Giáo trình kiểm nhiệt tự động hóa

Ch−¬ng 1 C¸c kh¸i niÖm vµ ®Æc tr−ng c¬ b¶n trong ®o l−êng 1.1. Kh¸i niÖm vµ ph−¬ng ph¸p ®o Trong c«ng nghiÖp, nhiÒu qu¸ tr×nh c«ng nghÖ ®ßi hái ph¶i tiÕn hµnh trong nh÷ng ®iÒu kiÖn c«ng nghÖ (nh− nhiÖt ®é, ¸p suÊt, l−u l−îng, thµnh phÇn m«i tr−êng…gäi chung lµ th«ng sè c«ng nghÖ) cÇn khèng chÕ trong mét giíi h¹n nhÊt ®Þnh. §o vµ kiÓm tra c¸c th«ng sè c«ng nghÖ cho phÐp ng−êi thùc hiÖn biÕt ®−îc tr¹ng th¸i cña qu¸ tr×nh, tõ ®ã t¸c ®éng ®Ó ®¶m b¶o sù ho¹t ®éng b×nh th−êng cña hÖ thèng thiÕt bÞ còng nh− ®¹t ®−îc hiÖu qu¶ kinh tÕ vµ chÊt l−îng s¶n phÈm theo yªu cÇu. §èi víi c¸c hÖ thèng tù ®éng, ®o vµ kiÓm tra th«ng sè c«ng nghÖ lµ kh©u kh«ng thÓ thiÕu ®¶m nhËn sù cung cÊp tÝn hiÖu cÇn thiÕt cho qu¸ tr×nh ®iÒu khiÓn ho¹t ®éng cña thiÕt bÞ. Do vËy ®o vµ kiÓm tra cã tÇm quan träng rÊt lín trong c«ng nghiÖp nãi chung còng nh− trong lÜnh vùc luyÖn kim nãi riªng. 1.1.1. PhÐp ®o Thùc chÊt cña phÐp ®o lµ ®em so s¸nh ®¹i l−îng cÇn ®o víi mét ®¹i l−îng kh¸c ®· ®−îc chuÈn hãa. VÝ dô ®Ó ®o chiÒu dµi cña mét vËt, ng−êi ta so s¸nh chiÒu dµi cÇn ®o víi chiÒu dµi cña mét vËt chuÈn theo quy −íc b»ng mét mÐt, ®o khèi l−îng mét vËt, ng−êi ta ®em so s¸nh khèi l−îng cÇn ®o víi khèi l−îng cña mét vËt chuÈn cã khèi l−îng theo quy −íc b»ng mét lil«gam… 1.1.2. Ph−¬ng ph¸p ®o C¨n cø vµo nguyªn t¾c ®o, ng−êi ta chia c¸c ph−¬ng ph¸p ®o thµnh ba lo¹i: ph−¬ng ph¸p ®o trùc tiÕp, ph−¬ng ph¸p ®o gi¸n tiÕp vµ ph−¬ng ph¸p ®o kÕt hîp. - Ph−¬ng ph¸p ®o trùc tiÕp: ®em ®¹i l−îng cÇn ®o so s¸nh trùc tiÕp víi ®¹i l−îng chuÈn cïng b¶n chÊt, vÝ dô nh− ®o chiÒu dµi, ®o khèi l−îng, … - Ph−¬ng ph¸p ®o gi¸n tiÕp: lµ phÐp ®o mµ kÕt qu¶ nhËn ®−îc dùa trªn c¬ së ®o c¸c sè liÖu cã liªn quan víi ®¹i l−îng cÇn ®o theo mét quan hÖ nhÊt ®Þnh, vÝ dô nh− ®o nhiÖt ®é th«ng qua sù ®o søc ®iÖn ®éng cña cÆp nhiÖt ngÉu. - Ph−¬ng ph¸p kÕt hîp: kÕt hîp c¶ hai ph−¬ng ph¸p trªn. Khi ®o gi¸n tiÕp, ®èi víi mçi dông cô ®o ph¶i x©y dùng ®−îc quan hÖ gi÷a ®¹i l−îng ®o ®−îc s (cßn gäi lµ ®¹i l−îng ®Çu ra hay ®¸p øng) vµ ®¹i l−îng cÇn ®o m (cßn gäi lµ ®¹i l−îng ®Çu vµo hay kÝch kÝch). Quan hÖ trªn ®−îc biÓu diÔn d−íi d¹ng - 5 - hµm sè ®¹i sè s = F(m) hoÆc b»ng ®å thÞ gäi chung lµ ®−êng cong chuÈn cña dông cô ®o. §Ó thiÕt lËp ®−êng cong chuÈn ng−êi ta dïng c¸c ph−¬ng ph¸p chuÈn dông cô ®o ®−îc tiÕn hµnh b»ng c¸ch ®o gi¸ trÞ cña ®¹i l−îng ®Çu ra (s) øng víi mét lo¹t gi¸ trÞ ®· biÕt chÝnh x¸c cña ®¹i l−îng ®Çu vµo (m). §−êng cong chuÈn cho phÐp x¸c ®Þnh mäi gi¸ trÞ cña m tõ s trong ph¹m vi ®o. §Ó dÔ sö dông ng−êi ta th−êng chÕ t¹o dông cô ®o sao cho cã sù liªn hÖ tuyÕn tÝnh gi÷a biÕn thiªn ®Çu ra ∆s vµ biÕn thiªn ®Çu vµo ∆m: s s m2 m1 m mx m s2 s1 sx a) b) H×nh 1.1 §−êng cong chuÈn dông cô ®o a) X©y dùng ®−êng cong chuÈn b) Sö dông ®−êng cong chuÈn m.Ss ∆=∆ Trong ®ã S lµ ®é nh¹y cña dông cô ®o. s H×nh 1.2 1.2. Sai sè cña phÐp ®o 1.2.1. Sai sè Trong thùc tÕ, do n chÝnh x¸c gi¸ trÞ thùc cñ gÇn ®óng cña nã (gi¸ trÞ lµ sai sè tuyÖt ®èi cña ph m§−êng cong chuÈn tuyÕn tÝnh cña dông cô ®o hiÒu nguyªn nh©n kh¸c nhau, khi ®o ta kh«ng thÓ x¸c ®Þnh a ®¹i l−îng cÇn ®o (gi¸ trÞ cÇn ®o) mµ chØ nhËn ®−îc gi¸ trÞ ®o). HiÖu sè gi÷a gi¸ trÞ ®o m vµ gi¸ trÞ cÇn ®o A ®−îc gäi Ðp ®o: - 6 - (1.1) Am −=δ Do kh«ng thÓ x¸c ®Þnh ®−îc A nªn kh«ng thÓ tÝnh ®−îc sai sè cña phÐp ®o theo c«ng thøc (1.1) . Bëi vËy, sai sè cña phÐp ®o chØ cã thÓ ®¸nh gi¸ mét c¸ch −íc tÝnh. 1.2.2. C¸c lo¹i sai sè Khi ®¸nh gi¸ ng−êi ta ph©n chóng thµnh hai lo¹i: sai sè hÖ thèng vµ sai sè ngÉu nhiªn. a) Sai sè hÖ thèng Sai sè hÖ thèng lµ sai sè mµ gi¸ trÞ vµ quy luËt ®· biÕt tr−íc vµ cã thÓ ph¸t hiÖn b»ng c¸nh kiÓm tra dông cô ®o b»ng dông cô mÉu. Víi mét gi¸ trÞ cho tr−íc cña ®¹i l−îng cÇn ®o, sai sè hÖ thèng cã thÓ kh«ng ®æi hoÆc thay ®æi chËm theo thêi gian. Sai sè hÖ thèng th−êng cã nguyªn nh©n do sù hiÓu biÕt sai lÖch hoÆc kh«ng ®Çy ®ñ vÒ dông cô ®o hay do ®iÒu kiÖn sö dông kh«ng tèt, d−íi ®©y lµ nh÷ng nguyªn nh©n th−êng gÆp cña sai sè hÖ thèng: - Sai sè do gi¸ trÞ cña ®¹i l−îng chuÈn kh«ng ®óng: thÝ dô ®iÓm 0 cña dông cô ®o bÞ lÖch khái vÞ trÝ, sai lÖch cña nhiÖt ®é chuÈn cÆp nhiÖt …Sai sè d¹ng nµy cã thÓ gi¶m ®−îc b»ng c¸ch kiÓm tra kü cµng c¸c thiÕt bÞ phô trî trong m¹ch ®o. - Sai sè do ®Æc tÝnh cña dông cô ®o: sai sè ®é nh¹y hoÆc sai sè ®−êng cong chuÈn lµ nguyªn nh©n th−êng gÆp cña sai sè hÖ thèng do ®Æc tÝnh cña dông cô ®o. ThÝ dô ®−êng cong chuÈn cña cÆp nhiÖt ngÉu do nhµ s¶n xuÊt cung cÊp ®−îc x¸c ®Þnh trªn c¬ së chuÈn mét sè cÆp nhiÖt cïng ®−îc chÕ t¹o mét lÇn. Tuy nhiªn, mét cÆp nhiÖt ngÉu nµo ®ã cã ®−êng cong chuÈn kh¸c ®«i chót so víi ®−êng cong chuÈn cña c¸c cÆp nhiÖt ®· ®−îc kiÓm ®Þnh. Tr−êng hîp hãa giµ cña bé phËn c¶m nhËn trong dông cô ®o còng th−êng kÐo theo sù sai lÖch khái ®−êng cong chuÈn ban ®Çu, ®Æc biÖt lµ ®èi víi cÆp nhiÖt vµ nhiÖt ®iÖn trë. §Ó tr¸nh sai sè hÖ thèng trong c¸c tr−êng hîp nµy cÇn ph¶i th−êng xuyªn chuÈn l¹i dông cô ®o. - Sai sè do ®iÒu kiÖn vµ chÕ ®é sö dông: tèc ®é håi ®¸p cña dông cô ®o vµ c¸c dông cô thø cÊp trong m¹ch ®o th−êng cã h¹n, bëi vËy tÊt c¶ c¸c phÐp ®o tiÕn hµnh tr−íc khi chÕ ®é ho¹t ®éng b×nh th−êng cña thiÕt bÞ ®o ®−îc thiÕt lËp ®Òu g©y ra sai sè. ThÝ dô mét ®Çu ®o nhiÖt ®é cã tèc ®é håi ®¸p rÊt kh¸c nhau phô thuéc vµo viÖc nã ®−îc ®Æt trong chÊt láng ®øng yªn hay cã dßng ch¶y. Tr−êng hîp ®Çu ®o - 7 - nhiÖt ®é cã nhiÖt dung vµ qu¸n tÝnh nhiÖt lín ®−îc ®Æt vµo m«i tr−êng ®o cã thÓ tÝch nhá lµm thay ®æi nhiÖt ®é m«i tr−êng ®o còng g©y ra sai sè. - Sai sè do xö lý kÕt qu¶ sai: sai sè d¹ng nµy h−îng gÆp ph¶i do sù nhËn xÐt, ®¸nh gi¸ kh«ng ®óng khi tiÕn hµnh hiÖu chØnh kÕt qu¶ ®o chøa nh÷ng ®iÓm cã ®é lÖch lín ®Ó nhËn ®−îc gi¸ trÞ chÝnh x¸c h¬n. Sau ®©y lµ mét sè tr−êng hîp th−êng gÆp: + Tr−êng hîp do gi¶ thiÕt sai dÉn ®Õn xö lý sai kÕt qu¶ ®o, ch¼ng h¹n khi kÕt qu¶ ®o lÖch khái ®é tuyÕn tÝnh trong phÐp ®o do sö dông dông cô ®o gi¶ thiÕt lµ tuyÕn tÝnh. + Tr−êng hîp khi ®o nhiÖt ®é, do nhiÖt ®é ®o ®−îc cña dông cô ®o vµ nhiÖt ®é m«i tr−êng cÇn ®o kh¸c nhau do cã sù dÉn nhiÖt cña vá dông cô hoÆc d©y dÉn, tõ ®ã kh«ng ®¸nh gi¸ ®óng sù tiªu hao nhiÖt l−îng nªn xö lý sai kÕt qu¶ ®o. b) Sai sè ngÉu nhiªn Sai sè ngÉu nhiªn cña phÐp ®o lµ sai sè mµ gi¸ trÞ vµ quy luËt cña nã ch−a biÕt tr−íc. Sù xuÊt hiÖn cña sai sè ngÉu nhiªn còng nh− dÊu vµ biªn ®é cña nã mang tÝnh kh«ng x¸c ®Þnh. - Sai sè do tÝnh kh«ng x¸c ®Þnh cña ®Æc tr−ng thiÕt bÞ: nguyªn nh©n ®Çu tiªn lµ do ®é linh ®éng cña thiÕt bÞ, sai sè ®é linh ®éng b»ng ®é biÕn thiªn lín nhÊt cña ®¹i l−îng ®o ®Ó g©y nªn sù thay ®æi cã thÓ nhËn biÕt ®−îc cña ®¹i l−îng ®Çu ra cña dông cô ®o. Nguyªn nh©n thø hai lµ do ®äc sai sè liÖu, sai lÖch nµy Ýt nhiÒu do thãi quen cña ng−êi ®o, nh−ng mÆt kh¸c còng do chÊt l−îng cña thiÕt bÞ, thÝ dô ®é m¶nh cña kim chØ thÞ ®ång hå ®o. - Sai sè do tÝn hiÖu nhiÔu ngÉu nhiªn: do sù rung ®éng, sù th¨ng gi¸ng cña nhiÖt ®é m«i tr−êng, sù kh«ng æn ®Þnh cña nguån ®iÖn ¸p nu«i thiÕt bÞ …t¸c ®éng mét c¸ch ngÉu nhiªn lµm cho kÕt ®o bÞ sai lÖch. - Sai sè do sù thay ®æi cña c¸c ®¹i l−îng ¶nh h−ëng: khi ®o, dông cô ®o th−êng kh«ng chØ chÞu t¸c ®éng cña ®¹i l−îng ®o mµ Ýt nhiÒu cßn chÞu t¸c ®éng cña c¸c ®¹i l−îng ¶nh h−ëng mµ møc ®é ¶nh h−ëng cña chóng kh«ng ®−îc tÝnh ®Õn khi chuÈn dông cô ®o. ThÝ dô mét dông cô ®o ®−îc chuÈn trong ®iÒu kiÖn nhiÖt ®é 20oC th× mäi sù thay ®æi nhiÖt ®é trªn d−íi 20oC ®Òu kÐo theo sù thay ®æi kÕt qu¶ ®o. - 8 - 1.2.3. Ph−¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ sai sè Sai sè ngÉu nhiªn lµm cho kÕt qu¶ ®o bÞ t¶n m¹n khi ®o lÆp l¹i. Tuy nhiªn b»ng ph−¬ng ph¸p xö lý thèng kª cã thÓ x¸c ®Þnh ®−îc gi¸ trÞ x¸c suÊt cña ®¹i l−îng ®o vµ giíi h¹n cña sai sè. Khi ®o lÆp l¹i n lÇn cïng mét gi¸ trÞ cña ®¹i l−îng cÇn ®o ta nhËn ®−îc kÕt qu¶ lµ a1, a2, …, an. Gi¸ trÞ trung b×nh céng sau n lÇn ®o sÏ lµ: n a...aa m n21 +++= Khi n rÊt lín th× Am → , khi ®ã sai sè tuyÖt ®èi ®−îc x¸c ®Þnh bëi c«ng thøc: mm −=δ C¸c sai sè ngÉu nhiªn t¸c ®éng lªn c¸c lÇn ®o mét c¸ch hoµn toµn kh«ng phô thuéc nhau. Bëi vËy x¸c suÊt xuÊt hiÖn c¸c kÕt qu¶ ®o sÏ tu©n theo ®Þnh luËt ph©n bè Gaus (h×nh 1.3). Khi ®ã mËt ®é x¸c suÊt y cña sai sè cã gi¸ trÞ δ x¸c ®Þnh bëi c«ng thøc: ⎥⎦ ⎤⎢⎣ ⎡ σ δ−πσ= 2 2 2 exp. 2 1 y Trong ®ã lµ sai sè b×nh ph−¬ng trung b×nh, x¸c ®Þnh theo c«ng thøc: σ n .. 2n 2 2 2 1 δ++δ+δ=σ y σ1 σ2 σ3 δ H×nh 1.3 Quy luËt ph©n bè chuÈn cña sai sè ngÉu nhiªn C¨n cø vµo ®Æc tr−ng cña sai sè ng−êi ta ®¸nh gi¸ chÊt l−îng cña dông cô ®o nh− tÝnh trung thùc, tÝnh ®óng ®¾n vµ ®é chÝnh x¸c. Dông cô ®o cã tÝnh ®óng ®¾n lµ dông cô ®o cã sai sè hÖ thèng nhá, gi¸ trÞ x¸c suÊt th−êng gÆp cña ®¹i l−îng ®o gÇn víi gi¸ trÞ thùc (h×nh 1.4a) - 9 - Dông cô ®o cã tÝnh trung thùc lµ dông cô ®o cã sai sè ngÉu nhiªn nhá, thÓ hiÖn kÕt qu¶ c¸c lÇn ®o tËp trung xung quanh gi¸ trÞ trung b×nh a (h×nh 1.4b). H×nh 1.4c lµ d¹ng ph©n bè kÕt qu¶ ®o cña dông cô ®o cã tÝnh trung thùc vµ ®óng ®¾n thÊp. y G i¸ tr Þ t hù c aa a y a y a a G i¸ tr Þ t hù c b) ) d) ) a a) ) y c) ) a H×nh 1.4 C¸c d¹ng kÕt qu¶ ®o øng víi c¸c dông cô ®o chÊt l−îng kh¸c nhau a) Lo¹i cã tÝnh ®óng ®¾n cao b) Lo¹i cã tÝnh trung thùc cao c) Lo¹i cã tÝnh trung thùc vµ tÝnh ®óng ®¾n thÊp d) Lo¹i cã ®é chÝnh x¸c cao Dông cô ®o cã ®é chÝnh x¸c cao lµ dông cô ®o cho kÕt qu¶ ®o ®¬n lÏ gÇn víi gi¸ trÞ thùc cña ®¹i l−îng ®o. Dông cô ®o chÝnh x¸c ®ång thêi còng lµ dông cô ®o trung thùc vµ ®óng ®¾n (h×nh 1.4d). Ngoµi ra, ®Ó so s¸nh ®é chÝnh x¸c cña c¸c phÐp ®o kh¸c nhau, ng−êi ta ®−a ra kh¸i niÖm sai sè t−¬ng ®èi x¸c ®Þnh b»ng c«ng thøc sau: 100. m mm −=ε [%] 1.3. ThiÕt b ®o vµ ph©n lo¹i 1.3.1. ThiÕt ThiÕt b phÐp x¸c ®Þ c¸c thiÕt bÞ ®o chØ gåm do nhu cÇu ®o th−êng g Þ bÞ ®o o lµ hÖ èng bao gåm c¸c dông c ®o vµ c¸c d g cô thø cÊp cho n chÝnh x¸ ®o ®¬n gi¶n mét cÆp nhi khai th¸c tÝn åm rÊt nhiÒthc ®¹i l−îng cÇn ®o trong u kiÖn tèt nhÊt cã thÓ. §èi víi Þ ® h , th−êng gåm bé phËn ®o vµ bé phËn Öt nèi trùc tiÕp víi mét miliv«n kÕ. T hiÖu, ®Æc biÖt lµ trong viÖc ®o vµ kiÓ u thµnh phÇn nh− c¶m biÕn, c¸c bé c - 10 -hiÓ uy m huyônô ®iÒn thÞ, thÝ dô thiÕt bÞ nhiªn, trong thùc tÕ tra tù ®éng, thiÕt bÞ Ón ®æi nhiÒu kªnh, bé tuyÕn tÝnh hãa tÝn hiÖu, bé khuÕch ®¹i, bé chuyÓn ®æi t−¬ng tù - sè , bé vi xö lý, c¸c thiÕt bÞ hç trî … Trªn h×nh 1.5 lµ s¬ ®å mét m¹ch ®o nhiÖt ®é ®¬n gi¶n, cßn h×nh 1.6 lµ s¬ ®å mét m¹ch ®o nhiÖt ®é nhiÒu thµnh phÇn. 2 µV 1 H×nh 1.5 M¹ch ®o nhiÖt ®é ®¬n gi¶n 1) CÆp nhiÖt 2) D©y dÉn 3) Miliv«n kÕ Bé VXL 5 Bé C§ 4 Bé CH 2 M¸y in 7 3 Bé K§ Mµn h×nh 8 CB 1 H×nh 1.6 S¬ ®å khèi m¹ch ®o nhiÖt ®é nhiÒu thµnh phÇn 1) C¶m biÕn ®o nhiÖt ®é 2) Bé khuÕch ®¹i 3) Bé chuÈn hãa tÝn hiÖu 4) Bé chuyÓn ®æi t−¬ng tù - sè 5) Bé vi xö lý 7) M¸y in 8) Mµn h×nh 1.3.2. Ph©n lo¹i thiÕt bÞ ®o - Theo c¸ch ®äc kÕt qu¶, thiÕt bÞ ®o ®−îc chia ra: + ThiÕt bÞ ®o tù chØ. + ThiÕt bÞ ®o tù ghi. + ThiÕt bÞ ®o tù ghi vµ tù chØ. + ThiÕt bÞ ®o tæng ghi. - Theo ®¹i l−îng cÇn ®o ph©n ra: + ThiÕt bÞ ®o nhiÖt. + ThiÕt bÞ ®o ®iÖn. + ThiÕt bÞ ®o ¸p suÊt… - Theo ph¹m vi øng dông: - 11 - + ThiÕt bÞ ®o trong nghiªn cøu. + ThiÕt bÞ ®o trong c«ng nghiÖp. - Theo cÊp chÝnh x¸c: Gi¶ sö trÞ sè thùc cña ®¹i l−îng cÇn ®o lµ m, kÕt qu¶ ®o lÇn thø i lµ mi, thang ®o cña thiÕt bÞ ®o cã giíi h¹n lµ M th× sai sè quy dÉn cña thiÕt bÞ ®o lµ: 100. M mmi −=χ [%] CÊp chÝnh x¸c cña thiÕt bÞ ®o lµ sai sè quy dÉn cùc ®¹i cho phÐp. Trong c«ng nghiÖp phæ biÕn lµ c¸c dông cô ®o cã cÊp chÝnh x¸c 0,5; 1; 1,5. 1.4. §o vµ kiÓm tra trong c«ng nghÖ luyÖn kim Trong c«ng nghiÖp luyÖn kim, nhiÒu qu¸ tr×nh c«ng nghÖ liªn quan ®Õn viÖc ®o nhiÖt ®é, ¸p suÊt, l−u l−îng chÊt l−u hoÆc mét sè chØ tiªu c«ng nghÖ nh− ®é Èm, ®é pH, ®é ®iÖn ly, thµnh phÇn khÝ ... c¸c yÕu tè trªn kh«ng nh÷ng ¶nh h−ëng ®Õn hiÖu suÊt qu¸ tr×nh, mµ cßn ¶nh h−ëng lín tíi sù ho¹t ®éng cña thiÕt bÞ còng nh− chÊt l−îng s¶n phÈm vµ hiÖu qu¶ kinh tÕ cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. Do vËy viÖc ®o vµ kiÓm tra th−êng xuyªn c¸c th«ng sè c«ng nghÖ nh»m x¸c lËp ®iÒu kiÖn c«ng nghÖ tèt nhÊt ®Ó ®¶m b¶o sù vËn hµnh an toµn cho thiÕt bÞ vµ ®¹t ®−îc kÕt qu¶ mong muèn lµ hÕt søc cÇn thiÕt. Trong luyÖn kim, rÊt nhiÒu quy tr×nh c«ng nghÖ trong luyÖn kim ®ßi hái ph¶i tiÕn hµnh ë nhiÖt ®é cao hoÆc rÊt cao nh− thiªu kÕt quÆng, nÊu ch¶y vµ luyÖn hîp kim, nung thÐp ®Ó c¸n hoÆc nhiÖt luyÖn ... C¸c qu¸ tr×nh nµy th−êng yªu cÇu khèng chÕ nhiÖt ®é lß vµ nhiÖt ®é vËt liÖu phï hîp víi tõng giai ®o¹n gia c«ng, nhiÖt ®é cao hay thÊp ®Òu ¶nh h−ëng ®Õn n¨ng suÊt, hiÖu qu¶ kinh tÕ vµ chÊt l−îng s¶n phÈm. Ch¼ng h¹n khi nung thÐp ®Ó c¸n hoÆc nhiÖt luyÖn, nhiÖt ®é lß vµ nhiÖt ®é vËt nung ph¶i khèng chÕ theo mét chÕ ®é nung ®Þnh tr−íc ®¶m b¶o kh«ng xÈy ra hiÖn t−îng nøt, cong vªnh khi ë nhiÖt ®é thÊp, kh«ng bÞ qu¸ nhiÖt hoÆc ch¸y khi ë nhiÖt ®é cao. Trong luyÖn kim, sö dông nhiÒu c¸c thiÕt bÞ lµm viÖc víi chÊt l−u (chÊt láng, chÊt khÝ, h¬i) nh− thiÕt bÞ cÊp giã, cÊp khÝ nÐn, cÊp nhiªn liÖu, thiÕt bÞ lµm m¸t, thiÕt bÞ b«i tr¬n…do ®ã viÖc ®o vµ kiÓm tra th−êng xuyªn nhiÖt ®é, ¸p suÊt hoÆc l−u l−îng chÊt l−u còng rÊt quan träng. NÕu nhiÖt ®é, ¸p suÊt vµ l−u l−îng chÊt l−u kh«ng ®ñ theo yªu cÇu cã thÓ lµm cho thiÕt bÞ ho¹t ®éng kh«ng b×nh th−êng, ng−îc - 12 - l¹i nÕu qu¸ cao cã thÓ lµm háng thiÕt bÞ, thËm chÝ g©y næ sinh mÊt an toµn ®èi víi thiÕt bÞ vµ ng−êi. §Æc biÖt, trong luyÖn kim nhiÒu qu¸ tr×nh c«ng nghÖ th−êng ®−îc tiÕn hµnh trong m«i tr−êng khÝ mµ thµnh phÇn cña chóng nhiÒu khi cã ¶nh h−ëng rÊt quyÕt ®Þnh ®Õn hiÖu qu¶ qu¸ tr×nh còng nh− chÊt l−îng s¶n phÈm vµ khÝ th¶i. ViÖc ph©n tÝch khÝ kh«ng nh÷ng cho phÐp ®iÒu chØnh thµnh phÇn khÝ phï hîp víi yªu cÇu c«ng nghÖ mµ cßn gióp cho viÖc xö lý khÝ th¶i mét c¸ch cã hiÖu qu¶. Do nh÷ng yªu cÇu trªn, gi¸o tr×nh ®i s©u tr×nh bµy c¸c vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ kü thuËt ®o vµ thiÕt bÞ ®o cÇn thiÕt ®−îc dïng trong luyÖn kim nh− ®o nhiÖt ®é, ®o ¸p suÊt, ®o l−u l−îng, ph©n tÝch khÝ ... vµ s¬ l−îc mét sè vÊn ®Ò vÒ ®o mét sè chØ tiªu c«ng nghÖ. Bªn c¹nh ®ã, gi¸o tr×nh còng ®Ò cËp ®Õn nh÷ng vÊn ®Ò cÇn thiÕt trong kü thuËt ®o lµ truyÒn kÕt qu¶ ®i xa, mét sè thiÕt bÞ ®o tiªn tiÕn øng dông trong kü thuËt ®o l−êng vµ kiÓm tra tù ®éng. - 13 -