Giáo trình cấu tạo khung - Gầm ôtô

aø buoàng phanh sau (8). Taïi buoàng phanh (hình 237B), aùp suaát khí neùn taùc ñoäng vaøo maøng cao su (2’) laøm cho caàn (3’) vaø chaïc (10) dòch qua phaûi ñaåy caàn ñieàu khieån xoay truïc cam (16) aán caøng phanh coï vaøo tambua haõm xe. Luùc buoâng baøn ñaïp phanh, loø xo R1 cuûa toång van ñaåy piston P leân, van S ñoùng beä cuûa noù ngaét lieân heä giöõa bình khí neùn vôùi oáng daãn. Khí neùn duøng xong töø caùc buoàng phanh thaùo trôû laïi toång van theo loã giöõa cuûa van S thoaùt ra kb khí. Ñoâi khi trong heä thoáng phanh hôi coù trang bò caùc van xaû nhanh (Quick release valve) giuùp thoaùt nhanh khí neùn trong caùc buoàng phanh laøm cho caùc caøng phanh taùch rôøi töùc thì khoûi tambua ngay sau khi thoâi phanh. c) Öu – nhöôïc ñieåm cuûa heä thoáng phanh khí neùn: - Duøng treân oâtoâ côõ lôùn, coù keùo rômooùc. - Keát caáu phöùc taïp. - Öu ñieåm: - Löïc taùc duïng leân pedal nhoû. - Trang bò treân oâtoâ taûi lôùn coù keùo rômooùc. - Baûo ñaûm cheá ñoä phanh rômooùc khaùc vôùi oâtoâ keùo, do ñoù phanh ñoaøn xe ñöôïc oån ñònh, khi rômooùc bò taùch khoûi oâtoâ thì rômooùc bò phanh moät caùch töï ñoäng. - Coù khaû naêng cô khí hoaù quaù trình ñieàu khieån oâtoâ vaø söû duïng khí neùn cho heä thoáng treo loaïi khí. - Khuyeát ñieåm: - Coù keát caáu phöùc taïp vôùi nhieàu cuïm chi tieát. - Kích thöôùc vaø troïng löôïng khaù lôùn, giaù thaønh cao, ñoä nhaïy ít, thôøi gian chaäm taùc duïng lôùn. 3. Phanh trôï löïc khí neùn – thuûy löïc: a/- Ñaëc tính toång quaùt Heä thoáng phanh trôï löïc khí neùn-thuûy löïc aùp duïng nguyeân lyù cuûa phanh thuûy löïc ñeå aán caøng phanh vaøo tambua haõm xe. Tuy nhieân aùp suaát thuûy löïc cung caáp cho caùc xy lanh con khoâng phaùt xuaát töø xy lanh caùi. Heä thoáng naøy coù hai maïch daàu : - Maïch daàu thöù nhaát töø xy lanh caùi laøm môû toång van cho khí neùn chui vaøo xy lanh trôï löïc ñaåy piston khoâng khí di chuyeån. - Maïch thöù hai, piston khoâng khí ñaåy piston thuûy löïc bôm daàu xuoáng caùc xy lanh con. b/- Thaønh phaàn keát caáu Hình 238 giôùi thieäu thaønh phaàn vaø ñöôøng oáng cuûa heä thoáng phanh trôï löïc khí neùn thuûy löïc cuûa oâtoâ taûi. Caùc thaønh phaàn naøy goàm coù : Maùy neùn (1) bôm khoâng khí naïp vaøo caùc bình chöùa. Xy lanh caùi (7) ñöôïc keát caáu gioáng nhö xy lanh caùi cuûa heä thoáng phanh thuûy löïc, coù coâng duïng môû van khí neùn trong toång van ñieàu khieån cuûa xy lanh khí neùn thuûy löïc (8). Xy lanh naøy coù ba boä phaän : + Moät piston löïc ñöôøng kính lôùn tieáp nhaän löïc ñaåy cuûa khí neùn + Moät piston thuûy löïc nhoû coù cuøng caây ñaåy vôùi piston khoâng khí + Moät toång van ñieàu khieån hoaït ñoäng nhôø aùp suaát thuûy löïc c/- Nguyeân lyù hoaït ñoäng (hình 239) + Tröôøng hôïp bình chöùa khí neùn ñaày ñuû aùp suaát : AÁn baøn ñaïp phanh, xy lanh caùi ñaåy daàu xuoáng toång van ñieàu khieån. Tai ñaây aùp suaát thuûy löïc ñaåy piston-cuùppen P1 vaø maøng (2) dòch sang phaûi. Maøng (2) aùp kín leân van S1 laøm môû van khí neùn S2. Khí neùn töø bình chöùa chui qua van theo oáng daãn (5) taùc ñoäng vaøo maët sau cuûa piston löïc P2. Vì P2 coù dieän tích lôùn neân nhaän moät löïc raát maïnh ñaåy piston-cuùppen P3 bôm daàu qua van aùp xuoáng caùc xy lanh con. Khi thoâi phanh, baøn ñaïp xy lanh caùi ñöôïc buoâng ra, aùp suaát thuûy löïc maát, piston P1 trôû lui, loø xo R1 ñaåy maøng (2) taùch ra khoûi van S1. Loø xo R4 aán van S2 ñoùng chaän luoàng khí neùn töø bình chöùa. Luùc naøy loø xo R3 ñaåy piston löïc P2 lui, soá khí neùn phía sau P2 theo oáng daãn (5) vaøo hoäp van ñieàu khieån chui qua caùc loã treân maøng (2) thoaùt ra ngoaøi theo cöûa (4). Ñoàng thôøi, R2 aán P3 lui, daàu phanh töø caùc xy lanh con chui qua loã giöõa cuûa cuppen vaø piston P3 hoài trôû veà xy lanh caùi. + Tröôøng hôïp bình chöùa heát khí neùn: Trong tröôøng hôïp naøy heä thoáng phanh trôï löïc khí neùn thuûy löïc vaãn hoaït ñoäng ñöôïc ñeå haõm xe, tuy nhieân phaûi duøng nhieàu löïc cô baép aán maïnh leân baøn ñaïp phanh ñeå coù theå haõm xe. Luùc naøy aùp suaát thuûy löïc töø xy lanh caùi bôm daàu phanh chui qua loã giöõa cuûa cuùppen vaø piston P3 qua van löu aùp xuoáng caùc xy lanh con. 4. Phanh trôï löïc chaân khoâng – thuûy löïc: Nguyeân lyù hoaït ñoäng cuûa moät xy lanh trôï löïc chaân khoâng –thuûy löïc ñöôïc giôùi thieäu treân hình 240. Piston löïc dieän tích lôùn noái vôùi piston thuûy löïc nhoû. Maët tröôùc cuûa piston lieân laïc vôùi söùc huùt cuûa bôm chaân khoâng hay cuûa oáng goùp huùt ñoäng cô. Maët sau cuûa piston löïc thoâng vôùi aùp suaát khí trôøi. Khi van môû khoâng khí luøa vaøo maët sau, ñaåy piston löïc qua phaûi taùc ñoäng piston thuûy löïc taïo aùp suaát trong xy lanh thuûy löïc ñeå haõm xe a/- Keát caáu cuûa xy lanh chaân khoâng thuûy löïc: Hình 241 giôùi thieäu keát caáu cuûa boä xy lanh trôï löïc chaân khoâng thuûy löïc trang bò treân oâtoâ taûi (boä Servo Hydrovac), keát caáu cuûa boä naøy goàm caùc chi tieát chính nhö sau : Toång van ñieàu khieån. Xy lanh thuûy löïc boá trí ôû ñaàu xy lanh chaân khoâng. Xy lanh chaân khoâng ñöôïc ngaên ñoâi nhôø vaùch giöõa. Piston chaân khoâng P1 vaø P2 cuøng caây ñaåy vôùi piston-cuùppen thuûy löïc P4. Xy lanh chaân khoâng ñöôïc chia thaønh 4 khoang : (1), (2), (3) vaø (4). Khoang (3) thoâng vôùi khoang (1), thoâng tieáp ñeán vuøng döôùi maøng M vaø vôùi bôm chaân khoâng. Khoang (4) thoâng vôùi khoang (2) xuyeân qua oáng roãng cuûa caây ñaåyvaø lieân laïc vôùi vuøng phía beân treân maøng M. b/- Hoaït ñoäng: Ñeå hieåu roõ nguyeân lyù hoaït ñoäng cuûa heä thoáng phanh trôï löïc chaân khoâng-thuûy löïc, ta tìm hieåu ba cheá ñoä hoaït ñoäng khaùc nhau sau ñaây : - Coù chaân khoâng nhöng chöa ñaïp phanh. ÔÛ cheá ñoä naøy, piston-cuùppen P3, van V3 vaø maøng M rôi xuoáng do söùc bung cuûa loø xo R3, loø xo R2 aán van khoâng khí V2 ñoùng caùch ly aùp suaát khoâng khí. Ñoä chaân khoâng taùc duïng thoâng suoát qua 4 khoang theo maïch sau ñaây : Maøng M – oáng daãn khoâng khí Khoang (3) à oáng chaân khoâng Khoang (1) Khoang (4) ß caây ñaåy roãng C1 ß khoang (2) Caû 2 maët cuûa piston P1 vaø P2 ñeàu chòu taùc ñoäng cuûa chaân khoâng neân hai piston naøy bò loø xo R1 aán taän cuøng veà phía traùi. - Coù chaân khoâng, aán vaøo baøn ñaïp phanh : Aùp suaát thuûy löïc töø xy lanh caùi naâng piston-cuùppen P3, van V3 vaø maøng M ñi leân. V3 aùp kín vaøo M laøm caùch ly ngaên treân vaø ngaên döôùi cuûa maøng M, ñoàng thôøi naâng V2 môû cho khoâng khí luøa vaøo khoang (2), aùp suaát khoâng khí theo caây ñaåy roãng ñeán khoang (4). Luùc naøy khoang (3) vaø khoang (1) thoâng vôùi chaân khoâng neân aùp suaát khoâng khí taùc ñoäng vaø maët sau cuûa P1, P2 ñaåy hai piston naøy tieán tôùi, caây ñaåy C1 luøa piston vaø cuppen P4 tôùi bôm daàu phanh xuoáng caùc xy lanh con vôùi aùp suaát raát lôùn ñeå haõm xe. Khi thoâi phanh, aùp suaát thuûy löïc trong xy lanh caùi maát, loø xo R3 ñaåy P3, V3 vaø maøng M tuït xuoáng, van khoâng khí V2 ñoùng. Luùc naøyphoøng döôùi vaø phoøng treân cuûa maøng M thoâng nhau, söùc huùt cuûa bôm chaân khoâng huùt heát khoâng khí trong caùc khoang (2) vaø (4). Coù nghóa laø luùc naøy hai maët caùc piston P2, P2 ñeàu laø chaân khoâng neân loø xo R1 ñaåy P1 vaø P2 lui veà vò trí cuõ. V4 môû troáng loã giöõa cuûa piston thuûy löïc P4, daàu phanh töø caùc xy lanh con hoài veà theo loã naøy trôû laïi xy lanh caùi. - Maát chaân khoâng, taùc ñoäng phanh : ñaây laø tröôøng hôïp phanh nguoäi, , coù nghóa laø phanh khoâng coù trôï löïc, phaûi aán chaân thaät maïnh vaøo baøn ñaïp phanh, Daàu phanh töø xy lanh caùi chui qua loã giöõa piston vaø cuùppen P4 bôm xuoáng caùc xy lanh con taùc ñoäng caøng phanh haõm xe. - Cheá ñoä “raø” phanh : ñoù laø tröôøng hôïp khi baøn ñaïp phanh ñöôïc aán xuoáng ñeán vò trí löng chöøng ôû giöõa vò trí buoâng hoaøn toaøn vaø vò trí aán xuoáng hoaøn toaøn.. Luùc naøy van khoâng khí V2 ñöôïc heù môû, khoâng khí luøa vaøo ít, piston chaân khoâng P1, P2 nhích nheï ñeå taùc ñoäng phanh vöøa phaûi. Hình 242 giôùi thieäu hình daùng beân ngoaøi boä Servo chaân khoâng thuûy löïc Hydrovac trang bò treân xe taûi. Cô caáu phanh trôï löïc chaân khoâng thuûy löïc cuûa oâtoâ du lòch (oâtoâ con) Hình 243 giôùi thieäu cuïm cô caáu phanh trôï löïc chaân khoâng thuûy löïc ñöôïc laép treân oâtoâ du lòch 4 choã. Thoâng thöôøng söùc huùt chaân khoâng ñöôïc cung caáp töø oáng goùp hôi huùt cuûa ñoäng cô, ñoä chaân khoâng naøy vaøo khoaûng 17-21 inch – thuûy ngaân (in.Hg). Töø oáng goùp huùt cuûa ñoäng cô, moät oáng noái daãn chaân khoâng ñeán baàu phanh trôï löïc chaân khoâng (Vacuum Brake Booster). Treân ñöôøng oáng coù boá trí baàu loïc than (charcoal filter) . Baàu loïc than coù coâng duïng huùt giöõ hôi xaêng khoâng cho hôi xaêng naøy loït vaøo baàu phanh trôï löïc chaân khoâng nhaèm baûo veä caùc chi tieát vaø maøng chaén laøm baèng cao su. Nguyeân lyù keát caáu vaø hoaït ñoäng cuûa cô caáu phanh trôï löïc naøy cuõng töôông nhö cuûa xe taûi vöøa moâ taû ôû treân. ÔÛ cheá ñoä buoâng baøn ñaïp phanh, ñoä chaân khoâng töø oáng goùp hôi huùt (4) taùc ñoäng vaøo caû 2 maët maøng chaén (1) neân maøng vaø caây ñaåy (6) ñöùng yeân (hình 245). Khi aán vaøo chaân phanh (hình 246), van khoâng khí (5) bít kín maët sau cuûa maøng (1), ñoàng thôøi môû cöûa cho khoâng khí luøa vaøo baàu phanh trôï löïc chaân khoâng. Luùc naøy maët tröôùc maøng (1) laø söùc huùt maët sau laø aùp suaát leân maøng (1) taùc ñoäng caây ñaåy (6) ñieàu khieån piston-cuùppen xy lanh caùi bôm daàu phanh xuoáng caùc xy lanh con haõm xe. III. CAÁU TAÏO MOÄT VAØI CHI TIEÁT ÑIEÅN HÌNH: Xilanh chính: a)- Caáu taïo: Xi lanh chính cheá taïo baèng gang vaø ñuùc lieàn vôùi buoàng chöùa daàu phanh, voû xi lanh chính ñöôïc ñaët baét treân khung xe. ÔÛ buoàng chöùa daàu cuûa xi lanh chính coù loã cho daàu vaøo vaø duøng naép ñaäy kín, naép coù loã thoâng hôi. Beân trong xi lanh aên thoâng buoàng chöùa daàu baèng caùc loã ñieàu hoøa nhoû vaø lôùn. ÔÛ ñaàu Piston xi lanh chính coù khoan 1 soá loã, ñoái dieän vôùi töøng loã ñoù coù ven laù kieåu hoa mai che kín . Piston coù baét voøng ñeäm kín cao su phía tröôùc. b)- Hoaït ñoäng: Phía tröôùc piston coù laép cao su do loø xo eùp chaët, loø xo coøn eùp vaøo van moät chieàu phía daàu ra. Sau khi ñaïp baøn ñaïp phanh xuoáng, döôùi taùc ñoäng cuûa caàn baåy ñaåy piston, baùt cao su di chuyeån veà phía trong laøm daàu trong xi lanh chính sinh ra aùp suaát, ñaåy van daàu ra, daàu ñi theo caùc oáng daãn ñeán xi lanh con. Khi nhaû baøn ñaïp ra, aùp suaát daàu ôû heä thoáng phanh haï theo vaø daàu trôû veà xi lanh chính. Khi nhaû baøn ñaïp hoaøn toaøn thì khoang troáng cuûa xi lanh phía tröôùc piston aên thoâng vôùi buoàng chöùa vôùi loå ñieàu hoøa neân trong xi lanh luoân luoân coù daàu vaøø nhôø loø xo eùp vaøo van daàu ra vaø ñoùng noù laïi neân trong heä thoáng phanh giöõ ñöôïc moät aùp suaát dö khoâng lôùn vaø khoâng khí khoâng loït vaøo ñöôïc. Khi ñaïp baøn ñaïp phanh moät caùch ñoät ngoät, trong xi lanh sinh ra chaân khoâng, döôùi taùc duïng cuûa ñoä chaân khoâng, daàu trong khoang troáng sau piston ñi qua caùc loã nhoû vaøo khoang troáng tröôùc piston neân hieän töôïng loït khí khoâng xaûy ra ôû heä thoáng phanh. 2. Xilanh con: Thaân ñöôïc ñuùc baèng gang, beân trong xilanh coù laép 2 piston vaø 2 baùt cao su, nhôø coù loø xo neân baùt cao su ñöôïc eùp chaët vôùi piston, ôû ñaàu coøn laïi cuûa piston coù caàn ñaåy tì vaøo caàn treân cuûa choát maù phanh, 2 ñaàu xilanh coù gaén baïc baèng cao su, daàu töø xi lanh chính qua raõnh döôùi ñi theo oáng daãn daàu coøn raõnh treân duøng ñeå xaû khoâng khí. 3. Xilanh chính loaïi hai doøng: Heä thoáng phanh thuûy löïc duøng xy lanh caùi kieåu piston ñôn deã gaây ra tai naïn, ñoù laø tröôøng hôïp moät xy lanh con trong nhöõng baùnh xe bò xì hay coù moät ñöôøng oáng cuûa baùnh xe sau hoaëc tröôùc bò vôõ, thì toaøn boä heä thoáng phanh maát aùp suaát, maát heát taùc duïng. Ñeå caûi tieán ngöôøi ta thieát keâ kieåu xy lanh caùi piston keùp. Hieän nay kieåu naøy ñöôïc trang bò roäng raõi cho heä thoáng phanh oâtoâ ñôøi môùi (hình 210). Trong xy lanh caùi coù hai piston vaø cuppen (4), (5) ñaët noái tieáp nhau. Moãi piston coù moät bình daàu phanh rieâng reõ. Loø xo xoaén (7) luoân luoân aán caùc piston veà vò trí buoâng baøn ñaïp phanh hoaøn toaøn. Boä piston cuppen thöù nhaát (5) bôm daàu phanh cho caùc xy lanh con hai baùnh xe tröôùc. Boä piston cuppen thöù hai (4) bôm daàu cho hai baùnh xe sau. Beân trong hai loã thoaùt ñöa daàu phanh ñeán caùc baùnh xe coù boá trí van lieân hôïp. Khi buoâng hoaøn toaøn baøn ñaïp phanh, caû hai boä piston trôû veà vò trí nghæ, phía tröôùc caùc piston ñaày aép daàu phanh, caùc loã buø ñöôïc môû (hình 211A).Luùc ta aán baøn ñaïp phanh, piston thöø nhaát tieán tôùi ñoùng kín loã buø cuûa noù, taïo aùp suaát bôm daàu phanh xuoáng hai baùnh xe tröôùc. Ñoàng thôøi noù taïo aùp suaát phía sau piston naøy tôùi bít loã buø cuûa noù vaø bôm daàu xuoáng hai baùnh xe sau (hình 211B). Hình 211C giôùi thieäu tröôøng hôïp oáng daàu cuûa caùc baùnh xe tröôùc bò vôõ, hai baùnh xe naøy bò maát taùc duïng phanh. Khi piston thöù nhaát chaïm vaøo ñuoâi piston thöù hai seõ ñaåy piston naøy tieán tôùi bôm daàu phanh xuoáng hai baùnh xe sau ñeå haõm xe nhö bình thöôøng. Neáu ñöôøng daàu cuûa hai baùnh xe sau bò vôõ nhö giôùi thieäu treân hình 211D thì hai baùnh xe tröôùc vaãn ñöôïc haõm toát nhö bình thöôøng. 4. Caùc loaïi van ñieàu chænh trong heä thoáng phanh: a/- Van phaân löôïng: Nhieàu oâtoâ trang bò 2 boä phanh ñóa phía tröôùc vaø hai boä phanh tambua phía sau coù theâm van phaân löôïng. Van naøy ñöôïc boá trí treân ñöôøng oáng daãn daàu phanh ñeán hai baùnh xe tröôùc nhö giôùi thieäu treân hình 229. Vì phanh ñóa taùc ñoäng nhanh hôn phanh tambua neân van phaân löôïng coù coâng duïng ñieàu chænh aùp suaát thuûy löïc sao cho phanh ñóa taùc ñoäng sau khi phanh tambua ñaõ taùc ñoäng. Vieäc naøy giuùp cho xe khoâng bò chuùi ñaàu vaø reâ ñít khi taùc ñoäng nheï vaøo baøn ñaïp phanh. Oâtoâ trang bò caùc boä phanh tambua hay caùc boä phanh ñóa cho caû hai baùnh xe tröôùc laãn hai baùnh xe sau seõ khoâng caàn theâm van phaân löôïng, vì cuøng moät loaïi thôøi gian taùc ñoäng phanh gioáng nhau. 2/- Van caân baèng: Van naøy ñöôïc trang bò treân heä thoáng phanh oâtoâ ñôøi môùi aùp duïng phanh ñóa cho hai baùnh xe tröôùc, phanh tambua cho hai baùnh xe sau (hình 229). Khi haõm xe ñoät xuaát, phaàn lôùn troïng löôïng cuûa oâtoâ doàn vaøo hai baùnh xe tröôùc neàn hai baùnh xe sau khoâng caàn aùp suaát taùc ñoäng phanh maïnh nhö ñoái vôùi hai baùnh xe tröôùc. Neáu taùc ñoäng löïc phanh baèng nhau thì hai baùnh xe sau seõ bò khoùa cöùng vaø maøi leâ treân maët ñöôøng. Van caân baèng khoâng gaây aûnh höôûng ñeán aùp suaát thuûy löïc taùc ñoäng phanh bình thöôøng. Tuy nhieân khi phanh maïnh ñoät xuaát, aùp suaát daàu phanh ñaït ñeán trò soá quy ñònh, goïi laø ñaït ñeán ñieåm chia (split point) van seõ töï ñoäng ñieàu chænh giaûm bôùt aùp suaát thuûy löïc taùc ñoäng vaøo hai baùnh xe sau. Neáu oâtoâ trang bò heä thoáng aâm thanh phaân chia aùp suaát thuûy löïc cheùo goùc thì phaûi coù hai van phaân löôïng moãi van cho moät baùnh xe phía sau. Tuøy theo caùch cheá taïo, van caàn baèng coù theå ñöôïc boá trí ôû loã thoaùt cuûa xy lanh caùi hay phoái hôïp thaønh van caân baèng keùp ñaët beân ngoaøi xy lanh caùi (hình 230). Moät soá oâtoâ taûi nheï ñöôïc trang bò van caûm bieán taûi hay caûm bieán chieàu cao phía sau xe. Neáu xe chôû naëng, phía sau xe bò seä thaáp xuoáng, van seõ phaân phoái aùp suaát thuûy löïc ñeán baùnh xe phía sau nhieàu hôn. 3/- Van toång hôïp (hình 231) Nhieàu oâtoâ duøng phanh ñóa phía tröôùc, phanh tambua phía sau, coù trang bò van toång hôïp. Van naøy goàm ba van boá trí chung trong moät voû : van coâng taéc baùo ñoäng giaûm aùp, van phaân löôïng vaø van caân baèng. IV. HEÄ THOÁNG PHANH ABS: Giôùi thieäu veà heä thoáng phanh ABS Chöùc naêng cuûa heä thoáng phanh thoâng thöôøng laø ñeå giaûm toác ñoä hay döøng xe baèng caùch söû duïng hai loaïi löïc caûn. Loaïi thöù nhaát laø löïc caûn giöõa maù phanh vaø ñóa phanh (hay giöõa maù phanh vaø troáng phanh) vaø loaïi thöù hai laø giöõa loáp vaø maët ñöôøng. Phanh coù theå ñieàu khieån oån ñònh neáu moái lieân heä giöõa löïc caûn trong heä thoáng phanh vaø löïc caûn giöõa loáp vaø maët ñöôøng xaûy ra. Keát quaû laø, neáu caùc baùnh xe tröôùc bò boù cöùng, noù seõ laøm cho xe khoâng laùi ñöôïc. Neáu caùc baùnh xe sau bò boù cöùng, do söï khaùc nhau giöõa heä soá ma saùt giöõa baùnh xe beân phaûi vaø baùnh xe beân traùi vôùi maët ñöôøng neân seõ laøm cho ñuoâi xe bò laïng. Sô ñoà chung heä thoáng phanh ABS Caùc boä phaän trong heä thoáng phanh ABS: ( Xe Toyota Celica) - Caûm bieán toác ñoä baùnh xe : Phaùt hieän toác ñoä goùc cuûa baùnh xe vaø göûi tín hieäu ñeán ABS ECU. - ABS ECU theo doõi tình traïng caùc baùnh xe baèng caùch tính toác ñoä baùnh xe töø toác ñoä goùc cuûa baùnh xe. - Khi phanh gaáp, ABS ECU ñieàu khieån caùc boä chaáp haønh ñeå cung caáp aùp suaát toái öu cho moãi xilanh phanh baùnh xe. - Cuïm ñieàu khieån thuûy löïc heä thoáng phanh hoaït ñoäng theo meänh leänh töø ECU taêng, giaûm hay giöõ nguyeân aùp suaát daàu khi caàn. Ñeå ñaûm baûo heä soá tröôït toát nhaát (10 ¸ 30%), traùnh boù cöùng baùnh xe. a)- Caûm bieán toác ñoä baùnh xe : + Caáu taïo : Toác ñoä cuûa OÂtoâ trong heä thoáng ABS söû duïng ôû 4 baùnh ñöôïc xaùc ñònh baèng moät caûm bieán ñöôïc giöõ coá ñònh vaø moät voøng raêng caûm bieán quay ôû moãi baùnh xe, soá löôïng raêng cuûa voøng raêng caûm bieán thay ñoåi theo kieåu xe. Moãi boä caûm bieán ñöôïc noái vôùi moâñun ñieän töû baèng moät boù daây ñieän. + Nguyeân lyù hoaït ñoäng : Khoái caûm bieán seõ laøm vieäc theo nguyeân taéc caûm öùng ñieän töø. Boä caûm bieán giöõ coá ñònh chöùa nam chaâm vónh cöûu vaø cuoän daây caûm öùng. Khi voøng raêng quay ngang qua boä caûm bieán giöõ coá ñònh noù seõ taïo ra moät taàn soá ñieän aùp xoay chieàu vaø cöôøng ñoä doøng ñieän tyû leä moät caùch tröïc tieáp vôùi toác ñoä baùnh xe. Tín hieäu naøy ñöôïc gôûi ñeán khoái ñieän töû, moâñun ñieän töû naøy seõ xöû lyù noù ñeå xaùc ñònh toác ñoä quay cuûa baùnh xe. Caùc boä caûm bieán thay ñoåi theo kieåu xe coù theå ñieàu chænh ñöôïc hoaëc khoâng ñieàu chænh ñöôïc khe hôû ñieàu chænh giöõa ñaàu boä caûm bieán vaø caùc raêng cuûa voøng caûm bieán. Hình: Boä caûm bieán ôû baùnh xe goàm voøng raêng caûm bieán vaø moät caûm bieán namchaâm vónh cöûu. Vieäc ngaét töø tröôøng nam chaâm caûm bieán bôûi caùc raêng seõ taïo ra tín hieäu ñieän aùp dao ñoäng. b)- Caûm bieán giaûm toác : (chæ coù ôû moät vaøi kieåu xe) Vieäc söû duïng caûm bieán giaûm toác cho pheùp ABS ECU ño tröïc tieáp söï giaûm toác cuûa xe trong quaù trình phanh. Vì vaäy, noù cho pheùp bieát roõ hôn traïng thaùi cuûa maët ñöôøng. Keát quaû laø möùc ñoä chính xaùc khi phanh ñöôïc caûi thieän ñeå traùnh cho caùc baùnh xe khoâng bò boù cöùng. Caûm bieán giaûm toác ñoä coøn goïi laø “caûm bieán G”. + Caáu taïo : Caûm bieán giaûm toác ñoä bao goàm hai caäp ñeøn LED (diod phaùt quang) vaø phototransistor (transitor quang), moät ñóa xeû raõnh vaø moät maïch bieán ñoåi tín heäu. Caûm bieán giaûm toác ñoä nhaän bieát möùc ñoä giaûm toác ñoä cuûa baùnh xe vaø göûi caùc tín hieäu veà ABS ECU. ECU duøng nhöõng tín hieäu naøy ñeå xaùc ñònh chính xaùc tình traïng maët ñöôøng vaø thöïc hieän caùc bieän phaùp ñieàu khieån thích hôïp. + Hoaït ñoäng : Khi möùc ñoä giaûm toác ñoä cuûa baùnh xe thay ñoåi, ñóa xeû raõnh laéc theo chieàu doïc xe töông öùng vôùi möùc giaûm toác ñoä. Caùc raõnh treân ñóa caét aùnh saùng töø ñeøn LED ñeán phototransistor, vaø laøm cho phototransistor ñoùng, môû. Ngöôøi ta söû duïng hai caäp ñeøn LED vaø phototransistor. Toå hôïp taïo bôûi caùc phototransistor naøy taét vaø baät, chia möùc ñoä giaûm toác thaønh boán möùc vaø göûi veà ABS ECU döôùi daïng tín hieäu. c)- Boä chaáp haønh ABS : Boä chaáp haønh ABS caáp hay ngaét aùp suaát daàu töø xilanh chính ñeán moãi xilanh theo tín hieäu töø ECU ñeå ñieàu khieån toác ñoä baùnh xe. Coù nhieàu kieåu boä chaáp haønh ABS. * Kieåu ñieàu khieån taát caû caùc baùnh : - Nguoàn laø bôm trôï löïc laùi ® van ñieän hai vò trí. - Nguoàn laø moät moâtô rieâng ® van ñieän hai vò trí. ® van ñieän ba vò trí. + Caáu taïo : Coù theå chia boä chaáp haønh theo chöùc naêng thaønh 2 cuïm : Cuïm 1 : - Van ñieän 3 vò trí (cuïm ñieàu khieån). - Chöùc naêng : Trong quaù trình hoaït ñoäng cuûa heä thoáng ABS, ABS ECU löïa choïn moät trong 3 cheá ñoä (taêng aùp, giaûm aùp vaø giöõ aùp) tuøy theo tín hieäu töø ABS ECU. Cuïm 2 : - Bình chöùa vaø bôm (cuïm giaûm aùp). - Chöùc naêng : Khi aùp suaát giaûm, daàu phanh hoài veà töø caùc xilanh baùnh xe vaø noù ñöôïc ñöa ñeán xilanh chính nhôø bôm vaø vaøo bình daàu boä chaáp haønh. Ñaây laø bôm kieåu piston ñöôïc daãn ñoäng baèng moâtô. + Hoaït ñoäng cuûa boä chaáp haønh : * Cheá ñoä phanh bình thöôøng: (ABS khoâng hoaït ñoäng). ABS khoâng hoaït ñoäng trong quaù trình phanh bình thöôøng vaø ABS ECU khoâng gôûi doøng ñeán cuoän daây cuûa van ñieän. Do ñoù, van ba vò trí aán xuoáng bôûi loø xo hoài vò vaø cöûa “A” vaãn môû trong khi cöûa “B” vaãn ñoùng, moâtô bôm khoâng hoaït ñoäng. Khi ñaïp phanh, aùp suaát daàu trong xilanh phanh chính taêng, daàu phanh chaûy töø cöûa “A” ñeán cöûa “C” trong van ñieän ba vò trí roài tôùi xilanh baùnh xe. Daàu phanh khoâng vaøo ñöôïc bôm bôûi van moät chieàu soá 1 gaàn trong maïch bôm. Khi nhaû phanh, daàu phanh hoài töø xilanh baùnh xe veà xilanh chính qua cöûa “C” ñeán cöûa “A” vaø van moät chieàu soá 3 trong van ñieän 3 vò trí. * Cheá ñoä phanh khaån caáp: (ABS hoaït ñoäng) : Neáu coù baát cöù baùnh xe naøo gaàn bò boù cöùng khi phanh gaáp, boä chaáp haønh ABS ñieàu khieån aùp suaát daàu phanh taùc duïng leân xilanh baùnh xe khoâng bò boù cöùng. * Cheá ñoä giaûm aùp suaát phanh : Khi moät baùnh xe gaàn bò boù cöùng, ECU gôûi doøng ñieän (5A) ñeán cuoän daây cuûa van ñieän, laøm sinh ra moät löïc töø maïch. Van ba vò trí chuyeån ñoäng leân phía treân cöûa “A” ñoùng trong khi cöûa “B” môû. Keát quaû laø daàu phanh töø xilanh baùnh xe qua cöûa “C” tôùi cöûa “B” trong van ñieän ba vò trí vaø chaûy veà bình daàu. Cuøng luùc ñoù, moâtô hoaït ñoäng nhôø tín hieäu töø ECU, daàu phanh ñöôïc hoài traû veà xilanh phanh chính töø bình chöùa. Maët khaùc, cöûa “A” ñoùng khoâng cho daàu phanh töø xilanh chính vaøo van ñieän ba vò trí vaø van moät chieàu soá 1 vaø soá 3. Do ñoù aùp suaát daàu trong xilanh baùnh xe giaûm, ngaên khoâng cho baùnh xe bò boù cöùng. Möùc ñoä giaûm aùp suaát daàu ñöôïc ñieàu chænh baèng caùch laäp laïi caùc cheá ñoä “giaûm aùp suaát” vaø “coá ñònh aùp suaát”. * Cheá ñoä coá ñònh aùp suaát phanh : Khi aùp suaát beân trong xilanh baùnh xe giaûm hay taêng, caûm bieán toác ñoä göûi tín hieäu baùo raèng toác ñoä baùnh xe ñaït ñeán giaù trò mong muoán, ECU caáp doøng ñieän 2A ñeán cuoän daây cuûa van ñieän ñeå giöõ aùp suaát trong xilanh baùnh xe khoâng ñoåi. Khi doøng ñieän caáp cho cuoän daây cuûa van bò giaûm töø 5A (ôû cheá ñoä giaûm aùp suaát phanh) xuoáng coøn 2A (ôû cheá ñoä coá ñònh aùp suaát phanh), löïc ñieän töø sinh ra trong cuoän daây cuõng giaûm. Van ñieän ba vò trí dòch chuyeån xuoáng vò trí giöõa nhôø löïc cuûa loø xo hoài vò laøm ñoùng cöûa “B”. * Cheá ñoä taêng aùp suaát phanh : Khi caàn taêng aùp suaát trong xilanh baùnh xe ñeå taïo löïc phanh lôùn, ECU ngaét doøng ñieän caáp cho cuoän daây van ñieän. Vì vaäy cöûa “A” cuûa van ñieän ba vò trí môû, vaø cöûa “B” ñoùng. Noù cho pheùp daàu trong xilanh phanh chính chaûy qua cöûa “C” trong van ñieän ba vò trí ñeán xilanh baùnh xe. Möùc ñoä taêng aùp daàu ñöôïc ñieàu khieån nhôø laëp laïi caùc cheá ñoä “Taêng aùp suaát” vaø “Coá ñònh aùp suaát” Moâtô bôm vaãn hoaït ñoäng. d)- Toå hôïp ñieàu khieån ñieän töû ECU (Electronic Control Unit) : Treân cô sôû nhaän nhöõng tín hieäu töø caùc boä caûm bieán toác ñoä cuûa baùnh xe ABS ECU bieát ñöôïc toác ñoä goùc cuûa caùc baùnh xe cuõng nhö toác ñoä cuûa xe. Trong phi phanh maëc duø toác ñoä goùc cuûa baùnh xe giaûm, möùc ñoä giaûm toác seõ thay ñoåi phuï thuoäc vaøo caû toác ñoä xe khi phanh vaø tình traïng maët ñöôøng nhö nhöïa asphalt khoâ, maët ñöôøng öôùt hoaëc ñoùng baêng... Noùi caùch khaùc, ECU ñaùnh giaù ñöôïc möùc ñoä tröôït giöõa caùc baùnh xe vaø maët ñöôøng do söï thay ñoåi toác ñoä goùc cuûa caùc baùnh xe khi phanh vaø ñieàu khieån boä chaáp haønh ABS ñeå cung caáp aùp suaát daàu toái öu ñeán caùc xilanh baùnh xe nhaèm ñieàu khieån toát nhaát toác ñoä caùc baùnh xe. ABS ECU cuõng bao goàm chöùc naêng kieåm tra ban ñaàu, chöùc naêng kieåm tra phaân tích chaån ñoaùn, chöùc naêng baûo veä an toaøn khi coù söï coá, chöùc naêng ñieàu khieån caùc rôle, chöùc naêng kieåm tra caûm bieán. + Sô ñoà maïch ñieän heä thoáng ABS : + Chöùc naêng ñieàu tieát toác ñoä baùnh xe : ECU lieân tuïc nhaän ñöôïc caùc tín hieäu toác ñoä baùnh xe töø boán caûm bieán toác ñoä vaø noù phaân tích toác ñoä baùnh xe baèng caùc tính toaùn toác ñoä vaø söï giaûm toác cuûa moãi baùnh xe. Khi ñaïp phanh boä ñieàu khieån ñieän töû ñöôïc leänh töø “Coâng taéc ñeøn thaéng”, nhaän tín hieäu toác ñoä cuûa caû 4 baùnh xe, ra leänh cho boä chaáp haønh ABS (boä phaân löôïng aùp suaát ) phaân phoái aùp suaát daàu thaéng theo ñònh löôïng khaùc nhau cho töøng oáng thaéng ôû moãi baùnh xe. Moãi baùnh xe nhaän moät aùp suaát daàu thaéng cao hay thaáp tuøy yù theo toác ñoä voøng cuûa baùnh xe ñoù. Baùnh xe quay nhanh thì phaûi thaéng maïnh vôùi aùp suaát cao, baùnh xe quay chaäm thì thaéng nheï vôùi aùp suaát thaáp hôn, ñeå quaân bình 4 baùnh phaûi cuøng moät toác ñoä vaø khi 4 baùnh xe ñöùng haún thì trong moãi giaây caû 4 baùnh ñeàâu ñöôïc thaéng ñöùng roài nhaû nhieàu laàn, ñoäng taùc naøy nhaèm khoâng cho xe tröôït treân maët ñöôøng. + Chöùc naêng ñieàu khieån caùc rôle : Ñieàu khieån rôle van ñieän : ECU baät rôle cuûa van ñieän khi taát caû caùc ñieàu kieän sau ñeàu thoûa maõn : - Khoùa ñieän baät. - Chöùc naêng kieåm tra ban ñaàu (noù hoaït ñoäng ngay laäp töùc sau khi khoùa ñieän baät) ñaõ hoaøn thaønh. - Khoâng tìm thaáy hö hoûng trong quaù trình chaån ñoaùn. ECU taét rôle van ñieän neáu moät trong caùc ñieàu kieän treân khoâng ñöôïc thoûa maõn. Ñieàu khieån rôle moâtô bôm : ECU baät rôle moâtô khi taát caû caùc ñieàu kieän sau ñeàu thoûa maõn : - ABS ñang hoaït ñoäng hay chöùc naêng kieåm tra ban ñaàu ñang ñöôïc thöïc hieän. - Rôle van ñieän baät. ECU taét rôle moâtô bôm neáu baát kyø ñieàu kieän naøo ôû treân khoâng thoûa maõn. Chöùc naêng kieåm tra ban ñaàu : ABS ECU kích hoaït van ñieän vaø moâtô bôm theo thöù töï ñeå kieåm tra heä thoáng ñieän cuûa ABS. Chöùc naêng naøy hoaït ñoäng khi toác ñoä xe lôùn hôn 6km/h vôùi ñeøn phanh taét. Noù chæ hoaït ñoäng moät laàn sau moãi laàn baät khoùa ñieän. * Löu yù : Chöùc naêng kieåm tra ban ñaàu bao goàm nhöõng muïc ñöôïc tieán haønh sau khi xe khôûi haønh nhö ñöôïc moâ taû nhö treân hay nhöõng muïc ñöôïc tieán haønh vaøi giaây sau khoùa ñieän baät. + Chöùc naêng kieåm tra phaân tích chaån ñoaùn : Khi coâng taéc heä thoáng ñaùnh löûa ñöôïc môû leân, boä ñieàu khieån seõ vaän haønh vieäc kieåm tra chöùc naêng ôû caùc boä phaän logic, caùc maïch ñieän choáng keït thaéng vaø caùc thieát bò. Neáu coù baát kyø söï coá naøo hoaëc söï phaùt hieän naøo ñöôïc ghi nhaän, boä ñieàu khieån seõ voâ hieäu hoùa heä thoáng ABS vaø seõ baät saùng ñeøn caûnh baùo ôû nhoùm khí cuï ño. Boä ñieàu khieån cuõng coù moät chöông trình chuaån loãi maø coù theå ñöôïc kích hoaït baèng vieäc noái moät boä kieåm tra ñaëc bieät vaøo heä thoáng hoaëc laø baèng vieäc tieáp ñaát ñaàu noái chuaån loãi ñeå truy tìm nhöõng maõ loãi ñöôïc löu tröõ baèng vieäc nhaáp nhaùy ñeøn bieåu thò choáng keït thaéng. Neáu heä thoáng bò voâ hieäu hoùa bôûi söï coá ñeøn bieåu thò choáng keït thaéng seõ baät saùng. Ñeå xaùc ñònh nguyeân nhaân hö hoûng, boä ñieàu khieån phaûi ñöôïc thaùo ra khoûi heä thoáng vaø ñöôïc keát noái vôùi boä kieåm tra ABS vôùi maøn hình VFD, söû duïng vôùi baûng ngaét. Khi boä kieåm tra ñöôïc baät môû, noù seõ ñöa vaøo kieåm tra traïng thaùi caùc ñöôøng daãn nhaäp sau ñoù thöïc hieän kieåm tra lieân tuïc caùc boä caûm bieán ôû baùnh xe. Khi söï coá ñöôïc xaùc ñònh noù seõ ñöôïc hieån trò treân maøn hình ôû boä kieåm tra. Nhöõng loãi ôû boä kieåm tra ñöôïc söû duïng ñeå choïn bieåu ñoà chaån ñoaùn caàn thieát. Khi boä vi xöû lyù xaùc ñònh coù moät vaán ñeà baát thöôøng trong heä thoáng, noù coù theå taïo ra moät maõ chuaån loãi ñeå coù theå truy tìm loãi ñoù. + Chöùc naêng kieåm tra caûm bieán : Beân caïnh chöùc naêng chaån ñoaùn, ABS ECU cuõng bao goàm chöùc naêng kieåm tra caûm bieán toác ñoä (noù chaån ñoaùn tính naêng cuûa caùc caûm bieán toác ñoä vaø roâto). Moät vaøi kieåu xe cuõng bao goàm chöùc naêng kieåm tra caûm bieán giaûm toác ñoä ñeå chaån ñoaùn caûm bieán giaûm toác. Chöùc naêng kieåm tra caûm bieán toác ñoä : - Kieåm tra ñieän aùp ra cuûa taát caû caùc caûm bieán. - Kieåm tra dao ñoäng ñieän aùp ra cuûa taát caû caùc caûm bieán. Chöùc naêng kieåm tra caûm bieán giaûm toác : (chæ caûm bieán giaûm toác kieåu phototransistor). - Kieåm tra ñieän aùp ra cuûa caûm bieán giaûm toác. - Kieåm tra hoaït ñoäng ñóa xeû raõnh. + Chöùc naêng baûo veä an toaøn khi coù söï coá : Khi oâtoâ ñang chuyeån ñoäng, moãi boä vi xöû lyù seõ nhaän ñöôïc nhöõng tín hieäu ôû boä caûm bieán baùnh xe. Nhöõng tín hieäu naøy ñöôïc söû duïng ñeå tính toaùn ñoác ñoä baùnh xe rieâng bieät, söï gia toác vaø trò soá tröôït cuûa moãi baùnh xe. Neáu döõ lieäu nhaäp vaøo rôi vaøo trong giôùi haïn qui ñònh caùc boä vi xöû lyù seõ so saùnh vôùi söï phaân tích döõ lieäu cuûa chuùng. Neáu chuùng ñoàng yù tín hieäu choáng keït thaéng seõ ñöôïc göûi ñeán van solenoid thích hôïp trong khoái thuûy löïc ñeå baét ñaàu vieäc taïo xung aùp löïc thaéng trong maïch ñieän ñoù. Neáu döõ lieäu nhaäp vaøo khoâng naèm trong giôùi haïn quy ñònh ôû chöông trình cuûa boä vi xöû lyù hay laø söï phoái kieåm phaân tích khaùc nhau, chöùc naêng choác keït thaéng ngay laäp töùc bò voâ hieäu hoùa vaø thoâng baùo ñeán cho ngöôøi laùi xe. Vieäc voâ hieäu hoùa chöùc naêng choáng keït thaéng seõ khoâng aûnh höôûng ñeán söï hoaït ñoäng cuûa heä thoáng thaéng thöôøng. Neáu taát caû 4 boä caûm bieán ñeàu khoâng hoaït ñoäng hoaëc laø nhöõng tín hieäu cuûa noù khoâng ñeán ñöôïc boä ñieàu khieån do moät vaøi lyù do naøo khaùc, boä ñieàu khieån seõ khoâng coù phöông tieän ñeå caûm nhaän ñöôïc laø oâtoâ ñang di chuyeån. Khi ñoù boä ñieàu khieån seõ nghó raèng oâtoâ ñang ôû traïng thaùi khoâng hoaït ñoäng, chöùc naêng choáng keït thaéng seõ bò voâ hieäu hoùa maø khoâng coù vieäc baäc saùng ñeøn chæ baùo. Caáu hình maõ loãi söû duïng ôû heä thoáng ABS cuûa Toyota treân oâtoâ hieäu Celica. Caâu hoûi oân taäp: - Caâu 1: Neâu coâng duïng, phaân loaïi, yeâu caàu cuûa heä thoáng phanh duøng treân oâtoâ? - Caâu 2: Haõy phaân tích keát caáu heä thoáng phanh ? - Caâu 3: Trình baøy keát caáu vaø hoaït ñoäng cuûa heä thoáng phanh daãn ñoäng baèng thuûy löïc ? - Caâu 4: Trình baøy keát caáu vaø hoaït ñoäng cuûa heä thoáng phanh trôï löïc baèng khí neùn ? - Caâu 5: Trình baøy keát caáu vaø hoaït ñoäng cuûa heä thoáng phanh trôï löïc baèng khí neùn-thuûy löïc ? - Caâu 6: Trình baøy keát caáu vaø hoaït ñoäng cuûa heä thoáng phanh trôï löïc baèng chaân khoâng-thuûy löïc ? - Caâu 5: Trình baøy keát caáu vaø hoaït ñoäng cuûa heä thoáng phanh ABS ? CHÖÔNG IV HEÄ THOÁNG CHUYEÅN ÑOÄNG BAØI 1: KHUNG XE VAØ THAÂN XE Muïc tieâu: Sau khi hoïc baøi naøy, hoïc vieân coù khaû naêng: Hieåu roõ ñöôïc coâng duïng, phaân loaïi cuûa khung xe. Phaân tích ñöôïc keát caáu cuûa caùc kieåu khung xe thöôøng duøng treân oâtoâ. I. COÂNG DUÏNG – PHAÂN LOAÏI KHUNG XE : 1/- Coâng duïng : Khung xe coù nhieäm vuï xaây döïng ñöôïc moät caáu truùc beàn vöõng cho thaân xe bao goàm caùc vaáu vôùi giaù ñôõ an toaøn ñeå baét chaët heä thoáng treo xe vaø heä thoáng giaûm xoùc. 2/- Phaân loaïi : Nhieàu kieåu khung oâ toâ ñaõ ñöôïc thieát keá vaø cho ra ñôøi. Tuy nhieân phoå bieán nhaát laø hai kieåu khung sau ñaây: - Kieåu khung theùp thieát keá rôøi khoûi thaân : Thaân xe ñöôïc baét chaët nhieàu ñieåm vaøo khung xe. - Kieåu thaân – khung lieàn khoái : coù khung vaø thaân xe ñöôïc keát caáu haøn dính vaøo nhau thaønh moät khoái. II. THAÂN –KHUNG XE LIEÀN KHOÁI: Trong kieåu caáu truùc naøy, nhieàu vò trí khaùc nhau treân thaân xe ñöôïc gia coá vöõng chaéc laøm taêng theâm tính beàn vöõng cuûa toaøn boä thaân xe. Caùc vò trí naøy ñöôïc haøn dính vaøo nhau. Ngoaøi ra quanh thaân xe coøn coù nhieàu vaáu vaø giaù ñôõ ñeå gaù heä thoáng treo xe. Moät soá nhaø thieát keá oâ toâ ñaõ thieát keá loaïi thaân xe coù moät phaàn khung. Treân loaïi naøy moät ñoaïn khung ñöôïc haøn vaøo ñaàu theân ñeå laøm nôi gaén ñoäng cô, ñoaïn khung phía sau laøm nôi gaén heä thoáng treo xe vaø giaûm xoùc. (Hình 5 giôùi thieäu loaïi naøy cuûa haõng Chrysler). Ñoaïn khung nôi ñaàu vaø ñuoâi xe keát caáu baèng theùp tieát dieän hình hoäp ñöôïc haøn cöùng vaøo thaân laøm taêng theâm tính beàn bæ cuûa caáu truùc thaân xe. Vôùi kieåu thieât keá naøy ngöôøi ta khoâng caàn phaûi coù moät khung xe daøi chaïy doïc töø tröôùc ra sau. III. LOAÏI KHUNG XE THÖÔØNG DUØNG : Ñaây laø loaïi caáu truùc rôøi giöõa khung vaø thaân xe. Thaân xe ñöôïc gaén leân khung baèng buloong qua trung gian laø caùc ñeäm cao su nhaèm giaûm chaán ñoäng rung. Khung xe phaûi ñöôïc keát caáu thaät beàn vöõng vì noù phaûi gaùnh chòu toaøn boä taûi troïng naâng ñôõ heä thoáng treo xe, ñoäng cô, heä thoáng truyeàn ñoäng vaø thaân xe cuøng vôùi haønh khaùch, haøng hoùa. Khung xe ñöôïc caáu truùc baèng hai thanh ñaø doïc goaïi laø daàm doïc. Caùc daàm naøy ñöôïc gia coá vöõng chaéc nhôø caùc daàm ngang. Daàm doïc vaø daàm ngang cuûa khung xe ñöôïc cheá taïo baèng theùp laù daøy tieát dieän hình maùng chöõ U – (channel), hình hoäp (Boxed channel) vaø hình hoäp chöõ U (Boxed U – channel). Hình 6 A, B, C giôùi thieäu ba loaïi tieát dieän naøy cuûa caáu truùc khung xe. Tieát dieän hoäp ñöôïc caáu taïo baèng hai maùng U haøn chuïp vaøo nhau (hình 6B). Tieát dieän hình hoäp chöõ U goàm moät maùng U gaén chaët vaøo taám toân nhôø kyõ thuaät taùn riveâ nguoäi (cold riveted). Taùn riveâ nguoäi coù nghóa laø khoâng nung noùng ñoû riveâ tröôùc khi taùn. Nhôø vaäy traùnh ñöôïc söï co ruùt cuûa riveâ khi nguoäi laøm dòch chuyeån hai chi tieát caàn ñính coá ñònh vaøo nhau. Hình 7 A, B, C trình baøy maët nhìn beân hoâng vaø nhìn töø treân xuoáng cuûa moät soá khung xe phoå bieán cho oâ toâ ngaøy nay. Trong soá naøy, kieåu khung xe daïng chöõ nhaät kheùp kín (Perimeter frame) laø kieåu thieát keá ñöôïc öa chuïong nhaát. Hình nhìn beân hoâng cho thaáy phaàn ñaàu vaø ñuoâi khung xe ñöôïc uoán cong leân laøm nôi gaén caàu truyeàn ñoäng chính, nhíp xe vaø heä thoáng treo xe phía tröôùc. Caâu hoûi oân taäp: - Caâu 1: Neâu coâng duïng, phaân loaïi cuûa khung xe duøng treân oâtoâ? - Caâu 2: Haõy phaân tích keát caáu cuûa caùc kieåu khung xe duøng treân oâtoâ ? BAØI 2: HEÄ THOÁNG TREO Muïc tieâu: Sau khi hoïc baøi naøy, hoïc vieân coù khaû naêng: Hieåu roõ ñöôïc coâng duïng, phaân loaïi, yeâu caàu cuûa heä thoáng treo. Phaân tích ñöôïc keát caáu cuûa heä thoáng treo thöôøng duøng treân oâtoâ. Naém vöõng ñöôïc ñaëc ñieåm vaø sô ñoà cuûa heä thoáng treo ñieän töû trang bò treân oâtoâ. I. COÂNG DUÏNG, PHAÂN LOAÏI, YEÂU CAÀU: 1. Coâng duïng: Heä thoáng treo duøng ñeå noái ñaøn hoài giöõa khung vôùi heä thoáng chuyeån ñoäng. Nhieäm vuï chuû yeáu cuûa heä thoáng treo laø giaûm va ñaäp sinh ra khi oâtoâ chuyeån ñoäng, laøm eâm dòu khi qua caùc maët ñöôøng goà gheà khoâng baèng phaúng. 2. Phaân loaïi: - Theo boä phaän höôùng chia ra caùc loaïi: - Heä thoáng treo phuï thuoäc. - Heä thoáng treo ñoäc laäp. - Theo phaàn töû ñaøn hoài chia ra caùc loaïi: - Loaïi nhíp. - Loaïi loø xo. - Loaïi thanh xoaén. - Loaïi cao su. - Loaïi hôi. - Loaïi thuyû khí. - Loaïi lieân hôïp. 3. Yeâu caàu: Heä thoáng treo phaûi ñaûm baûo caùc yeâu caàu sau ñaây: - Coù taàn soá dao ñoäng rieâng cuûa voû thích hôïp, taàn soá dao ñoäng naøy ñöôïc xaùc ñònh baèng ñoä voõng tónh ft. - Coù ñoä voõng ñoäng fñ ñuû ñeå cho khoâng sinh ra va ñaäp treân caùc truï ñôõ cao su. - Coù ñoä daäp taét dao ñoäng cuûa voû vaø baùnh xe thích hôïp. - Khi quay voøng hoaëc khi phanh thì voû oâtoâ khoâng bò nghieâng. - Ñaûm baûo cho chieàu roäng cô sôû vaø goùc ñaët caùc truïc ñöùng cuûa baùnh daãn höôùng khoâng ñoåi. - Ñaûm baûo söï töông öùng giöõa ñoäng hoïc caùc baùnh xe vaø ñoäng hoïc cuûa truyeàn ñoäng laùi. II. PHAÂN TÍCH KEÁT CAÁU HEÄ THOÁNG TREO: - ÔÛ oâtoâ söû duïng heä thoáng treo phuï thuoäc vaø heä thoáng treo ñoäc laäp. Heä thoáng treo phuï thuoäc ñöôïc söû duïng nhieàu ôû oâtoâ taûi, haønh khaùch vaø moät soá oâtoâ du lòch. Coøn ôû heä thoáng treo ñoäc laäp ñöôïc söû duïng khaù nhieàu ôû oâtoâ du kòch vaø moät soá oâtoâ taûi. - Öu ñieåm cuûa heä thoáng treo phuï thuoäc laø ñôn giaûn veà keát caáu, trong khi ñoù vaãn ñaûm baûo ñöôïc yeâu caàu caàn thieát cuûa oâtoâ nhaát laø nhöõng oâtoâ coù toác ñoä lôùn. Khuyeát ñieåm laø toán nhieàu theùp vaø thôøi gian phuïc vuï ít. - Heä thoáng treo ñoäc laäp coù öu ñieåm chuû yeáu laø taêng ñöôïc khaù nhieàu tính eâm dòu cuûa oâtoâ khi chuyeån ñoäng ôû caùc ñieàu kieän ñöôøng saù khaùc nhau, nhöng coøn nhöôïc ñieåm laø keát caáu phöùc taïp, vì theá noù ñöôïc söû duïng nhieàu ôû oâtoâ chuyeån ñoäng toác ñoä lôùn. - Heä thoáng treo goàm 3 phaàn chính: Boä phaän höôùng, boä phaän ñaøn hoài vaø boä phaän giaûm chaán. 1. Boä phaän höôùng: - Boä phaän höôùng duøng ñeå xaùc ñònh ñoäng hoïc vaø tính chaát dòch chuyeån cuûa caùc baùnh xe töông ñoái vôùi khung hay voû oâtoâ vaø duøng ñeå truyeàn löïc doïc (löïc keùo hoaëc löïc phanh), löïc ngang cuõng nhö caùc moment phaûn löïc. - ÔÛ heä thoáng treo phuï thuoäc nhíp vöøa laøm nhieâïm vuï boä phaän ñaøn hoài vöøa laøm nhieäm vuï boä phaän höôùng. - ÔÛ heä thoáng treo ñoäc laäp boä phaän höôùng ñöôïc laøm rieâng leû. Yeâu caàu laø phaûi ñaûm baûo vò trí baùnh xe khi oâtoâ chuyeån ñoäng thì söï dòch chuyeån cuûa baùnh xe seõ khoâng laøm thay ñoåi chieàu roäng vaø chieàu daøi cô sôû oâtoâ. - ÔÛ heä thoáng treo phuï thuoäc, khi caùc baùnh xe daãn höôùng ñöôïc noái vôùi nhau bôûi daàm caàu lieàn thì khoâng theå ñaûm baûo ñuùng ñoäng hoïc cuûa caùc baùnh xe. Cuõng caàn chuù yù raèng khoâng phaûi taát caû heä thoáng treo ñoäc laäp ñieàu coù ñoäng hoïc ñuùng cuûa caùc baùnh xe daãn höôùng. Boä phaän höôùng ôû heä thoáng treo ñoäc laäp coù caùc daïng sau ñaây: * Boä phaän höôùng coù 1 ñoøn. * Boä phaän höôùng hình bình haønh coù hai ñoøn ngang baèng nhau. * Boä phaän höôùng hình thang coù hai ñoøn ngang khoâng baèng nhau. - Caùc oâtoâ du lòch hieän nay, chieàu roäng cô söû cho pheùp thay ñoåi töø 45mm treân moãi baùnh xe ñeå khoâng laøm tröôït baùnh xe treân maët töïa () 2. Boä phaän ñaøn hoài: - Boä phaän ñaøn hoài duøng ñeå truyeàn chuû yeáu caùc löïc thaúng ñöùng vaø ñeå giaûm taûi troïng khi oâtoâ chuyeån ñoäng treân ñöôøng khoâng baèng phaúng vaø ñaûm baûo ñoä eâm dòu caàn thieát. Boä phaän ñaøn hoài coù theå laø: nhíp, loø xo, thanh xoaén, cao su, thuyû khí, lieân hôïp… a). Nhíp: - Nhíp ñöôïc söû duïng khaù nhieàu ôû oâtoâ taûi, haønh khaùch vaø du lòch vôùi daàm caàu lieàn. - Keát caáu cuûa nhíp goàm nhieàu laù nhíp gheùp laïi. Caùc laù nhíp naøy ñöôïc gheùp laïi vôùi nhau baèng boulon trung taâm. Caùc laù nhíp coù theå dòch chuyeån töông ñoái vôùi nhau theo chieàu doïc. Do ñoù khi nhíp bieán daïng seõ sinh ra söï ma saùt laøm giaûm caùc dao ñoäng khi oâtoâ chuyeån ñoäng. - Trong tröôøng hôïp taûi troïng taùc duïng leân caàu coù theå thay ñoåi ñoät ngoät nhö ôû caàu sau cuûa oâtoâ taûi ngöôøi ta boá trí nhíp ñoâi, goàm nhíp chính vaø nhíp phuï. Khi khoâng chôû haøng thì nhíp chính laøm vieäc, coøn khi coù taûi troïng theâm thì nhíp phuï laøm vieäc. Söû duïng nhíp ñoâi seõ laøm cho heä thoáng treo coù ñoä eâm dòu toát hôn. - Nhíp phuï coù theå ñaët treân hoaëc döôùi nhíp chính tuyø theo vò trí cuûa caàu vaø khung, kích thöôùc cuûa nhíp vaø bieán daïng yeâu caàu cuûa nhíp. - Khi boá trí nhíp doïc thì laù treân cuøng cuûa nhíp seõ laøm vieäc naëng hôn vì ngoaøi nhieäm vuï ñaøn hoài coøn truyeàn löïc ñaåy vaø phanh. b). Loø xo: - Loø xo truï ñöôïc duøng nhieàu ôû oâtoâ du lòch vôi heä thoáng treo ñoäc laäp. Loø xo truï coù öu ñieåm laø keát caáu ñôn giaûn, kích thöôùc goïn gaøng nhaát laø khi boá trí giaûm chaán naèm loàng trong loø xo. c). Thanh xoaén: - Thanh xoaén ñöôïc duøng ôû moät soá oâtoâ du lòch keát caáu ñôn giaûn nhöng boá trí khoù khaên vì coù chieàu daøi khaù lôùn. d). Loaïi khí (hôi): - Loaïi khí ñöôïc söû duïng toát ôû caùc loaïi oâtoâ coù troïng löôïng ñöôïc treo thay ñoåi khaù lôùn nhö oâtoâ taûi, oâtoâ khaùch, ñoaøn xe. - Boä phaän ñaøn hoài loaïi khí coù caáu taïo theo kieåu hình cao su, trong ñoù coù chöùa khí neùn. e). Thuyû khí: - Boä phaän ñaøn hoài thuyû khí coù söï keát hôïp giöõa chaát loûng vaø khí, ôû ñaây aùp suaát cuûa khí ñöôïc truyeàn qua chaát loûng seõ tieán haønh daäp taét dao ñoäng. Vì theá boä phaän ñaøn hoài thuyû khí seõ laøm luoân nhieän vuï giaûm chaán. 3. Boä phaän giaûm chaán: Cuøng vôùi söï ma saùt cuûa heä thoáng treo (goàm coù ma saùt giöõa caùc laù nhíp vaø caùc khôùp noái) seõ sinh ra löïc caûn cuûa oâtoâ vaø chuyeån cô naêng cuûa dao ñoäng thaønh nhieät naêng. Boä giaûm chaán coù hai loaïi thoâng duïng: loaïi ñoøn, loaïi oáng. a). Boä giaûm chaán ñoøn: Chuù yù: Caùc ñöôøng daàu raát nhoû gaây neân ma saùt do ñoù taïo neân hieän töôïng giaûm chaán. b). Boä giaûm chaán oáng: Nguyeân lyù laøm vieäc cuûa boä phaän giaûm chaán döïa treân nguyeân taéc chuyeån dòch chaát loûng töø buoàng naøy sang buoàng khaùc qua caùc van tieát löu nhoû. Khi chaát loûng ñi qua caùc van tieát löu ñoù seõ sinh ra söùc caûn lôùn cuûa doøng chaát loûng. Do ñoù daäp taét ñöôïc chaán ñoäng cuûa oâtoâ khi chuyeån ñoäng. III. HEÄ THOÁNG TREO ÑIEÄN TÖÛ: Giôùi thieäu veà heä thoáng treo ñieän töû(TEMS) TEMS laø vieát taét cuûa cuïm töø “Toyota Electronically Modulated Suspension” töùc laø heä thoáng treo ñieàu khieån ñieän töû cuûa Toyota”. Vôùi heä thoáng naøy, ngöôøi laùi coù theå duøng coâng taéc ñeå löïa choïn moät trong hai cheá ñoä löïc giaûm chaán cuûa giaûm chaán: bình thöôøng hay theå thao, maø anh ta thích. Löïc giaûm chaán sau ñoù ñöôïc töï ñoäng ñieàu chænh ñeán moät trong ba cheá ñoä (meàm, trung bình, cöùng) nhôø TEMS ECU (boä ñieàu khieån ñieän töû) döïa treân cheá ñoä ñaõ löïa choïn vaø ñieàu kieän laùi xe. Noù laøm taêng tính eâm dòu chuyeån ñoäng vaø caûi thieän tính oån ñònh laùi. 2. Ñaëc ñieåm cuûa heä thoáng treo ñieän töû a). Thay ñoåi cheá ñoä giaûm chaán: Ngöôøi laùi coù theå löïa choïn cheá ñoä bình thöôøng hay theå thao baèng coâng taéc löïa choïn cheá ñoä. Khi xe chaïy ôû cheá ñoä bình thöôøng, do phaûi ñaûm baûo cho vieäc duy trì tính eâm dòu chuyeån ñoäng, neân ECU ñaët löïc giaûm chaán ôû cheá ñoä meàm. ÔÛ cheá ñoä theå thao, löïc giaûm chaán ñöôïc ñaët ôû cheá ñoä trung bình. b). Ñieàu khieån choáng chuùi ñuoâi xe: Noù haïn cheá söï chuùi ñuoâi cuûa nhöõng xe coù hoäp soá töï ñoäng khi khôûi haønh hoaëc khi taêng toác ñoät ngoät. Luùc naøy ECU ñaët löïc giaûm chaán cuûa giaûm chaán ôû cheá ñoä cöùng laøm oån ñònh chuyeån ñoäng cuûa xe. c). Ñieàu khieån choáng nghieâng ngang Noù giôùi haïn ñoä nghieâng ngang cuûa thaân xe khi quay voøng hay khi ñi leân ñöôøng ngoaèn ngoeøo. Luùc ñoù löïc giaûm chaán ñöôïc ñaët ôû cheá ñoä cöùng. Vì vaäy, caûi thieän ñöôïc tính oån ñònh ñieàu khieån. d). Choáng chuùi muõi Noù haïn cheá muõi xe chuùi xuoáng khi phanh. Luùc ñoù löïc giaûm chaán ñöôïc ñaët ôû cheá ñoä cöùng, laøm oån ñònh chuyeån ñoäng cuûa xe. e). Ñieàu khieån toác ñoä cao( Chæ ôû cheá ñoä bình thöôøng) Khi xe chuyeån ñoäng ôû toác ñoä cao, löïc giaûm chaán ñöôïc ñaët ôû cheá ñoä trung bình, caûi thieän khaû naêng ñieàu khieån. f). Choáng chuùi ñuoâi khi chuyeån soá( Chæ coù ôû xe hoäp soá töï ñoäng) Noù haïn cheá söï chuùi ñuoâi cuûa nhöõng xe coù hoäp soá töï ñoäng khi khôûi haønh. Khi tay soá ñöôïc chuyeån ñeán vò trí khaùc töø N hay P, löïc giaûm chaán ñöôïc ñaët ôû cheá ñoä cöùng. Löu yù raèng, chöùc naêng ñieàu khieån naøy khoâng coù ôû caùc xe ñöôïc saûn xuaát hieän nay. 3. Sô ñoà heä thoáng treo ñieän töû treân xe: Caâu hoûi oân taäp: - Caâu 1: Neâu coâng duïng, phaân loaïi, yeâu caàu cuûa heä thoáng treo? - Caâu 2: Haõy phaân tích keát caáu cuûa heä thoáng treo thöôøng duøng treân oâtoâ ? - Caâu 3 : Neâu caùc ñaëc ñieåm vaø sô ñoà caáu taïo cuûa heä thoáng treo ñieän töû ? BAØI 3: HEÄ THOÁNG CHUYEÅN ÑOÄNG ( BAÙNH XE ) Muïc tieâu: Sau khi hoïc baøi naøy, hoïc vieân coù khaû naêng: Hieåu roõ ñöôïc coâng duïng, phaân loaïi, yeâu caàu cuûa heä thoáng chuyeån ñoäng.. Phaân tích ñöôïc keát caáu cuûa caùc baùnh xe thöôøng duøng treân oâtoâ. I. COÂNG DUÏNG, PHAÂN LOAÏI, YEÂU CAÀU: 1. Coâng duïng: - Heä thoáng chuyeån ñoäng duøng ñeå bieán chuyeån ñoäng quay troøn cuûa baùnh xe chuû ñoäng thaønh chuyeån ñoäng tònh tieán cuûa oâtoâ vaø laøm nhieäm vuï ñôõ toaøn boä troïng löôïng cuûa oâtoâ. - Heä thoáng chuyeån ñoäng coøn coù taùc duïng laøm giaûm caùc va ñaäp taùc duïng leân oâtoâ do ñöôøng goà gheà nhôø baùnh xe coù ñoä ñaøn hoài toát. 2. Phaân loaïi: - Theo aùp suaát: - Baùnh xe coù aùp suaát thaáp. - Baùnh xe coù aùp suaát cao. - Theo ruoät xe: - Baùnh xe coù ruoät. - Baùnh xe khoâng ruoät. 3. Yeâu caàu - Baûo ñaûm aùp suaát treân maët ñöôøng laø beù nhaát. - Baûo ñaûm löïc caûn chuyeån ñoäng nhoû. - Coù khaû naêng baùm toát - Giaûm ñöôïc va ñaäp treân thaân oâtoâ khi chuyeån ñoäng II. KEÁT CAÁU HEÄ THOÁNG CHUYEÅN ÑOÄNG : D: Ñöôøng kính ngoaøi voû xe d: Ñöôøng kính trong voû xe B: Chieàu roäng loáp H: Chieàu cao loáp (H »B) -Caùc kyù hieäu cuûa loáp ñöôïc bieåu thò theo ba loaïi: * Heä inch: -Loáp coù aùp suaát cao: D×B -Loáp coù aùp suaát thaáp:B-d VD: 34×7; 9-20 ; 6-16 * Heä meùt: -Loáp coù aùp suaát cao: D×B -Loáp coù aùp suaát thaáp:D-H VD: 880×135; 570-50 * Heä hoãn hôïp: -Loáp coù aùp suaát cao: D×B -Loáp coù aùp suaát thaáp:B-d VD: 880×5;260-20 - Loáp coù aùp suaát thaáp: p = 0,08 ÷0,5 MN/m2 P < 5 Kg/cm2 - Loáp coù aùp suaát cao: p = 0,50 ÷0,70 MN/m2 P ≥ 5 Kg/cm2 - Ñoä cheânh leäch aùp suaát cho pheùp so vôùi tieâu chuaån naèm trong giôùi haïn khoâng lôùn (oâtoâ taûi ± 0,2 Kg/cm2 , oâtoâ con ± 0,1 Kg/cm2). - Caáu taïo cuûa baùnh xe goàm coù ñóa vaø vaønh (ñoái vôùi xe taûi duøng vaønh phaúng, oâtoâ du lòch duøng vaønh soáng traâu). Vaønh phaúng coù hai voøng: voøng moät coù theå thaùo laép ñöôïc ñoù laø voøng neïp, voøng thôù hai daäp lieàn vôùi ñóa baùnh xe. Vaønh baùnh xe con thuoäc loaïi khoâng thaùo ñöôïc. - ÔÛ giöõa vaønh coù raõnh saâu duøng ñeå laép ruoät vaøo vaønh. ÔÛ ñóa baùnh xe coù caùc loã hình coân duøng ñeå laép baùnh xe. - Ñai oác cuûa baùnh xe cuõng coù daïng hình coân (Taquet), phaàn coân cuûa ñai oác truøng khôùp vôùi caùc loã hình coân ôû ñóa baùnh xe ñeå ñaûm baûo baùnh xe laép ñöôïc chính xaùc. Ñeå traùnh hieän töôïng caùc ñai oác töï thaùo khi taêng toác ñoä hoaëc haõm xe neân caùc ñai oác cuûa baùnh xe oâtoâ phía beân traùi coù ren traùi, beân phaûi coù ren phaûi. - Loáp coù taùc duïng thu nhaän nhöõng va ñaäp nhoû vaø giaûm bôùt söï va ñaäp khi xe chaïy treân ñöôøng khoâng baèng phaúng. - Nguyeân lieäu chính duøng ñeå cheá taïo loáp laø cao su vaø sôïi vaûi (sôïi boá) coù ñoä beàn cao. Loâp goàm coù maët loáp(1), thaân loáp (2)vaø meùp loáp (3). - Loáp baùm vôùi maët ñöôøng neân treân beà maët coù raõnh taïo thaønh hoa loáp. Daïng hoa tuyø thuoäc vaøo ñieàu kieän laøm vieäc cuûa oâtoâ. Ñöôøng toát thì duøng hoa phoå thoâng, coøn hoa to duøng cho loáp chaïy treân ñöôøng xaáu vaø laày loäi. - Theo caáu taïo loáp ñöôïc chia thaønh loáp coù ruoät vaø loáp khoâng coù ruoät (Tubeless). Phaàn lôùn oâtoâ duøng loaïi loáp coù ruoät gaàn ñaây coù xu höôùng söû duïng loáp khoâng ruoät treân caùc xe con, xe taûi. Loáp khoâng ruoät vì meùp loáp coù moät lôùp ñeäm kín coù gôø baèng cao su coù tính ñaøn hoài cao, maët trong cuûa loáp khoâng ruoät ñöôïc bòt kín baèng moät lôùp cao su coù tính kín cao (khoâng loït khoâng khí) daøy töø 1,5 ÷ 3mm. Vaønh baùnh xe cuûa loáp khoâng ruoät phaûi kín, van laép tröïc tieáp vaøo vaønh coù taám ñeäm cao su, caïnh meùp loáp phaûi baèng phaúng. - Neáu loáp khoâng ruoät khoâng coù ñoä kín nöõa thì coù theå laép ruoät vaøo söû duïng nhö loaïi loáp thoâng thöôøng. - Do nhieät ñoä laøm vieäc khoâng cao vaø duøng loaïi sôïi chaèng toát cho neân thôøi haïn laøm vieäc cuûa loáp khoâng ruoät cao hôn 20% so vôùi loáp thöôøng. - Ngaøy nay ñeå taêng an toaøn ngöôøi ta söû duïng loaïi loáp coù hai buoàng, Loáp hai buoàng coù ba phaàn: lôùp cao su beân ngoaøi, lôùp bòt kín vaø maøng (maøng ñöôïc cheá taïo baèng hai hoaëc ba lôùp sôïi taåm cao su). - Khi loáp bò ñaâm thuûng vaø khoâng khí loït ra khoûi buoàng A thì khaû naêng laøm vieäc cuûa loáp giaûm khoâng ñaùng keå nhôø khoâng khí coøn ôû buoàng B. - Buoàng A ñieàn ñaày khoâng khí baèng van (4). - Buoàng B ñieàn ñaày khoâng khí baèng van (5). - Ngoaøi ra loáp coøn duøng boä phaän haïn cheá bieán daïng ñeå an toaøn khi chuyeån ñoäng. Boä phaän haïn cheá bieán daïng coù hai loaïi: Loaïi cöùng baèng kim loaïi vaø loaïi ñaøn hoài baèng cao su xoáp. Caâu hoûi oân taäp: - Caâu 1: Neâu coâng duïng, phaân loaïi, yeâu caàu cuûa heä thoáng chuyeån ñoäng? - Caâu 2: Haõy phaân tích keát caáu cuûa caùc loaïi baùnh xe thöôøng duøng treân oâtoâ ? TAØI LIEÄU THAM KHAÛO 1 LYÙ THUYEÁT VAØ CAÁU TAÏO OÂTOÂ – Nguyeãn Ngoïc Bích (Tröôøng Ñaïi Hoïc Sö Phaïm Kyõ Thuaät Thaønh Phoá Hoà Chí Minh – 9/2002) 2 ABS VAØ HEÄ THOÁNG ÑIEÀU KHIEÅN LÖÏC KEÙO (Toyota Motor Corporation – 2001) 3 TEMS VAØ HEÄ THOÁNG TREO KHÍ (Toyota Motor Corporation – 2001) 4 HEÄ THOÁNG LAÙI (Toyota Motor Corporation – 2001) 5 LYÙ THUYEÁT OÂTOÂ MAÙY KEÙO (Nguyeãn Höõu Caån, Nguyeãn Vaên Taøi, Leâ Thò Vaøng, Dö Quoác Thònh, Phaïm Minh Thaùi)