Giáo trình Sửa chữa và bảo dưỡng hệ thống phanh

Lß xo håi vÞ ®Ó lu«n gi÷ cho hai guèc phanh vµ m¸ phanh t¸ch khái tang trèng vµ Ðp gÇn l¹i nhau c) Chèt lÖch t©m vµ cam lÖch t©m - Chèt lÖch t©m dïng l¾p guèc phanh, cã phÇn lÖch t©m dïng ®Ó ®iÒu chØnh khe hë gi÷a m¸ phanh vµ tang trèng phanh. - Cam lÖch t©m l¾p trªn m©m phanh, dïng ®Ó ®iÒu chØnh khe hë phÝa trªn gi÷a m¸ phanh vµ tang trèng. d) Tang trèng - Tang trèng lµm b»ng gang ®­îc l¾p trªn moay¬ cña b¸nh xe, dïng ®Ó t¹o bÒ mÆt tiÕp xóc víi m¸ phanh khi phanh xe. 2. Nguyªn t¾c ho¹t ®éng: - Khi ng­êi l¸i ®¹p bµn ®¹p phanh th«ng qua c¸c bé phËn cña dÉn ®éng phanh, ph©n phèi khÝ nÐn ®Õn bÇu phanh b¸nh xe ®iÒu khiÓn xoay cam t¸c ®éng, th¾ng søc c¨ng lß xo, ®Èy hai guèc phanh vµ m¸ phanh ¸p s¸t vµo tang trèng t¹o nªn lùc ma s¸t, lµm cho tang trèng vµ moay¬ b¸nh xe gi¶m dÇn tèc ®é quay hoÆc dõng l¹i theo yªu cÇu cña ng­êi l¸i. - Khi ng­êi l¸i rêi ch©n khái bµn ®¹p phanh, khÝ nÐn tho¸t ra ngoµi, ¸p suÊt khÝ nÐn gi¶m nhanh, cam t¸c ®éng vµ lß xo håi vÞ, kÐo hai guèc phanh vµ m¸ phanh rêi khái tang trèng. III. HiÖn t­îng vµ nguyªn nh©n h­ háng cña c¬ cÊu phanh A. NH÷NG H¦ HáNG cña c¬ cÊu phanh 1. Khi phanh xe cã tiÕng kªu ån kh¸c th­êng ë c¬ cÊu phanh a) HiÖn t­îng Khi phanh xe cã tiÕng ån kh¸c th­êng ë côm c¬ cÊu phanh, ®¹p phanh cµng m¹nh tiÕng ån cµng t¨ng.  b) Nguyªn nh©n - C¬ cÊu phanh : m¸ phanh mßn nhiÒu ®Õn ®inh t¸n, bÒ mÆt m¸ phanh chai cøng hoÆc bÞ dÝnh n­íc, ®inh t¸n láng, chèt l¾p guèc phanh mßn vµ thiÕu dÇu b«i tr¬n hoÆc æ bi moay¬ mßn vì. - Côm cam t¸c ®éng mßn, láng hoÆc thiÕu dÇu mì b«i tr¬n 2. Phanh kÐm hiÖu lùc, bµn ®¹p phanh ch¹m sµn xe (phanh kh«ng ¨n) a) HiÖn t­îng . Khi phanh xe kh«ng dõng theo yªu cÇu cña ng­êi l¸i vµ bµn ®Ëp phanh ch¹m sµn, phanh kh«ng cã hiÖu lùc. b) Nguyªn nh©n - C¬ cÊu phanh : cam t¸c ®éng, m¸ phanh vµ tang trèng mßn nhiÒu, dÝnh dÇu mì hoÆc ®iÒu chØnh sai khe hë (qu¸ lín). 3. Khi phanh xe, ®u«i xe bÞ kÐo lÖch vÒ mét bªn a) HiÖn t­îng - Khi phanh xe bÞ kÐo lÖch vÒ mét bªn hay bÞ lÖch ®u«i. b) Nguyªn nh©n - ¸p suÊt lèp vµ ®é mßn cña hai b¸nh xe ph¶i vµ tr¸i kh«ng gièng nhau. - M¸ phanh dÝnh dÇu, mì, hoÆc khe hë m¸ phanh vµ tang trèng cña hai b¸nh xe tr¸i vµ ph¶i kh¸c nhau. - Guèc phanh bÞ kÑt vÒ mét bªn cña xe. 4. Phanh bã cøng a) HiÖn t­îng . Khi xe vËn hµnh kh«ng t¸c dông vµo bµn ®¹p phanh vµ cÇn phanh tay, nh­ng c¶m thÊy cã sù c¶n lín (sê tang trèng bÞ nãng lªn). b) Nguyªn nh©n - Lß xo håi vÞ guèc phanh g·y háng, lµm cho m¸ phanh lu«n tiÕp xóc víi tang trèng hoÆc ®iÒu chØnh sai khe hë m¸ phanh (khe hë qu¸ nhá). - Cam t¸c ®éng kÑt háng kh«ng håi vÞ vÒ vÞ trÝ th«i phanh B. KiÓm tra c¬ cÊu phanh 1. KiÓm tra bªn ngoµi c¬ cÊu phanh - Dïng kÝnh phãng ®¹i ®Ó quan s¸t c¸c vÕt nøt, ch¶y rØ bªn ngoµi c¬ cÊu phanh b¸nh xe. - KiÓm tra t¸c dông cña bµn ®¹p phanh vµ cÇn kÐo phanh tay, nÕu kh«ng cã t¸c dông phanh cÇn tiÕn hµnh söa ch÷a kÞp thêi c¬ cÊu phanh. 2. KiÓm tra khi vËn hµnh - Khi vËn hµnh «t« thö ®¹p phanh vµ kÐo phanh vµ nghe tiÕng kªu ån kh¸c th­êng cña hÖ thèng vµ c¬ cÊu phanh, nÕu cã tiÕng ån kh¸c th­êng vµ phanh kh«ng cßn t¸c dông theo yªu cÇu cÇn phaØ kiÓm tra vµ söa ch÷a kÞp thêi. IV. NéI DUNG b¶o d­ìng c¬ cÊu phanh 1. Lµm s¹ch bªn ngoµi c¬ cÊu phanh 2. Th¸o rêi c¸c chi tiÕt, bé phËn vµ lµm s¹ch. 3. KiÓm tra h­ háng chi tiÕt 4. Thay thÕ chi tiÕt theo ®Þnh kú (jo¨ng, ®Öm, vßng ®Öm kÝn vµ m¸ phanh) 5. Tra mì vµ c¸c chi tiÕt vµ bé phËn (chèt, trôc) 6. L¾p c¸c chi tiÕt cña c¬ cÊu phanh 7. KiÓm tra, ®iÒu chØnh bµn ®¹p vµ khe hë m¸ phanh V. C©u hái vµ bµi tËp 1. NhiÖm vô cña c¬ cÊu phanh khÝ nÐn ? 2. V× sao c¬ cÊu phanh bÞ bã cøng ? 3. Khi phanh, xe bÞ kÐo lÖch vÒ mét bªn ? 4. (Bµi tËp) Tr×nh bµy cÊu t¹o vµ nguyªn t¾c ho¹t ®éng cña c¬ cÊu phanh khÝ nÐn? tHùC HµNH söa ch÷a vµ b¶o d­ìng c¬ cÊu phanh khÝ nÐn I. tæ chøc chuÈn bÞ n¬i lµm viÖc 1. Môc ®Ých: - RÌn luyÖn kü n¨ng th¸o l¾p c¬ cÊu phanh - NhËn d¹ng c¸c bé ph©n chÝnh cña c¬ cÊu phanh 2. Yªu cÇu: - Th¸o, l¾p thµnh th¹o, ®óng quy tr×nh vµ ®óng yªu cÇu kü thuËt. - NhËn d¹ng ®­îc c¸c bé phËn c¬ cÊu phanh - Sö dông dông cô hîp lý, chÝnh x¸c. - §¶m b¶o an toµn trong qu¸ tr×nh th¸o, l¾p - Tæ chøc n¬i lµm viÖc khoa häc, ng¨n n¾p, gän gµng. 3. ChuÈn bÞ: a) Dông cô: - ThiÕt bÞ kiÓm tra ¸p lùc phanh. - Dông cô th¸o l¾p c¬ cÊu phanh - Khay ®ùng dông cô, chi tiÕt - Gi¸ n©ng cÇu xe, kÝch n©ng vµ gç chÌn kª lèp xe. - §ång hå so, ®ång hå ¸p suÊt - Pan me, th­íc cÆp, c¨n l¸ b) VËt t­: - GiÎ s¹ch - GiÊy nh¸m - Nhiªn liÖu röa, dÇu mì b«i tr¬n - M¸ phanh, ®inh t¸n, c¸c van khÝ nÐn, lß xo vµ c¸c jo¨ng ®Öm.... - Tµi liÖu ph¸t tay vÒ c¸c quy tr×nh vµ tra cøu c¸c yªu cÇu kü thuËt söa ch÷a c¬ cÊu phanh. - Bè trÝ n¬i lµm viÖc cho nhãm häc viªn ®ñ diÖn tÝch, ¸nh s¸ng vµ th«ng giã. II. th¸o l¾p c¬ cÊu phanh A. quy tr×nh Th¸o c¬ cÊu phanh trªn xe «t« 1.ChuÈn bÞ dông cô vµ n¬i lµm viÖc - Bé dông cô tay nghÒ th¸o l¾p - KÝch n©ng, gi¸ kª chÌn lèp xe. 2. Lµm s¹ch bªn ngoµi côm c¬ cÊu phanh - Dïng b¬m n­íc ¸p suÊt cao vµ phun n­íc röa s¹ch c¸c cÆn bÈn bªn ngoµi gÇm «t«. - Dïng b¬m h¬i vµ thæi khÝ nÐn lµm s¹ch cÆn bÈn vµ n­íc b¸m bªn ngoµi côm c¬ cÊu phanh 3. Th¸o b¸nh xe vµ moay¬ - Th¸o c¸c ®ai èc h·m b¸nh xe - Th¸o moay¬ 4. Th¸o guèc phanh - X¶ dÇu phanh - Th¸o lß xo vµ c¸c phanh h·m - Th¸o chèt vµ cam lÖch t©m - Th¸o guèc phanh 5. Th¸o côm cam t¸c ®éng - Th¸o chèt cÇn ®Èy - Th¸o côm ch¹c xoay - Th¸o trôc vµ cam t¸c ®éng 6. Th¸o m©m phanh - Th¸o c¸c ®ai èc h·m - Th¸o m©m phanh 7. Lµm s¹ch chi tiÕt vµ kiÓm tra - Lµm s¹ch chi tiÕt - KiÓm tra c¸c chi tiÕt b. Quy tr×nh l¾p Ng­îc l¹i quy tr×nh th¸o (sau khi söa ch÷a vµ thay thÕ c¸c chi tiÕt h­ háng) C¸c chó ý - Kª kÝch vµ chÌn lèp xe an toµn khi lµm viÖc d­íi gÇm xe. - Tra mì b«i tr¬n c¸c chi tiÕt : côm trôc vµ cam t¸c ®éng, chèt lÖch t©m, chèt xoay... - Thay thÕ c¸c chi tiÕt theo ®Þnh kú b¶o d­ìng (m¸ phanh, lß xo...) - L¾p ®óng vÞ trÝ cña c¸c chi tiÕt cña c¬ cÊu phanh. - §iÒu chØnh côm cam t¸c ®éng vµ khe hë m¸ phanh. III. B¶o d­ìng c¬ cÊu phanh khÝ nÐn A. quy tr×nh b¶o d­ìng 1. ChuÈn bÞ dông cô vµ n¬i lµm viÖc -Bé dông cô tay th¸o l¾p c¬ cÊu phanh vµ c¸c dông cô chuyªn dïng th¸o lß lo, chèt lÖch t©m - KÝnh phãng ®¹i - Mì b«i tr¬n, dÇu phanh vµ dung dÞch röa 2. Th¸o rêi vµ lµm s¹ch c¸c chi tiÕt c¬ cÊu phanh - Th¸o c¬ cÊu phanh trªn «t« - Th¸o rêi c¬ cÊu phanh - Dïng dung dÞch röa, b¬m h¬i, giÎ s¹ch ®Ó lµm s¹ch, kh« bªn ngoµi c¸c chi tiÕt 3. KiÓm tra bªn chi tiÕt - KiÓm tra bªn ngoµi c¸c chi tiÕt : côm cam t¸c ®éng, tang trèng, m¸ phanh, c¸c ®inh t¸n vµ xi lanh.. 4. L¾p vµ b«i tr¬n c¸c chi tiÕt -Tra mì b«i tr¬n côm cam t¸c ®éng, chèt lÖch t©m... - L¾p c¸c chi tiÕt. 5. §iÒu chØnh c¬ cÊu phanh - §iÒu chØnh khe hë m¸ phanh - §iÒu chØnh trôc cam t¸c ®éng 6. KiÓm tra tæng hîp vµ vÖ sinh c«ng nghiÖp - VÖ sinh dông cô vµ n¬i b¶o d­ìng s¹ch sÏ, gän gµng C¸c chó ý - Kª kÝch vµ chÌn lèp xe an toµn - KiÓm tra vµ quan s¸t kü c¸c chi tiÕt bÞ nøt vµ chên háng ren. - Sö dông dông cô ®óng lo¹i vµ vÆn chÆt ®ñ lùc quy ®Þnh. - Thay thÕ c¸c chi tiÕt theo ®Þnh kú vµ bÞ h­ háng. - §iÒu chØnh c¬ cÊu phanh ®óng yªu cÇu kü thuËt - C¹o rµ bÒ mÆt tiÕp xóc cña m¸ phanh víi tang trèng B. §iÒu chØnh c¬ cÊu phanh 1. KiÓm tra khe hë m¸ phanh - Kª kÝch b¸nh xe - §o khe hë m¸ phanh qua lç trªn tang trèng vµ so víi tiªu chuÈn cho phÐp ( hoÆc quay b¸nh xe kh«ng nghe tiÕng ån nhÑ ) - §¹p phanh, ®o hµnh tr×nh bµn ®¹p phanh vµ ®o hµnh tr×nh dÞch chuyÓn cña cÇn ®Èy bÇu phanh b¸nh xe. 2. §iÒu chØnh (h×nh 8- 1) . - Xoay chèt lÖch t©m vµ cam lÖch t©m cña guèc phanh cho ®Õn khi ®¹t khe hë phÝa d­íi vµ phÝa trªn gi÷a m¸ phanh vµ tang trèng ®óng yªu cÇu kü thuËt. - Xoay trôc ®iÒu chØnh trôc cam t¸c ®éng : kÝch n©ng b¸nh xe, ®¹p phanh (hµnh tr×nh tõ 12 – 22 mm) vµ xoay trôc ®iÒu chØnh sao cho c¬ c©u phanh h·m cøng b¸nh xe kh«ng quay. Sau ®ã xoay trôc ®iÒu chØnh ng­îc l¹i, sao cho b¸nh xe quay ®­îc nhÑ nhµng vµ dõng l¹i ®Ó ®o kho¶ng dÞch chuyÓn cña cÇn ®Èy bÇu phanh t­¬ng øng ( tõ 20 – 40 mm) a) b) H×nh 8 - 1. KiÓm tra vµ ®iÒu chØnh khe hë c¬ cÊu phanh a) §iÒu chØnh khe hë m¸ phanh b) §iÒu chØnh trôc cam t¸c ®éng BÇu phanh b¸nh xe Bu l«ng ®iÒu chØnh Truc ®iÒu chØnh Trôc cam t¸c ®éng Ch¹c xoay cam t¸®éng CÇn ®Èy M©m phanh IV. söa ch÷a c¬ cÊu phanh1. Guèc phanh a) H­ háng vµ kiÓm tra - H­ háng chÝnh cña guèc phanh lµ :vªnh, nøt vµ mßn l¾p chèt lÖch t©m - KiÓm tra : Dïng th­íc cÆp ®o ®é mßn cña lç so víi tiªu chuÈn kü thuËt. Dïng kÝnh phãng ®¹i ®Ó quan s¸t c¸c vÕt nøt bªn ngoµi guèc phanh. b) Söa ch÷a - Guèc phanh bÞ mßn lç l¾p chèt lÖch t©m vµ nøt cã thÓ hµn ®¾p gia c«ng l¹i. - Chèt vµ cam lÖch t©m mßn cã thÓ hµn ®¾p sau ®ã gia c«ng l¹i kich th­íc ban ®Çu. - Lß xo g·y, yÕu ph¶i thay ®óng lo¹i 2. M¸ phanh a) H­ háng vµ kiÓm tra - H­ háng m¸ phanh : nøt, mßn bÒ mÆt tiÕp trèng phanh. - KiÓm tra : Dïng th­íc cÆp ®o ®é mßn, cña m¸ phanh (®é mßn kh«ng nhá h¬n chiÒu cao ®inh t¸n 2 mm), dïng bét mµu b«i lªn tang trèng vµ rµ bÒ mÆt tiÕp xóc m¸ phanh víi tang trèng phanh, dïng kÝnh phãng ®¹i ®Ó kiÓm tra c¸c vÕt nøt. b) Söa ch÷a (h×nh. 8-2) - M¸ phanh mßn, vªnh tiÕn hµnh tiÖn l¸ng hÕt vªnh, m¸ phanh bÞ nøt vµ mßn nhiÒu a) b) H×nh 8-2. KiÓm tra c¬ cÊu phanh a) KiÓm tra m¸ phanh mßn b) KiÓm tra diÖn tÝch tiªp xóc cña m¸ phanh ph¶i thay míi - C¸c ®inh t¸n ®øt, láng ph¶i thay thÕ. Guèc phanh M¸ phanh Tang tr«ng phanh M¸ phanh 3. Chèt lÖch t©m, cam lÖch t©m vµ lß xo a) H­ háng vµ kiÓm tra - H­ háng cña chèt lÖch t©m vµ cam lÖch t©m : mßn chèt vµ cam lÖch t©m, chên háng c¸c ren, g·y yÕu lß xo - KiÓm tra : Dïng th­íc cÆp ®Ó ®o ®é mßn cña c¸c chèt, cam so vµ lß xo so víi tiªu chuÈn kü thuËt. b) Söa ch÷a - Chèt lÖch t©m vµ cam lÖch t©m mßn, cã thÓ hµn ®¾p vµ gia c«ng ®óng kÝch th­íc, h×nh d¹ng ban ®Çu. - Lß xo guèc phanh mßn, ph¶i thay thÕ ®óng lo¹i 4. M©m phanh vµ tang trèng a) H­ háng vµ kiÓm tra (h×nh. 8-3) Th­íc cÆp Tang trèng - H­ háng cña m©m phanh vµ tang trèng : mßn, nøt tang trèng vµ nøt vµ vªnh m©m phanh. H×nh 8-3. KiÓm tra tang trèng phanh - KiÓm tra : Dïng th­íc cÆp vµ ®ång hå so ®Ó ®o ®é mßn, vªnh cña m©m phanh vµ tang trèng so víi tiªu chuÈn kü thuËt. b) Söa ch÷a - Tang trèng mßn, vªnh tiÕn hµnh tiÖn l¸ng hÕt vªnh, mßn nhiÒu vµ nøt ph¶i thay thÕ - M©m phanh nøt cã thÓ hµn ®¾p sau ®ã söa nguéi, bÞ vªnh tiÕn hµnh n¾n hÕt vªnh. 5. Côm cam t¸c ®éng a) H­ háng vµ kiÓm tra - H­ háng cña côm cam t¸c ®éng : mßn trôc r¨ng vµ cam t¸c ®éng, mßn vµnh r¨ng cña ch¹c xoay vµ trôc ®iÒu chØnh. - KiÓm tra : Dïng th­íc cÆp ®Ó ®o ®é mßn cña cam t¸c ®éng vµ dïng d­ìng chuyªn dïng ®o ®é mßn cña trôc r¨ng, vµnh r¨ng cña ch¹c xoay vµ so s¸nh víi tiªu chuÈn kü thuËt.  b) Söa ch÷a - Cam t¸c ®éng vµ trôc mßn, cã thÓ hµn ®¾p vµ gia c«ng ®óng kÝch th­íc, h×nh d¹ng ban ®Çu. - Ch¹c xoay vµ trôc ®iÒu chØnh mßn cã thÓ hµn ®¾p gia c«ng l¹i hoÆc thay thÕ c¶ côm chi tiÕt. C¸c bµi tËp më réng vµ n©ng cao i. Tªn bµi tËp 1. C¬ cÊu phanh khÝ nÐn? 2. LËp b¶ng kiÓm tra, ph©n lo¹i chi tiÕt B¶ng kiÓm tra ph©n lo¹i chi tiÕt Ngµy kiÓm tra : Ngµy th¸ng n¨m 2005 Nhãm ( ng­êi) kiÓm tra : Tªn chi tiÕt, bé phËn : C¬ cÊu phanh khÝ nÐn Lo¹i «t« : TOYOTA TT Tªn chi tiÕt § vÞ tÝnh Sè L­îng §ñ, thiÕu KÝch th­íc mßn T×nh tr¹ng KT Thay thÕ Söa ch÷a 1 Guèc phanh vµ chèt C¸i 02 ®ñ - Nøt x 2 M¸ phanh - 02 §ñ 0,3 - Mßn x 3 M©m phanh - 1 - 0,2 - Nøt x 4 Trôc vµ cam t¸c ®éng 3 - - Mßn x Phßng kü thuËt Ng­êi kiÓm tra II. Yªu cÇu cÇn ®¹t 1. Tr×nh bµy ®­îc cÊu t¹o vµ nguyªn t¾c ho¹t ®éng cña c¬ cÊu phanh khÝ nÐn 2. LËp b¶ng kiÓm tra ®Çy ®ñ vµ chÝnh x¸c III. Thêi gian - Sau 2 tuÇn nép ®ñ c¸c bµi tËp. Bµi 9 Söa ch÷a vµ b¶o d­ìng c¬ cÊu phanh tay - M· bµi: HAR.01 32 09 Giíi thiÖu : C¬ cÊu phanh tay lµ mét bé phËn cña hÖ thèng phanh «t«, ®­îc l¾p ë phÝa sau hép sè hoÆc côm b¸nh sau xe «t«. Cã nhiÖm vô dïng ®Ó t¹o ra lùc ma s¸t, thùc hiÖn qu¸ tr×nh phanh cÊp tèc khÝ cÇn thiÕt dõng xe hoÆc phanh dõng xe ®ç ë trªn dèc. Do yªu cÇu lµm viÖc cña hÖ thèng phanh liªn tôc, chÞu lùc lín vµ chÞu nhiÖt ®é cao cña c¸c bÒ mÆt ma s¸t nªn c¸c chi tiÕt dÔ bÞ h­ háng cÇn ®­îc tiÕn hµnh kiÓm tra, ®iÒu chØnh th­êng xuyªn vµ b¶o d­ìng, söa ch÷a kÞp thêi ®Ó ®¶m b¶o c¸c yªu cÇu C¬ cÊu phanh gåm cã c¸c bé phËn amcanf ®iÒu khiÓn, c¸c ®ßn kÐo, cam t¸c ®éng, m©m phanh, guèc phanh, m¸ phanh, chèt lÖch t©m, lß xo, c¸c cam ®iÒu chØnh vµ tang trèng phanh dïng ®Ó t¹o ra ¸p lùc phanh lµm cho tang trèng vµ b¸nh xe dõng l¹i. Môc tiªu thùc hiÖn : 1. Ph¸t biÓu ®óng yªu cÇu, nhiÖm vô cña c¬ cÊu phanh tay. 2. Tr×nh bµy ®­îc cÊu t¹o vµ nguyªn t¾c ho¹t ®éng cña c¬ cÊu phanh tay. 3. Gi¶i thÝch ®óng c¸c hiÖn t­îng, nguyªn nh©n h­ háng cña c¬ cÊu phanh. 4. Tr×nh bµy ®­îc c¸c ph­¬ng ph¸p kiÓm tra b¶o d­ìng, söa ch÷a c¬ cÊu phanh. 5.Th¸o l¾p, kiÓm tra vµ b¶o d­ìng söa ch÷a ®­îc c¬ cÊu phanh ®óng yªu cÇu kü thuËt. Néi dung chÝnh : 1. NhiÖm vô, yªu cÇu cña c¬ cÊu phanh tay 2. CÊu t¹o vµ ho¹t ®éng cña c¬ cÊu phanh tay 3. HiÖn t­îng, nguyªn nh©n h­ háng cña hÖ thèng l¸i c¬ cÊu phanh 4. Ph­¬ng ph¸p kiÓm tra b¶o d­ìng, söa ch÷a c¬ cÊu phanh 5. Th¸o l¾p, kiÓm tra vµ b¶o d­ìng söa ch÷a c¬ cÊu phanh tay. häc trªn líp cã I. Giíi thiÖu chung vÒ hÖ thèng phanh «t« H×nh 9-1: S¬ ®å cÊu t¹o chung hÖ thèng phanh «t« II. NhiÖm vô, yªu cÇu c¬ cÊu phanh tay 1. NhiÖm vô - C¬ cÊu phanh tay dïng ®Ó t¹o ra lùc ma s¸t, thùc hiÖn qu¸ tr×nh phanh cÊp tèc khÝ cÇn thiÕt dõng xe khi phanh ch©n háng hoÆc phanh dõng xe ®ç ë trªn dèc 2. Yªu cÇu - §¶m b¶o phanh dõng xe trong thêi gian nhanh vµ an toµn. - HiÖu qu¶ phanh cao vµ ªm dÞu - CÊu t¹o ®¬n gi¶n, ®iÒu chØnh dÔ dµng, tho¸t nhiÖt tèt vµ cã ®é bÒn cao. III. CÊu t¹o vµ ho¹t ®éng cña c¬ cÊu phanh tay Cam t¸c ®éng Hép sè chÝnh CÇn phanh tay Tang trèng Chèt lÖch t©m Guèc phanh vµ m¸ phanh §ßn dÉn ®éng 1. CÊu t¹o : (h×nh 9-2 ) a) M©m phanh vµ cam t¸c ®éng H×nh 9-2. S¬ ®å cÊu t¹o c¬ cÊu phanh tay (l¾p sau hép sè) H×nh. 1-1 : S¬ ®å cÊu t¹o hÖ thèng phanh thuû lùc H×nh 1-1. S¬ ®å cÊu t¹o chung hÖ thèng phanh «t« ( kh«ng cã bé trî lùc) Vµnh r¨ng h·m - M©m phanh ®­îc l¾p chÆt víi vá hép sè, trªn m©m phanh cã cam t¸c ®éng vµ guèc phanh. - Cam t¸c ®éng l¾p trªn m©m phanh vµ tiÕp xóc víi hai ®Çu guèc phanh, dïng ®Ó dÉn ®éng ®Èy hai guèc phanh vµ m¸ phanh thùc hiÖn qóa tr×nh phanh. b) Guèc phanh vµ m¸ phanh - Guèc phanh vµ m¸ phanh ®­îc l¾p trªn m©m phanh nhê hai chèt lÖch t©m, lß xo håi vÞ lu«n kÐo hai guèc phanh rêi khái tang trèng. - Guèc phanh ®­îc lµm b»ng thÐp cã mÆt c¾t ch÷ T vµ cã bÒ mÆt cung trßn theo cung trßn cña tang trèng, cã khoan nhiÒu lç ®Ó l¾p m¸ phanh, trªn mét ®Çu cã lç l¾p víi chèt lÖch t©m, cßn ®Çu kia tiÕp xóc víi c«n ®éi vµ cam t¸c ®éng. - M¸ phanh lµm b»ng vËt liÖu ma s¸t cao (ami¨ng), cã cung trßn theo guèc phanh vµ cã nhiÒu lç ®Ó l¾p víi guèc phanh b»ng c¸c ®inh t¸n. - §inh t¸n lµm b»ng nh«m hoÆc ®ång. - Lß xo håi vÞ ®Ó lu«n gi÷ cho hai guèc phanh vµ m¸ phanh t¸ch khái tang trèng vµ Ðp gÇn l¹i nhau c) Chèt lÖch t©m - Chèt lÖch t©m dïng l¾p guèc phanh, cã phÇn lÖch t©m dïng ®Ó ®iÒu chØnh khe hë gi÷a m¸ phanh vµ tang trèng phanh. - Cam lÖch t©m l¾p trªn m©m phanh, dïng ®Ó ®iÒu chØnh khe hë phÝa trªn gi÷a m¸ phanh vµ tang trèng. d) Tang trèng - Tang trèng lµm b»ng gang ®­îc l¾p vµ quay theo trôc thø cÊp cña hép sè, cã mÆt bÝch ®Ó l¾p víi truyÒn ®éng c¸c ®¨ng. 2. Nguyªn t¾c ho¹t ®éng: - Khi ng­êi l¸i cÇn kÐo phanh tay, Ên nót ®Çu cÇn ®iÒu khiÓn (hoÆc bãp tay kÐo) vµ kÐo cÇn ®iÒu khiÓn vÒ phÝa sau c¶m thÊy nÆng vµ th«i Ên nót (hoÆc th¶ tay kÐo), th«ng qua c¸c ®ßn dÉn ®éng vµ cam t¸c ®éng (hoÆc d©y kÐo vµ thanh ®Èy), ®Èy hai guèc phanh vµ m¸ phanh ¸p s¸t vµo tang trèng t¹o nªn lùc ma s¸t, lµm cho tang trèng vµ truyÒn ®éng c¸c ®¨ng (hoÆc tang trèng vµ moay¬ b¸nh xe) ngõng quay. - Khi th«i phanh tay ng­êi l¸i Ên nót ®Çu cÇn ®iÒu khiÓn (hoÆc bãp tay kÐo) vµ kÐo cÇn ®iÒu khiÓn vÒ vÞ trÝ ban ®Çu (phÝa tr­íc) c¬ cÊu phanh tray trë vÒ vÞ trÝ th«i phanh, lß xo håi vÞ, kÐo hai guèc phanh vµ m¸ phanh rêi khái tang trèng. III. HiÖn t­îng vµ nguyªn nh©n h­ háng cña c¬ cÊu phanh tay A. NH÷NG H¦ HáNG cña c¬ cÊu phanh tay 1. Khi kÐo phanh tay cã tiÕng kªu ån kh¸c th­êng ë c¬ cÊu phanh a) HiÖn t­îng Khi kÐo phanh tay cã tiÕng ån kh¸c th­êng ë côm c¬ cÊu phanh b) Nguyªn nh©n - C¸c ®ßn dÉn ®éng (hoÆc thanh ®Èy) r¬ láng, m¸ phanh mßn nhiÒu ®Õn ®inh t¸n, bÒ mÆt m¸ phanh chai cøng hoÆc bÞ dÝnh n­íc, ®inh t¸n láng, chèt l¾p guèc phanh mßn vµ thiÕu dÇu b«i tr¬n. CÇn kÐo phanh Thanh ®Èy Thanh ®Èy Xi lanh b¸nh xe Guèc phanh D©y kÐo phanh D©y kÐo phanh CÇn dÉn ®éng §ai èc ®iÒu chØnh H×nh 9-3. S¬ ®å cÊu t¹o c¬ cÊu phanh tay (l¾p ë b¸nh xe sau) 2. Phanh tay kÐm hiÖu lùc, kÐo phanh tay nh­ng phanh kh«ng ¨n a) HiÖn t­îng . Khi kÐo m¹nh phanh tay nh­ng xe kh«ng dõng theo yªu cÇu cña ng­êi l¸i, phanh kh«ng cã hiÖu lùc. b) Nguyªn nh©n - C¬ cÊu phanh : m¸ phanh vµ tang trèng mßn nhiÒu, dÝnh dÇu mì hoÆc ®iÒu chØnh sai khe hë (qu¸ lín) 3. Phanh bã cøng a) HiÖn t­îng . Khi th«i phanh tay, nh­ng xe vÉn bÞ bã phanh tay (sê tang trèng bÞ nãng lªn). b) Nguyªn nh©n - Lß xo håi vÞ guèc phanh g·y háng, lµm cho m¸ phanh lu«n tiÕp xóc víi tang trèng hoÆc ®iÒu chØnh sai khe hë m¸ phanh (khe hë qu¸ nhá). - C¸c ®ßn dÉn ®éng vµ cam t¸c ®éng (hoÆc thanh ®Èy) bÞ bã kÑt. B. KiÓm tra c¬ cÊu phanh tay 1. KiÓm tra bªn ngoµi c¬ cÊu phanh tay - Dïng kÝnh phãng ®¹i ®Ó quan s¸t c¸c vÕt nøt, ch¶y rØ bªn ngoµi c¬ cÊu phanh tay. - KiÓm tra t¸c dông cña cÇn ®iÒu khiÓn phanh tay, nÕu kh«ng cã t¸c dông phanh cÇn tiÕn hµnh söa ch÷a kÞp thêi c¬ cÊu phanh.  2. KiÓm tra khi vËn hµnh - Khi vËn hµnh «t« thö kÐo phanh tay vµ nghe tiÕng kªu ån kh¸c th­êng cña c¬ cÊu phanh tay, nÕu cã tiÕng ån kh¸c th­êng vµ phanh kh«ng cßn t¸c dông theo yªu cÇu cÇn phaØ tiÕn hµnh kiÓm tra vµ söa ch÷a kÞp thêi. IV. NéI DUNG b¶o d­ìng c¬ cÊu phanh tay 1. Lµm s¹ch bªn ngoµi c¬ cÊu phanh tay 2. Th¸o rêi c¸c chi tiÕt, bé phËn vµ lµm s¹ch. 3. KiÓm tra h­ háng chi tiÕt 4. Thay thÕ chi tiÕt theo ®Þnh kú (jo¨ng, ®Öm, vßng ®Öm kÝn vµ m¸ phanh) 5. Tra mì vµ c¸c chi tiÕt vµ bé phËn (chèt, trôc, cam t¸c ®éng) 6. L¾p c¸c chi tiÕt cña c¬ cÊu phanh tay 7. KiÓm tra, ®iÒu chØnh hµnh tr×nh cÇn ®iÒu khiÓn vµ khe hë m¸ phanh V. C©u hái vµ bµi tËp 1. NhiÖm vô cña c¬ cÊu phanh tay ? 2. V× sao khi kÐo phanh tay mµ phanh tay kh«ng ¨n? 3. Khi th«i kÐo phanh tay v× sao phanh tay vÉn bÞ bã cøng ? 4. (Bµi tËp) Tr×nh bµy cÊu t¹o vµ nguyªn t¾c ho¹t ®éng cña c¬ cÊu phanh tay ? tHùC HµNH söa ch÷a vµ b¶o d­ìng c¬ cÊu phanh tay I. tæ chøc chuÈn bÞ n¬i lµm viÖc 1. Môc ®Ých: - RÌn luyÖn kü n¨ng th¸o l¾p c¬ cÊu phanh - NhËn d¹ng c¸c bé ph©n chÝnh cña c¬ cÊu phanh 2. Yªu cÇu: - Th¸o, l¾p thµnh th¹o, ®óng quy tr×nh vµ ®óng yªu cÇu kü thuËt. - NhËn d¹ng ®­îc c¸c bé phËn c¬ cÊu phanh - Sö dông dông cô hîp lý, chÝnh x¸c. - §¶m b¶o an toµn trong qu¸ tr×nh th¸o, l¾p - Tæ chøc n¬i lµm viÖc khoa häc, ng¨n n¾p, gän gµng. 3. ChuÈn bÞ: a) Dông cô: - ThiÕt bÞ kiÓm tra ¸p lùc phanh. - Dông cô th¸o l¾p c¬ cÊu phanh - Khay ®ùng dông cô, chi tiÕt - Gi¸ n©ng cÇu xe, kÝch n©ng vµ gç chÌn kª lèp xe. - §ång hå so, ®ång hå ¸p suÊt - Pan me, th­íc cÆp, c¨n l¸ b) VËt t­: - GiÎ s¹ch - GiÊy nh¸m - Nhiªn liÖu röa, dÇu mì b«i tr¬n - M¸ phanh, ®inh t¸n, c¸c van khÝ nÐn, lß xo vµ c¸c jo¨ng ®Öm.... - Tµi liÖu ph¸t tay vÒ c¸c quy tr×nh vµ tra cøu c¸c yªu cÇu kü thuËt söa ch÷a c¬ cÊu phanh. - Bè trÝ n¬i lµm viÖc cho nhãm häc viªn ®ñ diÖn tÝch, ¸nh s¸ng vµ th«ng giã. II. th¸o l¾p c¬ cÊu phanh tay A. quy tr×nh Th¸o c¬ cÊu phanh 1.ChuÈn bÞ dông cô vµ n¬i lµm viÖc - Bé dông cô tay nghÒ th¸o l¾p - KÝch n©ng, gi¸ kª chÌn lèp xe. 2. Lµm s¹ch bªn ngoµi côm c¬ cÊu phanh - Dïng b¬m n­íc ¸p suÊt cao vµ phun n­íc röa s¹ch c¸c cÆn bÈn bªn ngoµi gÇm «t«. - Dïng b¬m h¬i vµ thæi khÝ nÐn lµm s¹ch cÆn bÈn vµ n­íc b¸m bªn ngoµi côm c¬ cÊu phanh tay 3. Th¸o truyÒn ®éng c¸c ®¨ng - Treo c¸c ®¨ng - Th¸o c¸c ®ai èc h·m 4. Th¸o cÇn ®iÒu khiÓn vµ c¸c ®ßn dÉn ®éng - Th¸o c¸c ®ßn dÉn ®éng - Th¸o cÇn ®iÒu khiÓn 5.Th¸o côm phanh tay - Treo côm phanh tay - Th¸o c¸c bu l«ng h·m - Th¸o côm phanh tay 6. Th¸o rêi côm phanh tay - Th¸o lß xo - Th¸o c¸c chèt lÖch t©m vµ guèc phanh - Th¸o cam t¸c ®éng - Th¸o m¸ phanh 7. Lµm s¹ch chi tiÕt vµ kiÓm tra - Lµm s¹ch chi tiÕt - KiÓm tra c¸c chi tiÕt b. Quy tr×nh l¾p Ng­îc l¹i quy tr×nh th¸o (sau khi söa ch÷a vµ thay thÕ c¸c chi tiÕt h­ háng) C¸c chó ý - Kª kÝch vµ chÌn lèp xe an toµn khi lµm viÖc d­íi gÇm xe. - Tra mì b«i tr¬n c¸c chi tiÕt : chèt lÖch t©m, cam t¸c ®éng, chèt xoay... - Thay thÕ c¸c chi tiÕt theo ®Þnh kú b¶o d­ìng (m¸ phanh, lß xo...) - L¾p ®óng vÞ trÝ cña c¸c chi tiÕt cña c¬ cÊu phanh. - §iÒu chØnh c¬ cÊu phanh tay. III. B¶o d­ìng c¬ cÊu phanh tay A. quy tr×nh b¶o d­ìng 1. ChuÈn bÞ dông cô vµ n¬i lµm viÖc - Bé dông cô tay th¸o l¾p c¬ cÊu phanh vµ c¸c dông cô chuyªn dïng th¸o lß lo, chèt lÖch t©m - Mì b«i tr¬n, m¸ phanh vµ dung dÞch röa 2. Th¸o rêi vµ lµm s¹ch c¸c chi tiÕt c¬ cÊu phanh tay - Th¸o c¬ cÊu phanh trªn «t« - Th¸o rêi c¬ cÊu phanh tay - Dïng dung dÞch röa, b¬m h¬i, giÎ s¹ch ®Ó lµm s¹ch, kh« bªn ngoµi c¸c chi tiÕt 3. KiÓm tra bªn chi tiÕt - KiÓm tra bªn ngoµi c¸c chi tiÕt : cÇn ®iÒu khiÓn, c¸c ®ßn dÉn ®éng, tang trèng, m¸ phanh vµ c¸c ®inh t¸n.. - KÝnh phãng ®¹i vµ m¾t th­êng 4. L¾p vµ b«i tr¬n c¸c chi tiÕt -Tra mì b«i tr¬n : cam t¸c ®éng, chèt lÖch t©m, ®ai èc ®iÒu chØnh... - L¾p c¸c chi tiÕt. 5. §iÒu chØnh c¬ cÊu phanh - §iÒu chØnh hµnh tr×nh kÐo phanh vµ khe hë m¸ phanh 6. KiÓm tra tæng hîp vµ vÖ sinh c«ng nghiÖp - VÖ sinh dông cô vµ n¬i b¶o d­ìng s¹ch sÏ, gän gµng C¸c chó ý - Kª kÝch vµ chÌn lèp xe an toµn - KiÓm tra vµ quan s¸t kü c¸c chi tiÕt bÞ nøt vµ chên háng ren. - Sö dông dông cô ®óng lo¹i vµ vÆn chÆt ®ñ lùc quy ®Þnh. - Thay thÕ c¸c chi tiÕt theo ®Þnh kú vµ bÞ h­ háng. - §iÒu chØnh c¬ cÊu phanh ®óng yªu cÇu kü thuËt - C¹o rµ bÒ mÆt tiÕp xóc cña m¸ phanh víi tang trèng B. §iÒu chØnh c¬ cÊu phanh CÇn ®iÒu khiÓn Tay kÐo Tang trèng §ßn dÉn ®éng Hép sè chÝnh 1. §iÒu chØnh hµnh trinh kÐo phanh tay a) KiÓm tra H×nh 9-4. S¬ ®å cÊu t¹o c¬ cÊu phanh tay VËn hµnh ®éng c¬ vµ ®i sè, kÐo cÇn ®iÒu khiÓn tõ vÞ trÝ gÇn sµn xe (kh«ng phanh) ®Õn vÞ trÝ tõ 750 – 900 so víi sµn xe th× phanh tay cã t¸c dông (truyÒn ®éng c¸c ®¨ng ngõng quay), nÕu kh«ng ®¹t tiªu chuÈn cho phÐp cÇn tiÕn hµnh ®iÒu chØnh. b) §iÒu chØnh §iÒu chØnh ®ai èc ®Çu ®ßn dÉn ®éng ®Ó t¨ng hoÆc gi¶m chiÒu dµi ®ßn dÉn ®éng ®¶m b¶o kÐo phanh tay ®¹t yªu cÇu kü thuËt. 2. KiÓm tra khe hë m¸ phanh a) KiÓm tra - Kª kÝch b¸nh xe - §o khe hë m¸ phanh (0,12 – 0,20 mm) qua lç trªn tang trèng vµ so víi tiªu chuÈn cho phÐp ( hoÆc quay truyÒn ®éng c¸c ®¨ng nghe tiÕng ån nhÑ ë tang trèng) b) §iÒu chØnh - Xoay chèt lÖch t©m cña guèc phanh cho ®Õn khi ®¹t khe hë tiªu chuÈn gi÷a m¸ phanh vµ tang trèng ®óng yªu cÇu kü thuËt. IV. söa ch÷a c¬ cÊu phanh1. Guèc phanh a) H­ háng vµ kiÓm tra - H­ háng chÝnh cña guèc phanh lµ :vªnh, nøt vµ mßn l¾p chèt lÖch t©m - KiÓm tra : Dïng th­íc cÆp ®o ®é mßn cña lç so víi tiªu chuÈn kü thuËt. Dïng kÝnh phãng ®¹i ®Ó quan s¸t c¸c vÕt nøt bªn ngoµi guèc phanh. b) Söa ch÷a - Guèc phanh bÞ mßn lç l¾p chèt lÖch t©m vµ nøt cã thÓ hµn ®¾p gia c«ng l¹i. - Chèt vµ cam lÖch t©m mßn cã thÓ hµn ®¾p sau ®ã gia c«ng l¹i kich th­íc ban ®Çu. - Lß xo g·y, yÕu ph¶i thay ®óng lo¹i 2. M¸ phanh a) H­ háng vµ kiÓm tra - H­ háng m¸ phanh : nøt, mßn bÒ mÆt tiÕp trèng phanh. - KiÓm tra : Dïng th­íc cÆp ®o ®é mßn, cña m¸ phanh (®é mßn kh«ng nhá h¬n chiÒu cao ®inh t¸n 2 mm), dïng bét mµu b«i lªn tang trèng vµ rµ bÒ mÆt tiÕp xóc m¸ phanh víi tang trèng phanh, dïng kÝnh phãng ®¹i ®Ó kiÓm tra c¸c vÕt nøt. b) Söa ch÷a - M¸ phanh mßn, vªnh tiÕn hµnh tiÖn l¸ng hÕt vªnh, m¸ phanh bÞ nøt vµ mßn nhiÒu ph¶i thay míi - C¸c ®inh t¸n ®øt, láng ph¶i thay thÕ. 3. Chèt lÖch t©m vµ lß xo a) H­ háng vµ kiÓm tra - H­ háng cña chèt lÖch t©m vµ cam lÖch t©m : mßn chèt vµ cam lÖch t©m, chên háng c¸c ren, g·y yÕu lß xo - KiÓm tra : Dïng th­íc cÆp ®Ó ®o ®é mßn cña c¸c chèt, cam so vµ lß xo so víi tiªu chuÈn kü thuËt. b) Söa ch÷a - Chèt lÖch t©m mßn, cã thÓ hµn ®¾p vµ gia c«ng ®óng kÝch th­íc, h×nh d¹ng ban ®Çu. - Lß xo guèc phanh mßn, g·y ph¶i thay thÕ ®óng lo¹i 4. M©m phanh vµ tang trèng a) H­ háng vµ kiÓm tra - H­ háng cña m©m phanh vµ tang trèng : mßn, nøt tang trèng vµ nøt vµ vªnh m©m phanh. - KiÓm tra : Dïng th­íc cÆp vµ ®ång hå so ®Ó ®o ®é mßn, vªnh cña m©m phanh vµ tang trèng so víi tiªu chuÈn kü thuËt. b) Söa ch÷a - Tang trèng mßn, vªnh tiÕn hµnh tiÖn l¸ng hÕt vªnh, mßn nhiÒu vµ nøt ph¶i thay thÕ - M©m phanh nøt cã thÓ hµn ®¾p sau ®ã söa nguéi, bÞ vªnh tiÕn hµnh n¾n hÕt vªnh. 5. Cam t¸c ®éng vµ c¸c ®ßn dÉn ®éng a) H­ háng vµ kiÓm tra - H­ háng c¸c ®ßn dÉn ®éng vµ cam t¸c ®éng : cong c¸c ®ßn dÉn ®éng, mßn cam t¸c ®éng vµ c¸c chèt xoay. - KiÓm tra : Dïng th­íc cÆp ®Ó ®o ®é cong, mßn cña c¸c ®ßn dÉn ®éng vµ dïng d­ìng chuyªn dïng ®o ®é mßn cña cam t¸c ®éng, so s¸nh víi tiªu chuÈn kü thuËt. b) Söa ch÷a - Cam t¸c ®éng mßn, cã thÓ hµn ®¾p vµ gia c«ng ®óng kÝch th­íc, h×nh d¹ng ban ®Çu. - C¸c ®ßn dÉn ®éng mßn cã thÓ hµn ®¾p gia c«ng l¹i, bÞ cong cã thÓ n¾n hÕt cong. C¸c bµi tËp më réng vµ n©ng cao i. Tªn bµi tËp 1. C¬ cÊu phanh tay ? 2. LËp b¶ng kiÓm tra, ph©n lo¹i chi tiÕt B¶ng kiÓm tra ph©n lo¹i chi tiÕt Ngµy kiÓm tra : Ngµy th¸ng n¨m 2005 Nhãm ( ng­êi) kiÓm tra : Tªn chi tiÕt, bé phËn : C¬ cÊu phanh tay Lo¹i «t« : TOYOTA TT Tªn chi tiÕt § vÞ tÝnh Sè L­îng §ñ, thiÕu KÝch th­íc mßn T×nh tr¹ng KT Thay thÕ Söa ch÷a 1 Guèc phanh vµ chèt C¸i 02 ®ñ - Nøt x 2 M¸ phanh - 02 §ñ 0,3 - Mßn x 3 M©m phanh - 1 - 0,2 - Nøt x 4 Lß xo, cam t¸c ®éng 3 - - Mßn x Phßng kü thuËt Ng­êi kiÓm tra II. Yªu cÇu cÇn ®¹t 1. Tr×nh bµy ®­îc cÊu t¹o vµ nguyªn t¾c ho¹t ®éng cña c¬ cÊu phanh tay 2. LËp b¶ng kiÓm tra ®Çy ®ñ vµ chÝnh x¸c III. Thêi gian - Sau 2 tuÇn nép ®ñ c¸c bµi tËp. Bµi 10 Söa ch÷a vµ b¶o d­ìng bé trî lùc phanh - M· bµi: HAR.01 33 10 Giíi thiÖu : Bé trî lùc phanh lµ mét bé phËn cña hÖ thèng phanh «t«. Bé trî lùc phanh ®­îc dïng trªn c¸c xe «t« cã hÖ thèng phanh thuû lùc, l¾p gi÷a xi lanh chÝnh vµ bµn ®¹p phanh. Dïng ®Ó gi¶m nhÑ c­êng ®é cña ng­êi l¸i xe khi ®¹p phanh vµ t¨ng tÝnh tiÖn nghi trªn c¸c «t« t¶i vµ «t« du lÞch hiÖn ®¹i. Do yªu cÇu lµm viÖc cña bé trî lùc phanh liªn tôc, chÞu ¸p lùc lín, nhiÖt ®é cao vµ sù ¨n mßn cña h¬i n­íc trong khÝ nÐn, nªn c¸c chi tiÕt dÔ bÞ h­ háng cÇn ®­îc tiÕn hµnh kiÓm tra, ®iÒu chØnh th­êng xuyªn vµ b¶o d­ìng, söa ch÷a kÞp thêi ®Ó ®¶m b¶o c¸c yªu cÇu kü thuËt vµ an toµn tÝnh m¹ng con ng­êi nh»m n©ng cao tuæi thä cña bé trî lùc phanh - Bé trî lùc phanh bao gåm : xi lanh vµ pitt«ng trî lùc, m¸y nÐn khÝ (hoÆc b¬m ch©n kh«ng), c¸c lß xo vµ c¸c van mét chiÒu... Môc tiªu thùc hiÖn: 1. Ph¸t biÓu ®óng yªu cÇu, nhiÖm vô cña bé trî lùc phanh. 2. Tr×nh bµy ®­îc cÊu t¹o vµ nguyªn t¾c ho¹t ®éng cña bé trî lùc phanh. 3. Gi¶i thÝch ®óng c¸c hiÖn t­îng, nguyªn nh©n h­ háng cña bé trî lùc phanh. 4. Tr×nh bµy ®­îc c¸c ph­¬ng ph¸p kiÓm tra b¶o d­ìng, söa ch÷a bé trî lùc phanh 5.Th¸o l¾p, kiÓm tra vµ b¶o d­ìng söa ch÷a ®­îc bé trî lùc phanh ®óng yªu cÇu kü thuËt. Néi dung chÝnh: 1. NhiÖm vô, yªu cÇu vµ ph©n lo¹i bé trî lùc phanh 2. CÊu t¹o vµ ho¹t ®éng cña bé trî lùc phanh 3. HiÖn t­îng, nguyªn nh©n h­ háng cña bé trî lùc phanh. 4. Ph­¬ng ph¸p kiÓm tra b¶o d­ìng, söa ch÷a bé trî lùc phanh .5. Th¸o l¾p, kiÓm tra vµ b¶o d­ìng söa ch÷a bé trî lùc phanh. häc t¹i phßng häc chuyªn m«m ho¸ I. Giíi thiÖu chung vÒ dÉn ®éng phanh thuû lùc cã bé trî lùc Bµn ®¹p phanh ppphanhphanhphanh Bé ®iÒu khiÓn ABS Côm van ABS Xi lanh b¸nh xe tr­íc Xi lanh chÝnh èng dÇu Bé trî lùc phanh H×nh 10-1. S¬ ®å cÊu t¹o chung dÉn ®éng phanh thuû lùc cã bé trî lùc II. NhiÖm vô, yªu cÇu vµ ph©n lo¹i bé trî lùc phanh 1. NhiÖm vô - Bé trî lùc phanh dïng ®Ó gi¶m nhÑ lùc t¸c dông lªn bµn ®¹p phanh cña ng­êi l¸i xe vµ t¨ng tÝnh tiÖn nghi trªn c¸c «t« hiÖn ®¹i. 2. Ph©n lo¹i - Bé trî lùc phanh b»ng ch©n kh«ng - Bé trî lùc phanh b»ng khÝ nÐn 3. Yªu cÇu - §iÒu khiÓn nhÑ nhµng, hiÖu qu¶ phanh cao. - CÊu t¹o ®¬n gi¶n, lµm viÖc ªm dÞu vµ cã ®é bÒn cao. II. CÊu t¹o vµ ho¹t ®éng cña bé trî lùc phanh 1. Bé trî lùc b»ng ch©n kh«ng a) S¬ ®å cÊu t¹o: (h×nh 10-2 ) th­êng dïng trªn «t« con. - BÇu ch©n kh«ng A ®­îc nèi víi èng n¹p ®éng c¬ hoÆc b¬m ch©n kh«ng th«ng qua van mét chiÒu 1. - Van ®iÒu khiÓn (van kh«ng khÝ) l¾p trªn ty ®Èy cña bµn ®¹p, cã t¸c dông ®ãng vµ më r·nh kh«ng khÝ, ng¨n c¸ch hai buång A vµ B. - Van mét chiÒu l¾p ®Çu èng ch©n kh«ng, dïng ®ãng kÝn khi kh«ng sö dông phanh. - Mµng t¸c ®éng l¾p chÆt víi ®Õ cña cÇn ®Èy pitt«ng, phÇn ®Õ cã r·nh th«ng gi÷a buång A vµ B. H×nh 10-2. S¬ ®å cÊu t¹o bé trî lùc ch©n kh«ng H×nh 5-2 S¬ ®å cÊu t¹o bé trî lùc b»ng ch©n kh«ng 1-Van mét chiÌu; 2- Vá bÇu ch©n kh«ng; 3- Mµng t¸c ®éng 4- Van kh«ng khÝ; 5- Van ch©n kh«ng; 6- Mµng cao su 7- Pit t«ng t¸c ®éng; 8- Pitt«ng thuû lùc; 9- Thanh ®Èy Vá bé trî lùc èng ch©n kh«ng R·nh th«ng A-B Van ®iÒu khiÓn Mµng t¸c ®éng Lß xo håi vÞ Lß xo van CÇn ®Èy pitt«ng Ty ®Èy A Buång B Bé trî lùc ch©n kh«ng Xi lanh chÝnh Bµn ®¹p phanh BÇu phanh b¸nh xe b) Nguyªn t¾c ho¹t ®éng: - Khi ch­a sö dông phanh, d­íi t¸c dông cña c¸c lß xo håi vÞ, van ®iÒu khiÓn më th«ng r·nh kh«ng khÝ, Do ®ã ®é ch©n kh«ng ë hai buång A vµ B b»ng nhau vµ b»ng ®é ch©n kh«ng trªn ®­êng èng n¹p cña ®éng c¬. §é chªnh ¸p trªn hai mÆt cña mµng t¸c ®éng kh«ng cßn, lß xo håi vÞ ®Èy mµng t¸c ®éng, ty ®Èy vµ pitt«ng thuû lùc vÒ phÝa ph¶i (buång B), dÇu phanh trong xi lanh kh«ng cã ¸p lùc phanh. - Khi ng­êi l¸i ®¹p phanh th«ng qua ty ®Èy, van ®iÒu khiÓn ®ãng kÝn r·nh th«ng A-B, ng¨n c¸ch buång A nèi víi ®é ch©n kh«ng cña èng n¹p (cã ¸p suÊt thÊp h¬n kh«ng khÝ) víi bu«ng B, sau ®ã më th«ng buång B víi kh«ng khÝ cã ¸p suÊt cao h¬n buång A. Sù chªnh ¸p nµy t¹o nªn lùc c­êng ho¸ nÐn lß xo, ®Èy mµng t¸c ®éng, cÇn ®Èy vµ t¨ng ¸p lùc pitt«ng trong xi lanh chÝnh thùc hiÖn qu¸ tr×nh phanh. - Khi th«i phanh lß xo håi vÞ ®Èy mµng t¸c ®éng, cÇn ®Èy pitt«ng vµ ty ®Èy bµn ®¹p vÒ vÞ trÝ ban ®Çu. Van ®iÒu khiÓn më th«ng r·nh A-B lµm mÊt sù chªnh ¸p. Bé trî lùc trë vÒ tr¹ng th¸i kh«ng phanh. 2. Bé trî lùc b»ng ch©n kh«ng - thuû lùc a) S¬ ®å cÊu t¹o: (h×nh 10-2 ) th­êng dïng nhiÒu trªn «t« du lÞch. Bé trî lùc ®­îc l¾p sau xi lanh chÝnh cña hÖ thèng phanh thuû lùc. - Xi lanh lùc ®­îc chia hai phÇn (A+B vµ C+D) nhê v¸ch ng¨n, cã hai pitt«ng lùc nèi víi nhau qua cÇn ®Èy vµ cã lß xo håi vÞ. CÇn ®Èy lµ ræng cã lè th«ng hai ng¨n C vµ D, ®Çu cÇn ®Èy cã ®Õ ®Ó ®ãng kÝn lç th«ng dÇu cña pitt«ng thuû lùc khi phanh. - Hai ng¨n ch©n kh«ng A vµ B ®­îc nèi víi b¬m ch©n kh«ng th«ng qua van ch©n kh«ng. - Van ®iÒu khiÓn (Pitt«ng van) l¾p víi mµng cao su cã c¸c lç th«ng ®­îc ®ãng më nhê pitt«ng van. - Xi lanh thuû lùc l¾p sau xi lanh lùc, cã pÝtt«ng thuû lùc vµ lß xo håi vÞ. Pitt«ng thuû lùc cã cupen vµ lç th«ng dÇu. - B¬m ch©n kh«ng ®­îc l¾p sau ®u«i m¸y ph¸t ®iÖn hoÆc l¾p dÉn ®éng riªng. H×nh 10-3. S¬ ®å cÊu t¹o bé trî lùc ch©n kh«ng – thuû lùc H×nh 5-2 S¬ ®å cÊu t¹o bé trî lùc b»ng ch©n kh«ng 1-Van mét chiÌu; 2- Vá bÇu ch©n kh«ng; 3- Mµng t¸c ®éng 4- Van kh«ng khÝ; 5- Van ch©n kh«ng; 6- Mµng cao su 7- Pit t«ng t¸c ®éng; 8- Pitt«ng thuû lùc; 9- Thanh ®Èy Pitt«ng thuû lùc Van ch©n kh«ng Xi lanh thuû lùc Van kh«ng khÝ Xi lanh chÝnh CÇn ®Èy pitt«ng Mµng cao su Pitt«ng van A Pitt«ng lùc Côm van kh«ng khÝ Xi lanh lùc Lß xo Pitt«ng lùc B C D Kh«ng khÝ èng ch©n kh«ng b) Nguyªn t¾c ho¹t ®éng - Khi ch­a sö dông phanh, d­íi t¸c dông cña lß xo van kh«ng khÝ ®ãng kÝn ®­êng dÉn kh«ng khÝ vµ më lç th«ng trªn mµng cao su. Do ®ã ®é ch©n kh«ng ë hai ng¨n A, B th«ng víi hai ng¨n C,D vµ lß xo håi vÞ ®Èy hai pitt«ng lùc vÒ phÝa tr¸i më læ th«ng cña pitt«ng thuû lùc, dÇu phanh trong xi lanh chÝnh, xi lanh thuû lùc vµ xi lanh b¸nh xe c©n b»ng víi nhau kh«ng cã ¸p lùc phanh. - Khi ng­êi l¸i ®¹p phanh th«ng qua ty ®Èy nÐn dÇu trong xi lanh chÝnh, ®Èy van pitt«ng vµ mµng cao su ®i lªn ®ãng kÝn lç th«ng cña mµng, ng¨n c¸ch c¸c ng¨n ch©n kh«ng A, B víi hai ng¨n C, D, sau ®ã më van kh«ng khÝ vµ n¹p kh«ng khÝ vµo hai ng¨n C, D ®Ó t¹o ra sù chªnh ¸p trong xi lanh lùc. Sù chªnh ¸p nµy t¹o nªn lùc c­êng ho¸ nÐn lß xo håi vÞ ®Èy hai pitt«ng lùc vµ cÇn ®Èy sang ph¶i, ®ãng kÝn lç th«ng dÇu cña pitt«ng thuû lùc, nÐn dÇu vµ lß xo trong xi lanh thuû lùc lµm t¨ng ¸p suÊt dÇu ®­a ®Õn c¸c bÇu phanh b¸nh xe thùc hiÖn qu¸ tr×nh phanh «t«. - Khi th«i phanh lùc t¸c dông lªn xi lanh chÝnh kh«ng cßn lµm gi¶m ¸p suÊt dÇu, c¸c lß xo håi vÞ ®Èy c¸c pitt«ng vµ c¸c van vÒ vÞ trÝ ban ®Çu nh­ khÝ ch­a sö dông phanh. 3. Bé trî lùc b»ng khÝ nÐn - thuû lùc a) S¬ ®å cÊu t¹o: (h×nh 10 -4 ) Bé trî lùc khÝ nÐn th­êng dïng trªn xe t¶i. - M¸y nÐn khÝ cung cÊp khÝ nÐn vµo vµo c¸c b×nh chøa khÝ nÐn. - Van khÝ nÐn vµ lß xo håi vÞ ®Ó ®ãng më khÝ nÐn tõ b×nh chøa ®Õn xi lanh lùc. - Pitt«ng vµ xi lanh lùc vµ cÇn ®Èy dïng ®Ó trî lùc ®Èy pittt«ng thuû lùc, ®Çu cÇn ®Èy cã ®Õ ®Ó ®ãng kÝn lç th«ng trªn pitt«ng thuû lùc khi phanh. - Van pitt«ng ®Ó ®iÒu khiÓn ®ãng më lç th«ng trªn mµng cao su vµ më van khÝ nÐn. - Pitt«ng vµ xi lanh thuû lùc cã t¸c dông nÐn dÇu phanh ®Õn c¸c bÇu phanh b¸nh xe. H×nh 10-4. S¬ ®å cÊu t¹o bé trî lùc b»ng khÝ nÐn – thuû lùc Xi lanh lùc CÇn ®Èy Pitt«ng thuû lùc Xi lanh thuû lùc Pitt«ng lùc èng khÝ nÐn Xi lanh chÝnh Mµng cao su Van pitt«ng Van khÝ nÐn èng dÇu phanh Lß xo b) Nguyªn t¾c ho¹t ®éng: Khi ng­êi l¸i ®¹p phanh th«ng qua ty ®Èy vµ pitt«ng trong xi lanh chÝnh, ®Èy dÇu phanh lµm t¨ng ¸p suÊt dÇu trong hÖ thèng phanh ®Èy van pitt«ng vµ mµng cao su qua ph¶i, nÐn lß xo ®ãng kÝn lç th«ng víi kh«ng khÝ cña mµng cao su, sau ®ã më van khÝ nÐn cho khÝ nÐn tõ b×nh chøa ®Õn xi lanh lùc t¹o ra ¸p lùc lín nÐn lß xo ®Èy pitt«ng lùc sang ph¶i, ®ãng kÝn lç th«ng dÇu trªn pitt«ng thuû lùc vµ ®Èy pitt«ng thuû lùc chuyÓn ®éng nÐn dÇu phanh ®Õn c¸c bÇu phanh b¸nh xe thùc hiÖn qu¸ tr×nh phanh «t«. - Qu¸ tr×nh lµm t¨ng nhanh ¸p lùc dÇu phanh vµ ph©n phèi ®Õn c¸c bÇu phanh b¸nh xe nhê ¸p suÊt khÝ nÐn th«ng qua pitt«ng vµ xi lanh lùc thùc hiÖn, ng­êi l¸i chØ t¸c dông lùc nhÑ lªn xi lanh chÝnh ®Ó më van khÝ nÐn nªn lùc ®¹p bµn ®¹p phanh rÊt nhÑ nhµng. Khi th«i phanh ¸p suÊt dÇu phanh gi¶m, c¸c lß xo håi vÞ lµm cho van khÝ nÐn ®ãng ®­êng khÝ nÐn vµ më th«ng lç trªn mµng cao su víi khÝ trêi, cho khÝ nÐn trong xi lanh lùc tho¸t ra ngoµi khÝ trêi, pitt«ng lùc vµ cÇn ®Èy rêi khái pitt«ng thuû lùc, hÖ thèng phanh trë vÒ tr¹ng th¸i kh«ng phanh. 4. B¬m ch©n kh«ng a) CÊu t¹o: (h×nh 10-5 ) - B¬m ch©n kh«ng kiÓu r«to c¸nh g¹t dïng ®Ó t¹o ®é ch©n kh«ng (P= 0,4 - 0,5 kg/cm2) th­êng ®­îc l¾p sau m¸y ph¸t ®iÖn hoÆc phÝa ®Çu trôc cam ®éng c¬. Gåm cã c¸c chi tiÕt sau : - B×nh chøa dÇu l¾p phÝa trªn vá b¬m - Vá b¬m liÒn víi xi lanh b¬m, cã lç hót th«ng ®Õn bé trî lùc ch©n kh«ng vµ cã lç l¾p van mét chiÒu. - R«to b¬m cã 4 - 6 r·nh ®Ó l¾p c¸c c¸nh g¹t vµ ®­îc dÉn ®éng nhê trôc r«to m¸y ph¸t hoÆc trôc cam ®éng c¬. R«to Van mét chiÒu Vá b¬m vµ xi lanh (stato) C¸nh g¹t N¸p b¬m B¬m ch©n kh«ng M¸y ph¸t ®iÖn H×nh 10-5. S¬ ®å cÊu t¹o b¬m ch©n kh«ng b) Nguyªn t¾c ho¹t ®éng Khi ®éng c¬ ho¹t ®éng, th«ng qua trôc r«to m¸y ph¸t hoÆc trôc cam ®éng c¬ lµm cho r«to b¬m ch©n kh«ng quay, c¸c c¸nh g¹t v¨ng ra theo lùc ly t©m vµ quÐt lªn thµnh xi lanh t¹o ®é ch©n kh«ng vµ hót kh«ng khÝ tõ bé trî lùc ch©n kh«ng ra b¬m, ®i qua van mét chiÒu vµ tho¸t ra ngoµi. - B¬m lu«n ®¶m b¶o ®é ch©n kh«ng tõ 0,4 – 0,5 kg/cm2 IV. HiÖn t­îng vµ nguyªn nh©n h­ háng cña bé trî lùc phanh A. h­ háng bé trî lùc phanh 1. Trî lùc phanh ho¹t ®éng cã tiÕng ån a) HiÖn t­îng Khi phanh «t« cã tiÕng ån kh¸c th­êng ë bé trî lùc, tèc ®é cµng lín tiÕng ån cµng t¨ng. b) Nguyªn nh©n - Bé trî lùc mßn nhiÒu pit«ng vµ xi lanh lùc hoÆc thiÕu dÇu b«i tr¬n. - B¬m ch©n kh«ng nøt, g·y c¸nh g¹t (g©y ån khi tèc ®é lín) 2. Lùc t¸c dông lªn bµn ®¹p phanh nÆng a) HiÖn t­îng . Khi ®¹p bµn ®¹p phanh c¶m thÊy nÆng h¬n b×nh th­êng vµ t¸c dông phanh gi¶m b) Nguyªn nh©n - Bé trî lùc phanh mßn háng c¸c chi tiÕt (pitt«ng, c¸c van mßn nhiÒu). - C¸c ®­êng èng dÉn, mµng cao su vµ xi lanh lùc nøt hë - M¸y nÐn khÝ hoÆc b¬m ch©n kh«ng háng... B. KiÓm tra chung bé trî lùc phanh 1. KiÓm tra bªn ngoµi bé trî lùc phanh - Dïng kÝnh phãng ®¹i ®Ó quan s¸t c¸c vÕt nøt bªn ngoµi c¸c chi tiÕt cña trî lùc phanh vµ c¸c vÞ trÝ l¾p r¸p. 2. KiÓm tra khi vËn hµnh - Khi vËn hµnh «t« kiÓm tra lùc t¸c dông lªn bµn ®¹p phanh vµ nghe tiÕng ån kh¸c th­êng ë bé trî lùc phanh, nÕu cã tiÕng ån vµ lùc ®¹p phanh nÆng cÇn phaØ kiÓm tra bé trî lùc phanh vµ söa ch÷a kÞp thêi. V. néi dung b¶o d­ìng trî l­c phanh 1. Lµm s¹ch bªn ngoµi bé trî lùc 2. Th¸o vµ lµm s¹ch c¸c bé phËn vµ chi tiÕt 3. KiÓm tra h­ háng c¸c bé phËn vµ chi tiÕt 4. Thay thÕ chi tiÕt theo ®Þnh kú (mµng cao su, c¸c van, c¸c ®Öm vµ cupen...) 5. B«i tr¬n vµ l¾p c¸c bé phËn 6. L¾p bé trî lùc lªn «t« vµ kiÓm tra VI. C©u hái vµ bµi tËp 1. NhiÖm vô cña bé trî lùc phanh ? 2. V× sao khi phanh xe, bé trî lùc phanh cã tiÕng ån ? 3. (Bµi tËp)VÏ cÊu t¹o vµ nªu nguyªn t¾c ho¹t ®éng cña bé trî lùc phanh lo¹i khÝ nÐn thuû lùc vµ lo¹i ch©n kh«ng ? tHùC tËp söa ch÷a vµ b¶o d­ìng bé trî lùc phanh I. tæ chøc chuÈn bÞ n¬i lµm viÖc 1. Môc ®Ých: - RÌn luyÖn kü n¨ng th¸o l¾p bé trî lùc phanh - NhËn d¹ng c¸c bé ph©n chÝnh cña bé trî lùc phanh 2. Yªu cÇu: - Th¸o, l¾p thµnh th¹o, ®óng quy tr×nh vµ ®óng yªu cÇu kü thuËt. - NhËn d¹ng ®­îc c¸c bé phËn bé trî lùc phanh - Sö dông dông cô hîp lý, chÝnh x¸c. - §¶m b¶o an toµn trong qu¸ tr×nh th¸o, l¾p - Tæ chøc n¬i lµm viÖc khoa häc, ng¨n n¾p, gän gµng. 3. ChuÈn bÞ: a) Dông cô: - ThiÕt bÞ kiÓm tra ¸p lùc phanh. - Dông cô th¸o l¾p bé trî lùc phanh - Khay ®ùng dông cô, chi tiÕt - Gi¸ n©ng cÇu xe, kÝch n©ng vµ gç chÌn kª lèp xe. - §ång hå so, ®ång hå ¸p suÊt - Pan me, th­íc cÆp, c¨n l¸ b) VËt t­: - GiÎ s¹ch - GiÊy nh¸m - Nhiªn liÖu röa, dÇu mì b«i tr¬n - M¸ phanh, ®inh t¸n, c¸c van khÝ nÐn, lß xo vµ c¸c jo¨ng ®Öm.... - Tµi liÖu ph¸t tay vÒ c¸c quy tr×nh vµ tra cøu c¸c yªu cÇu kü thuËt söa ch÷a bé trî lùc phanh. - Bè trÝ n¬i lµm viÖc cho nhãm häc viªn ®ñ diÖn tÝch, ¸nh s¸ng vµ th«ng giã. II. th¸o l¾p bé trî lùc phanh A. quy tr×nh Th¸o bé trî lùc phanh trªn «t« 1.ChuÈn bÞ dông cô vµ n¬i lµm viÖc - Bé dông cô tay nghÒ th¸o l¾p - KÝch n©ng, gi¸ kª chÌn lèp xe. 2. Lµm s¹ch bªn ngoµi côm trî lùc phanh - Dïng b¬m n­íc ¸p suÊt cao vµ phun n­íc röa s¹ch c¸c cÆn bÈn bªn ngoµi gÇm «t«. - Dïng b¬m h¬i vµ thæi khÝ nÐn lµm s¹ch cÆn bÈn vµ n­íc b¸m bªn ngoµi bé trî lùc 3. Th¸o bé trî lùc - X¶ dÇu phanh vµ khÝ nÐn - Th¸o c¸c ®­êng èng dÇu vµ èng dÉn khÝ nÐn - Th¸o ®ai èc h·m bé trî lùc - Th¸o bé trî lùc ra khái xe 4. Th¸o b¬m ch©n kh«ng - Th¸o c¸c ®­êng èng dÉn khÝ - Th¸o c¸c ®ai èc h·m b¬m - Th¸o th¸o b¬m ra khái «t« 5. Lµm s¹ch vµ kiÓm tra c¸c bé phËn - Lµm s¹ch c¸c bé phËn - KiÓm tra c¸c bé phËn b) Quy tr×nh l¾p - Ng­îc l¹i quy tr×nh th¸o sau khi thay thÕ c¸c chi tiÕt h­ háng C¸c chó ý - Kª kÝch vµ chÌn lèp xe an toµn khi lµm viÖc d­íi gÇm xe. - Tra mì b«i tr¬n c¸c chi tiÕt : cÇn ®iÒu khiÓn, xi lanh, pitt«ng lùc.... C. Th¸o l¾p bé trî lùc phanh vµ b¬m ch©n kh«ng Th©n van Mµng cao su CÇn ®iÒu khiÓn Vá tr­íc §Öm cao su Vá sau Van kh«ng khÝ Ty ®Èy Lß xo 1. Th¸o l¾p bé trî lùc phanh H×nh 10-7. CÊu t¹o bé trî lùc ch©n kh«ng a) Quy tr×nh th¸o (h×nh. 10-8) - V¹ch dÊu gi÷a hai nöa vá bé trî lùc - Ðp n÷a vá sau vµ th¸o n÷a vá tr­íc - Th¸o th©n van vµ mµng cao su - Th¸o cÇn ®iÒu khiÓn vµ van kh«ng khÝ - Th¸o ®Öm cao su Thanh gç Gia Ðp bé trî lùc Th©n van Chèt h·m V¹ch dÊu Mµng cao su Vá tr­íc Trôc l¾p ®Öm cao su CÇn ®iÒu khiÓn §Öm cao su a) b) c) d) e) f) H×nh 10-8. Th¸o rêi bé trî lùc ch©n kh«ng a) V¹ch dÊu hai n÷a vá; b) Ðp nöa vá sau vµ th¸o nöa tr­íc; c) Th¸o th©n van vµ mµng cao su d) Th¸o chèt h·m cÇn ®iÒu khiÓn; e) Th¸o ®Öm cao su; f) L¾p ®Öm cao su b) Quy tr×nh l¾p - Ng­îc l¹i quy tr×nh th¸o sau khi thay thÕ c¸c chi tiÕt h­ háng C¸c chó ý - Thay thÕ c¸c chi tiÕt theo ®Þnh kú b¶o d­ìng ( c¸c ®Öm, mµng cao su vµ c¸c van..) - L¾p ®óng vÞ trÝ dÊu hai nöa cña vá bé trî lùc. 2. Th¸o l¾p b¬m ch©n kh«ng (h×nh. 10-9) H×nh 10-9. CÊu t¹o b¬m ch©n kh«ng a) Quy tr×nh th¸o Th©n van §Öm cao su Van mét chiÒu N¾p b¬m C¸nh g¹t R«to - Lµm s¹ch b¬m - Th¸o van mét chiÒu - Th¸o c¸c bul«ng h·m b¬m - Th¸o c¸c c¸nh g¹t vµ r«to - Lµm s¹ch vµ kiÓm tra chi tiÕt b) Quy tr×nh l¾p - Ng­îc l¹i quy tr×nh th¸o sau khi thay thÕ c¸c chi tiÕt h­ háng C¸c chó ý - Thay thÕ c¸c chi tiÕt theo ®Þnh kú b¶o d­ìng (c¸c ®Öm cao su vµ van) - L¾p ®óng vÞ trÝ c¸c chi tiÕt. III. B¶o d­ìng bé trî lùc phanh A. quy tr×nh b¶o d­ìng 1. ChuÈn bÞ dông cô vµ n¬i lµm viÖc -Bé dông cô tay th¸o l¾p bé trî lùc phanh vµ c¸c bé vam, c¶o chuyªn dïng -Mì b«i tr¬n vµ dung dÞch röa 2. Th¸o vµ lµm s¹ch c¸c chi tiÕt bé trî lùc phanh - Th¸o rêi xi lanh lùc vµ b¬m ch©n kh«ng - Th¸o rêi xi lanh thuû lùc vµ c¸c van - Dïng dung dÞch röa, b¬m h¬i, giÎ s¹ch ®Ó lµm s¹ch, kh« bªn ngoµi c¸c chi tiÕt 3. KiÓm tra bªn chi tiÕt - Dïng kÝnh phãng ®¹i vµ m¾t th­êng quan s¸t bªn ngoµi c¸c chi tiÕt - KiÓm tra bªn ngoµi c¸c chi tiÕt : pitt«ng, xi lanh vµ c¸c van... 4. B«i tr¬n vµ l¾p c¸c bé phËn -Tra mì b«i tr¬n - L¾p c¸c bé phËn. 5. L¾p bé trî lùc lªn «t« vµ kiÓm tra - L¾p bé trî lùc lªn «t« - KiÓm tra ho¹t ®éng cña bé trî lùc 6. KiÓm tra tæng hîp vµ vÖ sinh c«ng nghiÖp - VÖ sinh dông cô vµ n¬i b¶o d­ìng s¹ch sÏ, gän gµng * C¸c chó ý - KiÓm tra vµ quan s¸t kü c¸c chi tiÕt bÞ nøt vµ chên háng ren. - Sö dông dông cô ®óng lo¹i vµ vÆn chÆt ®ñ lùc quy ®Þnh. - Thay thÕ c¸c chi tiÕt theo ®Þnh kú (c¸c van, lß xo vµ c¸c ®Öm cao su) vµ bÞ h­ háng. IV. söa ch÷a bé trî lùc phanh 1. B¬m ch©n kh«ng a) H­ háng vµ kiÓm tra - H­ háng chÝnh cña b¬m ch©n kh«ng : nøt vµ mßn xi lanh, r·nh vµ trôc r«to, c¸c c¸nh g¹t vµ van. - KiÓm tra : Dïng th­íc cÆp, ®ång hå so vµ c¨n l¸ ®o ®é mßn cña xi lanh (kh«ng lín h¬n 0,07 mm, r·nh r«to vµ c¸nh g¹t (kh«ng lín h¬n 0,028 mm), dïng pan me ®o ®é mßn cña trôc (kh«ng løon h¬n 0,03 mm) vµ dïng kÝnh phãng ®¹i ®Ó kiÓm tra c¸c vÕt nøt bªn ngoµi th©n b¬m.. b) Söa ch÷a - Xi lanh bÞ mßn cã thÓ hµn ®¾p vµ doa ®¸nh bãng theo cèt söa ch÷a, bÞ nøt ph¶i thay míi. - R«to mßn r·nh qu¸ tiªu chuÈn cã thÓ hµn ®¾p vµ phay l¹i kich th­íc, c¸c c¸nh b¬m mßn g¶y vµ van mét chiÒu háng ph¶i thay ®óng lo¹i. 2. Bé trî lùc phanh a) H­ háng vµ kiÓm tra - Xi lanh vµ pitt«ng lùc : mßn nøt, cong cÇn ®Èy, g·y lß xo, mßn háng cupen. - Xi lanh vµ pitt«ng thuû lùc : mßn nøt, g·y lß xo vµ mßn cupen. - C¸c van : mßn háng vµ lß xo g·y yªó - KiÓm tra : Dïng pan me vµ ®ång hå so ®o ®é mßn cña xi lanh vµ pitt«ng vµ ®é cong cña cÇn ®Èy vµ dïng kÝnh phãng ®¹i ®Ó kiÓm tra c¸c vÕt nøt vµ ®é mßn c¸c van. b) Söa ch÷a - Xi lanh lùc nøt, mßn nhÑ cã thÓ hµn ®¾p vµ doa l¹i kich th­íc. - Pit«ng vµ thanh r¨ng cong qu¸ tiªu chuÈn cã thÓ n¾n l¹i, mßn r¨ng, pit«ng vµ c¸c cupen cÇn thay thÕ. C¸c bµi tËp më réng vµ n©ng cao i. Tªn bµi tËp 1. Bé trî lùc b»ng ch©n kh«ng ? 2. Bé trî lùc khÝ nÐn – thuû lùc ? 3. LËp b¶ng kiÓm tra, ph©n lo¹i chi tiÕt B¶ng kiÓm tra ph©n lo¹i chi tiÕt Ngµy kiÓm tra : Ngµy th¸ng n¨m 2004 Nhãm ( ng­êi) kiÓm tra : Tªn chi tiÕt, bé phËn : Bé trî lùc phanh Lo¹i «t« : TOYOTA TT Tªn chi tiÕt § vÞ Sè L­îng §ñ, thiÕu KÝch th­íc mßn T×nh tr¹ng KT Thay thÕ Söa ch÷a 1 Xi lanh lùc C¸i 01 ®ñ - Mßn x 2 R« to b¬m vµ c¸nh g¹t - 01 §ñ 0,3 - Cong x 3 Van khÝ nÐn - 1 - 0,2 - Cong x 4 pitt«ng vµ cópen 2 - - Mßn x Phßng kü thuËt Ng­êi kiÓm tra II. Yªu cÇu cÇn ®¹t 1. Tr×nh bµy ®­îc cÊu t¹o vµ nguyªn t¾c ho¹t ®éng cña bé trî lùc b»ng ch©n kh«ng 2. VÏ ®óng s¬ ®å cÊu t¹o vµ gi¶i thÝch nguyªn t¾c ho¹t ®éng cña bé trî lùc khÝ nÐn – thuû lùc. 3. LËp b¶ng kiÓm tra chi tiÕt ®Çy ®ñ vµ chÝnh x¸c III. Thêi gian - Sau 2 tuÇn nép ®ñ c¸c bµi tËp. §¸p ¸n c¸c c©u hái vµ bµi tËp §¸p ¸n b¸i 1 1. HÖ thèng phanh «t« dïng ®Ó ®iÒu khiÓn gi¶m tèc ®é, dõng xe theo yªu cÇu cña ng­êi l¸i xe 2. a) Theo cÊu t¹o c¬ cÊu phanh : - Phanh tang trèng - Phanh ®ai b) Theo kÕt cÊu cña c¬ cÊu ®iÒu khiÓn gåm cã : - HÖ thèng phanh kh«ng cã trî l­c - HÖ thèng phanh cã trî l­c §¸p ¸n b¸i 2 1. DÉn ®éng phanh thuû lùc dïng ®Ó t¹o ¸p lùc dÇu cã ¸p suÊt cao vµ ph©n phèi ®Õn c¸c xi lanh b¸nh xe «t«. 2. Nguyªn nh©n khi phanh xe, ®u«i xe lÖch vÒ mét bªn do: - ¸p suÊt lèp vµ ®é mßn cña hai b¸nh xe ph¶i vµ tr¸i kh«ng gièng nhau. - Bé ®iÒu hoµ lùc phanh (hoÆc ABS) háng mét bªn - PÝt t«ng, xi lanh b¸nh xe (hay guèc phanh) bÞ kÑt vÒ mét bªn b¸nh xe. 3. Nguyªn nh©n khi phanh, lùc t¸c dông bµn ®¹p lín nh­ng phanh kh«ng ¨n do: - DÉn ®éng phanh : thiÕu dÇu phanh, mßn xi lanh, pit t«ng vµ cóp pen hoÆc hë ®­êng èng dÇu phanh, dÇu phanh kh«ng ®óng chÊt l­îng, lÉn nhiÒu kh«ng khÝ hoÆc ®iÒu chØnh sai hµnh tr×nh tù do (qu¸ lín). - Bé trî lùc phanh háng (nÕu cã) §¸p ¸n b¸i 3 1. C¬ cÊu phanh dïng ®Ó t¹o ra lùc ma s¸t, thùc hiÖn qu¸ tr×nh phanh vµ gi¶m tèc ®é cña «t«. 2. Nguyªn nh©n do: - C¬ cÊu phanh : m¸ phanh vµ tang trèng mßn nhiÒu, dÝnh dÇu mì hoÆc ®iÒu chØnh sai khe hë (qu¸ lín). 3. Nguyªn nh©n do: - ¸p suÊt lèp vµ ®é mßn cña hai b¸nh xe ph¶i vµ tr¸i kh«ng gièng nhau. - M¸ phanh dÝnh dÇu, mì, hoÆc khe hë m¸ phanh vµ tang trèng cña hai b¸nh xe tr¸i vµ ph¶i kh¸c nhau. - PÝt t«ng, xi lanh b¸nh xe hay guèc phanh bÞ kÑt vÒ mét bªn cña xe. - Bé h·m cøng b¸nh xe (ABS) bÞ kÑt háng vÒ mét bªn. §¸p ¸n b¸i 4 1. HÖ thèng chèng h·m cøng b¸nh xe (ABS) vµ bé ®iÒu hoµ lùc phanh dïng ®Ó tù ®éng ®iÒu chØnh ¸p suÊt dÇu ®­a vµo xi lanh b¸nh xe sao cho phï hîp víi chÕ ®é l¨n cña b¸nh xe nh»m lo¹i trõ hoµn toµn kh¶ n¨ng tr­ît lÕt cña b¸nh xe (do bã cøng) khi phanh, n©ng cao tÝnh æn ®Þnh vµ an toµn cña «t« 2. Nguyªn nh©n - Bé ®iÒu hoµ háng. - Bé h·m cøng b¸nh xe (ABS) bÞ kÑt háng. 3. Nguyªn nh©n. - Bé ®iÒu hoµ ho¨c bé h·m cøng b¸nh xe (ABS) bÞ kÑt háng vÒ mét bªn §¸p ¸n b¸i 5 1. ¦u nh­îc ®iÓm cña hÖ thèng phanh khÝ nÐn - Lùc ®¹p phanh nhÑ nhµng, dÔ ®iÒu khiÓn, kh«ng cÇn bé trî lùc phanh. - HiÖu qu¶ vµ lùc t¸c dông phanh cao, nªn ®­îc sö dông réng r¶i trªn c¸c «t« t¶i träng trung b×nh vµ lín. - Nh­îc ®iÓm : cÊu t¹o phøc t¹p, dÔ rß lät khÝ vµ mÊt phanh 2. ¸p suÊt khÝ nÐn æn ®Þnh ( 7 - 9 kg/cm2) §¸p ¸n b¸i 6 1. DÉn ®éng phanh khÝ nÐn dïng ®Ó t¹o khÝ nÐn cã ¸p lùc cao vµ ph©n phèi ®Õn c¸c bÇu phanh b¸nh xe «t« 2. Nguyªn nh©n - Tæng van ®iÒu khiÓn bÞ kÑt c¸c van, kh«ng më x¶ khÝ nÐn ra ngoµi. - C¬ cÊu phanh b¸nh xe bÞ kÑt trôc cam t¸c ®éng. 3. Nguyªn nh©n - §­êng èng dÉn khÝ nÐn nøt hë hoÆc mµng cao su bÇu phanh r¸ch thñng rß khÝ nÐn ra ngoµi. - Ty ®Èy cña bµn ®¹p g·y hoÆc tuét g·y chèt. §¸p ¸n b¸i 7 1. Cung cÊp khÝ nÐn dïng ®Ó t¹o khÝ nÐn cã ¸p lùc quy ®Þnh cho hÖ thèng phanh khÝ nÐn. 2. Nguyªn nh©n - M¸y nÐn khÝ mßn, h­ háng c¸c chi tiÕt: pitt«ng, xi lanh, xÐc m¨ng vµ c¸c van... - §­êng èng dÉn khÝ nÐn nøt hë rß khÝ nÐn ra ngoµi. - Van ®iÒu chØnh ¸p suÊt háng §¸p ¸n b¸i 8 1. C¬ cÊu phanh khÝ nÐn lµ lo¹i c¬ cÊu phanh tang trèng, dïng ®Ó t¹o ra lùc ma s¸t thùc hiÖn qu¸ tr×nh phanh vµ gi¶m tèc ®é cña «t«. 2. Nguyªn nh©n - Lß xo håi vÞ guèc phanh g·y háng, lµm cho m¸ phanh lu«n tiÕp xóc víi tang trèng hoÆc ®iÒu chØnh sai khe hë m¸ phanh (khe hë qu¸ nhá). - Cam t¸c ®éng kÑt háng kh«ng håi vÞ vÒ vÞ trÝ th«i phanh 3. Nguyªn nh©n - ¸p suÊt lèp vµ ®é mßn cña hai b¸nh xe ph¶i vµ tr¸i kh«ng gièng nhau. - M¸ phanh dÝnh dÇu, mì, hoÆc khe hë m¸ phanh vµ tang trèng cña hai b¸nh xe tr¸i vµ ph¶i kh¸c nhau. - Guèc phanh bÞ kÑt vÒ mét bªn cña xe. §¸p ¸n b¸i 9 1. C¬ cÊu phanh tay dïng ®Ó t¹o ra lùc ma s¸t, thùc hiÖn qu¸ tr×nh phanh cÊp tèc khÝ cÇn thiÕt dõng xe khi phanh ch©n háng hoÆc phanh dõng xe ®ç ë trªn dèc 2. Nguyªn nh©n - C¬ cÊu phanh : m¸ phanh vµ tang trèng mßn nhiÒu, dÝnh dÇu mì hoÆc ®iÒu chØnh sai khe hë (qu¸ lín) 3. Nguyªn nh©n - Lß xo håi vÞ guèc phanh g·y háng, lµm cho m¸ phanh lu«n tiÕp xóc víi tang trèng hoÆc ®iÒu chØnh sai khe hë m¸ phanh (khe hë qu¸ nhá). - C¸c ®ßn dÉn ®éng vµ cam t¸c ®éng (hoÆc thanh ®Èy) bÞ bã kÑt. §¸p ¸n b¸i 10 1. Nguyªn nh©n - Bé trî lùc mßn nhiÒu pit«ng vµ xi lanh lùc hoÆc thiÕu dÇu b«i tr¬n. - B¬m ch©n kh«ng nøt, g·y c¸nh g¹t (g©y ån khi tèc ®é lín) 2. Nguyªn nh©n - Bé trî lùc mßn nhiÒu pit«ng vµ xi lanh lùc hoÆc thiÕu dÇu b«i tr¬n. - B¬m ch©n kh«ng nøt, g·y c¸nh g¹t (g©y ån khi tèc ®é lín) C¸c thuËt ng÷ chuyªn m«n - Guèc phanh (x­¬ng phanh) - Tang trèng (Trèng phanh) - Bé trî lùc phanh (bé c­êng ho¸ phanh) - Cam t¸c ®éng (bóa phanh) - Cupen (phít cao su) - Phanh thuû lùc (phanh dÇu) - Phanh khÝ nÐn (phanh h¬i) - Xi lanh b¸nh xe (xi lanh c«ng t¸c) - HÖ thèng chèng h·m cøng b¸nh xe (hÖ thèng ABS) Tµi liÖu tham kh¶o 1. NguyÔn tÊt TiÕn-§ç Xu©n KÝnh-Gi¸o tr×nh kü thuËt söa ch÷a «t«-m¸y næ-2002 2. NguyÔn Oanh-Kü thuËt söa ch÷a «t« vµ ®éng c¬ næ hiÖn ®¹i-Khung gÇm bÖ «t«-NXB ban GDCN.TP.Hå ChÝ MInh-1992. 3. NguyÔn §øc Tuyªn-NguyÔn Hoµng ThÕ - Sö dông- B¶o d­ìng vµ söa ch÷a «t«-NXB §¹i häc vµ gi¸o dôc chuyªn nghiÖp-TËp I-II-1989. 4.NguyÔn Thanh TrÝ-Ch©u ngäc Thanh-H­íng dÉn sö dông b¶o tr× vµ söa ch÷a xe «t« ®êi míi-NXB TrÎ-1996. 5.TrÇn Duy §øc ( dÞch)-B¶o d­ìng kü thuËt vµ söa ch÷a «t«-NXB C«ng nh©n kü thuËt Hµ néi-1987. 6. Th¸i nguyÔn b¹ch Liªn - KÕt cÊu vµ tÝnh to¸n «t« - NXB Giao th«ng vËn t¶i 1984 7. NguyÔn Kh¾c Trai - CÊu t¹o gÇm xe con vµ hÖ thèng truyÒn lùc «t« con - Bé m«n «t« -§¹i häc b¸ch khoa Hµ néi 8. TOYOTA - HIACE - Repair Manual For Chassis & Body- 1989