Tài liệu thực hành cấp cứu
TRIAGE TRONG CẤP CỨU CHẤN THƯƠNG
I. MỤC TIÊU VÀ KHÁI NIỆM TRIAGE:
1. Triage:
Nguồn gốc từ tiếng Pháp, thuật ngữ Triage bao hàm ý nghĩa đánh giá, phân
loại bệnh nhân thành ba nhóm, dựa trên cơ sở đánh giá mức độ ưu tiên theo tình
trạng khẩn cấp của bệnh nhân. Ngày nay triage cần thiết và hiệu quả trong đánh
giá và xử trí ban đầu tại hiện trường cũng như tại các khoa cấp cứu.
2. Mức độ ưu tiên (ƯT):
Ưu tiên 1 (ƯT1): Khẩn cấp, mạng sống của bệnh nhân đang bị đe dọa, cần
khám xét và xử trí ngay.
Ưu tiên 2a (ƯT2a): Cấp cứu, bệnh nhân có khả năng nguy hiểm tính mạng
(chưa xảy ra)
Ưu tiên 2b (ƯT2b): Ổn định, bệnh nhân có tổn thương hoặc bệnh lý cấp
tính nhẹ.
Ưu tiên 3 (ƯT3): không cấp cứu, bệnh nhân có bệnh lý kéo dài hay ở trong
tình trạng không nguy hiểm.
II- TRIAGE BỆNH NHÂN CHẤN THƯƠNG
1. Trước tiên đánh giá tình trạng A-B-C-D-E:
A (Airway): Thông khí và bất động cột sống cổ
B (Breathing): Hô hấp
C (Circulation): Tuần hoàn và kiểm soát sự chảy máu
D (Disability): Tri giác
E ( Exposure/ Environment ): Bộc lộ và khám toàn thân.
Bệnh nhân chấn thương cần khám xét đầy đủ để chắc chắn không sót tổn
thương.
2. Dấu sinh tồn:
Các bệnh nhân ngưng thở, tụt huyết áp, bất tỉnh sau chấn thương cần khám xét
ngay
Chủ động thông khí cho bệnh nhân ngưng thở, thiết lập đường truyền cho bệnh
nhân choáng, bất động cột sống cổ nếu bệnh nhân đau cổ (hoặc bệnh nhân mê)
3. Triệu chứng của choáng:
Các thông số bất thường:
o Mạch >100 lần/phút
o Huyết áp tâm thu < 90mmHg
o Huyết áp kẹp
Những dấu hiệu nhìn thấy: Vật vã, bứt rứt, tri giác giãm, vã mồ hôi
Những dấu hiệu sờ thấy: Lạnh, ẩm đầu chi, hồi lưu mao mạch kém
4.Cơ chế chấn thương: Tổn thương của một chấn thương nghiêm trọng thường phụ
thuộc cơ chế chấn thương. Khai thác tốt cơ chế chấn thương sẽ biết các thương tổn và
phát hiện các thương tổn đi kèm
5.Triệu chứng thực thể: Trong chấn thương, khi có thương tổn một cơ quan cần lưu
ý phát hiện tổn thương cơ quan bên trên và bên dưới. Nếu tổn thương hai cơ quan
phải khám kỹ để phát hiện thương tổn của cơ quan lân cận.
III- CÁC CHẤN THƯƠNG THƯỜNG GẶP:
1. CHẤN THƯƠNG ĐẦU
1.1. Những thương tổn đe dọa mạng sống:
Chấn thương mặt có tổn thương đường thở.
Máu tụ nội sọ lan rộng.
1.2. Triệu chứng cơ năng:
Quên.
Mất tri giác >10 phút.
Đau đầu ngày càng tăng.
Chóng mặt hoặc nôn, ói.
1.3. Triệu chứng thực thể:
Choáng: nếu có choáng cần tìm tổn thương khác phối hợp.
Đồng tử : đồng tử hai bên không đều khả năng do máu tụ nội sọ.
Đánh giá tri giác theo thang điểm Glasgow (G.C.S).
Đánh giá tình trạng yếu liệt chi, dấu nứt lõm sọ, chảy dịch não tủy qua
mũi, tai hay máu tụ ở xương chũm (Battle’s sign). Nứt sàn sọ cần khám
ngay vì tiên lượng xấu.
1.4. Triage:
ƯT1:
+ Chấn thương đầu trung bình (Glasgow: 9 –12).
+ Chấn thương đầu nặng (Glasgow ≤8).
+ Đồng tử không đều hai bên hay yếu liệt chi.
+ Tri giác thay đổi giao động.
+ Vết thương sọ não hở.
ƯT2a: Chấn thương đầu nhẹ (Glasgow ≥ 13) trong 24 giờ đầu và có triệu
chứng (chóng mặt, ói vài lần, đau đầu).
ƯT 2b:
+ Chấn thương đầu nhẹ trong 24 giờ đầu và không triệu chứng.
+ Chấn thương đầu nhẹ trên 24 giờ.
1.5. Kế hoạch xử trí:
Chăm sóc vết thương.
Cần bất động cột sống cổ đối với bệnh nhân có đau cổ, lơ mơ hay hôn mê.
2. CHẤN THƯƠNG NGỰC
2.1. Những tổn thương đe dọa mạng sống:
Tắc đường thở cấp tính.
Tràn khí màng phổi áp lực dương.
Lắc lư trung thất.
Chèn ép tim.
Tràn máu màng phổi nhiều.
Vết thương ngực hở.
2.2. Các tổn thương nghiêm trọng:
Chấn thương cơ tim.
Dập phổi.
Vỡ động mạch chủ.
Vỡ thực quản.
Tổn thương khí phế quản.
Vỡ cơ hoành.
2.3. Cơ chế chấn thương và triệu chứng cơ năng:
Cơ chế chấn thương: vô lăng xe hơi, dây an toàn trong tai nạn giao thông,
té cao.
Tổn thương cơ quan khác: chấn thương ngực và bụng hay đi đôi với nhau.
Các dấu hiệu chấn thương ngực:
+ Khạc ra máu.
+ Khó thở.
31 trang |
Chia sẻ: tlsuongmuoi | Lượt xem: 2367 | Lượt tải: 1
Bạn đang xem trước 20 trang tài liệu Tài liệu thực hành cấp cứu, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
CHAÅN ÑOAÙN VAØ ÑIEÀU TRÒ HOÂN MEÂ HAÏ ÑÖÔØNG HUYEÁT ThS.BS Traàn Quang Nam Boä moân noäi tieát Chuyeån hoùa ñöôøng bình thöôøng Moâ ngoaïi bieân (cô vaø môõ) Glucose Gan Baøi tieát insulin vaø glucagon Döï tröõ (glycogen) vaø saûn xuaát glucose-gan vaø thaän Tuïy Dinh döôõng (carbohydrates) Döï tröõ glucose (glycogen) vaø chuyeån hoùa Ñònh nghóa Haï ñöôøng huyeát= ÑH Acetaldehyd + NADH Ethanol dehydrogenase Acetaldehyd + NAD----------> Acetat + NADH Acetaldehyd dehydrogenase Haäu quûa: giaûm NAD laøm giaûm taân sinh ñöôøng, deã HÑH ñoùi Ñaëc ñieåm: 12-24 giôø sau uoáng raát nhieàu, khoâng aên Hoân meâ, muøi röôïu ÑH 25mg/dL Coù theå thieáu B1, chaán thöông soï naõo Haï ñöôøng huyeát khi ñoùi Böôùu teá baøo Beâta tuïy Hieám 1/250.000 , nöõ nhieàu hôn nam, tuoåi 50 Ña soá 1 u laønh 10% laø u aùc Coù theå trong ña u noäi tieát Haï ÑH luùc ñoùi 3 µU/ml laø baát thöôøng - Proinsulin maùu: BT töø 5-20% toång soá insulin, u insulinoma seõ >25% Ñònh vò böôùu: Böôùu thöôøng nhoû 1-2 cm raát khoù phaùt hieän CT scan, MRI, sieâu aâm vôùi ñaàu doø cöïc nhaäy trong luùc moå, chuïp hình choïn loïc ñoäng maïch thaân taïng. Ñieàu trò böôùu teá baøo Beâta tuïy Böôùu laønh: caét boû böôùu. Duøng thuoác: Diazoxid öùc cheá söï tieát Insulin töø tuïy, Streptozotocin phaù huûy teá baøo Beâta ñöôïc duøng khi böôùu aùc tính. Haï ñöôøng huyeát khi ñoùi Böôùu ngoaøi tuïy 2/3 naèm ôû buïng Böôùu laønh sôïi, böôùu cô, böôùu sôïi TK,… Cô cheá: - tieát ra IGF II ( insulin like Growth Factor II) - böôùu raát lôùn söû duïng nhieàu glucose - Di caên tôùi thöôïng thaän, tuyeán yeân laøm giaûm hormon ñoái khaùng insulin HÑH seõ heát khi caét u Haï ñöôøng huyeát khi ñoùi Beänh lyù gan maät Do gan coù khaû naêng buø tröø cao, thöôøng haï ÑH khi gan bò phaù huûy gaàn heát: VGSV toái caáp, K giai ñoaïn cuoái Suy thaän: thöôøng gñ cuoái, aên keùm, loïc maøng buïng coù glucose öu kích thích insulin Thieáu caùc hormon ñoái khaùng insulin: suy thöôïng thaän gaây HÑH sinh hoùa suy tuyeán yeân, thieáu hormon taêng tröôûng coù theå gaây haï ÑH treân treû em<6 tuoåi Haï ñöôøng huyeát khi ñoùi Haï ñöôøng huyeát do cô cheá töï mieãn: raát hieám Töï khaùng theå vôùi insulin: sau aên insulin ñöôïc tieát ra gaén vaøo töï KT, sau ñoù phöùc hôïp khaùng theå – insulin taùch ra phoùng insulin vaøo Töï khaùng theå vôùi thuï theå insulin Gaén vaøo thuï theå seõ kích thích gioáng insulin Chaån ñoaùn haï ñöôøng huyeát Trieäu chöùng laâm saøng haï ÑH Ño ÑH thaáp <=70mg/dL HÑH khi ñoùi hay sau aên Beänh söû: duøng thuoác, uoáng röôïu,.. NP haï ÑH: Ño insulin cuøng luùc haï ñöôøng huyeát (quan troïng nhaát) Ño noàng ñoä SU huyeát töông Hình aûnh hoïc: MRI Chaån ñoaùn nguyeân nhaân HÑH HÑH ñoùi: Insulin thaáp: do röôïu, suy thöôïng thaän, suy tuyeán yeân, suy gan, suy thaän, soác nhieãm truøng, u ngoaøi tuïy Insulin cao (khoâng thích hôïp): + thöôøng gaëp nhaát laø do thuoác insulin + sulfonylurea (chuù yù beänh caûnh coù theå nhaàm insulinom), coù theå do duøng nhaàm thuoác + insulinoma Chaån ñoaùn nguyeân nhaân HÑH 2. HÑH sau aên: Thöïc theå: Haï ñöôøng huyeát do phaûn öùng vôùi thöùc aên, giai ñoaïn sôùm ÑTÑ típ 2 Chöùc naêng Ñieàu trò Xöû trí caáp cöùu tuøy - Tri giaùc - Ñöôøng huyeát - dieãn tieán laâm saøng Ñieàu trò Beänh nhaân tænh taùo : Uoáng ñöôøng haáp thu nhanh (thí duï: nöôùc traùi caây, vieân ñöôøng, vieân glucose, dung dòch chöùa khoaûng 15-20 g carbohydrates) Baám laïi ÑH mao maïch sau 10-15 phuùt, neáu coøn haï <70 mg/dL thì cho aên hoaëc uoáng tieáp 1 phaàn ñöôøng haáp thu nhanh nöõa Ñieàu trò Beänh nhaân hoân meâ / Beänh nhaân thay ñoåi tri giaùc: - Tieâm Tónh maïch glucagon hoaëc glucose (50ml glucose 30- 50%) sau ñoù truyeàn tónh maïch chaäm glucose 5-10% - HÑH do thuoác: Thôøi gian truyeàn TM glucose tuøy: thôøi gian baùn huûy cuûa thuoác gaây haï ÑH, BN ñaõ aên ñöôïc Ñieàu trò Glucagon: - BN ngoaïi truù, nguû gaø khoâng uoáng ñöôïc hoaëc BN noäi truù khoâng uoáng ñöôïc, khoâng truyeàn TM ñöôïc - TB hoaëc TDD glucagon 1mg, coù theå laäp laïi 2-3 laàn, moãi laàn caùch nhau 10-15 phuùt, neáu khoâng tænh. - Td phuï: oùi möûa vaø khoâng duøng ñöôïc ôû beänh gan. Ñieàu trò Haï ñöôøng huyeát do uoáng sulfonylurea ( taùc duïng coøn keùo daøi ) : Theo doõi beänh nhaân trong 24-48 giôø, Neáu ngöng truyeàn glucose quaù sôùm, beänh nhaân coù theå hoân meâ trôû laïi Ngaên ngöøa taùi phaùt haï ñöôøng huyeát Ñieàu trò caùc taùc nhaân thuaän lôïi gaây haï ñöôøng huyeát: suy gan, suy thaän, aên treã Giaûm hoaëc chænh lieàu caùc loaïi thuoác gaây haï ñöôøng huyeát Thay theá caùc hormones neáu caàn Luoân luoân aên uoáng ñuùng böõa, ñuùng giôø
35a-Ngo doc Methanol.pdf
P1.rar
