Thiết kế xưởng ô tô

riÓn, cïng víi nã lµ tèc ®é ®« thÞ hãa cao nªn viÖc chän ®­îc vÞ trÝ ®ñ réng ®Ó më mét c¬ së s¶n xuÊt míi lµ rÊt khã cho nªn hiÖn t¹i th× c¸c xÝ nghiÖp, nhµ m¸y, c¸c nhµ x­ëng lín th­êng ®­îc x©y dùng ë ngo¹i thµnh hay c¸c thµnh phè ®Þa ph­¬ng cã quü ®Êt ®ai cßn dåi dµo, cßn t¹i khu vùc ®« thÞ c¸c c¬ së s¶n xuÊt th­êng bè trÝ theo kiÓu: C¸c ph©n x­ëng gia c«ng c¬ khÝ, c¸c ph©n x­ëng cã m¸y mãc thiÕt bÞ cã träng l­îng lín, gia c«ng nãng, ®éc h¹i th× bè trÝ t¹i c¸c nhµ 1 tÇng cßn c¸c bé phËn phô trî cho s¶n xuÊt cã thÓ bè trÝ trong c¸c nhµ cao tÇng ®Ó tiÕt kiÖm diÖn tÝch vµ t¹o ®iÒu kiÖn lµm ®Ñp cho c¬ së s¶n xuÊt. 3.3. Cơ cấu kiến trúc 3.3.1. NÒn nhµ Ph¶i chÞu ®ông ®­îc c¸c lùc va ch¹m, nã kh«ng bÞ lón, kh«ng chÞu ¶nh h­ëng cña nhiÖt ®é, kh«ng bÞ ch¸y v× nhiÖt, kh«ng bÞ ¨n mßn bëi c¸c ho¸ chÊt NÒn nhµ cña c¸c khu s¶n xuÊt cña c¸c c¬ së s¶n xuÊt trong ngµnh c¬ khÝ th­êng ®­îc bè trÝ nh­ sau: NÒn nhµ cña c¸c khu: N¬i ®Ó ph­¬ng tiÖn, n¬i röa ph­¬ng tiÖn, n¬i s­¶ ch÷a ph­¬ng tiÖn, gian m¸y gian gÇm, gian s¬n, gian ch¹y thö ®éng c¬, c¸c kho tæng thµnh, kho nhiªn liÖu, kho s¨m lèp, kho phô tïng th­êng ®­îc lµm b»ng bª t«ng hoÆc bª t«ng nhùa. C¸c gian s¶n xuÊt: Gian nÊu röa phô tïng, gian söa ch÷a ¸c quy, gian m¹ ®­îc bè trÝ nÒn nhµ b»ng g¹ch sø tr¸ng men. C¸c gian s¶n xuÊt: gian rÌn, hµn ®óc ®­îc bè trÝ b»ng nÒn ®Êt sÐt nÖn. NÒn cña c¸c nhµ x­ëng th­êng cã ®é dèc ra phÝa ngoµi tõ 1 - 2 %. T¹i c¸c khu vùc bè trÝ c¸c bËc ch¾n, thÒm ch¾n ®Ó tr¸nh ph­¬ng tiÖn ®©m vµo t­êng hoÆc cét nhµ hoÆc ®©m vµo nhau th× ph¶i bè trÝ c¸c thÒm ch¾n trªn nÒn nhµ. - ChiÒu cao bËc ch¾n: h = 0,1 ¸ 0,2 m - ChiÒu dµi c¸c thÒm ch¾n th­êng phô thuéc vµo chiÒu dµi toµn bé ph­¬ng tiÖn lµ ®Çu dµi hay rôt. 3.3.2. Cét nhµ Cét cña c¸c nhµ x­ëng yªu cÇu ph¶i chÞu ®­îc t¶i träng cña m¸c nhµ, søc t¸c ®éng cña giã, søc t¸c ®éng cña c¸c pa l¨ng, cÇu trôc. Quy ®Þnh - NÕu khÈu ®é nhµ d­íi 18 m th× kÝch th­íc cña khÈu ®é nhµ ph¶i lµ béi sè cña 3 - NÕu khÈu ®é nhµ lín h¬n 18 m kÝch th­íc cña khÈu ®é nhµ lµ béi sè cña 6 - Kho¶ng c¸ch cét quy ®Þnh lµ 6m hoÆc 12m. KÝch th­íc cña cét nhµ ®­îc lÊy theo tiªu chuÈn: axb (mm x mm) + Nhµ kh«ng cã pa l¨ng: 300 x 300; 400 x 400 500 x 600; 300 x 400 + Nhµ cã cét chÞu lùc : 400 x 600; 400 x 500; 500 x 500 - ChiÒu cao cét nhµ tuú theo khÈu ®é: + NÕu khÈu ®é nhµ dµi tõ 18 ®Õn 24 m th× chiÒu cao cét nhµ chän 4 ®Õn 9 m + NÕu khÈu ®é lín h¬n 24 m th× chiÒu cao cét nhµ 12,6 m Khi chän kÝch th­íc chiÒu cao cét nhµ th× lÊy theo béi sè cña 1,8 vµ 1,2 ChiÒu cao cña trÇn nhµ th× ®­îc tÝnh tõ vËt låi thÊp nhÊt trªn trÇn nhµ tíi sµn nhµ kh«ng nhá h¬n 2,6 m 3.3.3. M¸i nhµ Cã thÓ b»ng ngãi, gç, bª t«ng, t«n. - M¸i ngãi chØ ¸p dông cho nh÷ng nhµ khÈu ®é nhá h¬n 15m - Nhµ khÈu ®é lín h¬n 18 m dïng m¸i bª t«ng - M¸i t«n chèng nãng kh«ng tèt. - Nhµ 04 m¸i: (a + b + c) x h (6+15+6)x6; (9+15+9)x6; (9+18+9)x6; (9+24+9)x6; (12+24+12)x12; (12+36+12)x12 h a b c - Nhµ 01 m¸i: KÝch th­íc 6x6; 6x12; 9x6; 12x12 - Nhµ 02 m¸i: KÝch th­íc 12x6; 12x12; 15x6; 18x6; 18x12; 24x6; 24x12 3.3.4. T­êng nhµ - Cã thÓ x©y b»ng g¹ch ®¸, bª t«ng, chiÒu dµy 250 ¸ 500 mm - T­êng ng¨n gi÷a c¸c gian chän chiÒu dµy nhá h¬n 250 mm Khi x©y t­êng nhµ x­ëng cã thÓ bè trÝ + X©y dùng gi÷a cét + T­êng n»m phÝa trong cét + T­êng n»m phÝa ngoµi cét 3.3.5. Cöa sæ Nh»m lîi dông ¸nh s¸ng tù nhiªn chiÕu s¸ng cho nhµ x­ëng. Gåm cöa sæ gian, cöa sæ nãc KÝch th­íc quy ®Þnh: Cao x réng (mxm) - Cöa sæ gian: 1,2 x 2; 2,4 x 3 ; 3,6 x 4 - Cöa sæ nãc: 0,6 x 1; 0,6 x 1,5 3.3.6. Cöa ra vµo Gåm 3 lo¹i: Cöa ra vµo cho c¸c gian s¶n xuÊt. Cöa ra vµo cho c¸c kho. Cöa ra vµo cho ph­¬ng tiÖn. KÝch th­íc: 2,4 x 1; 2,4 x 0,9; 2,4 x 1,5; 2,4 x 2 (mxm). §èi víi cöa ra vµo cho ph­¬ng tiÖn th× chiÒu réng cña cöa ph¶i lín h¬n chiÒu réng cña ph­¬ng tiÖn tõ 1,2 ® 2 m. 3.4 Thông gió, chiếu sáng 3.4.1. Th«ng giã §Ó ®¶m b¶o vÖ sinh m«i tr­êng cho c¸c c¬ së s¶n xuÊt, gi÷ bÇu kh«ng khÝ trong s¹ch trong c¬ së s¶n xuÊt th× ph¶i bè trÝ thiÕt bÞ th«ng giã. §Ó x¸c ®Þnh ®­îc l­îng kh«ng khÝ cÇn thiÕt th«ng giã cho c¸c c¬ së s¶n xuÊt truíc tiªn ph¶i x¸c ®Þnh l­îng khÝ ®éc h¹i trong c¬ së s¶n xuÊt, l­îng kh«ng khÝ s¹ch cÇn cung cÊp, sè lÇn th«ng giã trong mét ngµy cña tõng bé phËn, c¸ch th«ng giã khoa häc nhÊt... TÝnh l­îng khÝ ®éc h¹i trong c¬ së s¶n xuÊt theo c«ng thøc: G = 15B . ( kg/h ) (3-1) G - L­îng kh«ng khÝ ®éc h¹i sinh ra trong c¬ së s¶n xuÊt trong 1 giê, (Kg/h); B - L­îng nhiªn liÖu tiªu thô trong 1 h, ( kg/h); P - Hµm l­îng khÝ ®éc hai ®­îc tÝnh b»ng %; B = 0,5 k ( kg/ h ) (3-2) N - C«ng suÊt ®éng c¬ cña ph­¬ng tiÖn (ml) ; k - HÖ sè cÇn kh«ng khÝ, ®­îc x¸c ®Þnh nh­ sau: + Khi ph­¬ng tiÖn ra khái vÞ trÝ: k = 1 + Khi ph­¬ng tiÖn vµo vÞ trÝ: k = 0,75 TÝnh kh«ng khÝ cÇn th«ng giã cho x­ëng Q = ( m3/ h ) (3-3) Q - L­îng khÝ cÇn thæi vµo trong nhµ x­ëng, ( m3/ h ); G - L­îng kh«ng khÝ ®éc h¹i sinh ra trong c¬ së s¶n xuÊt, (Kg/h); t - Thêi gian b¶o d­ìng ®éng c¬; n - Sè lÇn cÇn th«ng giã cho 1 ng­êi; d - Nång ®é h¬i ®éc h¹i; * Sè lÇn ®æi giã trong 1 h - Khu vùc b¶o d­ìng, gia c«ng c¬ khÝ, söa ch÷a: 2lÇn / 1h - Khu vùc nÊu röa phô tïng, nhiÖt luyÖn: 3 - 4 lÇn/ 1h - Khu vùc rÌn: 6 lÇn/ 1h - Khu vùc s¬n, m¹ ®iÖn, s¹c ¸c quy: 11 -12 lÇn / 1h - §óc, tr¹m thö ®éng c¬: 4-6 lÇn/1h * C¸ch th«ng giã - Hót khÝ ®éc ra, kh«ng khÝ bªn ngoµi tù vµo - Thæi khÝ s¹ch vµo x­ëng ®Ó ®Èy khÝ ®éc trong x­ëng ra - KÕt hîp võa hót võa ®Èy §Ó thæi khÝ vµo trong nhµ x­ëng hoÆc rót khÝ ®éc ra th× cã thÓ bè trÝ c¸c cöa hót ë vÞ trÝ cao hoÆc thÊp trong x­ëng VÞ trÝ cao: C¸ch ®Êt 3 - 4 m VÞ trÝ thÊp: C¸ch ®Êt 0,7 - 1m 3.4.2 . ThiÕt bÞ chiÕu s¸ng * ChiÕu s¸ng tù nhiªn: Dïng ¸nh s¸ng tù nhiªn chiÕu s¸ng nhµ x­ëng. §¸nh gi¸ sù chiÕu s¸ng ®ã cã tèt hay kh«ng th× dùa vµo hÖ sè chiÕu s¸ng tù nhiªn. VÒ mÆt lý thuyÕt tÝnh hÖ sè chiÕu s¸ng tù nhiªn nh­ sau: HÖ sè chiÕu s¸ng tù nhiªn lµ tØ sè gi÷a c­êng ®é chiÕu s¸ng cña1 ®iÓm trong nhµ x­ëng trªn c­êng ®é chiÕu s¸ng cña 1 ®iÓm ngoµi nhµ x­ëng trªn cïng 1 mÆt ph¼ng víi ®iÓm trong nhµ x­ëng. (3-4) Trªn thùc tÕ ®Ó ®¬n gi¶n vµ dÔ thùc hiªn, tÝnh nh­ sau: HÖ sè CS tù nhiªn = Tæng diÖn tÝch cña c¸c cöa (ra, vµo, nãc) / diÖn tÝch mÆt b»ng nhµ x­ëng (3-5) * ChiÕu s¸ng nh©n t¹o: Th­êng dïng c¸c lo¹i ®Ìn chiÕu s¸ng: §Ìn tãc, ®Ìn tuýp, ®Ìn thuû ng©n cao ¸p. Cã thÓ dïng chiÕu s¸ng côc bé hay toµn nhµ, ®é s¸ng phô thuéc vµo c«ng suÊt cña thiÕt bÞ chiÕu s¸ng. + §Ìn chiÕu s¸ng cho tõng vÞ trÝ: LÊy 60w/ 1 vÞ trÝ + §Ìn chiÕu s¸ng toµn nhµ cho c¸c gian: 20 - 25 w / m 2 + §Ìn chiÕu s¸ng cho nhµ khi: 5w / 1 m 2 3.5 An toàn phòng chống cháy - nổ, vệ sinh công nghiệp 3.5.1 An toàn phòng chống cháy- nổ Nhà cửa công trình tuỳ theo tính chịu lửa được chia làm 3 bậc chịu lửa của nhà được qui định theo mức độ cháy và thời hạn chịu lửa của những bộ phận nhà. Trong đó: Những nhà thuộc bậc chịu lửa loại I và II tất cả các bộ phận đều không cháy. Trong những ngôi nhà chịu lửa loại III mặt sàn và tường ngăn cho phép dùng vật liệu khó cháy, tấm lợp - dễ cháy, còn tất cả các bộ phận khác của nhà – không cháy. Trong những ngôi nhà thuộc bậc chịu lửa loại IV và V ngoài tường ngăn, tất cả các bộ phận có thể dùng vật liệu khó cháy và dễ cháy. Bậc chịu lửa của nhà do tính chất nguy hiểm gây ra hoả hoạn của quá trình sản xuất. Tất cả các dạng sản xuất theo mức độ nguy hiểm gây hoả hoạn thành 5 loại ( A, B, C, D, E). Loại A: Tính bắt lửa rất nhạy, thường là các trạm sản xuất khí đốt C2H2 , bộ phận sơn, kho sơn. Trong các phân xưởng cơ khí ít gặp mức độ này. Loại B: Nhiên liệu ở thể lỏng dễ bốc hơi khi nhiệt độ xung quanh lên quá 450C, thường là các kho chứa xăng, dầu mỡ bôi trơn ( Những nơi dùng để bảo quản chất lỏng có nhiệt độ bốc hơi từ 28-1200C ) Loại C: Các phân xưởng gia công mộc, sơn sì, vật liệu dễ cháy như mùn cưa, giấy vụn, phoi bào gỗ…Với mức độ nguy hiểm này thì trong kho bảo quản xăng, dầu, mỡ cho phép bảo quản chất lỏng có nhiệt độ bốc cháy của hơi trên 1200C Loại D: Các phân xưởng vật liệu khó cháy trong trạng thái nóng như phân xưởng đúc rèn, nhiệt luyện, trạm thử động cơ… Loại E: Các phân xưởng gia công nguội trong cơ khí, bộ phận tháo rửa, sửa lắp động cơ, kho kim loại, kho phụ tùng, phân xưởng sửa chữa điện…( Loại này nên chú ý là nếu nạp ắc quy trong các tủ nạp có thông gió số lượng bình nạp đồng thời là ≤ 4 bình, trong các kho phụ tùng thì chỉ bảo quản các chi tiết không đóng gói ) Các nhà phải đảm bảo cho người ở trong khi gặp hoả hoạn thì đi ra các lối thoát được dễ dàng, số lượng lối thoát nạn từ gian sản xuất chính và phụ không nhỏ hơn 2, cho phép chỉ đặt 1 cửa đi từ gian sản xuất chính ở bất kỳ tầng nào ra lối thoát nạn với điều kiện sau: - Diện tích sàn nhỏ hơn 100m2 và bố trí thuộc loại A, B và C - Diện tích sàn nhỏ hơn 200m2 và bố trí thuộc loại D và Đ - Còn đối với nhà sản xuất phụ thì tính theo số người tập trung không quá 50 người. Khoảng cách từ chỗ làm việc xa nhất đến lối ra ngoài hay vào buồng thang tuỳ theo loại nguy hiểm về hoả hoạn và bậc chịu lửa của nhà Cửa thoát nạn phải mở ra ngoài. Ngoài ra còn có các quy định về khoảng cách giữa hai nhà, công trình và kho có mái, việc này được quy định theo bậc chịu lửa của một công trình hay kho thuộc loại sản xuất nguy hiểm nhất. 3.5.2 Vệ sinh công nghiệp Quy hoạch nhà cửa và công trình theo phương ánh sáng và hướng gió chủ đạo phải đảm bảo chiếu sáng và thông gió tự nhiên, tránh được tia mặt trời. Hướng gió chính của hoa gió và đường trục của nhà hình chữ nhật thành một góc 900; 60-900. Trục nhà bố trí theo hướng đông tây. Hoa giã Những gian nóng, bụi, khí thải cần bố trí ở phía tường ngoài của nhà, ®ịnh mức tối thiểu về diện tích sản xuất cho một đầu người theo yêu cầu vệ sinh công nghiệp như bảng sau: Bảng 1 Các chỉ tiêu Các định mức Diện tích cho một công nhân tại các gian sản xuất 4,5 m2 Thể tích cho một công nhân tại các gian sản xuất 15 m3 Diện tích cho một người làm việc ở phòng kỹ thuật 5 m2 Diện tích cho một người làm việc ở văn phòng 3,5 m2 Tại các xí nghiệp sửa chữa, nhà xưởng thường bố trí hai hệ thống thoát nước: Nước thải công nghiệp và nước thải sinh hoạt. Nước thải công nghiệp ở bộ phận tháo rửa trước khi dẫn vào hệ thống thoát chung phải được làm sạch. Nước dùng cho sinh hoạt lấy theo tiêu chuẩn 45 lít cho 1 công nhân ở bộ phận nóng và 25 lít cho 1 công nhân ở các bộ phận khác. Ch­¬ng 4 tÝnh to¸n c«ng nghÖ cho c¬ së s¶n xuÊt 4.1 X ¸c ®Þnh ch­¬ng tr×nh s¶n xuÊt 4.1.1 LuËn chøng kinh tÕ kü thuËt a. Chøc n¨ng, nhiÖm vô vµ ph¹m vi phôc vô Theo quy ®Þnh chøc n¨ng nhiÖm vô cña c¬ së s¶n xuÊt trong ngµnh c¬ khÝ lµ söa ch÷a, l¾p r¸p c¸c chi tiÕt m¸y, côm tæng thµnh, b¶o d­ìng ®Þnh kú, söa ch÷a lín c¸c lo¹i ph­¬ng tiÖn: « t«, c¸c lo¹i m¸y x©y dùng, c¸c thiÕt bÞ, ®éng c¬ l¾p trªn ®Çu m¸y theo ®Þnh ng¹ch söa ch÷a lín, trung tu, ®¹i tu...§ång thêi cßn ph¶i s¶n xuÊt c¸c phô tïng thay thÕ phô vô c«ng t¸c söa ch÷a cña c¬ së s¶n xuÊt. Ph¹m vi phôc vô lµ phôc vô cho tÊt c¶ c¸c ph­¬ng tiÖn trong khu vùc thuéc ph¹m vi b¸n kÝnh 150- 200km. b. LËp luËn vÒ c«ng suÊt thiÕt kÕ cña c¬ së s¶n xuÊt trong ngµnh c¬ khÝ * Sè l­îng ph­¬ng tiÖn trong t­¬ng lai C«ng suÊt cña c¬ së s¶n xuÊt phô thuéc vµo sè l­îng ph­¬ng tiÖn hiÖn cã trªn thÞ tr­êng, møc ®é gia t¨ng ph­¬ng tiÖn, biÕt sè l­îng ph­¬ng tiÖn thanh lý hµng n¨m Atl = Ahc + Agt - Ab® (4-1) Atl - Sè ph­¬ng tiÖn sÏ cã trong t­¬ng lai, (Ph­¬ng tiÖn); Ahc - Sè ph­¬ng tiÖn hiÖn cã, t¹i thêi ®iÓm hiÖn t¹i, ch­a ch¾c ®· trïng víi thêi ®iÓm b¾t ®Çu kh¶o s¸t, (Ph­¬ng tiÖn); Agt - Sè ph­¬ng tiÖn gia t¨ng so víi mèc kh¶o s¸t, (Ph­¬ng tiÖn); Ab® - Sè ph­¬ng tiÖn bá ®i, tÝnh tõ mèc b¾t ®Çu kh¶o s¸t tíi mèc kÕt thóc qu¸ tr×nh kh¶o s¸t, (Ph­¬ng tiÖn); Sè l­îng ph­¬ng tiÖn gia t¨ng ®­îc x¸c ®Þnh trªn c¬ së ph©n tÝch thèng kª vÒ møc ®é t¨ng tr­ëng cña c¸c thêi kú tr­íc, ®ã lµ nh÷ng n¨m gÇn ®©y nhÊt tÝnh tõ mèc b¾t ®Çu kh¶o s¸t. Ng­êi ta cßn cã thÓ x¸c ®Þnh sè l­îng ph­¬ng tiÖn trong t­¬ng lai b»ng ph­¬ng ph¸p ngo¹i suy. Thùc chÊt cña ph­¬ng ph¸p nµy lµ c¨n cø vµo nghiªn cøu ®Ó dù b¸o gi¸ trÞ cña nã vµo thêi ®iÓm cÇn thiÕt trong t­¬ng lai. TÝnh sè ph­¬ng tiÖn sÏ cã trong t­¬ng lai theo c«ng thøc: Atl =p t-1 . Ahc (4-2) Trong ®ã P - HÖ sè gia t¨ng b×nh qu©n hµng n¨m cña ph­¬ng tiÖn; t - Sè n¨m kÓ tõ n¨m mèc kh¶o s¸t tíi thêi ®iÓm kh¶o s¸t; HÖ sè gia t¨ng hµng n¨m P ®­îc x¸c ®Þnh: (4-3) AH - Sè l­îng ph­¬ng tiÖn cã ë n¨m mèc khëi ®Çu ®­îc kh¶o s¸t. Trong c¬ së s¶n xuÊt cña ngµnh c¬ khÝ th× viÖc tÝnh to¸n nhu cÇu söa ch÷a lín (SCL), b¶o d­ìng ®Þnh kú ph­¬ng tiÖn lµ rÊt quan träng v× ®ã lµ mét nguån c«ng viÖc æn ®Þnh, th­êng xuyªn cña c¬ së. Ngo¹i trõ nhµ m¸y l¾p r¸p, chÕ t¹o th× tÝnh to¸n khèi l­îng c«ng viÖc cã nh÷ng kh¸c biÖt. ë ®©y tÝnh ®Õn nhu cÇu SCL cho mét c¬ së söa ch÷a lín. * X¸c ®Þnh nhu cÇu SCL ph­¬ng tiÖn C¨n cø vµo sè l­îng ph­¬ng tiÖn cã trong t­¬ng lai, c¨n cø vµo hµnh tr×nh km ph­¬ng tiÖn ch¹y hµng n¨m, c¨n cø vµo sè l­îng ph­¬ng tiÖn cÇn ph¶i SC trªn mét triÖu km ph­¬ng tiÖn ch¹y. Tõ ®ã x¸c ®Þnh ®ù¬c nhu cÇu SCL ph­¬ng tiÖn theo c«ng thøc : (Ph­¬ng tiÖn); (4-4) Trong ®ã: Np - Nhu cÇu SCL ph­¬ng tiÖn cho tõng kiÓu, lo¹i ph­¬ng tiÖn cã trong khu vùc, (ph­¬ng tiÖn) ; Ln - Qu·ng ®­êng ph­¬ng tiÖn ch¹y hµng n¨m (km); Rk - Sè l­îng ph­¬ng tiÖn cÇn SCL, tÝnh trªn 106 km ph­¬ng tiÖn ch¹y trªn ®­êng hoÆc thêi gian quy ®æi t­¬ng øng nÕu thiÕt bÞ n»m mét chç (c¸c thiÕt bÞ n©ng ch¼ng h¹n); Ngoµi ra, nhu cÇu SCL cßn ®­îc x¸c ®Þnh theo c«ng thøc : Np = Atl . Kp (4-5) Kp - HÖ sè SCL ph­¬ng tiÖn hµng n¨m cho tõng kiÓu, lo¹i ph­¬ng tiÖn; (4-6) nK - Tæng sè thêi gian SC trong mét ®êi ph­¬ng tiÖn, (ngµy); na - Tuæi thä hay thêi gian khÊu hao cña ph­¬ng tiÖn, (n¨m - ph¶i ®æi ra ngµy); HoÆc (4-7) L®t - §Þnh ng¹ch SCL ph­¬ng tiÖn (qu·ng ®­êng xe ®¹i tu) ( 150 000 - 200 000km ) Sau khi x¸c ®Þnh ®­îc nhu cÇu SCL th× c¨n cø vµo ®ã ®Ó x¸c ®Þnh nhu cÇu SCL tæng thµnh cña ph­¬ng tiÖn theo c«ng thøc tÝnh to¸n nh­ sau: Nptt = Np . Ktt (4-8) Trong ®ã: Nptt - Nhu cÇu SCL tæng thµnh theo tõng lo¹i. Np - Nhu cÇu SCL toµn bé ph­¬ng tiÖn Ktt - HÖ sè hiÖu chØnh cña tæng thµnh. §èi víi SCL ®éng c¬, ®éng c¬ l¾p trªn ph­¬ng tiÖn lµ « t« cã thÓ x¸c ®Þnh 1 sè hÖ sè Ktt nh­ sau: §éng c¬ l¾p trªn xe « t« du lÞch Ktt = 0,6 §éng c¬ l¾p trªn xe « t« t¶i Ktt = 0,4 * X¸c ®Þnh c«ng suÊt cña c¬ së s¶n xuÊt thiÕt kÕ N = Np1 . K1 + Np2 .K2 + ... + Np1 . Kn (4-9) Trong ®ã: N - C«ng suÊt cña c¬ së s¶n xuÊt cÇn thiÕt kÕ tÝnh theo ph­¬ng tiÖn tiªu chuÈn, (ph­¬ng tiÖn) ; i - Sè m¸c, lo¹i ph­¬ng tiÖn; Npi - Nhu cÇu SCL ph­¬ng tiÖn theo tõng m¸c, lo¹i ph­¬ng tiÖn (i = 1,n) Ki - HÖ sè quy ®æi cña 1 lo¹i m¸c, kiÓu ph­¬ng tiÖn thø i ra ph­¬ng tiÖn tiªu chuÈn, Ki ®­îc tÝnh theo c«ng thøc sau: (4-10) Víi: ti - §Þnh møc giê c«ng SCL cho 1 m¸c, lo¹i ph­¬ng tiÖn, giê; t - §Þnh møc giê c«ng SCL cho 1 ®Çu ph­¬ng tiÖn tiªu chuÈn, (giê). Së dÜ ng­êi ta quy ®æi ra ph­¬ng tiÖn tiªu chuÈn ®Ó dÔ tÝnh to¸n. §ång thêi ®Ó dÔ ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ kinh tÕ cña c¬ së s¶n xu©t, ®ång thêi so s¸nh hiÖu qu¶ kinh tÕ gi÷a c¸c c¬ së s¶n xuÊt, xÝ nghiÖp, nhµ x­ëng SCL kh¸c víi nhau 4.1.2 Lùa chän ch­¬ng tr×nh s¶n xuÊt cho c¬ së s¶n xuÊt Khi lùa chän ch­¬ng tr×nh s¶n xuÊt (hay qu¸ tr×nh c«ng nghÖ) cho c¬ së s¶n xuÊt cÇn thiÕt kÕ th× ng­êi ta ph¶i c¨n cø vµo nhiÖm vô cña c¬ së s¶n xuÊt nh­: C«ng suÊt cña c¬ së, ®èi t­îng SC, ®iÒu kiÖn trang thiÕt bÞ vµ cung cÊp nguyªn vËt liÖu vµ phô tïng phôc vô cho c«ng t¸c SC C¸c ph­¬ng ph¸p SCL ph­¬ng tiÖn: SC tõng ph­¬ng tiÖn vµ SC b»ng thay thÕ tæng thµnh * SC tõng ph­¬ng tiÖn - ¦u ®iÓm : + SC ®­îc cho nhiÒu m¸c kiÓu ph­¬ng tiÖn + DÔ tæ chøc qu¸ tr×nh c«ng nghÖ - Nh­îc ®iÓm: + Thêi gian söa ch÷a ph­¬ng tiÖn dµi + ChÊt l­îng ph­¬ng tiÖn söa ch÷a kh«ng cao + Khã ¸p dông cho viÖc c¬ giíi ho¸ vµ d©y truyÒn ho¸ s¶n xuÊt. + Gi¸ thµnh söa ch÷a cao. * Ph­¬ng ph¸p söa ch÷a b»ng thay thÕ tæng thµnh. Sau khi söa ch÷a toµn bé tæng thµnh trªn ph­¬ng tiÖn kh«ng ph¶i lµ tæng thµnh nguyªn cña ph­¬ng tiÖn cò mµ lµ c¸c tæng thµnh ®­îc thay thÕ tõ kho dù tr÷ tæng thµnh. - ­u ®iÓm: + Thêi gian ph­¬ng tiÖn n»m söa ch÷a t¹i c¬ së ng¾n v× thêi gian söa ch÷a chØ phô thuéc vµo thêi gian söa ch÷a khung ph­¬ng tiÖn vµ thêi gian th¸o l¾p c¸c tæng thµnh lªn, xuèng ph­¬ng tiÖn + ChÊt l­îng söa ch÷a cao v× cã thÓ chuyªn m«n ho¸ trong c«ng t¸c söa ch÷a vµ cã thÓ tæ chøc ph­¬ng ph¸p söa ch÷a tæng thµnh theo ph­¬ng ph¸p c¬ giíi ho¸ theo d©y chuyÒn. + Thùc hiÖn ph­¬ng ph¸p nµy chiÕm diÖn tÝch nhá h¬n so víi ph­¬ng söa ch÷a tõng ph­¬ng tiÖn. - Nh­îc ®iÓm: + §èi t­îng söa ch÷a ph¶i Ýt m¸c kiÕu ph­¬ng tiÖn. + Ph¶i cã tæng thµnh dù tr÷ hay vèn l­u ®éng ®Ó mua c¸c tæng thµnh dù tr÷ + Khi ¸p dông ph­¬ng ph¸p nµy c¬ së s¶n xuÊt ph¶i cã ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt tèt vµ ®iÒu kiÖn cung cÊp nguyªn vËt liÖu, phô tïng söa ch÷a tèt - ¸p dông: + Quy m« lín + §èi t­îng söa ch÷a Ýt m¸c kiÓu ph­¬ng tiÖn. H×nh thøc tæ chøc söa ch÷a: t¹i chç hoÆc theo d©y truyÒn * Söa ch÷a t¹i chç: ph­¬ng tiÖn n»m nguyªn vÞ trÝ. - ¦u ®iÓm: + DiÖn tÝch nhµ x­ëng nhá, thiÕt bÞ ®¬n gi¶n, nhÞp s¶n xuÊt kh«ng yªu cÇu chÆt chÏ + DÔ tæ chøc s¶n xuÊt nhiÒu c«ng viÖc - Nh­îc ®iÓm : + VËn chuyÓn tæng thµnh ®Ó SC khã kh¨n + N¨ng suÊt lao ®éng thÊp * H×nh thøc SC theo d©y truyÒn §èi t­îng SC ®­îc di chuyÓn trong qu¸ tr×nh SC theo d©y truyÒn. ¸p dông h×nh thøc nµy cã thÓ di chuyÓn liªn tôc hay gi¸n ®o¹n - ¦u ®iÓm: + N¨ng suÊt lao ®éng cao + Thêi gian SC nhanh + VËn chuyÓn c¸c tæng thµnh dÔ dµng - Nh­îc ®iÓm : + DiÖn tÝch nhµ x­ëng lín + Khã ®ång bé ho¸ c¸c kh©u trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt + CÇn cã trang thiÕt bÞ hiÖn ®¹i KL: H×nh thøc SC t¹i chç thÝch øng víi ph­¬ng ph¸p SC tõng ph­¬ng tiÖn, cßn h×nh thøc SC d©y truyÒn thÝch hîp víi ph­¬ng ph¸p SC thay thÕ tæng thµnh 4. 1.3 C¬ cÊu tæ chøc cña c¬ së s¶n xuÊt Ph¶i tÝnh to¸n ¬ cÊu tæ chøc cña nhµ m¸y sao cho phï hîp víi c«ng nghÖ mµ c¬ së s¶n xuÊt ®· lùa chän, phï hîp víi quy tr×nh x¶n xuÊt, phï hîp víi c¸c quy ®Þnh vÒ tæ chøc lao ®éng vµ tiÒn l­¬ng cña nhµ n­íc ®èi víi c¸c doanh nghiÖp C¸c phßng ban gåm cã: Phßng kÕ ho¹ch Phßng kü thuËt Phßng kÕ to¸n, tµi vô Phßng tæ chøc lao ®éng tiÒn l­¬ng Phßng kiÓm tra chÊt l­îng s¶n phÈm : KCS Phßng hµnh chÝnh qu¶n trÞ Phßng vËt t­ Phßng y tÕ Phßng b¶o vÖ L·nh ®¹o cña nhµ m¸y cã: 1 gi¸m ®èc vµ 3 phã gi¸m ®èc phô tr¸ch : + Kü thuËt + Hµnh chÝnh + Kinh doanh , kÕ to¸n C¸c ph©n x­ëng s¶n xuÊt chÝnh gåm cã : Ph©n x­ëng SC tæng thµnh: §éng c¬, gÇm Ph©n x­ëng SC th©n xe cã nhiÖm vô SC khung xe, thïng xe, ca bin Ph©n x­ëng c¬ khÝ vµ phôc håi: Gia c«ng c¬ khÝ ®Ó x¶n xuÊt c¸c phô tïng, phôc håi c¸c chi tiÕt Ph©n x­ëng gia c«ng nãng: Cã nhiÖm vô ®óc kim lo¹i ®en, kim lo¹i mÇu, rÌn n¾n SC c¸c dÇm cÇu, s¶n xuÊt nhÝp Ph©n x­ëng c¬ ®iÖn: SC duy tu c¸c thiÕt bÞ, s¶n xuÊt dao cô vµ ®å gi¸ 4.1.4 ChÕ ®é lµm viÖc vµ c¸c quü thêi gian Chế độ làm việc của cơ sở xác định bằng số ngày làm việc trong năm, số lượng ca kíp trong một ngày, thời gian làm việc một ca. Thông thường ở các phân xưởng làm việc một ca nhưng đôi khi cũng có các phân xưởng làm việc hai ca để tận dụng thiết bị máy móc hay theo yêu cầu của quy trình công nghệ. Số ngày làm việc hàng năm là số ngày trong một năm trừ các ngày chủ nhật và nghỉ lễ, Tết. Quỹ thời gian chia thành quỹ danh nghĩa và quỹ thực tế. Quỹ thời gian danh nghĩa là tổng số giờ làm việc tính theo số ngày làm việc hàng năm. Quỹ thời gian thực tế là thời gian làm việc thực tế của công nhân trừ số ngày nghỉ phép năm và nghỉ việc vì lý do chính đáng. Số lượng công nhân thực tế tính theo quỹ thời gian danh nghĩa còn dựa vào quỹ thời gian thực tế để tính số lượng công nhân danh nghĩa. Quỹ thời gian danh nghĩa của công nhân được tính theo công thức: fdn = [365-(52.2+ 9)] .tc; Giờ công Trong đó: fdn - Quỹ thời gian danh nghĩa; 365 – Số ngày trong một năm; 52 – Số ngày nghỉ vào thứ bảy và chủ nhật trong năm; 9 – Số ngày nghỉ lễ tết (Tết dương lịch 1; Quốc tế lao động 1; 30-4 1; Giỗ tổ Hùng Vương 1; Nghỉ Quốc Khánh 1; Tết nguyên đán 4). tc – Thời gian làm việc trong một ca, 8 giê Quỹ thời gian thực tế của công nhân: ftt = [365-(52.2+9+10)] .tc.b Trong đó: ftt - Quỹ thời gian thực tế, giờ công; 10 – Số ngày nghỉ phép; b - Hệ số kể đến sự vắng mặt của công nhân vì những lý do chính đáng ( nghỉ ốm, hội họp, học tập, nghỉ đẻ…), b = 0,95-0,97. Quỹ thời gian của một vị trí làm việc: fvt = [365-(52.2+ 9)] .tc.m.y Trong đó: fvt- Quỹ thời gian của một vị trí làm việc, giờ công; m – Số công nhân cùng làm việc tại một vị trí; y – Số ca kíp làm việc trong ngày. Quỹ thời gian làm việc thực tế hàng năm của thiết bị ftb = [365-(52.2+ 9)] .tc.ho.y Trong đó: ftb – Quỹ thời gian làm việc thực hằng năm của thiết bị, giờ công; ho – Hệ số sử dụng thiết bị theo thời gian. 4.1.5 TÝnh khèi l­îng lao ®éng hµng n¨m Khèi l­îng lao ®éng hµng n¨m cña c¬ së s¶n xuÊt lµ l­îng lao ®éng cÇn thiÕt ®Ó hoµn thµnh ch­¬ng tr×nh s¶n xuÊt. Khèi l­îng lao ®éng ®­îc tÝnh lµ giê hay giê c«ng. Khèi l­îng lao ®éng s¶n xuÊt hµng n¨m ®­îc x¸c ®Þnh trªn c¬ së ch­¬ng tr×nh s¶n xuÊt cña xÝ nghiÖp vµ ®­îc ®Þnh møc lao ®éng cho 1 lÇn SC lín ph­¬ng tiÖn tiªu chuÈn Khèi l­îng lao ®éng cña c¬ së s¶n xuÊt ®­îc x¸c ®Þnh theo c«ng thøc sau: T = N . t . Kn . Kc ( ng­êi . giê ) Trong ®ã : T - Khèi l­îng lao ®éng hµng n¨m cña c¬ së s¶n xuÊt N - C«ng suÊt cña nhµ m¸y hay ch­¬ng tr×nh s¶n xuÊt cña c¬ së s¶n xuÊt theo ®Çu xe tiªu chuÈn t- §Þnh møc giê c«ng cho 1 ®Çu ph­¬ng tiÖn tiªu chuÈn. Kc - HÖ sè hiÖu chØnh khèi l­îng lao ®éng theo kÕt cÊu cña ch­¬ng tr×nh s¶n xuÊt Kn: HÖ sè hiÖu chØnh khèi l­îng lao ®éng theo kÕt cÊu cña ch­¬ng tr×nh s¶n xuÊt. Cã thÓ tÝnh Kn theo ph­¬ng ph¸p ngo¹i suy nh­ sau: Kn = Kn2 + ( Kn1 – Kn 2 ) Víi: N - Sè ph­¬ng tiÖn thùc tÕ Kn2 - C«ng suÊt lín h¬n c«ng suÊt c¬ së thiÕt kÕ Kn1 - C«ng suÊt nhá h¬n c«ng suÊt cña c¬ së thiÕt kÕ HÖ sè hiÖu chØnh khèi l­îng lao ®éng cña nhµ m¸y theo kÕt cÊu cña ch­¬ng tr×nh s¶n xuÊt, nã phô thuéc vµo tØ sè gi÷a sè l­îng ph­¬ng tiÖn SC trªn sè l­îng tæng thµnh SC TØ lÖ gi÷a sè l­îng ph­¬ng tiÖn vµ sè l­îng tæng thµnh HÖ sè Kc X¨ng DÇu 1:0 1,0 1,0 1:0.5 0,98 0,97 1:1 0,96 0,94 1:1,5 0,94 0,92 1:2 0,93 0,91 Khi tÝnh to¸n x¸c ®Þnh khèi l­îng lao ®éng cho xÝ nghiÖp thiÕt kÕ th× viÖc quan träng ®Çu tiªn lµ ph¶i lùa chän ®Þnh møc lao ®éng cho 1 ph­¬ng tiÖn ( T ). Khi x¸c ®Þnh T ng­êi ta cã thÓ x¸c ®Þnh b»ng 2 ph­¬ng ph¸p: dùa vµo sè liÖu thèng kª cña xÝ nghiÖp t­¬ng tù hay x¸c ®Þnh theo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt b»ng ph­¬ng ph¸p bÊm giê chôp ¶nh §Þnh møc lao ®éng cho 1 ph­¬ng tiÖn SC ®­îc ph©n bè cho c¸c phÇn viÖc Sau khi ®· ®­îc x¸c ®Þnh khèi l­îng lao ®éng cho mét ph­¬ng tiÖn cña nhµ m¸y th× ta ph¶i x¸c ®Þnh khèi l­îng lao ®éng phô (khèi l­îng lao ®éng phôc vô cho s¶n xuÊt cña nhµ m¸y) = 5¸ 6 % khèi l­îng lao ®éng s¶n xuÊt chÝnh Tp = ( 0,05 ¸ 0,06 ) T X¸c ®Þnh khèi l­îng lao ®éng tù s¶n tù tiªu tstt = 29 % T Khèi l­îng lao ®éng phô thuéc, khèi l­îng lao ®éng tù s¶n tù tiªu ®­îc ph©n bè cho c¸c phÇn viÖc theo tØ lÖ tïy thuéc vµo yªu cÇu cô thÓ cña tõng lo¹i c¬ së s¶n xuÊt *Khèi l­îng lao ®éng chung cña nhµ m¸y trong n¨m Tå = T + Tp + Ttstt 4.2 X¸c ®Þnh nhu cÇu vÒ nh©n lùc vµ thiÕt bÞ 4.2.1 X¸c ®Þnh nhu cÇu vÒ nh©n lùc a. X¸c ®Þnh sè l­îng c«ng nh©n s¶n xuÊt Dùa vµo khèi l­îng lao ®éng cña c¬ së vµ thêi gian lao ®éng danh nghÜa, thùc tÕ cña c«ng nh©n trong n¨m Sè l­îng c«ng nh©n s¶n xuÊt Psx = (ng­êi) Sè l­îng c«ng nh©n thùc tÕ Ptt = (ng­êi) * Ng­êi ta tÝnh sè l­îng c«ng nh©n s¶n xuÊt ®Ó biÕt muèn hoµn thµnh ch­¬ng tr×nh s¶n xuÊt cña nhµ m¸y th× cÊn sè ng­êi cã mÆt th­êng xuyªn lµ bao nhiªu? §ång thêi dùa vµo ®ã ®Ó tÝnh c¸c phÇn tiÕp theo VÝ dô: TÝnh sè vÞ trÝ s¶n xuÊt, diÖn tÝch c¸c gian s¶n xuÊt, tÝnh ®­îc nhu cÇu tiªu hao vÒ ®éng lùc cho xÝ nghiÖp Ph¶i tÝnh sè l­îng c«ng nh©n theo danh s¸ch lµ x¸c ®Þnh cÇn tuyÓn dông cho nhµ m¸y, ®Ó võa thùc hiÖn ®uîc ch­¬ng tr×nh s¶n xuÊt cña nhµ m¸y, võa th­c hiÖn c¸c chÝnh s¸ch cña nhµ n­íc ®èi víi ng­êi lao ®éng - X¸c ®Þnh bËc thî b×nh qu©n Rbq = Trong ®ã : Pi : Sè l­îng c«ng nh©n theo tõng lo¹i bËc thî cña nhµ m¸y Ri: BËc thî theo tõng lo¹i b. X¸c ®Þnh sè l­îng c¸c bé gi¸n tiÕp ( 8¸ 15) % sè l­îng c«ng nh©n s¶n xuÊt 4.2.2 X¸c ®Þnh sè l­îng thiÕt bÞ cña nhµ m¸y a. X¸c ®Þnh sè l­îng thiÕt bÞ cña c¸c gian s¶n xuÊt chÝnh trong nhµ m¸y Bao gåm c¸c lo¹i sau: - ThiÕt bÞ phôc vô cho c«ng viÖc th¸o l¾p ph­¬ng tiÖn - ThiÕt bÞ phôc vô cho c«ng t¸c gia c«ng c¬ khÝ (m¸y c«ng cô ) - ThiÕt bÞ phôc vô cho c«ng t¸c phôc håi nh­ hµn, m¹, phun kim lo¹i - ThiÕt bÞ phôc vô cho c«ng t¸c gia c«ng nãng C«ng thøc x¸c ®Þnh: Xtb = ( chiÕc ) Xtb: Sè l­îng thiÕt bÞ theo tõng lo¹i Tn: Khèi l­îng lao ®éng cña c«ng viÖc cÇn sö dông thiÕt bÞ trong n¨m ftb: Thêi gian lµm viÖc cña trang thiÕt bÞ trong n¨m ChØ tÝnh to¸n thiÕt bÞ chÝnh trong ph©n x­ëng s¶n xuÊt cßn c¸c thiÕt bÞ c«ng nghÖ kh¸c vµ ®å nghÒ phôc vô söa ch÷a chän tïy theo c«ng viÖc vµ theo tiªu chuÈn. b. X¸c ®Þnh sè vÞ trÝ lµm viÖc Th­êng x¸c ®Þnh cho c¸c vÞ trÝ l¾p r¸p ph­¬ng tiÖn hoÆc tæng thµnh Xvt = Tvt: Khèi l­îng lao ®éng thùc hiÖn hµng n¨m trªn vÞ trÝ m: Sè c«ng nh©n ®ång thêi lµm viÖc trªn vÞ trÝ fvt : Sè thêi gian lµm viÖc cña1 vÞ trÝ trong n¨m 4.3 TÝnh to¸n ®éng lùc cho c¬ së s¶n xuÊt 4.3.1 TÝnh l­îng h¬i nÐn . L­îng h¬i nÐn trong nhµ m¸y SC dßng phôc vô cho c¸c gian s¶n xuÊt lèp, th¸o röa, l¾p ghÐp, phun s¬n , m¹ phun kim lo¹i. L­îng khÝ nÐn dïng chung cho c¬ së s¶n xuÊt ®­îc x¸c ®Þnh: Qhn = ft. Qt ( m3 ) Trong ®ã : Qhn - L­îng h¬i nÐn cÇn thiÕt cho c¬ së s¶n xuÊt Qt - L­îng h¬i nÐn cÇn tiªu hao cho c¬ së s¶n xuÊt trong 1h ( m3/ h ) ft - Thêi gian lµm viÖc cña c¸c thiÕt bÞ dïng khÝ nÐn trong 1 n¨m (h) Qt = åqt . Xt (m3/h ) qt: C«ng suÊt tiªu thô khÝ nÐn cña 1 thiÕt bÞ ( m3/h ) Xt: L­îng thiÕt bÞ dïng khÝ nÐn 4.3.2. TÝnh l­îng ®iÖn n¨ng tiªu thô cho c¬ së s¶n xuÊt - TÝnh theo c«ng suÊt cña nhµ m¸y Wtb = WN . N . fdn (kw.h ) WN - L­îng ®iÖn n¨ng tiªu thô cña c¬ së s¶n xuÊt tÝnh cho 1 ®Çu ph­¬ng tiÖn tiªu chuÈn (0,94kw) -TÝnh theo thùc tÕ tiªu thô Wtb = å Wt - ft . Xt (kw .l ) Wt - C«ng suÊt ®iÖn tiªu thô cña thiÕt bÞ ft - Thêi gian lµm viÖc cña thiÕt bÞ trong n¨m Xt - Sè l­îng thiÕt bÞ cïng lo¹i *§iÖn n¨ng dïng cho chiÕu s¸ng C¸ch 1: TÝnh theo diÖn tÝch cÇn chiÕu s¸ng vµ tiªu chuÈn chiÕu s¸ng cho 1 ®¬n vÞ diÖn tÝch (w/m2) Wcs = å F. Pcs . fcs ( kw. h ) Trong ®ã: Wcs - L­îng ®iÖn dïng chiÕu s¸ng cho c¬ së s¶n xuÊt F - DiÖn tÝch chiÕu s¸ng fcs - Tiªu chuÈn ®iÖn chiÕu s¸ng cho 1 m2 (5 ¸ 20w/m2 ) C¸ch 2: TÝnh theo l­îng ®iÖn dïng cho c¸c thiÕt bÞ Wcs= 20% Wtb 4.3.3 TÝnh to¸n l­îng n­íc tiªu thô N­íc dïng ®Ó röa ph­¬ng tiÖn, sinh ho¹t, röa nÒn nhµ, vÖ sinh cèng r·nh, n­íc dïng cho c¸c bÖ thö nghiÖm ®éng c¬ a. N­íc dïng cho röa ph­¬ng tiÖn Qpt = qpt . N . hhh Trong ®ã : qrx - Tiªu chuÈn n­íc cho 1 lÇn röa ph­¬ng tiÖn hhh - HÖ sè hao hôt ( hh2 = 1,25 ) b. N­íc dïng cho röa chi tiÕt tæng thµnh Qrct = 2 Qpt (m3 ) c. L­îng n­íc dïng cho t¾m giÆt cña c«ng nh©n Qtg = qtg . psx . Dlv (m3 ) qtg - Tiªu chuÈn n­íc t¾m giÆt cho 1 c«ng nh©n s¶n xuÊt trong 1 ngµy, (40 l/ ngµy ) psx - Sè l­îng c«ng nh©n s¶n xuÊt cña nhµ m¸y trong ngµy Dlv - Thêi gian lµm viÖc cña nhµ m¸y trong n¨m (ngµy ) d. L­îng n­íc dïng ®Ó vÖ sinh c«ng nghiÖp röa nÒn nhµ, cèng r·nh Qrn = 0,85 Qtg e. L­îng n­íc dïng cho bÖ thö nghiÖm ®éng c¬ Qtn = gb . ftn . Ktn . Xtn (m3 ) Trong ®ã : gb - L­îng n­íc tiªu thô cho 1 bÖ thô (m3/h ) ftn - Thêi gian lµm viÖc cña bÖ thö trong n¨m Ktn - HÖ sè lµm viÖc kh«ng ®ång ®Òu cña c¸c bÖ thö (0,8 ¸ 0,9 ) Xtn - Sè bÖ thö nghiÖm cña nhµ m¸y gb = (m3/h ) c - H»ng sè cña hÖ thèng lµm m¸t (0,28 ) h - NhiÖt trÞ cña nguyªn liÖu qg- L­îng nhiªn liÖu tiªu thô cña ®éng c¬/ 1h t1 - NhiÖt ®é n­íc lµm m¸t ®éng c¬ (85 ¸ 95 ) % t2 - NhiÖt ®é cña n­íc ®­a vµo ®éng c¬ ch­¬ng 5 Bè trÝ mÆt b»ng nhµ x­ëng 5.1 Quy ho¹ch mÆt b»ng nhµ x­ëng Quy ho¹ch mÆt b»ng nhµ x­ëng thùc chÊt lµ gi¶i quyÕt mèi quan hÖ gi÷a tæ chøc s¶n xuÊt víi kiÕn tróc – x©y dùng. Gi÷a c«ng nghÖ s¶n xuÊt, tæ chøc lao ®éng vµ gi¶i ph¸p mÆt b»ng nhµ x­ëng cã mèi quan hÖ chÆt chÏ dùa trªn nh÷ng c¬ së cã tÝnh nguyªn t¾c nhÊt ®Þnh. 5.1.1 C¸c bé phËn chøc n¨ng cña nhµ c«ng nghiÖp C¸c ph©n x­ëng s¶n xuÊt, tïy thuéc vµo c«ng nghÖ s¶n xuÊt cña tõng c¬ së s¶n xuÊt th­êng cã c¬ cÊu mÆt b»ng kh¸c nhau. C¨n cø vµo ®Æc ®iÓm chøc n¨ng phôc vô s¶n xuÊt trong d©y chuyÒn, c¬ cÊu mÆt b»ng cña nhµ x­ëng mét tÇng (vµ c¶ nhiÒu tÇng) th­êng bao gåm c¸c bé phËn chøc n¨ng nh­ sau: - Bé phËn s¶n xuÊt chÝnh: Lµ nh÷ng bé phËn s¶n xuÊt chñ yÕu t¹o ra c¸c b¸n thµnh phÈm hay thµnh phÈm cÇn thiÕt trong d©y chuyÒn s¶n xuÊt cña c¬ së s¶n xuÊt. Nã th­êng chøa ®ùng trong ®ã c¸c thµnh phÇn chÝnh cña d©y chuyÒn s¶n xuÊt ph©n x­ëng. Bé phËn s¶n xuÊt chÝnh cã thÓ tõ mét hay mét sè d©y chuyÒn nh¸nh hîp thµnh VÝ dô: Trong x­ëng c¬ khÝ l¾p r¸p, bé phËn s¶n xuÊt chÝnh ®­îc hîp thµnh tõ c¸c d©y chuyÒn gia c«ng chi tiÕt (nhá, trung b×nh, lín) vµ d©y truyÒn l¾p r¸p Tïy theo lo¹i s¶n xuÊt mµ bé phËn nµy cã thÓ s¹ch sÏ, b×nh th­êng hay cã thÓ ph¸t sinh ®éc h¹i, ch¸y næ. - Bé phËn phô trî s¶n xuÊt Lµ nh÷ng bé phËn s¶n xuÊt cã chøc n¨ng hç trî cho d©y truyÒn s¶n xuÊt chÝnh hay c¸c bé phËn s¶n xuÊt kh¸c cña ph©n x­ëng, tÝnh ®a r¹ng cña chóng rÊt lín. - Bé phËn cung cÊp n¨ng l­îng vµ phôc vô kü thuËt Th­êng bao gåm c¸c tr¹m ®iÒu hµnh ®iÖn, khÝ nÐn, h¬i n­íc...®Ó ®¶m b¶o cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt cña x­ëng. - Kho chøa Cã chøc n¨ng b¶o qu¶n nguyªn vËt liÖu, b¸n thµnh phÈm...®Ó phôc vô trùc tiÕp cho c¸c bé phËn kh¸c cña d©y chuyÒn s¶n xuÊt. - Bé phËn qu¶n lý – phôc vô sinh ho¹t Bé phËn nµy cã chøc n¨ng qu¶n lý hµnh chÝnh, s¶n xuÊt, phôc vô kü thuËt, phôc vô sinh ho¹t hµng ngµy cña nh÷ng ng­êi lµm viÖc trong nhµ x­ëng 5.1.2 C¸c ph­¬ng h­íng quy ho¹ch mÆt b»ng nhµ x­ëng D©y truyÒn s¶n xuÊt cña nhµ x­ëng 1 tÇng th­êng ®­îc bè trÝ trªn mÆt ph¼ng n»m ngang: cã thÓ theo ph­¬ng däc, ph­¬ng ngang hoÆc kÕt hîp. Do ®ã mÆt b»ng nhµ x­ëng th­êng cã c¸c d¹ng vu«ng, ch÷ nhËt, ch÷ L, ch÷ U, i Mçi lo¹i ®Òu cã ­u nh­îc ®iÓm riªng song nªn chän nh÷ng d¹ng mÆt b»ng nµo cã thÓ ®¸p øng tèt nhÊt c¸c yªu cÇu linh ho¹t cña c¬ së s¶n xuÊt, tæ chøc chiÕu s¸ng, th«ng giã thuËn lîi, më réng vµ ph¸t triÓn dÔ dµng, ®¸p øng yªu cÇu c«ng nghiÖp hãa x©y dùng vµ ®¶m b¶o tÝnh kinh tÕ. Thùc tÕ cho thÊy nªn chän c¸c mÆt b»ng cã d¹ng h×nh ch÷ nhËt. 5.2 Bè trÝ mÆt b»ng nhµ m¸y 5.2.1 Tr×nh tù bè trÝ mÆt b»ng nhµ m¸y §­îc tiÕn hµnh theo 3 b­íc: - X¸c ®Þnh d©y truyÒn s¶n xuÊt cña nhµ m¸y - C¨n cø vµo diÖn tÝch ®· tÝnh to¸n ®­îc ®Ó bè trÝ mÆt b»ng cña nhµ m¸y - Tõ diÖn tÝch ®­îc bè trÝ ®Ó tiÕn hµnh lùa chän kiÕn tróc cña c«ng tr×nh 5.2.2. Nguyªn t¾c bè trÝ mÆt b»ng nhµ m¸y Tu©n thñ theo nguyªn t¾c sau : - Bè trÝ mÆt b»ng nhµ m¸y ph¶i ®¶m b¶o phï hîp víi qu¸ tr×nh c«ng nghÖ ®· lùa chän - Ph¶i ®¶m b¶o tiÕt kiÖm diÖn tÝch x©y dùng vµ tiÕt kiÖm diÖn tÝch khu ®Êt x©y dùng nhµ m¸y - Bè trÝ mÆt b»ng ph¶i ®¶m b¶o ®­êng ®i ng¾n nhÊt trong nhµ m¸y, kh«ng chång chÐo nhau , Ýt giao c¾t - §¶m b¶o yªu cÇu vÒ an toµn phßng ch¸y, ch÷a ch¸y, an toµn vÖ sinh m«i truêng , ®¶m b¶o chiÕu s¸ng , cã biÖn ph¸p chèng ån vµ b¶o vÖ nhµ m¸y Mét sè vÊn ®Ò cÇn chó ý khi bè trÝ mÆt b»ng: Ph¶i ph©n chia râ c¸c khu vùc trong c¬ së. Nªn tæ chøc c¸c ph©n x­ëng võa ph¶i, hîp lý. NÕu qu¸ nhá th× kÕt hîp mét sè ph©n x­ëng thµnh ph©n x­ëng lín. Kh«ng nªn tæ chøc qu¸ nhiÒu ph©n x­ëng v× khã tæ chøc, qu¶n lý. Chó ý ®Õn ph­¬ng h­íng ph¸t triÓn trong t­¬ng lai cña c¬ së nªn, ®Ó ®Êt dù tr÷ ë ®Çu h­íng giã. Kho¶ng c¸ch c¸c nhµ ph¶i ®¶m b¶o an toµn lao ®éng vµ phßng ho¶. H­íng nhµ bè trÝ theo h­íng nam, cöa sæ h­íng b¾c. Trång c©y, bån hoa trong c¬ së. 5.2.3. C¸c ph­¬ng ¸n bè trÝ d©y chuyÒn s¶n xuÊt cña nhµ m¸y Cã 4 ph­¬ng ¸n a. D©y chuyÒn s¶n xuÊt theo d¹ng ®­êng th¼ng (Hay ®­êng d©y s¶n xuÊt ch÷ I ) 4 1 2 3 5 Th¸o röa ph­¬ng tiÖn SC khung L¾p tæng thµnh lªn ph­¬ng tiÖn vµ ®iÒu chØnh SC tæng thµnh SC ®éng c¬ vµ ®iÒu chØnh ¦u ®iÓm : DÔ bè trÝ c¸c gian s¶n xuÊt theo quy tr×nh c«ng nghÖ, hay ®­îc sö dông nhÊt v× cã chiÒu dµi dßng vËt liÖu ng¾n nhÊt. Nh­îc ®iÓm: + C¸c gian s¶n xuÊt bè trÝ th­êng dµi vµ hÑp kh«ng thuËn tiÖn cho viÖc bè trÝ thiÕt bÞ + Nhµ s¶n xuÊt chÝnh th­êng dµi cho nªn h¹n chÕ sù liªn hÖ gi÷a c¸c gian s¶n xuÊt trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt b. D©y chuyÒn s¶n xuÊt theo d¹ng ch÷ U 7 6 1 2 3 5 8 4 Th¸o tæng thµnh vµ rña SC khung vµ s¬n L¾p tæng thµnh lªn ph­¬ng tiÖn 4,5. SC th©n ph­¬ng tiÖn 6,8. SC ®éng c¬ vµ tænh thµnh 7. Gia c«ng c¬ khÝ vµ phôc håi - ¦u ®iÓm : + §­êng dµy s¶n xuÊt ng¾n + C¸c khu vùc s¶n xuÊt ®Ó liªn hÖ víi nhau + DÔ bè trÝ hîp lý quy tr×nh c«ng nghÖ - Nh­îc ®iÓm: §­êng dµy SC bè trÝ vu«ng gãc cho nªn kho bè trÝ thiÕt bÞ n©ng vµ vËn chuyÓn trong xÝ nghiÖp c. D©y chuyÒn s¶n xuÊt theo d¹ng ch÷ L 6 3 5 1 2 4 1. Th¸o röa ph­¬ng tiÖn Söa ch÷a khung, s¬n L¾p r¸p, ®iÒu chØnh SC th©n ph­¬ng tiÖn GC c¬ khÝ vµ phôc håi chi tiÕt L¾p r¸p th©n, vá ph­¬ng tiÖn - ¦u ®iÓm: + Phï hîp víi khu ®Êt x©y dùng nhµ m¸y kh«ng b»ng ph¼ng, nghiªng vÒ mét phÝa + §­êng d©y SC ng¾n, dÔ c¸ch ly khu vùc röa xe víi c¸c khu vùc kh¸c - Nh­îc ®iÓm: Khã bè trÝ thiÕt bÞ n©ng vµ vËn chuyÓn d. §­êng d©y s¶n xuÊt tõng chiÕc t¹i chç 5 4 1 – 2 3 5 5 1. Th¸o röa tæng thµnh 2. L¾p tæng thµnh lªn ph­¬ng tiÖn 3. SC th©n ph­¬ng tiÖn 4. SC tæng thµnh 5. Gia c«ng c¬ khÝ, phôc håi - ¦u ®iÓm: Phï hîp víi c¸c c¬ së SC cã quy m« nhá, ®èi t­îng SC phøc t¹p, nhiÒu m¸c kiÓu ph­¬ng tiÖn - Nh­îc ®iÓm: N¨ng suÊt thÊp, khã phï hîp víi quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt 5.2.4 S¬ ®å bè trÝ chung cña nhµ m¸y theo c¸c d©y truyÒn s¶n xuÊt - §­êng d©y söa ch÷a theo ch÷ I 3 6 9 8 10 5 2 1 4 7 - §­êng d©y söa ch÷a theo ch÷ L 3 6 9 8 10 5 2 1 4 7 - Theo ch÷ U 3 4 9 7 5 6 8 10 2 1 - §­êng d©y söa ch÷a t¹i chç. 3 4 9 7 5 6 8 10 2 1 Nhµ v¨n phßng 2. Nhµ x­ëng chÝnh 3. N¬i ph­¬ng tiÖn chê vµo x­ëng 4. N¬i ph­¬ng tiÖn chê ra x­ëng 5. N¬i cÊp ph¸t nhiªn liÖu 6. Kho gç 7. Kho kim lo¹i 8. Kho s¾t vôn 9.N¬i giao nhËn ph­¬ng tiÖn 10. Tr¹m biÕn thÕ 5.3 Bè trÝ mÆt b»ng nhµ x­ëng chÝnh Tïy theo yªu cÇu cña tõng lo¹i c¬ së s¶n xuÊt mµ mÆt b»ng nhµ x­ëng ®­îc bè trÝ sao cho phï hîp nhÊt, d­íi ®©y lµ mét vÝ dô vÒ mÆt b»ng nhµ x­ëng - khu s¶n xuÊt chÝnh trong nhµ m¸y söa ch÷a lín « t« (lo¹i nhµ m¸y cã c«ng suÊt 300 ¸400 xe/n¨m) : 1. Gian th¸o röa tæng thµnh. 2. KiÓm tra ph©n lo¹i. 3. Söa ch÷a ®éng c¬ vµ tæng thµnh. 4. KiÓm nghiÖm ch¹y rµ ®éng c¬. 5. Hµn thiÕc vµ söa ch÷a kÐt n­íc. 6. Söa ch÷a ®iÖn. 7. Söa ch÷a bé chÕ hoµ khÝ. 8. V¨n phßng sinh ho¹t. 9. Söa ch÷a khung ph­¬ng tiÖn vµ buång l¸i. 10. Söa ch÷a ®Öm b¹t. 11. Kho dông cô 12. Hµn phôc vô gß. 14 13 12 11 10 9 15 8 7 6 5 4 3 2 1 6000 12000 6000 9.6000= 54000 A A A-A 13. Söa ch÷a lèp. 14. C¬ khÝ nguéi. 15. Buång chøa h¬i hµn. 5.4 C¸c chØ tiªu cÇn kiÓm tra sau khi bè trÝ mÆt b»ng 5.4.1 HÖ sè kiÕn tróc hxd Lµ tØ sè diÖn tÝch cña c¸c c«ng tr×nh cã m¸i che chia cho tæng sè diÖn tÝch khu ®Êt x©y dùng HÖ sè nµy nãi lªn mËt ®é c¸c c«ng tr×nh trªn diÖn tÝch khu ®Êt x©y dùng, nãi lªn ®é th«ng tho¸ng, ®¶m b¶o hÖ sè an toµn vÒ m«i tr­êng h = 0,3 ¸ 0,35 : ë ngo¹i vi thµnh phè 5.4.2 HÖ sè sö dông diÖn tÝch h÷u Ých : hi Lµ tØ lÖ cña diÖn tÝch c¸c c«ng tr×nh cã m¸i che vµ c¸c c«ng tr×nh kh«ng cã m¸i che ®· ®­îc sö dông trªn diÖn tÝch chung cña toµn nhµ m¸y HÖ sè nµy nãi lªn diÖn tÝch ®Ó dù tr÷ ph¸t triÓn trong t­¬ng lai cña c¬ së s¶n xuÊt lµ lín hay nhá : hi = 0,45 ¸ 0,55 Ch­¬ng 6 thiÕt kÕ c¸c ph©n x­ëng 6.1 Kh¸i qu¸t chung vÒ thiÕt kÕ ph©n x­ëng Qu¸ tr×nh thiÕt kÕ c¸c ph©n x­ëng cã ®Æc ®iÓm kh¸c biÖt so víi thiÕt kÕ tæng ®å mÆt b»ng, ë thiÕt kÕ ph©n x­ëng ph¶i tÝnh ®Õn mèi quan hÖ chÆt chÏ gi÷a con ng­êi víi con ng­êi, con ng­êi víi ph­¬ng tiÖn s¶n xuÊt. ë ®©y con ng­êi dïng ph­¬ng tiÖn s¶n xuÊt t¸c ®éng trùc tiÕp vµo ®èi t­îng s¶n xuÊt ®­îc thÓ hiÖn mét c¸ch kh¸ râ rµng. Trong thiÕt kÕ c¸c ph©n x­ëng ph¶i nªu lªn ®­îc: - Gi¸ trÞ kinh tÕ vµ hiÖu qu¶ kinh tÕ cao - Cã gi¸ trÞ kü thuËt cao - §iÒu kiÖn s¶n xuÊt ®¶m b¶o, m«i tr­êng s¶n xuÊt hîp lÝ. Tr×nh tù thiÕt kÕ ph©n x­ëng Tr×nh tù thiÕt kÕ ph©n x­ëng gåm c¸c b­íc sau: 1. Tõng ph©n x­ëng vµ trong tõng kh©u s¶n xuÊt trong ph©n x­ëng ph¶i phï hîp víi toµn bé mÆt b»ng cña nhµ m¸y, d©y chuyÒn s¶n xuÊt cña nhµ m¸y. 2. ViÖc lùa chän cÊu t¹o c«ng nghiÖp trong ph©n x­ëng theo h­íng tiªn tiÕn, hiÖn ®¹i, míi hoÆc cã c¶i t¹o th× còng ph¶i theo h­íng Êy. 3. C«ng t¸c lùa chän trang thiÕt bÞ ( m¸y mãc, ph­¬ng tiÖn s¶n xuÊt) ph¶i chó ý sao cho c¸c trang bÞ Êy hoµn thµnh ®­îc c¸c ph­¬ng ¸n s¶n xuÊt nhanh nhÊt vµ tèt nhÊt. 4. Bè trÝ mÆt b»ng ph©n x­ëng theo ®óng chøc n¨ng cña nã. 5. Bè trÝ vËn chuyÓn trong ph©n x­ëng kh«ng trïng chÐo mµ ph¶i hîp lÝ víi ®­êng d©y vËn chuyÓn trong toµn bé c¬ së s¶n xuÊt. 6. Trong d©y chuyÒn s¶n xuÊt sao cho cã Ýt ®iÓm cè ®Þnh nhÊt. 7. ViÖc b¶o d­ìng, söa ch÷a m¸y mãc, thiÕt bÞ thuËn tiÖn kh«ng ¶nh h­ëng tíi s¶n xuÊt. 8. Trong qu¸ tr×nh thiÕt kÕ ph¶i chó ý tíi c¸c yÕu tè t¸c ®éng tíi s¶n xuÊt nh­ lµ nguyªn vËt liÖu, con ng­êi, ph­¬ng tiÖn, m¸y mãc, thiÕt bÞ, m«i tr­êng lµm viÖc vµ kh¶ n¨ng më réng s¶n xuÊt. 9. Ph©n x­ëng hoµn thµnh mét c¸ch tèt nhÊt nhiÖm vô ®­îc giao 10. Con ng­êi trong ph©n x­ëng cã kh¶ n¨ng ph¸t huy hÕt n¨ng, n¨ng lùc cña m×nh ®Ó hoµn thµnh tèt nhiÖm vô ®­îc giao. Trong qu¸ tr×nh thiÕt kÕ c¸c ph©n x­ëng ng­êi ta còng tiÕn hµnh thiÕt kÕ theo tõng b­íc nh­ thiÕt kÕ s¬ bé, thiÕt kÕ kü thuËt vµ thiÕt kÕ thi c«ng. 6.2 C¸c b­íc tiÕn hµnh thiÕt kÕ x­ëng Gåm 8 b­íc 6.2.1 B­íc 1: NhiÖm vô thiÕt kÕ NhiÖm vô ë ®©y lµ thiÕt kÕ ph©n x­ëng nªn yªu cÇu ph¶i hiÓu ®­îc chøc n¨ng cña ph©n x­ëng, ph©n x­ëng söa ch÷a c¸i g×, s¶n xuÊt c¸i g×? Sè l­îng bao nhiªu, s¶n xuÊt nh­ thÕ nµo? Ph­¬ng ph¸p tæ chøc s¶n xuÊt ra sao? §Þnh møc giê c«ng cho tõng c«ng ®o¹n lµ bao nhiªu? Tr×nh ®é tay nghÒ nh­ thÕ nµo? ChÊt l­îng s¶n phÈm nh­ thÕ nµo? Khi nghiªn cøu nhiÖm vô thiÕt kÕ ph¶i tr¶ lêi ®­îc c¸c c©u hái sau: - Ph©n x­ëng söa ch÷a bé phËn g× cña ®éng c¬? Cã chÕ t¹o, s¶n xuÊt chi tiÕt nµo cña ®éng c¬ hay kh«ng? - Bao giê b¾t ®Çu tiÕn hµnh thiÕt kÕ vµ bao giê b¾t ®Çu s¶n xuÊt - Ph©n x­ëng ®øng ë vÞ trÝ nµo cña nhµ m¸y. - Ph©n x­ëng ®­îc x©y dùng b»ng c¸i g×? - C¸c yÕu tè nµo ¶nh h­ëng tíi thiÕt kÕ vµ s¶n xuÊt sau nµy. - Ph­¬ng ph¸p gi¶i quyÕt c¸c yÕu tè ¶nh h­ëng ®ã nh­ thÕ nµo? 6.2.2 B­íc 2: Ch­¬ng tr×nh s¶n xuÊt vµ c«ng suÊtph©n x­ëng Ph¶i lµm râ ®­îc trong hµng lo¹t s¶n phÈm cña ph©n x­ëng s¶n phÈm nµo lµ ®Æc tr­ng. Lo¹i s¶n phÈm vµ khèi l­îng s¶n phÈm ®­îc s¶n xuÊt ë ph©n x­ëng lµ bao nhiªu? X¸c ®Þnh nhu cÇu nguyªn vËt liÖu, n¨ng l­îng vµ phÕ phÈm cña ph©n x­ëng. ChÊt l­îng vµ ®é chÝnh x¸c cña s¶n phÈm ra sao? Trong khi x©y dùng ch­¬ng tr×nh s¶n xuÊt ph¶i chó ý tíi khèi l­îng giê c«ng, trang thiÕt bÞ phôc vô s¶n xuÊt, ph¶i thiÕt lËp ®­îc c¸c b­íc c«ng nghÖ vÒ qu¸ tr×nh s¶n xuÊt cña tõng lo¹i s¶n phÈm ®Ó ®iÒu hµnh s¶n xuÊt vµ tiÖn bè trÝ mÆt b»ng ph©n x­ëng. 6.2.3 B­íc 3: Qu¸ tr×nh c«ng nghÖ thiÕt kÕ x­ëng B­íc nµy qu¸ tr×nh c«ng nghÖ thiÕt kÕ x­ëng ®­îc ph©n tÝch s©u s¾c h¬n, kü cµng h¬n. T¹i b­íc nµy ng­êi thiÕt kÕ ®i s©u ph©n tÝch tõng d©y chuyÒn c«ng nghÖ, thiÕt lËp c¸c s¬ ®å c«ng nghÖ trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt cña tõng s¶n phÈm vµ toµn bé ph©n x­ëng. Qu¸ tr×nh c«ng nghÖ bao gåm: Lo¹i s¶n phÈm, tæ chøc s¶n xuÊt tõng lo¹i s¶n phÈm, s¬ ®å ®éng cña ph©n x­ëng, s¬ ®å kh¸i qu¸t toµn bé ph©n x­ëng, c«ng suÊt ph©n x­ëng ( thêi gian s¶n xuÊt, lùc l­îng lao ®éng, trang thiÕt bÞ, ph­¬ng tiÖn vËn chuyÓn vµ nhu cÇu n¨ng l­îng). 6.2.4 B­íc4: X¸c ®Þnh kÝch th­íc nhµ x­ëng X¸c ®Þnh diÖn tÝch nhµ x­ëng, chiÒu cao, b­íc cét...cña nhµ x­ëng. §Ó x¸c ®Þnh ®­îc nh÷ng c¸i ®ã tr­íc hÕt ph¶i x¸c ®Þnh ®­îc quan hÖ cña c¸c trang thiÕt bÞ trong ph©n x­ëng, t×m hiÓu, ph©n tÝch sù t­¬ng quan cña ph©n x­ëng víi toµn bé nhµ m¸y. 6.2.5 B­íc 5: CÊu tróc kh«ng gian vµ cÊu tróc kü thuËt Dùa vµo kÝch th­íc ph©n x­ëng ®· x¸c ®Þnh ®­îc ë b­íc trªn mµ ta cã thÓ nghiªn cøu vµ hoµn thµnh b­íc nµy. 6.2.6 B­íc 6: Lùa chän nhµ x­ëng C¨n cø vµo diÖn tÝch nhµ x­ëng, vÞ trÝ cña ph©n x­ëng trong nhµ m¸y mµ chän nhµ theo quy ®Þnh thiÕt kÕ nhµ x­ëng vÒ chiÒu cao, b­íc cét, khÈu ®é nhµ. §ång thêi dùa vµo yªu cÇu vÖ sinh c«ng nghiÖp, ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt mµ bè trÝ hÖ thèng b¶o hé lao ®éng nh­ cöa sæ, th«ng giã... C¨n cø vµo yªu cÇu s¶n xuÊt ph©n tÝch t×m ra ph­¬ng ¸n bè trÝ hîp lÝ nhÊt víi diÖn tÝch thÝch hîp. 6.2.7 B­íc 7: Bè trÝ kh«ng gian TiÕp tôc bæ xung, hoµn chØnh thªm mét b­íc vÒ c¸c lÜnh vùc sau: Bè trÝ m¸y, nÒn mãng, nhµ x­ëng, ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt nh­ ¸nh s¸ng, th«ng giã, tho¸t bôi, nhiÖt ®é, ®é Èm, vËn chuyÓn, kho b·i, cÊp tho¸t n­íc, nguyªn vËt liÖu, ®iÖn, khÝ nÐn, chèng ån, chèng rung ®éng, b¶o hiÓm x· héi, an toµn lao ®éng, phßng chèng ch¸y næ...TÊt c¶ nh÷ng yÕu tè ®ã ph¶i ®­îc thÓ hiÖn trong mét m« h×nh kh«ng gian víi c¸c sè liÖu ®· ®­îc tÝnh to¸n cô thÓ. 6.2.8 B­íc 8: MÆt b»ng ph©n x­ëng ThiÕt kÕ vµ lªn mÆt b»ng ph©n x­ëng lµ kh©u cuèi cïng cña thiÕt kÕ ph©n x­ëng. Tõ mÆt b»ng ph©n x­ëng víi 2 kÝch th­íc (dµi x réng) ng­êi thiÕt kÕ ®· thÓ hiÖn ®Çy ®ñ c¸c vÊn ®Ò nªu ë 7 b­íc trªn. §©y lµ mÆt b»ng vÒ diÖn tÝch cña nhµ m¸y. Sau khi thiÕt kÕ trªn giÊy ng­êi kü s­ thiÕt kÕ ph¶i lªn m« h×nh nhµ x­ëng. Trªn c¬ së cã m« h×nh ph©n x­ëng mµ ®èi chiÕu víi tµi liÖu thiÕt kÕ ®Ó thay ®æi thiÕt kÕ sao cho thÝch hîp nhÊt. Qu¸ tr×nh chØnh söa b¶n thiÕt kÕ, m« h×nh cã thÓ lµ nhiÒu lÇn ®Ó khi tiÕn hµnh x©y dùng gi¶m thiÓu ®­îc nh÷ng sai sãt. 6.3 CÊu tróc kh«ng gian vµ cÊu tróc kü thuËt trong thiÕt kÕ x­ëng CÊu tróc kh«ng gian lµ xÕp ®Æt x©y dùng vµ bè trÝ bªn trong hay nãi c¸ch kh¸c ®ã lµ c¸ch xÕp ®Æt vµ thùc hiÖn hãa gi÷a c¸c chi tiÕt vËt chÊt – kü thuËt cña mét ®¬n vÞ s¶n xuÊt trong mét ph¹m vi s¶n xuÊt Trªn c¬ së ®· x¸c ®Þnh ®­îc ph­¬ng tiÖn s¶n xuÊt (m¸y mãc, ph­¬ng tiÖn, trang thiÕt bÞ) vµ ®èi t­îng s¶n xuÊt (vËt liÖu, yªu cÇu kü thuËt) còng nh­ qu¸ tr×nh hoµn thµnh s¶n phÈm mµ ng­êi thiÕt kÕ cã thÓ x¸c ®Þnh ®­îc h×nh thøc cÊu tróc. Trong mét ph¹m vi s¶n xuÊt cÊu tróc cã thÓ lµ cÊu tróc hµng, cÊu tróc m¹ng, cÊu tróc kh«ng gian. Mét cÊu tróc kh«ng bao giê lµ riªng rÏ nÕu nh­ kü thuËt hoµn thiÖn yªu cÇu ngµy cµng cao. C¸c cÊu tróc th­êng xen kÏ nhau lËp thµnh mét cÊu tróc hoµn chØnh nhÊt ®Ó cã thÓ s¶n xuÊt ra mét ®¬n vÞ s¶n phÈm. LÊy ph­¬ng tiÖn s¶n xuÊt ®Ó xÐt th× ng­êi ta chia cÊu tróc ra lµm hai lo¹i: CÊu tróc kh«ng gian vµ cÊu tróc kü thuËt. Khi ®ã trong mét ®¬n vÞ s¶n xuÊt c¸c ph­¬ng tiÖn cã thÓ bè trÝ theo: - XÕp ®Æt theo thÓ lo¹i ( xÕp theo nhãm), ®ã lµ mèi liªn quan cña c¸c ph­¬ng tiÖn cïng lo¹i theo yªu cÇu c«ng nghÖ hoÆc mét qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. - XÕp ®Æt theo c«ng dông ( xÕp theo nhãm hoÆc hµng ), ®ã lµ mèi quan hÖ cña c¸c ph­¬ng tiÖn kh¸c lo¹i theo yªu cÇu s¶n xuÊt hoÆc theo yªu cÇu cña c«ng nghÖ. 6.3.1 CÊu tróc kü thuËt CÊu tróc kü thuËt lµ ®¹i diÖn cho sù t­¬ng quan vÒ mÆt c«ng nghÖ gi÷a c¸c ph­¬ng tiÖn s¶n xuÊt cÇn thiÕt cña mét ®¬n vÞ s¶n xuÊt, nã phô thuéc vµo vÞ trÝ, kh«ng gian n¬i s¶n xuÊt 6.3.2 CÊu tróc kh«ng gian CÊu tróc kh«ng gian trong thiÕt kÕ ph©n x­ëng cã tÝnh chÊt ®Æc tr­ng vµ cã mèi quan hÖ víi c¸c ph­¬ng tiÕn s¶n xuÊt, nã tÝnh chÊt ®Æc tr­ng cho nh÷ng liªn hÖ thùc tÕ gi÷a c¸c ph­¬ng tiÖn lµm viÖc cÇn thiÕt trong mét ®¬n vÞ s¶n xuÊt. Nã phô thuéc vµo kh«ng gian vµ chÞu sù chi phèi cña ®iÒu kiÖn lao ®éng vµ an toµn s¶n xuÊt t¹i mçi vÞ trÝ cña d©y chuyÒn. Trong cÊu tróc kh«ng gian cña mÆt b»ng ph©n x­ëng bao gåm: c¸c khu, nhãm s¶n xuÊt, nh÷ng nhu cÇu vÒ n¨ng l­îng nh­ ®iÖn, n­íc, khÝ nÐn vµ c¸c ®iÒu kiÖn vÒ b¶o hé lao ®éng. CÊu tróc kh«ng gian cña ph©n x­ëng khi thiÕt kÕ ph¶i tÝnh tíi mèi quan hÖ víi c¸c ph©n x­ëng kh¸c, c¸c ¶nh h­ëng cña ®iÒu kiÖn khÝ hËu, m«i tr­êng, ®Þa h×nh tíi kh«ng gian nhµ x­ëng, mÆt kh¸c trong bè trÝ kh«ng gian ph¶i l­u ý vai trß cña c¸c kho phô quanh ph©n x­ëng gåm: kho chøa nguyªn vËt liÖu vµ kho chøa thµnh phÇn. TÊt c¶ c¸c yÕu tè ®ã hîp thµnh mét gian ph©n x­ëng hoµn chØnh víi c¸c chøc n¨ng riªng biÖt. Tõ cÊu tróc kh«ng gian ta kiÓm tra ng­îc l¹i mèi quan hÖ gi÷a c¸c ph­¬ng tiÖn s¶n xuÊt, ®èi t­îng s¶n xuÊt vµ c¸c ph­¬ng tiÖn vËn chuyÓn. §ång thêi ph©n tÝch vµ t×m hiÓu mèi liªn hÖ hîp lÝ nhÊt cña ph­¬ng tiÖn s¶n xuÊt trong d©y chuyÒn s¶n xuÊt d­íi c¸c yÕu tè ¶nh h­ëng tíi s¶n xuÊt nh­ thêi tiÕt, khÝ hËu. HÖ sè liªn hîp (HÖ sè t­¬ng quan) vµ d¹ng cña cÊu tróc kh«ng gian C¸c ph­¬ng tiÖn trong mét ®¬n vÞ s¶n xuÊt liªn hÖ mËt thiÕt víi nhau theo d©y chuyÒn c«ng nghÖ. HÖ sè liªn hîp hay hÖ sè t­¬ng quan dïng ®Ó nghiªn cøu sù liªn kÕt cña c¸c ph­¬ng tiÖn s¶n xuÊt Êy. HÖ sè nãi r»ng víi bao nhiªu ph­¬ng tiÖn s¶n xuÊt th× cã nh÷ng ph­¬ng tiÖn s¶n xuÊt nµo cã liªn hÖ víi chóng. HÖ sè ®ã ®­îc biÓu thÞ d­íi d¹ng nh­ sau: ë ®©y: hk - HÖ sè t­¬ng quan; Zoi - Sè l­îng ph­¬ng tiÖn mµ víi ph­¬ng tiÖn thø i nã liªn hÖ víi; Zotg - Tæng c¸c ph­¬ng tiÖn hiÖn cã cña d©y chuyÒn. Tõ hÖ sè t­¬ng quan hk vµ sè l­îng c¸c trang thiÕt bÞ ta cãthÓ nghiÕn cøu tíi quan hÖ cña thiÕt bÞ. Tuú theo mèi quan hÖ cña chóng mµ c¸c trang thiÕt bÞ liªn hÖ víi nhau theo tr×nh tù th¼ng hµng (hµng däc), nhãm, hoÆc m¹ng l­íi. Sù t­¬ng quan cña c¸c thiÕt bÞ trong kh«ng gian hÑp cña mét ph©n x­ëng a. NÕu hk = 0 ® Zoi = 0 Trong tr­êng hîp nµy cã nghÜa lµ thiÕt bÞ trong d©y chuyÒn kh«ng liªn hÖ g× víi thiÕt bÞ kh¸c ngoµi nã, ®iÒu nµy chøng tá lµ thiÕt bÞ cã thÓ hoµn thµnh ®éc lËp mét s¶n phÈm mµ kh«ng cÇn qua thiÕt bÞ tr­íc hoÆc sau nµo theo yªu cÇu c«ng nghÖ. b. CÊu tróc hµng CÊu tróc hµng lµ lo¹i cÊu tróc mµ trong d©y chuyÒn s¶n xuÊt cã nhiÒu trang thiÕt bÞ ®­îc bè trÝ theo tr×nh tù c«ng nghÖ mµ h­íng vËn chuyÓn chØ theo mét chiÒu. Theo kinh nghiÖm gi¸ trÞ cña hÖ sè t­¬ng quan ®èi víi tr­êng hîp cÊu tróc hµng n»m trong kho¶ng: 1,75 ≤ hk ≤ 3,25 c. CÊu tróc m¹ng CÊu tróc m¹ng lµ lo¹i cÊu tróc th«ng th­êng nhÊt trong viÖc bè trÝ thiÕt bÞ t¹i c¸c ph©n x­ëng. §Æc ®iÓm cña lo¹i cÊu tróc nµy lµ c¸c thiÕt bÞ phôc vô cho qu¸ tr×nh hoµn thµnh s¶n phÈm cña kh©u c«ng nghÖ nµo ®ã ®­îc bè trÝ ¨n khíp víi nhau theo mét tr×nh tù nhÊt ®Þnh mµ h­íng vËn chuyÓn t­¬ng hç lÉn nhau nh­ mét m¹ng vËn chuyÓn. Trong cÊu tróc m¹ng sù quan hÖ cña c¸c thiÕt bÞ theo c¶ hai h­íng, sè l­îng c¸c thiÕt bÞ trong m¹ng thµnh phÇn (Trong mét d©y chuyÒn c«ng nghÖ cã thÓ cã mét hoÆc nhiÒu m¹ng l­íi c«ng nghÖ nhá) nh­ng kh«ng nhiÒu h¬n 10. Theo kinh nghiÖm th× hÖ sè t­¬ng quan trong tr­êng hîp nµy n»m trong kho¶ng: 1,75 ≤ hk ≤ 4 Trong cÊu tróc kh«ng gian viÖc x¸c ®Þnh tÝnh quan hÖ cña c¸c thiÕt bÞ, chØ ®Ó xem h×nh d¹ng t­¬ng ®èi cña mÆt b»ng ph©n x­ëng, ®ã còng míi chØ lµ b­íc ®Çu ®Ó ®i tíi ph­¬ng ¸n bè trÝ mÆt b»ng. Nh­ vËy cÊu tróc kh«ng gian còng ch­a ®ñ ®Ó quyÕt ®Þnh cho viÖc bè trÝ m¸y mãc, thiÕt bÞ trong mçi gian m¸y. 6.4 M« h×nh vµ ph­¬ng ph¸p x¸c ®Þnh vÞ trÝ thiÕt bÞ, nhãm thiÕt bÞ trong ph©n x­ëng ViÖc bè trÝ m¸y mãc, trang thiÕt bÞ trong mÆt b»ng ph©n x­ëng lµ rÊt phøc t¹p. Dï bè trÝ nh­ thÕ nµo ®i ch¨ng n÷a còng ph¶i ®¶m b¶o c¸c yªu cÇu sau ®©y: - §¶m b¶o tu©n thñ tÝnh liªn tôc, ®ång nhÊt cña d©y chuyÒn s¶n xuÊt, hoµn thµnh yªu cÇu c«ng viÖc nhanh nhÊt, chÊt l­îng ®¹t ®­îc cao nhÊt. - §¶m b¶o tÝnh kinh tÕ. TÝnh kü thuËt hîp lÝ nhÊt, kh«ng g©y ra l·ng phÝ, khã kh¨n cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. - §¶m b¶o cho tæ chøc thùc hiÖn c«ng viÖc ®­îc thuËn tiÖn vµ an toµn trong s¶n xuÊt. Muèn thùc hiÖn ®­îc c¸c yªu cÇu trªn ng­êi ta ®· dùa vµo c¸c ph­¬ng ph¸p sau ®©y ®Ó bè trÝ m¸y mãc: 1 – Dùa vµo d©ychuyÒn c«ng nghÖ. 2 – Dùa vµo diÖntÝch mÆt b»ng vµ kh«ng gian cho phÐp 3 – Dùa vµo ph­¬ng ph¸p lµm cùc trÞ c«ng vËn chuyÓn trong ph©n x­ëng. §èi víi viÖc thiÕt kÕ mét nhµ m¸y míi hiÖn nay ng­êi ta dùa vµo hai ph­¬ng ph¸p 1 vµ 3. §èi víi viÖc c¶i t¹o mét c¬ së s¶n xuÊt cò ng­êi ta dùa chñ yÕu vµo ph­¬ng ph¸p 1 vµ 2. Nh­ vËy cho thÊy r»ng dï bè trÝ nh­ thÕ nµo ®i ch¨ng n÷a ta còng ph¶i dùa vµo d©y chuyÒn c«ng nghÖ cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt lµ chÝnh. Ph­¬ng ph¸p lµm cùc trÞ t¹i c«ng vËn chuyÓn còng cã nhiÒu c¸ch: C«ng suÊt vËn chuyÓn trong ph©n x­ëng ®¹t ®­îc lµ lín nhÊt, qu·ng ®­êng vËn chuyÓn trong ph©n x­ëng lµ ng¾n nhÊt, gi¸ thµnh vËn chuyÓn hoÆc c­êng ®é vËn chuyÓn cã thÓ lµ nhá nhÊt. Trong mét ph©n x­ëng th× vËn chuyÓn ë ®©y ®­îc hiÓu lµ vËn chuyÓn c¸c chi tiÕt, c¸c côm m¸y, nguyªn vËt liÖu tõ vÞ trÝ s¶n xuÊt nµy ®Õn vÞ trÝ s¶n xuÊt kh¸c hay tõ ph©n x­ëng nµy tíi ph©n x­ëng kh¸c. Trong phÇn nµy chóng ta chØ nghiªn cøu ph­¬ng ph¸p 3 cña c¸ch bè trÝ m¸y mãc thiÕt bÞ. 6.4.1 Ph­¬ng ph¸p lµm cùc trÞ c«ng vËn chuyÓn trong nhµ x­ëng §©y lµ mét ph­¬ng ph¸p th«ng dông nhÊt ®Ó bè trÝ m¸y mãc, thiÕt bÞ vµ nã mang l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ t­¬ng ®èi tèt. §©y lµ ph­¬ng ph¸p t×m c«ng vËn chuyÓn nhá nhÊt hoÆc chi phÝ vËn chuyÓn nhá nhÊt. C«ng thøc tæng qu¸t: Trong ®ã: z- Hµm môc tiªu (c«ng vËn chuyÓn, tæng gi¸ thµnh chi phÝ vËn chuyÓn); B – C«ng vËn chuyÓn thµnh phÇn (C­êng ®é vËn chuyÓn, c­êng ®é quan hÖ); NL – C«ng vËn chuyÓn theo h­íng däc ph©n x­ëng ( Theo tÝnh chÊt ®­êng th¼ng – tuyÕn tÝnh) Nq – C«ng vËn chuyÓn theo h­íng ngang ph©n x­ëng (Theo tÝnh chÊt b×nh ph­¬ng) i, j lµ vÞ trÝ vËn chuyÓn vµ vËn chuyÓn ®i. n – Sè l­îng vÞ trÝ vËn chuyÓn. 6.4.2 Ph©n lo¹i vÞ trÝ thiÕt bÞ §Ó dÔ dµng cho viÖc bè trÝ m¸y mãc thiÕt bÞ trong ph©n x­ëng th× ng­êi ta tiÕn hµnh x¸c ®Þnh thÓ lo¹i cña c¸c vÞ trÝ hay thÓ lo¹i quan hÖ cña c¸c thiÕt bÞ. Tõ lo¹i quan hÖ Êy ng­êi ta bè trÝ m¸y theo d·y, theo nhãm hoÆc theo liªn hîp. ViÖc x¸c ®Þnh lo¹i vÞ trÝ thiÕt bÞ dùa vµo 5 yÕu tè c¬ b¶n: 1 - Sè l­îng thiÕt bÞ (Ký hiÖu lµ Zo ) Kh¸i niÖm thiÕt bÞ trong thiÕt kÕ x­ëng ®­îc coi lµ m¸y mãc, trang bÞ phôc vô s¶n xuÊt, vÞ trÝ s¶n xuÊt, ph©n x­ëng, c«ng tr×nh kiÕn tróc nhá, khu vùc s¶n xuÊt, mét ®¬n vÞ thiÕt kÕ cña mÆt b»ng ph©n x­ëng hoÆc nhµ m¸y. Zo = 0 trËt tù mét thiÕt bÞ Zo > 1 trËt tù nhiÒu thiÕt bÞ