Các bệnh thiếu dinh dưỡng có ý nghĩa cộng đồng

Khoa YTCCBM Dinh Dưỡng – VSATTPBs. Phan Kim HuệCÁC BỆNH THIẾU DD CÓ Ý NGHĨA CỘNG ĐỒNGMụC TIÊU HọC TậPLiệt kê các bệnh thiếu và thừa dd có ý nghĩa cộng đồngTrình bày ý nghĩa sức khoẻ cộng đồng của các bệnh thiếu và thừa ddPhân tích nguyên nhân 1 số bệnh thiếu ddTrình bày 1 số biện pháp giải quyết các vấn đề dinh dưỡng cộng đồngKHOA YTCC – ĐẠI HỌC Y DƯỢC CẦN THƠMộT Số BệNH THIếU & THừA DD THƯờNG GặP ở CộNG ĐồNGTHIẾU DINH DƯỠNGTHỪA DINH DƯỠNG- SDD thiếu Protein – Năng lượngThừa cân – béo phì- Thiếu Vitamin A – bệnh khô mắt - Thiếu máu thiếu sắt - Thiếu Iod – bệnh bướu cổKHOA YTCC – ĐẠI HỌC Y DƯỢC CẦN THƠSDD – THIẾU PROTEIN, NĂNG LƯỢNGKHOA YTCC – ĐẠI HỌC Y DƯỢC CẦN THƠNHU CẦU PROTEIN?SUY DD – THIẾU PROTEIN, NĂNG LƯỢNGKHOA YTCC – ĐẠI HỌC Y DƯỢC CẦN THƠChỉ số nhân trắc: tuổi, CN, CC, bề dày LMDDChỉ số khối cơ thể (BMI) 98%, cho bà mẹ sau sinh đạt > 90% (VDD – từ 2008 – 2012)Ý NGHĨA CỘNG ĐỒNGThiếu vitamin a – bệnh khô mắtKHOA YTCC – ĐẠI HỌC Y DƯỢC CẦN THƠThiếu vitamin a – bệnh khô mắtKHOA YTCC – ĐẠI HỌC Y DƯỢC CẦN THƠNGUYÊN NHÂNNguyên nhân thiếu Vit A: Trẻ không được bú sữa nonMẹ không có sữa hoặc dinh dưỡng của mẹ không đảm bảoĂn kiêng chất béo, Nguyên nhân bệnh lý thị giác do thiếu Vit A: liên quan đến sự chuyển hoá Rhodopsin của tb hình que và Iodopsin của tb hình nón trên võng mạc.Thiếu vitamin a – bệnh khô mắtKHOA YTCC – ĐẠI HỌC Y DƯỢC CẦN THƠXN: quáng gàX1B: Vệt BitotX2: Khô giác mạcX3: loét nhuyễn giác mạc(X3A: 1/3 dt GM)XS: seọ GM do khô mắtXF: Tổn thương đáy mắt do khô mắtThiếu vitamin a – bệnh khô mắtKHOA YTCC – ĐẠI HỌC Y DƯỢC CẦN THƠ- Sắp xếp theo mức độ nguy hiểm?- Những bệnh mắt do thiếu Vit A nào có thể phục hồi hoàn toàn?Thiếu vitamin a – bệnh khô mắtKHOA YTCC – ĐẠI HỌC Y DƯỢC CẦN THƠ Bảng: Tỷ lệ khô mắt do  thiếu vitamin ATổn thương  lâm sàng 1985-1988* n=34,2141994** n= 37,920 Ngưỡng WHO Quáng gà (XN)   Trẻ em 2-5 tuổi   Phụ nữ tuổi sinh đẻ   0,37   -     0,05   0,58  >1.0   >5.0 Vệt  Bitot (X1B) trẻ em   0,16    0,045  >0.5 Khô loét giác mạc  X2/X3/X3B   0,070,005>0.01 Sẹo giác mạc   0,12 0,048 >0.05 Thiếu vitamin a – bệnh khô mắtĐIỀU TRỊKhi có các triệu chứng phải lập tức điều trị theo phác đồ của WHOỞ trẻ em cần phân ra đối tượng: = 1 tuổiKHOA YTCC – ĐẠI HỌC Y DƯỢC CẦN THƠThiếu vitamin a – bệnh khô mắtKHOA YTCC – ĐẠI HỌC Y DƯỢC CẦN THƠThiếu vitamin a – bệnh khô mắtKHOA YTCC – ĐẠI HỌC Y DƯỢC CẦN THƠThiếu vitamin a – bệnh khô mắtdự phòngKHOA YTCC – ĐẠI HỌC Y DƯỢC CẦN THƠThiếu vitamin a – bệnh khô mắtdự phòngKHOA YTCC – ĐẠI HỌC Y DƯỢC CẦN THƠBữa ăn phong phú các loại thực phẩm, đặc biệt là tp giàu Vit AKhuyến khích cho bú mẹ đến 24 tháng tuổiBổ sung vit A liều cao:Phụ nữ sau sinh trong vòng 0-4 tuần: 200.000UI – 1 liều duy nhất.Trẻ em 6-12 tháng: 100.000 UITrẻ em 1-6 tuổi: 200.000UIThiếu máu dd do thiếu sắtKHOA YTCC – ĐẠI HỌC Y DƯỢC CẦN THƠNgoài thiếu sắt, những nguyên nhân thiếu máu DD khác có thể còn có: thiếu acid folic, vit B12,Thiếu máu dd do thiếu sắtKHOA YTCC – ĐẠI HỌC Y DƯỢC CẦN THƠ Theo WHO dựa trên hàm lượng Hb Nam trưởng thành 10 g/dl Trung bình 7 – 10 g/dl Nặng < 7 g/dl Thiếu máu dd do thiếu sắtKHOA YTCC – ĐẠI HỌC Y DƯỢC CẦN THƠ Trên thế giới - Nước phát triển: 8% - Nước đang phát triển: 36% Tại Việt Nam - Trẻ dưới 5 tuổi: 34,1% - PN mang thai: 32,2% (UNICEF – 2003)Thiếu máu dd do thiếu sắtAi dễ bị thiếu máu thiếu sắt?KHOA YTCC – ĐẠI HỌC Y DƯỢC CẦN THƠ- Trẻ em có cân nặng sơ sinh thấp, không được nuôi bằng sữa mẹ hoặc bị suy dinh dưỡng Tuổi vị thành niên, nhất là trẻ em gái. Phụ nữ : mang thai hoặc sau khi sinh Người già, nhất là những người nghèoThiếu máu dd do thiếu sắtKHOA YTCC – ĐẠI HỌC Y DƯỢC CẦN THƠTrẻ biếng ăn, chậm lớn, ảnh hưởng phát triển trí tuệXanh xao, mất tập trung, trí nhớ kém, ngủ gật, Phụ nữ mang thai: sức đề kháng giảm, sanh con nhẹ cân, nguy cơ bệnh tật và tử vong tăng cho cả mẹ và thai nhi, dự trữ sắt cho thai nhi giảm,XN định lượng HemoglobinCác XN tìm bệnh lý của tb máuXN phân  ?XN khác???Thiếu máu dd do thiếu sắtKHOA YTCC – ĐẠI HỌC Y DƯỢC CẦN THƠCác chế phẩm chứa sắt phổ biến hiện nay: Ferrovit, Fe Nana, Obimin, Loại chứa 60mg sắt nguyên tố, hoặc kết hợp acid folic, 1 số vitamin khác thường được dùngTrẻ nhỏ có thể chọn chế phẩm dạng lỏngTránh lạm dụng  ???Sử dụng đúng cách  ???Thiếu máu dd do thiếu sắtKHOA YTCC – ĐẠI HỌC Y DƯỢC CẦN THƠThiếu máu dd do thiếu sắt1. Giữ vệ sinh ăn uống, sinh hoạt2. Tầm soát phát hiện bệnh KHOA YTCC – ĐẠI HỌC Y DƯỢC CẦN THƠThiếu máu dd do thiếu sắt3. Sd thực phẩm giàu sắt, acid folic4. Vit C giúp hấp thu sắt tốt hơnKHOA YTCC – ĐẠI HỌC Y DƯỢC CẦN THƠThiếu máu dd do thiếu sắtKhông uống trà, cà phê ngay sau bữa ănBổ sung sắt cho phụ nữ mang thai và mới sinhKHOA YTCC – ĐẠI HỌC Y DƯỢC CẦN THƠThiếu máu dd do thiếu sắtNuôi con bằng sữa mẹKHHGĐ  sinh con cách khoảngKHOA YTCC – ĐẠI HỌC Y DƯỢC CẦN THƠThiếu iod và bướu cổKHOA YTCC – ĐẠI HỌC Y DƯỢC CẦN THƠThiếu iod và bướu cổTừ 1992, chương trình phòng chống rối loạn do thiếu Iod đã được triển khai  đặc biệt vùng miền núi2005  tỉ lệ phủ muối Iod trên toàn quốc đạt 93% thì đến 2008 – 2009, tỉ lệ này chỉ còn 69,5%  Khi chương trình quốc gia Phòng chống bướu cổ kết thúc, bệnh bướu cổ có xu hướng tăng trở lại.KHOA YTCC – ĐẠI HỌC Y DƯỢC CẦN THƠThiếu iod và bướu cổKHOA YTCC – ĐẠI HỌC Y DƯỢC CẦN THƠThiếu iod và bướu cổTrẻ em: kém phát triển, chậm chạp, ngủ nhiều, hay quên, bướu cổ, nặng hơn là đần độnPhụ nữ mang thai: dễ sẩy thai, sinh non, trẻ sinh ra bị thiểu năng giáp, các khuyết tật tay, chân bẩm sinhKHOA YTCC – ĐẠI HỌC Y DƯỢC CẦN THƠThiếu iod và bướu cổKHOA YTCC – ĐẠI HỌC Y DƯỢC CẦN THƠĐánh giá, sàng lọc thiếu Iod trong cộng đồngThăm khám thực thểXN Iod/nước tiểu: Tỉ lệ Iod hoá muối ăn Tỉ lệ bướu cổ ở trẻ em (6-14 tuổi) Bình thường: từ 10 mcg/dl trở lên Thiếu nhẹ: 5 – 9,9 mcg/dl Thiếu vừa: 2 – 4,9 mcg/dl Thiếu nặng: < 2mcg/dlPHÒNG CHỐNGSử dụng muối Iod trong ăn uống – bảo quản đúng cách tránh làm mất Iod trong muốiĐưa Iod vào các chế phẩm gia vị, thực phẩm khác: bột nêm, bánh, sữa, nước mắm,Thiếu iod và bướu cổKHOA YTCC – ĐẠI HỌC Y DƯỢC CẦN THƠEMAIL: huephan0204@gmail.comMobile: 0919 575919