lãnh th ư c hình T ch c chính quy n a ph ư ng ã b sung
thành m t cách t nhiên, chúng th ư ng ư c thêm n v hành chính: thành ph thu c thành
g i là c p chính quy n không hoàn ch nh. Theo ph tr c thu c Trung ư ng và n v hành
ó các nhân viên m nhi m các công vi c chính - kinh t c bi t. ây là quy nh nh m
hành chính c a khu v c ư c trên b nhi m, c th hóa i u 110 Hi n pháp n m 2013.
mà không c n có s l a ch n b ng ph ư ng Th hai, v t ch c chính quy n a ph ư ng
pháp b u c t c tri a ph ư ng. ây không các n v hành chính. i u 4 Lu t T ch c
nh t thi t ph i thành l p hay t ch c ra các c chính quy n a ph ư ng quy nh c p chính
quan i di n. S không hoàn ch nh c a các quy n a phư ng ư c t ch c các n v
n v này là c s cho vi c không t ch c ra hành chính g m có H ND và UBND. Chính
ây các c c u y th c hi n các ch c quy n a ph ư ng nông thôn g m chính
n ng “l p pháp, hành pháp và t ư pháp” nh ư quy n a ph ư ng t nh, huy n, xã. Chính
trung ư ng, và càng không nên t ch c ra các t quy n a ph ư ng ô th g m chính quy n a
ch c oàn th i kèm. ph ư ng thành ph tr c thu c trung ư ng,
Chính vì v y mô hình t ch c và ho t ng qu n, th xã, thành ph thu c t nh, thành ph
c a chính quy n a ph ư ng r t a d ng ph thu c thành ph tr c thu c trung ư ng, ph ư ng,
thu c vào r t nhi u y u t tác ng c khách th tr n.
quan l n ch quan, c l ch s l n v n hóa, c Sau m t th i gian dài th c hi n thí i m
i u ki n t nhiên a lý. Vi c hình nh và không t ch c H ND huy n, qu n, ph ư ng
phát tri n nhà n ư c Vi t Nam c ng g n li n v i theo Ngh quy t s 26/2008/QH12 c a Qu c
l ch s hình thành và phát tri n c a chính quy n h i, Ngh quy t s 724/2009/UBTVQH12 c a
a ph ư ng. Ngay ch tính n th i k phong y ban th ư ng v Qu c h i, Lu t T ch c
ki n nhà n ư c Vi t Nam ã có t i 3 cu c c i chính quy n a ph ư ng ã quy nh c p chính
cách, n th i thu c a c ng có t i ít nh t 1 quy n a ph ư ng ư c t ch c các n v
4 N. . Dung / T p chí Khoa h c HQGHN: Lu t h c, T p 32, S 3 (2016) 1-8
hành chính u ph i có H ND và UBND. chính quy n nói chung và chính quy n a
Ngoài ra, m t trong nh ng i m m i n i b t ph ư ng nói riêng. Chính ây m i là n i ch y u
c a Lu t T ch c chính quy n a ph ư ng so c a các quy nh t p trung, bao c p. Nh ng quy
v i Lu t t ch c H ND và UBND n m 2003 nh v t ch c và ho t ng c a chính quy n
ó là có s phân bi t gi a chính quy n a nói chung, trong ó có chính quy n a ph ư ng
ph ư ng nông thôn và ô th , phù h p v i là hình th c th hi n n i dung bao c p, t p
c i m kinh t , a lý, dân c ư, k t c u h t ng trung trong vi c qu n lý xã h i nói chung và
và yêu c u qu n lý m i a bàn. trong vi c qu n lý kinh t nói riêng. N i dung
Th ba, v nhi m v , quy n h n và c c u chính c a t ư duy chính là vi c không phân bi t
t ch c c a chính quy n a ph ư ng. Lu t quy gi a n v hành chính t nhiên và n v hành
nh rõ h n v c c u t ch c c a H i ng chính nhân t o.
nhân dân t o c s pháp lý c ng c , hoàn So v i b máy c a chính quy n trung ư ng,
thi n t ch c và nâng cao hi u l c, hi u qu thì vi c t ch c ho t ng c a b máy chính
ho t ng c a H ND các c p. Lu t T ch c quy n a ph ư ng là th hi n c ch bao c p rõ
chính quy n a ph ư ng quy nh H ND thành nh t và nhi u nh t. Vì s bao c p và t p trung
ph tr c thu c trung ư ng ư c thành l p thêm ch có th x y ra t trung ư ng xu ng a
Ban ô th vì ây là nh ng ô th t p trung, có ph ư ng, ch không bao gi có chi u ng ư c l i.
quy mô l n, m c ô th hóa cao và có nhi u S gi n n và t p trung bao c p có th ư c
i m c thù khác v i các a bàn ô th th xã, th hi n b ng m t lo t nh ng bi u hi n sau ây:
thành ph thu c t nh. V UBND, n u nh ư tr ư c - Th nh t, t n ư c Vi t Nam ư c chia
ây, theo quy nh c a Lu t t ch c H ND và thành b n c p chính quy n nhà n ư c (k c
UBND n m 2003, không ph i ng ư i ng u trung ư ng), theo ki u các hình chóp nh n m
c a các c quan chuyên môn c a UBND nào trong các hình chóp l n. Các v n qu n lý xã
c ng là y viên c a UBND thì n Lu t T h i a ph ư ng u ư c pháp lu t quy nh
ch c chính quy n a ph ư ng ã m r ng c cho t t c 3 c p c a chính quy n a ph ư ng.
c u t ch c UBND theo ó t t c ng ư i ng Cùng m t v n c 4 c p chính quy n u ph i
u c a các c quan chuyên môn c a UBND ng ra gi i quy t, ch ưa k n c p thôn hi n
u là y viên c a UBND. ây là quy nh nay ang ư c tái hình thành, và có kh n ng
nh m phát huy trí tu t p th c a các thành viên gi i quy t nhi u công vi c nh ư th i x ưa.
UBND, t ng c ư ng hi u l c giám sát c a
- Th hai, c c u t ch c và ho t ng c a
H ND i v i UBND cùng c p thông qua c
các c p chính quy n c p d ư i là b n sao c a
ch l y phi u tín nhi m, b phi u tín nhi m i
chính quy n c p trên. C p trên có c c u t
v i ng ư i gi ch c v do H ND b u.
ch c nào và các hình th c ho t ng nào, thì
c p d ư i c ng có nh ng c c u và hình th c ó.
3. M ặc dù v ừa được thông qua, nh ưng Lu ật Mô hình này ư c t ch c theo c a Xô vi t, mà
tổ ch ức chính quy ền đị a ph ươ ng Vi ệt Nam c tr ưng c a nó là các c p chính quy n a
vẫn th ể hi ện nhi ều t ư duy c ũ không th ể hi ện ph ư ng u ư c t ch c gi ng nhau. c p
được tinh th ần c ủa lu ật t ự qu ản đị a ph ươ ng nào c ng có H i ng nhân dân (Xô vi t) do
dân tr c ti p b u ra và u ư c g i là c quan
Th nh t ph i có n i dung r t quan tr ng là quy n l c nhà n ư c a ph ư ng, ho t ng
ch ưa g t b t t c , hay chí ít v c b n nh ng m t cách hình th c. Cách t ch c này không
quy nh th hi n nh n th c t ư duy bao c p v phân bi t các qu n, h t có nhi m v qu n lý nhà
chính quy n a ph ư ng. Ph i nh n th c rõ nư c v m t l nh v c nào y xu t phát t nhu
ràng, r ng nh ng t ư duy c c a c ch t p trung c u qu n lý chung c a nhà n ư c, v i các c ng
bao c p không ch ch a ng trong t ch c và ng lãnh th dân c ư ư c hình thành m t cách
ho t ng kinh t , i v i các doanh nghi p t nhiên b n v ng, c n ph i có nh ng quy t
kinh t , mà t n t i ngay trong các quy nh v nh ph n ánh nhu c u t c ng ng dân c ư,
N. . Dung / T p chí Khoa h c HQGHN: Lu t h c, T p 32, S 3 (2016) 1-8 5
khác v i các vùng lãnh th khác, mà pháp lu t c a Hi n pháp: Nhi m v quy n h n c a chính
và các quy t nh qu n lý nhà n ư c c p trên quy n a ph ươ ng ư c xác nh trên c ơ s
không có i u ki n th hi n. Quan h trung phân nh th m quy n gi a c ơ quan nhà n ư c
ư ng và a ph ư ng không rõ ràng, thi u th trung ươ ng và a ph ươ ng và c a m i c p
t c làm vi c, n ng v c ch c p phát, xin cho. chính quy n a ph ươ ng (Kho n 2 i u 112).
u m i t ch c các c quan chuyên môn ây là m t v n khó, Lu t T ch c Chính
c a U ban nhân dân các c p c ng còn nhi u quy n a ph ư ng m i ch d ng l i nh ng
n ng n . Vi c ki n thi t t ch c còn r p khuôn nguyên t c chung, t ng v n c th ph i
và t ư ng ng v i các B , ngành trung ư ng. giành cho các o chuyên ngành quy nh.
T c trung ư ng có b , ngành nào thì i Th t ư, Chính quy n các c p ch ưa ư c t
ph ư ng c ng có các c quan chuyên môn ó ch c theo a d ng các mô hình theo tinh th n
tư ng ng. S l ư ng, tên g i c a các c quan c a Hi n pháp n m 3013 . i u 111 Hi n pháp
chuyên môn c a m i a ph ư ng c ng d p quy nh :
khuôn gi ng nhau m c dù c i m tính ch t, yêu
1. Chính quy n a ph ươ ng ư c t ch c
c u qu n lý m i a ph ư ng có s khác nhau.
các ơ n v hành chính c a n ư c C ng hòa xã
Th ba, Lu t T ch c chính quy n a
h i ch ngh a Vi t Nam.
ph ư ng ch ưa tri t t o i u ki n cho vi c ch
ng sáng t o c a các c p chính quy n c p 2. C p chính quy n a ph ươ ng g m có H i
dư i, n ng v vi c c p d ư i xin ý ki n ch o, ng nhân dân và y ban nhân dân ư c t
ho c phê duy t c a c p trên, theo c ch “xin – ch c phù h p v i c i m nông thôn, ô th ,
cho.” Các c p chính quy n trong ho t ng h i o, ơn v hành chính - kinh t c bi t do
không d a vào pháp lu t, không coi pháp lu t là
c s pháp lý ho t ng c a mình, mà ch d a lu t nh.
vào ý ki n ch o c a c p trên. Vi c t ch c và Các nhà l p hi n phân bi t r t rõ gi a "c p
ho t ng c a chính quy n a ph ư ng mang chính quy n a ph ư ng" và chính quy n a
n ng nhi u quy nh còn th hi n s b o tr ph ư ng. N u nh ư các c quan hành chính ư c
c a chính quy n c p trên, h n ch s ch ng, t ch c ra t t các n v hành chính, thì ch có
sáng t o c a chính quy n c p trên, h n ch vai m t s n v hành chính có H ND ư c g i là
trò c a pháp lu t, nhi u quy t nh c a chính c p chính quy n có c H ND và UBND. Mu n
quy n ã ư c thông qua, nh ưng không có hi u v y thì tr ư c h t là ph i phân bi t gi a n v
l c thi hành ngay, mà còn ph i ch s phê hành chính t nhiên và n v hành chính nhân
chu n c a c p trên. Tinh th n này th hi n r t t o, gi a các vùng nông thôn v i vùng thành th
rõ trong các quy nh v vi c phê chu n vi c - các n v hành chính ư c t ch c theo
b u ra các thành ph n c a y ban nhân dân các nguyên t c c ng ng dân c ư và các n v
c p, và vi c i u ng các thành viên y ban hành chính ư c t ch c theo c ng ng lãnh
nhân dân theo quy t nh c a ng ư i ng u th . Và t ó hình thành chính quy n c p c s
c quan hành chính c p trên. ( i u 20, i u 29 hoàn ch nh tr c ti p t nhân dân cho các n v
Lu t t ch c chính quy n a ph ư ng). Các hành chính t nhiên, mà m c tiêu c a chúng là
th c quy nh này làm cho chính quy n a th hi n ý chí c a c ng ng dân c ư và c a
ph ư ng Vi t v n ch là cách tay n i dài c a c ng ng lãnh th b n v ng. Ti p theo ó ph i
chính quy n trung ư ng [6, tr.45]. phân bi t n v hành chính nhân t o, mà m c
Mu n cho ho t ng c a h th ng các c tiêu c a chúng ch y u theo nhu c u qu n lý
quan chính quy n a ph ư ng nh ư v y, thì ph i c a Nhà n ư c. Chính quy n hoàn ch nh ch y u
có s phân nh th m quy n r t r ch ròi gi a ư c t ch c ra hai c p – m t c p trung ư ng
các chính quy n a ph ư ng và gi a chính và m t c p chính quy n c s (cho làng/xã,
quy n trung ư ng và chính quy n a ph ư ng. thành ph , k c thành ph tr c thu c trung
i u này ư c th hi n r t rõ trong quy nh
6 N. . Dung / T p chí Khoa h c HQGHN: Lu t h c, T p 32, S 3 (2016) 1-8
ư ng và thành ph , th xã, th tr n tr c thu c pháp lu t quy nh, nh ưng không v ư t ra kh i
t nh, huy n). nh ng ph m vi ã ư c pháp lu t quy nh.
C s c b n nh t c a vi c hình thành ra Trung ư ng c n t p trung vào vi c gi i
chính quy n nhà n ư c a ph ư ng là các n quy t nh ng v n chính tr : qu c phòng,
v hành chính. Các n v hành chính này ư c ngo i giao, ban hành h th ng pháp lu t, i u
hình thành nên t hai y u t : Th nh t là c ng ti t n n kinh t t m v mô. Ch c n ng ch y u
ng lãnh th và th hai là c ng ng dân c ư. c a chính quy n a ph ư ng là v n có tính
Có khi n v hành chính ư c hình thành nên ch t áp ng các nhu c u n i b c a c ng ng
t c hai y u t , ho c có khi ch c n m t trong 2 dân c ư nh ư: giáo d c, v n hoá, y t , an ninh tr t
y u t . S k t h p c hai y u t t o thành n t khu dân c ư, an toàn xã h i v i m c ích
v hành chính t nhiên. n v hành chính ư c nâng cao ch t l ư ng i s ng c ư dân a
t o thành t m t y u t ho c là dân c ư ho c là ph ư ng v m i m t.
lãnh th là n v hành chính nhân t o. Thôn, Khác v i tr ư c ây, Hi n pháp m i m ra
làng, xã; huy n, t nh, th xã, th tr n, thành ph kh n ng t ch c chính quy n khác nhau gi a
thu c thành ph tr c thu c trung ư ng là nh ng ô th và nông thôn. Chính quy n thành ph và
n v hành chính t nhiên. Ph ư ng, qu n, nông thôn v mô hình không khác nhau nhi u,
vùng, h t th ư ng là n v hành chính nhân t o. u có c quan quy t nh và c quan ch p
Theo tiêu chí c ng ng dân c ư thì các n v hành. Nh ưng n i hàm các công vi c ư c quy t
hành chính ư c phân thành n v hành nh theo m t quy trình r t khác nhau, do b n
chính nông thôn và n v hành chính thành thân v trí a lý, h t ng c s và m t c ư
th (thành ph ). dân, c ng nh ư chuyên môn c a c ư dân quy t
Vi c phân công phân nhi m r ch ròi nh. Thành ph là n i có h t ng c s thu n
nhi m v , ch c n ng gi a các c quan không ti n và liên thông, m t dân c ư ông úc, n i
nh ng ch c n trung ư ng, mà còn c p gi a ây t p trung r t nhi u ng ư i cho nhi u ng ư i
trung ư ng và a ph ư ng nh m m b o m t có chuyên môn, ngh nghi p khác nhau, h c n
s ki m ch quy n l c. Th c hi n ch phân ph i t p trung th i gian và công s c cho s
quy n theo pháp lu t. òi h i phân c p th m chuyên môn, h d ki m ti n và phát huy m t
quy n ây là gi a trung ư ng và các chính cách d dàng trong l nh v c chuyên nghi p c a
quy n c s . M y th k qua, theo dòng ch y h . Có tr ng i, v ư ng m c, ng ư i thành ph
c a l ch s , các nhà chính tr và các nhà lý lu n u gi i quy t theo chuyên môn, t c là ho t
ã kh công tìm ki m các bi n pháp hi u qu ng c n c theo lu t, quy t c hành chính.
ng n ch n s l m d ng quy n l c. K t lu n có Chính quy n ô th r t n ng v hành chính:
tính xác áng là c n ph i dùng quy n l c h n quy t theo lu t và thuê m ư n theo h p ng
ch quy n l c. M t trong nh ng n i dung quan dân s , sai thì ư a ra tòa ki n, không c n có s
tr ng c a kìm ch quy n l c là s phân l p và bàn b c, thông c m mà ph i thành l p m t
ki m ch quy n l c gi a trung ư ng và a h i ng v i nhi u c p khác nhau.
ph ư ng. Ch có phân l p thì m i có s ki m Tr ư c ây m t vùng quê, vì không có
ch . S phân l p này c n ph i ư c quy nh khoa h c công ngh , máy móc, m i ng ư i dân
m t cách rõ ràng trong các v n b n quy ph m ph i t p trung nhau l i bàn b c quy t nh, r i
pháp lu t, thì m i có kh t o ra s n nh và tr c ti p p ê ng n n ư c, làm ư ng giao
ch ng l i s thay i tu ti n c a các c quan thông ph c v cho vi c i l i. Nh ưng sau này
nhà n ư c c p trên. Trung ư ng t p trung quy n tr thành ô th , v i s phát tri n khoa h c công
l c là r t c n thi t, nh ưng ph i ư c quy nh ngh ng ư i dân sinh s ng có nh ng chuyên
thành lu t, và không nên gi l i nh ng quy n môn khác nhau, h dùng chuyên môn c a mình
h n thu c v a ph ư ng. a ph ư ng v phía d ki m ti n h n, h s n sàng tr ti n cho vi c
mình c n ph i ch ng, sáng t o trong ph m vi ph i tr c ti p bàn b c, r i nh t là p ê ng n
p, công vi c mà h không thông th o. ó là
N. . Dung / T p chí Khoa h c HQGHN: Lu t h c, T p 32, S 3 (2016) 1-8 7
lý do t i sao thành ph có v v ng bóng các xu t ch tr ư ng. Ông y ph i ra i, ph i dám
c quan H i ng bàn b c, c ng nh ư không t ch c, a ph ư ng ph i thuê ng ư i khác khi
ph i tr c ti p hò nhau ào ê p p. Trong tình hình a ph ư ng không ư c c i thi n. Vai
khi ó, nông thôn v c b n thi u nh ng i u trò m i c a th tr ư ng kh c ph c tình tr ng ai
ki n nh ư trên. Vì th , khi gi i quy t v n , h lên Ch t ch y ban c ng không mang l i gì
ph i bàn b c, ph i quy t nh nên r t c n các c khác ng ư i tr ư c cho ng ư i dân. Nh ng b ư c
quan quy t ngh ây. i u này gi i thích vì ti n t o ra r t ch m ch p. Ho c nh ư hi n t ư ng
sao nh ng vùng không ph i ô th l i c n ph i có ng ư i làm bí th ư t nh y 2 nhi m k xong
t ch c ra nhi u c p H ND. chuy n sang làm Ch t ch y ban, ho c ng ư c
Vì v y, Hi n pháp m i ã m ra kh n ng l i. Nh ư v y, không t o ra ti n tri n, ch tr ư ng
a d ng hóa các mô hình t ch c chính quy n chính sách v n th , không có gì thay i, không
a ph ư ng, kh n ng chính quy n a ph ư ng t o à cho s phát tri n. Mô hình này còn dung
t tr , t ch u trách nhi m, có ngân sách riêng. dư ng cho tính không dám làm, không dám
âu là ti n trung ư ng, âu là ti n a ph ư ng. ch u trách nhi m. Và ngay c khi ng ư i ng
ó là cái khó nh t. C n có ngân sách t tr . C n u không t o ư c thành qu phát tri n, ng ư i
làm rõ ti n c a a ph ư ng là ti n nào, và ti n dân không còn tín nhi m, thì c ng không có c
nào c ng thu a ph ư ng, nh ưng thu c v ch nào cho h "ph tru t" h .
trung ư ng. Chính ngay trong s phân quy n này ã t o
Theo mô hình m i, quy n c a ng ư i ng ra c ch ki m soát i v i vai trò c a th
u các c quan hành pháp a ph ư ng nh t tr ư ng, quy n l c to h n nh ưng s giám sát
là ô th r t cao có th g i là th tr ư ng và c ng ch t ch h n. R t nhi u "c a" giám sát,
c ng có th do dân tr c ti p b u ra. Quy n c a c bi t là vai trò giám sát c a tòa án ph i ư c
th tr ư ng r t l n. Th tr ư ng là ng ư i ch u t ng c ư ng. Có nh ư v y mô hình th tr ư ng m i
trách nhi m tr ư c ng ư i dân, th tr ư ng không phát huy hi u l c t t nh t. N u không nh ư v y,
làm t t thì dân s b phi u b u ng ư i khác. Qua thì tình hình v n nh ư hi n nay, ch ưa phân c p,
lá phi u, ng ư i dân b u ra th tr ư ng r i giám phân quy n y , các a ph ư ng u thi ua
sát luôn th tr ư ng, ng ư i dân tín nhi m thì b u xin u t ư, xin d án v i c ch xin cho. Vì
ti p, không thì b u ng ư i khác. B n thân khái ph i l y các lá phi u t a ph ư ng trong các
ni m th tr ư ng ã cho th y vai trò cá nhân, cu c b phi u trong c p ng và Nhà n ư c,
khác v i ông ch t ch y ban c a c ch t p nên các quan ch c trung ư ng u tìm cách
th . ã là y ban thì ph i bàn b c. Còn ây chi u các quan ch c a ph ư ng, d n n các
th tr ư ng t quy t, t ch u trách nhi m, ch th ngu n l c c a qu c gia b dàn tr i phân tán. a
mà th tr ư ng ph i ch u trách nhi m duy nh t là ph ư ng nào c ng có c ng bi n, c ng có sân
H i ng, và ng ư i dân b u ra ông ta. Nó t ư ng bay ó là th c tr ng c n ph i ng n ch n.
t nh ư ch T ng th ng M . Nh ư v y, trách Bên c nh các n v hành chính t nhiên là
nhi m s rõ ràng h n, không th thoái thác các n v hành chính nhân t o, mà có nhi u
nh ư tr ư c ây, cho quy t nh c a y ban, ng ư i g i là trung gian ư c thành l p ra theo ý
hay ng y. chí nguy n v ng c a các c quan nhà n ư c c p
"Ngh " i u hành thành ph là ngh v t v , trên, ch y u là c a các c quan qu n lý, v i
ph i có kinh nghi m, trong t ư ng lai có th m m c ích th c hi n m t ch c n ng qu n lý
ra s u th u cho nh ng ng ư i có tay ngh chuyên ngành, l nh v c, thay vì các c quan
qu n lý ô th . Ng ư i th tr ư ng ph i dám ưa qu n lý c p trên vì quá xa không th ti n l i
ra các ch tr ư ng chính sách mà ng ư i ó cho và không th tr c ti p th c hi n các công vi c
là t t, ư c dân ng h h i ng quy t. qu n lý c a mình, bu c ph i thành l p ra các t
Trong tr ư ng h p th tr ư ng th c hi n không ch c trung gian, v i trách nhi m thay m t c
t t, m c dù là h i ng quy t, nh ưng trách quan nhà n ư c c p trên gi i quy t các công vi c
nhi m v n thu c v th tr ư ng, vì ông là ng ư i c s . Các ch c n ng qu n lý khác nhau nên
8 N. . Dung / T p chí Khoa h c HQGHN: Lu t h c, T p 32, S 3 (2016) 1-8
c ng kèm theo có các lãnh th khác nhau. Lãnh lý nhà n ư c i v i các a ph ư ng. ó là
th c a vi c b o v r ng không bao gi là t t, nh ng h ư ng i c b n cho s phát tri n c a
hay là h u hi u i v i vi c phát tri n nông chính quy n a ph ư ng hi n nay c a các n n
nghi p, hay là ng ư c l i. Vì v y nh ng n v dân ch trên th gi i mà chúng ta ph i tính n
hành chính nhân t o ch nên thành l p ra các c trong t ư ng lai.
quan qu n lý phù h p v i m c tiêu t ra, và ít
quan tâm h n n nguy n v ng, ý chí c a c ng
ng dân c ư h p thành. ó là các vùng kinh t , Lời c ảm ơn
vùng tr ư ng h c, y t , môi tr ư ng, các h t giao
thông M i m t vùng qu n h t này theo các Bài vi t ư c th hi n trong khuôn kh
a gi i lãnh th khác nhau, không m t vùng tài Nghiên c u khoa h c c p HQG Hà N i,
lãnh th qu n lý nào có th trùng khít nhau, nh ư mã s QG.15.62
cách th c v n th c hi n hi n nay.
Tài li ệu tham kh ảo
4. Kết lu ận [1] The Great issues of politics, by Leslie Lipson
Copyright 1965.
M c dù ã có nh ng c g ng nh t nh th
[2] G. Barabasep. Các c quan t qu n c a các nhà
hi n tinh th n c a Hi n pháp m i n m 2013 nư c hi n i (M , Anh). M. 1971 tr. 102 (B n
nh ư vi c m ra kh n ng phân nh th m quy ti ng Nga).
th m quy n trung ư ng và a ph ư ng, gi a a [3] DaviesK. Local government Law. London. 1983
ph ư ng v i a ph ư ng, t ng c ư ng tính p. XXXV
ch u trách nhi m c a các c p chính quy n, pháp [4] The Elements of Political Science, by Alfred de
i n hóa v c b n các v n b n pháp lu t v Grazia Copyright 1959 by Princeton, New Jersey.
chính quy n a ph ư ng, nh ưng v c b n Lu t [5] Alfrred De Grazia Chính tr h c y u l ư c. Trung
t ch c chính quy n a ph ư ng ư c Qu c h i tâm nghiên c u Vi t nam tr. 627
khóa XIII thông qua n m 2015 v n ch ưa th [6] Nguy n Ng c Chí: Phân c p qu n lý nhà n ư c
hi n tinh th n c a ch t qu n a ph ư ng. Vi t Nam th c tr ng và tri n v ng. Nxb, CÔng an
M t trong nh ng yêu c u c a nhà n ư c pháp Nhân dân, 2011.
quy n, c ng là h ư ng tiên ti n c a ch qu n
Vietnam Law on Local Government Organization: A Review
Nguyen Dang Dung
VNU School of Law, 144 Xuan Thuy, Cau Giay, Hanoi, Vietnam
Abstract: Although Vietnam Law on Local Government Organization under the provisions of the
new Constitution opens up an opportunity to delimit authority between the central government and the
local government, between the local government and the local government for the purpose of
enhancing authorities accountability, it has yet to show the spirit of the local self-government regime -
one of the requirements of the rule of law.
Keywords: Local government, decentralization, decentralized, self-government.
Các file đính kèm theo tài liệu này:
ve_luat_to_chuc_chinh_quyen_dia_phuong.pdf
