Trang bị điện - Những yêu cầu cơ bản đối với hệ thống tự động hoá quá trình cơ điện

Ch­¬ng 1: Nh÷ng yªu cÇu c¬ b¶n ®èi víi hÖ thèng tù ®éng ho¸ qu¸ tr×nh c¬ §iÖn I. Kh¸i niÖm chung: M¸y c¾t gät kim lo¹i theo sè l­îng vµ chñng lo¹i chiÕm vÞ trÝ hµng ®Çu trong tÊt c¶ c¸c m¸y c«ng nghiÖp. M¸y c¾t gät kim lo¹i: dïng ®Ó gia c«ng c¸c chi tiÕt kim lo¹i b»ng c¸ch c¾t (lÊy) ®i c¸c líp kim lo¹i thõa, ®Ó sau khi gia c«ng cã kÝch th­íc, h×nh d¸ng gÇn ®óng yªu cÇu (gia c«ng th«) hoÆc tho¶ m·n hoµn toµn yªu cÇu ®Æt hµng víi ®é chÝnh x¸c nhÊt ®Þnh vÒ kÝch th­íc vµ ®é bãng cÇn thiÕt cña bÒ mÆt gia c«ng (gia c«ng tinh). II. Ph©n lo¹i m¸y c¾t kim lo¹i: M¸y c¾t gät kim lo¹i gåm nhiÒu chñng lo¹i vµ rÊt ®a d¹ng trong tõng nhãm m¸y, nh­ng cã thÓ ph©n lo¹i chóng dùa theo c¸c ®Æc ®iÓm sau: 1. Theo ®Æc ®iÓm qu¸ tr×nh c«ng nghÖ: §Æc tr­ng bëi ph­¬ng ph¸p gia c«ng trªn m¸y, d¹ng dao c¾t, ®Æc tÝnh chuyÓn ®éng vv... c¸c m¸y c¾t gät kim lo¹i ®­îc chia thµnh c¸c nhãm m¸y sau : M¸y tiÖn M¸y khoan vµ doa M¸y mµi M¸y bµo gi­êng 2.Theo ®Æc ®iÓm cña qu¸ tr×nh s¶n suÊt cã thÓ chia thµnh c¸c nhãm m¸y sau : - M¸y v¹n n¨ng: lµ c¸c m¸y cã thÓ thùc hiÖn ®­îc mét sè ph­¬ng ph¸p gia c«ng kh¸c nhau trªn cïng mét m¸y: nh­ tiÖn, khoan, bµo vv... ®Ó gia c«ng c¸c chi tiÕt kh¸c nhau vÒ h×nh d¸ng vµ kÝch th­íc. - M¸y chuyªn dïng: lµ c¸c m¸y dïng ®Ó gia c«ng c¸c chi tiÕt cã cïng h×nh d¸ng nh­ng kh¸c nhau vÒ kÝch th­íc. - M¸y ®Æc biÖt: lµ c¸c m¸y chØ thùc hiÖn gia c«ng c¸c chi tiÕt cã cïng h×nh d¸ng vµ kÝch th­íc. 3. Theo kÝch th­íc vµ khèi l­îng chi tiÕt gia c«ng trªn m¸y cã thÓ chia thµnh c¸c nhãm m¸y sau: - C¸c m¸y b×nh th­êng cã thÓ gia c«ng c¸c chi tiÕt cã khèi l­îng tíi 10.103 kg. - C¸c m¸y cì lín cã thÓ gia c«ng c¸c chi tiÕt cã khèi l­îng tíi 30.103 kg. - C¸c m¸y cì nÆng cã thÓ gia c«ng c¸c chi tiÕt cã khèi l­îng tíi 100.103 kg. - C¸c m¸y siªu nÆng cã thÓ gia c«ng c¸c chi tiÕt cã khèi l­îng lín h¬n 100.103 kg. 4. Theo ®é chÝnh x¸c gia c«ng cã thÓ chia thµnh c¸c nhãm m¸y sau: - M¸y cã ®é chÝnh x¸c b×nh th­êng. - M¸y cã ®é chÝnh x¸c cao. - M¸y cã ®é chÝnh x¸c rÊt cao. III. C¸c chuyÓn ®éng vµ c¸c d¹ng gia c«ng ®iÓn h×nh trªn c¸c m¸y c¾t gät kim lo¹i Trªn c¸c m¸y c¾t gät kim lo¹i cã hai lo¹i chuyÓn ®éng : ChuyÓn ®éng c¬ b¶n vµ chuyÓn ®éng phô. ChuyÓn ®éng c¬ b¶n lµ sù di chuyÓn t­¬ng ®èi cña dao c¾t so víi ph«i ®Ó thùc hiÖn qu¸ tr×nh c¾t gät. ChuyÓn ®éng c¬ b¶n ®­îc chia thµnh hai d¹ng chuyÓn ®éng: ChuyÓn ®éng chÝnh vµ chuyÓn ®éng ¨n dao. ChuyÓn ®éng chÝnh (chuyÓn ®éng lµm viÖc) lµ chuyÓn ®éng thùc hiÖn qu¸ tr×nh c¾t gät kim lo¹i. ChuyÓn ®éng ¨n dao lµ chuyÓn ®éng xª dÞch cña dao hoÆc cña ph«i (tuú thuéc vµo tõng lo¹i m¸y) ®Ó t¹o ra líp phoi míi. ChuyÓn ®éng chÝnh vµ chuyÓn ®éng ¨n dao: cã thÓ lµ chuyÓn ®éng quay hoÆc chuyÓn ®éng tÞnh tiÕn dao c¾t hoÆc cña ph«i. ChuyÓn ®éng phô: lµ chuyÓn kh«ng liªn quan trùc tiÕp ®Õn qu¸ tr×nh c¾t gät, chóng cÇn thiÕt khi chuÈn bÞ gia c«ng, n©ng cao hiÖu suÊt vµ chÊt l­îng gia c«ng, hiÖu chØnh m¸y … VÝ dô nh­ : di chuyÓn nhanh bµn dao hoÆc ph«i (trong m¸y tiÖn), níi- siÕt xµ trªn trô (trong m¸y khoan ), n©ng h¹ xµ dao (trong m¸y bµo gi­êng) b¬m dÇu cña hÖ thèng b«i tr¬n, b¬m n­íc lµm m¸t, … IV. §iÒu chØnh tèc ®é trong m¸y c¾t gät kim lo¹i: Trong MCGKL ®Ó ®¶m b¶o chÊt l­îng gia c«ng, yªu cÇu tèc ®é c¾t ph¶i thay ®æi. §Ó thùc hiÖn c¸c chÕ ®é c¾t kh¸c nhau khi ®­êng kÝnh chi tiÕt gia c«ng thay ®æi ®¶m b¶o qu¸ tr×nh c«ng nghÖ tèi ­u, cÇn ph¶i ®iÒu chØnh tèc ®é truyÒn ®éng chÝnh vµ truyÒn ®éng ¨n dao. §iÒu chØnh tèc ®é trong m¸y c¾t gät kim lo¹i cã thÓ thùc hiÖn b»ng 3 ph­¬ng ph¸p: §iÒu chØnh tèc ®é b»ng ph­¬ng ph¸p c¬ thuÇn tuý: lµ ph­¬ng ph¸p ®iÒu chØnh tèc ®é cã cÊp víi sù thay ®æi tû sè truyÒn cña hép tèc ®é. ViÖc thay ®æi tû sè truyÒn cã thÓ thùc hiÖn b»ng tay hoÆc tõ xa b»ng khíp ly hîp ®iÖn tõ, hÖ thèng thuû lùc hoÆc khÝ nÐn. §iÒu chØnh tèc ®é b»ng ph­¬ng ph¸p c¬- ®iÖn: còng lµ ph­¬ng ph¸p ®iÒu chØnh tèc ®é cã cÊp víi sù thay ®æi tèc ®é ®éng c¬ vµ thay ®æi tû sè truyÒn cña hép tèc ®é. §éng c¬ ®iÖn dïng trong ph­¬ng ph¸p nµy lµ ®éng c¬ kh«ng ®ång bé roto lång sãc hai hoÆc ba cÊp tèc ®é hoÆc ®éng c¬ mét chiÒu. §iÒu chØnh tèc ®é b»ng ph­¬ng ph¸p ®iÖn thuÇn tuý: lµ ph­¬ng ph¸p thay ®æi tèc ®é m¸y chØ b»ng ph­¬ng ph¸p thay ®æi tèc ®é cña ®éng c¬ ®iÖn. §éng c¬ truyÒn ®éng dïng trong tr­êng hîp nµy cã thÓ lµ ®éng c¬ mét chiÒu hoÆc ®éng c¬ kh«ng ®ång bé kÕt hîp víi c¸c bé biÕn ®æi. Ph­¬ng ph¸p nµy cã ­u ®iÓm h¬n so víi 2 ph­¬ng ph¸p trªn: - §iÒu chØnh tèc ®é ®¬n gi¶n - §é tr¬n ®iÒu chØnh cao h¬n - KÕt cÊu c¬ khÝ cña m¸y ®¬n gi¶n h¬n. Nh­îc ®iÓm: S¬ ®å ®iÒu khiÓn phøc t¹p. 1. C¸c chØ tiªu ®iÒu chØnh tèc ®é: ChÊt l­¬ng ®iÒu chØnh tèc ®é cña MCGKL ®­îc ®¸nh gi¸: a. Ph¹m vi ®iÒu chØnh : Lµ tû sè gi÷a l­îng ra lín nhÊt vµ nhá nhÊt : D =xrmax /xrmin §èi víi hÖ T§ ®iÖn th× : D =max/ min HoÆc D =nmax/nmin nmax: th­êng ®­îc giíi h¹n bëi ®é bÒn c¬ häc cña phÇn quay cña m¸y ®iÖn. Víi ®éng c¬ mét chiÒu nmax cßn bÞ giíi h¹n bëi ®iÒu kiÖn chuyÓn m¹ch ë cæ gãp . Do vËy víi c¸c m¸y ®iÖn th«ng dông th× nmax  ( 2  3 ) n®m nmin : bÞ chÆn bëi yªu cÇu kh¾c phôc m« men qu¸ t¶i cho phÐp, ®é chÝnh x¸c ®iÒu chØnh hoÆc tÝnh chÊt ®Æc thï cña tõng hÖ. Khi D cµng lín kh¶ n¨ng chän vïng lµm viÖc tèi ­u cµng thuËn lîi. b. §é tr¬n ®iÒu chØnh : Lµ tû sè gi÷a hai l­îng ra liªn tiÕp kÒ nhau:  =xr(i+1) /xr (i) §èi víi hÖ truyÒn ®éng:  =i+1 / i  cµng nhá cµng tèt v× ta cµng dÔ chän ®­îc ®iÓm lµm viÖc tèi ­u theo yªu cÇu c«ng nghÖ. Do vËy mong muèn   1. Khi ®ã hÖ ®­îc gäi lµ ®iÒu chØnh tr¬n hay ®iÒu chØnh v« cÊp . c. §é æn ®Þnh : Lµ th«ng sè ®Ó ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng duy tr× ®iÓm lµm viÖc khi cã nh÷ng t¸c ®éng ngÉu nhiªn vµo hÖ . §èi víi hÖ truyÒn ®éng ®iÖn th× ®é æn ®Þnh ®¸nh gi¸ nh­ sau : n%= (n0- n®m). 100%/n0 Chó ý : Riªng víi hÖ truyÒn ®éng ®iÖn khi lùa chän ph­¬ng ¸n ®iÒu chØnh tèc ®é tho¶ m·n c¸c yªu cÇu trªn cßn cÇn ph¶i cã ®Æc tÝnh ®iÒu chØnh cña ®éng c¬ trïng víi ®Æc tÝnh c¬ cña m¸y s¶n xuÊt . Ch­¬ng 2: Trang bÞ ®iÖn – T§H cho nhãm m¸y tiÖn 2.1 Giíi thiÖu chung vµ ph©n lo¹i m¸y tiÖn Chøc n¨ng, c«ng dông cña m¸y tiÖn : M¸y tiÖn lµ mét lo¹i m¸y c¾t gät kim lo¹i. C¸c chi tiÕt sau khi gia c«ng trªn m¸y tiÖn cã h×nh d¸ng gÇn ®óng yªu cÇu ( gia c«ng th« ) hoÆc tho¶ m·n phÇn nµo yªu cÇu vÒ ®é chÝnh x¸c cña kÝch th­íc vµ ®é bãng bÒ mÆt . Trªn m¸y tiÖn cã thÓ thùc hiÖn nhiÒu nguyªn c«ng tiÖn : TiÖn trô ngoµi TiÖn trô trong TiÖn c«n TiÖn ®Þnh h×nh … Ngoµi ra nÕu sö dông c¸c dông cô c¾t kh¸c nh­ mòi khoan, doa… th× cßn cã thÓ thùc hiÖn mét sè nguyªn c«ng kh¸c nh­ khoan, doa, tiÖn ren, taro ren… . 2. Ph©n lo¹i m¸y tiÖn : Nhãm m¸y tiÖn cã thÓ ph©n lo¹i theo nh÷ng ®Æc ®iÓm sau : a. Theo c«ng dông : + M¸y tiÖn v¹n n¨ng : M¸y tiÖn chuyªn tr¸ch M¸y tiÖn ren M¸y tiÖn mÆt ®Çu . + M¸y tiÖn chuyªn dïng : Thùc hiÖn mét nguyªn c«ng nµo ®ã. b.Theo h×nh thøc T§ chÝnh : M¸y tiÖn ®øng : Chi tiÕt quay theo ph­¬ng th¼ng ®øng. M¸y tiÖn ngang : Chi tiÕt quay theo ph­¬ng n»m ngang . c. Theo møc ®é phøc t¹p cña hÖ thèng ®iÖn : §¬n gi¶n : Dïng ®éng c¬ K§B víi 1 12 cÊp tèc ®é cho T§ chÝnh . Trung b×nh : Dïng ®éng c¬ K§B nhiÒu cÊp tèc ®é hoÆc ®éng c¬ mét chiÒu ®iÒu chØnh m¹ch hë . Phøc t¹p : §iÒu chØnh vµ æn ®Þnh tèc ®é víi chØ tiªu chÊt l­îng cao, dïng ®éng c¬ mét chiÒu. 3. §Æc ®iÓm c¸c chuyÓn ®éng trªn m¸y tiÖn vµ yªu cÇu trang bÞ ®iÖn cho c¸c hÖ truyÒn ®éng a. C¸c chuyÓn ®éng trªn m¸y tiÖn gåm hai nhãm c¬ b¶n : - ChuyÓn ®éng c¬ b¶n : + ChuyÓn ®éng chÝnh : Lµ chuyÓn ®éng quay trßn cña trôc chÝnh cã g¾n chi tiÕt cÇn gia c«ng. + ChuyÓn ®éng ¨n dao : Lµ chuyÓn ®éng tÞnh tiÕn cña bµn dao cã g¸ dao. - ChuyÓn ®éng phô : Bao gåm c¸c chuyÓn ®éng : b¬m dÇu b«i tr¬n , b¬m n­íc lµm m¸t, di chuyÓn nhanh bµn dao, chuyÓn ®éng n©ng, h¹, kÑp xµ… b. Yªu cÇu TB§ cho c¸c T§ c¬ b¶n trªn m¸y tiÖn * TruyÒn ®éng chÝnh : T§ chÝnh cÇn ph¶i ®¶o chiÒu quay ®Ó ®¶m b¶o quay chi tiÕt theo c¶ hai chiÒu. ë chÕ ®é x¸c lËp hÖ thèng T§ ®iÖn ph¶i ®¶m b¶o ®é cøng ®Æc tÝnh c¬ trong ph¹m vi ®iÒu chØnh tèc ddé víi sai sè tÝnh nhá h¬n 10% khi phô t¶i thay ®æi tõ kh«ng ®Õn ®Þnh møc. Qu¸ tr×nh khëi ®éng, h·m yªu cÇu ph¶i tr¬n, tr¸nh va ®Ëp trong bé truyÒn. ë nh÷ng m¸y tiÖn c«ng suÊt nhá vµ rÊt nhá th× th«ng th­êng hÖ thèng T§ chÝnh kh«ng yªu cÇu ®iÒu chØnh tèc ®é b»ng ph­¬ng ph¸p ®iÖn, hoÆc nÕu cã th× chØ yªu cÇu ®iÒu chØnh cã cÊp vµ trong ph¹m vi hÑp. Do ®ã th­êng sö dông ®éng c¬ K§B 3 pha roto lång sãc mét hoÆc nhiÒu cÊp tèc ®é ®iÒu chØnh tèc ®é b»ng ph­¬ng ph¸p thay ®æi sè ®«i cùc tõ ®éng c¬. Yªu cÇu ®iÒu chØnh tèc ®é b»ng ph­¬ng ph¸p ®iÖn víi gi¶i ®iÒu chØnh t­¬ng ®èi réng vµ ®iÒu chØnh v« cÊp. V× vËy víi T§ chÝnh cho c¸c m¸y nµy th­êng sö dông ®éng c¬ ®iÖn mét chiÒu kÝch tõ ®éc lËp ®iÒu chØnh tèc ®é theo hai vïng : + Vïng 1 : Tõ n1 – n2 : ®iÒu chØnh b»ng c¸ch thay ®æi ®iÖn ¸p phÇn øng ®éng c¬ : M = cost . + Vïng 2 : tõ n2 – n3 : ®iÒu chØnh b»ng c¸ch gi¶m tõ th«ng ®éng c¬ . b.TruyÒn ®éng ¨n dao TruyÒn ®éng ¨n dao yªu cÇu ®¶o chiÒu quay ®Ó ®¶m b¶o ¨n dao theo hai chiÒu. ®¶o chiÒu bµn dao cã thÓ thùc hiÖn b»ng ®¶o chiÒu ®éng c¬ ®iÖn hoÆc dïng khíp ly hîp ®iÖn tõ . Ph¹m vi ®iÒu chØnh tèc ®é cña truyÒn ®éng ¨n dao th­êng lµ D = ( 50 – 300 )/1 víi ®é tr¬n ®iÒu chØnh  = 1,06 – 1,21 vµ Mc = const . ë chÕ ®é tÜnh sai lÖch tÜnh yªu cÇu  5% , ®éng c¬ khëi ®éng vµ h·m ªm. Tèc ®é di chuyÓn bµn dao cÇn liªn hÖ víi tèc ®é quay chi tiÕt ®Ó ®¶m b¶o gi÷ nguyªn l­îng ¨n dao. ë c¸c m¸y tiÖn cì nhá T§ ¨n dao ®­îc thùc hiÖn tõ ®éng c¬ T§ chÝnh. M¸y cì lín th× ®­îc thùc hiÖn bëi ®éng c¬ riªng K§M§ - ®éng c¬ mét chiÒu hoÆc chØnh l­u cã ®iÒu khiÓn - ®éng c¬ . c. TruyÒn ®éng phô : Th­êng dïng ®éng c¬ K§B  b.TruyÒn ®éng ¨n dao TruyÒn ®éng ¨n dao yªu cÇu ®¶o chiÒu quay ®Ó ®¶m b¶o ¨n dao theo hai chiÒu. ®¶o chiÒu bµn dao cã thÓ thùc hiÖn b»ng ®¶o chiÒu ®éng c¬ ®iÖn hoÆc dïng khíp ly hîp ®iÖn tõ. Ph¹m vi ®iÒu chØnh tèc ®é cña truyÒn ®éng ¨n dao th­êng lµ D = ( 50 – 300 )/1 víi ®é tr¬n ®iÒu chØnh  = 1,06 – 1,21 vµ Mc = const . ë chÕ ®é tÜnh sai lÖch tÜnh yªu cÇu  5% , ®éng c¬ khëi ®éng vµ h·m ªm. Tèc ®é di chuyÓn bµn dao cÇn liªn hÖ víi tèc ®é quay chi tiÕt ®Ó ®¶m b¶o gi÷ nguyªn l­îng ¨n dao. 2.2. m¹ch ®iÖn truyÒn ®éng chÝnh m¸y tiÖn ®øng 1565 1.Giíi thiÖu s¬ ®å : M¸y tiÖn ®øng 1565 cã ®­êng kÝnh m©m cÆp 4500mm ®­îc dïng ®Ó gia c«ng chi tiÕt cã ®­êng kÝnh Uc®1 . Lóc nµy U®k = Uc®2 + U0 - .n . Do qu¸n tÝnh c¬ cña hÖ mµ tèc ®é ch­a thay ®æi ngay  U®k t¨ng  gãc ®iÒu khiÓn  t¨ng lªn  Ukt gi¶m   gi¶m  n t¨ng . Cïng víi qu¸ tr×nh t¨ng cña tèc ®é th× U®k gi¶m cho tíi khi ®¹t tíi gi¸ trÞ x¸c lËp nµo ®ã t­¬ng øng víi tèc ®é x¸c lËp cña ®éng c¬ t­¬ng øng víi gi¸ trÞ ®iÖn ¸p chñ ®¹o ®Æt . e. Nguyªn lý h·m dõng ®éng c¬: HÖ thèng ®­îc thiÕt kÕ h·m ®éng n¨ng khi dõng m¸y. Khèng chÕ qu¸ tr×nh h·m ®éng n¨ng nhê r¬ le ®iÖn ¸p RH trong m¹ch ®éng lùc. Khi ®éng c¬ khëi ®éng lªn ®Õn tèc ®é cì ( 0,3 – 0,4 ) n®m th× r¬ le RH t¸c ®éng chuÈn bÞ qu¸ tr×nh h·m. §Ó dõng m¸y ta Ên nót dõng D, c¸c c«ng t¾c t¬ T hoÆc N , 1G , 2G … mÊt ®iÖn ®ång thêi c«ng t¾c t¬ H cã ®iÖn ®­a Rh h·m vµo song song víi m¹ch phÇn øng ®éng c¬ b¾t ®Çu qu¸ tr×nh h·m ®éng n¨ng. Khi n gi¶m ®Õn gi¸ trÞ nµo ®ã r¬ le RH nh¶ , H mÊt ®iÖn kÕt thóc qu¸ tr×nh h·m ®éng n¨ng , chuyÓn sang h·m tù do ®Õn khi dõng . M¸y mµi cã hai lo¹i chÝnh : m¸y mµi trßn vµ m¸y mµi ph¼ng. Ngoµi ra cßn cã c¸c m¸y kh¸c nhau : m¸y mµi v« t©m, m¸y mµi r·nh, m¸y mµi c¾t, m¸y mµi r¨ng … Th­êng trªn m¸y mµi cã ô chi tiÕt hoÆc bµn , trªn ®ã kÑp chi tiÕt vµ ô ®¸ mµi, trªn ®ã cã trôc chÝnh víi ®¸ mµi, c¶ hai ô ®Òu ®Æt trªn bÖ m¸y . Ch­¬ng II Trang bÞ ®iÖn – T§H cho nhãm m¸y mµi 3.1 Giíi thiÖu chung vµ ph©n lo¹i m¸y mµi M¸y mµi trßn cã hai lo¹i : M¸y mµi trßn ngoµi ( h×nh 2- 1a ) vµ m¸y mµi trßn trong ( h×nh 2-1b) Trªn m¸y mµi trßn chuyÓn ®éng chÝnh lµ chuyÓn ®éng quay cña ®¸ mµi; chuyÓn ®éng ¨n dao lµ di chuyÓn tÞnh tiÕn cña ô ®¸ däc trôc( ¨n dao däc trôc ) hoÆc di chuyÓn tÞnh tiÕn theo h­íng ngang trôc ( ¨n dao ngang ) hoÆc chuyÓn ®éng quay cña chi tiÕt ( ¨n dao vßng ) . ChuyÓn ®éng phô lµ di chuyÓn nhanh cña ô ®¸ hoÆc chi tiÕt . M¸y mµi ph¼ng cã hai lo¹i : mµi b»ng biªn ®¸ ( h×nh 2-1c) vµ mµi b»ng mÆt ®Çu ®¸ ( h×nh 2-1d) Trªn m¸y mµi trßn: ChuyÓn ®éng chÝnh: lµ chuyÓn ®éng quay cña ®¸ mµi ChuyÓn ®éng ¨n dao: lµ di chuyÓn tÞnh tiÕn cña ô ®¸ däc trôc( ¨n dao däc trôc ) hoÆc di chuyÓn tÞnh tiÕn theo h­íng ngang trôc ( ¨n dao ngang ) hoÆc chuyÓn ®éng quay cña chi tiÕt ( ¨n dao vßng ) . ChuyÓn ®éng phô: lµ di chuyÓn nhanh cña ô ®¸ hoÆc chi tiÕt . M¸y mµi ph¼ng cã hai lo¹i : mµi b»ng biªn ®¸ ( h×nh 2-1c) vµ mµi b»ng mÆt ®Çu ®¸ ( h×nh 2-1d) ë m¸y mµi b»ng niªn ®¸: ®¸ mµi quay trßn vµ chuyÓn ®éng tÞnh tiÕn ngang so víi chi tiÕt, bµn m¸y mang chi tiÕt chuyÓn ®éng tÞnh tiÕn qua l¹i . ChuyÓn ®éng chÝnh: lµ chuyÓn ®éng quay cña ®¸ ChuyÓn ®éng ¨n dao: lµ di chuyÓn cña ®¸ ( ¨n dao ngang ) hoÆc chuyÓn ®éng cña chi tiÕt ( ¨n dao däc ) . ë m¸y mµi b»ng mÆt ®Çu ®¸: bµn cã thÓ lµ trßn hoÆc ch÷ nhËt. ChuyÓn ®éng chÝnh: lµ chuyÓn ®éng quay cña ®¸ chÝnh. ChuyÓn ®éng ¨n dao: lµ di chuyÓn ngang cña ®¸ ( ¨n dao ngang ) hoÆc chuyÓn ®éng tÞnh tiÕn qua l¹i cña bµn m¸y mang chi tiÕt ( ¨n dao däc ) . 3.2. C¸c yªu cÇu Trang bÞ ®iÖn cho c¸c hÖ TruyÒn ®éng trªn m¸y mµi 1. TruyÒn ®éng chÝnh : Th«ng th­êng kh«ng yªu cÇu ®iÒu chØnh tèc ®é nªn th­êng sö dông ®éng c¬ K§B ro to lång sãc. ë c¸c m¸y mµi cì nÆng ®Ó duy tr× tèc ®é c¾t lµ kh«ng ®æi khi mßn ®¸ hay kÝch th­íc chi tiÕt gia c«ng thay ®æi th­êng sö dông truyÒn ®éng ®éng c¬ cã ph¹m vi ®iÒu chØnh tèc ®é lµ D = 2 – 4/1 víi c«ng suÊt kh«ng ®æi . ë m¸y mµi trung b×nh vµ nhá v= 50 - 80 (m/s) nªn ®¸ mµi cã ®­êng kÝnh lín th× tèc ®é quay ®¸ kho¶ng 1000 v/ph. ë nh÷ng m¸y mµi cã ®­êng kÝnh nhá tèc ®é ®¸ rÊt cao. §éng c¬ truyÒn ®éng lµ c¸c ®éng c¬ ®Æc biÖt, ®¸ mµi g¾n trªn trôc ®éng c¬, ®éng c¬ cã tèc ®é ( 24000 – 48000) v/ph. Nguån cÊp cho ®éng c¬ lµ c¸c bé biÕn tÇn, cã thÓ lµ c¸c m¸y ph¸t tÇn sè cao ( bé biÕn tÇn quay) hoÆc lµ c¸c bé biÕn tÇn tÜnh ( bé biÕn tÇn b»ng tiristo) M« men c¶n tÜnh trªn trôc ®éng c¬ th­êng lµ 15 – 20% m« men ®Þnh møc. M« men qu¸n tÝnh cña ®¸ vµ c¬ cÊu truyÒn lùc l¹i lín 500 – 600% m« men qu¸n tÝnh cña ®éng c¬, do ®ã cÇn h·m c­ìng bøc ®éng c¬ quay ®¸. Kh«ng yªu cÇu ®¶o chiÒu quay ®éng c¬ quay ®¸ . 2. TruyÒn ®éng ¨n dao : a. M¸y mµi trßn : ë m¸y cì nhá truyÒn ®éng quay chi tiÕt dïng ®éng c¬ kh«ng ®ång bé nhiÒu cÊp tèc ®é ( ®iÒu chØnh sè ®«i cùc p ) víi D = ( 2 – 4)/1. ë c¸c m¸y lín th× dïng hÖ truyÒn ®éng hÖ T- §, hÖ K§T - § cã D = 10/1, ®iÒu chØnh tèc ®éng c¬ b»ng ph­¬ng ph¸p ®iÒu chØnh ®iÖn ¸p phÇn øng. T§ ¨n dao däc cña bµn m¸y trßn cì lín thùc hiÖn theo hÖ T - § víi D = ( 20 – 25)/1 TTD ¨n dao ngang sö dông thñy lùc. b. M¸y mµi ph¼ng : TruyÒn ®éng ¨n dao cña ô ®¸ thùc hiÖn lÆp l¹i nhiÒu chu kú, sö dông thuû lùc.TruyÒn ®éng ¨n dao tÞnh tiÕn qua l¹i cña bµn dïng hÖ T§ mét chiÒu víi: D = ( 8 – 10 )/1 3. TruyÒn ®éng phô : Sö dông ®éng c¬ kh«ng ®ång bé 3 pha r« to lång sãc . 3.3. m¹ch ®iÖn m¸y mµi 3a130, 3131 1. Giíi thiÖu s¬ ®å : C¸c ®éng c¬ tõ 1§ - 6§ lµ ®éng c¬ K§B r« to lång sãc kh«ng ®iÒu chØnh tèc ®é. 3§: §éng c¬ truyÒn ®éng quay ®¸ mµi trßn ngoµi 6§: §éng c¬ truyÒn ®éng quay ®¸ mµi trßn trong 7§: lµ ®éng c¬ mét chiÒu kÝch tõ ®éc lËp (®éng c¬ truyÒn ®éng quay chi tiÕt), 7§ ®­îc cÊp nguån tõ bé chØnh l­u kh«ng ®iÒu khiÓn cÇu 3 pha kÕt hîp víi khuyÕch ®¹i tõ ®Ó t¹o ra mét bé biÕn ®æi ®iÒu khiÓn ®iÖn ¸p ®Æt lªn phÇn øng ®éng c¬ . §Ó ®iÒu khiÓn vµ æn ®Þnh tèc ®é ®éng c¬ 7§, trong s¬ ®å dïng hai m¹ch vßng ph¶n håi : Ph¶n håi ©m ®iÖn ¸p phÇn øng ®éng c¬ ( lÊy trùc tiÕp trªn phÇn øng ®éng c¬) vµ Ph¶n håi d­¬ng dßng ( lÊy qua biÕn dßng BD vµ ®­îc chØnh l­u bëi 2 CL). BiÕn ¸p 2BA, chØnh l­u 1CL ®Ó cung cÊp nguån kÝch tõ CK§ cña ®éng c¬ 7§, nguån chñ ®¹o vµ nguån chuyÓn dÞch trong khuÕch ®¹i tõ. 2. Nguyªn lý lµm viÖc : a. Nguyªn lý khëi ®éng hÖ thèng : Sau khi ®ãng c¸c ¸p t« m¸t A1, A2, A3, ta Ên nót M1. gi¶ sö Ên ®Þnh chÕ ®é mµi trßn ngoµi ta ®Ó chuyÓn m¹ch 1CM ë vÞ trÝ trªn. Khi Ên nót M1 th× 1K sÏ cã ®iÖn, c¸c tiÕp ®iÓm th­êng më 1K ë m¹ch ®éng lùc ®ãng l¹i ®Ó khëi ®éng 1§ vµ 2§ . TiÕp theo Ên M2 th× 2K cã ®iÖn khëi ®éng 3§. NÕu 2CM ®Ó ë vÞ trÝ trªn tøc lµ khëi ®éng ®éng c¬ quay chi tiÕt b»ng tay. Ên M3 th× r¬ le trung gian Rtr cã ®iÖn, c¸c tiÕp ®iÓm th­êng më Rtr ®ãng l¹i . NÕu tõ th«ng cña ®éng c¬ ®ñ lín lµm RTT t¸c ®éng th× lóc nµy c«ng t¾c t¬ 5K sÏ cã ®iÖn nèi bé biÕn ®æi vµo nguån vµ khëi ®éng ®éng c¬ 7§ , ®ång thêi c«ng t¾c t¬ 3K cã ®iÖn hÖ thèng b¬m n­íc g¹t phoi cã ®iÖn. NÕu chuyÓn m¹ch 2CM ®Ó ë vÞ trÝ bªn d­íi tøc lµ ®Æt chÕ ®é tù ®éng cho ®éng c¬ quay chi tiÕt. Cø khi hÖ thèng thuû lùc ®­a ô ®¸ vµo gÇn chi tiÕt th× KH bÞ Ên vµ r¬ le Rtr cã ®iÖn  qu¸ tr×nh khëi ®éng nh­ trªn. - C¸c tÝn hiÖu ®Æt trªn WKC1 gåm cã : + §iÖn ¸p chñ ®¹o Uc® lÊy trªn biÕn trë PR + TÝn hiÖu ph¶n håi d­¬ng dßng I­ lÊy trªn 2R + TÝn hiÖu ph¶n håi ©m ¸p lÊy trªn phÇn øng ®éng c¬ 7§ Ta cã : U1,2 = Uc® + I­ - U­ = Uc® - .n Gi¶ sö muèn t¨ng tèc ®é ®éng c¬ ta ph¶i chØnh biÕn trë chñ ®¹o vÒ phÝa tr¸i ®Ó t¨ng ®iÖn ¸p chñ ®¹o Uc®  U1,2 t¨ng dÇn  dßng qua cuén khèng chÕ chñ ®¹o t¨ng lªn  tøc lµ t¨ng tèc ®é tõ ho¸ lâi thÐp cña khuÕch ®¹i tõ vµ phÇn ®iÖn ¸p r¬i trªn cuén lµm viÖc gi¶m ®i  ®iÖn ¸p ®Æt trªn phÇn øng ®éng c¬ t¨ng lªn  tèc ®é ®éng c¬ t¨ng lªn . Tr­êng hîp muèn ®iÒu chØnh gi¶m tèc ®é ®éng c¬ ta dÞch chuyÓn biÕn trë chñ ®¹o vÒ phÝa ph¶i. Qu¸ tr×nh ®iÒu chØnh t­¬ng tù nh­ trªn. c. Nguyªn lý æn ®Þnh tèc ®é : Khi ®éng c¬ ®ang lµm viÖc b×nh th­êng ë mét tèc ®é nhÊt ®Þnh. Gi¶ sö v× mét lý do nµo ®ã lµm t¶i t¨ng lµm cho tèc ®é ®éng c¬ gi¶m khi ®ã: U1,2 = Uc® - n t¨ng  dßng qua cuén khèng chÕ chñ ®¹o t¨ng  tøc lµ t¨ng tèc ®é tõ ho¸ lâi thÐp cña khuÕch ®¹i tõ vµ phÇn ®iÖn ¸p r¬i trªn cuén lµm viÖc gi¶m ®i  ®iÖn ¸p ®Æt trªn phÇn øng ®éng c¬ t¨ng lªn  tèc ®é ®éng c¬ t¨ng lªn  æn ®Þnh ®­îc tèc ®é ®éng c¬ Trong tr­êng hîp t¶i gi¶m, t­¬ng tù nh­ trªn. d. Nguyªn lý h·m dõng ®éng c¬ 7§ : Gi¶ sö ®éng c¬ ®ang quay thuËn, ®Ó h·m dõng m¸y ta Ên nót D3 hoÆc tiÕp ®iÓm KH ®­îc phôc håi r¬ le Rtr mÊt ®iÖn , c«ng t¾c t¬ 3K vµ 5K mÊt ®iÖn  phÇn øng ®éng c¬ 7§ ®­îc c¾t ra khái l­íi, ®ång thêi c«ng t¾c t¬ H ®­îc cÊp ®iÖn, ®ãng tiÕp ®iÓm H ®­a ®iÖn trë h·m vµo m¹ch phÇn øng ®éng c¬ vµ x¶y ra qu¸ tr×nh h·m ®éng n¨ng cho ®Õn khi dõng. 3.3 s¬ §å m¹ch ®iÖn truyÒn ®éng quay chi tiÕt m¸y mµi trßn dïng hÖ t - ® Giíi thiÖu s¬ ®å : §C: lµ ®éng c¬ mét chiÒu kÝch tõ ®éc lËp cã nhiÖm vô biÕn ®iÖn n¨ng thµnh c¬ n¨ng ®Ó thùc hiÖn chuyÓn ®éng quay chi tiÕt. §C: ®­îc cÊp nguån tõ chØnh l­u cÇu mét pha b¸n ®iÒu khiÓn (2D, 2T) , §éng c¬ ®­îc thiÕt kÕ m¹ch h·m ®éng n¨ng khi dõng m¸y . M¹ch ®iÒu khiÓn sö dông hai kªnh ph¸t xung cho hai van T1 , T2 khèng chÕ theo nguyªn t¾c pha ®øng. CÊu tróc cña kªnh ®iÒu khiÓn gåm cã: + M¹ch §BH&FSRC : m¸y biÕn ¸p ®ång bé BA§ ; c¸c ®iÖn trë 1R1, 1R2 1R3 ; tô ®iÖn 1C1, tranzitor 1Tr1, biÕn trë 1VR1 …, cã nhiÖm vô t¹o ra ®iÖn ¸p tùa r¨ng c­a. + M¹ch so s¸nh : dïng tranzitor 1Tr2 ®Ó so s¸nh ®iÖn ¸p r¨ng c­a vµ ®iÖn ¸p ®iÒu khiÓn. + M¹ch söa xung : Gåm tô ®iÖn 1C2, c¸c ®iÖn trë 1R4, 1R5 ,1R6 c¸c tranitor , ®i èt vµ c¸c MBA xung nh»m söa ®é réng xung. + M¹ch khuÕch ®¹i xung vµ truyÒn xung: Dïng tranzitor 1Tr4, ®i èt 1D2 , 1D3, 1D4 , biÕn ¸p xung 1BAX…, cã nhiÖm vô khuÕch ®¹i c«ng suÊt cho phï hîp truyÒn ®Õn c¸c Tiristor . + M¹ch tæng hîp vµ khuÕch ®¹i trung gian : Lµm nhiÖm vô tæng hîp vµ khuyÕch ®¹i tÝn hiÖu ®iÒu khiÓn lµm t¨ng ®é nh¹y æn ®Þnh, më réng ph¹m vi ®iÒu chØnh cña hÖ thèng . Bé khuÕch ®¹i nµy ®­îc thùc hiÖn b»ng Tranzitor Tr . ®Çu ra cña bé nµy lµ tÝn hiÖu ®iÒu khiÓn ®­îc ®­a ®Õn kh©u so s¸nh . + M¹ch t¹o nguån nu«i : Gåm m¸y biÕn ¸p BA§ ; c¸c bé chØnh l­u CL1, CL2 , CL3 ; tô ®iÖn Cn1, Cn2,Cn3 ,Cn4 , Cn5, Cn6 , IC æn ¸p 7824,…, cã nhiÖm vô t¹o ra nguån nu«i cho c¸c tranzitor vµ t¹o nguån ®iÖn ¸p chñ ®¹o. + §Ó æn ®Þnh tèc ®é ®éng c¬ dïng kh©u ph¶n håi ©m tèc ®é sö dông m¸y ph¸t tèc FT. 2. Nguyªn lý lµm viÖc a. Nguyªn lý lµm viÖc cña m¹ch ph¸t xung ®iÒu khiÓn c¸c Tiristo : * Khèi ®ång bé ho¸ vµ ph¸t sãng r¨ng c­a : ë nöa chu kú d­¬ng cña ®iÖn ¸p l­íi th× ®i èt 1D1 th«ng, xuÊt hiÖn dßng ®iÖn qua 1R2 tõ trªn xuèng d­íi, r¬i ®iÖn ¸p 1R2 do dßng ®iÖn nµy g©y ra sÏ ph©n cùc ng­îc 1Tr1 lµm cho 1Tr1 kho¸ vµ tô 1C1 ®­îc n¹p ®iÖn theo m¹ch vßng: + 24V tô 1C1  biÕn trë VR1  - 24V. Khi ®iÖn ¸p chuyÓn sang nöa chu kú ©m th× 1D1 kho¸, hai ®iÖn trë 1R1 vµ 1R2 sÏ ph©n cùc thuËn 1Tr1 lµm 1Tr1 më vµ tô 1C1 sÏ phãng ®iÖn qua + 1C1  1R3 - 1Tr1  ( - 1C1) cho ®Õn hÕt vµ gi÷ nguyªn ®Õn hÕt nöa chu kú ©m . Kh©u so s¸nh , söa xung: §iÖn ¸p r¨ng c­a vµ ®iÖn ¸p ®iÒu khiÓn ®­îc so s¸nh nèi tiÕp víi nhau vµ ®­îc ®Æt lªn cùc ph¸t gèc cña 1 Tr2 . Trong giai ®o¹n ®iÖn ¸p trªn tô 1C1 cßn nhá h¬n ®iÖn ¸p ®iÒu khiÓn th× 1Tr2 kho¸ vµ tån t¹i mét xung trªn tiÕp gi¸p ph¸t gãp cña 1Tr2 , trong giai ®o¹n nµy do 1Tr3 ®­îc ®Þnh thiªn bëi 1R5 nªn 1Tr3 sÏ më vµ tô 1C2 ®­îc n¹p ®iÖn víi cùc tÝnh nh­ h×nh vÏ vµ trªn tiÕp gi¸p cña 1Tr3 kh«ng cã xung . Khi ®iÖn ¸p trªn tô 1C1 cã gi¸ trÞ b»ng vµ b¾t ®Çu lín h¬n ®iÖn ¸p ®iÒu khiÓn th× 1Tr2 më vµ tô 1C2 sÏ phãng ®iÖn theo m¹ch vßng + 1C2  1R5 nguån  1R4  ( -1C2 ) . Trong giai ®o¹n tô 1C2 phãng ®iÖn th× tiÕp gi¸p ph¸t gèc cña 1Tr3 bÞ ®Æt ®iÖn ¸p ng­îc  1Tr3 kho¸  xuÊt hiÖn xung ra trªn tiÕp gi¸p ph¸t gãp cña 1Tr3 , nh­ vËy qua hai kh©u nµy xung ®· ®­îc t¹o ra vµ söa ®Ó cã ®é réng xung phï hîp víi yªu cÇu . * Kh©u khuyÕch ®¹i xung : Xung lÊy trªn tiÕp gi¸p ph¸t gãp cña 1Tr3 ®· cã ®é réng phï hîp nh­ng vÒ c«ng suÊt ch­a ®ñ ®Ó më Tiristo, do ®ã ng­êi ta ph¶i khuyÕch ®¹i c«ng suÊt xung vµ ®ång thêi truyÒn xung tíi Tiristo b»ngbiÕn ¸p xung BAX, 2BAX (®Ó c¸ch ly ®iÖn ¸p cao phÝa m¹ch ®éng lùc víi ®iÖn ¸p thÊp ë m¹ch ®iÒu khiÓn vµ ®Ó truyÒn xung). Nguyªn lý lµm viÖc cña kh©u khuÕch ®¹i xung: Khi cã mét xung ®Æt vµo tiÕp gi¸p gèc ph¸t cña tranzitor 1Tr4 th× 1Tr4 sÏ më cho dßng ®iÖn ch¹y qua cuén s¬ cÊp cña 1BAX. Sù biÕn thiªn cña dßng ®iÖn nµy sÏ lµm c¶m øng sang phÝa thø cÊp mét ®iÖn ¸p vµ ®­îc ®­a tíi ®Ó më van T1 . Khi xung ë ®Çu vµo kÕt thóc th× ®iÖn ¸p ë thø cÊp cña 1 BAX bÞ mÊt vµ kÕt thóc xung më van. Nh­ vËy xung ra ë thø cÊp BAX cã ®é réng b»ng ®é réng cña xung ®Çu vµo kh©u khuyÕch ®¹i xung nh­ng c«ng suÊt xung ®­îc n©ng cao. c. Nguyªn lý khëi ®éng ®éng c¬ quay chi tiÕt : Khi khëi ®éng c¬ lµm viÖc ë mét tèc ®é nµo ®ã t­¬ng øng víi mét gi¸ trÞ ®iÖn ¸p chñ ®¹o Uc® ta Ên nót më m¸y M ( m¹ch khèng chÕ )  c«ng t¾c t¬ K cã ®iÖn , ®ãng tiÕp ®iÓm K ë m¹ch lùc ®éng c¬ ®­îc nèi vµo bé chØnh l­u, lóc nµy tèc ®é ®éng c¬ b»ng 0 , do vËy tÝn hiÖu vµo kh©u khuÕch ®¹i trung gian b»ng U®k’ = Uc® - n cã gi¸ trÞ lín , tÝn hiÖu vµo kh©u khuÕch ®¹i trung gian nµy ®­îc ®­a tíi cùc gèc cña Tr vµ khèng chÕ Tr lµm viÖc ë chÕ ®é khuyÕch ®¹i, khi ®ã ë ®Çu ra Tr cã tÝn hiÖu U®k ®­a ®Õn so s¸nh víi tÝn hiÖu r¨ng c­a lÊy tõ m¹ch ®ång bé ho¸ vµ ph¸t sãng r¨ng c­a ®Ó quyÕt ®Þnh thêi ®iÓm xuÊt hiÖn xung ®iÒu khiÓn, xung ®iÒu khiÓn nµy ®­îc ®­a tíi ®Ó më c¸c Tiristo ( hai Tiristo më lÖch nhau mét gãc 1800 )  cã ®iÖn ¸p ®Çu ra cña bé biÕn ®æi  cã ®iÖn ¸p ®Æt vµo phÇn øng ®éng c¬  ®éng c¬ ®­îc khëi ®éng víi dßng khëi ®éng phï hîp. d. Nguyªn lý ®iÒu chØnh tèc ®é ®éng c¬ quay chi tiÕt : §Ó ®iÒu chØnh tèc ®é ®éng c¬ ta ®iÒu chØnh ®iÖn ¸p chñ ®¹o trªn biÕn trë VR1. Gi¶ sö muèn t¨ng tèc ®é ®éng c¬ , ta ®iÒu chØnh biÕn trë VR1 sao cho Uc® t¨ng, do qu¸n tÝnh c¬ cña hÖ thèng lín nªn tèc ®é ®éng c¬ ch­a kÞp thay ®æi, khi ®ã tÝn hiÖu vµo kh©u khuyÕch ®¹i trung gian lµ U®k’ = Uc® - n t¨ng  tranzitor Tr më nhiÒu h¬n  U®k gi¶m  gãc më  gi¶m  ®iÖn ¸p ®Æt vµo phÇn øng ®éng c¬ t¨ng  tèc ®é ®éng c¬ t¨ng . §Ó ®iÒu chØnh gi¶m tèc ®é ®éng c¬ ta ®iÒu chØnh gi¶m ®iÖn ¸p chñ ®¹o trªn biÕn trë VR1 , qu¸ tr×nh x¶y ra t­¬ng tù . e. Nguyªn lý tù ®éng æn ®Þnh tèc ®é ®éng c¬ quay chi tiÕt : Gi¶ sö déng c¬ ®ang lµm viÖc b×nh th­êng ë mét tèc ®é n1 , v× mét lý do nµo ®ã gi¶ sö t¶i t¨ng lµm cho tèc ®é ®éng c¬ gi¶m xuèng gi¸ trÞ n2 5m, Fk > 70KN Ph¹m vi ®iÒu chØnh : ( 8-25)/1 Th­êng dïng hÖ F-§ cã K§ m¸y ®iÖn trung gian hoÆc hÖ T- § ®¶o chiÒu. - M¸y cì trung b×nh : ChiÒu dµi bµn : Lb = 3 - 5m, Fk =( 50-70)KN Ph¹m vi ®iÒu chØnh : (6-9)/1 Th­êng sö dông hÖ F - § - M¸y cì nÆng: ChiÒu dµi bµn Lb > 5m, Fk > 70KN Ph¹m vi ®iÒu chØnh : ( 8-25)/1 Th­êng dïng hÖ F- § cã K§ m¸y ®iÖn trung gian hoÆc hÖ T- § ®¶o chiÒu. 4.2 c¸c chuyÓn ®éng trªn mbg vµ c¸c yªu cÇu trang bÞ ®iÖn I. C¸c chuyÓn ®éng trªn m¸y bµo gi­êng: 1. C¸c chuyÓn ®éng c¬ b¶n: a. ChuyÓn ®éng chÝnh : Lµ chuyÓn ®éng tÞnh tiÕn qua l¹i cña bµn m¸y trªn ®ã cã g¸ chi tiÕt gia c«ng. ViÖc ®¶o chiÒu bµn thùc hiÖn b»ng c¸ch ®¶o chiÒu quay ®éng c¬ T§ , chuyÓn ®éng mang tÝnh chÊt chu kú . Mçi chu kú gåm hai hµnh tr×nh thuËn vµ ng­îc. 4.2 c¸c chuyÓn ®éng trªn mbg vµ c¸c yªu cÇu tb® I. C¸c chuyÓn ®éng trªn MBG C¸c chuyÓn ®éng c¬ b¶n a. ChuyÓn ®éng chÝnh : Lµ chuyÓn ®éng tÞnh tiÕn qua l¹i cña bµn m¸y trªn ®ã cã g¸ chi tiÕt gia c«ng. ViÖc ®¶o chiÒu bµn thùc hiÖn b»ng c¸ch ®¶o chiÒu quay ®éng c¬ T§ , chuyÓn ®éng mang tÝnh chÊt chu kú . Mçi chu kú gåm hai hµnh tr×nh thuËn vµ ng­îc. Hµnh tr×nh thuËn thùc hiÖn gia c«ng chi tiÕt ®­îc gäi lµ hµnh tr×nh c¾t gät, hµnh tr×nh ng­îc ®­a bµn m¸y ch¹y vÒ vÞ trÝ ban ®Çu kh«ng c¾t gät ®­îc gäi lµ hµnh tr×nh kh«ng t¶i . Hµnh tr×nh thuËn: thùc hiÖn gia c«ng chi tiÕt ®­îc gäi lµ hµnh tr×nh c¾t gät. Hµnh tr×nh ng­îc: ®­a bµn m¸y ch¹y vÒ vÞ trÝ ban ®Çu kh«ng c¾t gät ®­îc gäi lµ hµnh tr×nh kh«ng t¶i Sau khi kÕt thóc hµnh tr×nh ng­îc bµn dao di chuyÓn theo chiÒu ngang mét kho¶ng ®­îc gäi lµ l­îng ¨n dao S . V0 Vth V0 Vng t1 t2 t3 t4 t5 t6 t7 t8 t9 t10 t11 t12 t13 - Kho¶ng t1 : §éng c¬ gia tèc ®­a bµn m¸y lªn tíi tèc ®é V0 , V0 = ( 5-15)m/ph ®­îc gäi lµ tèc ®é vµo dao. - Kho¶ng t2 : bµn dao ch¹y æn ®Þnh ë tèc ®é V0 tr­íc khi vµo dao. - Kho¶ng t3 : dao ¨n vµo chi tiÕt víi tèc ®é thÊp ®Ó tr¸nh mÎ dao. - Kho¶ng t4 : Gia tèc bµn m¸y tíi tèc ®é c¾t gät æn ®Þnh Vth, Vth = 5 –120 m/ph. - Kho¶ng t5 : Thùc hiÖn c¾t gät æn ®Þnh ë tèc ®é cao trong kho¶ng gÇn hÕt hµnh tr×nh thuËn . - Kho¶ng t6 : S¬ bé gi¶m tèc vÒ V0 tr­íc khi ra dao vµ chuÈn bÞ cho ®¶o chiÒu. - Kho¶ng t7 : C¾t gät ë tèc ®é thÊp tr­íc khi ra dao ®Ó tr¸nh mÎ chi tiÕt. - Kho¶ng t8 : Ch¹y kh«ng t¶i chuÈn bÞ h·m dõng. - Kho¶ng t9 : h·m dõng vµ ®¶o chiÒu sang hµnh tr×nh ng­îc. - Kho¶ng t10 : Di chuyÓn ng­îc bµn dao víi tèc ®é cao Vng > Vth ®Ó t¨ng n¨ng suÊt m¸y . - Kho¶ng t11 : S¬ bé gi¶m tèc tr­íc khi ®¶o chiÒu. - Kho¶ng t12 : Ch¹y ë tèc ®é V0 - Kho¶ng t13 : h·m dõng vµ ®¶o chiÒu b¾t dÇu chu kú míi . Tõ ®å thÞ lµm viÖc cña bµn ta thÊy kho¶ng thêi gian bµn m¸y ë hµnh tr×nh ng­îc cµng nhá cµng n©ng cao n¨ng suÊt m¸y. Th«ng th­êng ng­êi ta t¨ng tèc ®é hµnh tr×nh ng­îc vµ chän Vng = ( 2-3) Vth Ngoµi ra thêi gian khëi ®éng vµ ®¶o chiÒu còng cã ¶nh h­ëng lín ®Õn n¨ng suÊt, do ®ã mét trong nh÷ng ®iÓm cÇn chó ý khi thiÕt kÕ T§ bµn lµ lµm sao gi¶m ®­îc thêi gian cña qu¸ t×nh qu¸ ®é . Mét trong nh÷ng biÖn ph¸p gi¶m thêi gian QTQ§ lµ x¸c ®Þnh tû sè truyÒn tèt ­u cña c¬ cÊu T§ tõ ®éng c¬ ®Õn trôc lµm viÖc ®¶m b¶o m¸y khëi ®éng víi gia tèc cao nhÊt . c. ChuyÓn ®éng ¨n dao : lµ chuyÓn ®éng tÞnh tiÕn tõng b­íc cña bµn dao sau mçi hµnh tr×nh kÐp cña bµn m¸y. TÇn sè dÞch chuyÓn cña bµn dao cã thÓ lªn tíi 1000 lÇn /giê. 2. C¸c chuyÓn ®éng phô : Bao gåm c¸c chuyÓn ®éng ®¶m b¶o di chuyÓn nhanh bµn dao, n©ng h¹ xµ, kÑp níi xµ, b¬m dÇu b«i tr¬n, n©ng ®Çu dao trong hµnh tr×nh ng­îc … D¶i ®iÒu chØnh D = Vmax/ Vmin = Vngmax / Vthmin = ( 12,5 – 30)/1 Th«ng th­êng ®Ó ®¶m b¶o c«ng suÊt ®Æt lµ nhá nhÊt cho ®éng c¬ T§ th× nÕu sö dông ®éng c¬ mét chiªï kÝch tõ ®éc lËp ta ®iÒu chØnh tèc ®é theo hai vïng : + Vïng ®iÒu chØnh ®iÖn ¸p DA = Vgh/Vmin = ( 5 – 6)/1 Vgh = ( 20 – 25) m/ph Vmin = ( 4 – 6) m /ph Vmax =( 75 – 120) m/ph. + Vïng ®iÒu chØnh tõ th«ng D = ( 3 – 5)/1 Tuy nhiªn do h»ng sè thêi gian m¹ch kÝch tõ ®éng c¬ lín lµm t¨ng thêi gian cña QTQ§ nªn n¨ng suÊt m¸y gi¶m khi sö dông ph­¬ng ph¸p ®iÒu chØnh tõ th«ng ®éng c¬. V× vËy trong thùc tÕ ng­êi ta më réng DA vµ thu hÑp D . Sai lÖch tÜnh cña hÖ thèng yªu cÇu S%  5% §iÒu chØnh tr¬n Qu¸ tr×nh khëi ®éng, h·m ªm tr¸nh va ®Ëp trong bé truyÒn víi ®é t¸c déng cùc ®¹i . 2. TruyÒn ®éng ¨n dao : D = ( 100 – 200)/1 , l­îng ¨n dao cùc ®¹i cã thÓ ®¹t tíi ( 80 – 100)mm/ hµnh tr×nh kÐp . §¶o chiÒu ë c¶ chÕ ®é di chuyÓn lµm viÖc vµ chÕ ®é di chuyÓn nhanh. TruyÒn ®éng ¨n dao th­êng ®­îc thùc hiÖn b»ng ®éng c¬ K§B r« to lång sãc vµ hép tèc ®é , còng cã thÓ sö dông c¸c hÖ cã khÝ , thuû lùc, khÝ nÐn … HÖ ®­îc sö dông réng r·i nhÊt lµ ®éng c¬ mét chiÒu vµ hÖ trôc vÝt - ª cu hoÆc b¸nh r¨ng – thanh r¨ng . 3. C¸c truyÒn ®éng phô : §­îc thùc hiÖn bëi ®éng c¬ KBBD r« to lång sãc vµ nam ch©m ®iÖn . 4.2 M¹ch ®iÖn hÖ thèng truyÒn ®éng chÝnh m¸y bµo gi­êng dïng hÖ f- ® 1. Giíi thiÖu s¬ ®å : T§ chÝnh MBG 7210 sö dông hÖ thèng MF - § cã MY lµm kh©u khuyÕch ®¹i trung gian . F : M¸y ph¸t mét chiÒu kÝch tõ ®éc lËp cÊp nguån cho dodäng c¬ § § ; §éng c¬ mét chiÒu kÝch tõ ®éc lËp lµ ®éng c¬ T§ chÝnh cung cÊp nguån lùc cho bµn m¸y. M§K§ : Kh©u khuyÕch ®¹i trung gian. FK : m¸y ph¸t mét chiÒu tù kÝch cung cÊp kÝch tõ cho ®éng c¬ ®ång thêi cÊp nguån cho m¹ch khèng chÕ. §K : §éng c¬ s¬ cÊp cho FK, F vµ M§K§. M§K§ cã 4 cuén d©y kÝch thÝch : 3 cuén CK1  CK3 nèi nèi tiÕp nhau ®­îc gäi lµ cuén chñ ®¹o vµ ph¶n håi ©m tèc ®é ®¼ng trÞ ( ©m ¸p , d­¬ng dßng ) . Cuén CK4 lÊy tÝn hiÖu ph¶n håi ©m dßng cã ng¾t ®ång thêi h¹n chÕ dßng khëi ®éng ®¶o chiÒu . C¸c bãng ®Ìn B§1, B§2 lµ kh©u ®iÖn trë phi tuyÕn ( RB§ t¨ng khi dßng qua bãng ®Ìn t¨ng ) ®Ó h¹n chÕ c­ìng bøc khëi ®éng ( h¹n chÕ dßng qua c¸c cuén CK1  CK3) . HÖ thèng ®­îc ®iÒu chØnh tèc ®é trong hµnh tr×nh thuËn vµ ng­îc ®éc lËp víi nhau trªn hai biÕn trë BTT vµ BTN . Khèng chÕ ®¶o chiÒu b»ng c¸ch ®¶o chiÒu ®iÖn ¸p chñ ®¹o nhê tiÕp ®iÓm T , N . 3. Nguyªn lý lµm viÖc : TÝn hiÖu khèng chÕ qu¸ tr×nh lµm viÖc cña hÖ thèng bao gåm : TÝn hiÖu chñ ®¹o lÊy trªn biÕn trë BTN hoÆc BTT ( tuú theo chiÒu quay) §iÖn ¸p ph¶n håi d­¬ng dßng phÇn øng lÊy trªn c¸c cuén cùc tõ phô CPF vµ CP§ cña F vµ § : .I­.R­  §iÖn ¸p ph¶n håi ©m ¸p lÊy trªn biÕn trë 1R : UF §iÖn ¸p ph¶n håi mÒm lÊy trªn ®­êng chÐo cÇu ®éng ( ®iÖn trë 5R) , cÇu ®éng nµy gåm 4 nh¸nh : cuén CKF , hai nöa cña ®iÖn trë 2R , ®iÖn trë 4R , ®iÖn ¸p cña M§K§ ®Æt vµo mét ®­êng chÐo cña cÇu , ®­êng chÐo kia lµ ®iÖn trë 5R- lÊy ®iÖn ¸p ph¶n håi Ufm = K.dikt/dt : TÝn hiÖu nµy dïng ®Ó c¶i thiÖn chÊt l­îng ®éng cña hÖ thèng ë chÕ ®é x¸c lËp c¸c nh¸nh cÇu ®­îc chØnh ®Þnh sao cho cÇu c©n b»ng vµ nh­ vËy Ufm = 0. , cßn trong QTQ§ do tõ th«ng cña m¸y thay ®æi , cuén CKF cã ®iÖn c¶m nªn cÇu mÊt c©n b»ng Ufm  0 vµ tû lÖ víi ®¹o hµm søc ®iÖn ®éng cña m¸y ph¸t tøc lµ ph¶n ¸nh sù dao ®éng cña søc ®iÖn ®éng m¸y ph¸t. a. Qu¸ tr×nh khëi ®éng hÖ thèng : §éng c¬ ®­îc c­ìng bøc khëi déng, hÖ sè c­ìng bøc ®­îc duy tr× trong thêi gian ®ñ dµi . Sau khi cho lÖnh khëi ®éng ®iÖn ¸p chñ ®¹o ®­îc ®­a vµo m¹ch kÝch thÝch cña M§K§ ( cuén CK1 CK3) cßn søc ®iÖn ®éng cña ®éng c¬ b»ng 0 nªn ®iÖn ¸p tæng U13 cã gi¸ trÞ cùc ®¹i vµ ®éng c¬ ®­îc khëi ®éng c­ìng bøc ë giíi h¹n cho phÐp do trong s¬ ®å dïng kh©u ®iÖn trë phi tuyÕn gåm hai bãng ®Ìn B§1 vµ B§2 vµ kh©u ph©n m¹ch 4D – 3R – 2D hoÆc 3D – 3R- 1D . Khi U13 t¨ng ®iÖn trë bãng ®Ìn t¨ng theo lµm ®iÖn trë tæng m¹ch c¸c cuén d©y CK1  CK3 t¨ng , MÆt kh¸c khi ®iÖn ¸p trªn c¸c cuén d©y ®ã ®ñ lín c¸c van 4D, 2D më xuÊt hiÖn dßng ph©n m¹ch iP dßng ®iÖn nµy cµng lín khi ®iÖn ¸p U13 cµng lín , nhê vËy dßng ®iÖn trong c¸c cuén CK1  CK3 ®­îc duy tr× ë møc ®é cho phÐp hÇu nh­ kh«ng ®æi trong qu¸ tr×nh khëi ®éng . Trong thêi gian khëi ®éng kh©u ph¶n håi ©m dßng cã ng¾t còng cã t¸c dông h¹n chÕ dßng ®iÖn nhá h¬n trÞ sè dßng ®iÖn cho phÐp . S¬ ®å cã kh¶ n¨ng lµm viÖc ë chÕ ®é tù ®éng hoÆc chÕ ®é thö m¸y . §Ó khëi ®éng ®éng c¬ ë chÕ ®é tù ®éng ta Ên nót MT c¸c c«ng t¾c t¬ KL , T vµ r¬ le R t¸c ®éng , biÕn trë BTN bÞ ng¾n m¹ch , biÕn trë BTT ®­îc nèi vµo nguån 1 chiÒu vµ nèi c¸c cuén CK1- CK3 vµo ®iÖn ¸p chñ ®¹o , M§K§ vµ F ®­îc kÝch tõ c­ìng bøc vµ ®éng c¬ § ®­îc khëi ®éng c­ìng bøc ®­a bµn ch¹y theo chiÒu thuËn. ë ®Çu hµnh tr×nh thuËn c«ng t¾c hµnh tr×nh 2KC bÞ Ên  2KC-2 kÝn  r¬ le RC ®­îc tiÕp ®iÖn . NÕu tèc ®é c¾t ®· chän lín h¬n ( 12-15)m/ph th× tiÕp ®iÓm RC ph©n m¹ch biÕn trë BTT lµm ®iÖn ¸p chñ ®¹o cã trÞ sè t­¬ng øng víi tèc ®é thÊp cña bµn ( tèc ®é vµo dao ) . Sau khi dao c¾t vµo chi tiÕt c«ng t¾c hµnh tr×nh 2KC kh«ng bÞ Ên n÷a , c¸c tiÕp ®iÓm cña nã ®­îc phôc håi r¬ le RC mÊt ®iÖn . Tèc ®é ®éng c¬ tiÕp tôc t¨ng lªn trÞ sè øng víi ®iÖn ¸p chñ ®¹o trªn biÕn trë BTT. Cuèi hµnh tr×nh thuËn chæi tiÕp xóc cña tiÕp ®iÓm hµnh tr×nh 1KH ®­îc ®Èy vÒ phÝa tr¸i , mét phÇn biÕn trë BTT bÞ ng¾n m¹ch , Uc® l¹i gi¶m xuèng trÞ sè t­¬ng øng víi tèc ®é Vo cña bµn m¸y , dao ra khái chi tiÕt . Sau khi c«ng t¾c hµnh tr×nh 1KC bÞ Ên c¾t ®iÖn T kÕt thóc hµnh tr×nh thuËn , mÆt kh¸c c«ng t¾c t¬ N t¸c ®éng ng¾n m¹ch biÕn trë BTT, ®­a biÕn trë BTN vµo m¹ch kÝch tõ M§K§ , m¸y ph¸t ®­îc kÝch tõ theo chiÒu ng­îc , ®éng c¬ b¾t ®Çu quay ng­îc . Khi bµn m¸y ch¹y ng­îc c«ng t¾c hµnh tr×nh 1KC vµ sau ®ã lµ chæi tiÕp xóc 1KH ®­îc tr¶ vÒ vÞ trÝ ban ®Çu ®Ó chuÈn bÞ cho chu kú lµm viÖc tiÕp theo . GÇn cuèi hµnh tr×nh ng­îc , 2KH ng¾n m¹ch mét phÇn biÕn trë BTN lµm cho tèc ®é ®éng c¬ gi¶m xuèng trÞ sè t­¬ng øng tíi tèc ®é Vo . HÕt hµnh tr×nh ng­îc c«ng t¾c 2KC bÞ Ên , N mÊt ®iÖn , T l¹i cã ®iÖn …. b. Nguyªn lý ho¹t ®éng cña kh©u h¹n chÕ dßng : Khi dßng ®iÖn cßn nhá h¬n gi¸ trÞ dßng ng¾t ( I­ < Ing) th× sôt ¸p trªn cuén d©y cùc tõ phô cña ®éng c¬ vµ m¸y ph¸t lµ : U = ( RCPF + RCP§).I­ = . I­.R­ cßn nhá h¬n ®iÖn ¸p so s¸nh lÊy trªn ®iÖn trë 3R , c¸c ®i èt 1D, 2D kh«ng th«ng , trong cuén CK4 kh«ng cã dßng ®iÖn , søc tõ ®éng F4 = 0 . Khi I­  Ing t­¬ng øng víi U  USS , c¸c van 1D ( 2D) th«ng , trong cuén CK4 xuÊt hiÖn dßng ®iÖn vµ søc tõ ®éng cña cuén CK4 sÏ t¸c dông ng­îc chiÒu víi søc tõ ®éng cña c¸c cuén CK1  CK3 lµm ®iÖn ¸p m¸y ph¸t gi¶m tèc ®é ®éng c¬ gi¶m nhanh khi dßng ®iÖn phÇn øng t¨ng , t¹o ra ®Æc tÝnh d¹ng dèc. d. Nguyªn lý ®iÒu chØnh tèc ®é ®éng c¬ : §éng c¬ ®­îc ®iÒu chØnh tèc ®é b»ng ph­¬ng ph¸p ®iÒu chØnh ®iÖn ¸p phÇn øng . §iÒu chØnh tèc ®é theo chiÒu thuËn b»ng biÕn trë BTT vµ chiÒu ng­îc b»ng biÕn trë BTN. Gi¶ sö ®éng c¬ ®ang quay thuËn víi tèc ®é n1 t­¬ng øng víi ®iÖn ¸p chñ ®¹o Uc®1 , muèn gi¶m tèc ®é xuèng n2 ta ®iÒu chØnh gi¶m ®iÖn ¸p chñ ®¹o xuèng Uc®2. NÕu bá qua qu¸n tÝnh ®iÖn tõ , chØ xÐt qu¸n tÝnh c¬ th× : FM§K§ = K13. [ Uc®2 - ®t.n1] sÏ gi¶m nhá h¬n tr­íc ( nÕu Uc®2 < ®t.n1 th× FM§K§ sÏ ®æi chiÒu ) Gi¶ sö gi¶m s©u tèc ®é lµm cho U13 = Ucd - ®t.n1 < 0 do qu¸n tÝnh ®iÖn tõ cña M§K§ vµ F mµ søc ®iÖn ®éng m¸y ph¸t EF kh«ng gi¶m ngay mµ gi¶m mét c¸ch tõ tõ , song FF < E§  x¶y ra qu¸ tr×nh h·m t¸i sinh  tèc ®é ®éng c¬ gi¶m dÇn  U13 t¨ng dÇn  EF t¨ng dÇn . Cho tíi tèc ®é n2 th× EF ®¹t gi¸ trÞ æn ®Þnh t­¬ng øng víi ®iÖn ¸p chñ ®¹o ®· ®Æt vµ hÖ lµm viÖc æn ®Þnh. Muèn t¨ng tèc ®é ta tiÕn hµnh ng­îc l¹i . e. Nguyªn lý æn ®Þnh tèc ®é : Gi¶ thiÕt ®éng c¬ ®ang quay thuËn víi tèc ®é n1 v× lý do nµo ®ã t¶i t¨ng lªn  tèc dé ®éng c¬ gi¶m , ban ®Çu ta cã U13 = Uc® - n1 khi n< n1 th× U’13 = Uc® - n sÏ lín h¬n U13  FM§K§ t¨ng  EM§K§ t¨ng  F t¨ng  EF t¨ng  KÐo tèc ®é t¨ng lªn . Ch­¬ng V Trang bÞ ®iÖn – T§H cho cÇu trôc 5. kh¸i niÖm chung 1. Kh¸i niÖm chung : CÇu trôc lµ mét thiÕt bÞ thuéc nhãm m¸y n©ng- vËn chuyÓn, ®­îc sö dông ®Ó n©ng h¹ di chuyÓn hµng ho¸, chi tiÕt trong c¸c ph©n x­ëng. 2. C¸c chuyÓn ®éng c¬ b¶n trªn cÇu trôc vµ yªu cÇu TB§ : a. C¸c chuyÓn ®éng c¬ b¶n trªn cÇu trôc :Trªn cÇu trôc cã 3 chuyÓn ®éng c¬ b¶n: * ChuyÓn ®éng cña c¬ cÊu n©ng h¹ hµng : Cã ®Æc ®iÓm phô t¶i th­êng mang tÝnh chÊt thÕ n¨ng cã yªu cÇu ®¶o chiÒu, yªu cÇu ®iÒu chØnh tèc ®é trong ph¹m vi kh«ng lín l¾m vµ yªu cÇu dõng chÝnh x¸c. Trong thùc tÕ T§ n©ng h¹ hµng th­êng hay sö dông ®éng c¬ xoay chiÒu K§B 3 pha r« to d©y quÊn ®iÒu chØnh tèc ®é còng nh­ h¹n chÕ dßng ®iÖn khi khëi ®éng vµ ®¶o chiÒu b»ng ®iÖn trë phô trong m¹ch r« to . * ChuyÓn ®éng theo chiÒu däc ph©n x­ëng cña toµn bé hÖ thèng cÊu trôc th­êng ®­îc gäi lµ chuyÓn ®éng cña xe lín hoÆc xe cÇu , chuyÓn ®éng nµy cã c¸c ®Æc ®iÓm vµ yªu cÇu : Yªu cÇu ®¶o chiÒu quay, MC mang tÝnh chÊt ph¶n kh¸ng , yªu cÇu dõng chÝnh x¸c vµ còng cã yªu cÇu ®iÒu chØnh tèc ®é trong ph¹m vi kh«ng lín vµ ®iÒu chØnh cã cÊp , v× vËy ng­êi ta th­êng sö dông c¸c hÖ thèng T§ ®éng c¬ xoay chiÒu K§B 3 pha r« to d©y quÊn ®éng c¬ nhiÒu tèc ®é vµ h¹n chÕ dßng ®iÖn b»ng ®iÖn trë phô trong m¹ch r« to . * ChuyÓn ®éng theo chiÒu ngang cña ph©n x­ëng : §©y lµ chuyÓn ®éng cña mét c¬ cÊu mµ trªn nã cã hÖ thèng T§ n©ng h¹ th­êng gäi lµ xe con , chuyÓn ®éng nµy cã ®Æc ®iÓm t­¬ng tù nh­ cña xe cÇu vµ còng sö dông hÖ T§ t­¬ng tù nh­ng víi c«ng suÊt nhá h¬n . b. Yªu cÇu trang bÞ ®iÖn : C¸c c¬ cÊu trªn cÇu trôc th­êng lµm viÖc trong ®iÒu kiÖn hÕt søc nÆng nÒ, tÇn sè ®ãng c¾t lín , thêi gian qu¸ tr×nh qu¸ ®é yªu cÇu nhanh, thêi gian lµm viÖc ë c¸c tr¹ng th¸i nh­ khëi ®éng, h·m, ®¶o chiÒu nhiÒu , v× vËy c¸c hÖ thèng T§§ còng nh­ m¹ch ®iÖn nãi chung cña cÇu trôc th­êng cã mét sè yªu cÇu nh­ sau : S¬ ®å cÊu tróc cña hÖ ®iÒu khiÓn tù ®éng ph¶i ®¬n gi¶n. C¸c phÇn tö trong m¹ch ®iÖn ph¶i cã ®é tin cËy cao, dÔ söa ch÷a vµ thay thÕ . Trong m¹ch ®iÒu khiÓn ph¶i bè trÝ thiÕt bÞ b¶o vÖ mÊt ®iÖn ¸p ( b¶o vÖ ®iÖn ¸p kh«ng ), b¶o vÖ qu¸ t¶i vµ ng¾n m¹ch . Qu¸ tr×nh khëi ®éng ph¶i diÔn ra theo quy luËt ®Þnh tr­íc , s¬ ®å ®iÒu khiÓn c¸c hÖ T§ vµ tõng ®éng c¬ ph¶i ®éc lËp nhau . Ph¶i cã c¸c c«ng t¾c hµnh tr×nh ®Ó giíi h¹n c¸c hµnh tr×nh lµm viÖc cña c¸c c¬ cÊu trªn cÇu trôc . §¶m b¶o h¹ t¶i ë tèc ®é thÊp vµ ph¶i tù ®éng c¾t ®iÖn khi cã ng­êi lµm viÖc trªn xe cÇu , khi cöa ca bin më … 5.1 m¹ch ®iÖn hÖ thèng truyÒn ®éng cho c¬ cÊu n©ng h¹ cÇu trôc 1. Giíi thiÖu s¬ ®å : §K lµ ®éng c¬ xoay chiÒu K§B 3 pha r« to d©y quÊn dïng ®Ó T§ cho c¬ cÊu n©ng h¹. R1 – R7 lµ c¸c cÊp ®iÖn trë phô trong m¹ch r« to ®éng c¬ ®­îc sö dông ®Ó h¹n chÕ dßng ®iÖn khi khëi ®éng, h·m vµ ®iÒu chØnh tèc ®é ®éng c¬. NCH : nam ch©m ®iÖn cña c¬ cÊu phanh . RI : Lµ r¬ le dßng ®iÖn dïng ®Ó b¶o vÖ qu¸ dßng cho ®éng c¬ . RA : r¬ le ®iÖn ¸p dïng ®Ó b¶o vÖ mÊt ®iÖn ¸p . §Ó ®iÒu khiÓn sù lµm viÖc cña ®éng c¬ sö dông bé khèng chÕ chØ huy cã 12 tiÕp ®iÓm , 6 vÞ trÝ bªn ph¶i vµ 6 vÞ trÝ bªn tr¸i , kÕt hîp víi c¸c c«ng t¾c t¬ KCMX , KCML lµ c¸c c«ng t¾c hµnh tr×nh dïng ®Ó giíi h¹n hµnh tr×nh xuèng vµ lªn . §iÖn ¸p cung cÊp cho m¹ch ®iÒu khiÓn lµ ®iÖn ¸p xoay chiÒu 380 V . 2. Nguyªn lý lµm viÖc : ë vÞ trÝ 0 : c¸c c«ng t¾c t¬ 1KH , 2KH vµ 1 KT  4KT mÊt ®iÖn. ë vÞ trÝ 1 : Thªm 1 KH cã ®iÖn . ë vÞ trÝ 2: Thªm 2 KH cã ®iÑn a. §iÒu khiÓn n©ng : §Ó chuÈn bÞ cho c¬ cÊu n©ng h¹ lµm viÖc tr­íc tiªn ta ®ãng cÇu dao 1CD vµ 2CD , chuyÓn tay g¹t vÒ vÞ trÝ d­ïng ( vÞ trÝ sè 0 ) K1 kÝn , r¬ le ®iÖn ¸p RA ®­îc cÊp ®iÖn , nã ®ãng tiÕp ®iÓm RA ®Ó tù duy tr× ®ång thêi chuÈn bÞ cÊp ®iÖn cho c¸c c«ng t¾c t¬ . §Ó ®iÒu khiÓn lµm viÖc theo chiÒu n©ng ta chuyÓn tay g¹t ®iÒu khiÓn sang c¸c vÞ trÝ tõ sè 1 ®Õn sè 6 bªn ph¶i . *VÞ trÝ 1 : K3 kÝn ®Ó tù duy tr× cho RA K5 kÝn  K Lcã ®iÖn K6 kÝn  KPH cã ®iÖn  më phanh. K7 kÝn  1KH cã ®iÖn §Æc tÝnh c¬ lµ ®­êng sè 2 , lóc nµy nÕu trªn mãc ch­a cã hµng ( MC = Mc3) ®éng c¬ thùc hiÖn quay theo chiÒu n©ng víi tèc ®é thÊp  ®iÓm lµm viÖc lµ ®iÓm K . Tr­êng hîp ®· cã t¶i träng lín ( MC = MC1) lóc nµy ®éngc¬ thùc hiÖn quay víi tèc ®é thÊp ®Ó c¨ng c¸p , khi c¸p c¨ng th× ®éng c¬ ngõng quay . * VÞ trÝ 2 : So víi vÞ trÝ sè 1 cã thªm K8 kÝn  2KH cã ®iÖn , ®éng c¬ chuyÓn sang lµm viÖc trªn ®Æc tÝnh thø 3 thùc hiÖn n©ng hµng ë tèc ®é thÊp M = MC1 ®iÓm lµm viÖc ë E . * VÞ trÝ 3 : So víi vÞ trÝ sè 2 cã thªm K9 kÝn  1KT cã ®iÖn , ®éng c¬ lµm viÖc trªn ®Æc tÝnh sè 4 víi tèc ®é n©ng cao h¬n , ®iÓm lµm viÖc lµ ®iÓm D . T­¬ng tù nh­ vËy ë c¸c vÞ trÝ tiÕp theo . (*)Chó ý : Trong thùc tÕ sau khi c¨ng c¸p ng­êi vËn hµnh cã thÓ chuyÓn nhanh tay g¹t sang vÞ trÝ sè 6 ®Ó thùc hiÖn n©ng t¶i víi tèc ®é cao nhÊt , lóc nµy qu¸ t×nh t¨ng tèc cña ®éng c¬ t­¬ng tù nh­ qu¸ tr×nh khëi ®éng qua nhiÒu cÊp ®iÖn trë phô khèng chÕ theo nguyªn t¾c thêi gian nhê thêi gian t¸c ®éng riªng cña c¸c c«ng t¾c t¬ . Khi ®éng c¬ ®ang lµm viÖc theo chiÒu n©ng ta chuyÓn tay g¹t ®iÒu khiÓn vÒ vÞ trÝ dõng , tÊt c¶ c¸c c«ng t¾c t¬ mÊt ®iÖn , ®éng c¬ mÊt ®iÖn, c¬ cÊu phanh gi÷ chÆt ®éng c¬ lµm ®éng c¬ dõng nhanh. b. §iÒu khiÓn h¹ : *H¹ h·m ng­îc : Khi t¶i mang tÝnh chÊt thÕ n¨ng vµ cã t¶i träng lín trªn mãc hµng ng­êi ta cã thÓ h¹ t¶i víi tèc ®é thÊp b»ng c¸ch cho ®éng c¬ lµm viÖc ë chÕ ®é h·m ng­îc , lóc nµy chuyÓn tay g¹t ®iÒu khiÓn sang vÞ trÝ sè 1 hoÆc sè 2 bªn tr¸i ( vÞ trÝ C cña c«ng t¾c ®iÒu khiÓn lµ vÞ trÝ chuÈn bÞ cho qu¸ tr×nh h¹ t¶i ). VÞ trÝ sè 1 bªn tr¸i : KL cã ®iÖn , KPH cã ®iÖn më phanh , 1KH cã ®iÖn , ®éng c¬ lµm viÖc trªn ®Æc tÝnh sè 2 , ®iÓm lµm viÖc ë vÞ trÝ G , h¹ t¶i víi tèc ®é thÊp trong chÕ ®é h·m ng­îc. VÞ trÝ sè 2 bªn tr¸i : 1Kh mÊt ®iÖn  ®Æc tÝnh sè 1  ®iÓm lµm viÖc H. H¹ ®éng lùc : Tr­êng hîp kh«ng t¶i, m« men t¶i mang tÝnh chÊt , lóc nµy ®Ó cho ®éng c¬ lµm viÖc theo chiÒu h¹ ta ph¶i cho ®éng c¬ lµm viÖc ë chÕ ®é quay ng­îc baõng c¸ch ®æi vÞ trÝ 2 pha nguån xoay chiÒu cung cÊp cho m¹ch stato ®éng c¬ so víi c¸c tr­êng hîp tr­íc . Lóc nµy ph¶i chuyÓn tay g¹t ®iÒu khiÓn sang c¸c vÞ trÝ 3,4,5 bªn tr¸i ®éng c¬ lµm viÖc trªn c¸c ®Æc tÝnh t­¬ng øng ( gãc phÇn t­ thø ba) ë c¸c ®iÓm lµm viÖc nµy ®éng c¬ lµm viÖc ë chÕ ®é ®éng c¬ lªn ng­êi ta gäi lµ h¹ ®éng lùc. H¹ h·m t¸i sinh : Tr­êng hîp phô t¶i mang tÝnh chÊt thÕ n¨ng ( MC = MC1 ) khi cÇn h¹ víi tèc ®é cao ta cã thÓ cho ®éng c¬ lµm viÖc ë chÕ ®é h·m t¸i sinh b»ng c¸ch chuyªnr tay g¹t ®iÒu khiÓn sang vÞ trÝ tËn cïng bªn tr¸i , ®éng c¬ lµm viÖc trªn ®Æc tÝnh 7’, ®iÓm lµm viÖc lµ ®iÓm A” øng víi chÕ ®é h·m t¸i sinh .