Báo cáo tham luận về đổi mới phương pháp giảng dạy đại học

KỶ YẾU HỘI NGHỊ KHOA HỌC “ĐỔI MỚI PHƯƠNG PHÁP GIẢNG DẠY ĐẠI HỌC” 2009 35 BÁO CÁO THAM LUẬN VỀ ĐỔI MỚI PHƯƠNG PHÁP GIẢNG DẠY ĐẠI HỌC NGUYỄN THỊ THANH HUYỀN∗ NGUYỄN THỊ KIM DUNG∗ Khoa Tây Ban Nha, ban đầu là Bộ môn tiếng Tây Ban Nha là một khoa mới của trường Đại học Hà Nội, được thành lập vào tháng 9/2002 để đáp ứng nhu cầu tìm hiểu ngôn ngữ và văn hóa Tây Ban Nha ở Việt Nam. Mặc dù là một khoa nhỏ nhưng trong những năm qua khoa tiếng Tây Ban Nha đã không ngừng phấn đấu đi lên và trở thành địa chỉ đào tạo tiếng Tây Ban Nha chính quy duy nhất và có uy tín trên toàn quốc với phương châm lấy sinh viên làm trung tâm. Chức năng, nhiệm vụ chính của Khoa là đào tạo Cử nhân tiếng Tây Ban Nha hệ chính quy theo hai định hướng biên-phiên dịch và giáo viên. Mục tiêu và chiến lược của Khoa là đào tạo đội ngũ biên-phiên dịch có chất lượng ổn định và đặc biệt là đào tạo đội ngũ giáo viên nguồn cho các cơ sở đào tạo cử nhân tiếng Tây Ban Nha khác. Ngoài ra, Khoa còn đảm nhiệm giảng dạy tiếng Tây Ban Nha như ngoại ngữ hai, dạy tiếng Tây Ban Nha theo yêu cầu người học cũng như các khóa học tiếng Tây Ban Nha theo nhu cầu của một số cơ quan khác. 1. Hiện trạng 1.1. Thuận lợi Khoa có một đội ngũ giáo viên trẻ nhiệt tình, năng động và tâm huyết với nghề, lại được các giáo viên giàu kinh nghiệm giúp đỡ. Hầu hết các giảng viên đều được cử đi đào tạo tại Tây Ban Nha theo chuẩn Châu Âu (Khung tiêu chuẩn Châu Âu về giảng dạy Ngoại ngữ-Marco común europeo de enzeñanza de lenguas extranjeras). Hơn nữa, các giáo viên của khoa luôn cố gắng nâng cao trình độ. Cho đến thời điểm hiện nay 3 giảng viên đã lấy được bằng Thạc sỹ và 2 giảng viên khác đang theo học hệ sau đại học. Ngoài ra, khoa còn có ba chuyên ∗ Th.S., Khoa tiếng Tây Ban Nha ∗ Th.S., Khoa tiếng Tây Ban Nha gia người Tây Ban Nha được cử sang để giảng dạy cũng như giúp đỡ các giáo viên trẻ. Nhìn chung, các giáo viên thường sử dụng phương pháp giảng dạy hiện đại, tạo được hứng thú say mê cho người học với chất lượng cao. Bên cạnh đó Khoa Tây Ban Nha luôn nhận được sự quan tâm ủng hộ và đầu tư của nhà trường về mọi mặt: cơ sở vật chất, trang thiết bị giảng dạy, v.v. Khoa còn được Viện Cervantes hỗ trợ tài liệu và phương tiện giảng dạy. Phòng Cervantes thuộc Đại học Hà Nội đã chính thức khai trương và đi vào hoạt động vào tháng 9/2001. Phòng được trang bị một phòng máy vi tính hiện đại với các chương trình tự học tiếng Tây Ban Nha, một thư viện dành cho giáo viên, sinh viên tham khảo và học tập. Khoa Tây Ban Nha còn có một thuận lợi nữa là được các Đại sứ quán các nước nói tiếng Tây Ban Nha cũng như các tổ chức nhiệt tình ủng hộ về trang thiết bị và tài liệu giảng dạy. Được sự hỗ trợ của Đại sứ quán Tây Ban Nha, kể từ 09/ 01/ 2008 Phòng dự án Văn hóa Việt Nam- Tây Ban Nha đã đi vào hoạt động để hỗ trợ cho công tác giảng dạy của giáo viên. Với dự án này các giáo viên được nâng cao trình độ và phương pháp giảng dạy thông qua các lớp giáo học pháp do các giáo viên người Tây Ban Nha giảng dạy. 1.2. Khó khăn Tuy có một đội ngũ giảng viên trẻ, được đào tạo khá bài bản, nhưng vì tuổi đời còn ít và thời gian đứng lớp cũng chưa nhiều nên vẫn còn thiếu kinh nghiệm đứng lớp, đặc biệt là trong các môn chuyên ngành tiếng. Hiện Khoa đang sử dụng 100% giáo trình và sách do nước ngoài biên soạn. Những giáo trình này đều được biên soạn theo phương pháp giảng dạy hiện đại nhất với các bài giảng được thiết kế với mục đích là khi kết thúc bài giảng thì sinh viên có thể áp dụng ngay vào trong thực tế. Nhưng thực tế là những giáo trình này được thiết kế cho sinh viên các nước của cộng đồng chung Châu Âu, nơi có nền văn hóa khác biệt so với Việt Nam nên những giáo trình này chỉ giúp ích một phần trong việc soạn giáo án lên lớp của giáo viên. Toàn bộ giảng viên của Khoa phải tự mày mò, tìm kiếm chắt lọc tài liệu phụ trợ và thiết 36 KỶ YẾU HỘI NGHỊ KHOA HỌC “ĐỔI MỚI PHƯƠNG PHÁP GIẢNG DẠY ĐẠI HỌC” 2009 37 kế bài giảng sao cho phù hợp với đối tượng là sinh viên Việt Nam, chịu ảnh hưởng của văn hóa và nếp nghĩ Châu Á. Khoa cũng đã lên kế hoạch tự biên soạn giáo trình giảng dạy cho phù hợp với điều kiện hoàn cảnh của sinh viên và của Khoa, song do yêu cầu chuyên môn của việc biên soạn giáo trình quá chặt chẽ, một giảng viên muốn biên soạn chương trình phải là giảng viên chính và có một số công trình nghiên cứu khoa học nhất định, mà đội ngũ giảng viên của Khoa còn quá non trẻ không đáp ứng được yêu cầu nên kế hoạch trên vẫn chưa thực thi được. Ngoài ra, việc sử dụng không gian lớp học cũng hạn chế việc đổi mới phương pháp giảng dạy. Một lớp học thường được sử dụng cho nhiều khoa nên việc sắp xếp bàn ghế theo đặc thù môn học .Ví dụ với các kỹ năng nghe nói, giảng viên yêu cầu phải kê bàn ghế hình tròn hoặc chữ U, sinh viên thực hiện nhưng cuối giờ phải kê lại theo hàng lối, tiêu tốn thời gian của giờ học); hoặc trong giờ học yêu cầu phải sử dụng giáo cụ trực quan để giảng dạy (bản đồ, tranh ảnh, v.v.) thì không có chỗ treo móc. Học giao tiếp cần sử dụng video nhưng hiện giảng viên không thể thiết kế bài giảng theo kiểu này vì không có thiết bị hỗ trợ giảng dạy thích hợp (màn hình và đầu đĩa). 2. Kiến nghị Trước hết, chúng tôi thiết nghĩ việc bồi dưỡng nâng cao trình độ chuyên môn của giáo viên là rất quan trọng. Do điều kiện đội ngũ giảng viên còn quá mỏng lại có sự giúp đỡ của các chuyên gia nước ngoài nên cho đến thời điểm hiện nay các giáo viên của khoa chủ yếu giảng dạy các môn thực hành tiếng và giao tất cả các môn lý thuyết tiếng cho chuyên gia. Do đó, giáo viên Việt Nam chỉ được đào tạo và trau dồi các phương pháp giảng dạy các môn của thực hành tiếng. Tuy nhiên, chúng ta không thể lúc nào cũng phụ thuộc vào giảng viên nước ngoài vì dần dần trong tương lai phía Tây Ban Nha sẽ rút các chuyên gia về nước. Đến lúc đó, khoa sẽ gặp rất nhiều khó khăn. Vậy, đề nghị Nhà trường tổ chức các khóa học nghiệp vụ giảng dạy các môn chuyên ngành ngoại ngữ, tổ chức thêm các hội thảo trao đổi kinh nghiệm giữa các khoa trong Nhà trường. Hơn nữa, việc bố trí bàn ghế trong các lớp học gây rất nhiều khó khăn cho việc thực hiện các hoạt động trên lớp. Chúng tôi cho rằng việc xếp bàn ghế theo dãy và hàng thường chỉ phù hợp với các lớp học lý thuyết, khi mà sinh viên chỉ ngồi nghe giảng, còn với các lớp học thực hành tiếng, nên bố trí sao cho luôn có một không gian để sinh viên có thể di chuyển, tham gia các hoạt động trên lớp như dạng chữ U. Để thay đổi không khí, đôi khi chúng ta cũng có thể tổ chức các lớp học ở ngoài trời. Học kỳ vừa rồi, sinh viên năm thứ 1 của khoa đã được thử nghiệm với phương pháp học ngoài trời, và kết quả sau 1 tháng học, sinh viên có rất nhiều tiến bộ, đặc biệt là các em trở nên linh hoạt hơn, tiếp thu nhanh hơn kiến thức và kỹ năng tiếng, đặc biệt là kỹ năng nghe nói. Ngoài việc bố trí bàn ghế trong lớp, các giáo viên của khoa cũng mong muốn Nhà trường bố trí lớp học theo đơn vị khoa, như thế một số giáo cụ như bản đồ, tranh ảnh về văn hóa nước ngoài có thể được giới thiệu với sinh viên. Mặc dù các lớp học, đặc biệt là các lớp ở nhà C đã được trang bị bảng ghim, nhưng việc sử dụng vẫn chưa hiệu quả. Các tài liệu được ghim trên bảng thường bị lấy mất hoặc bảng chỉ dùng để ghi thông báo. Ngoài ra, để tạo điều kiện thuận lợi cho phương pháp giảng dạy giao tiếp, nên chăng Nhà trường trang bị một số phòng có tivi hoặc có tivi di động để khi cần, giáo viên có thể trình chiếu hoặc dạy sinh viên qua video, phim,.... Chúng ta đang dạy ngoại ngữ cho sinh viên trong một môi trường phi bản ngữ, nên có rất nhiều điều, nhất là về lĩnh vực văn hóa lại không được đề cập trong các giáo trình, chính vì vậy, việc tiếp cận về ngôn ngữ thông qua hình ảnh, đặc biệt là thông qua các bộ phim rất cần được lưu tâm khuyến khích phát triển và sử dụng. Trên đây là một số kiến nghị của chúng tôi về đổi mới và cải tiến phương pháp giảng dạy. 38