Chăm sóc bà mẹ và trẻ sơ sinh giờ đầu sau sanh

NHS Trần Thị Ngọc ÁnhCHĂM SÓC BÀ MẸ VÀ TRẺ SƠ SINH GIỜ ĐẦU SAU SANHNhận địnhSức khoẻ của mẹNguy cơ những giờ đầu sau sanh là chảy máu do:Đờ TC thứ phátTụ máu đường sinh dụcĐau do sự co hồi TC, vết may TSMTâm lý mẹ: mệt mỏi, lo lắngCon: sự đáp ứng của trẻ đối với môi trường bên ngoài tử cung.Kế hoạch chăm sóc2 giờ đầu sau sanhMẹ:Vẫn nằm ở box sanh. Nếu mẹ và con bình thường, cho con nằm cạnh mẹ và hướng dẫn cho con bú mẹTheo dõi: thể trạng, mạch, huyết áp, sự co hồi tử cung và chảy máu âm đạo, vết may tầng sinh môn mỗi 15-30phút/ lần.Kế hoạch chăm sóc2 giờ đầu sau sanhCon:Chăm sóc thường qui: khám toàn thân, chăm sóc rốn, mắt, da, tiêm vitamin K1. Giữ ấm: mặc ấm, đội mũ, mang vớ,.. để trẻ nằm cạnh mẹ, tốt nhất là da kề da trên ngực mẹ.Theo dõi ngay sau đẻ: chỉ số Apgar phút thứ 1,5,10. Toàn trạng: nhịp thở, màu sắc da, thân nhiệt mỗi 20phút/lầnKế hoạch chăm sócLưu ý: khi theo dõi, chăm sóc mẹ và con phải bảo đảm:Rửa tay trước và sau mỗi lần chăm sóc.Dụng cụ chăm sóc phải vô khuẩn hoặc sạch.Tã áo, khăn, đồ dùng cho mẹ và con phải khô, sạch.Một vài tình huống có thể gặpĐối với mẹ: Phát hiệnXử tríMạch ≥ 90 lần/p Kiểm tra HA, mạch ngay Kiểm tra sinh dụcTruyền dung dịch điện giải đẳng trương Xử trí choáng sản khoaHuyết áp hạ (tối đa ≤ 90mmHg)Chảy máu ≥ 250ml và vẫn tiếp tục raMột vài tình huống có thể gặpĐối với mẹ: Phát hiệnXử tríTử cung mềm, cao trên rốnKiểm tra dấu hiệu sinh tồnXử trí đờ TC: (xoa bóp TC, tiêm thuốc co hồi TC, KTTC, chèn TC bằng 2 tay, )Truyền dung dịch điện giải đẳng trươngRách âm đạo, tầng sinh mônKhâu phục hồi lạiKhối máu tụMời Bác sĩ sảnMột vài tình huống có thể gặpĐối với con: Phát hiệnXử tríKhó thở, ngừng thở, tím tái, cơ mềm nhãoHồi sức sơ sinh tích cựcMời BS nhiBị lạnhỦ ấm, sưởi ấm với phương tiện sẵn có, tốt nhất cho trẻ nằm tiếp xúc da kề da với mẹ.Không hậu môn hoặc các dị tật khácMời BS nhi, hội chẩn chuyển viện NHI ĐỒNGTừ giờ thứ 3 – giờ thứ 7Theo dõi thể trạng, mạch, HA, sự co hồi TC, huyết ÂĐ mỗi 1 giờ/lầnTư vấn, hướng dẫn chế độ ngủ nghỉ, ăn uống, vận động sớm sau đẻ 6 giờ (*)Khuyến khích, bà mẹ cho trẻ bú sớmHướng dẫn SP và thân nhân chăm sóc và phát hiện các dấu hiệu bất thường (mệt, nhức đầu, hoa mắt, đau bụng nhiều và tăng, ra máu nhiều, cảm giác muốn rặn),và báo nhân viên y tế ngay khi có những bất thường trên.(**)Từ giờ thứ 3 – giờ thứ 7Con:Luôn để trẻ nằm cạnh mẹHướng dẫn bà mẹ luôn giữ ấm trẻ, và cho bé bú mẹ hoàn toàn.Hướng dẫn bà mẹ và thân nhân cách chăm sóc trẻ, theo dõi nhận biết các dấu hiệu bất thường ở trẻ cần gọi ngay nhân viên y tế: trẻ bỏ bú, không thở, tím tái, co giật, trẻ li bì,(*)Một vài tình huống có thể gặpĐối với mẹ: Phát hiệnXử tríTC mềm, cao quá rốnBăng vệ sinh thấm ướt máu sau 1 giờKiểm tra dấu hiệu sinh tồnXoa bóp tử cung, ấn đáy tử cung lấy máu cục, thông tiểuTiêm thuốc co hồi tử cungMột vài tình huống có thể gặpĐối với con: Phát hiệnXử tríChưa bú mẹ được hoặc khó khăn khi búHướng dẫn lại bà mẹ cách cho con búTrẻ lạnhỦ ấm, đắp thêm chăn, cho trẻ nằm tiếp xúc da kề da với mẹ,..Khó thở, tím tái hoặc vàng da, da có nốt xuất huyếtHồi sức sơ sinh và mời BS nhiKhông tiểuKiểm tra xem trẻ có bú đủ không? Nếu không tìm thấy nguyên nhân mời BS nhi