Chức năng giám sát của hội đồng địa phương
Mặc dù ở nhiều nước không được quy định trực tiếp, rõ ràng trong Hiến pháp và các luật liên quan, nhưng chức năng giám sát của Hội đồng địa phương đóng vai trò quan trọng trong hoạt động của Hội đồng, với mục đích bảo đảm tính giải trình, kiểm soát quyền lực, ngăn ngừa sự lạm quyền, bảo đảm các nguồn lực công được sử dụng đúng mục tiêu, hiệu quả, hiệu lực. Chức năng này xuất phát từ chức năng gốc của Hội đồng là đại diện cho cử tri địa phương, ra quyết sách về phát triển của cộng đồng địa phương. Kết quả của việc thực hiện chức năng này có tác dụng trở lại hoàn thiện thêm chức năng quyết định của Hội đồng địa phương.
Bạn đang xem nội dung tài liệu Chức năng giám sát của hội đồng địa phương, để tải tài liệu về máy bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
T p chí Khoa h c HQGHN: Lu t h c, T p 32, S 1 (2016) 1-9
NGHIÊN C ỨU
Ch c n ng giám sát c a h i ng a ph ư ng
Nguy n ng Dung *
i h c Qu c gia Hà N i, 144 Xuân Th y, C u Gi y, Hà N i, Vi t Nam
Nh n ngày 15 tháng 12 n m 2015
Ch nh s a ngày 22 tháng 01 n m 2016; Ch p nh n ng ngày 18 tháng 3 n m 2016
Tóm t ắt: M c dù không ư c quy nh c th trong Hi n pháp và lu t, nh ưng gi ng nh ư Qu c
H i / Ngh vi n, H i ng a ph ư ng ngày càng c g ng th c thi t t ch c n ng giám sát bên c nh
ch c n ng quy t nh. Th c hi n t t ch c n ng này v i nh ng công c , hình th c a d ng khác
nhau có tác d ng t ng c ư ng hi u qu ho t ng c a các c quan i di n c a a ph ư ng (i) .
T khóa: H i ng a ph ư ng, c quan hành chính a ph ư ng, ch c n ng giám sát, t qu n a
ph ư ng, trách nhi m.
1. Ph ạm vi ho ạt độ ng khác nhau, nh ưng hình ngh , h p thành u ban c u xét nh ng
th ức và ch ức n ăng ho ạt độ ng gi ống nhau ∗∗∗1 ngh ó r i th o lu n và b th m v nh ng
ngh y theo th th c t ư ng t nh ư th th c
M c dù v i ph m vi hi u l c và ch c n ng trong n n l p pháp qu c gia. V Ch t ch H i
khác nhau, nh ưng cùng là c quan i di n c a ng, m t khi ư c nhân dân b u ra, c ng x
ng ư i dân nên vi c t ch c và ho t ng c a s trong nhi u ph ư ng di n nh ư m t v T ng
Qu c H i /Ngh vi n và H i ng các a th ng hay Th t ư ng, và h p l c cùng các viên
ph ư ng có r t nhi u i m r t gi ng nhau. ch c hành chính cao c p khác hoàn thành
Alfred De Grazia vi t: nh ng nhi m v nh ư n nh k ho ch, t ch c,
“Nh ng H i ng a ph ư ng ho t ng tuy n m nhân viên i u khi n, n nh ngân
theo nh ng th t c l p pháp t ư ng t nh ư sách, v.v... Nói tóm l i, các ch c v t ư ng t v
nh ng th t c c a n n l p pháp qu c gia. ành nhi u ph ư ng di n chính nh ư nh ng ch c v do
r ng chính sách l ư ng vi n r t hi m trong nh ng viên ch c khác thu c c p b c l n h n
nh ng chính quy n a ph ư ng, song H i ng th c hi n...” [1, tr. 650].
ô th hay th xã duy nh t góp l i nh ng Vì v y vi c nghiên c u l ch s hình thành
ch c n ng giám sát c a Qu c h i có ý ngh a
_______
∗ quan tr ng cho vi c hi u và lu n gi i cho ch c
T.: 84-4-37547913 n ng giám sát c a H i ng a ph ư ng.
Email: dangdung52.pld@gmail.com
(i): Bài vi t này ư c th c hi n trong khuôn kh tài Thu m i ra i Qu c h i /Ngh vi n c a
nghiên c u khoa c c p HQGHN “Ch c n ng m t các n ư c trên th gi i g n li n v i ch c n ng
a H i ng nhân dân”, Mã s i: QG 15.62. l p pháp, mà không có ch c n ng giám sát. ó
1
2 N. . Dung /T p chí Khoa h c HQGHN: Lu t h c, T p 32, S 1 (2016) 1-9
là m t trong nh ng yêu c u c a h c thuy t phân “Thay cho ch c n ng cai tr hoàn toàn
quy n c a Montesquieu khi ông quan sát nhà không thích h p v i mình, ch c n ng ích th c
nư c Anh mà khái quát lên h c thuy t phân c a m t qu c h i i di n là giám sát và ki m
quy n c a mình. Cho n cu i th k XIX, và soát chính ph , soi ánh sáng c a tính công khai
th k XX, theo cách th c t ch c c a nhà n ư c lên các hành vi cai tr , bu c chính ph ph i gi i
i ngh , l y Anh qu c là i n hình, Chính ph trình và bi n minh t t c các hành vi y khi b t
- hành pháp và Qu c h i/ H ngh vi n – l p c ai ó th y chúng áng nghi ng , phê bình
pháp u cùng ph n ánh ý chí c a ng c m ch trích chúng n u th y chúng áng lên án, và
quy n. ng c m quy n là ng chi m a s n u nh ng thành viên Chính ph l m d ng s
gh thông qua m t cu c u phi u ph thông tín nhi m trong các công vi c ư c giao phó
b u ra Ngh s Qu c h i, có quy n ng ra hay th c hi n chúng theo m t cung cách xung
thành l p Chính ph . Th l nh c a ng c m t v i tinh th n cân nh c vì qu c gia thì u i
quy n s là Th t ư ng Chính ph . Các thành h ra kh i nhi m s và b nhi m nh ng ng ư i
viên c a Chính ph v nguyên t c u là nh ng k nhi m, ho c là b ng cách công b , ho c là
ng ư i trong ban lãnh o c a ng c m quy n. b ng cách th c hi n trên th c t . Rõ ràng ây
V i nguyên t c ngh s c a ng nào ch ư c là quy n l c d ư d t và an toàn cho n n t do
b phi u cho ý chí c a ng ó, c ng v i quy n c a qu c gia“ [2].
trình d án lu t tr ư c Qu c h i, nên g n nh ư Vào u th k 20, chính M. Weber, trong
m t nguyên t c m i d lu t u xu t phát t lu n v n c a mình v i tên g i “Các chính ng
Chính ph - hành pháp. M i ho t ng c a và ngh vi n c a n ư c c tái thi t” ư c công
Qu c h i – l p pháp và Chính ph - hành pháp b ã ph i tuyên b r ng có s phân b l i
u do ng c m quy n quy t nh. Qu c h i quy n l c gi a l p pháp và hành pháp. Ông tiên
ch còn l i là ki m soát Chính ph và s n sàng oán chính xác r ng các ngh vi n s tr
thay i Chính ph ang c m quy n c a ng thành n i giám sát i v i chính ph và ki m
i l p. nhi u ngh vi n có t i h n 90% t ng soát ngân sách và ít ư a ra các sáng quy n l p
s các d án lu t ư c Qu c h i/Ngh vi n pháp h n. M c dù không ph i là thi t ch l p
thông qua là d án trình t Chính ph . pháp nh ư trung ư ng, nh ưng H i ng a
Ch nh giám sát c a ngh vi n này ư c ph ư ng v i t ư cách là c quan i di n c ng c
hình thành nh ư v y trong l ch s c a Anh mà m t s d ch chuy n ch c n ng t ư ng t .
không b ng m t o lu t nào c a h ghi nh n.
Mãi v sau này ch nh quan tr ng nói trên
m i ư c hi n pháp c a nhi u n ư c ghi nh n, 2. Vai trò c ủa giám sát c ủa H ội đồ ng đị a ph ươ ng
và chính nó tr thành m t nguyên t c quan
tr ng b c nh t c a mô hình chính th i ngh Bên c nh ho t ng quy t nh nh ng v n
k c c a các n n c ng hoà l n c c a quân ch quan tr ng c a a ph ư ng, H i ng a
l p hi n. ó là c s pháp lý – l ch s hình ph ư ng là m t ki m soát các công vi c a
thành nên ch c n ng giám sát c a Qu c h i ph ư ng, th hi n ý chí qua b u c và qua tác
Anh qu c hi n nay. Chính ph do Qu c h i b u ng lên các nhà ch c trách, nh t là khi ch u
ra, và chính Chính ph - hành pháp ph i ch u nh h ư ng t các chính sách c a trung ư ng.
trách nhi m tr ư c Qu c h i, c s c b n hình ây c ng là n i duy nh t a ph ư ng mà các
thành nên ch c n ng giám sát c a Qu c h i c a quan ch c ch u trách nhi m gi i trình tr ư c các
các nhà n ư c theo ch i ngh , mà Anh c quan dân c - H i ng a ph ư ng do ng ư i
qu c là m t i n hình. i u th t không ng dân b u ra. Các tác gi nghiên c u v chính
r ng quy lu t trên ã ư c J. S. Mill vi t ra n m quy n a ph ư ng u cho r ng c n có m t c
1861, cách ó g n 100 n m. Trong cu n Chính quan i di n a ph ư ng, ư c l p nên thông
th i di n, ông ã cho r ng: qua b u c dân ch và tr c ti p c a ng ư i dân
a ph ư ng; có quy n thay m t ng ư i dân a
N. . Dung / T p chí Khoa h c HQGHN: Lu t h c, T p 32, S 1 (2016) 1-9 3
ph ư ng quy t nh các công vi c c a a Giám sát ư c áp d ng nh m ánh giá ch t
ph ư ng. H i ng a ph ư ng thông qua các lư ng u ra c a các quy t sách, th m nh
chính sách, v n b n d ư i lu t, ngân sách a chính sách ho c vi c th c hi n chính sách.
ph ư ng trong n m, quy t nh và m b o vi c Giám sát có th phát hi n s lãng phí, thi u
phát tri n, cung c p d ch v cho dân c ư a hi u qu c a chính sách, ư c coi là m t cách
ph ư ng. Anh, Lu t Chính quy n a ph ư ng th c t ng c ư ng ti ng nói c a ng ư i s d ng
2000 quy nh rõ vai trò c a H i ng g m: d ch v do chính quy n a ph ư ng cung c p.
quy t nh ngân sách, chính sách t ng th , phê Qua ó, giám sát góp ph n c i thi n lòng tin
chu n các d ng k ho ch do lu t nh, xem xét c a công chúng vào chính quy n.
phê chu n quy t nh c a các ban chuyên môn M c tiêu c a giám sát c a H i ng a
chuy n t i. ph ư ng r t gi ng Qu c h i là b o m r ng
Giám sát là m t trong nh ng ch c n ng ho t ng c a các c quan hành pháp th a mãn
quan tr ng c a H i ng a ph ư ng các ư c nh ng quy nh do Qu c h i và H i ng
nư c, b i l v i t ư cách là thi t ch do c tri a a ph ư ng quy nh. Giám sát v m t n i dung
ph ư ng b u ra, i di n cho c tri, H i ng là tìm hi u các quy t nh c a Qu c h i và c a
theo dõi, ánh giá xem c quan hành chính a H i ng ư c th c thi phù h p v i các m c
ph ư ng th c hi n các quy t nh H i ng ưa tiêu l p pháp và quy t nh c a H i ng nh ư
ra, th c hi n nh ư th nào trong ph m vi lãnh cách hi u c a a s trong Qu c h i ho c H i
th a ph ư ng, m b o các ho t ng hành ng. Giám sát là m t li u pháp bi n ch ng
chính a ph ư ng hi u qu , tin c y, minh b ch t ng c ư ng ch c n ng l p pháp c a Qu c h i
và trung th c, các kho n ngân sách H i ng trung ư ng, c ng nh ư c a ch c n ng quy t
phê duy t ư c s d ng m t cách h p pháp, có nh/ l p pháp c a h i ng a ph ư ng. V
hi u qu , và úng m c ích ã ra[3]. Các m t pháp l ý, giám sát ch ng l i s c oán
ho t ng giám sát do H i ng ti n hành xu t và không công b ng trong qu n lí hành chính
phát t nh ng th m quy n nh ư: yêu c u hành nhà n ư c. Giám sát ch ng l i s lãng phí, s
chính a ph ư ng trình các ch ư ng trình, k thi u trung th c và b o m s hi u qu . Các
ho ch, d th o chính sách tr ư c H i ng; yêu quy t nh c a Qu c h i, c a H i ng a
c u cung c p thông tin; tri u t p các quan ch c ph ư ng ư c th c thi theo cách có hi u qu so
i u tr n tr ư c toàn th H i ng ho c ti u ban v i chi phí b ra.
c a H i ng; i u tra v nh ng v n nh t
nh thu c ph m vi ch c n ng, nhi m v c a
hành chính; theo dõi, ánh giá vi c chi tiêu c a 3. Khuôn kh ổ pháp lý giám sát Hội đồ ng đị a
hành chính a ph ư ng. ph ươ ng không được quy đị nh rõ
Giám sát c a H i ng có ý ngh a quan
tr ng trong b i c nh c n ph i t ng c ư ng qu n Các n ư c khác nhau th ư ng có quy nh
tr a ph ư ng. ây là ph ư ng th c bu c c khác nhau v chính quy n a ph ư ng. Có n ư c
quan, cá nhân có trách nhi m ph i gi i trình quy nh trong Hi n pháp nh ư Brazil, an
tr ư c c quan i di n c a nhân dân. Trong M ch, Pháp, n , Italia, Nh t B n, Th y
khuôn kh chính quy n a ph ư ng, c quan i n; Úc, M ... Có nhi u n ư c khuôn kh pháp
hành chính a ph ư ng ph i gi i trình tr ư c lý vi c t ch c và ho t ng chính quy n a
toàn th H i ng và i bi u H i ng, và ph ư ng ch ư c quy nh trong lu t qu c gia
tr ư c nhân dân a ph ư ng. Giám sát nh m nh ư UK, New Zealand và h u h t các n ư c
phát hi n, ng n ch n vi c l m d ng quy n l c, th ư ng có tên g i là Lu t Chính quy n a
các hành vi tùy ti n, b t h p pháp c a các quan ph ư ng và m t s nư c có tên g i là Lu t t
ch c, công ch c a ph ư ng. Các c quan, cá qu n a ph ư ng, Lu t qu n lý ngân sách a
nhân hành pháp a ph ư ng ph i gi i trình v ph ư ng[4].
vi c s d ng công qu tr ư c H i ng.
4 N. . Dung /T p chí Khoa h c HQGHN: Lu t h c, T p 32, S 1 (2016) 1-9
Trong khi các quy nh pháp lu t c a các 1) Lo i vi c t nguy n, t t c các công vi c mà
qu c gia v H i ng a ph ư ng khá chi ti t, các c ng ng t qu n gi i quy t theo s phán
c th v c c u, t ch c ho t ng, thì l i r t ít xét c a mình; 2) Lo i vi c b t bu c, nh ng
quy nh tr c ti p v ch c n ng giám sát c a nhi m v ư c quy nh b i pháp lu t bang; 3)
H i ng. Nh t là trong Hi n pháp các n ư c, Nh ng vi c u quy n th ư ng có liên quan t i
ch ư ng quy nh v chính quy n a ph ư ng ch c n ng c nh sát, ph c v giao thông ư ng
h u nh ư không c p n ch c n ng giám sát ph , thanh tra xây d ng và các ho t ng mang
c a H i ng. Nhi u khi ch có th rút ra nh ng tính ch t ngh nghi p khác, giám sát i v i
bi u hi n c a giám sát H i ng t nh ng quy nh ng ng ư i vô gia c ư, th ng kê dân s ,
nh khác v m i quan h gi a H i ng và c v.v...[6]
quan hành chính a ph ư ng, v ph m vi cung Gi ng nh ư Qu c h i/ Ngh vi n trung ư ng,
c p d ch v , v vi c chi – tiêu c a chính quy n H i ng a ph ư ng các n ư c trên th gi i
a ph ư ng. Ch có m t vài n ư c có nh ng th c hi n ch c n ng giám sát r t a d ng. N u
quy nh riêng bi t, chi ti t v ch c n ng giám nh ư H i ng a ph ư ng ư c t ch c gi ng
sát c a H i ng. Vi t Nam là m t trong nh ng nh ư Qu c h i/ Ngh vi n c a ch i ngh ,
s ít n ư c Hi n pháp quy nh rõ ch c n ng giám thì hình th c giám sát c a H i ng càng a
sát c a H i ng nhân dân c a a ph ư ng. d ng h n. chính th i ngh H i ng gi ng
h u h t các n ư c, khuôn kh pháp lu t nh ư Qu c h i có th th c hi n ch c này b ng
không tách bi t thi t ch hành chính a ph ư ng các hình th c r t khác nhau nh ư: nghe báo cáo
(local executive) ra kh i H i ng, mà n m phiên toàn th , ch t v n, các oàn ki m tra,
ngay trong H i ng, m t ph n c a H i b phi u b t tín nhi m, cho n vi c l t c
ng. nhi u n ư c có nhi u a ph ư ng, th c quan hành pháp a ph ư ng... Nh ưng các
tr ư ng – thi t ch th c thi quy n hành chính a nhà n ư c theo ch này ch c n ng giám sát
ph ư ng – do c tri b u, là m t i bi u H i có m t s bi n d ng r t l n, v i s hi n di n
ng. nhi u a ph ư ng khác, thi t ch hành c a ng c m quy n, c a ng chi m a s gh
chính a ph ư ng ư c g i là n i các mang tính H i ng, ho c liên minh c a các ng c m
t p th , nh ưng c ng v i thành ph n t m t s quy n a ph ư ng có th s d ng s chi m a
i bi u H i ng. Thi t ch hành chính này s gh c a H i ng mà quay tr l i giám sát
c a nhi u n ư c n m ngay trong H i ng, m t ngay chính H i ng, b t H i ng ph i ph
ph n c a quá trình ra quy t sách H i ng. thu c vào c quan hành chính c a a ph ư ng,
V i tính ch t nh ư v y, quá trình ra quy t sách mà không ph i là ng ư c l i c quan hành chính
a ph ư ng không ph i do hai ch th c a hai a ph ư ng ph i ch u s giám sát c a H i ng.
n i riêng bi t ti n hành, mà hai ch th c a Ng ư c l i chính quy n a ph ư ng ư c t
cùng m t quá trình. Do ó, ch c n ng giám sát ch c theo mô hình ch T ng th ng, ch c
c a H i ng a ph ư ng h u nh ư không ư c n ng giám sát c a H i ng i v i hành pháp
quy nh riêng, mà ư c ng m hi u[5]. nh ư là m t ch c n ng ph kèm theo, th m chí
không ư c quy nh trong Hi n pháp, và Lu t
a ph ư ng, các hình th c bi u hi n c a ch c
4. Ph ạm vi giám sát và đối t ượng giám sát n ng giám sát h t s c n gi n, không a d ng
b ng c a mô hình chính quy n a ph ư ng
Giám sát vi c th c hi n chính sách, pháp ư c t ch c theo mô hình i ngh , nh ưng d
lu t luôn là m t trong nh ng m ng công vi c phát huy hi u qu giám sát h n. Ngoài vi c H i
c a H i ng a ph ư ng, bao g m vi c giám ng gi ng nh ư Qu c h i có quy n lu n t i và
sát tuân th các quy nh c a Hi n pháp, lu t, bu c t i các quan ch c c a hành pháp a
các v n b n c a chính ph , và các quy nh do ph ư ng, các ban c a H i ng có quy n b t các
chính H i ng thông qua. CHLB c các quan ch c này ph i i u tr n t i các phiên h p
nhi m v qu n lý a ph ư ng chia ra 3 nhóm: c a ban.
N. . Dung / T p chí Khoa h c HQGHN: Lu t h c, T p 32, S 1 (2016) 1-9 5
i t ư ng giám sát: hành chính a ph ư ng ti p c n ư c. Vì nh ng l ý do chính tr , các c
h u h t các n ư c, c quan dân c a quan hành pháp có th gi không cho Qu c h i
ph ư ng do dân b u giám sát c quan hành và H i ng bi t nh ng thông tin liên quan.
chính th ư ng là th tr ư ng, t nh tr ư ng, ô M t cách ti p c n khác là ki u giám sát b
tr ư ng, xã tr ư ng, ho c m t t p th n i các ng ho c giám sát theo ki u “báo cháy”. Qu c
g m m t s i bi u H i ng th c hi n quy n h i và H i ng nh n nh ng “tín hi u” t các
hành pháp a ph ư ng. Nhi u n i, th tr ư ng c quan thông tin i chúng, cá nhân các công
ng th i là ng ư i ng u H i ng. Ví d , dân, các nhóm l i ích ho c b n thân chính
c quan i di n ba c p a ph ư ng quy n v nh ng v n trong ngành hành pháp
Uzbekistan có tên g i là H i ng các i bi u và ph n ng l i b ng cách b t u nh ng cu c
nhân dân do Ch t ch ng u ( hokim ), và ch i u tra v nh ng v n ó. Cách ti p c n này
t ch H i ng c ng ng th i là ng ư i ng có nguy c cao h n cách ti p c n th nh t
u c quan ch p hành a ph ư ng ch : Qu c h i, H i ng b qua m t s v n ,
(hokimiyat ). Hokim ng u hokimiyat v i th m chí là nh ng v n nghiêm tr ng. Ch khi
m t tr lý giúp vi c; d ư i nhân v t này có m t m t ai ó ho c m t nhóm l i ích nào ó nh n
s v phó ph trách v nông nghi p và các th y mình b nh h ư ng b i m t v n nào ó
ngu n n ư c; v s n xu t, th ư ng m i, các d ch thì “chuông báo cháy” m i reo. Nh m kh c
v công c ng, xây d ng, nhà t, giao thông, ph c nh ư c i m c a t ng cách, nhi u n ư c có
vi n thông; v vi c làm, doanh nghi p và các kinh nghi m ph i h p gi a hai cách ti p c n
v n xã h i; thanh tra; v b o h xã h i i này[8].
v i gia ình, ph n , tr em; v các v n Giám sát vi c th c hi n chính sách, pháp
kinh t [7]. lu t
Vì th m quy n c ng nh ư cách th c ho t Giám sát vi c th c hi n chính sách, pháp
ng c a hành pháp c trung ư ng l n a lu t là m t trong nh ng m ng công vi c c a
ph ư ng luôn luôn ph c t p nên không có cách H i ng a ph ư ng, bao g m các quy nh
nào Qu c h i và H i ng có th giám sát c a Hi n pháp, lu t, các v n b n c a chính ph ,
ư c t t c các ho t ng hành pháp. C n ph i và chính các quy nh do H i ng ã thông
có m t s l a ch n. V c b n có hai cách ti p qua. CHLB c, t t c các nhi m v qu n lý
c n v i vi c l a ch n này: Thông th ư ng, Qu c a ph ư ng có th chia ra 3 nhóm: 1) Lo i vi c
h i và H i ng yêu c u các c quan hành pháp t nguy n bao g m t t c các công vi c mà các
cung c p cho h các báo cáo th ư ng k (có th c ng ng t qu n gi i quy t theo s phán xét
là báo cáo n m) v nh ng l nh v c ã ư c l a c a mình; 2) Lo i vi c b t bu c là nh ng nhi m
ch n t tr ư c v nh ng ho t ng c a các c v ư c quy nh b i pháp lu t bang; 3) Nh ng
quan này. Báo cáo v ngân sách là báo cáo vi c u quy n th ư ng có liên quan t i ch c
th ư ng k quan tr ng nh t ư c các c quan n ng c nh sát, ph c v giao thông ư ng ph ,
hành pháp trình lên Qu c h i và H i ng. thanh tra xây d ng và các ho t ng mang tính
Nh ng báo cáo này th ư ng ư c các y ban và ch t ngh nghi p khác, giám sát i v i nh ng
toàn th Qu c h i hay H i ng xem xét và có ng ư i vô gia c ư, th ng kê dân s , v.v...[6]
th d n n các cu c i u tra sâu h n ho c các Trong ba nhóm công vi c này, giám sát vi c
k t lu n mang tính chính tr . Qu c h i và H i th c hi n các công vi c thu c nhóm 2 và 3
ng c ng có th th ư ng xuyên i u tra các ư c coi là giám sát th c hi n chính sách, pháp
ho t ng hành pháp mà không c n có nh ng lu t. Anh, bên c nh vi c các i bi u H i
báo cáo t phía hành pháp. Giám sát theo ki u ng quan tâm nhi u n vi c b o v , giám sát
ch ng ho c ki u “ c nh sát tu n tra ” ư c s th c hi n quy n l i c a c tri v i m c ích h
d ng cho lo i giám sát này. V i cách ti p c n tr c tri gi i quy t các v n c a cá nhân c
này, các c quan hành pháp có nhi u thông tin tri trong khu v c b u c , là vi c H i ng
h n Qu c h i và H i ng khó có th bi t và
6 N. . Dung /T p chí Khoa h c HQGHN: Lu t h c, T p 32, S 1 (2016) 1-9
th ư ng xuyên giám sát vi c th c hi n các chính thu, ch chi tiêu a ph ư ng, có th rút
sách chung c a a ph ư ng. ra m t s nh n nh v nh ng n i dung ư c
Giám sát vi c cung c p d ch v công chú ý các n ư c trong vi c giám sát v tài
chính – ngân sách c a H i ng a ph ư ng.
Giám sát vi c cung c p d ch v công óng
vai trò quan tr ng nh m b o m d ch v n Th nh t, v tài chính – ngân sách H i ng
tay ng ư i s d ng, làm cho h hài lòng, ng quan tâm g m có: quy trình l p ngân sách; s
th i không b lãng phí, úng m c tiêu, úng i sách, ch ng t tài chính, báo cáo tài chính;
tư ng, hi u qu c ng là tr ng tâm c a ch c qu n lý dòng ti n m t; quy trình u th u; trách
n ng giám sát H i ng. Các d ch v do chính nhi m gi i trình gi a các c p chính quy n a
quy n a ph ư ng cung c p v a có tính ch t ph ư ng và trong t ng c p; qu n lý thu ...
hàng hóa t ư nh ư n ư c s ch, thoát n ư c, v sinh, Nh ng ch giám sát tài chính ngân sách c a
v a là hàng hóa công c ng nh ư h th ng chi u H i ng th ư ng là tính hi u qu , hi u l c, s
sáng công c ng, ư ng sá. nhi u n ư c th c công b ng s d ng ngân sách
hi n vi c cung c p d ch v cho ng ư i dân theo Th hai, H i ng c n chú ý giám sát vi c
phân quy n. Theo nguyên t c kinh i n, chính thu các ngu n thu sau: 1) các lo i thu và phí
quy n a ph ư ng là c p phù h p nh t cung nh ư thu b t ng s n, thu bán l , thu thu
c p các d ch v công a ph ư ng. nh p cá nhân a ph ư ng, phí xe c , phí kinh
Giám sát v tài chính – ngân sách doanh 2) Các kho n tr c p gi a các c p
chính quy n, th ư ng là c a c p cao h n dành
Cùng v i vi c phân quy n thi u rõ ràng v
cho c p th p h n. Các kho n tr c p ph i công
tài chính – ngân sách cho chính quy n a
b ng nh ưng không bình quân, không t ư c i
ph ư ng, r i ro tham nh ng, s d ng ngân sách
quy n t ch c a a ph ư ng, n nh, minh
công sai m c ích, thi u hi u qu c ng t ng lên.
b ch, h ư ng n cung c p d ch v . 3) Các
Giám sát v tài chính – ngân sách càng ph i
kho n i vay c a chính quy n a ph ư ng. Các
ư c coi tr ng trong ho t ng c a các i bi u
kho n vay này có th h p lý n u dùng vào
H i ng a ph ư ng, t các n ư c ang phát
nh ng vi c nh ư các d án phát tri n dài h n,
tri n nh ư Uganda, Nam Phi, n , Indonesia,
nh ưng không thích h p n u dùng cho các kho n
Chile, Brasil, cho n các n ư c phát tri n nh ư
chi th ư ng xuyên. Do h qu có th x y ra i
Anh, Pháp, Nh t[4]. Giám sát v tài chính –
v i n n kinh t , chính quy n trung ư ng các
ngân sách là m t trong nh ng công c m nh
nư c th ư ng qu n lý ch t ch l nh v c này.
b o m trách nhi m gi i trình c a c quan
hành chính a ph ư ng tr ư c H i ng, nh t là Th ba, ngân sách là m t ph n quan tr ng
t vài th p niên g n ây khi các cu c c i cách c a k ho ch chi n l ư c c a H i ng. Quy
làm cho khu v c công v n hành theo nh ng trình quy t nh và giám sát ngân sách ph i
nguyên lý ngày càng gi ng v i khu v c t ư. ư c xem xét trên c s c a K ho ch chi n
B ng cách ki m soát túi ti n, H i ng có i u lư c, ư c xây d ng thông qua s tham v n sâu
ki n t t nh t h n ch s l m quy n c a hành r ng v i c ng ng, vai trò và trách nhi m khác
chính, vì không c p ti n thì không có ti n nhau c a th tr ư ng, ng ư i i u hành và cán b ,
ho t ng. công ch c. Ngân sách c n ph i ph n ánh các
nhu c u c a c ng ng cùng v i s c ng tác
Nh ư ã nh n m nh, pháp lu t v chính
c a các c p chính quy n khác. Ngân sách cùng
quy n a ph ư ng các n ư c h u nh ư không
v i m t k ho ch hàng n m t ra các d ch v ,
c p n ch c n ng giám sát nói chung c a H i
các ch ư ng trình và các công trình h t ng s
ng a ph ư ng, nh t là giám sát v tài chính –
ư c tri n khai và d ki n các kho n chi, kho n
ngân sách. T các quy nh và các nghiên c u
thu và các kho n vay c n thi t cho m t n m.
v phân quy n ngân sách, v th m quy n c a
Các ch s ánh giá th c hi n c ng ư c g p
H i ng trong l nh v c tài chính - ngân sách,
trong k ho ch hàng n m và ngân sách ư c
v quy trình ngân sách a ph ư ng, ngu n
xem xét l i hàng quý trong n m.
N. . Dung / T p chí Khoa h c HQGHN: Lu t h c, T p 32, S 1 (2016) 1-9 7
Th t ư, giám sát ngân sách có th t ư c t t c các i bi u u có y kh n ng gi i
k t qu t t thông qua: các quy trình ngân sách quy t; ii, v i thành ph n kho ng trên d ư i 100
t t có th giúp t o ra các u ra c a chính sách ng ư i không cho phép Qu c h i và H i ng
b n v ng trong ng n và dài h n; các quy trình gi i quy t các nhi m v ph c t p, l i mang c
l p k ho ch toàn di n có th m b o s xem tính chuyên môn. “M t i bi u thì quá ít, mà
xét, cân nh c m t ph m vi r ng các l a ch n c Qu c h i ho c c H i ng thì l i quá
s n có i v i H i ng; các thông tin chính nhi u. ó là nguyên nhân vì sao các U ban là
xác và áng tin c y cho quá trình ra quy t nh; hình th c ho t ng hi u qu Qu c h i ho c
Vi c giám sát ngân sách c n ph i ph n ánh các c a H i ng trong tr ư ng h p c n ph i i u
nguyên t c và chu n m c qu n tr nhà n ư c t t tra, làm rõ m t v n nào ó liên quan n
và ng th i c ng c vai trò c ng nh ư trách chuyên môn.” [9] iii, các i bi u Qu c h i và
nhi m c a chính quy n a ph ư ng. Các H i H i ng nhân dân a ph ư ng do dân b u ra
ng có các h th ng ki m soát n i b giúp v i nh ng trình chuyên môn a d ng, không
duy trì m t chu n m c cao v s chính xác và ph i b t k i bi u nào c ng có th có chuyên
áng tin c y c a vi c qu n lý ngân sách c a H i môn áp ng gi i quy t nh ng v n mà Qu c
ng. Nhi u H i ng có m t u ban ki m toán h i ho c c a H i ng c n quy t nh.
bên ngoài xem xét các báo cáo tài chính c a nhi u n ư c H i ng có th thành l p các
H i ng. ban th ư ng tr c ho c lâm th i giám sát ho c
th o lu n các d th o chính sách và trình báo
cáo c a ti u ban cho H i ng, ví d nh ư Nam
5. Các công c ụ giám sát Phi, Tanzania, Philippines. Công c giám sát
này có th m nh trong vi c xem xét k l ư ng
Xem xét báo cáo, tài li u h n các v n chuyên sâu, có tính k thu t mà
H i ng a ph ư ng th ư ng ph i xem xét, toàn th H i ng khó có th m nh n, qua ó
phê chu n các báo cáo c a hành chính a nâng cao hi u qu , hi u l c giám sát. Lu t t
ph ư ng nh ư: báo cáo hàng n m, báo cáo giám ch c chính quy n a ph ư ng c a Nam Phi quy
sát, k ho ch phát tri n a ph ư ng, báo cáo nh, m t trong nh ng tiêu chí thành l p các
ki m toán, báo cáo tài chính Các lo i báo cáo ti u ban là s c n thi t ph i y quy n c a H i
này u có th s d ng th c hi n giám sát. ng cho các ti u ban b o m tính hi u qu ,
Báo cáo hàng n m c a a ph ư ng cung c p hi u l c trong vi c th c thi các ch c n ng, th m
thông tin v tình hình ho t ng c a a quy n c a H i ng[3].
ph ư ng, tình hình cung c p d ch v cho nhân Thông th ư ng, các ti u ban c a H i ng
dân a ph ư ng. H i ng s d ng báo cáo này a ph ư ng ư c phân chia theo các l nh v c
xác nh tình hình tài chính c a a ph ư ng, các chính sách nh ư y t , giáo d c, tài chính, ph n ,
m c tiêu cung c p d ch v t ư c trong gi i tr em, gia ình và có th m quy n xem xét
h n ngu n l c tài chính. M t s không ít H i các chính sách, giám sát vi c th c hi n chính
ng a ph ư ng thành l p riêng m t ti u ban sách trong các l nh v c ó. m t s n ư c nh ư
giám sát v i thành ph n các i bi u không Philippines, thành ph n c a các ti u ban này
ph i thành viên c quan hành chính xem xét, ư c quy nh trong lu t c a qu c gia ho c
th m tra báo cáo hàng n m, xây d ng báo cáo trong v n b n c a a ph ư ng: m i ti u ban
giám sát toàn th H i ng th o lu n. không quá 5 thành viên g m ch t ch, phó ch
Các y ban /ban t ch và các thành viên; m i i bi u H i ng
ch có th làm ch t a nhi u nh t là 2 ti u ban;
Ho t ng c a Qu c h i và H i ng a nh ưng có th là thành viên c a 3 ti u ban[10].
ph ư ng t p trung vào các y ban b i nh ng l
sau ây: i, quy t nh Qu c h i và H i ng Nói chung, các i bi u H i ng ch n ti u
ngày càng mang tính chuyên môn mà không th ban theo th m nh chuyên môn và m i quan
tâm c a mình. Còn ch t ch c a các ti u ban
8 N. . Dung /T p chí Khoa h c HQGHN: Lu t h c, T p 32, S 1 (2016) 1-9
th ư ng do các ng có gh trong H i ng ho c Philipines ti p nh n, ánh giá và phê chu n báo
ng a s c m quy n l a ch n m b o t cáo ki m toán hàng n m c a y ban ki m
l t ư ng t nh ư t l gi a các ng trong H i toán[10]. Nam Phi, ki m toán n i b c a
ng. ng c m quy n c ng s p x p m chính quy n a ph ư ng có th h tr H i ng
b o h chi m a s t t c các ti u ban. Bên giám sát hành chính. H i ng có th s d ng
c nh ó, t m quan tr ng c a ti u ban c ng óng thông tin thu nh n ư c t ki m toán n i b
vai trò quan tr ng trong vi c s p x p gh ch giám sát, bu c c quan hành chính gi i trình v
t ch ti u ban. ng c m quy n trong H i ng nh ng sai ph m, thi u sót v tài chính[3]. Theo
a ph ư ng Philippines s c g ng ưa i Lu t Qu n lý tài chính a ph ư ng n m 1998
bi u c a mình làm ch t ch các ti u ban quan c a Nam Phi ki m toán n i b ph i báo cáo cho
tr ng nh ư v tài chính, c s h t ng, giáo d c, m t y ban ki m toán v i ng ư i ng u do
các d ch v xã h i, y t , nông nghi p, ph n . H i ng b nhi m, báo cáo tr c ti p và t ư v n
Còn các ti u ban khác ư c coi ít quan tr ng cho H i ng. y ban có ít nh t 3 ng ư i có uy
h n, ch c danh ch t ch dành cho các i bi u tín chuyên môn, o c, u không ph i là i
thu c các ng thi u s . Nam Phi, ch có các bi u H i ng h p ít nh t 4 l n hàng n m. C
i bi u H i ng không ph i là thành viên c a
ki m toán n i b và y ban ki m toán u ph i
c quan hành chính a ph ư ng m i ư c làm
cung c p thông tin ánh giá khách quan v hi n
ch t ch các ti u ban c a H i ng.
tr ng tài chính c a a ph ư ng, c ng nh ư s
Phiên i u tr n hi u qu , hi u n ng c a nó, v qu n lý r i ro,
H i ng a ph ư ng nhi u n ư c c n t ánh giá ho t ng, qu n tr hi u qu . Bên c nh
ch c các cu c i u tr n công khai thu nh n ó, Lu t c ng b t bu c các a ph ư ng ph i
thông tin v các chính sách và vi c th c hi n thành l p y ban ki m toán ho t ng. y ban
chính sách a ph ư ng: Ukraine, Philippines. này có nhi m v rà soát h th ng qu n lý công
Th m chí m t s n ư c, lu t quy nh s l ư ng vi c c a a ph ư ng và báo cáo, xu t ki n
các cu c i u tr n d ng này, Honduras là 5 ngh v i H i ng a ph ư ng ó; th m tra các
cu c/n m, Karnataka ( n ) ít nh t 2 báo cáo ho t ng quý; ít nh t hai l n trong
cu c/n m. Tuy nhiên, vi c th c hi n các quy n m tài chính trình báo cáo ki m toán cho H i
nh này trên th c t còn khác nhau. Theo m t ng. Khác v i y ban ki m toán, i bi u H i
nghiên c u v chính quy n a ph ư ng, ng có th là thành viên y ban ki m toán. y
Ukraine, Philippines, trong khi có nh ng H i ban này có th ti p c n các tài li u c a chính
ng t ch c nhi u cu c i u tr n, thu nh n quy n a ph ư ng, tri u t p b t k ai và yêu c u
nhi u thông tin t công chúng ph c v cho vi c cung c p thông tin[3].
ban hành chính sách và giám sát, thì nhi u n i
l i b qua các quy nh này. Honduras,
nh ng chính quy n a ph ư ng t ch c các
cu c i u tr n m t cách hình th c, c ng có Kết lu ận
nh ng a ph ư ng ã dùng kênh này thu hút
s tham gia c a nhân dân vào quá trình ho t M c dù nhi u n ư c không ư c quy nh
ng, trong ó có giám sát. tr c ti p, rõ ràng trong Hi n pháp và các lu t
liên quan, nh ưng ch c n ng giám sát c a H i
Các công c giám sát v tài chính – ngân
ng a ph ư ng óng vai trò quan tr ng trong
sách
ho t ng c a H i ng, v i m c ích b o m
Ngoài các công c giám sát chung, trong tính gi i trình, ki m soát quy n l c, ng n ng a
l nh v c ngân sách H i ng nhi u n ư c còn có s l m quy n, b o m các ngu n l c công
hai công c giám sát không th thi u là c quan ư c s d ng úng m c tiêu, hi u qu , hi u l c.
ki m toán và các ti u ban trong l nh v c ngân Ch c n ng này xu t phát t ch c n ng g c c a
sách. C quan H i ng a ph ư ng H i ng là i di n cho c tri a ph ư ng, ra
N. . Dung / T p chí Khoa h c HQGHN: Lu t h c, T p 32, S 1 (2016) 1-9 9
quy t sách v phát tri n c a c ng ng a Countries, edited by Anwar Shah, WB,
ph ư ng. K t qu c a vi c th c hi n ch c n ng Washington D.C., 2006
này có tác d ng tr l i hoàn thi n thêm ch c [5] Xem, Nguy n c Lam: Ch c n ng giám sát c a
n ng quy t nh c a H i ng a ph ư ng. H i ng a ph ư ng m t s qu c gia trên th
gi i/ Trong k y u H i th o V Ch c n ng giám
sát c a H i ng Nhân dân, Vi n PLD 2014
[6] y ban D th o s a i Hi n pháp n m 1992,
Tài li ệu tham kh ảo M t s v n c b n v Hi n pháp các n ư c trên
th gi i, sách tham kh o, Hà N i 2012.
[1] Xem, Alfred De Grazia: The Elements of Political [7] Nguy n Lê, Chính quy n a ph ư ng Uzbekistan:
Science. Copyright 1959 by Metron Princeton, H th ng chính quy n a ph ư ng ki u m i, báo
New Jercey. p.650 i bi u nhân dân, s 19/12/2008
[2] Xem, J.S. Mill, Chính th i di n, Nxb. Trí th c, [8] Xem, Nguy n c Lam, Báo cáo kinh nghi m
2008 tr. 171-172 giám sát H i ng a ph ư ng c a các n ư c trên
[3] Elizabeth-Ann Williams, Improving political th gi i, Vi n PLD, 2014
oversight in municipalities: examining the law and [9] Xem, V n phòng Qu c h i, Th ư ng th c v ho t
practice surrounding oversight by the Council ng giám sát Qu c h i, Nxb. T ư pháp 2006 tr.
over the municipal Executive and the municipal 162
administration, Research Paper, Faculty of Law of [10] Eilen May V. Abellera, Explaining Legislative
the University of the Western Cape, 2012. Oversight in Philippine Sub-National
[4] V phân quy n v ngân sách các n ư c ang phát Governments: Institutional Impediments in Good
tri n, xem Local Governance in Developing Governance, trong sách Limits of Good
Governance in Developing Countries.
Oversight Functions of Local Councils
Nguy n ng Dung
Vietnam National University, Hanoi, 144 Xuân Th y, C u Gi y, Hanoi, Vietnam
Abstract: Although often not specified in Constitution and law, but like Congress / Parliament,
local councils increasingly tend to implement oversight functions besides the decision making
functions. Good performance this function by using diverse tools and forms is to enhance operational
efficiency of the local agencies of representatives.
Keywords: Oversight functions, local councils, local executive, municipalitie, responsibility.
Các file đính kèm theo tài liệu này:
chuc_nang_giam_sat_cua_hoi_dong_dia_phuong.pdf
