Tài liệu sửa chữa và bảo dưỡng hệ thống lái

vµ b¶o d­ìng söa ch÷a ®­îc dÉn ®éng l¸i ®óng yªu cÇu kü thuËt. Néi dung chÝnh: 1. NhiÖm vô, yªu cÇu cña dÉn ®éng l¸i 2. CÊu t¹o vµ ho¹t ®éng cña c¬ cÊu l¸i 3. HiÖn t­îng, nguyªn nh©n h­ háng cña dÉn ®éng l¸i. 4. Ph­¬ng ph¸p kiÓm tra b¶o d­ìng, söa ch÷a dÉn ®éng l¸i .5.Th¸o l¾p, kiÓm tra vµ b¶o d­ìng söa ch÷a dÉn ®éng l¸i. häc trªn líp I. NhiÖm vô, yªu cÇu vµ ph©n lo¹i dÉn ®éng l¸i 1. NhiÖm vô - Dïng ®Ó dÉn ®éng hai b¸nh xe dÉn h­íng chuyÓn ®éng theo sù ®iÒu khiÓn cña c¬ cÊu l¸i «t«. 2. Ph©n lo¹i - DÉn ®éng l¸i ®éc lËp - D·n ®éng l¸i kÕt hîp víi thanh r¨ng cña c¬ cÊu l¸i. 3. Yªu cÇu - DÉn ®éng ªm vµ chÝnh x¸c - CÊu t¹o ®¬n gi¶n vµ cã ®é bÒn cao. II. CÊu t¹o vµ ho¹t ®éng cña dÉn ®éng l¸i 1. CÊu t¹o (h×nh. 3-1 ) a) §ßn quay ®øng - §ßn quay ®øng lµm b»ng thÐp, mét ®Çu cã phÇn then hoa ®Ó l¾p vµ chuyÓn ®éng víi trôc con l¨n cña hép tay l¸i, ®Çu kia l¾p víi thanh kÐo däc b»ng khíp cÇu. b) Thanh kÐo däc Hép tay l¸i §ßn cam l¸i Thanh kÐo ngang Chèt chuyÓn h­íng §ßn quay ®øng Thanh kÐo däc DÇm cÇu tr­íc Cam l¸i H×nh. 3-1: S¬ ®å cÊu t¹o dÉn ®éng l¸i H×nh 3-2 S¬ ®å cÊu t¹o dÉn ®éng l¸i 1-B¸nh vÝt; 2- Con l¨n; 3- Chèt con l¨n 4- Trôc con l¨n; 5- §ßn quay ®øng - Thanh kÐo däc lµm b»ng thÐp, hai ®Çu ®­îc l¾p víi ®ßn quay ®øng vµ ®ßn cam l¸i cña b¸nh xe dÉn h­íng. c) Thanh kÐo ngang - Thanh kÐo ngang lµm b»ng thÐp, hai ®Çu cã ren l¾p víi hai khíp cÇu cã t¸c dông ®iÒu chØnh ®é chôm cña hai b¸nh xe. Thanh kÐo ngang l¾p víi hai ®ßn cam l¸i cña hai b¸nh xe ®Ó dÉn ®éng hai b¸nh xe cïng chuyÓn ®éng. d) §ßn cam l¸i - §ßn cam l¸i lµm b»ng thÐp, mét ®Çu l¾p víi thanh kÐo ngang b»ng khíp cÇu, cßn mét ®Êu l¾p chÆt víi cam l¸i cña b¸nh xe dÉn h­íng ®Ó ®iÒu khiÓn b¸nh xe chuyÓn ®éng. 2. Nguyªn t¾c ho¹t ®éng - Khi quay vµnh tay l¸i, th«ng qua hép tay l¸i lµm quay trôc vµnh r¨ng vµ ®ßn quay ®øng quay, th«ng qua thanh kÐo däc, thanh kÐo ngang vµ ®ßn cam l¸i lµm ch©ncm l¸i vµ hai b¸nh xe dÉn h­íng quay theo h­íng ®iÒu khiÓn cña ng­êi l¸i xe. Gãc quay vµnh tay l¸i tõ 1,5 – 2,5 vßng vÒ mét phÝa t­íng øng víi gãc quay cña hai b¸nh xe dÉn h­íng tõ 300 ®Õn 400 nh»m ®¶m b¶o lùc ®iÒu khiÓn tay l¸i nhÑ vµ chÝnh x¸c. Cam l¸i C¬ cÊu l¸i Chèt cÇu Thanh r¨ng Thanh kÐo ngang H×nh. 3-2: S¬ ®å cÊu t¹o dÉn ®éng l¸i kÕt hîp thanh r¨ng III. HiÖn t­îng vµ nguyªn nh©n h­ háng cña dÉn ®éng L¸I A. C¸c h­ háng vµ nguyªn nh©n 1. DÉn ®éng l¸i ho¹t ®éng cã tiÕng ån a) HiÖn t­îng Khi «t« ho¹t ®éng nghe tiÕng ån kh¸c th­êng ë côm dÉn ®éng l¸i, tèc ®é cµng lín tiÕng ån cµng t¨ng. b) Nguyªn nh©n - C¸c khíp cÇu mßn nhiÒu vµ thiÕu mì b«i tr¬n. - C¸c ®ai èc h·m khíp cÇu bÞ láng hoÆc chên háng ren 2. §iÒu khiÓn vµnh tay l¸i nÆng vµ kh«ng æn ®Þnh a) HiÖn t­îng . Khi ®iÒu khiÓn vµnh tay l¸i c¶m thÊy nÆng h¬n b×nh th­êng vµ rung giËt, tèc ®é cµng lín sù rung giËt cµng t¨ng b) Nguyªn nh©n - §ßn quay ®øng : cong, vªnh vµ mßn phÇn then hoa - C¸c thanh kÐo däc vµ ngang : cong - §iÒu chØnh sai ®é chôm c¸c b¸nh xe 3. §iÒu khiÓn vµnh tay l¸i kh«ng cã t¸c dông l¸i xe a) HiÖn t­îng . Khi ®iÒu khiÓn vµnh tay l¸i kh«ng cßn t¸c dông l¸i xe b) Nguyªn nh©n - §ßn quay ®øng : láng then hoa, tuét ®ai èc h·m hoÆc ®øt, g·y chèt cÇu - C¸c thanh kÐo däc vµ ngang : ®øt, g·y chèt cÇu B. kiÓm tra dÉn ®éng l¸i 1. KiÓm tra khi vËn hµnh - Khi vËn hµnh «t« ®iÒu khiÓn vµnh tay l¸i kh«ng æn ®Þnh, cã tiÕng ån ë côm dÉn ®éng l¸i phaØ kiÓm tra vµ söa ch÷a kÞp thêi. 2. KiÓm tra bªn ngoµi dÉn ®éng l¸i - KiÓm tra sù g·y, láng cña c¸c vÞ trÝ l¾p r¸p c¸c khíp cÇu, c¸c thanh kÐo. - Dïng kÝnh phãng ®¹i ®Ó quan s¸t c¸c vÕt nøt bªn ngoµi chi tiÕt dÉn ®éng l¸i. IV. Néi dung b¶o d­ìng dÉn ®éng l¸i 1. Lµm s¹ch bªn ngoµi 2. Th¸o rêi c¸c chi tiÕt dÉn ®éng l¸i vµ lµm s¹ch. 3. KiÓm tra h­ háng chi tiÕt 4. Thay thÕ chi tiÕt theo ®Þnh kú (b¹c, chèt cÇu vµ lß xo) 5. Tra mì vµ l¾p c¸c chi tiÕt. 6. KiÓm tra vµ ®iÒu chØnh ®é chôm hai b¸nh xe dÉn h­íng 7. Thay dÇu b«i tr¬n VI. C©u hái vµ bµi tËp 1. NhiÖm vô cña dÉn ®éng l¸i ? 2. DÉn ®éng l¸i cã nh÷ng h­ háng nµo lµm cho hÖ thèng l¸i kh«ng cã t¸c dông ? 3.(Bµi tËp) VÏ s¬ ®å cÊu t¹o cña c¸c lo¹i dÉn ®éng l¸i vµ tr×nh bµy c¸c hiÖn t­îng, nguyªn nh©n h­ háng cña dÉn ®éng l¸i ? tHùC HµNH söa ch÷a vµ b¶o d­ìng dÉn ®éng l¸i I. tæ chøc chuÈn bÞ n¬i lµm viÖc 1. Môc ®Ých: - RÌn luyÖn kü n¨ng th¸o l¾p dÉn ®éng l¸i - NhËn d¹ng c¸c bé ph©n chÝnh cña dÉn ®éng l¸i 2. Yªu cÇu: - Th¸o, l¾p thµnh th¹o, ®óng quy tr×nh vµ ®óng yªu cÇu kü thuËt. - NhËn d¹ng ®­îc c¸c bé phËn dÉn ®éng l¸i - Sö dông dông cô hîp lý, chÝnh x¸c. - §¶m b¶o an toµn trong qu¸ tr×nh th¸o, l¾p - Tæ chøc n¬i lµm viÖc khoa häc, ng¨n n¾p, gän gµng. 3. ChuÈn bÞ: a) Dông cô: - Dông cô th¸o l¾p dÉn ®éng l¸i - Khay ®ùng dông cô, chi tiÕt - Gi¸ n©ng cÇu xe, kÝch n©ng vµ gç chÌn kª lèp xe. - §ång hå so - Pan me, th­íc cÆp b) VËt t­: - GiÎ s¹ch - GiÊy nh¸m - Nhiªn liÖu röa, dÇu b«i tr¬n - æ bi, c¸c jo¨ng ®Öm.... - Tµi liÖu ph¸t tay vÒ c¸c quy tr×nh vµ tra cøu c¸c yªu cÇu kü thuËt söa ch÷a dÉn ®éng l¸i. - Bè trÝ n¬i lµm viÖc cho nhãm häc viªn ®ñ diÖn tÝch, ¸nh s¸ng vµ th«ng giã. II. th¸o l¾p dÉn ®éng l¸i A. quy tr×nh Th¸o dÉn ®éng l¸i trªn xe «t« (H×nh. 2-3) 1.ChuÈn bÞ dông cô vµ n¬i lµm viÖc - Bé dông cô tay nghÒ th¸o l¾p - KÝch n©ng, gi¸ kª chÌn lèp xe. 2. Lµm s¹ch bªn ngoµi côm hÖ thèng l¸i - Dïng b¬m n­íc ¸p suÊt cao vµ phun n­íc röa s¹ch c¸c cÆn bÈn bªn ngoµi gÇm «t«. - Dïng b¬m h¬i vµ thæi khÝ nÐn lµm s¹ch cÆn bÈn vµ níc b¸m bªn ngoµi côm dÉn ®éng l¸i 3. Th¸o ®ßn quay ®øng vµ thanh kÐo däc - V¹ch dÊu gi÷a hai phÇn then hoa cña trôc vµnh r¨ng vµ ®ßn quay ®øng. - Th¸o c¸c ®ai èc h·m ®ßn kÐo däc - Dïng c¶o th¸o ®ßn quay ®øng - Th¸o ®ai èc h·m chèt cÇu thanh kÐo däc - Th¸o thanh kÐo däc 4. Th¸o thanh kÐo ngang - Th¸o c¸c ®ai èc chèt cÇu - Th¸o c¸c chèt cÇu - Th¸o thanh kÐo ngang 5.Th¸o rêi c¸c thanh kÐo (H×nh. 3-3) - V¹ch dÊu gi÷a phÇn l¾p chèt cÇu vµ thanh kÐo ngang - Th¸o ®ai èc h·m vµ chèt cÇu - Th¸o rêi phÇn l¾p chèt cÇu 6. Lµm s¹ch chi tiÕt vµ kiÓm tra - Lµm s¹ch chi tiÕt - KiÓm tra c¸c chi tiÕt Chèt cÇu Lß xo Chèt cÇu §ai èc Thanh kÐo däc Thanh kÐo ngang V¹ch dÊu B¹c chèt cÇu H×nh 3-3. Th¸o rêi thanh kÐo däc vµ thanh kÐo ngang b. Quy tr×nh l¾p Ng­îc l¹i quy tr×nh th¸o (sau khi söa ch÷a vµ thay thÕ c¸c chi tiÕt h­ háng) C¸c chó ý - Kª kÝch vµ chÌn lèp xe an toµn khi lµm viÖc d­íi gÇm xe. - Tra mì b«i tr¬n c¸c chi tiÕt : chèt cÇu vµ b¹c khíp cÇu. - Thay thÕ c¸c chi tiÕt theo ®Þnh kú b¶o d­ìng. - L¾p ®óng vÞ trÝ dÊu cña c¸c chi tiÕt cña dÉn ®éng l¸i. - §iÒu chØnh dÉn ®éng l¸i. III. B¶o d­ìng dÉn ®éng l¸i A. quy tr×nh b¶o d­ìng 1. ChuÈn bÞ dông cô vµ n¬i lµm viÖc -Bé dông cô tay th¸o l¾p dÉn ®éng l¸i vµ c¸c bé vam, c¶o chuyªn dïng -Mì b«i tr¬n vµ dung dÞch röa 2. Th¸o rêi vµ lµm s¹ch c¸c chi tiÕt dÉn ®éng l¸i - Th¸o ®ßn quay ®øng vµ c¸c thanh kÐo - Th¸o rêi c¸c thanh kÐo vµ chèt cÇu - Dïng dung dÞch röa, b¬m h¬i, giÎ s¹ch ®Ó lµm s¹ch, kh« bªn ngoµi c¸c chi tiÕt 3. KiÓm tra bªn chi tiÕt - Dïng kÝnh phãng ®¹i vµ m¾t th­êng quan s¸t - KiÓm tra bªn ngoµi c¸c chi tiÕt : b¹c, chèt cÇu, lß xo, phÇn ren vµ then hoa 4. L¾p vµ b«i tr¬n c¸c chi tiÕt -Tra mì b«i tr¬n - L¾p c¸c chi tiÕt. 5. §iÒu chØnh dÉn ®éng l¸i - Dïng c©n lùc ®Ó kiÓm tra vµ dïng c¸c ®Öm ®Ó ®iÒu chØnh ®é r¬ cña dÉn ®éng l¸i - §iÒu chØnh ®é chôm hai b¸nh xe vµ ®é r¬ chèt cÇu cña thanh kÐo däc 6. KiÓm tra tæng hîp vµ vÖ sinh c«ng nghiÖp - VÖ sinh dông cô vµ n¬i b¶o d­ìng s¹ch sÏ, gän gµng * C¸c chó ý - Kª kÝch vµ chÌn lèp xe an toµn - KiÓm tra vµ quan s¸t kü c¸c chi tiÕt bÞ nøt vµ chên háng ren. - Sö dông dông cô ®óng lo¹i vµ vÆn chÆt ®ñ lùc quy ®Þnh. - Thay thÕ c¸c chi tiÕt theo ®Þnh kú vµ bÞ h­ háng. - §iÒu chØnh dÉn ®éng l¸i ®óng yªu cÇu kü thuËt B. §iÒu chØnh dÉn ®éng l¸i 1. §iÒu chØnh khe hë thanh kÐo däc (trôc tay l¸i) (h×nh 3- 4) a) KiÓm tra Th¸o thanh kÐo däc, dïng tay l¾c cÇn quay ®øng. NÕu c¶m thÊy cã ®é r¬ lín h¬n tiªu chuÈn cÇn ph¶i ®iÒu chØnh. b) §iÒu chØnh - Th¸o n¾p hép tay l¸i ( hoÆc chèt h·m cña ®ai èc ®iÒu chØnh) - TiÕn hµnh thªm hoÆc bít ®Öm d­íi trôc vÝt (hoÆc vÆn ®ai èc ®iÒu chØnh vµo hoÆc ra) ®Ó ®¹t ®­îc ®é r¬ tiªu chuÈn. §ßn quay ®øng Thanh kÐo däc §ßn quay ®øng a) b) H×nh 3 - 4. KiÓm tra vµ ®iÒu chØnh khe hë thanh kÐo däc a) KiÓm tra; b) §iÒu chØnh 2. §iÒu chØnh thanh kÐo ngang (®é chôm b¸nh xe) a) KiÓm tra ®é chôm cña hai b¸nh xe dÉn h­íng (h×nh 3- 5a) - §é chôm b¸nh xe tr­íc = A – B (= 2-5 mm) (A vµ B lµ kho¶ng c¸ch phia sau vµ phia tr­íc cña t©m hai b¸nh xe dÉn h­íng) §é chôm cña hai b¸nh xe tr­íc ®¶m b¶o cho hai b¸nh xe lu«n chuyÓn ®éng song song víi nhau. V× lùc c¶n cña mÆt ®­êng cã xu h­íng xoay c¸c b¸nh xe ra phÝa ngoµi ®Ó bï trõ cho khe hë khi l¾p r¸p vµ tr¸nh mßn lèp nhanh. - Khi kiÓm tra ®Ó xe ë vÞ trÝ ®i th¼ng, trªn mÆt ®­êng b»ng ph¼ng. Dïng th­íc ®o chuyªn dïng ®o kho¶ng c¸ch gi÷a hai vÞ trÝ cña t©m ë phÝa tr­íc (B) vµ phÝa sau (A) Sau ®ã lÊy trÞ sè = A – B (mm) vµ so s¸nh víi tiªu chuÈn cho phÐp ®Ó tiÕn hµnh ®iÒu chØnh. b) §iÒu chØnh (h×nh 3- 5b) - Th¸o thanh kÐo ngang khái ®ßn cam l¸i - Th¸o láng hai ®Çu nèi ren cña thanh kÐo ngang, sau ®ã vÆn ra hoÆc vµo ®Ó ®¹t ®­îc kÝch th­íc (A – B) ®óng yªu cÇu. Th¸o c¸c ®ai èc cña èng khíp cÇu ë hai ®Çu thanh kÐo ngang, sau tiÕn hµnh vÆn ®Çu khíp cÇu ra hoÆc vµo ®Ó ®¹t ®é chôm ®óng tiªu chuÈn quy ®Þnh. H×nh 5 - 5. KiÓm tra vµ ®iÒu chØnh ®é chôm b¸nh xe a- KiÓm tra ®é chôm b¸nh xe b- §iÒu chØnh ®é chôm b¸nh xe B¸nh xe dÉn h­íng Thanh kÐo ngang «ng nèi khíp cÇu §ai èc ®iÒu chØnh IV. söA ch÷a dÉn ®éng l¸i 1. §ßn quay ®øng a) H­ háng vµ kiÓm tra - H­ háng chÝnh cña ®ßn quay ®øng lµ : cong, nøt vµ mßn lç then hoa - KiÓm tra : Dïng th­íc cÆp ®o ®é mßn cña lç so víi tiªu chuÈn kü thuËt. Dïng kÝnh phãng ®¹i ®Ó quan s¸t c¸c vÕt nøt bªn ngoµi ®ßn quay ®øng. b) Söa ch÷a - PhÇn then hoa bÞ chên háng cã thÓ hµn ®¾p gia c«ng l¹i then hoa - Lç l¾p víi khíp cÇu mßn qu¸ tiªu chuÈn cã thÓ hµn ®¾p vµ doa l¹i kich th­íc. - §ßn quay ®øng bÞ cong, vªnh qu¸ tiªu chuÈn cã thÓ n¾n hÕt cong, 3. §ßn cam l¸i a) H­ háng vµ kiÓm tra - H­ háng chÝnh cña ®ßn cam l¸i lµ : cong, nøt vµ mßn lç l¾p khíp cÇu. - KiÓm tra : Dïng th­íc cÆp ®o ®é mßn cña lç so víi tiªu chuÈn kü thuËt. Dïng kÝnh phãng ®¹i ®Ó quan s¸t c¸c vÕt nøt bªn ngoµi ®ßn cam l¸i. b) Söa ch÷a - Lç l¾p víi khíp cÇu mßn qu¸ tiªu chuÈn cã thÓ hµn ®¾p vµ doa l¹i kich th­íc. - §ßn cam l¸i bÞ cong, vªnh qu¸ tiªu chuÈn cã thÓ n¾n hÕt cong, 3. §ßn cam l¸i a) H­ háng vµ kiÓm tra - H­ háng chÝnh cña ®ßn cam l¸i lµ : cong, nøt vµ mßn lç l¾p khíp cÇu. - KiÓm tra : Dïng th­íc cÆp ®o ®é mßn cña lç so víi tiªu chuÈn kü thuËt. Dïng kÝnh phãng ®¹i ®Ó quan s¸t c¸c vÕt nøt bªn ngoµi ®ßn cam l¸i. b) Söa ch÷a - Lç l¾p víi khíp cÇu mßn qu¸ tiªu chuÈn cã thÓ hµn ®¾p vµ doa l¹i kich th­íc. - §ßn cam l¸i bÞ cong, vªnh qu¸ tiªu chuÈn cã thÓ n¾n hÕt cong, - C¸c ®ai èc, lß xo mßn ch¸y háng ren ®Òu ®­îc thay thÕ a) b) c) H×nh 3 - 6. KiÓm tra cac chi tiÕt cña dÉn ®éng l¸i a) KiÓm tra thanh kÐo, b) Thanh kÐo ngang; c) Chèt cÇu Thanh r¨ng kÕt hîp thanh kÐo ngang PhÇn ren cña thanh kÐo ngang N¾p ch¾n bôi B¹c chèt cÇu Chèt cÇu èng ren C¸c bµi tËp më réng vµ n©ng cao i. Tªn bµi tËp 1. DÉn ®éng l¸i ®éc lËp ? 2. DÉn ®éng l¸i kÕt hîp víi thanh r¨ng ? 3. LËp b¶ng kiÓm tra, ph©n lo¹i chi tiÕt cña dÉn ®éng l¸i TOYOTA B¶ng kiÓm tra ph©n lo¹i chi tiÕt Ngµy kiÓm tra : Ngµy th¸ng n¨m 2004 Nhãm ( ng­êi) kiÓm tra : Tªn chi tiÕt, bé phËn : DÉn ®éng l¸i Lo¹i «t« : TOYOTA TT Tªn chi tiÕt § vÞ tÝnh Sè L­îng §ñ, thiÕu KÝch th­íc mßn T×nh tr¹ng KT Thay thÕ Söa ch÷a 1 §ßn quay ®øng C¸i 01 ®ñ - Mßn x 2 Thanh kÐo däc - 01 §ñ 0,3 - Cong x 3 Thanh kÐo ngang - 1 - 0,2 - Cong x 4 C¸c khíp cÇu 4 - - Mßn x Phßng kü thuËt Ng­êi kiÓm tra II. Yªu cÇu cÇn ®¹t 1. Tr×nh bµy ®­îc cÊu t¹o vµ nguyªn t¾c ho¹t ®éng cña dÉn ®éng l¸i ®éc lËp 2. VÏ ®óng s¬ ®å cÊu t¹o vµ gi¶i thÝch nguyªn t¾c ho¹t ®éng cña dÉn ®éng l¸i lo¹i dÉn ®éng l¸i kÕt hîp víi thanh r¨ng III. Thêi gian - Sau 2 tuÇn nép ®ñ c¸c bµi tËp. Bµi 4 Söa ch÷a vµ b¶o d­ìng bé trî lùc tay l¸i - M· bµi: HAR.01 32 04 Giíi thiÖu : Bé trî lùc tay l¸i lµ mét bé phËn cña hÖ thèng l¸i «t«. Bao gåm c¸c bé phËn : b¬m dÇu, b×nh chøa dÇu trî lùc, van ®iÒu khiÓn vµ xi lanh lùc. Dïng ®Ó c¶i thiÖn tÝnh c¬ ®éng nhÑ nhµng, thuËn tiÖn khi ®iÒu khiÓn c¬ cÊu l¸i trªn c¸c «t« t¶i vµ «t« du lÞch hiÖn ®¹i. Môc tiªu thùc hiÖn: 1. Ph¸t biÓu ®óng yªu cÇu, nhiÖm vô vµ ph©n lo¹i bé trî lùc tay l¸i. 2. Tr×nh bµy ®­îc cÊu t¹o vµ nguyªn t¾c ho¹t ®éng cña bé trî lùc tay l¸i. 3. Gi¶i thÝch ®óng c¸c hiÖn t­îng, nguyªn nh©n h­ háng cña bé trî lùc tay l¸i. 4. Tr×nh bµy ®­îc c¸c ph­¬ng ph¸p kiÓm tra b¶o d­ìng, söa ch÷a bé trî lùc tay l¸i 5. Th¸o l¾p, kiÓm tra vµ b¶o d­ìng söa ch÷a ®­îc bé trî lùc tay l¸i ®óng yªu cÇu kü thuËt. Néi dung chÝnh: 1. NhiÖm vô, yªu cÇu vµ ph©n lo¹i bé trî lùc tay l¸i 2. CÊu t¹o vµ ho¹t ®éng cña bé trî lùc tay l¸i 3. HiÖn t­îng, nguyªn nh©n h­ háng cña bé trî lùc tay l¸i. 4. Ph­¬ng ph¸p kiÓm tra b¶o d­ìng, söa ch÷a bé trî lùc tay l¸i 5. Th¸o l¾p, kiÓm tra vµ b¶o d­ìng söa ch÷a ®­îc bé trî lùc tay l¸i. häc trªn líp I. Giíi thiÖu chung vÒ hÖ thèng l¸i cã trî lùc Vµnh tay l¸i Bé trî lùc l¸i B¬m trî lùc tay l¸i DÉn ®éng l¸i Xi lanh trî lùc H×nh 4-1: S¬ ®å cÊu t¹o chung hÖ thèng l¸i cã bé trî lùc II. NhiÖm vô, yªu cÇu vµ ph©n lo¹i bé trî lùc l¸i 1. NhiÖm vô Bé trî lùc l¸i cã nhiÖm vô : - Dïng ®Ó c¶i thiÖn sù ®iÒu khiÓn cña ng­êi l¸i xe nhÑ nhµng. 2. Ph©n lo¹i - Bé trî lùc l¸i thuû lùc lo¹i xi lanh lùc ®Æt chung víi hép tay l¸i (van c¸nh) - Bé trî lùc l¸i thuû lùc lo¹i xi lanh lùc ®Æt riªng (van èng) - Bé trî lùc l¸i thuû lùc ®iÒu khiÓn b»ng ®iÖn tö ( «t« Corolla-2WD) 3. Yªu cÇu - Lu«n cã lùc l¸i nhÑ nhµng, ªm vµ phï hîp bÊt cø d¶i tèc ®é nµo cña «t«. - CÊu t¹o ®¬n gi¶n vµ cã ®é bÒn cao. III. CÊu t¹o vµ ho¹t ®éng cña bé trî lùc l¸i 1. S¬ ®å cÊu t¹o - Bé trî lùc l¸i bao gåm : B¬m trî lùc, c¸c ®­êng èng dÇu, trôc van ®iÒu khiÓn, b¸nh r¨ng, pÝt t«ng vµ xi lanh lùc. Pit t«ng B¸nh r¨ng Thanh r¨ng Xi lanh ùc Van ®iÒu khiÓn DÇu vÒ b×nh chøa Trôc van ®iiªï khiÓn DÇu tõ b¬m ®Õn §­êng èng dÇu H×nh 4-4. CÊu t¹o Pitt«ng vµ xi lanh lùc 2. Nguyªn t¾c ho¹t ®éng: a) Khi xe ®i th¼ng Khi xe ®i th¼ng, ng­êi l¸i gi÷ nguyªn vµnh tay l¸i, trôc van ®iÒu khiÓn kh«ng quay nªn van èng trong ë vÞ trÝ trung gian, më th«ng c¸c ®­êng dÇu vµo hai bªn xi lanh lùc, do ®ã kh«ng cã sù kh¸c nhau vÒ ¸p suÊt dÇu ë hai bªn pitt«ng. V× vËy dÇu tõ b¬m ®i qua van ®iÒu khiÓn vµ trë vÒ b×nh chøa. Trôc b¸nh r¨ng kh«ng quay vµ thanh r¨ng kh«ng dÞch chuyÓn gi÷ cho xe ®i th¼ng. R·nh xo¾n Viªn bi Xi lanh lùc Pit t«ng Thanh r¨ng èng van Xi lanh lùc H×nh 4 – 5. S¬ ®å ho¹t ®éng cña bé trî lùc tay lai – Khi xe ®i th¼ng b) Khi xe ®i vßng vÒ phÝa ph¶i Khi xe ®i vßng vÒ phÝa ph¶i, vµnh tay l¸i vµ trôc b¸nh r¨ng quay sang ph¶i, lµm cho van ®iÒu khiÓn dÞch chuyÓn lªn trªn, më th«ng ®­êng èng dÇu vµo phÝa bªn ph¶i xi lanh lùc, ®Èy pÝtt«ng vµ thanh r¨ng dÞch chuyÓn vÒ phÝa tr¸i, lµm cho hai b¸nh xe dÉn h­íng quay vÒ phÝa ph¶i. Nhê cã lùc ®Èy cña ¸p suÊt dÇu trî lùc lµm cho tay l¸i nhÑ vµ ªm. Th©n van Trôc van ®iªï khiÓn èng van trong R·nh xo¾n Viªn bi Xi lanh lùc Pit t«ng Thanh r¨ng §­êng èng dÇu H×nh 4-6. S¬ ®å ho¹t ®éng cña bé trî lùc tay lai – Khi xe ®i vßng phÝa ph¶i d )Khi xe ®i vßng vÒ phÝa tr¸i (ng­îc l¹i hµnh tr×nh khi xe vßng vÒ phia ph¶i) Khi xe ®i vßng vÒ phÝa tr¸i, vµnh tay l¸i vµ trôc b¸nh r¨ng quay sang tr¸i, lµm cho van ®iÒu khiÓn dÞch chuyÓn xuèng d­íi, më th«ng ®­êng èng dÇu vµo phÝa bªn tr¸i xi lanh lùc, ®Èy pÝtt«ng vµ thanh r¨ng dÞch chuyÓn vÒ phÝa ph¶i, lµm cho hai b¸nh xe dÉn h­íng quay vÒ phÝa tr¸i. Nhê cã lùc ®Èy cña ¸p suÊt dÇu trî lùc lµm cho tay l¸i nhÑ vµ ªm. III. CÊU T¹O C¸C Bé PHËN 1. B¬m dÇu trî lùc a) CÊu t¹o (h×nh 4-2 ) - B¬m dÇu trî lùc l¸i lµ lo¹i b¬m thuû lùc, kiÓu c¸nh g¹t t¹o ¸p lùc cao (P= 60 – 80 kg/cm2) - Gåm cã : R«to, trôc r«to, c¸nh b¬m, xi lanh, vá b¬m vµ c¸c van an toµn, van ®iÒu khiÓn l­u l­îng vµ æn ®Þnh ¸p suÊt, kh«ng phô thuéc tèc ®é ®éng c¬. - B×nh dÇu dïng ®Ó chøa dÇu trî l­c(dÇu ATF DEXRON hoÆc CN 20), ®­îc l¾p phÝa trªn vá b¬m dÇu hoÆc l¾p riªng vµ nèi víi b¬m b»ng hai èng nèi. R«to C¸nh g¹t Vá b¬m Trôc r«to Vá b¬m Xi lanh b¬m C¸nh g¹t R«to Van l­u l­îng KhÝ nÐn DÇu Van an toµn a) b) c) H×nh 4-2 S¬ ®å cÊu t¹o b¬m dÇu trî lùc (lo¹i c¸nh g¹t) a, b) CÊu t¹o b¬m dÇu c) C©u t¹o van l­u l­îng b) Nguyªn t¾c ho¹t ®éng - Khi ®éng c¬ ho¹t ®éng, trôc r«to vµ r«to quay trong xi lanh cã d¹ng « van t¹o ra khe hë chøa dÇu gi÷a r«to vµ xi lanh. R«to cã c¸c r·nh vµ c¸c c¸nh g¹t ®­îc ®Æt trän trong c¸c r·nh ®ã. Do lùc ly t©m lµm cho c¸c c¸nh g¹t v¨ng ra tú lªn bÒ mÆt xi lanh t¹o ra c¸c ng¨n dÇu vµ g¹t dÇu tõ thÓ tÝch lín vÒ thÓ tÝch nhá lµm cho ¸p suÊt dÇu t¨ng lªn (P= 60 – 80 kg/cm2), ®Èy dÇu cao ¸p ®Õn van ®iÒu khiÓn vµ xi lanh lùc. - Van ®iÒu khiÓn l­u l­îng ®­îc l¾p phÝa trªn r«to, dïng ®Ó ®iÒu khiÓn l­u l­îng vµ ¸p suÊt dÇu cung cÊp tõ b¬m kh«ng ®æi, ®¶m b¶o tÝnh æn ®Þnh cña hÖ thèng l¸i vµ kh«ng phô thuéc tèc ®é ®éng c¬. V× khi tèc ®é ®éng c¬ t¨ng, l­u l­îng dÇu t¨ng t¹o ra møc ®é trî lùc lín gi¶m nhÑ lùc ®¸nh tay l¸i. Nh­ng ë tèc ®é cao, lùc c¶n lèp nhá chØ cÇn trî lùc l¸i nhá vµ ë tèc ®é thÊp, lùc c¶n lèp lín cÇn trî lùc l¸i lín, lµm thay ®æi tÝnh æn ®Þnh cña hÖ thèng l¸i. - Van an toµn ®­îc ®Æt trong van ®iÒu khiÓn l­u l­îng, dïng ®Ó më th«ng ®­êng dÇu khi ¸p suÊt v­ît qu¸ quy ®Þnh (khi xoay vµnh tay l¸i tèi ®a). 2. Trôc van ®iÒu khiÓn a) CÊu t¹o (h×nh 4-3) - Trôc van ®iÒu khiÓn vµ b¸nh r¨ng ®­îc l¾p víi trôc tay l¸i, dïng ®Ó ®iÒu khiÓn ®ãng vµ më ®­êng dÇu tõ b¬m ®Õn xi lanh lùc. - Bao gåm : Th©n van, van èng trong, van èng ngoµi, trôc van cã c¸c chèt, thanh xo¾n, r·nh xo¾n vµ hai viªn bi vµ c¸c ®­êng dÇu tõ b¬m dÇu ®Õn van vµ xi lanh lùc. Thanh r¨ng Trôc r¨ng Van èng ngoµi Th©n van R·nh xo¾n Viªn bi Trôc van DÇu ®Õn xi lanh lùc DÇu vÒ b¬m DÇu tõ b¬m H×nh 4-3. CÊu t¹o trôc van ®iÒu khiÓn (lo¹i van èng) b) Nguyªn t¾c ho¹t ®éng Khi vµnh tay l¸i quay, trôc van ®iÒu khiÓn vµ trôc r¨ng quay theo, lµm cho van èng trong dÞch chuyÓn lªn hoÆc xuèng nhê t¸c dông cña hai viªn bi vµ r·nh xo¾n. Kho¶ng dÞch chuyÓn cña van èng trong 1 mm sÏ më th«ng hoÆc ®ãng c¸c ®­êng èng dÇu tõ b¬m ®Õn mét bªn xi lanh lùc vµ ®­êng dÇu tõ van ®iÒu khiÓn vÒ b¬m. Xi lanh lùc Pitt«ng Trôc vÝt Van c¸nh Trôc van Hép tay l¸i Trôc vµnh r¨ng DÇu vÒ b¬m DÇu ®Õn H×nh 4-4. CÊu t¹o trôc van ®iÒu khiÓn (lo¹i van c¸nh) kÕt hîp xi lanh lùc 4. Xi lanh lùc vµ pÝtt«ng a) CÊu t¹o (h×nh. 4-5) - Xi lanh lùc l¾p chÆt trªn khung xe cã hai lç dÇu ®Õn tõ van ®iÒu khiÓn, pitt«ng chÕ t¹o liÒn víi thanh r¨ng, cã vßng ch¾n dÇu ng¨n c¸ch gi÷a hai ng¨n cña xi lanh. Pit t«ng B¸nh r¨ng Thanh r¨ng Xi lanh lùc DÇu ®ªn ng¨n tr¸i DÇu ®Õn ng¨n ph¶i H×nh 4-5. CÊu t¹o Pitt«ng vµ xi lanh lùc (lo¹i b¸nh r¨ng- thanh r¨ng) b) Nguyªn t¾c ho¹t ®éng - Khi dÇu ¸p su©t cao tõ van ®iÒu khiÓn ®Õn ng¨n tr¸i cña xi lanh lùc, ®Èy pitt«ng vµ trôc r¨ng – thanh r¨ng dÞch chuyÓn vÒ phÝa ph¶i. §Ó cho hai b¸nh xe quay vÒ phÝa ph¶i theo yªu cÇu cña ng­êi l¸i xe. - Khi dÇu ¸p su©t cao tõ van ®iÒu khiÓn ®Õn ng¨n ph¶i cña xi lanh lùc, ®Èy pitt«ng vµ trôc r¨ng – thanh r¨ng dÞch chuyÓn vÒ phÝa tr¸i. §Ó cho hai b¸nh xe quay vÒ phÝa tr¸i theo yªu cÇu cña ng­êi l¸i xe. - Khi dÇu ¸p su©t cao tõ van ®iÒu khiÓn ®Õn c¶ hai ng¨n cña xi lanh lùc, gi÷ cho pitt«ng vµ trôc r¨ng – thanh r¨ng æ vÞ trÝ trung gian. §Ó cho hai b¸nh xe quay theo h­íng ®i th¼ng. H×nh 4-6. CÊu t¹o pitt«ng vµ xi lanh lùc (lo¹i xi lanh lùc ®Æt riªng) Hép tay l¸i Van ®iÒu khiÓn Xi lanh lùc Xi lanh lùc Khung xe B¬m dÇu §ßn quay ®øng Thanh kÐo däc Pitt«ng CÇn ®Èy IV. HiÖn t­îng vµ nguyªn nh©n h­ háng cña bé trî lùc L¸I A. Nh÷ng h­ háng chung cña bé trî lùc l¸i 1. Trî lùc l¸i ho¹t ®éng cã tiÕng ån a) HiÖn t­îng Khi «t« ho¹t ®éng nghe tiÕng ån kh¸c th­êng ë bé trî lùc l¸i, tèc ®é cµng lín tiÕng ån cµng t¨ng. b) Nguyªn nh©n - B¬m dÇu mßn, vì hoÆc láng d©y ®ai. - Trî lùc l¸i mßn, vì háng c¸c chi tiÕt hoÆc thiÕu dÇu. 2. §iÒu khiÓn tay l¸i nÆng vµ kh«ng æn ®Þnh a) HiÖn t­îng . Khi ®iÒu khiÓn vµnh tay l¸i c¶m thÊy nÆng h¬n b×nh th­êng vµ rung giËt, tèc ®é cµng lín sù rung giËt cµng t¨ng b) Nguyªn nh©n - Bé trî lùc l¸i mßn háng c¸c bé phËn (b¬m, van ®iÒu khiÓn hoÆc xi lanh lùc), thiÕu dÇu. B. KiÓm tra chung bé trî lùc l¸i 1. KiÓm tra bªn ngoµi bé trî lùc l¸i - Dïng m¾t th­êng vµ kÝnh phãng ®¹i ®Ó quan s¸t c¸c vÕt nøt bªn ngoµi c¸c chi tiÕt cña trî lùc l¸i. 2. KiÓm tra khi vËn hµnh - KiÓm tra ¸p suÊt dÇu G¾n ®ång hå ®o ¸p suÊt vµo ®­êng èng dÇu cao ¸p, vËn hµnh ®éng c¬ vµ quay vµnh tay l¸i ë c¸c chÕ ®é kh«ng t¶i, t¶i nhá, t¶i lín, ®ång thêi quan s¸t ®ång hå ghi c¸c trÞ sè ®o vµ so víi tiªu chuÈn (P= 60 – 65 kg/cm2, sai sè ë c¸c tèc ®é kh«ng lín h¬n 5 kg/cm2) - Khi vËn hµnh «t« ®iÒu khiÓn tay l¸i vµ nghe tiÕng hó, ån kh¸c th­êng ë bé trî lùc l¸i, nÕu cã tiÕng ån vµ ®iÒu khiÓn tay l¸i kh«ng æn ®Þnh cÇn phaØ kiÓm tra bé trî lùc l¸i vµ söa ch÷a kÞp thêi. V. NéI DUNG b¶o d­ìng bé trî l­c l¸i 1. Lµm s¹ch bªn ngoµi 2. Th¸o c¸c bé phËn vµ kiÓm tra c¸c chi tiÕt 3. Thay thÕ chi tiÕt theo ®Þnh kú (xÐc x¨ng, c¸c van, lß xo, vßng kÝn cao su) 4. L¾p c¸c bé phËn 5. Thay dÇu trî l­c 6. §iÒu chØnh ¸p suÊt b¬m vµ ®é c¨ng cña d©y ®ai b¬m dÇu 7- KiÓm tra tæng hî vµ vÖ sinh c«ng nghiÖp VI. C©u hái vµ bµi tËp 1. NhiÖm vô cña bé trî lùc l¸i ? 2. V× sao lùc quay vµnh tay l¸i nÆng ? 3. (Bµi tËp)VÏ cÊu t¹o vµ nªu nguyªn t¾c ho¹t ®éng cña bé trî lùc l¸i lo¹i van c¸nh ? 4. (Bµi tËp) C¸c h­ háng th­êng gÆp vµ ph­¬ng ph¸p kiÓm tra, söa ch÷a bé trî lùc l¸i ? tHùC tËp söa ch÷a vµ b¶o d­ìng bé trî lùc l¸i I. tæ chøc chuÈn bÞ n¬i lµm viÖc 1. Môc ®Ých: - RÌn luyÖn kü n¨ng th¸o l¾p bé trî lùc l¸i - NhËn d¹ng c¸c bé ph©n chÝnh cña bé trî lùc l¸i 2. Yªu cÇu: - Th¸o, l¾p thµnh th¹o, ®óng quy tr×nh vµ ®óng yªu cÇu kü thuËt. - NhËn d¹ng ®­îc c¸c bé phËn bé trî lùc l¸i - Sö dông dông cô hîp lý, chÝnh x¸c. - §¶m b¶o an toµn trong qu¸ tr×nh th¸o, l¾p - Tæ chøc n¬i lµm viÖc khoa häc, ng¨n n¾p, gän gµng. 3. ChuÈn bÞ: a) Dông cô: - Dông cô th¸o l¾p bé trî lùc l¸i - Khay ®ùng dông cô, chi tiÕt - Gi¸ n©ng cÇu xe, kÝch n©ng vµ gç chÌn kª lèp xe. - §ång hå so - Pan me, th­íc cÆp b) VËt t­: - GiÎ s¹ch - GiÊy nh¸m - Nhiªn liÖu röa, dÇu b«i tr¬n - æ bi, c¸c jo¨ng ®Öm, d©y ®ai vµ c¸c van.... - Tµi liÖu ph¸t tay vÒ c¸c quy tr×nh vµ tra cøu c¸c yªu cÇu kü thuËt söa ch÷a bé trî lùc l¸i. - Bè trÝ n¬i lµm viÖc cho nhãm häc viªn ®ñ diÖn tÝch, ¸nh s¸ng vµ th«ng giã. II. th¸o l¾p bé trî lùc l¸i trªn xe «t« A. quy tr×nh Th¸o bé trî lùc l¸i trªn xe «t« 1.ChuÈn bÞ dông cô vµ n¬i lµm viÖc - Bé dông cô tay nghÒ th¸o l¾p - KÝch n©ng, gi¸ kª chÌn lèp xe. 2. Lµm s¹ch bªn ngoµi côm hÖ thèng l¸i - Dïng b¬m n­íc ¸p suÊt cao vµ phun n­íc röa s¹ch c¸c cÆn bÈn bªn ngoµi gÇm «t«. - Dïng b¬m h¬i vµ thæi khÝ nÐn lµm s¹ch cÆn bÈn vµ níc b¸m bªn ngoµi côm dÉn ®éng l¸i 3. Th¸o b¬m trî lùc - X¶ dÇu - Th¸o c¸c ®­êng èng dÇu vµ d©y ®ai - Th¸o ®ai èc h·m b¬m - Th¸o b¬m ra khái xe 4. Th¸o côm van ®iÒu khiÓn - V¹ch dÊu gi÷a trôc van vµ trôc tay l¸i - Th¸o c¸c ®­êng èng dÇu - Th¸o c¸c ®ai èc h·m côm van - Th¸o th¸o côm van ra khái «t« 5. Th¸o xi lanh lùc - V¹ch dÊu gi÷a thanh r¨ng vµ ®Çu níi víi ®ßn cam l¸i - X¶ dÇu - Th¸o c¸c ®ai èc h·m xi lanh vµ thanh r¨ng - Th¸o xi lanh lùc khái xe 6. Th¸o rêi chi tiÕt c¸c bé phËn 7. Lµm s¹ch chi tiÕt vµ kiÓm tra - Lµm s¹ch chi tiÕt - KiÓm tra c¸c chi tiÕt b. Th¸o rêi bé trî lùc l¸i 1. Th¸o rêi b¬m trî lùc (h×nh. 4-7) - Th¸o puly vµ van ®iÒu khiÓn kh«ng khÝ - Th¸o b×nh chøa dÇu vµ c¸c ®Çu nèi èng dÇu - Th¸o van ®iÒu khiÓn l­u l­îng - Th¸o trôc b¬m, xi lanh vµ c¸c c¸nh g¹t bé trî lùc l¸i - Th¸o r«to B×nh dÇu Puly C¸nh g¹t Van l­u l­îng Trôc b¬m R«to Xi lanh Trôc b¬m B¬m dÇu H×nh 4-7. Th¸o rêi b¬m trî lùc 2. Th¸o côm van ®iÒu khiÓn - V¹ch dÊu gi÷a trôc van vµ trôc tay l¸i (h×nh. 4-8) - Th¸o phanh h·m vµ æ bi - Th¸o c¸c ®ai èc h·m vá van V¹ch dÊu N¾p trôc van Th¸o ®ai èc h·m Trôc van ®iÒu khiÓn Côm van B¸nh r¨ng Van ®iÒu khiÓn H×nh 4-8. Th¸o rêi côm van ®iÒu khiÓn H×nh 4 -7. Th¸o rêi côm van ®iÒu khiÓn a) Th¸o côm van ®iÒu khiÓn; b) Th¸o xi lanh lùc H×nh 1-9. Th¸o truyÒn ®éng c¸c ®¨ng - Th¸o th¸o trôc van 3. Th¸o xi lanh lùc (h×nh. 4-9) - V¹ch dÊu ®Çu thanh tr¸i vµ ph¶i - Th¸o ®Çu thanh r¨ng, ®ai èc h·m lß xo dÉn h­ìng thanh r¨ng - Th¸o phanh h·m, èng chÆn ®Çu xi lanh - Th¸o thanh r¨ng vµ pitt«ng 4. Lµm s¹ch chi tiÕt vµ kiÓm tra - Lµm s¹ch chi tiÕt - KiÓm tra c¸c chi tiÕt Thanh r¨ng vµ pitt«ng V¹ch dÊu §ai èc ®Çu thanh r¨ng §ai èc h·m lß xo Thanh nèi ngang Hép tay l¸i §ai èc Xi lanh lùc H×nh 4-9. Th¸o rêi xi lanh lùc V¹ch dÊu Ng­îc l¹i quy tr×nh th¸o (sau khi söa ch÷a vµ thay thÕ c¸c chi tiÕt h­ háng) C¸c chó ý - Kª kÝch vµ chÌn lèp xe an toµn khi lµm viÖc d­íi gÇm xe. - Tra mì b«i tr¬n c¸c chi tiÕt : chèt cÇu vµ b¹c khíp cÇu. - Thay thÕ c¸c chi tiÕt theo ®Þnh kú b¶o d­ìng. - L¾p ®óng vÞ trÝ dÊu cña c¸c chi tiÕt cña bé trî lùc l¸i. - §iÒu chØnh ¸p suÊt b¬m vµ ®é c¨ng d©y ®ai. III. B¶o d­ìng bé trî lùc l¸i A. quy tr×nh b¶o d­ìng 1. ChuÈn bÞ dông cô vµ n¬i lµm viÖc -Bé dông cô tay th¸o l¾p bé trî lùc l¸i vµ c¸c bé vam, c¶o chuyªn dïng -Mì b«i tr¬n vµ dung dÞch röa 2. Th¸o rêi vµ lµm s¹ch c¸c chi tiÕt bé trî lùc l¸i - Th¸o b¬m trî lùc - Th¸o côm van ®iÒu khiÓn - Th¸o xi lanh lùc - Th¸o rêi c¸c bé phËn - Dïng dung dÞch röa, b¬m h¬i, giÎ s¹ch ®Ó lµm s¹ch, kh« bªn ngoµi c¸c chi tiÕt 3. KiÓm tra bªn chi tiÕt - Dïng kÝnh phãng ®¹i vµ m¾t th­êng quan s¸t - KiÓm tra bªn ngoµi c¸c chi tiÕt : pitt«ng, xi lanh lùc, r«to, c¸c van... 4. L¾p vµ b«i tr¬n c¸c chi tiÕt -Tra mì b«i tr¬n - L¾p c¸c chi tiÕt. 5. §iÒu chØnh bé trî lùc l¸i - §iÒu chØnh ¸p suÊt cña b¬m dÇu - §iÒu chØnh ®é c¨ng cña d©y ®ai 6. KiÓm tra tæng hîp vµ vÖ sinh c«ng nghiÖp - VÖ sinh dông cô vµ n¬i b¶o d­ìng s¹ch sÏ, gän gµng * C¸c chó ý - KiÓm tra vµ quan s¸t kü c¸c chi tiÕt bÞ nøt vµ chên háng ren. - Sö dông dông cô ®óng lo¹i vµ vÆn chÆt ®ñ lùc quy ®Þnh. - Thay thÕ c¸c chi tiÕt theo ®Þnh kú (c¸c van, lß xo, vßng ch¾n dÇu) vµ bÞ h­ háng. B. §iÒu chØnh bé trî lùc l¸i 1. §iÒu chØnh ®é c¨nh d©y ®ai - §é c¨ng cña d©y ®ai b¬m dÇu (10 -15 mm) a) KiÓm tra Dïng th­íc ®o chuyªn dïng hoÆc dïng tay Ên m¹nh lªn d©y ®ai vµ dïng th­íc ®o chiÒu dµi (®o kho¶ng c¸ch gi÷a hai vÞ trÝ tr­íc vµ sau khi Ên = ®é c¨ng) sau ®ã so s¸nh víi tiªu chuÈn cho phÐp vµ tiÕn hµnh ®iÒu chØnh. b) §iÒu chØnh Th¸o láng ®ai èc h·m cña c¬ cÊu hoÆc pu ly ®iÒu chØnh ®é c¨ng, sau ®ã dïng cÇn ®Èy c¬ cÊu lµm c¨ng d©y ®ai vµ h·m chÆt c¸c ®ai èc cña c¬ cÊu hoÆc puly. IV. söa ch÷a bé trî lùc l¸i 1. Th©n b¬m dÇu trî lùc a) H­ háng vµ kiÓm tra - H­ háng chÝnh cña b¬m dÇu lµ : nøt vµ mßn lç l¾p xi lanh vµ lç van. - KiÓm tra : Dïng th­íc cÆp, ®ång hå so vµ c¨n l¸ ®o ®é mßn cña lç so víi tiªu chuÈn kü thuËt. Dïng kÝnh phãng ®¹i ®Ó quan s¸t c¸c vÕt nøt bªn ngoµi th©n b¬m. b) Söa ch÷a - Th©n b¬m dÇu trî lùc vµ Pu ly bÞ nøt vµ mßn cã thÓ hµn ®¾p gia c«ng l¹i lç vµ vÕt nøt. - Van ®iÒu khiÓn l­u l­îng vµ van æn ¸p bÞ mßn, c¸c lß xo gi¶m chiÒu dµi hoÆc vªnh g·y ph¶i thay míi. 2. Xi lanh, r«to, trôc vµ c¸c c¸nh b¬m a) H­ háng vµ kiÓm tra (h×nh 4-10) - H­ háng : nøt, mßn xi lanh, r·nh r«to, mßn trôc vµ g·y, mßn c¸nh b¬m. - KiÓm tra : Dïng th­íc cÆp ®Ó ®o ®é mßn xi lanh(kh«ng løon h¬n 0,07 mm, r·nh r«to vµ c¸nh g¹t (kh«ng lín h¬n 0,028 mm), dïng pan me ®o ®é mßn cña trôc (kh«ng løon h¬n 0,03 mm) vµ dïng kÝnh phãng ®¹i ®Ó kiÓm tra c¸c vÕt nøt. Trôc r«to R«to vµ c¸nh g¹t C¨n l¸ Xi lanh §ång hå so a) b) c) H×nh 4 -10 . KiÓm tra cac chi tiÕt cña b¬m trî lùc a- KiÓm tra trôc b¬m, b- KiÓm tra xi lanh; c- KiÓm tra r«to b) Söa ch÷a - Xi lanh bÞ mßn cã thÓ doa vµ ®¸nh bãng theo cèt söa ch÷a, bÞ nøt ph¶i thay míi. - R«to mßn r·nh qu¸ tiªu chuÈn cã thÓ hµn ®¾p vµ phay l¹i kich th­íc, c¸c c¸nh b¬m g¶y ph¶i thay ®óng lo¹i. 3. Xi lanh lùc, pÝt t«ng vµ thanh r¨ng a) H­ háng vµ kiÓm tra - H­ háng xi lanh lùc : nøt, mßn xi lanh lùc. - H­ háng pit«ng vµ thanh r¨ng : mßn, cong thanh r¨ng, mßn pitt«ng vµ c¸c cupen. - KiÓm tra : Dïng pan me vµ ®ång hå so ®o ®é mßn cña xi lanh l­c vµ ®é mßn, cong cña pit«ng, thanh r¨ng vµ dïng kÝnh phãng ®¹i ®Ó kiÓm tra c¸c vÕt nøt. .b) Söa ch÷a - Xi lanh lùc nøt, mßn nhÑ cã thÓ hµn ®¾p vµ doa l¹i kich th­íc. - Pit«ng vµ thanh r¨ng cong qu¸ tiªu chuÈn cã thÓ n¾n l¹i, mßn r¨ng, pit«ng vµ c¸c cupen cÇn thay thÕ. 4. Van ®iÒu chØnh l­u l­îng a) H­ háng vµ kiÓm tra (h×nh 4-11) - H­ háng chÝnh cña c¸c van lµ : mßn van vµ g·y lß xo. - KiÓm tra : Dïng th­íc cÆp ®o ®é dµi cña lß xo so víi tiªu chuÈn kü thuËt (= 26 - 28 mm) , dïng khÝ nÐn (P= 4- 5 kg/cm2) ®Ó thö ®é kÝn (khÝ nÐn kh«ng bÞ rß) vµ th¶ van r¬i vµo lç (tr­ît ªm) quan s¸t c¸c lß xo nøt g·y. KhÝ nÐn B¬m trî lùc Van ®iÒu chØnh l­u l­¬Þng Van ®iÒu chØnh l­u l­¬Þng a) b) c) H×nh 4 - 11. KiÓm tra van æn ¸p vµ ®iÒu chØnh l­u l­îng a) KiÓm tra ®é k×n, b) KiÓm tra lß xo van; c) KiÓm tra van vµ lç van Lß xo b) Söa ch÷a - Trôc van ®iÒu khiÓn vµ lç l¾p van mßn qu¸ tiªu chuÈn cã thÓ hµn ®¾p vµ gia c«ng l¹i kich th­íc, mßn c¸c phít dÇu (cupen) ph¶i thay míi. 4. Xi lanh lùc, pÝt t«ng vµ thanh r¨ng a) H­ háng vµ kiÓm tra - H­ háng xi lanh lùc : nøt, mßn xi lanh lùc. - H­ háng pit«ng vµ thanh r¨ng : mßn, cong thanh r¨ng, mßn pitt«ng vµ c¸c cupen. - KiÓm tra : Dïng pan me vµ ®ång hå so ®o ®é mßn cña xi lanh l­c vµ ®é mßn, cong cña pit«ng, thanh r¨ng vµ dïng kÝnh phãng ®¹i ®Ó kiÓm tra c¸c vÕt nøt. .b) Söa ch÷a - Xi lanh lùc nøt, mßn nhÑ cã thÓ hµn ®¾p vµ doa l¹i kich th­íc. - Pit«ng vµ thanh r¨ng cong qu¸ tiªu chuÈn cã thÓ n¾n l¹i, mßn r¨ng, pit«ng vµ c¸c cupen cÇn thay thÕ. C¸c bµi tËp më réng vµ n©ng cao i. Tªn bµi tËp 1. DÉn ®éng l¸i ®éc lËp ? 2. DÉn ®éng l¸i kÕt hîp víi thanh r¨ng ? 3. LËp b¶ng kiÓm tra, ph©n lo¹i chi tiÕt B¶ng kiÓm tra ph©n lo¹i chi tiÕt Ngµy kiÓm tra : Ngµy th¸ng n¨m 2004 Nhãm ( ng­êi) kiÓm tra : Tªn chi tiÕt, bé phËn : Bé trî lùc l¸i Lo¹i «t« : TOYOTA TT Tªn chi tiÕt § vÞ Sè L­îng §ñ, thiÕu KÝch th­íc mßn T×nh tr¹ng KT Thay thÕ Söa ch÷a 1 Xi lanh b¬m C¸i 01 ®ñ Mßn x 2 R« to b¬m vµ c¸nh g¹t - 01 §ñ 0,3 Cong x 3 Bé van ®iÒu khiÓn - 1 - 0,2 Cong x 4 Xi lanh lùc vµ pÝtt«ng 4 - Mßn x Phßng kü thuËt Ng­êi kiÓm tra II. Yªu cÇu cÇn ®¹t 1. Tr×nh bµy ®­îc cÊu t¹o vµ nguyªn t¾c ho¹t ®éng cña dÉn ®éng l¸i ®éc lËp 2. VÏ ®óng s¬ ®å cÊu t¹o vµ gi¶i thÝch nguyªn t¾c ho¹t ®éng cña dÉn ®éng l¸i lo¹i dÉn ®éng l¸i kÕt hîp víi thanh r¨ng 3. LËp b¶ng kiÓm tra chi tiÕt ®Çy ®ñ vµ chÝnh x¸c III. Thêi gian - Sau 2 tuÇn nép ®ñ c¸c bµi tËp. Bµi 5 Söa ch÷a vµ b¶o d­ìng cÇu dÉn h­íng - M· bµi: HAR.01 32 05 Giíi thiÖu : CÇu tr­íc dÉn h­íng lµ mét bé phËn cña hÖ thèng l¸i «t«. Bao gåm c¸c chi tiÕt : DÇm cÇu, ®ßn cam l¸i, chèt chuyÓn h­íng, moay¬ vµ b¸nh xe, dïng ®Ó l¾p dÉn ®éng l¸i, hai b¸nh xe dÉn h­íng cña «t«. Môc tiªu thùc hiÖn 1. Ph¸t biÓu ®óng yªu cÇu, nhiÖm vô vµ ph©n lo¹i cña cÇu tr­íc dÉn h­íng. 2. Tr×nh bµy ®­îc cÊu t¹o cña cÇu tr­íc dÉn h­íng. 3. Gi¶i thÝch ®óng c¸c hiÖn t­îng, nguyªn nh©n h­ háng cña cÇu tr­íc dÉn h­íng. 4. Tr×nh bµy ®­îc c¸c ph­¬ng ph¸p kiÓm tra b¶o d­ìng, söa ch÷a cÇu tr­íc dÉn h­íng 5.Th¸o l¾p, kiÓm tra vµ b¶o d­ìng söa ch÷a ®­îc cÇu tr­íc dÉn h­íng ®óng yªu cÇu kü thuËt. Néi dung chÝnh 1. NhiÖm vô, yªu cÇu vµ ph©n lo¹i cÇu tr­íc dÉn h­íng 2. CÊu t¹o cña c¸c lo¹i cÇu tr­íc dÉn h­íng 3. HiÖn t­îng, nguyªn nh©n h­ háng cña cÇu tr­íc dÉn h­íng. 4. Ph­¬ng ph¸p kiÓm tra b¶o d­ìng, söa ch÷a cÇu tr­íc dÉn h­íng 5.Th¸o l¾p, kiÓm tra vµ b¶o d­ìng söa ch÷a c¸c lo¹i cÇu tr­íc dÉn h­íng cña «t«. häc trªn líp I. Giíi thiÖu chung vÒ cÇu tr­íc dÉn h­íng 1. S¬ ®å cÊu t¹o chung côm cÇu tr­íc dÉn h­íng «ng trôc tay l¸i Hép tay l¸i §ßn cam l¸i Thanh kÐo ngang Chèt chuyÓn h­íng Trôc b¸nh xe Thanh kÐo däc DÇm cÇu tr­íc Cam l¸i H×nh. 5-1. S¬ ®å cÊu t¹o côm cÇu tr­íc dÉn dÉn h­íng H×nh 3-2 S¬ ®å cÊu t¹o dÉn ®éng l¸i 1-B¸nh vÝt; 2- Con l¨n; 3- Chèt con l¨n 4- Trôc con l¨n; 5- §ßn quay ®øng 2. Giíi thiÖu vÒ cÇu tr­íc dÉn h­íng CÇu tr­íc dÉn h­íng lµ mét bé phËn cña hÖ thèng l¸i «t«. Bao gåm c¸c chi tiÕt : DÇm cÇu, ®ßn cam l¸i, chèt chuyÓn h­íng, moay¬ vµ b¸nh xe, dïng ®Ó l¾p dÉn ®éng l¸i vµ c¸c b¸nh xe dÉn h­íng cña «t«. II. NhiÖm vô, yªu cÇu vµ ph©n lo¹i cÇu tr­íc dÉn h­íng 1. NhiÖm vô - CÇu tr­íc dÉn h­íng dïng ®Ó l¾p c¸c b¸nh xe dÉn h­íng, l¾p c¬ cÊu treo vµ ®ì mét phÇn cña träng l­îng «t«. 2. Ph©n lo¹i - CÇu tr­íc dÉn h­íng kh«ng chñ ®éng (cÇu liÒn) - CÇu tr­íc dÉn h­íng chñ ®éng (cÇu rêi) 3. Yªu cÇu - CÊu t¹o ®¬n gi¶n - Cã ®é bÒn cao III. CÊu t¹o cña cÇu tr­íc dÉn h­íng A. CÇu tr­íc dÉn h­íng kh«ng chñ ®éng 1. S¬ ®å cÊu t¹o (h×nh 5 - 2 ) a) DÇm cÇu - DÇm cÇu cã c¸c g©n c÷ng v÷ng, hai ®Çu cã gia c«ng hai lç ®Ó l¾p b¹c vµ chèt chuyÓn h­íng. b) Trôc b¸nh xe dÉn h­íng - Trôc b¸nh xe dÉn h­íng chÕ t¹o liÒn víi cam l¸i vµ ®­îc l¾p chÆt víi ®ßn cam l¸i, dïng ®Ó l¾p moay¬ vµ b¸nh xe dÉn h­íng. Cam l¸i cã mÆt bÝch vµ hai lç ®Ó l¾p chuyÓn ®éng víi chèt chuyÓn h­íng. c) Moay¬ vµ b¸nh xe tr­íc - Lµ moay¬ chÕ t¹o rêi, bªn trong cã hai lç gia c«ng chÝnh x¸c ®Ó l¾p hai æ bi c«n, bªn ngoµi cã vµnh ®Üa khoan c¸c lç l¾p tang trèng phanh vµ cã bÒ mÆt ®Çu ph¼ng cã c¸c lç ren ®Ó l¾p n¾p ngoµi cña moay¬. - B¸nh xe cã cÊu t¹o nh­ b¸nh xe cña cÊu sau chñ ®éng (trong phÇn cÊu t¹o b¸nh xe chñ ®éng) §ßn cam l¸i Cam l¸i Chèt chuyÓn h­íng §ßn kÐo ngang DÇm cÇu Cam l¸i Moay¬ Trôc b¸nh xe Trôc b¸nh xe H×nh 5-2. S¬ ®å cÊu t¹o cÇu tr­íc dÉn h­íng kh«ng chñ ®éng Moay¬ vµ b¸nh xe tr­íc lu«n quay theo b¸nh xe sau chñ ®éng (cÇu tr­íc dÉn h­íng kh«ng chñ ®éng) vµ ®­îc ®iÒu khiÓn xoay qua tr¸i hoÆc qua ph¶i th«ng qua c¬ cÊu dÉn ®éng l¸i vµ cÇn chuyÓn h­íng ®Ó dÉn h­íng cho «t« chuyÓn ®éng ®óng h­íng. b. CÇu tr­íc dÉn h­íng vµ chñ ®éng 1. S¬ ®å cÊu t¹o (h×nh 5 - 3) a) Vá cÇu - Vá cÇu chÕ t¹o b»ng thÐp gåm hai n÷a, ®­îc lµm rçng ®Ó l¾p hai b¸n trôc vµ truyÒn lùc chÝnh. TruyÒn lùc chÝnh ®­îc dÉn ®éng tõ truyÒn ®éng c¸c ®¨ng vµ hép ph©n phèi vµ lµ mét dÇm tèt, cã c¸c g©n c÷ng v÷ng, hai ®Çu cã gia c«ng hai lç ®Ó l¾p b¹c vµ chèt chuyÓn h­íng. Vá cÇu C¸c ®¨ng Chèt chuyÓn h­íng C¸c ®¨ng Bé vi sai B¸nh xe Moay¬ Trôc b¸nh xe TruyÒn lùc chÝnh C¸c ®¨ng Cam quay l¸i H×nh 5-3 S¬ ®å cÊu t¹o cÇu tr­íc dÉn h­íng vµ chñ ®éng b) Trôc b¸nh xe dÉn h­íng -Trôc b¸nh xe dÉn h­íng, mét ®Çu cã then hoa vµ mét ®Çu nèi liÒn víi khíp c¸c ®¨ng ®ång tèc kiÓu bi. c) B¸n trôc - B¸n trôc mét ®Çu cã then hoa l¾p víi truyÒn lùc chÝnh vµ mét ®Çu nèi liÒn víi khíp ®ång tèc kiÓu bi. Khíp ®ång tèc kiÓu bi lu«n lµm cho tèc ®é cña b¸n trôc b»ng tèc ®é cña trôc b¸nh xe dÉn h­íng vµ cho phÐp trôc b¸nh xe xoay lÖch trong ph¹m vi 400 . d) Vá cam l¸i - Vá cam quay l¸i chÕ t¹o liÒn víi èng lång vµ cÇn chuyÓn h­íng vµ ®­îc l¾p xoay víi chèt chuyÓn h­íng l¾p trªn khíp cÇu cña vá cÇu, bªn ngoµi èng lång ®­îc l¾p hai æ bi c«n. e) Moay¬ vµ b¸nh xe - Lµ moay¬ chÕ t¹o rêi, bªn trong cã hai lç gia c«ng chÝnh x¸c ®Ó l¾p hai æ bi c«n, bªn ngoµi cã vµnh ®Üa khoan c¸c lç l¾p tang trèng phanh vµ cã bÒ mÆt ®Çu ph¼ng cã c¸c lç ren ®Ó l¾p n¾p ngoµi cña moay¬. N¾p ngoµi cña moay¬ chÕ t¹o liÒn víi èng then hoa ®Ó l¾p víi ®Çu trhen hoa cña trôc b¸nh xe 8. - B¸nh xe cã cÊu t¹o nh­ b¸nh xe cña cÊu sau chñ ®éng (trong phÇn cÊu t¹o b¸nh xe chñ ®éng) Moay¬ vµ b¸nh xe tr­íc lu«n quay theo b¸nh xe sau chñ ®éng (cÇu tr­íc dÉn h­íng kh«ng chñ ®éng) vµ ®­îc ®iÒu khiÓn xoay qua tr¸i hoÆc qua ph¶i th«ng qua c¬ cÊu dÉn ®éng l¸i vµ cÇn chuyÓn h­íng ®Ó dÉn h­íng cho «t« chuyÓn ®éng ®óng h­íng. §ång thêi khi gµi cÇu tr­íc chñ ®éng, truyÒn lùc chÝnh sÏ lµm cho b¸n trôc vµ trôc b¸nh xe quay theo yªu cÇu cña ng­êi l¸i. IV. h­ háng cña cÇu tr­íc dÉn h­íng A. HiÖn t­îng vµ nguyªn nh©n 1. CÇu tr­íc dÉn h­íng ho¹t ®éng cã tiÕng ån a) HiÖn t­îng Khi «t« ho¹t ®éng nghe tiÕng ån kh¸c th­êng ë côm cÇu tr­íc dÉn h­íng, tèc ®é cµng lín tiÕng ån cµng t¨ng. b) Nguyªn nh©n - Moay¬ ®iÒu chØnh sai ®é r¬ tù do vµ thiÕu mì b«i tr¬n - Moay¬ vµ c¸c æ bi : nøt, mßn nhiÒu, g¶y láng c¸c bu l«ng vµ vì æ bi - Chèt chuyÓn h­íng vµ b¹c lãt mßn nhiÒu, thiÕu mì b«i tr¬n. ( Lo¹i cÇu tr­íc dÉn h­íng cã chñ ®éng: Do mßn, vì hoÆc ®iÒu chØnh sai vÕt tiÕp xóc cña truyÒn lùc chÝnh vµ b¸n trôc...) 2. §iÒu khiÓn tay l¸i nÆng vµ kh«ng æn ®Þnh a) HiÖn t­îng . Khi ®iÒu khiÓn vµnh tay l¸i c¶m thÊy nÆng h¬n b×nh th­êng vµ rung giËt, tèc ®é cµng lín sù rung giËt cµng t¨ng b) Nguyªn nh©n - Chèt chuyÓn h­íng mßn, thiÕu mì b«i tr¬n. - DÇm cÇu dÉn h­íng bÞ cong, vªnh. - §iÒu chØnh sai ®é chôm c¸c b¸nh xe B- KiÓm tra cÇu tr­íc dÉn h­íng 1- KiÓm tra bªn ngoµi cÇu tr­íc dÉn h­íng - Dïng kÝnh phãng ®¹i ®Ó quan s¸t c¸c vÕt nøt bªn ngoµi c¸c chi tiÕt cña cÇu tr­íc dÉn h­íng 2- KiÓm tra khi vËn hµnh - Khi vËn hµnh «t« ®iÒu khiÓn tay l¸i vµ nghe tiÕng hó, ån kh¸c th­êng ë côm cÇu tr­íc dÉn h­íng, nÕu cã tiÕng ån vµ ®iÒu khiÓn tay l¸i kh«ng æn ®Þnh cÇn phaØ kiÓm tra cÇu tr­íc dÉn h­íng vµ söa ch÷a kÞp thêi. V. néi dung b¶o d­ìng, söa ch÷a cÇu tr­íc dÉn h­íng 1. Lµm s¹ch bªn ngoµi 2. Th¸o rêi c¸c chi tiÕt vµ lµm s¹ch. 3. KiÓm tra h­ háng chi tiÕt 4. Thay thÕ chi tiÕt theo ®Þnh kú (b¹c, æ bi c«n vµ c¸c ®Öm kÝn) 5. Tra mì vµ l¾p c¸c chi tiÕt. 6. KiÓm tra vµ ®iÒu chØnh moay¬ vµ ®é chôm hai b¸nh xe dÉn h­íng 7. Thay dÇu b«i tr¬n VI. C©u hái vµ bµi tËp 1. NhiÖm vô cña cÇu tr­íc dÉn h­íng ? 2. Nh÷ng h­ háng nµo cña cÇu dÉn h­íng lµm cho tay l¸i nÆng ? 3. (Bµi tËp) VÏ s¬ ®å cÊu t¹o cña c¸c lo¹i cÇu tr­íc dÉn h­íng ? 4. (Bµi tËp) C¸c h­ háng th­êng gÆp vµ ph­¬ng ph¸p kiÓm tra, söa ch÷a chi tiÕt cña cÇu tr­íc dÉn h­íng ? tHùC tËp söa ch÷a vµ b¶o d­ìng CÇU Tr­íc dÉn h­íng I. tæ chøc chuÈn bÞ n¬i lµm viÖc 1. Môc ®Ých: - RÌn luyÖn kü n¨ng th¸o l¾p cÇu tr­íc chñ ®éng vµ dÉn h­íng - NhËn d¹ng c¸c bé ph©n chÝnh cña cÇu tr­íc chñ ®éng vµ dÉn h­íng 2. Yªu cÇu: - Th¸o, l¾p thµnh th¹o, ®óng quy tr×nh vµ ®óng yªu cÇu kü thuËt. - NhËn d¹ng ®­îc c¸c bé phËn cÇu tr­íc chñ ®éng vµ dÉn h­íng - Sö dông dông cô hîp lý, chÝnh x¸c. - §¶m b¶o an toµn trong qu¸ tr×nh th¸o, l¾p - Tæ chøc n¬i lµm viÖc khoa häc, ng¨n n¾p, gän gµng. 3. ChuÈn bÞ: a) Dông cô: - Dông cô th¸o l¾p cÇu tr­íc chñ ®éng vµ dÉn h­íng - Khay ®ùng dông cô, chi tiÕt - Gi¸ n©ng cÇu xe, kÝch n©ng vµ gç chÌn kª lèp xe. - §ång hå so - Pan me, th­íc cÆp b) VËt t­: - GiÎ s¹ch - GiÊy nh¸m - Nhiªn liÖu röa, dÇu b«i tr¬n - æ bi, c¸c jo¨ng ®Öm.... - Tµi liÖu ph¸t tay vÒ c¸c quy tr×nh vµ tra cøu c¸c yªu cÇu kü thuËt söa ch÷a cÇu tr­íc chñ ®éng vµ dÉn h­íng. - Bè trÝ n¬i lµm viÖc cho nhãm häc viªn ®ñ diÖn tÝch, ¸nh s¸ng vµ th«ng giã. II. th¸o l¾p cÇu tr­íc dÉn h­íng A. quy tr×nh Th¸o l¾p cÇu tr­íc dÉn h­íng trªn xe «t« 1.ChuÈn bÞ dông cô vµ n¬i lµm viÖc - Bé dông cô tay nghÒ th¸o l¾p - KÝch n©ng, gi¸ kª chÌn lèp xe. 2. Lµm s¹ch bªn ngoµi gÇm xe - Dïng b¬m n­íc ¸p suÊt cao vµ phun n­íc röa s¹ch c¸c cÆn bÈn bªn ngoµi gÇm «t«. - Dïng b¬m h¬i vµ thæi khÝ nÐn lµm s¹ch cÆn bÈn vµ n­íc b¸m bªn ngoµi côm cÇu tr­íc dÉn h­íng 3. Th¸o c¸c b¸nh xe vµ moay¬ - Th¸o ®ai èc h·m b¸nh xe - Th¸o c¸c b¸nh xe - Th¸o c¸c ®­êng èng dÇu phanh - Th¸o moay¬ 4. Th¸o khíp cÇu cña ®ßn cam l¸i - Th¸o chèt cÇu cña thanh kÐo däc - Th¸o ®ßn cam l¸i khái thanh kÐo däc - Th¸o th¸o côm van ra khái «t« 5. Th¸o bu l«ng quang nhÝp - Th¸o c¸c ®ai èc h·m cña quang nhÝp - Th¸o c¸c gØm xãc 6. Th¸o cÇu dÉn h­íng ra khái xe 7. Lµm s¹ch vµ kiÓm tra - Lµm s¹ch b. Th¸o rêi cÇu tr­íc dÉn h­íng 1. Th¸o c¸c thanh kÐo ngang vµ khíp cÇu - Lµm s¹ch bªn ngoµi côm cÇu tr­íc dÉn h­íng - Th¸o c¸c ®ai èc chèt cÇu - Th¸o thanh kÐo ngang 2. Th¸o cam l¸i - Th¸o c¸c bu l«ng h·m chèt chuyÓn h­íng - Th¸o chèt chuyÓn h­íng - Th¸o cam l¸i 3. Th¸o rêi c¸c bé phËn - Th¸o b¹c chèt chuyÓn h­íng - Th¸o rêi thanh kÐo ngang 4. Lµm s¹ch chi tiÕt vµ kiÓm tra c. l¾p cÇu tr­íc dÉn h­íng Ng­îc l¹i quy tr×nh th¸o (sau khi söa ch÷a vµ thay thÕ c¸c chi tiÕt h­ háng) C¸c chó ý - Kª kÝch vµ chÌn lèp xe an toµn khi lµm viÖc d­íi gÇm xe. - Tra mì b«i tr¬n c¸c chi tiÕt : chèt chuyÓn h­íng, chèt cÇu vµ b¹c lãt. - Thay thÕ c¸c chi tiÕt theo ®Þnh kú b¶o d­ìng. - §iÒu chØnh chèt chuyÓn h­íng, moay¬ vµ ®é chôm b¸nh xe. III. B¶o d­ìng cÇu tr­íc dÉn h­íng A. quy tr×nh b¶o d­ìng 1. ChuÈn bÞ dông cô vµ n¬i lµm viÖc -Bé dông cô tay th¸o l¾p bé trî lùc l¸i vµ c¸c bé vam, c¶o chuyªn dïng -Mì b«i tr¬n vµ dung dÞch röa 2. Th¸o rêi vµ lµm s¹ch c¸c chi tiÕt - Th¸o b¸nh xe vµ moay¬ - Th¸o thanh kÐo däc vµ c¸c èng dÇu phanh - Th¸o c¬ cÊu treo - Th¸o chèt chuyÓn h­ín 3. KiÓm tra bªn chi tiÕt - Dïng kÝnh phãng ®¹i vµ m¾t th­êng quan s¸t - KiÓm tra bªn ngoµi c¸c chi tiÕt : pitt«ng, xi lanh lùc, r«to, c¸c van... 4. L¾p vµ b«i tr¬n c¸c chi tiÕt -Tra mì b«i tr¬n moay¬, chèt chuyÓn h­íng vµ khíp cÇu - L¾p c¸c chi tiÕt. 5. §iÒu chØnh moay¬, ®é chôm hai b¸nh xe vµ chèt chuyÓn h­íng - §iÒu chØnh chèt chuyÓn h­íng - §iÒu chØnh ®é chôm hai b¸nh xe - §iÒu chØnh moay¬ 6. KiÓm tra tæng hîp vµ vÖ sinh c«ng nghiÖp - VÖ sinh dông cô vµ n¬i b¶o d­ìng s¹ch sÏ, gän gµng C¸c chó ý - Kª kÝch vµ chÌn lèp xe an toµn khi lµm viÖc d­íi gÇm xe. - Tra mì b«i tr¬n c¸c chi tiÕt : chèt chuyÓn h­íng, chèt cÇu vµ b¹c lãt. - Thay thÕ c¸c chi tiÕt theo ®Þnh kú b¶o d­ìng. - §iÒu chØnh chèt chuyÓn h­íng, moay¬ vµ ®é chôm b¸nh xe. B. §iÒu chØnh cÇu tr­íc dÉn h­íng 1. §iÒu chØnh ®é chôm b¸nh xe - §é chôm b¸nh xe tr­íc = B – A ( = 2-5 mm) A- Kho¶ng c¸ch phia tr­íc cña t©m hai b¸nh xe B- Kho¶ng c¸ch phia sau cña t©m hai b¸nh xe §é chôm cña hai b¸nh xe tr­íc ®¶m b¶o cho hai b¸nh xe lu«n chuyÓn ®éng song song víi nhau. V× lùc c¶n cña mÆt ®­êng cã xu h­íng xoay c¸c b¸nh xe ra phÝa ngoµi ®Ó bï trõ cho khe hë khi l¾p r¸p vµ tr¸nh mßn lèp nhanh. a) KiÓm tra §Ó xe ë vÞ trÝ ®i th¼ng, trªn mÆt ®­êng b»ng ph¼ng. Dïng th­íc ®o chuyªn dïng ®o kho¶ng c¸ch gi÷a hai vÞ trÝ cña t©m ë phÝa tr­íc (A) vµ phÝa sau (B) Sau ®ã lÊy trÞ sè = B - A (mm), so s¸nh víi tiªu chuÈn cho phÐp ®Ó tiÕn hµnh ®iÒu chØnh. b) §iÒu chØnh Th¸o c¸c ®ai èc cña èng khíp cÇu ë hai ®Çu thanh kÐo ngang, sau tiÕn hµnh vÆn ®Çu khíp cÇu ra hoÆc vµo ®Ó ®¹t ®é chôm ®óng tiªu chuÈn quy ®Þnh. 2. §iÒu chØnh ®é r¬ cña Moay¬ tr­íc a) KiÓm tra KÝch n©ng b¸nh xe tr­íc rêi khãi mÆt ®Êt, dïng tay l¾c b¸nh xe theo chiÒu däc vµ chiÒu ngang kh«ng cã ®é r¬ vµ quay b¸nh xe thËt m¹nh(chó ý kiÓm tra tr­íc guèc phanh cã s¸t tang trèng phanh), th× b¸nh xe ph¶i quay Ýt nhÊt 8 vßng míi dõng l¹i Dïng lùc kÕ mãc kÐo moay¬ quay víi mét lùc ®óng quy ®Þnh (0,6 - 1,8 kgcm) hoÆc sau khi xe ho¹t ®éng võa dõng h¼n, sê tay vµo moay¬ c¶m thÊy nãng chøng tá ®é r¬ kh«ng ®óng tiªu chuÈn cÇn ®iÒu chØnh moay¬ kÞp thêi. b) §iÒu chØnh TiÕn hµnh vÆn võa chÆt chÆt ®ai èc ®iÒu chØnh vµ quay b¸nh xe tíi lui vÒ hai phÝa ®Ó cho c¸c con l¨n cña æ bi c«n æn ®Þnh, sau ®ã vÆn chÆt ®ñ lùc vµ níi ra 1/6 - 1/8 vßng ®Ó c¾m chèt chÎ hoÆc l¾p ®ai èc h·m chÆt. §ång hå so §ai èc ®iÒu chØnh Moay¬ Lùc kÕ Chèt h·m Moay¬ a) b) c) d) H×nh 5-4. KiÓm tra vµ ®iÒu chØnh ®é r¬ cña moay¬ b¸nh xe tr­íc a- KiÓm tra ®é r¬; b- KiÓm tra lùc kÐo c- §iÒu chØnh níi ra 1/6 vßng; d- C¾m chèt chÎ 3. KiÓm tra lç vµ chèt chuyÓn h­íng (h×nh 5-5) a) KiÓm tra c¸c gãc nghiªng cña chèt chuyÓn h­íng - Gãc nghiªng trong cña chèt chuyÓn h­íng (α = 5- 80), nh»m gi¶m lùc quay vµnh tay l¸i vµ t¨ng tÝnh æn ®Þnh cña «t« khi ch¹y th¼ng. - Gãc nghiªng sau cña chèt chuyÓn h­íng (δ = 2-30), nh»m t¨ng tÝnh æn ®Þnh cña «t« khi ch¹y th¼ng vµ t¨ng tÝnh håi vÞ b¸nh xe nhanh khi quay vßng. b) §iÒu chØnh C¸c gãc nghiªng cña chèt chuyÓn h­íng sau khi kiÓm tra, so s¸nh víi c¸c tiªu chuÈn kü thuËt cho phÐp ®Ó tiÕn hµnh ®iÒu chØnh. Khi ®iÒu chØnh th­êng thay thÕ c¸c chèt chuyÓn h­íng vµ b¹c lãt. B¸nh xe dÉn h­íng DÇm cÇu Lç chèt chuyÓn h­íng Th­íc kiÓm tra mßn lç chèt Chèt chuyÓn h­íng DÇm cÇu α β Chèt chuyÓn h­íng DÇm cÇu α H×nh 5-5. KiÓm tra ®é mßn vµ c¸c gãc cña lç, chèt chuyÓn h­íng H×nh 5 - 8. KiÓm tra vµ ®iÒu chØnh chèt chuyÓn h­íng a- KiÓm tra ®é chôm b¸nh xe b- §iÒu chØnh thanh kÐo ngang IV. söa ch÷a cÇu tr­íc dÉn h­íng 1. DÇm cÇu a) H­ háng vµ kiÓm tra - H­ háng chÝnh cña dÇm cÇu lµ : cong, vªnh, nøt vµ mßn lç l¾p chèt chuyÓn h­íng. - KiÓm tra : Dïng ®ång hå so ®o ®é mßn cña lç, dïng th­íc ®o chuyªn dïng ®o ®é cong, ®é vªnh vµ ®é mßn cña lç l¾p chèt vµ so víi tiªu chuÈn kü thuËt. Dïng kÝnh phãng ®¹i ®Ó quan s¸t c¸c vÕt nøt bªn ngoµi dÇm cÇu. - KiÓm tra c¸c gãc nghiªng cña chèt chuyÓn h­íng : Dïng ®ång hå so vµ dïng th­íc ®o chuyªn dïng ®o ®é nghiªng cña c¸c gãc nghiªng cña chèt chuyÓn h­íng vµ so víi tiªu chuÈn kü thuËt - DÇm cÇu bÞ cong, vªnh qu¸ tiªu chuÈn cã thÓ n¾n hÕt cong, - Lç l¾p chèt chuyÓn h­íng mßn qu¸ tiªu chuÈn cã thÓ hµn ®¾p vµ doa l¹i kich th­íc. 2. Trôc b¸nh xe dÉn h­íng vµ cam l¸i a) H­ háng vµ kiÓm tra - H­ háng chÝnh cña trôc b¸nh xe dÉn h­íng vµ cam quay l¸i lµ : nøt, mßn c¸c lç l¾p æ bi, ch¸y c¸c phÇn ren vµ ®ai èc h·m moay¬. Cam quay l¸i mßn c¸c lç l¾p víi chèt chuyÓn h­íng, cong, nøt cÇn chuyÓn h­íng vµ mßn lç l¾p l¾p víi dÉn ®éng l¸i. - KiÓm tra : Dïng th­íc cÆp vµ pan me ®Ó ®o ®é mßn cña c¸c lç so víi tiªu chuÈn kü thuËt ( kh«ng lín h¬n 0,02mm). Dïng kÝnh phãng ®¹i ®Ó quan s¸t c¸c vÕt nøt bªn ngoµi c¸c chi tiÕt.  b) Söa ch÷a - Trôc b¸nh xe dÉn h­íng mßn phÇn l¾p æ bi vµ chên háng ren qu¸ tiªu chuÈn cã thÓ hµn ®¾p vµ gia c«ng l¹i kich th­íc. - Cam quay l¸i ngang bÞ cong, vªnh cã thÓ n¾n hÕt cong, mßn lç l¾p khíp cÇu qu¸ tiªu chuÈn cã thÓ hµn ®¾p vµ doa l¹i kich th­íc. - Trôc b¸nh xe dÉn h­íng vµ cam quay l¸i bÞ nøt cÇn ®­îc thay míi. 3. Côm moay¬ a) H­ háng vµ kiÓm tra - H­ háng chÝnh cña côm moay¬ lµ : nøt, mßn c¸c lç l¾p ca bi, mßn vì æ bi, ch¸y háng c¸c phÇn ren vµ ®ai èc h·m æ bi c«n. - KiÓm tra : Dïng th­íc cÆp vµ pan me ®Ó ®o ®é mßn cña c¸c lç so víi tiªu chuÈn kü thuËt ( kh«ng lín h¬n 0,02mm). Dïng kÝnh phãng ®¹i ®Ó quan s¸t c¸c vÕt nøt bªn ngoµi. b) Söa ch÷a - C¸c lç l¾p ca bi mßn qu¸ giíi h¹n cho phÐp tiÕn hµnh hµn ®¾p hoÆc l¾p èng lãt sau ®ã doa l¹i lç theo kÝch th­íc danh ®Þnh. - C¸c vÕt nøt nhá vµ c¸c lç ren bÞ chên háng cã thÓ hµn ®¾p, söa nguéi vµ ta r« l¹i ren. C¸c vÕt nøt dµi th× ph¶i thay moay¬ míi. - C¸c ®ai èc h·m bÞ nøt, mßn ch¸y ren, søt mÎ ph¶i ®­îc thay míi. - æ bi c«n mßn rç, vì ph¶i ®­îc thay thÕ. C¸c bµi tËp më réng vµ n©ng cao i. Tªn bµi tËp 1. CÇu tr­íc dÉn h­íng chñ ®éng ? 2. LËp b¶ng kiÓm tra, ph©n lo¹i chi tiÕt B¶ng kiÓm tra ph©n lo¹i chi tiÕt Ngµy kiÓm tra : Ngµy th¸ng n¨m 2004 Nhãm ( ng­êi) kiÓm tra : Tªn chi tiÕt, bé phËn : CÇu tr­íc dÉn h­íng Lo¹i «t« : U oat TT Tªn chi tiÕt § vÞ tÝnh Sè L­îng §ñ, thiÕu KÝch th­íc mßn T×nh tr¹ng KT Thay thÕ Söa ch÷a 1 DÇm cÇu C¸i 01 ®ñ - Vªnh x 2 Moay ¬ - 02 §ñ 0,3 - Nøt x 3 Chèt chuyÓn h­íng - 02 - 0,2 -Rç x 4 B¹c lãt 02 - - Mßn x Phßng kü thuËt Ng­êi kiÓm tra II. Yªu cÇu cÇn ®¹t 1. Tr×nh bµy ®­îc cÊu t¹o cña cÇu tr­íc dÉn h­íng chñ ®éng 2. LËp b¶ng kiÓm tra chi tiÕt ®Çy ®ñ vµ chÝnh x¸c III. Thêi gian - Sau 2 tuÇn nép ®ñ c¸c bµi tËp. §¸p ¸n c¸c c©u hái vµ bµi tËp §¸p ¸n b¸i 1 1. Dïng ®Ó thay ®æi hoÆc gi÷ nguyªn h­íng chuyÓn ®éng cña «t«. 2. Theo ph­êng ph¸p ®iÒu khiÓn gåm cã : - HÖ thèng l¸i c¬ khÝ (kh«ng trî lùc) - HÖ thèng l¸i cã trî lùc §¸p ¸n b¸i 2 1. Nguyªn nh©n do: - Hép tay l¸i : vì æ bi, thiÕu dÇu b«i tr¬n -Trôc tay l¸i :cong vªnh nhiÒu - Khe hë ®Çu trôc vÝt kh«ng cã (hoÆc ®iÒu chØnh sai) - Bé trî lùc l¸i háng - §iÒu chØnh sai c¸c gãc nghiªng vµ ®é chôm c¸c b¸nh xe 2. Nguyªn nh©n do : -B¸nh vÝt, con l¨n vµ æ bi : mßn, nøt vì, rç nhiÒu, thiÕu dÇu b«i tr¬n -Trôc tay l¸i :cong vªnh §¸p ¸n b¸i 3 1. Dïng ®Ó dÉn ®éng hai b¸nh xe dÉn h­íng chuyÓn ®éng theo sù ®iÒu khiÓn cña c¬ cÊu l¸i «t«. 2. Nguyªn nh©n do: - §ßn quay ®øng : láng then hoa, tuét ®ai èc h·m hoÆc ®øt, g·y chèt cÇu - C¸c thanh kÐo däc vµ ngang : ®øt, g·y chèt cÇu §¸p ¸n b¸i 4 1. Bé trî lùc l¸i dïng ®Ó c¶i thiÖn sù ®iÒu khiÓn cña ng­êi l¸i xe nhÑ nhµng. 2. Bé trî lùc l¸i mßn háng c¸c bé phËn (b¬m, van ®iÒu khiÓn hoÆc xi lanh lùc), thiÕu dÇu. §¸p ¸n b¸i 5 1. CÇu tr­íc dÉn h­íng dïng ®Ó l¾p c¸c b¸nh xe dÉn h­íng, l¾p c¬ cÊu treo vµ ®ì mét phÇn cña träng l­îng «t«. 2. §iÒu khiÓn tay l¸i nÆng do : - Chèt chuyÓn h­íng mßn, thiÕu mì b«i tr¬n. - DÇm cÇu dÉn h­íng bÞ cong, vªnh. - §iÒu chØnh sai ®é chôm c¸c b¸nh xe C¸c thuËt ng÷ chuyªn m«n - Vµnh tay l¸I (v« l¨ng l¸i) - Cam l¸i (ngçng trôc) - Bé trî lùc l¸i (bé c­êng ho¸ l¸i) - Trôc vÝt, b¸nh vÝt - R«tuyn (chèt cÇu) - Thanh kÐo däc (thanh l¸i) Tµi liÖu tham kh¶o 1. NguyÔn tÊt TiÕn-§ç Xu©n KÝnh-Gi¸o tr×nh kü thuËt söa ch÷a «t«-m¸y næ-2002 2. NguyÔn Oanh-Kü thuËt söa ch÷a «t« vµ ®éng c¬ næ hiÖn ®¹i-Khung gÇm bÖ «t«-NXB ban GDCN.TP.Hå ChÝ MInh-1992. 3. NguyÔn §øc Tuyªn-NguyÔn Hoµng ThÕ - Sö dông- B¶o d­ìng vµ söa ch÷a «t«-NXB §¹i häc vµ gi¸o dôc chuyªn nghiÖp-TËp I-II-1989. 4.NguyÔn Thanh TrÝ-Ch©u ngäc Thanh-H­íng dÉn sö dông b¶o tr× vµ söa ch÷a xe «t« ®êi míi-NXB TrÎ-1996. 5.TrÇn Duy §øc ( dÞch)-B¶o d­ìng kü thuËt vµ söa ch÷a «t«-NXB C«ng nh©n kü thuËt Hµ néi-1987. 6. Th¸i nguyÔn b¹ch Liªn - KÕt cÊu vµ tÝnh to¸n «t« - NXB Giao th«ng vËn t¶i 1984 7. NguyÔn Kh¾c Trai - CÊu t¹o gÇm xe con vµ hÖ thèng truyÒn lùc «t« con - Bé m«n «t« -§¹i häc b¸ch khoa Hµ néi 8. TOYOTA - HIACE - Repair Manual For Chassis & Body- 1989