Xử lý nợ xấu của Ngân hàng chính sách xã hội - Thực trạng và những vấn đề đặt ra
Để hoạt động tín dụng chính sách của NHCSXH thực hiện hiệu quả, đồng thời bảo toàn và phát triển nguồn vốn của Nhà nước thì việc tìm ra các các bất cập trong xử lý nợ xấu và đưa ra các giải pháp xử lý phù hợp là hết sức cần thiết. Đặc biệt việc hoàn thiện cơ sở pháp lý về NHCSXH và xử lý nợ xấu của ngân hàng này được đặt lên hàng đầu nhằm tạo cơ sở pháp lý vững chắc cho việc kiểm soát, ngăn ngừa, hạn chế tới mức tối đa các ảnh hưởng của nợ xấu. Trong đó, cần xác định rõ trách nhiệm của NHCSXH trong việc phối hợp với các tổ chức chính trị - xã hội, đoàn thể để bảo đảm các chính sách tín dụng ưu đãi của Đảng, Nhà nước đến với người nghèo và các đối tượng chính sách, góp phần đảm bảo an sinh xã hội và đáp ứng như cầu vay vốn của các chủ thể này./.
Bạn đang xem nội dung tài liệu Xử lý nợ xấu của Ngân hàng chính sách xã hội - Thực trạng và những vấn đề đặt ra, để tải tài liệu về máy bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
T p chí Khoa h c HQGHN: Lu t h c, T p 32, S 1 (2016) 60-68
X lý n x u c a Ngân hàng chính sách xã h i - Th c tr ng
và nh ng v n t ra
Lê Th Thu Th y*
i c Qu c gia N i, 144 Xuân y, C u Gi y N i, Vi t Nam
Nh n ngày 12 tháng 11 n m 2015
Ch nh s a ngày 18 tháng 2 n m 2016; Ch p nh n ng ngày 10 tháng 3 n m 2016
Tóm t ắt: Bài vi t t p trung vào ánh giá th c tr ng ho t ng x lý n x u t i ngân hàng chính
sách xã h i (NHCSXH) và tìm hi u nh ng v ư ng m c t ra trong quá trình x lý n x u, trên c ơ
s ó nêu ra các gi i pháp kh c ph c c n thi t m b o ch t l ư ng ho t ng tín d ng c a
NHCSXH. Bài vi t ưa ra 04 gi i pháp c th nh ư sau: 1. a d ng bi n pháp x lý n x u c a
NHCSXH; 2. Hoàn thi n các quy nh v qu n lý tín d ng chính sách và b o m an toàn trong
ho t ng c a NHCSXH; 3. Phát hi n s m n x u và nâng cao hi u qu áp d ng bi n pháp thu h i
n tr c ti p; 4. Giám sát ch t ch vi c s d ng v n vay và tiêu chu n hóa h th ng thông tin v các
kho n n x u.
T a: N x u, ho t ng x lý n x u, Ngân hàng chính sách xã h i.
∗Ngân hàng Chính sách xã h i (NHCSXH) tín d ng ưu ãi phát tri n s n xu t, t o vi c
ư c thành l p theo Quy t nh s làm, nâng cao thu nh p, c i thi n i u ki n
131/2002/Q -TTg ngày 04/10/2002 c a Th s ng, v ươ n lên thoát nghèo, góp ph n th c hi n
tư ng Chính ph nh m tách tín d ng chính sách chính sách phát tri n kinh t g n li n v i xóa
ra kh i tín d ng th ươ ng m i trên c ơ s t ch c ói, gi m nghèo, b o m an sinh xã h i. Tuy
l i ho t ng c a Ngân hàng Ph c v ng ư i nhiên, do i t ư ng c thù trên mà NHCSXH
nghèo. ây là s n l c r t l n c a Chính ph ph i i m t v i nguy c ơ v n x u l n. T i
Vi t Nam trong vi c c ơ c u l i h th ng ngân th i i m u n m 2013, theo Th ng c
hàng nh m th c hi n ch ươ ng trình m c tiêu NHNN Nguy n V n Bình, t l n x u c a toàn
qu c gia và cam k t tr ư c c ng ng qu c t v h th ng m c 6% (gi m áng k so v i m c 8
"xóa ói gi m nghèo". Không gi ng nh ư các – 10% h i tháng 10 n m 2012). Tuy nhiên, so
ngân hàng th ươ ng m i khác, NHCSXH ho t v i các n m tr ư c ó, t c n x u v n t ng
ng không vì m c ích l i nhu n, th c hi n tín nhanh (n m 2008 t l n x u ch là 2,17%;
d ng ưu ãi i v i ng ư i nghèo và các i n m 2009 là 2,2%; 2010 là 2,14% và 2011 là
tư ng chính sách khác. Ho t ng c a ngân 3,3% trên t ng dư n ) [1]. D ki n n cu i
hàng nh m giúp h nghèo, h c n nghèo và i n m 2015 t l n x u s ch còn dư i 3% [2].
tư ng chính sách khác có i u ki n ti p c n v n i v i NHCSXH, t i th i i m nh n bàn giao
(n m 2003), n quá h n c a NHCSXH lên t i
_______
∗ 13,7%, n n m 2013 ch còn 0,79% và n
T.: 84-4-37548516 cu i tháng 12/2014, n quá h n chi m 0,41%
Email: lethuthuy70@gmail.com
60
L.T.T. Th y / T p chí Khoa h c HQGHN: Lu t h c, T p 32, S 1 (2016) 60-68 61
[3].Th t ư ng Chính ph Nguy n T n D ng IMF trong “Hư ng d n tính toán các ch s
kh ng nh: “Vi t Nam ư c qu c t công nh n lành m nh tài chính t i các qu c gia (IFRS)”,
là qu c gia s m th c hi n thành công m c tiêu ư a ra nh ngh a v n x u nh ư sau: “m t
phát tri n thiên niên k v phát tri n b n v ng, kho n vay ư c coi là n x u khi quá h n
v xoá ói, gi m nghèo và phát tri n con ng ư i thanh toán g c ho c lãi 90 ngày ho c h ơn; khi
mà trong ó có óng góp quan tr ng c a các kho n lãi su t ã quá h n 90 ngày ho c
NHCSXH...” [4]. Th c t này cho th y Nhà hơn ã ư c v n hóa, c ơ c u l i, ho c trì hoãn
nư c ã áp d ng các bi n pháp x lý n x u theo th a thu n; khi các kho n thanh toán n
phù h p, linh ho t, trên c ơ s ó gi m thi u r i h n d ư i 90 ngày nh ưng có th nh n th y
ro tín d ng c a NHCSXH và gi m thi u các nh ng d u hi u rõ ràng cho th y ng ư i vay s
kho n n x u c a ngân hàng này. Tuy nhiên, không th hoàn tr n y (ng ư i vay phá
gi m thi u h ơn n a n x u c a h th ng ngân s n)'' [8].
hàng nói chung c ng nh ư c a NHCSXH, c n V y theo cách hi u chung nh t, n x u là
ánh giá th c tr ng ho t ng x lý n x u t i kho n n c a khách hàng (có th trong h n
ngân hàng này và tìm hi u nh ng v ư ng m c ho c quá h n thanh toán) mà b ngân hàng coi
t ra trong quá trình x lý n x u, trên c ơ s là không có kh n ng hoàn tr . Trong tr ư ng
ó nêu ra các gi i pháp kh c ph c c n thi t h p quá h n thì kho n n x u này có thêm c
m b o ch t l ư ng ho t ng tín d ng c a i m sau: Quá h n tr n g c và (ho c) lãi 90
NHCSXH. ngày ho c h ơn.
Theo pháp lu t Vi t Nam (Kho n 8 i u 3
Quy nh v phân lo i tài s n có, m c trích,
1. Khái ni ệm n ợ x ấu và đặc điểm c ủa n ợ x ấu ph ươ ng pháp trích l p d phòng r i ro và vi c
tại ngân hàng chính sách xã h ội s d ng d phòng x lý r i ro trong ho t
ng c a t ch c tín d ng, chi nhánh ngân hàng
''N x u'' th ư ng ư c nh c n v i các nư c ngoài ban hành kèm theo Thông T ư
thu t ng “bad debt”, “non-performing loan” 02/2013/TT-NHNN ngày 21/01/2013 c a
(NPL), “doubtful debt”. Theo khái ni m c a NHNN Vi t Nam), n x u là các kho n n
Ngân hàng Th gi i (World Bank) thì "n x u" thu c các nhóm n 3, 4, 5. C th , ây là các
là các kho n n d ư i chu n, có th quá h n và kho n n dư i tiêu chu n, n nghi ng và n có
b nghi ng v kh n ng tr n l n kh n ng thu kh n ng m t v n.
h i v n c a ch n , i u này th ư ng x y ra khi N d ư i tiêu chu n: Ch y u bao g m các
các con n ã tuyên b phá s n ho c ã t u tán kho n n quá h n t 91 ngày n 180 ngày;
tài s n [5] . Theo Ủy ban Basel v ề giám sát ho c n gia h n n l n u; n ư c mi n ho c
Ngân hàng (BCBS), trong các h ư ng d n v gi m lãi do khách hàng không kh n ng tr
qu n lý r i ro tín d ng, BCBS xác nh, vi c lãi y theo h p ng tín d ng.
kho n n b coi là không có kh n ng hoàn tr
khi m t trong hai ho c c hai i u ki n sau x y N nghi ng : Ch y u g m các kho n n
ra: ngân hàng th y ng ư i vay không có kh quá h n t 181 n 360 ngày; N c ơ c u l i th i
n ng tr n y khi ngân hàng ch ưa th c h n tr n l n u quá h n d ư i 90 ngày theo
hi n hành ng gì c g ng thu h i; ng ư i th i h n tr n ư c c ơ c u l i l n u; N c ơ
vay ã quá h n tr n quá 90 ngày [6]. D a c u l i th i h n tr n l n th hai; N ph i
trên h ư ng d n này, n x u s bao g m toàn b thu h i theo k t lu n thanh tra nh ưng ã quá
các kho n cho vay mà ng ư i vay không có kh th i h n thu h i n 60 ngày mà v n ch ưa thu
n ng tr n y trong t ươ ng lai ho c các h i ư c.
kho n cho vay ã quá h n 90 ngày và có d u N có kh n ng m t v n: G m các kho n
hi u ng ư i i vay không tr ư c n [7]. n quá h n trên 360 ngày; N c ơ c u l i th i
h n tr n l n u quá h n t 90 ngày tr lên
62 L.T.T. Th y / T p chí Khoa h c HQGHN: Lu t h c, T p 32, S 1 (2016) 60-68
theo th i h n tr n ư c c ơ c u l i l n u; N b nh ch ưa chu n và v n luôn hy v ng t mình
cơ c u l i th i h n tr n l n th hai quá h n có th gi i quy t ư c v i k v ng khi th
theo th i h n tr n ư c c ơ c u l i l n th hai; tr ư ng nhanh chóng h i ph c..[10]. Do ó,
N c ơ c u l i th i h n tr n l n th ba tr lên, các ngân hàng v n ch ưa quy t li t trong x lý
k c ch ưa b quá h n ho c ã quá h n; N ph i n x u.
thu h i theo k t lu n thanh tra nh ưng ã quá Ngày 21/01/2014 Th t ư ng Chính ph ã
th i h n thu h i trên 60 ngày mà v n ch ưa thu ban hành Quy t nh s 164/2014/Q -TTg v
h i ư c; N c a khách hàng là t ch c tín vi c phê duy t án “ X lý n x u c a Ngân
d ng ư c Ngân hàng Nhà n ư c công b t hàng Chính sách xã h i”. Theo án này, các
vào tình tr ng ki m soát c bi t, chi nhánh ngân
kho n n x u c a Ngân hàng Chính sách xã h i
hàng n ư c ngoài b phong t a v n và tài s n.
c n x lý bao g m: Các kho n n t n ng,
V y pháp lu t Vi t Nam c ng kh ng nh không có kh n ng thu h i c a 3 ch ươ ng trình
n x u là các kho n n quá h n t 90 ngày tr tín d ng mà Ngân hàng Chính sách xã h i ã
lên ho c các kho n n ã ư c c ơ c u l i th i nh n bàn giao nguyên tr ng t n m 2003 t
h n tr n mà khách hàng v n b nghi ng v Kho b c Nhà n ư c (cho vay gi i quy t vi c
kh n ng tr n . làm), Vietinbank (cho vay h c sinh sinh viên),
Tuy nhiên, Thông T ư 02/2013/TT-NHNN Agribank (cho vay h nghèo) và các kho n n
l i không áp d ng i v i NHCSXH. x u phát sinh trong quá trình ho t ng ngân
V y n x u c a NHCSXH có c thù gì so hàng c a Ngân hàng Chính sách xã h i [11].
v i n x u c a các ngân hàng th ươ ng m i? V y thông qua án nêu trên n x u c a
Trong các v n b n pháp lu t i u ch nh tr c NHCSXH ư c hi u m t cách y là các
ti p v NHCSXH thì không có khái ni m n kho n n t n ng, n quá h n phát sinh trong
x u, ch có khái ni m n b r i ro. ây là các quá trình ho t ng c a NHCSXH do nguyên
kho n n quá h n (khách hàng không tr ư c nhân khách quan và ch quan khác nhau.
lãi ho c g c ho c c lãi và g c) do nguyên nhân Có th xác nh m t s c thù c a n x u
khách quan và ch quan. Tuy nhiên, kho n n t i NHCSXH nh ư sau:
b r i ro do nguyên nhân khách quan thì Nhà - Ch th c a kho n n x u (con n ): là các
nư c có qui nh c thù, ưu ãi khi x lý các i t ư ng vay v n (r t c bi t) c a NHCSXH
kho n n này. Còn i v i các kho n n b r i (h nghèo, h c sinh, sinh viên có hoàn c nh khó
ro do nguyên nhân ch quan c a t ch c, cá kh n ang h c i h c, cao ng, trung h c
nhân trong vay v n t i NHCSXH thì t ch c, cá chuyên nghi p và h c ngh , các i t ư ng c n
nhân gây ra t n th t ph i b i th ư ng theo quy vay v n gi i quy t vi c làm, các i t ư ng
nh c a pháp lu t. Ch t ch H i ng qu n tr chính sách i lao ng có th i h n n ư c
Ngân hàng Chính sách xã h i ban hành Quy ch ngoài, các t ch c kinh t và h s n xu t, kinh
b i th ư ng thi t h i, quy t nh m c b i th ư ng doanh thu c h i o, thu c khu v c II, III mi n
c a các t ch c, cá nhân gây ra t n th t và ch u núi và thu c Ch ươ ng trình phát tri n kinh t –
trách nhi m v các quy t nh c a mình [9]. xã h i các xã c bi t khó kh n mi n núi, vùng
V y n x u c a NHCSXH chính là n b r i sâu, vùng xa – Ch ươ ng trình 135) [12]. Các i
ro, ư c hi u là các kho n n quá h n do nguyên tư ng này – khách hàng vay v n là các ch th
nhân khách quan và ch quan khác nhau. t i th i i m i vay không có kh n ng tr n
N x u ư c ví nh ư “c n b nh ung th ư” kho n vay. i u này khác bi t so v i khách
quái ác. N u phát hi n ch a tr s m thì c ơ h i hàng t i các NHTM (khách hàng vay ph i có
x lý cao, càng mu n thì càng khó c u ch a. kh n ng tr n ho c ph i có b o m). Ngoài
Nh ưng hi n nay các ngân hàng Vi t Nam nói ra, các kho n vay c a các ch th này không có
chung và ngân hàng Chính sách xã h i nói riêng tài s n b o m (tr tr ư ng h p cho khách hàng
ang trong tình tr ng t ch n oán, tiên l ư ng vay v n gi i quy t vi c làm và cho vay h
L.T.T. Th y / T p chí Khoa h c HQGHN: Lu t h c, T p 32, S 1 (2016) 60-68 63
tr thu c ch ươ ng trình 135). i u này cho th y v n huy ng trên th tr ư ng. Trong khi ó,
kho n vay t i NHCSXH ti m n r i ro r t l n, ngu n v n cho vay ch y u c a các ngân ng
vì th i v i các kho n n này c n áp d ng các th ươ ng i là ngu n ti n g i ( i vay). i u này
bi n pháp c thù x lý n x u. t o tâm lý “an toàn” cho khách hàng khi vay
- Các kho n n g n v i vi c cho vay ưu v n t i NHCSXH và t ó có th d n n s
ãi (v lãi su t, v th i h n, v m c ích s chây không tr n cho ngân hàng.
d ng v n). Lãi su t ưu ãi (th p) ư c áp d ng - Các kho n n x u t i NHCSXH có c thù
cho các khách hàng vay v n t i NHCSXH là g n v i kho n vay nh nh ưng chi phí qu n lý
(6%/n m i v i sinh viên nh m m b o cao (cho vay qua y thác - các t ch c trung
“không h c sinh, sinh viên nào ph i b h c gian nh ư: các t ch c tín d ng và các t ch c
vì thi u ti n i h c”, lãi su t 7.8% /n m i v i chính tr - xã h i), ưu ãi v quy trình vay v n
các h nghèo vay v n phát tri n kinh t , c và th t c h s ơ vay v n, các i u ki n vay v n.
bi t i v i nh ng h nghèo t i 62 huy n nghèo
và h dân t c thi u s c bi t khó kh n áp
d ng chính sách ưu ãi c bi t cho vay v n 2. Th ực tr ạng x ử lý n ợ x ấu c ủa ngân hàng
v i lãi su t 0%/n m [13]. Ngoài ra các h c n chính sách xã h ội và nh ững v ấn đề đặ t ra
nghèo c ng ư c NHCSXH cho vay v i lãi su t
tươ ng i th p, b ng 130% lãi su t cho vay h 2.1. Th c tr ng x lý n x u c a ngân hàng
nghèo trong t ng th i k , t ươ ng ng là chính sách xã h i
10,14%/n m. Có th nói, NHCSXH ã v n
hành m t mô hình t ch c tín d ng c thù t V nguyên t c, i v i các kho n n x u t i
hi u qu cao, b o m 100% h nghèo ư c NHCSXH do nguyên nhân ch quan thì ngân
ti p c n v n ưu ãi c a Chính ph , óng góp hàng gia h n n và khuy n khích khách hàng
m t ph n không nh vào s phát tri n kinh t , tr n (n u khách hàng có kh n ng tr n ).
an sinh xã h i c a t n ư c. Ngoài ra, th i h n N u khách hàng có kh n ng tr n nh ưng chây
vay v n (ph thu c vào m c ích vay), th ư ng thì NHCSXH báo cáo Ngân ng nư c
là trung và dài h n, vì v y các kho n n chi m Vi t Nam, B Tài Chính và trình Th t ư ng
ph n v n l n c a ngân hàng. M c ích s d ng chính ph xem xét quy t nh. N u khách
v n c a khách hàng t i NHCSXH ph n l n hàng không có kh n ng tr n ngân hàng s
ư c pháp lu t n nh c th (không theo th a xem xét xu t gia h n n [11].
thu n nh ư t i ngân ng th ươ ng i khác)[12].
i u này c ng nh h ư ng t i vi c m b o i v i kho n n x u (b r i ro) do nguyên
ng n v n tr n c a khách hàng b i l khách nhân khách quan vi c xem xét, x lý n b r i
hàng nhi u khi không th linh ho t trong s ro cho khách hàng ư c th c hi n khi có các
d ng v n vay, trong khi ó th tr ư ng thì bi n i u ki n sau:
ng liên t c. Do v y, vi c kinh doanh không a) Khách hàng thu c i tư ng ư c vay
thu h i ư c v n t t y u s d n n h l y là v n theo quy nh, ã s d ng v n vay úng
không tr ư c n cho ngân hàng và n x u m c ích;
xu t hi n. b) Khách hàng b thi t h i do nguyên nhân
- Ngu n v n cho vay ( i v i các kho n n ) khách quan làm m t m t ph n ho c toàn b
t i NHCSXH ch y u là ngu n v n t ngân v n, tài s n;
sách Nhà n ư c, v n ODA dành cho ch ươ ng c) Khách hàng g p khó kh n v tài chính
trình tín d ng chính sách c a Chính ph , ngu n d n n ch ưa có kh n ng tr ư c n ho c
v n c a Chính ph vay dân d ư i các hình th c không tr ư c n cho Ngân hàng.
phát hành trái phi u, công trái ho c t Qu ti t Vi c x lý n b r i ro cho khách hàng
ki m b ưu i n c a Chính ph ch nh th c ư c xem xét t ng tr ư ng h p c th c n c
hi n ch ươ ng trình tín d ng chính sách, ngu n vào nguyên nhân d n n r i ro, m c r i ro
64 L.T.T. Th y / T p chí Khoa h c HQGHN: Lu t h c, T p 32, S 1 (2016) 60-68
và kh n ng tr n c a khách hàng, m b o Khách hàng ư c xem xét xoá n n u
y h s ơ pháp lý, úng trình t , khách quan khách hàng vay v n b r i ro nh ưng sau khi ã
và công b ng gi a các i t ư ng vay v n. h t th i gian khoanh n (k c tr ư ng h p ư c
Ch t ch H i ng qu n tr và T ng Giám khoanh n b sung) mà v n không có kh n ng
c Ngân hàng Chính sách xã h i ch u trách tr n . Ngân hàng Chính sách xã h i ã áp d ng
nhi m tr ư c pháp lu t, tr ư c các c ơ quan qu n các bi n pháp t n thu m i ngu n có kh n ng
lý nhà n ư c v vi c th c hi n x lý n b r i ro thanh toán. S ti n xoá n (g c, lãi) cho khách
cho khách hàng vay t i Ngân hàng Chính sách hàng b ng s ti n khách hàng còn ph i tr cho
xã h i [9]. ngân hàng, sau khi Ngân hàng ã áp d ng các
bi n pháp t n thu.
Có 3 bi n pháp x lý n x u do nguyên
nhân khách quan: i v i các kho n n x u t n ng nh n
bàn giao không có kh n ng thu h i và các
+ Gia h n n : khi m c thi t h i v v n
kho n n x u không có kh n ng thu h i phát
và tài s n d ư i 40% so v i t ng s v n th c
sinh trong quá trình ho t ng không i u
hi n d án ho c ph ươ ng án s n xu t, kinh
ki n x lý theo Quy t nh s 50/2010/Q -TTg
doanh c a khách hàng; Th i gian gia h n n t i
thì Ngân hàng Nhà n ư c Vi t Nam ch trì ph i
a là 12 tháng i v i lo i cho vay ng n h n;
h p v i B Tài chính th m tra, trình Th t ư ng
t i a không quá 1/2 th i h n cho vay i v i
Chính ph xem xét, quy t nh[11].
các kho n vay trung và dài h n, ư c tính t
ngày khách hàng vay n h n tr n . i v i các kho n n x u phát sinh do các
nguyên nhân nh ư: H c sinh, sinh viên ra tr ư ng
+ Khoanh n : tr ư ng h p khách hàng b
ch ưa xin ư c vi c làm ho c vi c làm có thu
thi t h i v v n và tài s n t 40% n d ư i 80%
nh p không n nh mà gia ình g p khó kh n
so v i t ng s v n th c hi n c a d án ho c
ch ưa có kh n ng tr n ; h c sinh, sinh viên
ph ươ ng án s n xu t, kinh doanh c a khách hàng
ch t, gia ình g p khó kh n ch ưa có kh n ng
(Th i gian khoanh n t i a là 3 n m, tính t
tr n ...; ng ư i lao ng n ư c ngoài ph i v
ngày khách hàng g p r i ro do nguyên nhân
nư c tr ư c h n do nhi u nguyên nhân khác
khách quan); Tr ư ng h p khách hàng b thi t
nhau sau khi v n ư c không có kh n ng tr n
h i v v n và tài s n t 80% n 100% so v i
sau khi áp d ng các bi n pháp ôn c, thu h i
t ng s v n th c hi n c a d án ho c ph ươ ng
mà v n không thu ư c n , Ngân hàng Chính
án s n xu t, kinh doanh c a khách hàng (Th i
sách xã h i t ng h p báo cáo B Tài chính,
gian khoanh n t i a là 5 n m, tính t ngày
Ngân hàng Nhà n ư c Vi t Nam trình Th
khách hàng g p r i ro do nguyên nhân khách
tư ng Chính ph xem xét, quy t nh [11].
quan).
V y các bi n pháp x lý n x u hi n nay
Tr ư ng h p h t th i gian khoanh n , khách
c a NHCSXH ph n l n ư c áp d ng mang
hàng vay v n g p khó kh n, ch ưa có kh n ng
tính ch t hành chính, trong n i b ngân hàng
tr n s ư c xem xét ti p t c cho khoanh n
ho c do Th T ư ng Chính ph quy t nh. Các
v i th i gian t i a không v ư t quá th i gian ã
bi n pháp th tr ư ng ch ưa ư c áp d ng, gây
ư c khoanh n l n tr ư c theo quy t nh c a
c n tr không nh cho quá trình x lý n x u
c p có th m quy n.
t i ngân hàng này.
+ Xoá n (g c, lãi).
Xoá n (g c, lãi) là vi c Ngân hàng Chính 2.2. Nh ng v n t ra t th c tr ng x lý n
sách xã h i không thu m t ph n ho c toàn b x u c a Ngân hàng Chính sách xã h i
n g c, lãi c a khách hàng ang còn d ư n t i
Ngân hàng Chính sách xã h i. M t là, các bi n pháp x lý n x u ch ưa
i u ki n xóa n : g n v i c ơ ch th tr ư ng, ch ưa có các bi n
pháp x lý n qua th tr ư ng. VAMC là công ty
qu n lý tài s n c a TCTD nh ưng ch mua các
L.T.T. Th y / T p chí Khoa h c HQGHN: Lu t h c, T p 32, S 1 (2016) 60-68 65
kho n n x u có b o m, trong khi ó các v n sai m c ích, không có ý nh tr n ho c
kho n vay t i NHCSXH ch y u là không có c tình chây , dây d ưa trong vi c tr n .
b o m. Bi n pháp phát hi n s m và c nh báo
n x u ch ưa ư c áp d ng t i NHCSXH.
Hai là, vi c th c hi n các bi n pháp x lý 3. M ột s ố gi ải pháp nh ằm x ử lý, phòng ng ừa
n x u tr c ti p i v i khách hàng c a nợ x ấu c ủa Ngân hàng Chính sách xã h ội
NHCSXH ch y u mang tính n i b , ch quan,
ch ưa có s k t n i v i các c ơ quan chính quy n Th nh t, a d ng bi n pháp x lý n x u
khác, ch ưa chuyên nghi p, do ó kh n ng thu c a NHCSXH. Vi c x lý n x u c a
h i n x u là không cao. H ơn n a, i v i các NHCSXH nói riêng, n x u c a h th ng ngân
ngân ng th ươ ng i thì x lý n x u ch y u hàng nói chung là câu chuy n nan gi i vì v y
g n v i vi c x lý tài s n b o m. Tuy nhiên, c n a d ng hóa các bi n pháp x lý n x u nh ư
i v i các kho n n x u t i NHCSXH thì ph n mua bán, chuy n nh ư ng kho n n nh m h n
l n l i không có tài s n b o m (pháp lu t ch r i ro cho các kho n n này. Pháp lu t
không b t bu c ph i có). Vì v y, các kho n n không nên có s qui nh khác bi t n x u c a
x u ch ng khác gì các m t hàng t n kho nh ưng NHCSXH và n x u c a các ngân hàng khác vì
không th thanh lý ư c. h u qu c a n x u l i cho ngân hàng là r t
Ba là , n x u t i NHCSXH g n v i kho n l n. N u NHCSXH không x lý ư c các
vay cho các i t ư ng v b n ch t th c s còn kho n n x u thì ch c r ng uy tín c a h th ng
mang tính hình th c (ví d , vi c xác nh h ngân hàng c ng b nh h ư ng “tr m tr ng”. Vì
nghèo ư c th c hi n theo th t quay vòng v y, lu t nên a d ng hóa các bi n pháp x lý
theo th i gian); Nguyên nhân chính d n n n n x u c a NHCSXH nh ư ngoài vi c ngân hàng
x u là do cách qu n lý thi u ch t ch , tiêu s chuy n quy n òi n cho m t t ch c tín
chu n cho vay t ra thi u rõ ràng, th m nh d ng ho c m t cá nhân khác s m thu h i
h s ơ d dàng... d n t i nhi u s ơ h , sai ph m v n c a mình, các t ch c mua bán n nh ư
khi cho vay. Chính sách cho vay i v i nh ng DATC, VAMC có th tham gia vào ho t ng
i t ư ng ưu tiên ã có s n, ngân sách “c rót này h tr cho ngân hàng. Bên c nh ó, ho t
xu ng”, n u không thu h i ư c n thì cùng ng x lý n x u c n có s tham gia c a nhi u
l m là b khi n trách, k lu t, ch không “ ánh” ch th , trong ó có th là các doanh nghi p
vào kinh t nh ư h th ng ngân hàng th ươ ng làm d ch v h tr x lý n x u cho ngân hàng.
m i. Chính vì tình tr ng này mà ng ư i vay l i C n hình thành th tr ư ng các công ty mua bán
càng có tâm lý “chây ”, không mu n tr n khi n v i các quy mô nh , linh ho t, d dàng x lý
vay v n t i NHCSXH. các kho n n . Nhà n ư c có th tham gia i u
B n là, nhi u kho n n x u do thi u s tuân ch nh th tr ư ng, ch không nên ch thành l p
th qui trình cho vay và thi u s ph i h p gi a m t công ty gom l i t t c các kho n n x u
ngân hàng và các c p y ng, chính quy n, s và tài s n th ch p. Bên c nh ó, c n nâng cao
ph i h p c a các ngành liên quan, các t ch c n ng l c x lý n c a Công ty qu n lý tài s n
chính tr - xã h i nh n y thác trong th c hi n c a các t ch c tín d ng (VAMC) thông qua
cho vay và thu h i n . vi c hoàn thi n c ơ s pháp lý cho vi c x lý n
x u, ho t ng mua bán, ch ng khoán hóa tài
N m là , x lý n x u khó t hi u qu cao s n x u c a các t ch c tín d ng. Các kho n n
do nh n th c và hi u bi t c a khách hàng ( i x u ph i ư c nh giá khách quan, b o m s
tư ng vay v n) h n ch : h vay, c vi t là h minh b ch và không b chi ph i b i l i ích
nghèo các khu v c khó kh n thi u ki n th c nhóm ho c c ơ ch xin - cho. N u làm ư c
v s n xu t kinh doanh; nhi u khách hàng l i nh ư v y thì ngu n v n x lý n x u c ng
d ng k h c a pháp lu t l a o, s d ng ư c m b o, b i l hi n nay ngu n v n x
lý n x u (xóa n ) ư c l y t Qu d phòng
66 L.T.T. Th y / T p chí Khoa h c HQGHN: Lu t h c, T p 32, S 1 (2016) 60-68
r i ro tín d ng c a NHCSXH. Tuy nhiên, n u Hơn n a, m b o an toàn trong cho vay
ngu n v n này không trang tr i các kho n tín d ng chính sách c ng c n qui nh v b o
n thì vi c x lý n x u c ng r t khó kh n. Vì m cho các kho n vay này ràng bu c trách
v y, vi c b sung ngu n v n x lý n x u là nhi m c a ng ư i vay v i ngh a v tr n (có th
r t c n thi t thông qua vi c a d ng hóa các b o m b ng uy tín c a khách hàng vay ho c
bi n pháp và ch th th c hi n x lý n x u. b o m b ng tài s n hình thành trong tươ ng
Ngoài ra, c ng c n t ng v n i u l c a lai...).
NHCSXH t o ngu n v n cho tín d ng chính Th ba , phát hi n s m n x u và nâng cao
sách (v n c a NHCSXH khi thành l p là 5000 hi u qu áp d ng bi n pháp thu h i n tr c ti p.
t VN ). i v i ngân hàng, vi c nh n d ng s m n x u
i v i Chính ph , t ng hi u qu c a và áp d ng các bi n pháp phù h p ôn c
công tác gi m nghèo thì Chính ph c ng c n có khách hàng tr c ti p tr n vay là r t c n thi t.
nh ng bi n pháp r t c th ch o quy t li t Ngân hàng c n n m rõ th c tr ng và tính ch t,
vi c k t n i gi a các ch ươ ng trình. c bi t là ngu n g c phát sinh các kho n n x u và phân
chính sách tín d ng v i d y ngh t o vi c làm, lo i n x u d a trên c ơ s các quy nh c a
chính sách khuy n nông, khuy n lâm, h ư ng pháp lu t và nghi p v ngân hàng có ph ươ ng
d n cách làm n có th gi m nghèo b n v ng án x lý k p th i. Vi c này có th ư c th c
và b o toàn ư c ngu n v n vay [14]. hi n thông qua ho t ng ki m tra th ư ng
xuyên các kho n vay. N u phát hi n các d u
Th hai , hoàn thi n các quy nh v qu n lý
hi u c a n x u, ngân hàng l p danh sách các
tín d ng chính sách và b o m an toàn trong
kho n n c n chú ý và theo dõi tình hình tài
ho t ng c a NHCSXH. Vay v n t i
chính c a khách hàng thu h i n . ây c n
NHCSXH không gi ng nh ư t i các ngân hàng
làm rõ ngu n g c phát sinh n x u: n u n x u
khác r t c n có qui nh c th m b o s
ư c hình thành do khách hàng lâm vào tình
công b ng trong ti p c n ngu n v n ưu ãi c a
tr ng m t kh n ng thanh toán th c s do
nhà n ư c. c bi t c n xác nh rõ i u ki n và
nguyên nhân khách quan, do làm n thua l ,
qui trình cho vay tín d ng ưu ãi. Hi n nay qui
m t v n và vi c thu h i n có th ư c th c
trình và i u ki n cho vay ư c th hi n trong
hi n sau khi ph c h i kinh doanh thì ngân hàng
lu t còn chung chung, có th t o k h cho các
không th ng ngoài cu c mà c n “ ng hành”
i t ư ng không thu c di n chính sách ư c
v i khách hàng tháo g khó kh n trong kinh
vay v n, nh h ư ng n m c tiêu ho t ng c a
doanh, cùng chia s r i ro v i khách hàng và có
ngân hàng chính sách và hi u qu c a kho n tín
th ti p t c h tr vay v n. N u khách hàng
d ng. Bên c nh ó, c n phân nh rõ khâu th m
không có kh n ng tr n trong t ươ ng lai thì
nh và quy t nh cho vay, g n trách nhi m cá
ph i áp d ng các bi n pháp hành chính ho c
nhân v i các quy t nh cho vay không úng
kinh t “quy t li t” h ơn gi i quy t. i v i
i t ư ng, vay sai m c ích. Các i t ư ng
kho n vay có n x u do vi ph m t phía cán b
khách hàng c ng c n có các tiêu chí rõ ràng
ngân hàng trong khâu th m nh, xét duy t cho
phân lo i, ánh giá kh n ng tr n . Ph ươ ng án
vay c n xác nh rõ trách nhi m c a cán b
vay v n c n có s th m nh k h n ch
ngân hàng và trách nhi m t p th có liên quan.
các kho n vay kh ng, không có kh n ng thu
Tuy nhiên, c ng h n ch hình s hóa các sai
h i n .
ph m trong l nh v c ngân hàng và ưu tiên áp
Ngoài ra, lu t nên qui nh c ơ ch linh ho t d ng các bi n pháp hành chính, dân s , kinh
khách hàng có th chuy n i m c ích s t kh c ph c h u qu và gi m b t t n th t
d ng v n theo t ng giai o n trên c ơ s ó m x y ra.
b o ngu n v n và kh n ng tr n cho ngân
Ngoài ra, nâng cao hi u qu c a ho t
hàng.
ng thu h i n tr c ti p, vi c duy trì m t c ơ
ch th ư ng h p d n trong thu h i n x u i
L.T.T. Th y / T p chí Khoa h c HQGHN: Lu t h c, T p 32, S 1 (2016) 60-68 67
v i nhân viên ngân hàng và các cá nhân, t chính sách tín d ng ưu ãi c a ng, Nhà n ư c
ch c khác tham gia là h t s c c n thi t. Bên n v i ng ư i nghèo và các i t ư ng chính
c nh ó, pháp lu t c n qui nh c th quy n và sách, góp ph n m b o an sinh xã h i và áp
ngh a v c a các c ơ quan nhà n ư c trong vi c ng nh ư c u vay v n c a các ch th này./.
ph i h p v i NHCSXH thu h i nhanh các
kho n n x u t i ngân hàng này. Các ch tài
trong tr ư ng h p có s vi ph m các quy n này Tài li ệu tham kh ảo
c ng r t c n thi t ư c lu t nh m b o
hi u qu thu h i n x u. [1] Nguy n H ng, i m danh các ngân hàng có n
Th t ư, giám sát ch t ch vi c s d ng v n x u t 3% tr lên,
vay và tiêu chu n hóa h th ng thông tin v các hang/diem-danh-cac-ngan-hang-co-no-xau-tu-3-
tro-len
kho n n x u. M t trong các nguyên nhân d n [2] Th ng c Ngân hàng Nhà n ư c Vi t Nam: M c
n n x u là do ho t ng giám sát v n vay tiêu ư a t l n x u v m c d ư i 3% n cu i
ư c th c hi n ch ưa hi u qu . Nhi u kho n vay n m 2015, VnEconomy,
không ư c s d ng úng m c ích và theo l - te - ngan –
trình ã th hi n trong h p ng tín d ng. Vì hang/thong – doc - muc – tieu – dua – ty –le – no –
xau ve – muc – duoi – 3% - den – cuoi – nam – 2015
v y, vi c rà soát, theo dõi các kho n vay, ánh
[3] Khánh Nhi, N m 2014: T ng tr ư ng tín d ng c a
giá th c tr ng s d ng v n vay c a khách hàng NHCSXH là 6,4%,
và k p th i báo cáo c p u , chính quy n a hang/nam2014-tang-truong-tin-dung-cua-nhcsxh-
ph ươ ng các tr ư ng h p vi ph m h p ng tín la-64
d ng, chi m d ng v n là r t c n thi t. Trong [4] Ph ươ ng ông, Các ch ươ ng trình tín d ng qua
NHCSXH: “ i m sáng” trong chính sách gi m
tr ư ng h p nh t nh có th ph i h p v i các c ơ nghèo, c san thông tin NHCSXH s 67, trang
quan Công an, Vi n ki m sát, Toà án ưa ra 10 và
x lý tr ư c pháp lu t nh ng tr ư ng h p c tình qua-trinh-giam-ngheo.html
chi m d ng v n c a Nhà n ư c. Ngoài ra, c ng [5] Phú Th , "N x u" không quá x u,
c n nh n th y r ng, ho t ng cho vay luôn
xa-hoi/no-xau-khong-qua-xau/329380.html , Truy
ti m n r i ro, vì v y các kho n n x u luôn có c p Th sáu, 31/10/2014 | 22:39 GMT+7
th x y ra, vi c tiêu chu n hóa h th ng thông [6] Hư ng d n v qu n lý r i ro tín d ng c a Basel
tin v các kho n n x u d dàng gi i thi u Committee on Banking Supervision 2002.
các kho n n x u này ( ư c ví nh ư tài s n) trên [7] CIEM, Gi i quy t n x u –v n m u ch t trong
th tr ư ng mua bán n , áp ng nhu c u c a th tái c ơ c u h th ng ngân hàng, Trung tâm Thông
tr ư ng c ng r t quan tr ng, t o ti n cho vi c tin t ư li u s 1/2013
phát tri n th tr ư ng mua bán n Vi t Nam. [8] IMF’s Compilation Guide on Financial Soundness
Indicators, 2004
Kết lu ận: ho t ng tín d ng chính sách [9] Quy ch x lý n b r i ro t i Ngân hàng Chính
c a NHCSXH th c hi n hi u qu , ng th i sách xã h i ban hành kèm theo Quy t nh s
b o toàn và phát tri n ngu n v n c a Nhà n ư c 50/2010/Q – TTg ngày 28/07/2010
thì vi c tìm ra các các b t c p trong x lý n [10] Tr ươ ng Thanh c, C ơ ch pháp lý ang c n
x u và ư a ra các gi i pháp x lý phù h p là h t bư c x lý n x u,
s c c n thi t. c bi t vi c hoàn thi n c ơ s
ngan-hang/186/172859/co-che-phap-ly-can-buoc-
pháp lý v NHCSXH và x lý n x u c a ngân xu-ly-no-xau.aspx
hàng này ư c t lên hàng u nh m t o c ơ s [11] Ph ươ ng Nhi, X lý n x u c a Ngân hàng Chính sách
pháp lý v ng ch c cho vi c ki m soát, ng n xã h i,
ng a, h n ch t i m c t i a các nh h ư ng c a hang-Chinh-sach-xa-hoi/126/12964120.epi , Chinhphu.vn -
n x u. Trong ó, c n xác nh rõ trách nhi m 22/01/2014 16:25
c a NHCSXH trong vi c ph i h p v i các t [12] Ngh nh 78/2002/N -CP ngày 04/10/2002 c a
Chính ph v tín d ng i v i ng ư i nghèo và
ch c chính tr - xã h i, oàn th b o m các các i t ư ng chính sách khác
68 L.T.T. Th y / T p chí Khoa h c HQGHN: Lu t h c, T p 32, S 1 (2016) 60-68
[13] Ngh quy t s 30/A/2008/NQ-CP c a Chính ph [14] i bi u Nguy n Th Thanh Hòa - Ch t ch H i
ngày 27/12/2008 v Ch ươ ng trình h tr gi m LHPN Vi t Nam, phát bi u t i k h p th 7, Qu c
nghèo nhanh và b n v ng i v i 61 huy n nghèo h i khóa XIII di n ra t i TP. Hà N i
Dealing with Bad Debts of the Vietnam Bank for Social
Policies – Situation and Outlook
Lê Th Thu Th y
Vietnam National University, Hanoi, 144 Xuân Th y, C u Gi y, Hanoi, Vietnam
Abstract: The paper focuses on assessing the situation of bad debt settlement activities in the
Vietnam Bank for Social Policies (VBSP) and finding out the problems posed during bad debt
settlement process, on that basic, drawing the necessary solutions to ensure the quality of credit
operations of VBSP. There are 4 measures given as follow: 1. Diversificate bad debt settlement
measures of VBSP; 2. Improve the provisions on policy credit management and ensure the operation
of VBSP safety; 3. Recognize bad debt early and improve the efficiency of applying the direct debt
recovery measure; 4. Monitor the use of loans closely and standardize the information system on
bad debts.
Keywords: Bad debt, bad debt settlement activitiy, Vietnam Bank for Social Policies (VBSP).
Các file đính kèm theo tài liệu này:
xu_ly_no_xau_cua_ngan_hang_chinh_sach_xa_hoi_thuc_trang_va_n.pdf
