Nghiên cứu ứng dụng phần mềm tích hợp CAD/CAM-Mastercam 9.0 vào quá trình gia công trên máy phay CNC EMCO 105 MILL

Tạp chí Khoa học & Công nghệ - Số 2 (46) T ập 2/Năm 2008 Nghiên cứu ứng dụng phần mềm tích hợp cad/cammastercam 9.0 vo quá trình gia công trên máy phay cnc emco 105 mill Nguyễn Thái Bình (Tr−ờng Cao đẳng Công nghiệp Thái Nguyên) Trần Vệ Quốc (Tr−ờng ĐH Kỹ thuật Công nghiệp ĐH Thái Nguyên) 1 Đặt vấn đề. Phát triển mạnh mẽ v bùng nổ vo những năm cuối của thế kỷ 20, công nghệ CAD/CAM đ trở thnh một lĩnh vực đột phá trong thiết kế, chế tạo v sản xuất sản phẩm công nghiệp. Thực tế chứng minh khi CAD/CAMCNC đ−ợc ghép nối lại với nhau đ trở thnh một loại hình công nghệ cao (HighTech) l hạt nhân chính để sáng tạo v sản xuất sản phẩm giúp năng suất lao động tăng, c−ờng độ lao động giảm, nâng cao độ chính xác của chi tiết v đạt hiệu quả kinh tế cao. ở n−ớc ta hiện nay việc ứng dụng công ngh ệ CAD/CAMCNC đang l một vấn đề đ−ợc rất nhi ều các cơ sở đo tạo v sản xuất quan tâm, bởi công ngh ệ ny cho phép chế tạo ủ−ợc những sản phẩm cơ khí có biên dạng phức tạp, có độ chính xác cao m chúng ta đang ph ải nhập siêu để phục vụ cho công nghiệp chế tạo khuôn mẫu hiện đại... Tuy nhiên bất cập l việc ứng dụng v khai thác công nghệ ny ở nhiều cơ sở lại đạt đ−ợc hiệu quả không cao v th−ờng gặp phải nhiều khó khăn. Lý do chủ yếu đó l: Ch−a tích hợp đ−ợc trục công nghệ CAD/CAMCNC Qua những nhận định trên cho thấy việc tích hợp CAD/CAM vo quá trình gia công trên máy công cụ CNC l một vấn đề cấp thiết nhằm tạo ra giải pháp tích cực để giải quyết bi toán về gia công các khuôn mẫu có biên dạng phức tạp đồng thời dần đ−a kỹ thuật CAD/CAMCNC vo ứng dụng rộng ri ngay cả những nơi m nguồn nhân lực v thông tin còn hạn chế để nâng cao năng suất, chất l−ợng sản phẩm, tăng c−ờng sức cạnh tranh của các doanh nghiệp góp phần thúc đẩy mạnh công cuộc CNH HĐH đất n−ớc v hội nhập kinh tế quốc tế. 2 Cơ sở lý thuyết. Với đặc thù l sự liên ngnh của: Tin học Điện tử Tự động hoá Vật liệu mới Cơ khí chính xác cùng với sự phát triển của kỹ thuật máy tính m công nghệ CAD/CAM ngy cng hon thiện. Việc ứng dụng các phần mềm CAD để thiết kế các bản vẽ 2D, 3D cho các chi tiết máy từ đơn giản đến phức tạp trở lên rất nhanh chóng, chính xác v đạt hiệu quả cao, các phần mềm CAM mạnh còn cho phép xuất đ−ợc các ch−ơng trình NC tự động điều khiển các máy CNC gia công chi tiết theo thiết kế Tuy nhiên việc tích hợp giữa các phần mềm CAD/CAM thông dụng với một máy CNC cụ thể không hề đơn giản, thậm chí đây còn l một thách thức không nhỏ đối với rất nhiều cơ sở sản xuất v đo tạo. Các nh sản xuất máy CNC vì nhiều lý do khách quan hoặc chủ quan nh−: sự độc quyền, hoặc cần tạo ra những sự khác biệt, hoặc do thiếu sự tiêu chuẩn hoá giữa các hệ thống điều khiển, thiết kếdo đó đ dẫn đến tình trạng, m lệnh nguồn của máy CNC có nhiều câu lệnh không t−ơng thích với m lệnh NC của phần CAM chung khiến cho quá trình tích hợp CAD/CAM với một máy CNC cụ thể gặp rất nhiều khó khăn, thậm chí không thể tích hợp đ−ợc. Xin đơn cử tr−ờng hợp cụ thể tại tr−ờng CĐ Cơ khí luyện kim Thái Nguyên thuộc Bộ Công th−ơng: Máy phay CNC EMCO MILL105 đ−ợc nh tr−ờng nhập về năm 2004 nhằm phục vụ cho công tác học tập, nghiên cứu v lm thực nghiệm sản xuất. Đây l loại máy thuộc thế hệ mới sử dụng hệ điều khiển Fanuc21M. Hệ điều khiển ny đ−ợc ci đặt trên PC liên kết trực tiếp với máy 131 Tạp chí Khoa học & Công nghệ - Số 2 (46) T ập 2/Năm 2008 CNC qua cổng Broadcom. Hệ thống ch−ơng trình đ−ợc ci đặt nằm trong PC có cấu trúc nh− một phần mềm ứng dụng thông th−ờng nên có thể quản lý dễ dng bằng PC. “Đặc biệt các ch−ơng trình NC dùng để gia công chi tiết l các file dữ liệu có cấu trúc đơn giản nên có thể mở v sửa đổi bằng các ch−ơng trình soạn thảo thông dụng trên máy tính nh− WinWord, WordPad, NotePad, vv ” Mọi hoạt động của máy phay Mill 105 đều thông qua PC, khi khởi động phần mềm WinNC Fanuc, hệ điều khiển sẽ nhận diện máy CNC v cho phép hoạt động. Một vấn đề đ−ợc đặt ra l liệu các file NC của phần mềm CAM dịch ra có thể đ−a trực tiếp vo WinNC Fanuc v gia công đ−ợc hay không? Để trả lời cho câu hỏi ny cần phải nghiên cứu v xem xét kỹ một ch−ơng trình NC của CAM đ dịch ra xem có phù hợp với máy phay Mill105, v câu trả lời ở đây l không. Lý do của vấn đề ny ở chỗ: Bản thân phần mềm CAM khi chọn bộ hậu xử lý (Postprocessor) sẽ không thể chọn đ−ợc chính xác máy phay Mill 105 vì không có sự liên kết trực tiếp v do đó không thể nhận đúng đ−ợc điểm gốc của hệ trục toạ độ phôi, phần mềm CAM sẽ mặc định chọn gốc toạ độ của máy l (G53). Mặt khác cấu trúc file NC của CAM v WinNC Fanuc cũng không giống nhau nên WinNC Fanuc không mở đ−ợc ch−ơng trình NC của CAM Ngoi ra bản thân ch−ơng trình NC trên máy Mill 105 cũng có một số điểm riêng Hơn thế nữa do chỉ đ−ợc chuyển giao công nghệ phần cứng, không có phần mềm tích hợp kèm theo nên ch−a xác định rõ đ−ợc các m nguồn no của máy không t−ơng thích với m lệnh NC của phần mềm CAM vì vậy đ không thể tích hợp đ−ợc CAD/CAM cho máy CNC (máy phay Emco Mill 105 chỉ lập trình đơn giản để gia công những biên dạng 2D, không gia công đ−ợc những chi tiết có biên dạng phức tạp 3D)... Nh− vậy có thể thấy đ−ợc khả năng công nghệ của máy l hạn chế, điều ny khiến cho việc N/C v ứng dụng máy trở nên rất khó khăn Tr−ớc thực tế trên việc tích hợp CAD/CAM để có thể mở rộng khả năng công nghệ cho máy phay EMCO Concept MILL105 nhằm phục vụ tốt cho quá trình đo tạo v dịch vụ SX đ−ợc xem l rất cấp thiết. Sau một thời gian nghiên cứu v lm nhiều thử nghiệm, chúng tôi đ ứng dụng phần mềm tích hợp CAD/CAM MasterCam 9.0 cho máy phay CNC EMCO MILL105 thnh công. Việc ny đ mang lại một kết quả rất hữu ích, đó l đ thiết kế, lập trình mô phỏng v sản xuất thực nghiệm thnh công với các mô hình 3D, đ−ờng cong bậc cao (Spline), các bề mặt bất kỳ, dạng hốc, đảo chữ nhật, elip... Đặc biệt l gia công thnh công đ−ợc biên dạng phức tạp của một số bộ khuôn mẫu dập nguội nh−: Kìm vạn năng 7, Nắp bình nóng lạnh Ferroli(đây l các sản phẩm đang rất đ−ợc quan tâm ở một số doanh nghiệp trong n−ớc). Cũng cần phải nói thêm về phần mềm công nghệ MasterCam.Trong số nhiều các phần mềm CAM thông dụng nh−: GIPCAM, DELCAM, SOLIDCAM thì MasterCam đ−ợc xem l một trong những phần mềm mạnh, chuyên nghiệp trong gia công khuôn mẫu v chế tạo các sản phẩm công nghiệp cũng nh− trong công tác giáo dục đo tạo. Nó có những −u điểm nổi bật nh−: Bộ phần mềm có cấu trúc lệnh đơn giản, yêu cầu cấu hình máy tính v bộ l−u trữ không lớn. Giao diện rõ rng, thân thiện, dễ sử dụng, lm việc thuận lợi trên môi tr−ờng Window. Tích hợp mạnh với các phần mềm CAD thông dụng (đọc v chuyển đổi trực tiếp đ−ợc các định dạng của các phần mềm CAD thông dụng thông qua chức năng Converters). Phiên bản MasterCam V9.0 l một phiên bản hiện đại, hon thiện, trọn gói, tin cậy v dễ kiếm... 132 Tạp chí Khoa học & Công nghệ - Số 2 (46) T ập 2/Năm 2008 Chính với những −u điểm lớn nh− vậy nên chúng tôi đ quyết định lựa chọn phần mềm MasterCam 9.0 để hỗ trợ lập trình công nghệ v tích hợp CAD/CAMCNC. 3 Kết quả v bn luận. Trong quá trình tích hợp CAD/CAM cho máy CNC, chúng tôi đ sử dụng các phần mềm CAD thông dụng (hoặc modul Design của MasterCam) để thiết kế v modul MasterCam Mill để lập trình công nghệ v mô phỏng quá trình gia công. Tuy nhiên nếu chỉ dừng lại ở đây thì ch−a đủ, nh− đ trình by ở trên, vì có nhiều m nguồn của máy CNC EMCO 105 Mill không t−ơng thích với m lệnh NC của phần mềm CAM biên dịch ra, kiểu tệp NC của MasterCam v kiểu tệp NC của Mill105 không giống nhau (cụ thể l: địa chỉ các tệp dữ liệu NC của Mastercam l C:\Mcam*\Mill\NC; còn địa chỉ các tệp dữ liệu NC của Mill105 l: C:\WinNC32\Fanuc21\PRG) nên nếu đ−a thẳng tệp NC của Mastercam vo danh sách thì Mill105 sẽ không mở đ−ợc, vả lại thông th−ờng một ch−ơng trình NC đ−ợc dịch từ MasterCam có dung l−ợng rất lớn nên việc kiểm tra v sửa chữa lỗi rất khó khăn...Do vậy quá trình tích hợp CAD/CAM cho máy không thực hiện đ−ợc... Để giải quyết những vấn đề tồn tại ny chúng tôi đ ” Xây dựng ch−ơng trình tiện ích tự động tạo lập v chuyển đổi m lệnh ch−ơng trình gia công trong MasterCAM cho máy CNC EMCO Concept MILL 105” . Trên cơ sở l một ch−ơng trình tiện ích viết bằng ngôn ngữ lập trình bậc cao Visual Basic, nó sẽ tự động sửa lỗi ch−ơng trình, cấu trúc file NC của ch−ơng trình thiết kế chung (CAM) v chuyển đổi chính xác, t−ơng thích với ch−ơng trình m nguồn NC điều khiển máy CNC EMCO concept MILL 105. Kết quả l chúng tôi đ gia công đ−ợc với các mô hình 3D, các bề mặt bất kỳ có biên dạng phức tạp... D−ới đây l sơ đồ thuật toán v một đoạn ch−ơng trình chuyển đổi trích dẫn: retstring = a.ReadLine phantram=InStr(1,retstring,"%",vbTextCompare) ngoac = InStr(1, retstring, "(", vbTextCompare) aa = InStr(1, retstring, "A0.", vbTextCompare) If (phantram = 0) And (ngoac = 0) Then If aa = 0 Then a1.writeline (retstring) Else sret = Replace(retstring, "A0.", "", , , vbTextCompare) a1.writeline (sret) End If End If 133 Tạp chí Khoa học & Công nghệ - Số 2 (46) T ập 2/Năm 2008 Bắt đầu + M ở a (File .NC) để đọc + Mở b (Tạo file mới) để ghi S + Đóng (a) Not EOF(a) + Đóng (b) Đ Đọc 1 dòng của a Đ Kiểm tra m Emco S Chuyển sang m của Emco Ghi vo b Kết thúc Để chứng minh cụ thể hơn, chúng tôi sẽ trình by từng b−ớc của quá trình tích hợp CAD/CAM v thuật chuyển đổi m lệnh NC để: Gia công bộ khuôn dập nguội nắp bình nóng lạnh Ferroli trên máy máy phay CNC EMCO Concept MILL105. a Thiết kế bản vẽ chi tiết. Có thể dùng modun Design trong MC 9.0 để thiết kế chi tiết (3D), hoặc Thiết kế trên các phần mềm CAD thông dụng rồi “converter” sang MasterCam để tiến hnh lm CAM. Ta có bản vẽ chi tiết (3D) của bộ khuôn dập nguội bình nóng lạnh Ferroli : 134 Tạp chí Khoa học & Công nghệ - Số 2 (46) T ập 2/Năm 2008 b Quá trình lập trình công nghệ gia công khuôn d−ới (Cối) ở modul MastreCam MiLL. Thiết đặt phôi, các tham số về máy, dụng cụ Thiết lập các nguyên công để gia công chi tiết + Gia công thô hốc có đảo (Rough) + Gia công tinh mặt cong (Finish), Chọn kiểu chạy dao h−ơng kính (Radial), Chọn ph−ơng pháp cắt xoắn ốc gối chồng liên tiếp (Constant Overlap) Xác định các thông số công nghệ cơ bản nh− : L−ợng chạy dao (F), tốc độ trục chính chính (S), chiều sâu cắt (T), tốc độ tiến theo các trục x,y,z, bù dao, dung sai, b−ớc tiến lớn nhất... Chọn OK khi kết thúc quá trình nhập v chọn các thông số. Ch−ơng trình sẽ tính toán theo các thông số đ chọn v sinh đ−ờng chạy dao nh− trên hình sau đây: d Kiểm tra v xuất dữ liệu tới máy gia công. Sau khi lập trình cho các nguyên công ta tiến hnh mô phỏng ton bộ quá trình gia công v xuất ch−ơng trình NC. e Nhập ch−ơng trình NC để gia công. B−ớc 1: Tiến hnh sửa lỗi NC ở file .NC (đ−ợc dịch ra từ PossProsessor của ch−ơng trình CAM) bằng Ch−ơng trình tiện ích tự động tạo lập v chuyển đổi m lệnh ch−ơng trình gia công trong MasterCAM cho máy CNC EMCO Concept MILL 105” để t−ơng thích với file NC của máy CNC EMCO 105 Mill. B−ớc 2: Nhập File ch−ơng trình gia công đ đ−ợc sửa vo máy CNC EMCO Concept MILL10. (Copy vo th− mục: C:\ Win NC \ FANUC \ PRG) g Thao tác trên máy CNC 135 Tạp chí Khoa học & Công nghệ - Số 2 (46) T ập 2/Năm 2008 Gá đặt phôi lên máy Thiết đặt điểm 0 cho phôi v máy CNC (W, R) Chọn chế độ gia công tự động. h Mô phỏng gia công. Chọn chế độ mô phỏng (GRAPH). Chọn “W.SHFT” để nhập kích th−ớc phôi v toạ độ điểm W. Chọn chế độ mô phỏng (SIMULATION) i Chạy ch−ơng trình gia công. Chọn chế độ EDIT → PROG →Nhập tên của ch−ơng trình (01112) →UP AROW → MEM → START → Block → CHECK, CURRENT ( hiển thị G, M, S, F,) k Quá trình lập trình công nghệ gia công khuôn trên (Chy) ở modul MastreCam MiLL. Tiến hnh lm tuần tự nh− ch−ơng trình gia công khuôn trên (chỉ khác ở việc thiết đặt phôi, chọn dụng cụ cắt, kiểu chạy dao (Constan Scallop) Hình ảnh thực tế trong quá trình gia công chi tiết v sản phẩm sau gia công. * Nhận xét Qua công việc cụ thể trình by ở trên, chúng tôi nhận thấy: + Với ch−ơng trình gia công chi tiết gồm gần 10.000 dòng lệnh l việc không thể lập trình bằng ph−ơng pháp thủ công (lập trình bằng tay) kể cả đối với những kỹ thuât viên lập trình giỏi. + Chi tiết có biên dạng phức tạp nh− vậy nếu không sử dụng phần mềm hỗ trợ mạnh nh− MasterCam v tiến hnh chuyển đổi m lệnh NC của MasterCAM cho t−ơng thích với m lệnh NC của máy CNC EMCO MILL105 thì không thể tích hợp đ−ợc CAD/CAMCNC để gia công chi tiết . 4 Kết luận. 136 Tạp chí Khoa học & Công nghệ - Số 2 (46) T ập 2/Năm 2008 Việc “ứng dụng kỹ thuật CAD/CAM v thuật chuyển đổi m lệnh NC của Mastrecam 9.0 sang m lệnh NC của máy phay CNC EMCO Concept MILL 105” đ có những đóng góp nhất định về khoa học, cụ thể nh− sau: Tổ chức ghép nối thnh công hệ thống MasterCam 9.0 với một máy phay cụ thể (máy phay CNC EMCO Concept MILL105 của tr−ờng CĐ CKLK Thái Nguyên, đại diện cho một hệ máy hạn chế về khả năng công nghệ khá phổ biến tại n−ớc ta) đạt mục đích: Gia công đ−ợc khuôn mẫu có biên dạng phức tạp, có độ chính xác cao. Kết quả ny đ cho phép mở rộng đ−ợc khả năng công nghệ giúp tăng năng suất lao động, giảm c−ờng độ lao động v nâng cao hiệu quả kinh tế. Mở ra một trang mới cho việc dạy v học, kết hợp đ−ợc lý thuyết với thực hnh, qua đó có thể sử dụng Mastercam 9.0 trên máy phay EMCO MILL 105 lm thiết bị để giảng dạy về một hệ thống tích hợp CAD/CAMCNC cho các hệ học sinh v sinh viên, việc lm ny giúp nâng cao chất l−ợng đo tạo v th−ơng hiệu của nh tr−ờng trong giai đoạn mới. Góp phần tích cực vo việc tiếp cận, phát triển v ứng dụng các công nghệ tiên tiến của thế giới đồng thời hạn chế phần no những bất cập trong việc ứng dụng công nghệ CAD/CAM CNC tại cơ sở đo tạo v tiến tới l các dịch vụ sản xuất công nghiệp. Việc ny đi đúng h−ớng với mục tiêu đ đề ra của ngnh cơ khí nói riêng v sự nghiệp CNHHĐH đất n−ớc trong giai đoạn từ nay đến 2020 nói chung. Việc xây dựng đ−ợc ch−ơng trình chuyển đổi t−ơng thích dữ liệu để có thể tích hợp đ−ợc CAD/CAM cho máy phay CNC EMCO Concept MILL 105 có ý nghĩa về mặt kinh tế không nhỏ đó l giảm thiểu chi phí cho đầu t− (ví dụ nh− việc phải thuê chuyên gia, mua phần mềm hỗ trợ tích hợp của n−ớc ngoi với giá caov hon ton chủ động đ−ợc về máy v công nghệ)
Tóm tắt Bi báo trình by về việc: ” ứng dụng phần mềm tích hợp CAD/CAMMasterCam V9.0 v thuật chuyển đổi m lệnh NC để tích hợp CAD/CAM cho máy phay CNC EMCO MILL 105” ph−ơng pháp ny đ−ợc áp dụng để gia công các chi tiết có biên dạng phức tạp trên máy phay CNC EMCO Mill 105 . Summary A study on application of MasterCam V 9.0 software into machining process of EMCO MILL 105 CNC machine) This paper present application of MasterCam V 9.0 software and a NC program modifier in improvement machining capacity of 2 ẵ D CNC EMCO MILL 105 machine. Complex surfaces were machined successfully by 2 ẵ D CNC EMCO MILL 105 machine using NC program generated by MasterCam 9.0 software and modified by CN program modifier. Ti liệu tham khảo [1]. Luận văn Thạc sĩ kỹ thuật 2006 NguyễnThái Bình ĐHKTCNTN. [2].Bùi Thế Đức, Thao tác vận hnh v lập trình gia công trên máy CNC EMCO Concept MILL 105, .CĐCKLK TN [3]. Trần Vệ Quốc (2002) Hệ thống điều khiển số CNC Sinumerik 810/820T . [4]. S.C.Jonathan Lin (1994), "Computer Numerical Control". Delmar Publishers Inc . 137