Những đối tượng cơ bản trong thiết kế cảnh quan

11 Chương 3: NHỮNG ĐỐI TƯỢNG CƠ BẢN TRONG THIẾT KẾ CẢNH QUAN 2 1. Các yếu tố cấu thành cơ bản 3 • CÁC YẾU TỐ THỊ GIÁC – ĐIỂM – ĐƯỜNG – MẶT (MẢNG) – HÌNH KHỐI – SỰ CHUYỂN ĐỘNG – MÀU SẮC – KẾT CẤU BỀ MẶT 4 • CÁC YẾU TỐ PHI THỊ GIÁC – ÂM THANH-Nhận thức Thính giác – MÙI-Nhận thức khứu giác – XÚC CẢM-Nhận thức xúc giác và cảm giác 5 ĐIỂM • Thực chất, điểm là một chấm trên một mặt bất kỳ trong không gian. • Trong thiết kế cảnh quan, điểm được tượng trưng bởi một cụm tiểu cảnh nếu so với toàn bộ khu vườn, là một cây độc lập, hoặc 1 điểm nhấn trang trí. 6 Điểm sử dụng làm điểm nhấn 27 Điểm sử dụng làm điểm nhấn 8 Điểm trang trí phụ trợ 9 ĐƯỜNG • Khi một điểm di chuyển sẽ tạo ra một đường • Đường trong sân vườn theo nghĩa đen là các đường dạo, và nghĩa bóng là các dãy cây xanh liên tục. 10 11 MẶT (MẢNG) • Khi một đường chuyển động tịnh tiến trong không gian sẽ tạo ra một mặt bậc hai hoặc một diện không độ dày. • Mặt thể hiện trong sân vườn thông qua các hàng cây thân cột liên tục nhau (VD hàng tre, trúc trồng dọc hàng rào), các mảng cây hoa, các diện tích sân, bãi cỏ. Điểm Đường Mặt 12 MẶT (MẢNG) • Trong thiết kế cảnh quan, mặt thường xuất hiện nhiều trong thiết kế các không gian lớn, và đóng vai trò làm phông nền cho điểm, đường. Đôi khi, mặt chính là thành phần trang trí chuyển tiếp hoặc kết nối cho các thành phần khác trong thiết kế 313 KHỐI • Khi một mặt di chuyển sẽ tạo ra một khối 3 chiều. Hình khối có thể xem là một đối tượng đặc, hoặc đối tượng rỗng gồm các mặt phẳng ghép lại. 14 KHỐI • Hình khối có thể được tạo thành từ cây cắt xén, các cây sắp xếp trên khung kim loại, hoặc từ các thành phần như khối điêu khắc, tường, hồ nước, đá, tượng, y • Hình khối cũng có tác dụng làm các điểm nhấn trong không gian, điểm kết thúc cho đường, mảng trang trí. 15Mảng trang trí Điểm là Hình khối Điểm tạo thành Đường Mảng trang trí 16 SỰ CHUYỂN ĐỘNG • Khi người quan sát di chuyển qua một không gian, các đối tượng lần lượt xuất hiện từ mặt trước đến các mặt bên, từ nhỏ đến to dần, đi vào và ra khỏi tầm nhìn. 17 SỰ CHUYỂN ĐỘNG • Việc thiết kế phụ thuộc vào vận tốc chuyển động và khoảng cách của người xem đến đối tượng. • VD như nếu vận tốc chuyển động lớn, các chi tiết sẽ không được chú ý, mà người xem chỉ chú ý đến hình khối, màu sắc, các điểm nhấn lớn (thường ảnh hưởng trong thiết kế cảnh quan đô thị các tuyến đường, công viên đường phố), ngược lại, • Vận tốc chuyển động nhỏ hoặc khoảng cách tiếp xúc gần, yếu tố chi tiết cần được chú trọng. 18 MÀU SẮC • Phối kết màu sắc trong sân vuờn để đạt được hòa sắc với các màu tương tự nhau và sử dụng những màu tương phản nhau để đạt được điểm nhấn và làm cho sân vườn trở nên sinh động hơn. 419 MÀU SẮC Sự chuyển tiếp của nhóm màu nóng Sự chuyển tiếp của nhóm màu lạnh 20 MÀU SẮC • Màu tương đồng: • Màu tương phản: • Phối màu: – Màu chủ đạo: 60% – Màu trung gian: 30% – Màu nhấn: 10% 21 MÀU SẮC • Màu sắc ảnh hưởng đến cảm giác: gần, xa • Màu sắc ảnh hưởng tới tâm lý con người: buồn, trầm, sôi động • Màu sắc ảnh hưởng tới không gian: chật, hẹp 22 S¸ng tèi – (C−êng ®é, Value) 23 24 525 MÀU SẮC • Phối kết theo màu sắc: tạo nên 1 bức tranh cảnh quan nhiều màu sắc và biến đổi theo mùa. 26 27 BỀ MẶT • Kết cấu bề mặt từ mịn đến thô liên quan đến cảm giác xúc giác khi sờ lên bề mặt, tạo cho người thưởng ngoạn cảm xúc khác nhau về sự bóng mịn và thô mộc của cảnh quan. • Tạo ra sự thay đổi bề mặt để làm thay đổi ca 28 BỀ MẶT • Kết cấu bề mặt: thô, mịn, trung bình • Kết hơp các loại bề mặt sẽ trở nên hấp dẫn hơn • Ứng dụng trong sân vườn nhỏ, lớn??? 29 ÂM THANH-Nhận thức Thính giác • Âm thanh có ảnh hưởng làm thay đổi cảm xúc của người đi dạo. Các âm thanh được tạo ra từ thiên nhiên như tiếng nước chảy, chim kêu, lá rung, y và cũng có thể du dương trầm bổng bởi tiếng nhạc hoặc phong linh (chuông gió). 30 MÙI-Nhận thức khứu giác • Trong thiết kế sân vườn, mùi hương, tinh dầu của hoa, lá thường kích thích khứu giác. Các vườn Việt Nam ngày xưa đều chú trọng yếu tố mùi thông qua sử dụng các cây như sứ đại, nguyệt quế, nhài, y 631 XÚC CẢM-Nhận thức xúc giác và cảm giác • Bằng sự tiếp xúc qua da, chúng ta tiếp nhận được nhiều cảm giác: nóng và lạnh, trơn và nhám, sắc và cùn, mềm và cứng, ẩm và khô, y 32 33 34 35 36 2. Cơ sở của việc bố cục cảnh quan 737 2.1. Điểm nhìn: • Điểm nhìn là vị trí đứng nhìn. • Nếu vị trí nhìn cùng chiều ánh sáng => rõ • Ngược chiều ánh sáng => lu mờ • Điểm nhìn tĩnh???? • Điểm nhìn động???? 38 2.2. Tầm nhìn: • Là khoảng cách từ điểm nhìn tới tiêu điểm nhìn (vật thể được nhìn) • Mắt người bình thường nhìn rõ trong góc hình nón 28 độ • Đặt: Khoảng cách nhìn là D. • Chiều cao (ngang) của vật thể là H (L). ⇒Để người nhìn thu nhận trọn vẹn toàn thể vật thể thì D=2L (H). ⇒Tỷ lệ D/L là tương quan quan trọng để xác định chất lượng của không gian: 39 2.2. Tầm nhìn: • D/L (H) < 1: tác động nội tại của các thành phần bao quanh không gian rất mạnh mẽ, không gian nhỏ hẹp, con người cảm thấy kín, khó thở, và sợ hãi. • D/L (H) = 1: cảm giác có sự cân bằng với con người gây ấn tượng thân mật, gần gũi. • D/L (H) = 1 ÷2: vẫn còn cảm giác cân xứng. • D/L (H) > 2: không gian trở nên chống chếch, kém lực hút và mối quan hệ giữa các thành phần tạo không gian trở nên lỏng lẻo. 40 2.2. Tầm nhìn: • Tuy nhiên, nếu khoảng cách D quá xa thì ta không thể nhìn thấy chi tiết, chất liệu trang trí bề mặt. • D ≤ 25m là khoảng cách nhìn rõ, gần gũi và hợp lý. • Nếu ngoài 25 m muốn nhìn rõ thì ?????? 41 2.3. Góc nhìn: • Góc nhìn là hướng nhìn vật thể. • Hướng nhìn liên quan đến việc di chuyển điểm nhìn. • Nếu tốc độ di chuyển nhanh ta không thể nhận rõ chi tiết bên trong vật thể. Nếu tốc độ đi lại chậm, thời gian thu nhận lâu, nhận biết chi tiết rõ nét hơn. 42 3. Các quy luật bố cục chủ yếu 843 CAÙC DAÏNG BOÁ CUÏC CHUÛ YEÁU: – BOÁ CUÏC ÑOÁI XÖÙNG – BOÁ CUÏC TÖÏ DO – BOÁ CUÏC KEÁT HÔÏP ÑOÁI XÖÙNG & TÖÏ DO 44 CAÙC DAÏNG BOÁ CUÏC CHUÛ YEÁU • BOÁ CUÏC ÑOÁI XÖÙNG: – Toå chöùc khoâng gian hình hoïc, caùc yeáu toá hình khoái ñoái xöùng qua heä thoáng truïc boá cuïc (Ñoái xöùng 1 truïc hoaëc ñoái xöùng 2 truïc) – Thöôøng ñöôïc aùp duïng treân ñòa hình baèng phaúng, caùc yeáu toá taïo caûnh thöôøng c où hình k hoái hình hoïc, caây xanh coù hình caân xöùng trong quaù trình sinh tröôûng hay ñöôïc caét xeùn taïo hình. 45 CAÙC DAÏNG BOÁ CUÏC CHUÛ YEÁU • BOÁ CUÏC ÑOÁI XÖÙNG: 46 CAÙC DAÏNG BOÁ CUÏC CHUÛ YEÁU • BOÁ CUÏC TÖÏ DO: – Toå chöùc khoâng gian töï do, caùc yeáu toá hình khoái khoâng ñoái xöùng nhöng caân baèng qua truïc boá cuïc – Caùc caûnh quan theo boá cuïc töï do thöôøng ñöôïc xaây döïng taän duïng trieät ñeå ñòa hình, keát hôïp kheùo leùo giöõa caûnh quan nhaân taïo v aø caûnh quan thieân nhieân, hoaëc ñöôïc moâ phoûng töø caûnh quan thieân nhieân. 47 CAÙC DAÏNG BOÁ CUÏC CHUÛ YEÁU • BOÁ CUÏC TÖÏ DO: 48 CAÙC DAÏNG BOÁ CUÏC CHUÛ YEÁU • BOÁ CUÏC KEÁT HÔÏP ÑOÁI XÖÙNG & TÖÏ DO: – Toå chöùc khoâng gian vöøa theo daïng hình hoïc ñoái xöùng vöøa theo daïng töï do. Daïng boá cuïc naøy thöôøng xöû lyù ñaêng ñoái treân truïc chính coù nhöõng coâng trình, coøn bao caûnh theo boá cuïc töï do. – Caùc caûnh quan theo kieåu boá cuïc naøy thöôøng theo nguy eân taéc caän caûnh ñoái xöùng, vieãn caûnh töï do. 949 CAÙC DAÏNG BOÁ CUÏC CHUÛ YEÁU • BOÁ CUÏC KEÁT HÔÏP CAÂN XÖÙNG & TÖÏ DO: 50 CAÙC DAÏNG BOÁ CUÏC CHUÛ YEÁU• BOÁ CUÏC KEÁT HÔÏP CAÂN XÖÙNG & TÖÏ DO: 51 CAÙC DAÏNG BOÁ CUÏC CHUÛ YEÁU • TRUÏC VAØ TRUNG TAÂM BOÁ CUÏC CHÍNH PHUÏ: – Trong moät taùc phaåm kieán truùc caûnh quan, moät soá coâng trình coù chöùc naêng quan troïng hay coù giaù trò thaãm myõ cao ñöôïc boá trí taäp trung vaø chi phoái c aùch taïo caûnh toaøn boä phong caûnh chung quanh ñöôïc goïi laø trung taâm boá cuïc. – Caùc trung taâm vaø yeáu toá hình khoái taïo caûnh coù moái quan heä laãn nhau thoâng qua heä thoáng truïc boá cuïc. – Heä thoáng truïc boá cuïc laø truïc aûo, bao goàm truïc boá cuïc chính vaø phuï. – Truïc coù theå cong hay thaúng, chính hay phuï tuøy thuoäc vaøo chuû ñeà, tö töôûng vaø ñaëc ñieåm ñòa hình. 52 – Truïc boá cuïc chính ñi qua trung taâm chính cuûa caûnh quan, thöôøng laø caùc coâng trình kieán truùc coù quy moâ ñoà soä, hình töôïng ngheä thuaät ñoäc ñaùo, coù tính tö töôûng cao. – Truïc boá cuïc chính thöôøng aûnh höôûng quyeát ñònh ñeán vò trí vaø hình khoái caùc yeáu toá taïo caûnh, laøm roõ chuû ñeà tö töôûng cuûa taùc phaåm kieán truùc caûnh quan. – Trung taâm, truïc boá cuïc phuï coù yù nghóa hoã trôï trung taâm, truïc boá cuïc chính. 53 54 10 55 TRUNG TAÂM BOÁ CUÏC CHÍNH 56 TRUNG TAÂM BOÁ CUÏC CHÍNH 57 58 59 4. Các quy tắc sắp xếp 60 4.1. Thống nhất (unity) 11 61 4.1. Thống nhất (unity) – Söû duïng söï laëp laïi hoaëc töông töï veà hình daùng, chaát lieäu, maøu saéc ñeå taïo neân söï thoáng nhaát trong thieát keá. – Löôïc boû hay giaûm thieåu caùc yeáu toá khoâng caàn thieát, tieát kieäm veà ñöôøng, daïng, beà maët vaø maøu saéc 62 63 64 4.2. Hài hòa (harmony) - Hoøa hôïp giöõa caùc thaønh toá vaø vôùi moâi tröôøng xung quanh. - Thay ñoåi nheï nhaøng, lieân laïc khoûe khoaén giöõa caùc thaønh toá 65 4.3. Tính đúng đắn và giá trị công năng - Traùnh nhöõng giaûi phaùp khoâng phuø hôïp, khoâng ñuõ söùc thuyeát phuïc. - Coá gaéng duøng vaät lieäu thieân nhieân. 66 Gaây caûm giaùc hieáu kyø vaø loâi cuoán Thoáng nhaát Haøi hoøa Ñoàng nhaát haøi hoøa 4.4. Thu hút (interest) Hoãn loaïn Ñoàng nhaát haøi hoøa moät caùch haáp daãn 12 67 - Giaûm thieåu, löôïc boû nhöõng yeáu toá khoâng caàn thieát - Cöïc ñoan coù theå daãn tôùi ñôn ñieäu 4.5. Đơn giản (simplicity) 68 • Taäp trung ñöôïc söï thu huùt cuûa con ngöôøi vaø laøm cho khoâng gian coù ñieåm nhìn, ñieåm nghæ cuûa maét. • Söû duïng thuû phaùp töông phaûn veà hình daùng, kích côõ, vaät lieäu hoaëc maøu saéc ñeå taïo neân söï noåi baät. 4.6. Nổi bật (emphasis) 69 70 Tạo điểm thu hút tầm nhìn & điểm nhấn trong không gian 71 72 4.7. Điểm nhấn và sự đóng khung Boå sung cho quy taéc veà söï noåi baät 13 73 74 4.8. Cân bằng (balance) – Thöôøng ñöôïc aùp duïng nhieàu töø nhöõng ñieåm nhìn tónh. Coù 2 tröôøng hôïp caân baèng: – Caân baèng ñoái xöùng: caùc vaät theå boá trí hai beân truïc ñoái xöùng ñeàu gioáng nhau, taïo neân caûm giaùc ngay ngaén, trang troïng. – Caân baèng khoâng ñoái xöùng: caùc vaät theå boá trí khoâng ñoái xöùng, söï caân baèng laø caân baèng troïng löïc nhìn ôû hai beân truïc. 75 76 77 78 14 79 4.9. Tỷ lệ và sự cân đối • Höôùng tôùi söï so saùnh töông ñoái chieàu cao, ñoä daøi, dieän tích, khoái tích vaø khoái löôïng giöõa moät vôùi nhieàu ñoái töôïng, giöõa moät ñoái töôïng vôùi khoâng gian maø noù chieám choã. 80 • Tỷ lệ nhỏ: hướng tới sự thu nhỏ, các không gian hay kích thước đối tượng nhỏ hơn hoặc xấp xỉ kích thước con người. • VD: nghệ thuật bonsai, vườn Nhật Yêu cầu hướng tới sự tinh tế, chắt lọc • Tỷ lệ lớn: không gian và vật thể có xu hướng bao trùm con người, con người cảm giác choáng ngợp và nhỏ bé trước không gian. • Thường hướng tới các hình khối lớn, các chủ đề tư tưởng, ít chú trọng đến chi tiết. 81 • Tỷ lệ nhân bản: một cách tương đối khi kích thước mặt bằng từ 2 đến 20 lần chiều cao cơ thể người, chiều cao mặt đứng hay các bức tường từ 1/3 đến ½ chiều rộng mặt bằng. • Đối với các cảnh quan chuyển tiếp các loại tỷ lệ cần quan tâm tới tính tầng bậc của không gian và các không gian chuyển tiếp từ tỷ lệ nhỏ đến lớn và ngược lại. 82 83 4.10. Chuỗi tuần tự (sequence) • Gắn liền với sự chuyển ñộng qua caùc khoâng gian, laø moät chuoãi taàm nhìn ñeán caùc caûnh vaät trong quaù trình chuyeån ñoäng. Do ñoù, chuù troïng ñeán yeáu toá thay ñoåi caûnh vaät vaø caûm xuùc cuûa ngöôøi thöôûng ngoaïn. • Caàn quan taâm ñeán thuû phaùp ñoùng môû caûnh nhö taïo ra nhöõng khung hình, vò trí nhìn töø choã ngoài, khung cöûa, treân ñöôøng daïo ôû caùc vò trí ñoåi höôùng, hoaëc chuyeån tieáp khoâng gian ñeå taïo caûnh vaät lyù thuù hôn. • Quan taâm tôùi söï thay ñoåi veà cao ñoä ñeå taïo moät chuoãi tuaàn töï haáp daãn khi thay ñoåi caùc goùc nhìn leân vaø xuoáng. 84 15 85 • Trong boá trí moät haøng caây hay nhoùm caây, chuoãi tuaàn töï ñöôïc hieåu laø söï lieân tuïc veà taàm nhìn treân suoát haøng caây ñoù 86 – Töông phaûn veà hình daùng, chaát lieäu, maøu saéc seõ traùnh cho khu vöôøn bò ñôn ñieäu, cho ngöôøi nhìn nhöõng ñieåm thu huùt. – Gia taêng söï thu huùt baèng vieäc söû duïng caùc nhaân toá laï thöôøng, töông phaûn vôùi xung quanh. 4.11. Sự tương phản 87 Có gì tương phản? 88