Địa chất công trình - Khoáng vật và đất đá

ĐỊA KỸ THUẬT Giáo trình và tài liệu tham khảo: - Cơ sở Địa chất công trình và môi trường, Bản dịch, ĐHTL 2009 Chương 1 KHOÁNG VẬT VÀ ĐẤT ĐÁ Chương 1 Đất đá Nội dung nghiên cứu: „ Khái niệm về khoáng vật và khoáng vật tạo đá „ Khái niệm về đất đá „ Đá magma „ Đá trầm tích „ Đá biến chất 1. KHÁI NIỆM VỀ KHOÁNG VẬT VÀ KHOÁNG VẬT TẠO ĐÁ I. Khái niệm về khoáng vật và ý nghĩa của việc nghiên cứu khoáng vật „ Định nghĩa khoáng vật: Khoáng vật là những đơn chất hoặc hợp chất hoá học tồn tại trong tự nhiên, được thành tạo do các quá trình hoá học và vật lý nhất định trong vỏ trái đất hoặc trên mặt đất, có thành phần và tính chất vật lý xác định. „ Khoáng vật tạo đá: là những khoáng vật tham gia chủ yếu vào thành phần của đá I. Khái niệm về khoáng vật và ý nghĩa của việc nghiên cứu khoáng vật „ Ý nghĩa của việc nghiên cứu khoáng vật „ Khoáng vật là những thành phần cấu tạo nên đá, quyết định tính chất xây dựng của đá. Do vậy nghiên cứu khoáng vật ta hiểu biết được nguồn gốc và điều kiện hình thành của đá. „ Nghiên cứu khoáng vật giúp ta nhận xét khả năng sử dụng của đất đá trong xây dựng công trình. II. Các trạng thái và dạng tồn tại của khoáng vật „ Trạng thái của khoáng vật: „ Rắn, „ Lỏng, „ Khí „ Đất đá được cấu tạo chủ yếu bởi khoáng vật ở trạng thái rắn „ Dạng tồn tại của khoáng vật „ Dạng kết tinh „ Dạng vô định hình „ Dạng keo D¹ng kÕt tinh „ H×nh thµnh do sù kÕt tinh c¸c nguyªn tè ho¸ häc thµnh nh÷ng tinh thÓ g¾n kÕt l¹i víi nhau. „ §Æc ®iÓm: „ cã nhiÖt ®é nãng ch¶y nhÊt ®Þnh, tíi nhiÖt ®é ®ã vËt chÊt chuyÓn sang d¹ng láng vµ thu nhiÖt. D¹ng v« ®Þnh h×nh „ C¸c ph©n tö vËt chÊt t¹o thµnh kho¸ng vËt kh«ng s¾p xÕp theo mét trËt tù cã tÝnh quy luËt tuÇn hoµn trong kh«ng gian (hay kh«ng t¹o thµnh m¹ng tinh thÓ). „ §Æc ®iÓm: „ cã tÝnh ®¼ng h−íng, „ khi nung nãng th× thay ®æi tr¹ng th¸i tõ tõ, mÒm dÇn råi chuyÓn sang láng. D¹ng keo „ Khoáng vật tồn tại trong các dung dịch keo, các hạt keo có tính chất đặc biệt, phức tạp: Ví dụ: Dung dịch phù sa, bentonit… III. Phân loại khoáng vật „ Theo nguồn gốc hình thành: „ Khoáng vật nguyên sinh „ Khoáng vật thứ sinh „ Theo điều kiện hình thành „ Khoáng vật nội sinh „ Khoáng vật ngoại sinh „ Theo vai trò tạo đá „ Khoáng vật chính „ Khoáng vật phụ „ Khoáng vật hiếm 1. Theo nguån gèc • Kho¸ng vËt nguyªn sinh: Lµ kho¸ng vËt h×nh thµnh tõ c¸c phÇn tö c¬ b¶n trong c¸c qu¸ tr×nh macma, trÇm tÝch ho¸ häc vµ biÕn chÊt • Kho¸ng vËt thø sinh: Lµ kho¸ng vËt h×nh thµnh tõ qu¸ tr×nh biÕn ®æi c¸c kho¸ng vËt kh¸c. Th−êng h×nh thµnh tõ qu¸ tr×nh trÇm tÝch, qu¸ tr×nh biÕn chÊt 2. Theo ®iÒu kiÖn thµnh t¹o • Kho¸ng vËt néi sinh: do c¸c d¹ng n¨ng l−îng nhiÖt vµ ¸p suÊt bªn trong tr¸i ®Êt ph¸t sinh • Kho¸ng vËt ngo¹i sinh: do c¸c qu¸ tr×nh ®Þa chÊt ngo¹i ®éng lùc nh− qu¸ tr×nh phong ho¸, qu¸ tr×nh trÇm tÝch`` Kho¸ng vËt chÝnh: > 5% khèi l−îng trong mét ®¸ Kho¸ng vËt phô: < 5% khèi l−îng trong mét lo¹i ®¸ (C¸c lo¹i ®¸ kh¸c nhau, kh¸i niÖm chÝnh vµ phô chØ lµ t−¬ng ®èi) 3. Theo vai trß t¹o ®¸ III. Phân loại khoáng vật (tiếp) „ Theo thành phần hóa học: chia thµnh 9 líp „ Lớp 1: các nguyên tố tự nhiên. VD: vàng (Au), kim cương (C) „ Lớp 2: sulfua. VD: Pirit (FeS2), galenit (PpS) „ Lớp 3: halogenua. VD: Halit (NaCl) „ Lớp 4: cabonat. VD: Canxit (CaCO3), dolomit (CaMg(CO3)2) „ Lớp 5: Sulfate. VD: Thạch cao (CaSO4.2H2O) „ Lớp 6: Phosphate. VD: Apatite „ Lớp 7: ô xit. VD: Thạch anh (SiO2), Coridon(Al2O3) „ Lớp 8: Silicat. VD: Felpat KAlSi3O8 „ Lớp 9: Các chất của hữu cơ III. Phân loại khoáng vật (tiếp) „ Mục đích của phân loại khoáng vật: „ Mô tả khoáng vật một cách có hệ thống „ Làm rõ mối quan hệ giữa các khoáng vật trong đá Æ đánh giá sơ bộ tính chất của khoáng vật và tính chất xây dựng của đất đá Líp nguyªn tè tù nhiªn: §ång, Cu Líp nguyªn tè tù nhiªn: §ång, Cu Lớp nguyên tố tự nhiên: Vàng, Au Lớp nguyên tố tự nhiên: Kim cương, C Graphit Cabon, C Lớp sulfua: Pyrite, FeS2 Lớp sulfua: Pyrite, FeS2 Lớp sulfua: Galena, PbS Lớp sulfua: Galena – pyrite, PbS – FeS2 Lớp sulfua: Thần sa (cinabar), HgS Lớp sulfua: Chalcopyrite, CuFeS2 Lớp Sulfua: Sphalerite, ZnS Lớp Halogenua: Halite, NaCl Lớp Halogenua: Flourite, CaF2 Lớp cacbonate: Lớp cacbonate: Malachite, Cu2(OH)2CO3 Lớp Sulfate: Thạch cao, CaSO4.2H2O Lớp Sulfate: Barite, BaSO4 Lớp phosphate: Apatite, Ca2F(PO4)3 Lớp OXIT Thạch anh, SiO2 Lớp OXIT Corundum (hồng ngọc), Al2O3 Lớp OXIT Corundum (hồng ngọc), Al2O3 Lớp OXIT Corundum (sapphire), Al2O3 Lớp Silicate Talc, Mg[Si4O10](OH)2 Lớp Silicate Muscovite (Mica), KAl2[Si3O10](OH)2 Lớp Silicate Kaolinite, Al4[Si4O10](OH)8 Líp Halogenua NaCl Líp Sunfat CaSO4.2H2O Líp silicat: muèi cña axit silicit Líp oxit: SiO2 IV. Các tính chất vật lý của khoáng vật 1. Hình dạng tinh thể khoáng vật 2. Màu của khoáng vật 3. Độ trong suốt và ánh của khoáng vật 4. Tính cát khai của khoáng vật 5. Vết vỡ của khoáng vật 6. Độ cứng 7. Tỷ trọng D¹ng ®¼ng th−íc: d¹ng h¹t D¹ng kÐo dµi 1 ph−¬ng: d¹ng h×nh cét, h×nh que, h×nh sîi tãc D¹ng kÐo dµi 2 ph−¬ng: d¹ng tÊm, vÈy, l¸.. Mica Halit Th¹ch anh 1. H×nh d¹ng tinh thÓ kho¸ng vËt 2. Mµu cña kho¸ng vËt NhiÒu kho¸ng vËt chØ cã mét mµu cè ®Þnh. Khi lÉn t¹p chÊt kho¸ng vËt mang nhiÒu mµu kh¸c nhau Do thµnh phÇn ho¸ häc cña kho¸ng vËt quyÕt ®Þnh. Chñ yÕu do chøa c¸c nguyªn tè ho¸ häc mang mµu. Mµu kho¸ng vËt quyÕt ®Þnh mµu ®¸ ---> ¶nh h−ëng tíi kh¶ n¨ng hÊp thô nhiÖt cña ®¸ Mµu cña vÕt v¹ch trªn kho¸ng vËt cã thÓ kh¸c mµu kho¸ng vËt Mµu cña kho¸ng vËt quan s¸t ®−îc phô thuéc ®iÒu kiÖn ¸nh s¸ng, tr¹ng th¸i mÆt ngoµi cña kho¸ng vËt III. C¸c tÝnh chÊt vËt lý cña kho¸ng vËt (tiÕp) Th¹ch anh 2. Mµu cña kho¸ng vËt Limonit Berin (hång ngäc) 2. Mµu cña kho¸ng vËt (tiÕp) Trong suèt: th¹ch anh, thuû tinh, spat §é trong suèt: Kh¶ n¨ng cho ¸nh s¸ng ®i qua cña kho¸ng vËt Nöa trong suèt: Th¹ch cao, sfalerit Kh«ng trong suèt: pirit, manhªtit, grafit Spat Th¹ch cao Grafit 3. §é trong suèt vµ ¸nh kho¸ng vËt 3. §é trong suèt vµ ¸nh kho¸ng vËt (tiÕp) ¸nh cña kho¸ng vËt: ®−îc t¹o thµnh do phÇn ¸nh s¸ng ph¶n x¹ cã tÇn sè dao ®éng kh«ng ®æi khi ta chiÕu ¸nh s¸ng vµo kho¸ng vËt „ ¸nh thuû tinh: th¹ch anh, canxit „ ¸nh t¬: atbet (kho¸ng vËt d¹ng s¬) „ ¸nh ®Êt: caolinit „ ¸nh xµ cõ: mica „ ¸nh kim: pyrit 4. TÝnh c¸t khai cña kho¸ng vËt TÝnh c¸t khai: kh¶ n¨ng cña nh÷ng tinh thÓ kho¸ng vËt hoÆc h¹t tinh thÓ kho¸ng vËt cã thÓ bÞ t¸ch vì thµnh tÊm hoÆc khèi theo nh÷ng mÆt ph¼ng song song „ C¸t khai rÊt hoµn toµn:Mica, clorit „ C¸t khai hoµn toµn: Canxit, Halit „ C¸t khai trung b×nh: Piroxen, amphib«n „ C¸t khai kh«ng hoµn toµn: Th¹ch anh Canxit AnbetKaolinit Pyrit 4. TÝnh c¸t khai cña kho¸ng vËt 5. VÕt vì cña kho¸ng vËt VÕt vì lµ mÆt vì kh«ng theo quy t¾c cña kho¸ng vËt khi bÞ ®Ëp vì „ VÕt vì ph¼ng: vì theo c¸c mÆt dÔ t¸ch „ VÕt vì vá sß: Th¹ch anh „ VÕt vì d¹ng ®Êt: vÕt vì tùa nh− ®Êt bé, vd: caolinit „ VÕt vì d¹ng sÇn sïi: Th¹ch anh Lµ n¨ng chèng l¹i lùc c¬ häc bªn ngoµi (kh¾c, v¹ch) cña kho¸ng vËt. Kho¸ng vËt cã b¸n kÝnh ®iÖn tö cµng nhá th× ®é cøng cµng lín. Ph©n ra ®é cøng tuyÖt ®èi vµ ®é cøng t−¬ng ®èi §é cøng theo thang Morh (th−êng dïng) - 10 bËc: 1 Tan 2 Th¹ch cao 3 Canxit 4 Flourit 5 Apatit 6 Fenspat 7 Th¹ch anh 8 Topa 9 Corindon 10 Kim c−¬ng 6. §é cøng C¸c kho¸ng vËt cã tû träng rÊt kh¸c nhau vµ dao ®éng trong kho¶ng ph¹m vi kh¸ lín. Phô thuéc vµo thµnh phÇn ho¸ häc vµ cÊu tróc tinh thÓ. Theo tû träng, chia thµnh 3 nhãm kho¸ng vËt: NhÑ: Tû träng < 2,5 Trung b×nh: Tû träng = 2,5 ÷ 4,0 NÆng: Tû träng > 4,0 3,18 ÷ 3,45Olivin2,50 ÷ 2,62Octocla 2,99 ÷ 3,47Amfibon2,30 ÷ 2,40Th¹ch cao 3,20 ÷ 3,60Piroxen2,50 ÷ 2,70Anhidrit 2,69 ÷ 3,40Biotit2,80 ÷ 2,99§«l«mit 2,50 ÷ 3,10Muscovit2,71 ÷ 2,72CanxÝt 2,60 ÷ 2,78Plagiocla2,65 ÷ 2,66Th¹ch anh Tû trängKho¸ng vËtTû trängKho¸ng vËt Tû träng mét sè kho¸ng vËt t¹o ®¸ chÝnh 7. Tû träng 2. KHÁI NIỆM VỀ ĐẤT ĐÁ I. Định nghĩa về đất đá Đất đá là tập hợp cơ học của một hoặc nhiều khoáng vật II. Các đặc trưng cơ bản của đất đá „ TP kho¸ng vËt: lµ kh¸i niÖm chØ sù cã mÆt cña c¸c kho¸ng vËt trong ®¸ vµ tû lÖ hµm l−îng cña chóng. „ KiÕn tróc: lµ kh¸i niÖm chØ c¸c yÕu tè h×nh d¹ng, kÝch th−íc h¹t, møc ®é ®ång ®Òu vµ mèi liªn kÕt gi÷a c¸c h¹t. ThÓ hiÖn ®Æc ®iÓm cña c¸c h¹t hîp phÇn. „ CÊu t¹o: lµ kh¸i niÖm chØ sù s¾p xÕp, ®Þnh h−íng cña c¸c h¹t vµ møc ®é chÆt sÝt cña chóng. ThÓ hiÖn møc ®é ®ång nhÊt cña khèi ®¸. „ ThÕ n»m: lµ kh¸i niÖm chØ h×nh d¹ng, kÝch th−íc vµ mèi quan hÖ tiÕp xóc cña khèi ®¸ víi c¸c ®¸ v©y quanh. ThÓ hiÖn t− thÕ cña khèi ®¸. III. Phân loại đất đá theo nguồn gốc „ Theo nguồn gốc – quan điểm địa chất: „ Đá magma „ Đất đá trầm tích „ Đá biến chất 4. ĐÁ MAGMA I. Sự hình thành và phân loại đá magma 1. Sự hình thành đá magma Đá macma (mắc ma) được hình thành do sự nguội lạnh, đông cứng của dung nham magma khi chúng xâm nhập vào hoặc trào lên trên vỏ quả đất 1. Sự hình thành đá magma (tiếp) „ Dung dịch magma là những dung dịch silicat nóng chảy được hình thành trong lòng đất (30-150km), từ những lò magma, có chứa hầu hết tất cả các nguyên tố, kể cả các chất dễ bay hơi, hơi nước. „ Dung dịch magma được phát sinh do nhiệt độ tăng lên đột ngột (do các phản ứng phân rã hạt nhân hoặc do va chạm các lục địa) „ Khi magma đâm thủng quả đất, chảy trên mặt đất thì được gọi là dung nham. 1. Sự hình thành 1. Sự hình thành 2. Phân loại đá magma a. Theo điều kiện hình thành „ Đá magma xâm nhập „ Xâm nhập sâu „ Xâm nhập nông Nông hay sâu phản ánh qua mức độ kết tinh „ Đá magma phun trào „ Phun trào cổ „ Phun trào trẻ Cổ hay trẻ phản ánh qua cấu tạo 2. Phân loại đá magma (tiếp) b. Theo thành phần hóa học (dựa vào hàm lượng SiO2) „ Đá magma axit: SiO2>65% „ Đá magma trung tính: SiO2=55% ÷ 65% „ Đá magma bazơ: SiO2=45% ÷ 55% „ Đá magma siêu bazơ: SiO2<45% Lượng SiO2 quyết định tính chất của dung dịch magma và tính chất của đá Kho¸ng vËt sÉm mÇu Kho¸ng vËt s¸ng mµu II. Thành phần khoáng vật của đá magma „ Các khoáng vật nội sinh, nguyên sinh, chủ yếu là khoáng vật lớp silicate „ Các khoáng vật sinh sau do kết tủa từ dung dịch lưu thông trong kẽ nứt, lỗ hổng của đá magma – hàm lượng không đáng kể. „ Đặc điểm: „ Hầu hết có mối liên kết hóa trị bền vững „ Được hình thành ở nhiệt độ cao, áp suất lớn „ Dễ bị biến đổi trong điều kiện môi trường II. Thành phần khoáng vật của đá magma (tiếp) „ Tổng hàm lượng chung trong vỏ quả đất: „ Felpar: 60% „ Thạch anh: 12% „ Amphibol và piroxence 17% „ Mica: 4% „ Các khoáng vật phụ, khoáng vật hiếm III. Kiến trúc của đá magma „ Theo mức độ kết tinh „ Kiến trúc toàn tinh: Các khoáng vật đều kết tinh, có mặt phân tách rõ rệt, có thể thấy bằng mắt thường „ Kiến trúc ban tinh (poocfia): một số khoáng vật lớn nổi lên trên nền các tinh thể hạt nhỏ hoặc không kết tinh „ Kiến trúc ẩn tinh: các khoáng vật kết tinh hạt bé, không thấy được bằng mắt thường „ Kiến trúc thủy tinh: các khoáng vật không kết tinh, ở dạng vô định hình III. Kiến trúc của đá magma „ Theo kích thước hạt „ Hạt lớn (>5mm) „ Hạt vừa (5-2mm) „ Hạt nhỏ (2-0.2mm) „ Hạt mịn (<0.2mm) „ Theo mức độ đồng đều giữa các hạt „ Kiến trúc hạt đều „ Kiến trúc hạt không đều KiÕn tróc toµn tinh KiÕn tróc ban tinh (poocfia) Kho¸ng vËt kÕt tinhKho¸ng vËt nÒn KiÕn tróc Èn tinh KiÕn tróc thñy tinh Theo kÝch th−íc h¹t kho¸ng vËt IV. Cấu tạo của đá magma „ Theo quy luật sắp xếp „ Cấu tạo khối „ Cấu tạo dòng „ Theo mức độ chặt sít „ Cấu tạo chặt sít „ Cấu tạo lỗ rỗng „ Cấu tạo xốp „ Cấu tạo hạnh nhân III. CÊu t¹o ®¸ macma V. Thế nằm của đá magma „ Thế nằm của đá xâm nhập „ Dạng nền: kích thước rất lớn, đá vây quanh không bị biến đổi thế nằm, ranh giới dưới không xác định được „ Dạng nấm: hình nấm, kích thước nhỏ hơn dạng nền, đá vây quanh phía trên bị uốn cong „ Dạng mạch: do magma xâm nhập vào các khe nứt, cắt ngang tầng đá vây quanh, kéo dài „ Dạng lớp: do magma xâm nhập vào khe nứt mặt lớp đá có trước, đông cứng như một lớp V. Thế nằm của đá magma (tiếp) „ Thế nằm của đá phun trào „ Dạng vòm: khi magma nhớt, đông cứng ngay tại chỗ phún xuất „ Dạng dòng chảy: khi địa hình thuận lợi, magma linh động chảy thành dòng „ Dạng lớp phủ: khi magma phun theo hệ thống khe nứt, phủ trên diện rộng V. ThÕ n»m cña ®¸ m¾c ma D¹ng líp phñ D¹ng nÒn D¹ng dßng D¹ng vßm D¹ng nÊmD¹ng m¹chD¹ng líp V. ThÕ n»m cña ®¸ m¾c ma V. ThÕ n»m cña ®¸ m¾c ma V. ThÕ n»m cña ®¸ m¾c ma V. ThÕ n»m cña ®¸ m¾c ma V. ThÕ n»m cña ®¸ m¾c ma V. ý nghÜa viÖc nghiªn cøu thÕ n»m cña ®¸ m¾c ma trong x©y dùng c¸c c«ng tr×nh thñy lîi „ ¶nh h−ëng ®Õn æn ®Þnh c«ng tr×nh: „ ¶nh h−ëng ®Õn tÝnh thÊm n−íc cña ®Êt ®¸: „ ¶nh h−ëng ®Õn kh¶ n¨ng khai th¸c c¸c lo¹i VLXD thiªn nhiªn: 5. ĐẤT ĐÁ TRẦM TÍCH I. Sự hình thành và phân loại đất đá trầm tích 1. Sự hình thành Đất đá trầm tích được hình thành do quá trình trầm đọng và tích tụ các loại vật liệu phá hủy từ đá có trước hoặc do tích đọng xác sinh vật. 2. Quá trình hình thành đất đá trầm tích „ Hình thành từ vật liệu phong hóa „ Giai đoạn phá hủy đá có trước „ Giai đoạn vận chuyển và trầm đọng „ Giai đoạn keo kết, hóa đá „ Hình thành từ quá trình tích tụ xác sinh vật „ Hình thành do bốc hơi làm nồng độ muối tăng và kết tủa I. Sự hình thành và phân loại đất đá trầm tích §¸ trÇm tÝch TrÇm tÝch vôn c¬ häc TrÇm tÝch sinh hãa TrÇm tÝch mÒm rêi TrÇm tÝch vôn keo kÕt TrÇm tÝch hãa häc TrÇm tÝch sinh häc ®Êt kh«ng dÝnh ®Êt dÝnh 3. Phân loại đất đá trầm tích „ Trầm tích mềm rời: là trầm tích chưa được gắn kết và chưa được gắn kết và hóa đá. „ Mềm rời không dính: cuội (dăm), sỏi (sạn), cát „ Mềm rời dính: sét, sét pha, cát pha „ Trầm tích vụn keo kết: là trầm tích mà các hạt vụn đó được xi măng tự nhiên (oxit silic, oxit sắt, canxit, sét,….) gắn kết lại. Cuội (dăm) kết, sỏi (sạn) kết, cát kết, bột kết, sét kết. I. Sự hình thành và phân loại đất đá trầm tích „ Trầm tích hóa học: là trầm tích do sự kết tủa, ngưng keo của dung dịch keo và dung dịch hòa tan. VD: Đỏ vụn, muối mỏ, thạch cao, đolomit.. „ Trầm tích sinh vật: là trầm tích do xác sinh vật tham gia vào thành phần tạo đá. VD: Than đá, đá vôi vỏ sò, đỏ vôi san hô I. Sự hình thành và phân loại đất đá trầm tích Mét sè lo¹i ®Êt ®¸ trÇm tÝch TrÇm tÝch sinh hãa • §¸ v«i • §¸ v«i vá II. Thành phần khoáng vật của đất đá trầm tích 1. Khoáng vật tàn dư: các khoáng vật của đá có trước còn giữ lại chưa bị biến đổi, thường là các khoáng vật trong các mảnh vụn của trầm tích vụn cơ học. 2. Khoáng vật thuần túy: là các khoáng vật hình thành do sự kết tủa từ dung dịch thật. VD: thạch cao, halit, opan. Thường là t.p của trầm tích hóa học và chất xi măng gắn kết trong trầm tích keo kết 3. Khoáng vật thứ sinh: là những khoáng vật sinh ra từ những khoáng vật có trước do biến đổi hóa học. 4. Các hóa thạch trong đá III. Kiến trúc của đá trầm tích 1. Kiến trúc của trầm tích vụn rời: dựa vào hình dạng và kích thước hạt 2. Kiến trúc của đá vụn keo kết: Kiểu kiến trúc keo kết, dựa vào hình thức liên kết giữa các hạt 1. Keo kết cơ sở 2. Keo kết lấp đầy 3. Keo kết tiếp xúc 3. Kiến trúc của trầm tích hóa học: Kiểu kiến trúc kết tinh. 1. Toàn tinh 2. Ban tinh 3. Ẩn tinh 4. Kiến trúc đá trầm tích sinh vật: theo tên SV đá III. Kiến trúc của đá trầm tích III. Kiến trúc của đá trầm tích III. Kiến trúc của đá trầm tích IV. Cấu tạo của đá trầm tích 1. Cấu tạo khối: Các hạt sắp xếp hỗn độn, không theo quy tắc, không định hướng 2. Cấu tạo dòng: Các hạt sắp xếp có định hướng theo phương dòng chảy 3. Cấu tạo lớp: Các hạt khoáng vật sắp xếp có quy luật và thành từng lớp riêng biệt IV. Cấu tạo của đá trầm tích IV. Cấu tạo của đá trầm tích V. Thế nằm của đá trầm tích 1. Thế nằm nguyên sinh: Thế nằm hình thành trong quá trình trầm đọng „ Dạng lớp nằm ngang hoặc hơi xiên „ Dạng lớp vát nhọn, dạng thấu kính „ Dạng lớp xiên chéo 2. Thế nằm thứ sinh: Do chuyển động kiến tạo, đá có thế nằm nghiêng hoặc uốn cong „ Nếp uốn (nếp lồi, nếp lõm) „ Đơn nghiêng V. Thế nằm của đá trầm tích V. Thế nằm của đá trầm tích V. Thế nằm của đá trầm tích V. Thế nằm của đá trầm tích 6. ĐÁ BIẾN CHẤT I. Sự hình thành và phân loại đá biến chất 1. Định nghĩa Đá biến chất là loại đá hình thành từ các loại đá có trước do quá trình biến đổi dưới tác dụng của nhiệt độ cao và áp suất lớn, xảy ra trong lòng đất 2. Sự hình thành đá biến chất „ Tại chỗ tiếp xúc với đá magma, nhiệt độ cao của khối magma làm các lớp đá vây quanh tái kết tinh lại ………. „ Tại các đới phá hủy dọc các đứt gãy kiến tạo, áp suất cao làm cho các lớp đất đá bị phân phiến, cà nát mạnh………. „ Tại các vùng tạo núi, có các chuyển động kiến tạo diễn ra mạnh mẽ, các lớp đá trầm tích bị vùi sâu, chịu tác động của cả nhiệt độ, áp suất…. „ Tất cả các hình thứ trên đều tạo ra các loại đá biến chất (tác nhân gây biến chất chủ yếu ở đây là nhiệt độ và áp suất) I. Sự hình thành và phân loại đá biến chất 3. Phân loại đá biến chất „ Biến chất tiếp xúc – xảy ra ở chỗ tiếp xúc với đá magma, chủ yếu do nhiệt độ „ Biến chất động lực – xảy ra ở các đứt gãy kiến tạo, chủ yếu do áp suất „ Biến chất khu vực – xảy ra ở các vùng tạo núi, các vùng đá trầm tích bị vùi sâu, do cả nhiệt độ, áp suất I. Sự hình thành và phân loại đá biến chất II. Thành phần khoáng vật của đá biến chất „ Khoáng vật tàn dư: khoáng vật của đá ban đầu không bị biến đổi trong quá trình biến chất „ Khoáng vật thuần túy: hình thành trong quá trình biến chất – là các khoáng vật nội sinh. „ Đặc điểm thành phần khoáng vật của đá biến chất: „ Cường độ cao, „ Kém ổn định trong điều kiện môi trường „ Thông thường tỉ trọng cao, không chứa nước hoặc nghèo nước III. Kiến trúc của đá biến chất „ Kiến trúc biến tinh: hình thành do kết tinh hoặc tái kết tinh khoáng vật của đá ban đầu „ Kiến trúc toàn tinh „ Kiến trúc ban tinh „ Kiến trúc ẩn tinh „ Kiến trúc milonit (kiến trúc cà nát – đặc trưng cho biến chất động lực): Đá bị miết, nghiền nát sau đó được các khoáng vật khác gắn kết lại „ Kiến trúc vảy: các hạt khoáng vật dạng vảy, dạng phiến, định hướng dưới tác dụng của áp lực III. Kiến trúc của đá biến chất III. Kiến trúc của đá biến chất III. Kiến trúc của đá biến chất III. Kiến trúc của đá biến chất IV. Cấu tạo của đá biến chất „ Cấu tạo khối: thường xảy ra ở đá biến chất tiếp xúc „ Cấu tạo phiến: Khi trong đá các khoáng vật dạng tấm, dạng que sắp xếp định hướng theo phương vuông góc với áp lực, thường thấy ở biến chất khu vực và biến chất động lực. Đá dễ tách „ Cấu tạo gơnai (gneiss): Các khoáng vật sáng mầu và tối màu nằm xen kẽ nhau thành các dải. Do biến chất sâu sắc, các khoáng vật tối màu có xu hướng tách riêng, thành các dải định hướng (vuông góc với chiều áp lực) IV. Cấu tạo của đá biến chất IV. Cấu tạo của đá biến chất IV. Cấu tạo của đá biến chất V. Thế nằm của đá biến chất „ Đá biến chất tiếp xúc: Dạng đới bao quanh „ Đá biến chất động lực: dạng tuyến dọc theo đứt gãy „ Đá biến chất khu vực: giữ nguyên thế nằm ban đầu