Câu hỏi và đáp án ôn thi môn chi tiết máy trường học viện kỹ thuật quân sự

trªn trôc . B1 phay r·nh then cã c¸c c¸ch sau: Dïng dao phay ®Üa ba mÆt . Chän dao cã ®­êng kÝnh phï hîp víi b¸n kÝnh Rcña r·nh .BÒ dµy dao b»ng bÒ réng r·nh . Khi gia c«ng : dao quay vµ ®øng yªn bµn m¸y mang vËt ch¹y S ®Î c¾t hÕt chiÒu dµI r·nh . Víi c¸ch nµy cho n¨ng suÊt kh¸ cao nÕu ®­êng kÝnh dao ®ñ lín. Tuy nhiªn ph­¬ng ph¸p nµy cho ®é chÝnh x¸c vÒ bÒ réng r·nh kÐm ,cã khi sai sè lín tíi 0.1mm v× mÆt ®Çu dao kh«ng vu«ng gãc víi trôc dao ,do trôc chÝnh cã ®é ®¶o . §Ó kh¾c phôc ng­êi ta dïng dao ®Üa cã bÒ dµy nhá c¾t lÇmhi ®­êng chuyÓn dao : dïng hai dao ®Üa céng víi mét miÕng ®Öm ë gi÷a ghÐp l¹i ®Î tæng bÒ dµy b»ng bÒ réng r·nh . dïng dao phay ngãn : chän dao cã ®­êng kÝnh b»ng bÒ réng r·nh. Khi gai c«ng dao quay vµ ®øng yªn mét chç bµn m¸y mang chi tiÕt ch¹y dao S ®Î c¾t hÕt hai chiÒu dµI r·nh .Nh­ng nÕu dïng dao pahy ngãn th«ng th­êng th× tr­íc khi dao phay r·nh then ta ph¶I khoan mét lç cã ®ñ ®é s©u b»ng ®é saau b»ng ®é s©u r·nh sau ®ã míi thùc hiÖn phay .V× laäi dao phay ngãn th«ng th­¬ng chØ c¸t ®­îc b»ng l­ìi c¾t trªn mÆt trô cña dao . NÕu dïng dao phay r·nh then chuyªn dïng th× khong cÇn khaon lç tr­íc khi phay . Do lo¹i dao nµu cã c¶ l­íi c¾t ë mÆt ®µu cña dao võa ¨n s©u vµo c¹nh bªn . B2 Xoay r·nh then hoa thùc chÊt lµ cã nhiÒu r·nh then cïng trªn mét mÆt trô . §Ó phay cã thÓ thùc hiÖn b»ng 1 hoÆc 2 lÇn c¾t theo s¬ ®å lÇn LÇn c¾t 1: dïng dao phay ®Üa th«ng th­êng(hai hoÆc ba mÆt ) c¸t ®Î t¹o ra hai c¹nh bªn cña then trªn hai then c¸ch ®Òu . Sau ®ã thùc hiÖn ph©n ®é ®Ó gia c«ng hai c¹nh bªn cña hai then kÕ tiÕp .cø lµm nh­ vËy ®Ó gia c«ng hÕt c¹nh bªn cña then LÇn c¾t 2 : dïng dao phay ®Üa ®Þnh h×nh ®Î c¾t nèt ®¸y then ë d¹ng cung trßn sau c¾t r·nh ph¶I ph©n ®é . H×nh B thùc hiÖn mét lÇn c¾t . Dïng dao phay ®Þnh h×nh cho c¶ r·nh then . Gia c«ng tõng r·nh then mét sau ®ã ph©n ®é ®Ó gia c«ng r·nh tiÕp theo . NgoµI gia ng­êi ta cßn dïng ph­¬ng ph¸p c¾t bao h×nh ®Ó gia c«ng then hoa . CÇn cã dao phay l¨n trôc vÝt ,m¸y phay chuyªn dïng . Dao quay liªn tôc n vßng vËt quay liªn tôc n’ vßng gi÷a hai chuyÓn ®éng nµy bÞ rµng buéc bëi xÝch bao h×nh vµ dao sÏ c¾t liªn tôc , võa ¨n khíp võa c¾t .Ph­¬ng ph¸p nµy cho n¨ng suÊt cao. C©u10). Phay ®Þnh h×nh . ®Ó phay mÆt ®Þnh h×nh cã hai c¸ch . c¸ch 1 . Phay b»ng dao ®Þnh h×nh. ChÕ t¹o dao ®Þnh h×nh mµ biªn d¹ng cña nã phï hîp víi biªn d¹ng vËt cÇn gia c«ng . Khi gia c«ng ta chØ viÖc cho dao quay n vßng vµ ®øng yªn t¹i chç . Bµn m¸y mang vËt gia c«ng ch¹y dao S ®Ó c¾t hÕt chiÒu dµI vËt gia c«ng . Riªng víi vËt cã mÆt ®Þnh h×nh!!!!!!!!! sau ®ã gia c«ng xong mét mÆt ta ph¶I thùc hiÖn ph©n ®é ®Ó gia c«ng mÆt tiÕp theo .§iÒu nµy dïng ®Ó gia c«ng b¸nh r¨ng . C¸ch 2 .Phay chÐp h×nh theo d­ìng (mÉu). §èi víi ph­¬ng ph¸p nµy cã nh÷ng s¬ ®å gia c«ng kh¸c nhau . vËt gia c«ng vµ d­ìng ®­îc l¾p ®ång trôc vµ ®­îc quay ®ång trôc trªn bµn quay . Biªn d¹ng cu¶ d­ìng ph¶I phï hîp víi biªn d¹ng cña vËt gia c«ng .Th­êng lµm d­ìng to h¬n chi tiÕt do cµng to cµng dÔ lµm chÝnh x¸c . Trôc dao vµ trôc con l¨n ®­¬ch bè trÝ trªn kho¶ng c¸ch A kh«ng ®æi ,con l¨n lu«n ®­îc tiÕp xóc víi d­ìng nhê ®èi träng G kÐo toµn bé tÊm tr­ît trªn ®ã cã bµn quay,d­ìng , chi tiÕt vÒ bªn tr¸I tÊm tr­ît sÏ mang bµn dao ch¹y ngang Sn mét c¸ch tù do vµ bµn quay quay dao sÏ c¾t ra ®­îc chi tiÕt cã biªn d¹ng phï hîp víi biªn d¹ng d­ìng C©u11: Kh¶ n¨ng c«ng nghÖ vµ biÖn ph¸p c«ng nghÖ khi khoan. Tr¶ lêi: Khoan lµ ph­¬ng ph¸p phæ th«ng nhÊt ®Ó gia c«ng lç trªn vËt liªu ®Æc(ch­a cã lç s½n). B»ng ph­¬ng ph¸p khoan cã thÓ gia c«ng d­îc lç tõ 0,1mm-80mm,ph¶I cã dao lµ mòi khoan,mòi dao th«ng dông nhÊt lµ mòi dao rôét gµ ,ngoµI ra cßn cã mòi khoan s©u,mòi khoan ®Æc biÖt ,nßng sóng ,mòi khoan ®Þa chÊt . Khoan ®­îc thùc hiÖn trªn m¸y khoan, m¸ydoa, m¸y tiÖn, r¬v«nve, b¸n tù ®éng. NgoµI viÖc khoan lç ®Æc ,cßn cã thÓ khoan më réng lç ®· cã s½n.Chó ý:nh÷ng lç sau khi ®óc ,rÌn dËp kh«ng nªn dïng ph­¬ng ph¸p khoan më réng dobÒ mÆt c¸c lç ph«I ®ã th­êng bÞ chai cøng ,khi dïng ph­¬ng ph¸p khoan më réng dÔ bÞ g·y mòi khoan hoÆc lç gia c«ng bÞ cong hoÆc khã c¾t . NÕu gia c«ng c¸c lç lín nªn thùc hiÖn khoan dÇn ®Ó ®i ®Õn kÝch th­íc yªu cÇu . V× nÕu dïng mòi khoan lín khoan mét lÇn th× lùc c¾t vµ c«ng suÊt rÊt lín cã khi khoan kh«ng ®ñ c«ng suÊt . Khoan ®¹t cÊp chÝnh x¸c C12-C13 ,®é bãng Rz 80-40m (3-4).. Khoan chØ gia c«ng nh÷ng lç ®Ó chuÈn bÞ c¾t ren,xá bu l«ng,lç gi¶m träng l­îng,nh÷ng lç chuÈn bÞ cho khoÐt. Nh×n chung khoan ®¹t ®é chÝnh x¸c thÊp ,lý do: KÕt cÊu mòi khoan ch­a hoµn thiÖn v× nã cã l­ìi c¾t ngang vµ tiÕt diÖn m¶nh ,yÕu. Cã sai sè do chÕ t¹o vµ mµi l¹i mòi khoan sinh ra : +)Do chÕ t¹o: ®Ó tiÕt kiÖm vËt liÖu vÒ c«ng nghÖ vËt liÖu ng­êi ta lµm nh­ sau: PhÇn th©n :vËt liÖu th­êng thÐp 45. PhÇn c¾t : thÐp giã. Hµn hai phÇn l¹i víi nhau X¶y ra ®é kh«ng ®ång t©m gi÷a hai phÇn.ChÕ t¹o mòi khoan cã ®é c«n ng­îc : cµng vÒ chu«i ®­êng kÝnh cµng nhá.V× vËy mòi khoan bÞ mßn mµi l¹i. Cµng vÒ chu«I ®.kÝnh danh nghÜa cµng gi¶m. Khi mòi khoan bÞ mßn l¹inh­ng nÕu mµI kh«ng ®Òu ë trªn 2 m¹ch c¾t dÉn ®Õn khi gia c«ng lùc c¾t t¸c ®éng kh«ng ®Òu lªn 2 m¹ch c¾t dÉn ®Õn sai sè h×nh d¸ng do lç gia c«ng Khi khoan theo pp ( a) mói khoan võa quay n1 tiÕn S nh­ khoan trªn m¸y khoandÉn ®Õn lç khoan bÞ cong Trong tr­êng hîp nÕu 2 miÕngc¾t mµI kh«ng ®Òu , khoan theo pp chi tiÕt quay ncmòi khoan kh«ng quay chØ tiÕn S nh­ khoan trªn m¸y tiÖn, th× lç sau khi khoan x¶y ra hiÖn t­îng lç bÞ loe vÒ phÝa trong , mµ lç kh«ng lµ h×nh trô Víi nguyªn nh©n ®ã dÉn ®Õn lç gia c«ng sau khi khoan cã thÓ mang sai sè vÒ h×nh d¸ng , kÝch th­íc cho c¸c nguyªn c«ng gia c«ng tiÕp theo §Ó kh¾c phôc hiÖn t­îng sai sè nµy, dïng c¸c biÖn ph¸p sau: Thùc hiÖn khoan theo nguyªn lý : chi tiÕt quay, dao kh«ng quay chØ tiÕn S nh­ khoan trªn m¸y tiÖn .pp nµy ®Æc biÖt cã hiÖu qu¶ khi khoan lç s©u ( khoan nßng sóng ) Dïng b¹c dÉn khoan ®Ó : + DÉn h­íng cho mòi khoan lµm t¨ng ®é cøng v÷ng cho mòi khoan + X¸c ®Þnh vÞ trÝ lç cÇn khoanmµ kh«ng cÇn ph¶I lÊy dÊu ( §Ó lµm ®å g¸ khoan ph¶I cã b¹c dÉn khoan ) Chi tiÕt gia c«ng ®­îc ®Þnh vÞ trªn ®Õ ®å g¸.B¹cc dÉn ®­îc l¾p trªn phiÕn dÇu , miÕng dÉn còng ®­îc ®Þnh vÞ trªn ®Õ ®å g¸ t©m b¹c dÉn sÏ cã vÞ trÝ t­¬ng ®èi so víi lç gia c«ng .Do ®ã khi khoan ta chØ cÇn ®iÒu chØnh mòi khoan lät vµo b¹c dÉn th× sÏ khoan ®­îc lç ®óng yªu cÇu bao nhiªu b¹c dÉn lµ bÊy nhiªu lç cÇn gia c«ng B¹c dÉn cã 3 lo¹i : B¹c dÉn cè ®Þnh: ®­îc dïng khi chØ cÇn khoan B¹c dÉn thay thÕ : khi khoan xong ph¶I khoÐt thay b¹c dÉn t­¬ng øng víi kÝch th­íc dao khoÐt B¹c thay thÕ nhanh:t¸c dông nh­ b¹c dÉn thay thÕ C©u12: Kh¶ n¨ng c«ng nghÖ vµ biÖn ph¸p c«ng nghÖ khi khoÐt Tr¶ lêi : K.niÖm : KhoÐt lµ pp gia c«ng lç ®· cã s½n nh»m môc ®Ých : + N©ng cao ®é chÝnh x¸c lç sau khi khoan. B»ng khoÐt ®¹t ®é chÝnh x¸c C10 C12, Rz=2,510m + §Ó chuÈn bÞ cho ng. C«ng doa ®¹t ®é chÝnh x¸c vµ ®é nh½n bãng cao h¬n Dao khoÐt lµ lo¹i dao dông cô cã nhiÒu mòi c¾t h¬n mòi khoannªn ®é cøng v÷ng cao h¬n khoan , nªn khi khoÐt kh«ng nh÷ng ®¶m b¶o dé chÝnh x¸c , ®é nh½n bãng bÒ mÆt tèt h¬n khoan mµ cßn söa ®­îc sai lÖch vÒ h×nh d¸ng , vÞ trÝ t©m lç do khoan ®Ó l¹i. Còng vv× dao khoÐt cã ®é cøng v÷ng cao h¬n nªn lç ph«I sau khi ( ®óc , rÌn, dËp ) më réng lç b»ng khoÐt. Dao khoÐt vÒ kÕt cÊu cã nhiÒu lo¹i vµ tuú theo kÕt cÊu cña tõng lo¹i mµ b»ng pp dao khoÐt cã thÓ gia c«ng ®­îc c¸c bÒ mÆt sau: Kho¶ng vÊu låi KhoÐt lç trô KhoÐt lç c«n KhoÐt lç bËc §Ó n©ng cao ®é chÝnh x¸c vµ n¨ng suÊt , ng­êi ta còng dïng b¹cc dÉn . B¹c dÉn nµy cã thÓ dÉn vµo dao , dÉn vµo trôc dao,b¹c dÉn cã thÓ bè trÝ ë mÆt tr­íc hoÆc sau hoÆc c¶ hai phÝa cña lç gia c«ng. C©u 13 : Kh¶ n¨ng c«ng nghÖ vµ biÖn ph¸p c«ng nghÖ khi doa? Tr¶ lêi : Doa lµ pp gia c«ng lç ®· qua khoan vµ khoÐt víi môc ®Ých n©ng cao ®é chÝnh x¸c cña nh÷ng lç ®· khoan vµ khoÐt Víi lç cã < 7 khoan doa B»ng pp doa ®¹t ®é chÝnh x¸c tõ cÊp 9 – cÊp 7, R Ra= 6,3 1,2 m(5 9 ) Trong tr­êng hîp ®Æc biÖt cã thÓ doa ®¹t cÊp chÝnh x¸c 6vµ Ra=0,63m Dao doa cã ®é cøng v÷ng h¬n dao khoanvµ c¸c l­ìi c¾t cã nhiÒu l­ìi ®­îc bè trÝ kh«ng ®èi xøng qua t©m nªn khi c¾t Ýt bÞ rung ®éng M¸y : Doa cã thÓ thùc hiÖn trªn m¸y doa , m¸y khoan, m¸y tiÖn Rá vanve, phay Tèc ®é c¾t : v= 8 10m / p, l­îng ch¹y dao lín: S =0,5 3,5 ( mm / v ) ChiÒu s©u c¾t nhá Doa th«: l­îng d­ c¾t 0,25 0,5mm Doa tinh: 0,05 0,15 mm V× l­îng d­ cña dao nhá nªn kh«ng söa ®­îc sai sè vÒ vÞ trÝ t©m lç vµ sai sè h×nh d¸ng h×nh häc do nguyªn c«ng tr­íc ®Ó l¹i BiÖn ph¸p c«ng nghÖ doa m¸y , doa tay: + Doa m¸y : Lµ pp doa mµ dao ®­îc l¾p lªn m¸y ®Ó gia c«ng . Doa m¸y cã 2 c¸ch : c­ìng bøc vµ tù lùa. Doa c­ìng bøc : lµ pp doa m¸y mµ dao doa ®­îc l¾p cøng víi trôc chÝnh cña m¸y , hoÆc doa theo b¹c dÉn . Víi pp nµy th­êng x¶y ra hiÖn t­îng lay réng lç ( lç gia c«ng ®­îc lín h¬n ®­êng kÝnh dao doa ). Nguyªn nh©n : lµ do tån t¹i ®é ®¶o gi÷a trôc chÝnh vµ trôc doa, hoÆc do mµI dao kh«ng tèt, hoÆc cã hiÖn t­îng lÑo dao ë mét vµI l­ìi c¾t, hoÆc vËt liÖu gia c«ng kh«ng ®ång nhÊt Doa tù lùa : Nguyªn lý : Trôc dao doa kh«ng nèi cøng víi trôc chÝnh cña m¸y mµ nèi l¾c l­ Do khíp tù lùa mµ trôc dao vµ dao chØ nhËn chuyÓn ®éng quay tõ trôc chÝnh mµ kh«ng bÞ ¶nh h­ëng do ®oä ®¶o cña t©m chÝnh. Khi ®ã dao doa ®­îc ®Þnh h­íng b»ng chÝnh lç gia c«ng KÕt cÊu cña khíp tù lùa cã nhiÒu c¸ch : Nhê chèt chám cÇu vµ chèt trô mµ cho dï trôc chÝnh cã bÞ ®¶o , l¾c th× trôc dao còng chØ nhËn chuyÓn ®éng quay vµ ®Þnh h­íng vµo lç gia c«ng NgoµI kÕt cÊu cña khíp tù lùa ®Ó dao doa ®Þnh h­íng vao flç gia c«ng , trong thùc tªs kü thuËt cßn cã lo¹i dao doa tù lùa + Doa tay: Lµ pp doa mµ dao doa ®­îc nèi víi tay quay, do ®ã chuyÓn ®éng c¾t cña dao lµ do tay cña ng­êi c«ng nh©n thùc hiÖn NÕu nh­ thao t¸c ®Òu ®Æn , nhÞp nhµng th× b»ng pp doa tay cãthÓ ®¹t ®é chÝnh x¸c cao h¬n doa m¸y , nh­ng dao doa ph¶I riªng cho doa tay. Víi c¸ch nµy kh«ng cÇn cã m¸y nh­ng tèn søc lao ®éng , ®é chÝnh x¸c phô htuéc nhiÒu vµo tay nghÒ c«ng nh©n C©u 14 : Kh¶ n¨ng c«ng nghÖ vµ biÖn ph¸p c«ng nghÖ khi chuèt? Tr¶ lêi : Chuèt lµ pp c¾t gät b»ng nhiÒu l­ìi c¾t cïng mét lóc , nã cã thÓ gia c«ng ®­îc c¸c bÒ mÆt d¹ng : mÆt ph¼ng, mÆt r·nh , lç trßn, lç cã r·nh, lç cã r·nh then hoa, lç cã r·nh xo¾n ; vµ còng cã thÓ gia c«ng ®­îc mÆt trô ngoµI ChuyÓn ®éng c¾t c­a chuèt rÊt ®¬n gi¶n, th«ng th­êng chØ cã mét chuyÓn ®éng th¼ng , hoÆc chuyÓn ®éng quay trßn, hoÆc võa th¼ng võa quay trßn S¬ ®å : Dao chuèc cã h×nh d¹ng phï hîp víi bÒ mÆt cÇn gia c«ng. Trªn dao chuèt cã nhiÒu hµng r¨ng , hÇng r¨ng sau cao h¬n hµng r¨ng tr­íc = mét l­îng n©ng cña dao z,p l­îng n©ng nµy ( = l­îng d­ c¾t cña r¨ng ®ã ) do ®ã ta chØ cÇn kÐo hoÆc ®Èy dao chuèt qua bÒ mÆt gia c«ng ®­îc bÒ mÆt cÇn gia c«ng Dïng lùc kÐo ®Ó chuèt: chuèt kÐo Dïng lùc ®Èy ®Ó chuèt : chuèt ®Èy ­u ®IÓm chuèt : + §é chÝnh x¸c cã thÓ ®¹t cÊp 7 + R a = 0,8 0,6 m + ChÊt l­îng bÒ mÆt cña chi tiÕt gia c«ng lµ tèt v× tèc ®é c¾t cña chuèt thÊp nªn biÕn d¹ng vËt liÖu kh«ng ®¸ng kÓ + ChuyÓn ®éng c¾t rÊt ®¬n gi¶n + Mét m×nh pp chuèt cã thÓ thay cho c¶ nguyªn c«ng gia c«ng th« vµ tinh cña pp kh¸c + Cã thÓ gia c«ng ®­îc lç th«ng cã tiÕt diÖn trßn , vu«ng , ®Þnh h×nh nh­ng tiÕt diÖn lç ph¶I kh«ng thay ®æi + B»ng pp chuèt cã thÓ gia c«ng ®­îc lç cã D = 320 mm vµ lç then hoa = 420 mm ; r·nh vu«ng cã chiÒu réng B = 100 mm vµ chiÒu dµI 10000 mm Nh­îc ®iÓm : + Dao chÕ t¹o ®¾t tiÒn , nh©ts lµ c¸c lo¹i dao dµI + Lùc chuèt lín nªn m¸y, dao vµ ct cã ®é cøng v÷ng lín + B»ng pp chuèt kh«ng söa ®­îc sai sè vÒ vÞ trÝ t­¬ng quan + Khi chuèt lç cã thµnh máng hoÆc thµnh dÇy kh«ng ®Òu, do ®ã lç gia c«ng dÔ bÞ biÕn d¹ng nªn sai sè h×nh d¸ng cho chi tiÕt gia c«ng BiÖn ph¸p c«ng nghÖ: + Chuèt lç:Khi lç vµ mÆt ®Çu cuaar vËt ®· t­¬ng ®èi vu«ng gãc víi nhau th× dïng ngay mÆt ®Çu cña vËt lµm mÆt ®Þnh vÞ, khi ®ã mÆt ®Çu còng lµ mÆt t× ®Ó gia c«ng S¬ ®å Khi lç vµ mÆt ®Çu kh«ng vu«ng gãc víi nhau ( mÆt ®Çu th« ) , ph¶I dïng lç lµm ®Þnh vÞ ®Ó gia c«ng . Khi ®ã mÆt ®Çu ®­îc t× lªn thµnh m¸y th«ng qua ®Öm cÇu tù lùa + Chuèt mÆt ph¼ng:lµ mét d¹ng chuèt ngoµI . Víi pp chuèt nµy ngoµI yªu cÇu m¸y , ®é cøng cña chi tiÕt, ®Ióm g¸….Do ®ã yªu cÇu ®é kÑp chÆt chi tiÕt gia c«ng S¬ ®å H×nh a: chuèt theo líp : c¸c hµng r¨ng cña dao chuèt c¾t trªn suèt chiÒu réng cña v¹t gia c«ng .Mçi hµng r¨ng c¾t ®I mét líp c¾t a c¶ dao t. PP nµy dÔ chuèt c¸c mÆt ph¼ng ®· qua gia c«ng th« H×nh b: Chuèt theo m¶nh: Cã 2 r·nh r¨ng , c¸c r·nh ¨n tõ ngoµI vµo. Trªn lo¹i dao nµy cã 2 d·y r¨ng , ë mçi d·y bè trÝ c¸c r¨ng ¨n dÇn tõng m¶nh a ¨n dÇn vµo . ë cuèi cïng cã d·y r¨ng söa ®óng H×nh c: Chuèt theo m¶nh: 2 r·nh r¨ng vµ c¸c r¨ng ¨n tõ trong ra Cã 2 d·y r¨ng mµ mçi r¨ng trªn 2 d·y ¨n mét m¶nh c¾t a tõ trong ra víi cïng t. PP nµy dïng ®Ó chuèt c¸c mÆt th« ch­a qua gia c«ng C©u 15 : Kh¶ n¨ng c«ng nghÖ vµ biÖn ph¸p c«ng nghÖ khi mµi trßn ngoµi ? Tr¶ lêi: Gia c«ng = mµI lµ pp gia c«ng = c¾t gét mµ vËt liÖu ®­îc bãc ®I bëi l­ìi c¾t t¹o nªn do nh÷ng h¹t mµi.MµI th­êg dïng gia c«ng tinh nh­ng còng dïng ®Ó gia c«ng ph¸ BiÖn ph¸p c«ng nghÑ mµI gåm mµI ph¼ng, mµI trßn ngoµI, mµI trßn trong… MµI trßn ngoµI lµ pp mµI nh÷ng bÒ mÆt trßn xoay ngoµI. Cã 2 c¸ch mµI trßn ngoµI : A1/ MµI trßn ngoµI cã t©m: Lµ pp mµI mµ vËt gia c«ng ®­îc g¸ trªn 2 mòi t©m hoÆc ®­îc g¸ trªn m©m cÆp .Chia ra 2 c¸ch: * MµI trßn ngoµI cã t©m ch¹y dao däc : H×nh vÏ: G¸ quay trßn nd VËt quay trßn nc .§Ó mµI hÕt chiÒu dµI vËt ®¸ ch¹y däc S d . §Ó lÊy chiÒu s©u c¾t ®¸ tiÕn ngang S n .§Ó mµI ph¸ víi n¨ng suÊt cao , cã thÓ v¸t ®¸ ®i mét gãc = 2 3 ®é Víi pp nµy th­êng hay ®­îc sö dông v× chiÒu s©u c¾t nhá t= 0,005 0,02 mm, lùc mµI bÐ dïng cho mµI trôc ng¾n cã ®é cøng v÷ng lín L­u ý khi mµI : ë lÇn ch¹y dao cuèi cïng th× sau khi cho ch¹y dao S d ta kh«ng dõng m¸y mµ cho tiÕp tôc ch¹y dao S +d+ ®I l¹i cho ®Õn khi ph¸t hoa löa th× míi dõng m¸y . * MµI trßn ngoµI cã t©m ¨n dao ngang : pp nµy dïng khi mµI chi tiÕt ng¾n, cã ®­êng kÝnh lín .CÇn chän ®¸ cã bÒ dµy ®¸ lính¬n chiÒu dµI bËc trôc cÇn mµI .Khi gia c«ng ®¸ quay trªn n d vËt quay vµ ®¸ chØ cã tiÕn ngang S n cho ®Õn khi ®¹t kÝch th­íc yªu cÇu Pp nµy ®oif hái söa ®¸ thËt chÝnh x¸c h 2 : pp tiÕn dao xiªn S x dïng ®Ó söa mµI mÆt trô vµ vai cña bËc trô .Khi ®ã trôc ®¸ ®­îc ®Æt nghiªng 1 gãc = 45 ®é so víi trôc cña vËt Nh­îc ®Ióm cña pp nµy : tèc ®é c¾t ë nhiÒu thêi ®IÓm kh¸c nhau trªn chu k× cña ®¸ lµ kh¸c nhau, do ®ã ®¸ mßn kh«ng ®Òu , ¶nh h­ëng lín ®Õn ®é chÝnh x¸c vËt mµI A2/ MµI trrßn ngoµI kh«ng t©m ( mµI v« t©m ) §Æc ®IÓm : mÆt ®Þnh vÞ cña chi tiÕt gia c«ng lµ mÆt gia c«ng . MµI v« t©m cã 2 c¸ch : ¨n dao däc vµ ¨n dao ngang H×nh vÏ: Chi tiÕt gia c«ng ®Æt gi÷a 2 hßn ®¸ . Mét ®¸ lµm nhiÖm vô c¾t phoi gäi lµ ®¸ mµI , ®¸ kia cung cÊp cho chi tiÕt 2 chuyÓn ®éng quay trßn Vc vµ tÞnh tiÕn däc trôc gäi lµ ®¸ dÉn .PhÝa d­íi cña chi tiÕt ng­êi ta ®Æt mét thanh ®ì , thanh ®ì ®Æt song song trôc ®¸ mµI sao cho chi tiÕt ®­îc t× vµo phÝa ®¸ dÉn vµ t©m cña chi tiÕt cao h¬n t©m cña ®¸ mµI mét l­îng lµ H =( 0,51 )R nh­ng kh«ng qu¸ 10 mm R: b¸n kÝnh vËt mµI : viÖc ®Æt cao h¬n vãi môc ®Ých ®Ó chi tiÕt lu«n nhËn ®­îc chuyÓn ®éng quay tõ ®¸ dÉn ®Õn chi tiÕt kh«ng bÞ mÐo Thanh ®ì ph¶I v¾t nghiªng ®Ó chi tiÕt dÔ t× vµo ®¸ dÉn , ®¸ dÉn cã h×nh hypecbol nÕu ®­êng sinh th¼ng vµ trôc c­a ®¸ dÉn ph¶I nghiªng mét gãc so víi trôc cña ®¸ mµI =1 2 ®é Khi mµI vËt th­êng = 1®é 12 phót 3®é 20 phótkhi mµI vËt dµi. Nhê cã h×nh d¹ng mµ chi tiÕt võa tù quay võa tÞnh tiÕn . Vvíi pp nµy cho n¨ng suÊt rÊt cao nh­ng ®¶m b¶o ®é ®ång t©m gi÷a c¸c bËc trôc kh«ng cao = pp mµI cã t©m C©u 16 : Kh¶ n¨ng c«ng nghÖ vµ biÖn ph¸p c«ng nghÖ khi mµi trßn trong? Tr¶ lêi : ( mÇi xæ) Cã thÓ gia c«ng ®­îc m¼t trô , m¹t c«n ®¹t yªu cÇu ®é chÝnh x¸c cao nh­ng t­¬ng ®èi ®¾t nhÊt lµ khi gia c«ng nh÷ng lç nhá , cã thÓ thùc hiÖn trªn m¸y mµI trong m¸y mµI v¹n n¨ng hoÆc m¸y tiÖn nÕu bé phËn mang ®¸ g¸ vµo bµn dao MµI lç cã gi¸ trÞ KTKT cao nh­ng ph¹m vi sö dông bÞ h¹n chÕ so víi ma× trßn ngoµI v× ®Ó mµI ®­îc th× ®­êng kÝnh ®¸ mµI ph¶I nhá h¬n ®­êng kÝnh lç .Nõu lç cµng nhá th× ®­êng kÝnh lç cµng bÐ,dÉn ®Õn trôc mang ®¸ cµng nhá,kÐm cøng v÷ng. §¸ cµng nhá,sè vßng quay cña ®¸ cµng lín mµ chÕ t¹o ®éng c¬ cã sè vßng quay lín th× khã kh¨n. MµI lç chØ dïng trong c¸c tr­êng hîp sau: - MµI c¸c chi tiÕt ®· ®­îc t«I cøng vèi ®é cøng trªn 30 HRC. MµI nh÷ng vËt cã ®é cøng kh«ng ®Òu. MµI nh÷ng vËt kh«ng thuËn tiÖn víi c¸c ph­¬ng ph¸p gia c«ng kh¸c. MµI nh­ng lç cã kÝch th­íc phi tiªu chuÈn. MµI ®Ó söa c¸c sai lÖch t­¬ng quan do c¸c ngiªn c«ng kh¸c ®Ó l¹i. BiÖn ph¸p c«ng nghÖ mµI lç cã hai c¸ch: mµI cã t©m vµ mµI kh«ng t©m. B1. MµI lç cã t©m: lµ ph­¬ng ph¸p mµI ,chi tiÕt ®­îc g¸ trªn m©m cÆp hoÆc g¸ trªn bµn m¸y .Víi ph­¬ng ph¸p nµy cã hai c¸ch thùc hiÖn: *) Chi tiÕt g¸ trªn m©m cÆp VËt ®­îc g¸ trªn m©m cÆp víi chuyÓn ®éng quay trßn nc §¸ c® quay trßn n® §Ó mµi hÕt chiÒu dµI lç ®¸ ch¹y dao däc sd §Ó lÊy ®­îc chiÒu s©u c¾t ®¸ tiÕn ngang Sn ph­¬ng ph¸p nµy th­êng ®Î mµI nh÷ng chi tiÕt trßn xoay nhá :b¹c èng *C¸ch thø 2: Chi tiÕt g¸ trªn bµn m¸y VËt gia c«ng ®­îc trªn bµn m¸y vµ cè ®Þnh mét chç .§¸ thùc hiÖn toµn bé c¸c chuûÓn ®éng ®Ó gia c«ng :chuyÓn ®énh quay trßn n®,chuyÓn ®éng ch¹y dao däc sd,chuyÓn ®énh ch¹y dao ngang sn chuyÓn ®éng quay trßn quanh t©m lç gia c«ng nht B2.MµI lç kh«ng t©m : Chi tÕt gia c«ng ®­îc ®Æt gi÷a 3 con l¨n 2,3,4 trong ®ã con l¨n sè 2 cã t¸c dông lµm quay chi tiÕt nªn gäi lµ ®¸ dÉn Con l¨n 3 cã t¸c dông cè ®Þnh chi tiÕt vµ quay theo chi tiÕt Con l¨n 4 dïng ®Ó kÑp chÆt chi tiÕt trong khi mµI ,gäi lµ con l¨n kÑp .Con l¨n ph¶I cã chuyÓn ®éng ra vµo khi cÇn th¸o chi tiÕt vµ kÑp chi tiÕt vµ còng quay theo chi tiÕt Qu¸ tr×nh gia c«ng thùc hiÖn : _DÞch con l¨n 4 ra ngoµI ®Ó g¸ ®­îc chi tiÕt vµo vÞ trÝ gia c«ng ,sau ®ã ®I vµo ®Ó kÑp chÆt chi tiÕt gia c«ng _§¸ mµI sè 5 tiÕn vµo ®Ó mµI lç cña chi tiÕt,mµI xong ®¸ mµI rót ra ngoµI _Con l¨n 4 dÞch ra chi tiÕt gia c«ng xong ®­îc hÊt ra ngoµI Cø nh­ vËy ®Ó gia c«ng lo¹t chi tiÕt Víi c¸ch gia c«ng nh­ vËy th× mÆt ngoµI cña chi tiÕt gia c«ng ®· ®­îc gia c«ng tr­íc råi C¸ch nµy ®¶m b¶o ®­îc ®é ®ång t©m gi÷a mÆt ngoµI vµ mÆt trong chi tiÕt .C¸ch nµy cho n¨ng suÊt rÊt cao mµ, C©u 17. Kh¶ n¨ng c«ng nghÖ vµ biÖn ph¸p c«ng nghÖ khi mµi ph¼ng. Mµi ph¼ng lµ ph­¬ng ph¸p c¬ b¶n ®Ó gai c«ng tinh mÆt ph¼ng, nã cã thÓ gia c«ng nhiÒu mÆt ph¼ng ®· qua t«i cøng hoÆc nh÷ng mÆt ph¼ng ®· qua phay, bµo. Mµi mÆt ph¼ng ®Æc biÖt cã hiÖu qu¶ khi gia c«ng nh÷ng chi tiÕt máng nhá mµ nh÷ng ph­¬ng ph¸p gia c«ng kh¸c kh«ng thùc hiÖn ®­îc . Mµi ph¼ng ®­îc thùc hiÖn trªn m¸y mµi cã bµn tõ ®Ó kÑp chÆt chi tiÕt . Ph­¬ng ph¸p gia c«ng mµi cã thÓ gia c«ng ®¹t ®é chÝnh x¸c cÊp 7, Ra = 1,6 (μm), ®Æc biÖt cã thÓ ®¹t ®é chÝnh x¸c cÊp 6, Ra = 0,4 (μm). C¸ch 1 : Mµi b»ng chu vi ngoµi cña ®¸ h×nh trô. Lµ ph­¬ng ph¸p dïng chu vi ngoµi cña ®¸ trô ®Ó mµi vµo mÆt ph¼ng cÇn gia c«ng. Ph­¬ng ph¸p nµy ®¶m b¶o ®é chÝnh x¸c gia c«ng cao v× ®é tho¸t phoi, tho¸t nhiÖt, t­íi dung dÞch vµo bÒ mÆt gia c«ng ®­îc dÔ dµng M¸y mµi : +)Mµi trªn m¸y mµi ph¼ng cã bµn ch÷ nhËt ®i l¹i H×nh vÏ 1 Bµn m¸y cã chuyÓn ®éng ®i l¹i vc ®Ó c¾t hÕt chiÒu dµi vËt, ®¸ quay nd ®Ó mµi +) Mµi trªn m¸y mµi cã bµn quay trßn H×nh vÏ 2 VËt ®­îc g¸ trªn bµn quay, bµn quay trßn nc , ®¸ quay nd . §Ó c¾t hÕt chiÒu ngang vËt ®¸ dÞch chuyÓn Sn .§Ó c¾t hÕt chiÒu s¸u c¾t ®¸ dÞch chuyÓn l­îng Sd . C¸ch 2 : Mµi b»ng mÆt ®Çu cña ®¸ (®¸ trô, ®¸ chÆn) Mµi trªn m¸y mµi ph¼ng cã bµn ch÷ nhËt H×nh vÏ 3 Bµn m¸y cã chuyÓn ®éng ®i l¹i vc ®Ó c¾t hÕt chiÒu dµi vËt, ®¸ quay nd ®Ó mµi vµ cã chuyÓn ®éng Sd ®Ó c¾t hÕt chiÒu s©u c¾t Mµi trªn m¸y cã bµn quay H×nh vÏ 4 VËt ®ùoc g¸ trªn bµn quay cã chuyÓn ®éng quay trßn nc ®Ó c¾t hÕt bÒ mÆt c¾t, ®¸ quay nd ®Ó mµi, tiÕn Sd ®Ó c¾t hÕt chiÒu s©u c¾t (nÕu ®­êng kÝnh ®¸ bÐ h¬n thµnh ngang vËt th× ph¶i cã chuyÓn ®éng ngang Sn ) ¦u ®iÓm cña viÖc sö dông mÆt ®Çu cña ®¸ ®Ó mµi : +) cã thÓ ghÐp ®­îc nhiÒu ®¸ nhá l¹i thµnh ®¸ lín (H×nh vÏ 5) +)mµi cïng lóc 2 mÆt ph¼ng song song (H×nh vÏ 6) Nh­îc ®iÓm : t­íi dung dÞch lµm nguéi vµo vïng gia c«ng khã kh¨n C©u 18. Kh¶ n¨ng c«ng nghÖ vµ biÖn ph¸p c«ng nghÖ khi mµi nghiÒn Mµi nghiÒn lµ ph­¬ng ph¸p gia c«ng tinh ®¹t ®é chÝnh x¸c vµ ®é nh½n bãng bÒ mÆt cao Bét nghiÒn nhá mÞn (kim c­¬ng) + dÇu nhên, mì bß, farafin vµ mét sè axit h÷u c¬ kh¸c, ®em hçn hîp nµy b«i lªn bÒ mÆt dông cô sau ®ã cho dông cô tiÕp xóc vµo bÒ mÆt cÇn gia c«ng víi mét ¸p lùc nhÊt ®Þnh. Ph­¬ng phj¸p gia c«ng nµy ®­îc sö dông trong nhiÒu lÜnh vùc, gia c«ng ®­îc mÆt trô trong, ngoµi, mÆt ph¼ng, mÆt ®Þnh h×nh, cã kh¶ n¨ng gia c«ng ®¹t cÊp 6, Ra = 0,2 ÷ 0,01 (μm) B¶n chÊt cña mµi nghiÒn lµ qu¸ tr×nh ®¸nh bãng cã bét mµi vµ dÇu. Kh¸c víi ®¸nh bãng cã tèc ®é cao vµ ¸p lùc lín, mµi nghiÒn cã tèc ®é vµ ¸p lùc bÐ, nhiÖt ®é to¶ ra Ýt. Qu¸ tr×nh nµy tån t¹i 2 hiÖn t­îng c¬ häc vµ ho¸ häc. HiÖn t­îng ho¸ häc xuÊt hiÖn nhanh chØ trong vµi % gi©y, t¹o nªn mµng axit vµ líp hÊp thô rÊt máng, sau ®ã nhê t¸c ®éng c¬ häc cña h¹t mµi sÏ bãc ®i líp máng axit vµ líp hÊp thô ®ång thêi bãc ®i mét líp kim lo¹i rÊt máng. Dông cô gia c«ng : bÒ mÆt dông cô lµ ©m b¶n cña bÒ mÆt gia c«ng, th­êng ®­îc lµm b»ng ®ång, gang pÐclit H×nh vÏ 7: Yªu cÇu : bÒ mÆt tr­íc khi nghiÒn ®¹t cÊp 7, Ra = Λ7 ÷ Λ9 Tèc ®é nghiÒn kh«ng cao : +) NghiÒn th« : vc = 30 ÷ 40 (m/p) +) NghiÒn tinh : vc = 25 ÷ 30 (m/p) +) NghiÒn chÊt l­îng cao : vc = 15 ÷ 20 (m/p) ¸p lùc nghiÒn ≤ 0,2 ÷ 0,4 (MN/ m2) (2 ÷ 4 kg/ cm2) BiÖn ph¸p kü thuËt khi nghiÒn lç Khi nghiÒn lç cÇn cã dông cô ®Ó t¹o ¸p lùc lªn thµnh lç, cã nhiÒu c¸ch nh­ng th«ng th­êng hay ïng b¹c ch÷ C L¾p b¹c ch÷ C vµo trôc c«n, ®Èy trôc c«n xuèng t¹o ¸p lùc, trªn b¹c cã thÓ chÕ t¹o r·nh xo¾n tho¸t phoi. H×nh vÏ 8 Khi nghiÒn lç, n¨ng suÊt vµ chÊt l­îng gia c«ng phô thuéc vµo tû lÖ gi÷a 2 chuyÓn ®éng tÞnh tiÕn vt vµ c® quay vq : vt/vq = 0,6 ÷ 1 BiÖn ph¸p kü thuËt khi nghiÒn mÆt trô ngoµi Khi nghiÒn mÆt trô ngoµi ph¶i ®¶m b¶o ¸p lùc gi÷a mÆt trô ngoµi vµ dông cô gia c«ng H×nh vÏ 9 §Ó t¹o ¸p lùc lªn mÆt trô ngoµi dïng b¹c ch÷ C. B¹c ®­îc bãp l¹i nhê vÆn 3 vÝt bãp. §Ó t¨ng n¨ng suÊt khi mµi nghiÒn mÆt trô ngoµi cã thÓ thùc hiÖn nghiÒn trªn m¸y chuyªn dïng, ®å g¸ liÒn trªn m¸y phay. C©u 19. Kh¶ n¨ng c«ng nghÖ vµ biÖn ph¸p c«ng nghÖ khi mµi kh«n. Mµi kh«n lµ sù ph¸t triÓn thªm cña mµi nghiÒn nh»m n©ng cao n¨ng suÊt gia c«ng. So víi mµi nghiÒn, mµi kh«n cã ®Æc ®iÓm nh­ sau: Thay dông cô mµi nghiÒn b»ng bét mµi b»ng dông cô míi mang c¸c thái ®¸ gäi lµ ®Çu kh«n C¸c chuyÓn ®éng c¾t ®­îc x¸c ®Þnh râ rµng b»ng 2 chuyÓn ®éng quay vµ c® tÞnh tiÕn ¸p lùc ®Çu kh«n vµ hµnh tr×nh lªn xuèng ®Çu kh«n ®­îc quy ®Þnh râ Tèc ®é kh«n dïng cho gang, ®ång thau : 60 ÷ 70 (m/p) ; thÐp : 40 ÷ 60 (m/p) ¸p lùc : 0,35 ÷ 1,4 (MPa) §Çu kh«n cã nhiÒu lo¹i, tuú c«ng dông : lç s©u, lç ng¾n, lç nhá mµ ®Çu kh«n cã kÕt cÊu phï hîp Tuú ph­¬ng ph¸p kh«n cã thÓ gia c«ng ®­îc nhiÒu bÒ mÆt nh­ng th­êng chØ dïng ®Ó kh«n lç KÕt cÊu ®Çu kh«n gåm 2 phÇn chÝnh : + th©n l¾p c¸c thái ®¸ + ®u«i l¾p víi m¸y h×nh vÏ 10 §Çu kh«n : trong phÇn th©n cã r·nh ®Ó l¾p c¸c thái ®¸, sè thái ®¸ cã thÓ lµ 2, 4, 6. §iÒu chØnh ¸p lùc lªn mÆt gia c«ng nhê vÆn vÝt t¸c ®éng vµo phÇn c«n. §Çu kh«n ®­îc nèi víi trôc chÝnh b»ng thanh nèi 2, ë 2 ®Çu cã 2 khíp cÇu (kh«n tù lùa), khi ®ã ®Çu kh«n tùa h¼n vµo lç gia c«ng (lo¹i nµy ®­îc sö dông nhiÒu) Trong khi kh«n ph¶i t­íi dung dÞch lµm l¹nh ®Òu ®Æn, th­êng xuyªn cho ®Õn khi ®Çu kh«n ra khái lç gia c«ng ChuyÓn ®éng cña kh«n bao gåm vq vµ vt , nhê cã 2 c® nµy mµ vÕt gia c«ng cña kh«n ®­îc xo¸ lªn nhau. Gãc β phô thuéc vµo tû lÖ vt/vq => bÒ mÆt gia c«ng rÊt nh½n bãng. B»ng ph­¬ng ph¸p kh«n cã thÓ ®¹t cÊp 7 (®Æc biÖt cã thÓ ®¹t cÊp 6), Ra = 0,4 ÷ 0,05 (Λ9 ÷ Λ12) H×nh vÏ 11 Cã thÓ mµi kh«n lç Ø6 ÷ 1500 (mm), dµi L = 0,11 ÷ 20 (m) L­u ý : +) ph¶i ®iÒu chØnh ®Çu kh«n lªn qu¸ ®Çu lç hoÆc xuèng qu¸ ®Çu lç 1 l­îng nhÊt ®Þnh nÕu kh«ng sÏ ¶nh h­ëng ®Õn sai sè h×nh d¸ng gia c«ng H×nh vÏ 12 +) H¹t mµi cña c¸c thanh thái ®¸ cã thÓ bÞ t¸ch ra vµ c¾m vµo bÒ mÆt gia c«ng vµ g©y h¹i cho chi tiÕt khi lµm viÖc sau nµy +) Khi kh«n ph¶i röa chi tiÕt thËt cÈn thËn +) Mµi kh«n kh«ng söa ®­îc vÞ trÝ t­¬ng quan cña lç +) Mµi kh«n kh«ng thÝch hîp víi gia c«ng kim lo¹i mµu v× phoi cña chóng rÊt dÔ tr¸t vµo bÒ mÆt c¸c thái ®¸ lµm c¸c thái ®¸ kh«ng c¾t gät ®­îc n÷a. C©u 20: Kh¶ n¨ng c«ng nghÖ vµ biÖn ph¸p c«ng nghÖ khi mµi siªu tinh H×nh vÏ Lµ ph­¬ng ph¸p gia c«ng tinh lÇn cuèi ,®¹t ®é chÝnh x¸c vµ ®é bãng cao VÒ nguyªn lý cña m¸y mµi siªu tinh còng cã mét dông cô mang c¸c thanh ®¸ gÇn gièng nh­ kh«n nh­ng kh¸c kh«n ë chç : + Mµi siªu tinh cã thªm chuyÓn ®éng l¾c ng¾n däc trôc S1 kho¶ng tõ 500 1200 hµnh tr×nh kÐp trong 1 phót nh­ng chiÕm chiÒu dµi hµnh tr×nh ng¾n 1,55 mm do vËt gia c«ng thùc hiÖn ,ngoµi ra cßn cã c¸c chuyÓn ®éng kh¸c nh­ chi tiÕt quay trßn Vc vµ ®Òu mang dông cô di ®éng däc S ®Ó ¨n hÕt chiÒu dµi cña vËt . + ¸p lùc cña ®¸ mµi lªn vËt gia c«ng rÊt nhá tõ 0.052.5 Kg/cm2 =F.VËn tèc vßng vc =15 m/p ,l­îng tiÕn däc cña dông cô S ≤ 0.1mm/vßng . Ph­¬ng ph¸p mµi siªu tinh t¹o nªn ®é nh½n bãng bÒ mÆt Ra ≤ 980 m (11) do ¸p lùc cña thanh ®¸ mµi lªn trôc gia c«ng rÊt nhá nªn b»ng ph­¬ng ph¸p nµy mµi siªu tinh kh«ng söa ®­îc sai lÖch vÒ h×nh d¸ng h×nh häc do nguyªn c«ng tr­íc ®Ó l¹i nh­ ®é mÐo ®é « van … l­îng d­ cña mµi siªu tinh tõ 57 mm + Trong qu¸ tr×nh mµi siªu tinh ph¶i t­íi dung dÞch lµm s¹ch ,dÇu nhên bao gåm 10 phÇn dÇu ho¶ 1 phÇn dÇu m¸y bay vµ dÇu thùc vËt . + Tr­íc khi mµi siªu tinh ®· ph¶i ®¹t kÝch th­íc ®Õn giíi h¹n biªn cña nã theo b¶n vÏ . + B»ng ph­¬ng ph¸p gia c«ng c¾t gät ®· kÓ trªn trong thùc tÕ kü thuËt cßn cã ph­¬ng ph¸p gia c«ng n÷a nh­ :§¸nh bãng víi môc ®Ých n©ng cao ®é nh½n bãng bÒ mÆt ,c¹o C©u 21: Tr×nh bµy nguyªn lý b¶n chÊt cña gia c«ng tinh b»ng biÕn d¹ng dÎo + HiÖn nay ngoµi c¸c ph­¬ng ph¸p gia c«ng b»ng c¾t gät ng­êi ta cßn dïng phæ biÕn c¸c ph­¬ng ph¸p gia c«ng tinh kh«ng phoi dùa trªn nguyªn lý lµm biÕn d¹ng dÎo bÒ mÆt gia c«ng ë tr¹ng th¸i nguéi .Sau khi gia c«ng b»ng ph­¬ng ph¸p nµy th× bÒ mÆt gia c«ng cã kh¶ n¨ng n©ng cao ®é bÒn ch¾c ,®é cøng líp bÒ mÆt t¨ng ®­êng kÝnh chèng ¨n mßn líp bÒ mÆt vµ n©ng cao ®é nh·n bãng bÒ mÆt . + B¶n chÊt cña ph­¬ng ph¸p gia c«ng nµy lµ : D­íi t¸c dông cña dông cô cã ®é cøng cao h¬n vËt liÖu gia c«ng ,c¸c nhÊp nh« trªn bÒ mÆt bÞ biÕn d¹ng dÎo vµ bÞ Ðp xuèng lµm gi¶m chiÒu cao nhÊp nh« tÕ vi ban ®Çu vµ t¹o thµnh c¸c nhÊp nh« tÕ vi míi . S¬ ®å : H×nh vÏ : + Dïng bi cÇu hoÆc con l¨n víi b¸n kÝnh lµ Rb t¸c ®éng lªn bÒ mÆt cña ph«i 1 lùc vµ cho ch¹y dao S th× ph«i cã ®­êng kÝnh ban ®Çu lµ dp vµ cã ®é nhÊp nh« ban ®Çu lµ Rb® trong qu¸ tr×nh t¸c dông nh­ vËy kim lo¹i ë c¸c ®Ønh nhÊp nh« cao sÏ chuyÓn theo c¶ hai ph­¬ng ë chç tiÕp xóc gi÷a bi vµ mÆt gia c«ng lµ chiÒu cao nhÊp nh« ban ®Çu Rb® sÏ bÞ gi¶m ®Õn chiÒu cao nhÊp nh« míi R vµ ta sÏ ®­îc kÝch th­íc cu¶ chi tiÕt lµ d .Khi t¸c ®éng 1 lùc lªn bi hoÆc con l¨n th× lùc nµy sÏ truyÒn sang bÒ mÆt gia c«ng vµ lùc nµy ®­îc ph©n tÝch thµnh 2 thµnh phÇn lµ lùc tiÕp tuyÕn Pt vµ lùc h­íng kÝnh Pk ,Pt cã xu h­íng lµm cho c¸c ®Ønh nhÊp nh« cã x« tr­ît ,lùc Pk cã xu h­íng lµm d¸t réng vµ khi Ðp ta mong muèn c¸c nhÊp nh« bÞ Ðp xuèng vµ d¸t réng ra chø kh«ng muèn lµ c¸c nhÊp nh« bÞ x« tr­ît tõ ®ã cÇn ph¶i sao cho tû lÖ gi÷a lùc Pt /Pk lµ nhá nhÊt . Sau khi l¨n Ðp ta cã ®é nh½n lµ Ra =0.020.01m . + Tr­íc khi gia c«ng tinh b»ng biÕn d¹ng dÎo ta ®· ph¶i gia c«ng bÒ mÆt chi tiÕt ®¹t ®é nh½n bãng bÒ mÆt nhÊt ®Þnh ®Ó cho bÒ mÆt nhÊp nh« ban ®Çu Rb® kh«ng qu¸ lín nÕu Rb® qu¸ lín x¶y ra c¸c nhÊp nh« bÞ x« tr­ît bÞ gÊp khóc mµ kh«ng bÞ Ðp xuèng vµ do ®ã bÒ mÆt sau khi gia c«ng kh«ng ®­îc tèt . C©u 22: Nguyªn lý cña ph­¬ng ph¸p l¨n Ðp b»ng bi cÇu hoÆc con l¨n . H×nh vÏ : CÇn cã dông cô mang ®­îc bi cÇu hoÆc con l¨n ,bi hoÆc con l¨n ph¶i cã ®é cøng cao h¬n vËt liÖu gia c«ng ,®é nh½n bãng cña bi hoÆc con l¨n cã ®é nh½n bãng cao h¬n chi tiÕt gia c«ng . C¸c bi cÇu th­êng ®­îc chän tõ bi tiªu chuÈn víi ®­êng kÝnh d=530mm .§é nh½n bãng bÒ mÆt Ra =0.025m ,®é cøng tõ 6264 HRC . G¸ bi ,con l¨n lªn dông cô cã thÓ g¸ cøng hoÆc ®µn håi nhê lß xo . S¬ ®å a lµ l¨n Ðp b»ng bi cÇu víi lùc t¸c dông b»ng lß xo thùc hiÖn trªn m¸y tiÖn . S¬ ®å b l¨n Ðp mÆt trô ngoµi b»ng con l¨n trªn m¸y tiÖn víi lùc t¸c dông cøng kh«ng ®µn håi . S¬ ®å c l¨n Ðp r½nh ®Þnh h×nh B»ng ph­¬ng ph¸p l¨n Ðp cã thÓ l¨n mÆt trô mÆt r½nh mÆt ®Þnh h×nh mÆt ph¼ng mÆt lç . §Ó t¨ng n¨ng suÊt vÇ chÊt l­îng th× ng­êi ta lµm nh÷ng ®Çu l¨n mang nhiÒu bi hoÆc con l¨n . C©u 23: Nguyªn lý cña ph­¬ng ph¸p nong lç b»ng bi hoÆc chÇy nong A,Nong lç b»ng bi cÇu:cã ®­êng kÝnh d tiªu chuÈn ®óng b»ng kÝch th­íc lç cÇn gia c«ng sau ®ã dïng lùc P Ðp bi cÇu th× ta sÏ ®­îc lç cã kÝch th­íc b»ng bi .ph­¬ng ph¸p ®Ó gia c«ng lç th«ng cho ®é th¼ng t©m cña lç kh«ng cao .V× vËy ph­¬ng ph¸p nµy chØ gia c«ng lç ng¾n sau khi gia c«ng ®é chÝnh x¸c cã thÓ ®¹t ®Õn cÊp ®é 7 ®é nh½n bãng Ra =0,20,1m . B,ph­¬ng ph¸p nong lç b»ng chµy nong +Dïng chµy nong 1 nÊc : h×nh vÏ : Dïng chµy nong cã kÕt cÊu thÝch hîp ®Ó ®Èy chµy nh­ h×nh a hoÆc kÐo nh­ h×nh b qua lç gia c«ng . KÕt cÊu chµy cã phÇn gãc c«n vµo α = 350 c«n ra α1 = 46 0 chiÒu réng b cña ®­êng kÝnh lµm viÖc b»ng ®­êng kÝnh lç cÇn gia c«ng .VËt liÖu lµm chµy cã thÓ lµ thÐp c¸c bon dông cô ,Y10A,Y12A ,(CD100A,CD120A) Ngoµi ra dïng thÐp hîp kim WX15,P18,®é cøng 6265HRC ,BK18,BK15 cã khi m¹ cr«m cho chµy . +Dïng chµy nong nhiÒu nÊc :lµ lo¹i chµy trªn ®ã cã nhiÒu nÊc ®­êng kÝnh kh¸c nhau vµ mçi nÊc ®­êng kÝnh sÏ b¶o ®¶m S1 l­îng d­ nhÊt ®Þnh .Khi dïng chµy nong nhiÒu nÊc còng cã 2 lo¹i kÕt cÊu : Chµy nong liÒn khèi (a) Chµy nong ghÐp tõ nhiÒu vßng nong (b) Chµy nong liÒn khèi :chÕ t¹o víi nhiÒu nÊc ®­êng kÝnh nÊc ®­êng kÝnh phÝa sau th­êng lín h¬n ®­¬ng kÝnh phÝa trø¬c 1 l­îng n©ng Sz gièng nh­ dao chute kh«ng qu¸ 0,30,4 mm . Cßn ë h×nh b :chÕ t¹o 1 trôc sau ®ã l¾p nhiÒu vßng nong víi ®­êng kÝnh kh¸c nhau vµ ®é chÝnh x¸c cña c¸c ®­êng kÝnh còng gièng nh­ chÇy nong liÒn khèi nh­ng cã ­u viÖt cã thÓ thay ®­îc c¸c vßng nong ®Ó øng víi ®­êng kÝnh lç cÇn gia c«ng 1 c¸ch dÔ dµng kh«ng tèn kÐm + ë nhiÒu nÊc hoÆc vßng nong cuèi cïng ng­êi ta lµm ®óng b»ng ®­êng kÝnh lç gia c«ng cã thÓ lµ1 hoÆc 1 sè vßng gäi lµ vong söa ®óng . C©u 24: Nguyªn lý cña ph­¬ng ph¸p chµ s¸t b»ng mòi kim c­¬ng . H×nh vÏ : CÇn ph¶i cã dông cô mang ®­îc mòi kim c­¬ng dông cô nµy ®­îc g¸ vµo bµn dao m¸y tiÖn thùc hiÖn trªn m¸y tiÖn . dông cô gåm mòi kim c­¬ng sè 4 ®­îc b¾t chÆt vµo èng gi÷ 6 nhê vÝt 9 ,èng gi÷ 6 cã thÓ di tr­ît ®­îc trong èng bäc sè 7 .§Ó ®iÒu chØnh ¸p lùc khi ta vÆn vÝt ®iÒu chØnh 1 th«ng qua lß xo 2 gi¸ trÞ ¸p lùc ®­îc biÕt th«ng qua ®ång hå ®o 3 ,®ång hå ®o nÇy cã mòi tú vµo tay ®ßn 8 mµ 8 ®­îc b¾t chÆt èng gi÷ sè 6 vµ ngoµi mòi kim c­¬ng cã thÓ thay b»ng hîp kim cøng nÕu kh«ng cã kim c­¬ng. C©u 25: Nguyªn lý cu¶ ph­¬ng ph¸p gia c«ng b»ng tia löa ®iÖn . Lµ 1 d¹ng gia c«ng b»ng phãng ®iÖn ¨n mßn ,dÉn ®iÖn qua kªnh dÉn ®iÖn ®Ó ph¸ háng vËt liÖu trong vïng gi÷a 2 ®iÖn cùc t¹o nªn h×nh d¸ng kÝch th­íc cÇn cã: H×nh vÏ: Dßng ®iÖn 1 chiÒu cã ®iÖn ¸p tõ 100200v tõ nguån qua biÐn trë R vµ n¹p vµo tô ®iÖn C.§iÖn cùc dông cô ®­îc nèi víi cùc ©m chi tiÕt gia c«ng nèi vµo cùc d­¬ng ,®Ó gia c«ng ®­îc ta cho ®iÖn n¬i dông cô tiÕn dÇn vµo bÒ mÆt chi tiÕt gia c«ng khi hai ®iÖn cùc tiÕn l¹i gÇn nhau th× khe hë gi÷a chóng nhá dÇn vµ khi khe hë ®Õn 1 gi¸ trÞ ®ñ bÐ th× ®iÖn ¸p gi÷a chóng t¨ng lªn vµ xuÊt hiÖn tia löa ®iÖn nhiÖt l­îng do tia löa ®iÖn sinh ra t¹o nªn nhiÖt ®é lªn tíi hµng ngh×n ®é C lµm ch¶y láng vµ ®èt ch¸y kim lo¹i n»m gi÷a 2 ®iÖn cùc do ®ã t¹o nªn h×nh d¹ng kÝch th­íc trªn bÒ mÆt gia c«ng . H×nh d¹ng kÝch th­íc mÆt gia c«ng ®­îc quyÕt ®Þnh bëi h×nh d¹ng kÝch th­íc ®iÖn cùc :Cã thÓ gia c«ng lç ®Þnh h×nh ,c¾t ®øt ,gia c«ng nh÷ng lç rÊt nhá vµ rÊt gÇn nhau .VËt gia c«ng ph¶i ng©m trong thïng chøa dÇu biÕn thÕ ®iÖn cùc dông cô lµm b»ng ®ång . C©u 26: Nguyªn lý cña ph­¬ng ph¸p gia c«ng b»ng tia laze. Laze lµ tªn viÕt t¾t cña tõ tiÕng anh nãi lªn qu¸ tr×nh khuÕch ®¹i A,sãng ph¸t x¹ c­ìng bøc (Light Amplyfication by Stimulated of Radiacation ) Chïm tia Laze ®­îc t¹o ra nh­ sau : C¸c Ion ho¹t tÝnh trong vËt liÖu Laze ®­îc kÝch lªn ë møc n¨ng l­îng cao ,khi tôt xuèng 1 n¨ng l­îng c¬ së th× nh÷ng Ion ®ã ph¸t ra l­îng tö ,c¸c l­îng tö nµy l¹i b¾n ph¸ c¸c Ion kh¸c vµ c¸c Ion nµy l¹i ph¸t ra l­îng tö ng­êi ta dïng c¸c bé phËn céng h­ëng quang häc ®Ó kÝch ho¹t lµm t¨ng sè l­îng tö víi tèc ®é cao tíi møc ph¸t ra tia Laze víi mËt ®é n¨ng l­îng rÊt cao 107109 W/cm2 vµ n¨ng l­îng nµy ®èt ch¸y kim lo¹i VËt liÖu Laze :chÊt r¾n ,rubi ,khÝ H×nh vÏ : Nguån ®iÖn c«ng nghiÖp qua biÕn thÕ vµ n¾n dßng n¹p vµo hÖ thèng tô, ®iÖn ¸p tèi ®a cña tô ®iÖn tíi 2 Kv .Khi ®iÒu khiÓn sù phãng ®iÖn tíi ®Çu ph¸t sãng sè 3 ®Æt ë 1 trong 2 t©m cña bé ph¶n x¹ ¸nh s¸ng 2 .Bé nµy cã d¹ng lß h×nh trô vµ tiÕt diÖn lµ ElÝp .Khi ®Ìn 3 ph¸t s¸ng th× toµn bé n¨ng l­îng cña nã sÏ tËp trung vµo t©m thø 2 cña bé ph¶n x¹ ¸nh s¸ng ®Æt s½n t©m hång ngäc sè 4 .Thanh hång ngäc nµy cã chøa Cr«m nh÷ng Ion Cr+3 cña thanh hång ngäc sÏ bÞ kÝch lªn møc n¨ng l­îng cao ,vµ khi tôt xuèng chóng sÏ ph¸t ra nh÷ng l­îng tö vµ nhê cã hÖ dao ®éng cña g­¬ng ph¼ng 5 vµ 6 ®Æt gi÷a 2 ®Çu cña èng ph¶n x¹ 2 mµ nh÷ng l­îng tö nµy sÏ ®i l¹i nhiÒu lÇn qua thanh hång ngäc vµ kÝch c¸c Ion Cr+3 kh¸c ®Ó råi cïng phãng ra chïm tia ®iÖn tö vµ chïm tia nµy sÏ ®­îc tËp trung bëi hÖ thèng quang häc sè 7 vµ t¸c dông lªn mÆt cña vËt gia c«ng sè 8 ,vËt gia c«ng nµy ®Æt trªn bµn sè 9 ,bµn 9 cã thÓ ®iÒu khiÓn ®i l¹i theo 3 ph­¬ng x,y,z mµ cã thÓ gia c«ng ®­îc lç mÆt ®Þnh h×nh cã kÝch th­íc mong muèn .Khi tËp trung tia Laze vµo vÞ trÝ cÇn gia c«ng ph¶i chän hÖ thèng quang häc vµ c¸c th«ng sè c«ng nghÖ nh­ n¨ng l­îng chïm tia ,thêi gian xung t¸c dông cña chïm tia ,tiªu cù cña hÖ thèng quang häc lµm sao gia c«ng cã hiÖu qu¶ . Qua nghiªn cøu thÊy r»ng qu¸ tr×nh t¸c dông cña chïm tia Laze vµo vÞ trÝ gia c«ng cã thÓ ph©n thµnh c¸c giai ®o¹n nh­ sau : G®1:vËt liÖu gia c«ng hót n¨ng l­îng cña chïm tia Laze ,chuyÓn n¨ng l­îng ®ã thµnh nhiÖt n¨ng . G®2:vËt liÖu gia c«ng bÞ ®èt nãng ,giai ®o¹n nµy øng víi qu¸ tr×nh truyÒn nhiÖt trong vËt r¾n t­¬ng ®èi. G®3 :ph¸ hang vËt liÖu gia c«ng vµ ®Èy chóng ra khái vïng gia c«ng . C©u 27: Nguyªn lý cña ph­¬ng ph¸p gia c«ng b»ng siªu ©m. gia c«ng kim lo¹i b»ng siªu ©m : lµ 1 d¹ng cña gia c«ng c¾t gät ,b¶n chÊt lµ dïng n¨ng l­îng va ®Ëp ®ång thêi cña 1 sè l­îng rÊt lín h¹t mµi 104105 h¹t /cm2 vµ nh÷ng h¹t nµy dao ®éng víi 1 tÇn sè dao ®éng rÊt cao 1825KHz lªn bÒ mÆt gia c«ng lµ ®Ó t¸ch ra khái bÒ mÆt gia c«ng nh÷ng phoi kim lo¹i rÊt nhá cì vµi m .Dao ®éng víi tÇn sè siªu ©m 1825m KHz ®­êng truyÒn tõ m¸y ph¸t siªu ©m sè6 ®Õn biÕn tõ sè 5 ,ë ®©y dao ®éng ®iÖn ®­îc chuyÓn thµnh dao ®éng c¬ häc cã cïng tÇn sè nh­ng biªn ®é dao ®éng kho¶ng 510 m nhê tÝnh chÊt cña vËt liÖu tõ gi¶i (Ni) ®Ó nhËn ®­îc dao ®éng cÇn thiÕt cho viÖc gia c«ng kim lo¹i víi biªn ®é tõ 4080 m th× cÇn ph¶i cho thanh dao ®éng qua thanh truyÒn sãng sè 4 .ë d­íi thanh truyÒn sãng sè 4 ng­êi ta l¾p dông cô gia c«ng 3 .§Ó gia c«ng ®­îc th× ng­êi ta ph¶i thùc hiÖn ®­a vµo dung dÞch cã chøa h¹t mµi sè 7 lµ khi dông cô gia c«ng dao ®éng th× nã sÏ cuèn theo h¹t mµi cã trong dung dÞch dao ®éng ,h¹t mµi nµy t¸c ®éng lªn bÒ mÆt gia c«ng vµ do ®ã mÆt gia c«ng ®­îc gia c«ng Chi tiÕt gia c«ng 2 ®Æt trªn bµn m¸y 1 ,toµn bé chi tiÕt gia c«ng vµ dông cô ®Æt trong thïng chøa .Bµn 1 cã thÓ di chuyÓn ®­îc theo 3 chiÒu x,y,z vµ do ®ã tar a c«ng ®­îc lç ,c¸c bÒ mÆt cã h×nh kÝch th­íc yªu cÇu . Ngoµi ra ®èi víi c¸c ph­¬ng ph¸p gia c«ng míi :®iÖn ho¸ ¨n mßn ,gia c«ng phèi hîp Ch­¬ng 6: C©u 1:nªu ý nghÜa cña viÖc chuÈn bÞ sx vµ thiÕt kÕ qu¸ tr×nh c«ng nghÖ ý nghÜa :bÊt kú sp nµo tr­íc khi ®­a vµo sx ®Òu ph¶I tr¶I qua giai ®o¹n chuÈn bÞ sx . chuÈn bÞ sx lµ tÝnh to¸n thiÕt kÕ nh÷ng trang thiÕt bÞ ®Ó t¹o ®k cho viÖc chÕ t¹o sp mét c¸ch n¨ng xuÊt vµ gi¸ thµnh h¹ nhÊt .Giai ®o¹n nµy chiÕm thêi gian cã khi hµng th¸ng hµng n¨m tuú theo møc ®é phøc t¹p sp mµ mét trong nh÷ng viÖc rÊt quan träng cña viÖc chuÈn bÞ sx lµ thiÕt kÕ qu¸ tr×nh c«ng nghÖ gia c«ng tõng chi tiÕt cña sp .®Ó thiÕt kÕ qu¸ tr×nh c«ng nghÖ chÕ t¹o m¸y nµo ®ã th× cã 2 c¸ch thùc hiÖn : ng­êi c¸n bé c«ng nghÖ víi nh÷ng dông cô tÝnh vµ th­íc vÏ :thiÕt kÕ b»ng tay ng­êi c¸n bé c«ng nghÖ cïng víi trî gióp b»ng m¸y tÝnh lµ thiÕt kÕ b»ng m¸y thiÕt kÕ qu¸ tr×nh c«ng nghÖ lµ lËp nªn nh÷ng tµi liÖu v¨n kiÖn h­íng dÉn c«ng nghÖ gia c«ng chi tiÕt m¸y ,lËp c¸c chØ tiªu kü thuËt vµ ®iÒu hµnh sx khi thiÕt kÕ qu¸ tr×nh c«ng nghÖ cã nhiÒu ph­¬ng ¸n nh­ng ph¶I biÕt chän lÊy 1 ph­¬ng ¸n hîp lý vµ tèt nhÊt lµ ph­¬ng ¸n tèi ­u. kkhi thiÕt kÕ qu¸ tr×nh c«ng nghÖ cña 1 chi tiÕt gia c«ng nµo ®ã cã 2 TH: TH1:ThiÕt kÕ qu¸ tr×nh c«ng nghÖ gia c«ng chi tiÕt nµo ®ã ®èi víi 1 nhµ m¸y hoµn toµn míi .Trong tr­êng hîp nµy ta x¸c ®Þnh ra sè m¸y ,sè lo¹i m¸y ®Ó mua vÒ vµ l¾p ®Æt cho nhµ m¸y trong tr­êng hîp nµy viÖc chän m¸y ®Ó gia c«ng cña c¸c nguyªn c«ng ®­îc tù do h¬n TH2: ThiÕt kÕ qu¸ tr×nh c«ng nghÖ gia c«ng chi tiÕt nµo ®ã cña 1 nhµ m¸y ®ang sx mÆt hµng # th× trong tr­êng hîp nµy viÖc chän m¸y gia c«ng cña c¸c nguyªn c«ng ph¶i xem xÐt ®Õn viÖc cã ¶nh h­ëng ®Õn tiÕn ®é kÕ ho¹ch sx mÆt hµng cò hay ko do ®ã viÖc chän m¸y bÞ kh¾t khe h¹n chÕ ViÖc thiÕt kÕ qu¸ tr×nh c«ng nghÖ cña chi tiÕt m¸y nµo ®ã ph¶I sao cho mÒm ho¸ ®Ó øng phã víi viÖc thay ®æi kÕt cÊu s¶n phÈm theo ycÇu thÞ hiÕu cña kh¸ch hµng quy tr×nh c«ng nghÖ linh ho¹t Êy thùc hiÖn sao cho thay ®æi Ýt nhÊt ®Ó ®ì tèn kÐm nhÊt nh­ng vÉn ra ®­îc mÆt hµng míi . Mét qu¸ tr×nh c«ng nghÖ thiÕt kÕ ra ph¶i ®¶m b¶o ®é tin cËy nhÊt ®Þnh mÇ ®é tin cËy nµy chÞu nhiÒu ¶nh h­ëng cña c¸c yÕu tè kh¸ch quan chñ quan ,nÕu mét qu¸ tr×nh c«ng nghÖ gia c«ng mét chi tiÕt m¸y nµo ®ã víi n nguyªn c«ng víi gi¶ thiÕt r»ng hiÖu qu¶ cña nguyªn c«ng tr­íc chØ ¶nh h­ëng trùc tiÕp ®Õn nguyªn c«ng tiÕp theo th× ®é tin cËy cña qu¸ tr×nh c«ng nghÖ Rt ®­îc viÕt d­íi d¹ng Markov nh­ sau : Rt = R(NC1). R(NC2/NC1) …R(NCn/NCn-1) Rt: ®é tin cËy cña toµn bé qu¸ tr×nh c«ng nghÖ R(NC1): ®é tin cËy cña nguyªn c«ng thø 1 R(NCi): ®é tin cËy cña nguyªn c«ng thø i R(NCi+1): ®é tin cËy cña nguyªn c«ng thø i+1 trªn c¬ së cña nc thø i Muèn b¶o ®¶m qu¸ tr×nh c«ng nghÖ tõ nguyªn c«ng thø i sang nguyªn c«ng thø (i+1) ph¶i cã ®k lµ R(NCi)=R(NCi+1)=const (1) Gi¸ trÞ cña ®é tin cËy R(NCi)=Mi/Mp Mi: sè l­îng chi tiÕt trong nguyªn c«ng thø i gia c«ng ®¹t yªu cÇu Mp: tæng sè chi tiÕt gia c«ng Tõ 1ta cã Mi/Mp=Mi+1/Mp nghÜa lµ Mi=Mi+1 NghÜa lµ sè l­îng chi tiÕt ®¹t yªu cÇu ë nguyªn c«ng thø i ph¶i = sè l­îng chi tiÕt ®¹t yªu cÇu ë nguyªn c«ng thø (i+1) nh­ng ®¹t ®iÒu nµy trong gia c«ng lµ rÊt khã nªn cho phÐp cã sù # nhau ®«i chót gi÷a sè l­îng chi tiÕt ®¹t yªu cÇu ë c¸c nguyªn c«ng. C©u2: Tr×nh bÇy tr×nh tù c¸c b­íc khi thiÕt kÕ qu¸ tr×nh c«ng nghÖ. §Ó thiÕt kÕ qu¸ tr×nh c«ng nghÖ gia c«ng 1 chi tiÕt m¸y nµo ®ã ng­êi ta thùc hiÖn qua c¸c b­íc nh­ sau: 1.T×m hiÓu tÝnh n¨ng sö dông, ®k lµm viÖc cña chi tiÕt m¸y ®ã vµ cña sp mang chi tiÕt m¸y ®ã vµ t×m hiÓu tÝnh æn ®Þnh cña sp trong nhu cÇu x· héi. 2.Nghiªn cøu vÒ yªu cÇu kü thuËt, kÕt cÊu cña chi tiÕt. 3.X¸c ®Þnh qui m« sx vµ ®k sx. §Ó x¸c ®Þnh ®­îc ®iÒu nµy ph¶i x¸c ®Þnh ra sè l­îng chi tiÕt cÇn gia c«ng quyÕt ®Þnh d¹ng sx, qui m« sx. 4.X¸c ®Þnh thø tù nguyªn c«ng, viÖc g¸ ®Æt chi tiÕt m¸y ë tõng nguyªn c«ng vµ lËp s¬ ®å nguyªn c«ng. 5.Chän ph«i vµ ph­¬ng ph¸p chÕ t¹o ph«i. 6.Chän m¸y ®Ó gia c«ng cho nguyªn c«ng dùa vµo kh¶ n¨ng c«ng nghÖ cña c¸c ph­¬ng ph¸p gia c«ng c¾t gät. 7.X¸c ®Þnh l­îng d­ vµ dung sai cho c¸c nguyªn c«ng. 8.X¸c ®Þnh dông cô c¾t, dông cô kiÓm tra cho mçi nguyªn c«ng.NÕu cã s½n th× ta chän, nÕu kh«ng cã ph¶i thiÕt kÕ vµ chÕ t¹o ra dông cô ®ã. 9.X¸c ®Þnh c¸c th«ng sè c«ng nghÖ(chÕ ®é gia c«ng cho mçi nguyªn c«ng) s,t,v ®­îc tra b¶ng, tÝnh to¸n. 10.X¸c ®Þnh c¸c ®å g¸ ®Ó thùc hiÖn gia c«ng ë mçi nguyªn c«ng. NÕu m¸y kh«ng ®ñ kh¶ n¨ng hoÆc kh«ng cã ®å g¸ cã s½n th× ph¶i thiÕt kÕ chÕ t¹o c¸c ®å g¸ nµy.Víi sè l­îng chi tiÕt lín th× ë mçi nguyªn c«ng, ë 1 chi tiÕt ®Òu thiÕt kÕ ®å g¸ chuyªn dïng. 11.X¸c ®Þnh bËc thî cho mçi nguyªn c«ng. 12.§Þnh møc thêi gian gia c«ng ë c¸c nguyªn c«ng, x¸c ®Þnh n¨ng suÊt, so s¸nh c¸c ph­¬ng ¸n vÒ mÆt c«ng nghÖ. Néi dung c¸c b­íc trªn ®Òu cÇn thiÕt kh«ng thÓ thiÕu ®­îc nh­ng møc ®é th× # nhau tuú theo d¹ng sx. Víi chi tiÕt ®¬n gi¶n th× c¸c b­íc trªn chØ cÇn diÔn t¶ b»ng lêi ®Ó h­íng dÉn gia c«ng nh­ng nÕu lµ chi tiÕt phøc t¹p th× ph¶i tÝnh to¸n, thiÕt kÕ ë c¸c b­íc cÈn thËn Ch­¬ngVI C©u3: ThÕ nµo lµ tÝnh c«ng nghÖ trong kÕt cÊu, c¸c chØ tiªu ®¸nh gi¸, cho mét vÝ dô. *TÝnh c«ng nghÖ trong kÕt cÊu lµ mét tÝnh chÊt quan träng cña chi tiÕt hoÆc s¶n phÈm c¬ khÝ nh»m ®¶m b¶o l­îng kim lo¹i tiªu hao lµ Ýt nhÊt, khèi l­îng gia c«ng vµ l¾p r¸p lµ Ýt nhÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm cho ra lµ thÊp nhÊt trong mét ®ieÌu kiÖn vµ qui m« s¶n xuÊt nhÊt ®Þnh. Khi nghiªn cøu mét kÕt cÊu cña b¶n vÏ chi tiÕt m¸y cÇn gia c«ng th× chóng ta cÇn ph¶i xem xÐt tÝnh c«ng nghÖ cña chi tÕt ®· hîp lý hay ch­a, nÕu cÇn thiÕt th× chóng tacã quyÒn phª ph¸n vsf söa ch÷a l¹i kÕt cÊu cña chóng sao cho hîp lût­íc khi ®em gia c«ng. ViÖc nghiªn cøu tÝnh c«ng nghÖ cña mét chi tiÕt phô thuéc vµo quy m« s¶n xuÊt còng nh­ tÝnh chÊt lo¹t cña s¶n phÈm chi tiÕt. Víi quy m« s¶n xuÊt nµy cã thÓ cã tÝnh c«ng nghÖ nh­ng quy m« s¶n xuÊt kh¸c l¹i cã thÓ kh«ng cã tÝnh c«ng nghÖ Nghiªn cøu tÝnh c«ng nghÖ ®ång bé trong kÕt cÊu cña s¶n phÈm vµ kÕt cÊu cña tõng chi tiÕt. ViÖc nghiªn cøu tÝnh c«ng nghÖ cho chi tiÕt ph¶i thùc hiÖn tÊt c¶ c¸c giai ®o¹n qu¸ tr×nh chÕ t¹o s¶n phÈm tõ thiÕt kÕ ®Õn chÕ t¹o ph«i cho ®Õn l¾p r¸p. TÝnh c«ng nghÖ ph¶i ®­îc phï hîp víi ®iÒu kiÖn ë n¬i s¶n xuÊt. Ta thÊy tÝnh c«ng nghÖ trong CTM lµ hoµn toµn cã tÝnh t­¬ng ®èi. * C¸c chØ tiªu ®¸nh gi¸: §Ó ®nhs gi¸ xem xÐt r»ng kÕt cÊu cña chi tiÕt ®ã ®· cã tÝnh c«ng nghÖ phï hîp hay ch­a th× ta ph¶i dùa vµo c¸c chØ tiªu cô thÓ ®Ó ®¸nh gi¸,®ã lµ : Träng l­îng kÕt cÊu ph¶i nhá nhÊt : §Ó ®¶m b¶o träng l­îng chi tiÕt nhá nhÊt ta ph¶i tÝnh hÖ sè an toµn võa ®ñ , lµm chi tiÕt víi thµnh máng kÌm víi g©n trî lùc ®Ó t¨ng ®é cøng v÷ng, hoÆc thay thÕ b»ng nh÷ng vËt liÖu cã ®é bÒn cao, vËt liÖu nhÑ…. Sö dông vËt liÖu thèng nhÊt, th«ng dông vµ rÎ tiÒn, víi mét s¶n phÈm hay mét m¸y nªn dïng Ýt chñng lo¹i vËt liÖu,vËt liÖu ph¶i th«ng dông ®Ó chñ ®éng trong mua s¾m vËt t­. Quy ®Þnh kÝch th­íc, dung sai, ®é h½n bãng bÒ mÆt hîp lý..c¨n cø vµo tÝnh n¨ng lµm viÖc cña chi tiÕt mµ quy ®Þnh ®é chÝnh x¸c, dung sai kÝch th­íc vµ ®é nh½n bãng bÒ mÆt cho phï hîp víi tÝnh n¨ng cña chi tiÕt, ®é chÝng x¸c cµng cao, ®é nh½n bãng bÒ mÆt th× cµng tèn kÐm . Khi thiÕt kÕ ph¶i sao cho khi gia c«ng ng­êi ta kh«ng ph¶i tÝnh l¹i kÝch th­íc. Sö dông chi tiÕt m¸y, bÒ mÆt chi tiÕt m¸y thèng nhÊt, tiªu chuÈn. Khi lµm ®­îc ®iÒu nµy th× sÏ dïng ®­îc nh÷ng c¸i s½n cã cña ng­êi kh¸c vµ cña c¸c n­íc trªn thÕ giíi. Ch¼ng h¹n nh­ mÆt r¨ng th× dïng r¨ng m« dun, ren th× dïng theo tiªu chuÈn ren ren anh hoÆc ren hÖ mÐt ... KÕt cÊu ph¶i hîp lý ®Ó gia c«ng vµ l¾p r¸p thuËn tiÖn vµ n¨ng suÊt cao. §Ó thùc hiÖn ®­îc chØ tiªu nµy th× c¸c nhµ thiÕt kÕ nªn tu©n theo c¸c lêi khuyªn trong thiÕt kÕnh­ sau: CÇn ®Þnh râ ranh giíi gi÷a bÒ mÆt gia c«ng víi bÒ mÆt kh«ng gia c«ng. BÒ mÆt chi tiÕt ph¶i sao cho ¨n dao vµo ®­îc thuËn tiÖn, ch¼ng h¹n nh­ khi khoan lç trªn mÆt cong nh­ h×nh a) th× chóng ta cÇn ph¶i t¹o bÒ mÆt ph¼ng vu«ng gãc víi mñi khoan nh­ h×nh b) hoÆc h×nh c). KÕt cÊu chi tiÕt cÇn sao cho gia c«ng ®­îc nhiÒu chi tiÕt cïng mét lóc,ch¼ng h¹n nh­ kÕt cÊu b¸nh r¨ng nh­ h×nh b) ®Ô dµng khi gia c«ng cïng mét lóc nhiÒu chi tiÕt h¬n h×nh a) C¢U4: ThÕ nµo lµ l­îng d­ gia c«ng, c¸c lo¹i l­îng d­, c¸c yÕu tè t¹o thµnh l­îng d­ trung gian. * L­îng d­ gia c«ng c¬ khÝ lµ líp kim lo¹i ®­îc hít ®i trong qu¸ tr×nh gia c«ng c¬ khÝ ®Ó chuyÓn tõ ph«i thµnh chi tiÕt hoµn chØnh, l­îng d­ gia c«ng cã liªn quan ®Õn l­îng vËt liÖu cÇn ®Ó chÕ t¹o chi tiÕt vµ ®é chÝnh x¸c gia c«ng cña chi tiÕt. V× vËy chóng ta cÇn ph¶i x¸c ®Þnh l­îng d­ nµy sao cho hîp lý, bëi ; nÕu ta chän qu¸ lín sÏ dÉn ®Õn tiªu hao nhiÒu nguyªn vËt liÖu, tiªu hao nhiÒu c«ng lao ®éng, t¨ng chi phÝ ®Ó gia c«ng do ®ã dÉn ®Õn t¨ng gi¸ thµnh cña s¶n phÈm. Ng­îc l¹i,nÕu ta chän qu¸ nhá th× sÏ kh«ng ®ñ l­îng kim lo¹i cÇn hít ®i ®Ó ®¶m b¶o ®é chÝnh x¸c cho chi tiÕt. Do vËy cho nªn khi chän l­îng d­ gia c«ng cho mét chi tiÕt nµo ®ã ta ph¶i dùa vµo hÖ sè sö dông vËt liÖu K=Gct/Gph víi ®iÒu kiÖn K0.75, cµng gÇn 1cµng tèt, khi ®ã ta cã ph­¬ng ph¸p gia c«ng kh«ng phoi. * C¸c loai l­îng d­ : -L­îng d­ trung gian : Lµ líp kim lo¹i ®­îc hít ®i ë mçi b­íc c«ng nghÖ hoÆc mçi nguyªn c«ng ký hiÖu lµ Zb. vÒ trÞ sè ®­îc x¸c ®Þnh b»ng hiÖu sè kÝch th­íc do b­íc tr­íc hoÆc nguyªn c«ng tr­íc vµ kÝch th­íc do b­íc hoÆc nguyªn c«ng ®ang th­îc hiÖn t¹o nªn. -L­îng d­ tæng céng cßn gäi lµ l­îng d­ chung: Lµ toµn bé líp kim lo¹i ®­îc hít ®i trong qu¸ tr×nh gia c«ng ë tÊt c¶ c¸c nguyªn c«ng hoÆc c¸c b­íc c«ng nghÖ . ký hiÖu lµ Z0 ,vÒ trÞ sè ®­îc x¸c ®Þnh b»ng hiÖu sè kÝch th­íc cña h«i th« vµ kÝch th­íc cña chi tiÕt hoµn thiÖn. -L­îng d­ ®èi xøng : Lµ líp kim lo¹i ®­îc hít ®i khi gia c«ng c¸c bÒ mÆt trßn xoay. Trong l­îng d­ ®èi xøng th× l¹i cã l­îng d­ trung gianvµ l­îng d­ tæng céng , vÒ trÞ sè ®­îc x¸c ®Þnh t­¬ng tù nh­ trªn t­¬ng øng b»ng 2Zb vµ 2Z0 * Ta cã thÓ x¸c ®Þnh trÞ sè cô thÓ b»ng ph­¬ng ph¸p thèng kª (tra b¶ng), Ph­¬ng ph¸p nµy dïng rÊt phæ biÕn trong s¶n xuÊt vµ nã chØ x¸c ®Þnh ®­îc l­îng d­ tæng céng dùa trªn kinh nghiÖm . hoÆc chóng ta cã thÓ x¸c ®Þnh ®­îc b»ng ph­¬ng ph¸p tÝnh to¸n ph©n tÝch dùa trªn c¬ së ph©n tÝch c¸c yÕu tè t¹o ra líp kim lo¹i cÇn ph¶i hít ®i ®Ó cã ®­îc kÝch th­íc CTM hoµn chØnh. Ph­¬ng ph¸p nµy tÝnh cho gi¸ trÞ cña l­îng d­ trung gian , khi ®ã ta lÊy tæng l­îng d­ trung gian ®­îc l­îng d­ tæng céng. Mét ph«i ®­îc g¸ trªn chèt tú vµ kÑp bëi lùc kÑp W khi gia c«ng cÇn c¾t ®i l­îng d­ trung gian Zb ®Ó ph«i cã kÝch th­íc tr­íc lµ a vµ sau lµ b. L­îng d­ trung gian ph¶i ®ñ lín ®Ó ®¶m b¶o lo¹i trõ ®­îc sai sè ë b­íc s¸t tr­íc vµ sai sè g¸ ®Æt ë b­íc ®ang tiÕn hµnh L­îng d­ trung gian bao gåm : -RZa: lµ chiÒu cao nhÊp nh« tÕ vi do b­íc s¸t tr­íc ®Ó l¹i. -Ta: lµ chiÒu s©u líp h­ háng bÒ mÆt do b­íc s¸t tr­íc ®Ó l¹i, ta cÇn ph¶i c¾t bá ®i ®Ó trµnh líp kim lo¹i bÞ ph¸ háng chÊt l­îng kÐm b»ng líp kim lo¹i b¶n chÊt ë trong a : Lµ sai lÖch vÒ vÞ trÝ kh«ng gian do b­íc tr­íc ®Ó l¹i, nh­ ®é cong vªnh, ®é lÖch t©m, ®é kh«ng song song ... b lµ sai sè g¸ ®Æt chi tiÕt ë b­íc c«ng nghÖ ®ang thùc hiÖn g©y nªn. Nh­ vËy ta thÊy l­îng d­ trung gian bao gåm c¶ 4 yÕu tè trªn , trong ®ã 3 yÕu tè do b­íc tr­íc ®Ó l¹i cßn chØ cã mét yÕu tè do b­íc ®ang thùc hiªn g©y nªn ®ã lµ sai sè cña viÖc g¸ ®Æt chi tiÕt. C¢U5: C¸ch tÝnh ®Þnh møc thêi gian nguyªn c«ng. * Chóng ta cÇn ph¶i ®Þnh møc thêi gian gia c«ng nh»m môc ®Ých x¸c ®Þnh khèi l­îng thêi gian cÇn thiÕt hîp lý ®Ó hoµn thµnh néi dung c«ng viÖc cho tõng nguyªn c«ng vµ cho toµn bé quÊ tr×nh c«ng nghÖ tõ ddã x©y dùng ®Þnh møc lao ®éng, gi¸ thµnh s¶n phÈm. Thêi gian cho mçi nguyªn c«ng gåm c¸c thµnh phÇn sau: -tA: Lµ thêi gian thùc hiÖn nghuyªn c«ng tA = tN + tV -tN lµ thêi gian nguyªn c«ng tN = nL.ttc + tkc víi nL lµ sè l­îng chi tiÕt trong mét lo¹t, ttc lµ thêi gian tõng chiÕc, tkc lµ thêi gian chuÈn bÞ vµ kÕt thóc nguyªn c«ng tV lµ thê gian l·ng phÝ tV = tv1 + tv2 , víi tv1 lµ thêi gian l·ng phÝ do søc lao ®éng g©y nªn, tv2 lµ thêi gian l·ng phÝ kh«ng phô thuéc vµo søc lao ®éng mµ do c¸c yÕu tè kh¸ch quan g©y nªn. ttc = ttn + tnc + tpv (phót/chiÕc), tnc=t0 + tp lµ thêi gian nguyªn c«ng, t0 lµ thêi gian c¬ b¶n trùc tiÕp vµo c¾t ph«i (b»ng tay hoÆc m¸y), ®èi víi thêi gian b»ng m¸y th× mçi P 2 gia c«ng cã c«ng thøc tÝnh t0 kh¸c nhau tra trong sæ tay, tP lµ thêi gian phô nh­ g¸ ®Æt ®iÒu chØnh dông cô, m¸y ...Tuú theo ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt mµ ta cã t0 vµ tP t­¬ng øng nh­ sau : thñ c«ng tot vµ tPt , m¸y tom vµ tPm , thñ c«ng kÕt hîp m¸y tomt vµ tPmt ; tPv = tPvkt + tPvtc lµ thêi gian phôc vô, tPvkt lµ thêi gian phôc vô coc tÝnh chÊt kü thuËtn nh­ lau chïi b¶o d­ìng m¸y... , tPvtc lµ thêi gian phôc vô coc tÝnh tæ chøc nh­ viÖc chuyÓn ph«i, chê viÖc.. th­êng lÊy tPv = a.tnc/100 víi a lµ sè phÇn tr¨m nµo ®Êy; ttn = b .(tnc+tPv)/100 lµ thêi gian dµnh cho nhu cÇu tù nhiªn cña ng­ê lao ®éng víi b lµ sè phÇn tr¨m nµo ®Êy nh­ a C¢U6: C¸ch tÝnh chi phÝ s¶n xuÊt vµ so s¸nh c¸c ph­¬ng ¸n c«ng nghÖ b»ng gi¸ thµnh. Khi chÕ t¹o mät s¶n phÈm c¬ khÝ nµo ®ã chóng ta cÇn ph¶i ph©n tÝch ®¸nh gi¸ vÒ hiÖu qu¶ kinh tÕ cña c¸c ph­¬ng ¸n c«ng nghÖ ®Ó chän ra ®­îc ph­¬ng ¸n tèi ­u nhÊt ®ã lµ mét ph­¬ng ¸n b¶o ®¶m ®­îc chØ tiªu kü thuËt nh­ng chi phÝ s¶n xuÊt l¹i lµ Ýt nhÊt. Chi phÝ s¶n xuÊt 1 chi tiÕt c¬ khÝ nµo ®ã ®­îc x¸c ®Þnh nh­ sau: Ksx =Kv +(+)KL + KM +KD +KG . Trong ®ã : Ksx lµ chi phÝ s¶n xuÊt,Kv lµ chi phÝ vËt liÖu,(=1,141,23) lµ hÖ sè tiÒn th­ëng, phô cÊp, b¶o hiÓm... ,(=1,5 4) lµ hÖ sè chi phÝ qu¶n lý , KLlµ chi phÝ tiÒn l­¬ng c«ng nh©n, KM lµ chi phÝ vÒ m¸y, KD lµ chiphÝ vÒ dông cô,KG lµ chi phÝ vÒ ®å g¸ vµ trang thiÕt bÞ c«ng nghÖ . Chi phi vÒ s¶n xuÊt cã quan hÖ víi chØ tªu vÒ thêi gian nh­ ®Þnh møc thêi gian gia c«ng vµ n¨ng suÊt gia c«ng vµ gi¸ thµnh cña s¶n phÈm Q=60.Tc.M0/ ttc (chiÕc/ca), Tc lµ vèn thêi gian cña mét ca s¶n xuÊt (giê/ca) M0 lµ sè m¸y cña mét c«ng nh©n vËn hµnh cïng mét lóc, ttc lµ thêi gian hoµn thµnh tõng chiÕc. Gi¸ thµnh G lµ ®¹i l­îng quan träng ®Ó ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ cña ph­¬ng ¸n c«ng nghÖ, tèi ­u lµ PA cho Gmin. G=Kxs/N, N lµ sè chi tiÕt. G = G1 + G2/ N (®ång /chiÕc), G1 lµ gi¸ thµnh kh«ng phô thuéc vµo s¶n l­îng N nh­ chi phÝ vËt liÖu, l­¬ng..cho 1 CTM, G1 =Kv +(+).ttc.KL , G2 lµ gi¸ thµnh phô thuéc vµo s¶n l­îng N nh­ m¸y, dông cô .. G2=(KM+KD +KG)/N (®ång /chiÕc). * Khi s¶n xuÊt mét s¶n phÈm c¬ khÝ ta ph¶i so s¸nh c¸ PA c«ng nghÖ ®Ó chän ra PA tèi ­u tøc lµ ta ph¶i so s¸nh gi¸ thµnh cña s¶n phÈm ®­îc s¶n xuÊt trªn c¸c PA kh¸c nhau ®Ó chän ra ®­îc PA cho Gmin. Gi¶ sö cã 2 PA a vµ b. Ta cã gi¸ thµnh cña mét chi tiÕt theo PA/a lµ Ga= G1a+G2a/N, theoPA/b lµ Gb = G1b + G2b/N , khi tÝnh cho c¶ lo¹t N chi tiÕt th× PA/a lµ GaN= N. G1a+G2a, PA/b lµ GbN = N.G1b + G2b. Qua ®ã ta thÊy gi¸ thµnh lµ hµm bËc nhÊt cña s¶n l­îng N nh­ ®å thÞ ta thÊy t¹i s¶n l­îng N0 =G2a-G2b)/(G1b-G1a) th× 2 PA cho gi¸ thµnh nh­ nhau, khi s¶n l­îng N N0 th× chän PA/b l¹i cho g¸ thµnh thÊp h¬n