Đặc điểm sinh học và đặc trưng giống chuối tây bản địa phấn vàng Phú Thọ (Musa x Paradisiaca) - Trần Minh Quân

Trần Minh Quân và Đtg Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ 123(09): 45 - 51 45 ĐẶC ĐIỂM SINH HỌC VÀ ĐẶC TRƯNG GIỐNG CHUỐI TÂY BẢN ĐỊA PHẤN VÀNG PHÚ THỌ (MUSA X PARADISIACA) Trần Minh Quân*, Hà Minh Tuân, Nguyễn Thế Huấn, Lê Diệu Thúy, Phùng Thị Thu Hà Trường Đại học Nông Lâm - ĐH Thái Nguyên TÓM TẮT Giống chuối tây bản địa Phấn Vàng là một đặc sản của đồng bào các dân tộc huyện Thanh Sơn tỉnh Phú Thọ. Đây là giống cây trồng có tiềm năng mang lại thu nhập ổn định, góp phần xóa đói giảm nghèo cho người dân địa phương. Mặc dù vậy, giống chuối này vẫn chưa được chú trọng đầu tư phát triển về kỹ thuật canh tác, phòng trừ sâu, bệnh hại, cũng như công tác tiếp thị, quản bá còn hạn chế, do đó chuối Phấn Vàng chưa được nhiều người biết đến. Để góp phần vào công tác bảo tồn lai tạo giống chuối Phấn Vàng và phát triển hàng hóa trên quy mô lớn tại khu vực miền núi phía Bắc, đề tài đã được triển khai tại huyện Thanh Sơn, tỉnh Phú Thọ trong thời gian từ tháng 5 đến tháng 8 năm 2013 nhằm tìm hiểu về nguồn gốc xuất xứ, phân bố và các đặc trưng chi tiết của giống chuối theo bộ tiêu chuẩn của Viện tài nguyên di truyền thực vật quốc tế (IPGRI 1996) [7]. Kết quả cho thấy cây chuối Phấn Vàng thuộc nhóm chuối có chiều cao phổ biến (4,0 m; góc lá đứng so với trục thân chính, ở thời điểm cây đã trổ buồng có trung bình (7,9 lá/cây; gờ cuống lá có dạng cánh, bám sát vào thân giả; độ mở của gờ cuống nằm trong nhóm 02 (> 1cm); tỷ lệ lá (chiều dài/chiều rộng) là 3,4, thuộc nhóm 3; lá có màu xanh trung bình, mặt ngoài dạng mờ đục, không có nếp nhăn; giống chuối Phấn Vàng có dạng bầu nhụy tương đối thẳng, noãn được sắp xếp dạng 4 hàng rõ ràng; trung bình một buồng chuối có 7,6 nải chuối, mỗi nải ở giữa buồng có trung bình12,9 quả; chiều dài trung bình của một quả là 12,5 cm, nằm trong nhóm có kích thước quả ngắn. Từ khóa: Bản địa, bảo tồn, chuối tây Phấn Vàng, đặc trưng, nguồn gen ĐẶT VẤN ĐỀ* Trong những năm gần đây, công tác bảo tồn nguồn gen bản địa trên địa bàn đã nhận được sự quan tâm và chỉ đạo sát sao của UBND tỉnh Phú Thọ mà trọng tâm là lưu giữ, phát triển những giống cây trồng đặc sản có thương hiệu của địa phương, trong đó có cây chuối tây bản địa Phấn Vàng (UBND tỉnh Phú Thọ 2013) [5]. Cây chuối tây Phấn Vàng ở huyện Thanh Sơn – Phú Thọ được trồng tập trung chủ yếu ở các xã như Tân Minh và Tân Lập. Giống này được người dân tộc Mường địa phương đánh giá là cây đặc sản chủ lực để phát triển kinh tế, giúp xóa đói giảm nghèo (Nguyễn Hữu Hoàng, 2013) [2]. Hiện nay việc trồng cây chuối đã đem lại một nguồn thu nhập đáng kể cho một số hộ dân. Tuy nhiên, việc phát triển cây chuối còn mang tính tự phát, chưa được chú trọng trong việc áp dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật trong * Tel: 0912 120315, Email: tmquanrus@gmail.com việc thâm canh loại cây ăn quả này, các hộ còn trồng chuối theo tập quán cũ với phương thức trồng quảng canh nên năng suất thấp, chất lượng sản phẩm chưa cao (Nguyễn Hữu Hoàng, 2013) [2]. Trong những năm gần đây, được sự quan tâm của chính quyền địa phương, diện tích trồng chuối Phấn Vàng đã được mở rộng. Ở xã Tân Minh đã triển khai dự án “Mở rộng diện tích trồng cây chuối Phấn Vàng trên địa bàn xã Tân Minh” trong giai đoạn 3 năm, 2007 – 2010 (UBND xã Tân Minh 2012) [6]. Tuy nhiên, việc đầu tư, phát triển mới chỉ dừng lại ở mô hình, chưa được áp dụng rộng rãi đến điều kiện thực tế của đa số người trồng chuối với điều kiện đất dốc, canh tác theo lối quảng canh và năng lực đầu tư còn hạn chế. Thêm vào đó, hiệu quả kinh tế từ trồng chuối phụ thuộc nhiều vào thị trường đầu ra, giá bán không ổn định và nhiều khi bị tư thương ép giá đã phần nào ảnh hưởng đến động lực đầu tư và chăm sóc của người dân ở nhiều địa bàn trong tỉnh Phú Thọ (Nguyễn Hữu Hoàng, 2013) [2]. Trần Minh Quân và Đtg Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ 123(09): 45 - 51 46 Chính vì vậy, đề tài được triển khai nhằm mục đích xây dựng bản mô tả đặc trưng cho giống chuối Phấn Vàng nhằm góp phần phục vụ công tác bảo tồn nguồn gen và lai tạo giống chuối cho tỉnh và cho khu vực miền núi phía Bắc. NỘI DUNG, PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU Vật liệu, địa điểm và thời gian nghiên cứu: Nghiên cứu được thực hiện trên giống chuối tây bản địa Phấn Vàng (Musa x paradisiaca var.“Phan Vang”) tại tỉnh Phú Thọ từ tháng 5 đến tháng 8 năm 2013. Nội dung nghiên cứu: - Thông tin chung về nguồn gốc và phân bố giống chuối; -Mô tả đặc điểm đặc trưng của giống chuối. Cách tiếp cận và phương pháp nghiên cứu: - Thu thập, nghiên cứu các tài liệu thứ cấp: các báo cáo, dữ liệu thống kê của các cơ quan chức năng và cơ quan chuyên môn; - Theo dõi và đánh giá các chỉ tiêu trực tiếp trên vườn chuối: lựa chọn 30 cây điển hình tại vườn nông hộ tại xã Tân Minh - nơi trồng tập trung giống chuối Phấn Vàng, với tiêu chí là cây con thứ nhất được mọc lên từ năm thứ 2 sau khi trồng cây mẹ ban đầu để đảm bảo đánh giá đúng đặc trưng của giống (IPGRI 1996) [7]. Thời gian nghiên cứu: từ 5 tháng 8/2013. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU Thông tin chung về giống chuối nghiên cứu: Tên thường gọi: Chuối Phấn Vàng. Tên khoa học: Musa x paradisiaca var. “Phan Vang”, thuộc nhóm chuối tam bội (ABB), họ Musaceae (Valmayor và cs., 2000) [9]. Nguồn gốc và phân bố giống chuối: Theo kết quả điều tra, giống chuối Phấn Vàng - Phú Thọ được phát triển tại địa phương từ trước năm 1945, tại thôn Đồng Giao thuộc xã Tân Minh. Người dân trồng chuối ở đây chủ yếu là dân tộc Mường (80 – 90%), còn lại 10 – 20% là dân tộc Dao và các dân tộc khác. Các hộ gia đình bắt đầu mở rộng diện tích và phát triển cây chuối từ năm 2007, và sau năm 2007 mở rộng ra các thôn lân cận trong xã như Đồng Cửu, Thượng Cửu, Hạ Cửu. Theo số liệu thống kê của Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Phú Thọ [4], đến cuối năm 2012, tổng diện tích trồng chuối trên toàn tỉnh là 2.721 ha. Trong đó, diện tích chủ yếu tập trung tại địa bàn huyện Thanh Sơn (441ha) chiếm 16,2% diện tích trồng chuối toàn tỉnh. Tuy nhiên, số liệu thống kê không chia tách diện tích trồng chuối tây và diên tích trồng các loại chuối khác. Theo kết quả điều tra về tình hình sản xuất giống chuối Phấn Vàng năm 2012 cho thấy, trong các địa bàn trồng chuối, giống chuối tây được phân bố chủ yếu ở hai xã Tân Minh và xã Tân Lập, với diện tích lần lượt là 87,5ha và 300ha (100% Phấn Vàng). Riêng ở xã Tân Minh, các giống chuối khác (chuối tiêu) chỉ trồng rải rác ở các vườn hộ, với diện tích khoảng 3ha (số liệu này chỉ là số liệu ước lượng, không được thống kê, do xã cho rằng diện tích không đáng kể). Kết quả phỏng vấn tại 31 hộ tại hai xã Tân Minh và Tân Lập, diện tích trồng giống chuối Phấn Vàng trung bình trên một hộ là 2,29 ha (dao động từ 0,07 – 5,3ha), trong đó diện tích trồng chuối chiếm 63,31% diện tích canh tác. Chuối sinh trưởng, phát triển tốt ở trên đất đồi, với hình thức trồng quảng canh, không bón phân và tưới nước. Theo người dân địa phương, chuối Phấn Vàng được trồng trên đất đen, có độ màu mỡ khá cao, tuy nhiên theo tác giả Lê Thị Hương Giang (2013), nhóm đất của huyện Thanh Sơn thuộc nhóm đất xám. Tại xã Tân Minh, cây chuối được trồng tập chung chủ yếu ở các thôn Đồng Giao, Đồng Cửu, Thượng Cửu và Khả Cửu. Tại xã Tân Lập, cây chuối được trồng nhiều nhất tại 3 thôn: Chầm 1, Nưa Thượng, Nưa Hạ với diện tích lần lượt là 85ha, 55ha, 53ha. Đặc điểm đặc trưng về hình thái giống Việc đánh giá đặc trưng về hình thái giống được áp dụng theo bộ tiêu chuẩn đánh giá của Viện nguồn gen cây trồng quốc tế (IPGRI) năm 1996 [7]. Trần Minh Quân và Đtg Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ 123(09): 45 - 51 47 Hình 1: Dạng góc lá của giống chuối Phấn Vàng Đặc điểm chung về ngoại hình Giống chuối Phấn Vàng - Phú Thọ có dạng góc lá so với trục thân chính ở nhóm 01 (góc lá đứng), khác so với giống chuối tây Bắc Kạn thuộc nhóm 02 (Hà Minh Tuân và cs. 2014) [3] trong 04 nhóm phân loại của IPGRI (1996) [7] (góc là đứng, trung bình, rủ và rất rủ) (Hình 1). Dạng thân của giống chuối này nằm trong nhóm chuối có chiều cao phổ biến theo tiêu chuẩn phân loại của IPGRI (1996). Bộ phận rễ Chuối có dạng rễ chùm. Giống chuối tây Phấn Vàng có rễ phân bố chủ yếu ở tầng đất mặt 10 - 30cm. Loại rễ này mọc xung quanh đốt dưới gốc chuối. Rễ mọc dài, bò ngang trên lớp đất mặt, có nhiều rễ ăn xa trên 150cm, ăn sâu đến 30-50cm. Trên các đầu rễ có nhiều lông tơ màu trắng (lông hút), đây chính là bộ phận hút nước và dinh dưỡng để nuôi sống cây. Mô tả chi tiết về thân chuối Thân chuối được chia làm 2 phần: thân thật và thân giả. - Thân ngầm (thân thật): nằm dưới mặt đất, phần đỉnh sinh trưởng kéo dài lên trên mặt đất (Hình 2). Thân bao gồm các đốt ngắn, nằm trên các đốt là mầm ngủ, các mầm ngủ có khả năng phát triển thành cây mới. Thân ngầm chính là củ chuối hay gốc chuối, là cơ quan sinh sản duy trì giống. - Thân giả: là phần nằm trên mặt đất, được tạo thành bởi các bẹ lá ôm chặt lấy nhau. Chiều cao trung bình của thân giả: 4,02 (± 0,1) m. Kết quả cho thấy, giống chuối nghiên cứu nằm trong nhóm 3 (nhóm cây cao) theo bộ tiêu chuẩn đánh giá của IPGRI (1996) [7]. Đường kính gốc trung bình (đo cách mặt đất 10cm): 24,33 (± 0,29) cm. Hình 2. Bộ phận thân thật của chuối Phấn Vàng - Phú Thọ Đặc điểm của lá chuối Lá chuối được sinh ra từ thân ngầm (đỉnh sinh trưởng) đến giữa thân giả rồi mọc thẳng lên. Chu kỳ sống của giống chuối có khoảng 33 - 38 lá. Ở thời điểm cây đã trổ buồng, trung bình một cây có 7,87 (± 0,12) lá/cây. Trong đó, số lá bị rách do tác động của gió chiếm tỉ lệ khá lớn, trung bình 6,83 (± 0,07) lá/cây (chiếm 86,8% số lá trên cây). Theo tiêu chuẩn IPGRI (1996) [7], lấy lá thứ 3 được đếm từ lá cuối cùng (lá 1) phát sinh trước khi trổ buồng để mô tả đặc trưng của lá. Cuống lá được tính từ thân giả đến phiến lá: Đặc điểm của lá thứ 3 (lá bàng đã mở rộng, đếm từ điểm đỉnh của cây) có vết đốm nhỏ (nhóm 2) và màu nâu (nhóm 1), trong đó ở đỉnh của bẹ không có vết đốm. Ống cuống lá thứ 3 nằm trong nhóm phân loại 04 giống với nhóm chuối tây Bắc Kạn, có gờ cuống uốn cong đều đối xứng. Gờ cuống lá là dạng có cánh, bám sát vào thân giả, gờ cuống thuộc nhóm có gờ cuống còn tươi, rìa của gờ cuống có mầu nâu đỏ chạy dọc theo cuống. Độ mở của gờ cuống nằm trong nhóm 02 (>1cm). Chiều dài cuống lá thứ 3 là 52,02 (± 1,42) cm, nằm trong nhóm thứ 2 (51 - 70cm). Trần Minh Quân và Đtg Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ 123(09): 45 - 51 48 Chiều dài phiến lá (đo ở lá có kích thước lớn nhất) trung bình là 178,43 (± 3,09) cm, nằm trong nhóm 02 trong bộ tiêu chuẩn phân loại về chiều dài lá. Chiều rộng phiến lá (đo ở lá và vị trí lá có kích thước lớn nhất): 52,66 (± 0,68) cm, nằm trong nhóm có chiều rộng lá ≤ 70cm. Tỷ lệ lá (chiều dài/chiều rộng): 3,39 Màu sắc lá: mặt lá trên, lá của giống chuối Phấn Vàng có dạng màu xanh trung bình, bề mặt ngoài dạng mờ đục, không có nếp nhăn. Bề mặt dưới của lá có một lớp phấn mỏng màu trắng. Khi loại bỏ lớp phấn, bề mặt dưới có màu xanh trung bình. Khác với giống chuối tây Bắc Kạn (Hà Minh Tuân và cs. 2014) [3], đáy phiến lá (điểm gắn giữa phiến lá và cuống lá) của chuối Phấn Vàng nằm trong nhóm có dạng không cân xứng (Hình 3). Đây là đặc điểm dễ dàng phân biệt giữa hai giống chuối tây. (a – Chuối Phấn Vàng) (b - Chuối Bắc Kạn) Hình 3: Sự không cân xứng (a) của hai bên phiến lá so với trục cuống lá của giống chuối Phấn Vàng Bề mặt sống gân lá (ở mặt dưới phiến lá) có dạng màu vàng nhạt. Màu của bề mặt bụng lá có màu xanh-vàng. Lá đọt (đọt xì gà) của giống chuối Phấn Vàng có màu xanh – vàng. Hoa và quả chuối Hoa chuối còn gọi là bắp chuối (bi chuối) gồm nhiều chùm hoa (hay hàng hoa) xếp theo một trục sau này phát triển thành buồng chuối. Bẹ ngoài của hoa (thường gọi là bi chuối), bẹ có nhiều màu sắc khác nhau, tùy theo giống chuối (Pillay & Tenkouano, 2011) giống chuối nghiên cứu có màu bi đỏ tím (Hình 4a). Khi bẹ ngoài (lá bi) mở ra sẽ thấy hoa ở trong, về sau bẹ hoa ngoài rụng đi. Lúc bẹ ngoài mở sẽ lộ từng hàng hoa cái nở ra ở gốc bi chuối, rồi đến hoa trung tính sau cùng là hoa đực ở cuối. Hai loại hoa trung tính và hoa đực sẽ không phát triển thành quả. Bi chuối có hình dạng thuôn dài (Hình 4a), thuộc nhóm 2 trong bộ phân loại của IPGRI (1996) [7]. Kích thước bi chuối trung bình có chiều dài là 29,5 (± 0,85) cm; chiều rộng trung bình là 13,68 (± 0,52) cm. Vỏ ngoài của bi có màu đỏ tím, trên lớp vỏ có một lớp phấn màu trắng (Hình 4a), lớp phấn này thể hiện dày và rõ hơn so với giống chuối tây Bắc Kạn. Mặt trong của bi có màu đỏ. Đáy bi chuối có dạng thuôn nhọn (Hình 4a). Giống chuối Phấn Vàng có dạng bầu nhụy tương đối thẳng, noãn được sắp xếp dạng 4 hàng không cân đối trong một ngăn (Hình 4b, 4c). Trong điều kiện để tự nhiên, bi chuối sẽ sinh trưởng kéo dài, ở giữa và cuối buồng chuối là các loại hoa trung tính và hoa đực, những hoa này sẽ rụng đi và để lại các vết sẹo trên thân cuống buồng. Đối với những buồng được ngắt bi, quả sẽ có kích thước lớn hơn, do không bị mất dinh dưỡng để nuôi bi chuối trong quá trình từ khi ra hoa đến khi thu hoạch. Chiều dài cuống của buồng được đo từ đỉnh lá đến nải chuối thứ nhất: Trung bình là 42,83 (± 1,63) cm; độ rộng cuống đo ở đoạn giữa của cuống buồng: 4,5 (± 0,06) cm. Trần Minh Quân và Đtg Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ 123(09): 45 - 51 49 Số lóng trên cuống buồng (tính từ lá bắc cuối cùng đến nải chuối đầu tiên) là 2,77 (± 0,03) lóng. Cuống buồng có màu xanh nhạt khi mới ra bi và chuyển sang màu xanh – vàng khi buồng còn non, sau đó chuyển dần sang màu xanh đậm khi quả đã thuần thục. Ở giai đoạn này, trên các lóng cuống xuất hiện các vết nám màu đen. Trên cuống buồng có rất nhiều lông tơ ngắn (Nhóm 3). Trục cuống buồng và thân chính tạo thành một góc xiên khoảng 450. (a) (b) (c) Hình 4: Bi chuối, hình dạng bầu nhụy hoa và noãn trước khi phát triển thành quả Hình 5: Đặc điểm của buồng và quả chuối Phấn Vàng Buồng chuối có dạng hình trụ. Nhìn chung, các nải phân bố khá đều và khít nhau trên trục buồng. Mỗi nải gồm 2 hàng quả sắp xếp tương đối khít nhau (Hình 5). Dưới đáy của buồng có để lại các vết sẹo do hoa trung tính và hoa đực không phát triển thành quả. Đặc điểm này nhằm phân biệt với một số giống chuối khác. Ở một số giống, lá bắc (lá bi) vẫn tồn tại trên đuôi trục buồng cho đến khi quả chín (Pillay & Tenkouano 2011) [8]. Khi chín, quả chuối Phấn Vàng có màu vàng tươi, trên vỏ quả không có lông tơ, không bị nứt. Trong khi giống chuối tây Bắc Kạn có dạng màu vàng đục khi chín (Hà Minh Tuân và cs. 2014) [3]. Quả có hình dạng tương đối thẳng (Hình 5). Chiều dài trung bình của một quả (đo ở mặt bụng trong của quả) là 12,52 (± 0,17) cm. Nằm trong nhóm có kích thước quả ngắn. Một trong các đặc điểm khác biệt với giống chuối tây Bắc Kạn có đỉnh quả nhọn thì giống Phấn Vàng có đỉnh quả có dạng tương đối tù (Hình 5). Thịt quả cứng và có vị ngọt và thơm đặc trưng. Cây con Có trung bình khoảng 4,5 (± 0,06) cây chuối con ở thời điểm cây chuối mẹ cho thu hoạch. Các cây con mọc ở gần sát cây mẹ và sinh trưởng theo một góc xiên ra phía ngoài. Chiều cao cây con lớn nhất bằng khoảng 3/4 chiều cao cây mẹ ở thời điểm cho thu hoạch. Trần Minh Quân và Đtg Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ 123(09): 45 - 51 50 KẾT LUẬN Cây chuối bản địa Phấn Vàng là đặc sản của đồng bào các dân tộc tỉnh Phú Thọ. Đây là giống có tiềm năng đem lại thu nhập cao cho người dân địa phương. Đặc trưng giống chuối này có chiều cao phổ biến trong nhóm chuối tây, dạng góc lá đứng so với trục chính của thân; gờ cuống lá có dạng cánh, bám sát vào thân giả; đáy phiến lá nằm trong nhóm có dạng không cân xứng, bi chuối có lớp phấn trắng dày và rõ nét; giống chuối Phấn Vàng có dạng bầu nhụy tương đối thẳng, noãn được sắp xếp dạng 4 hàng không cân đối trong một ngăn; là giống chuối nằm trong nhóm có kích thước quả ngắn, đỉnh quả có dạng tròn. Việc nghiên cứu mô tả đặc điểm hình thái giống chi tiết theo bộ tiêu chuẩn của IPGRI (1996) [7] mang lại những thông tin tổng quát về đặc điểm hình thái của giống cây trồng này. Góp phần tích cực vào công tác bảo tồn và phát triển nguồn gen quý hiếm. TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Lê Thị Hương Giang (2013) ‘‘Phú Thọ: Đánh giá tiềm năng đất đai để phục vụ sản xuất nông, lâm nghiệp và chuyển đổi cơ cấu cây trồng trên địa bàn tỉnh’’. Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Phú Thọ. Truy cập ngày 26/5/2014 từ website: nguyen- dat/Danh-gia-tiem-nang-dat-dai-de-phuc- vu-san-xuat-nong-lam-nghiep-va-chuyen- doi-co- cau-cay-trong-tren-dia-ban-tinh-1592/ 2. Nguyễn Hữu Hoàng (2013). “Đánh giá tình hình sản xuất, tiêu thụ của giống chuối Phấn Vàng tại Phú Thọ và nghiên cứu khả năng sinh trưởng, phát triển, đặc trưng của giống chuối tại địa bàn Thái Nguyên”. Luận văn tốt nghiệp Đại học, chuyên ngành Trồng trọt, khoa Nông học, Trường Đại học Nông Lâm Thái Nguyên. 3. Hà Minh Tuân, Trần Minh Quân, Nguyễn Thế Huấn, Lao Hồng Đăng (2014). “Đặc điểm sinh học và đặc trưng giống chuối tây bản địa Bắc Kạn (Musa x paradisiaca)”. Tạp chị Nông nghiệp và phát triển nông thôn, Chuyên đề nông lâm nghiệp miền núi, tháng 6 năm 2014. 4. Phòng trồng trọt - Sở NN &PTNT tỉnh Phú Thọ năm 2012,‘‘Diện tích, năng suất, sản lượng cây chuối năm 2012 tỉnh Phú Thọ’’ 5. UBND Tỉnh Phú Thọ (2013). “Quyết định số 2992/QĐ-UBND về việc phê duyệt Đề án khung các nhiệm vụ bảo tồn nguồn gen cấp tỉnh thực hiện trong giai đoạn 2014-2020”, ký ngày 21 tháng 11 năm 2013. 6. UBND xã Tân Minh (2012). “Báo cáo tình hình phát triển kinh tế - xã hội năm 2012 phương hướng nhiệm vụ năm 2013”. 7. IPGRI (1996).” Descriptors for banana (Musa spp.)”, International Plant Genetic Resources Institute (IPGRI). Website: international.org/e-library/publications/detail/ descriptors-for-banana-emmusaem-spp/. 8. Pillay, M., & Tenkouano, A. (Eds.). (2011). Banana Breeding: Progress and Challenges. CRC Press. 9. Valmayor, R. V., Jamaluddin, S. H., Silayoi B., Kusumo, S., Danh, L. D., Pascua, O. C., Espino, R. R. C. (2000). Banana cultivar names and synonyms in Southeast Asia. Biodiversity International. Trần Minh Quân và Đtg Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ 123(09): 45 - 51 51 SUMMARY CHARACTERIZATION OF BIOLOGY AND MORPHOLOGICAL TRAITS OF NATIVE PHU THO PHAN VANG BANANA (MUSA X PARADISIACA) Tran Minh Quan*, Ha Minh Tuan, Nguyen The Huan, Le Dieu Thuy, Phung Thi Thu Ha College of Agriculture & Forestry - TNU Phan Vang banana is a native speciaty fruit crop of the ethnic minorities in Thanh Son district of Phu Tho province. This variety has a high income potential that contributes to poverty reduction of the local people. However, due to a number of constraints such as poor cultivation techniques, pest management and limited commercial promotion, the produce has not been well recognised. In contribution to plant resources conservation, hybridization and commercial development for the Northern region of Vietnam, this study was carried out at Thanh Son district during May – August 2013 to discover the origin, distribution and detailed morphological traits of the native variety according to the evaluation standards of the International Plant Genetic Resources Institute (IPGRI - 1996). As a result, the banana variety belongs to the group with a high pseudostem (4,02 ± 0,1 m) and erect leaves. At the time of flowering, a plant has on average 7.9 leaves. Petiole margins are in a winged form, clasping with the pseudostem. The petiole margin width belongs to group 2 (>1cm). Leaves are characterized by a medium green colour with the dull appearance, even and smooth upper surface. The leaf ratio of length to width is 3.4, which belongs to group 3. The variety has a rather straight ovary shape and four rowed arrangement of ovules. On average, a bunch has 7.6 hands, a midle hand has around 13 fruits. The fruit length is in the short group of less than 13cm. Key words: Native banana, Conservation, Phan Vang banana, Characteristic, Genetic resources Ngày nhận bài:12/6/2014; Ngày phản biện:02/7/2014; Ngày duyệt đăng: 20/8/2014 Phản biện khoa học: TS. Nguyễn Thúy Hà – Trường Đại học Nông Lâm – ĐH Thái Nguyên * Tel: 0912 120315, Email: tmquanrus@gmail.com