Giáo trình Kỹ thuật tự động điều khiển bằng điện tử

Bài 1: sơ đồ khối và các chu trình hoạt động của mạch tự động điều khiển 7 Bài 2: Cảm biến. . 10 Bài 3 : Mạch điều khiển trạng thái cửa xe 20 Bài 4: mạch tự động điều khiển thời điểm đánh lửa 29 Bài 5: Mạch điện kiểm soát và khai báo mức nhiên liệu .34 Bài 6 :Mạch điều khiển hổn hợp nhiên liệu - không khí .38 Bài 7 :mạch tự động đếm tốc độ .44 Bài 8 : mạch tự động điều khiển chuyển mạch đa chức năng .60

doc68 trang | Chia sẻ: tlsuongmuoi | Lượt xem: 1816 | Lượt tải: 2download
Bạn đang xem trước 20 trang tài liệu Giáo trình Kỹ thuật tự động điều khiển bằng điện tử, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
lo¹i, ®óng tham sè vµ chÊt l­îng tèt. - L¾p linh kiÖn ®óng vÞ trÝ vµ cùc tÝnh. - Mèi hµn tiÕp xóc tèt, bãng, trßn. B­íc 11. VÖ sinh m¹ch - C¸c mèi hµn, bo m¹ch s¹ch sÏ. - Kh«ng cßn bôi thiÕc B­íc 12. C©n chØnh C©n chØnh khèi c¶m biÕn khai b¸o vÞ trÝ cña trôc khuûu C©n chØnh khèi c¶m biÕn khai b¸o vÞ trÝ van tiÕt l­u vµ møc ¸p suÊt ch©n kh«ng C©n chØnh khèi gi¸m s¸t vµ khai b¸o tèc ®é cña ®éng c¬ . C©n chØnh khèi khuÕch ®¹i tÝn hiÖu ph¶n håi tr¹ng th¸i ®¸nh löa C©n chØnh khèi xö lý vµ ®iÒu khiÓn thêi ®iÓm ®¸nh löa Bµi 5 M¹ch ®iÖn kiÓm so¸t vµ khai b¸o møc nhiªn liÖu M· bµi HAR 02 07 05 Giíi thiÖu : M¹ch gi¸m s¸t vµ khai b¸o nhiªn liÖu lµ m¹ch ®iÖn ho¹t ®éng theo nguyªn lý c¶m biÕn ®o l­êng chiÒu cao chÊt láng ®Ó khai b¸o cho chóng ta biÕt møc nhiªn liÖu cã ®­îc trong b×nh chøa t¹i mæi thêi ®iÒm Môc tiªu thùc hiÖn: Tr×nh bµy ®óng s¬ ®å khèi, chu tr×nh vµ nguyªn lý ho¹t ®éng cña m¹ch ®iÖn kiÓm so¸t vµ khai b¸o nhiªn liÖu H×nh d¹ng, ®Æc ®iÓm, tÝn hiÖu t¹i ngâ vµo vµ ra cña m¹ch ®iÖn c¸c khèi KiÓm tra vµ thay thÕ ®­îc c¸c khèi bÞ h­ háng trong m¹ch ®iÖn kiÓm so¸t vµ khai b¸o nhiªn liÖu Néi dung chÝnh: I- S¬ ®å khèi, chu tr×nh vµ nguyªn lý ho¹t ®éng cña m¹ch ®iÖn kiÓm so¸t vµ khai b¸o nhiªn liÖu II- H×nh d¹ng , ®Æc ®iÓm cña tÝn hiÖu t¹i ngâ vµo vµ ra c¸c khèi H×nh d¹ng, ®Æc ®iÓm, tÝn hiÖu t¹i ngâ vµo vµ ra cña m¹ch ®iÖn khèi c¶m biÕn khai b¸o møc nhiªn liÖu H×nh d¹ng, ®Æc ®iÓm, tÝn hiÖu t¹i ngâ vµo vµ ra cña m¹ch ®iÖn khèi m· hãa tÝn hiÖu khai b¸o møc nhiªn liÖu . H×nh d¹ng, ®Æc ®iÓm, tÝn hiÖu t¹i ngâ vµo vµ ra cña m¹ch ®iÖn khèi giao tiÕp chuyÓn ®æi vµ hiÖn thÞ . III- KiÓm tra vµ thay thÕ c¸c khèi bÞ h­ háng trong m¹ch ®iÖn kiÓm so¸t vµ khai b¸o nhiªn liÖu KiÓm tra vµ thay thÕ khèi c¶m biÕn khai b¸o møc nhiªn liÖu KiÓm tra vµ thay thÕ khèi m· hãa tÝn hiÖu khai b¸o møc nhiªn liÖu . KiÓm tra vµ thay thÕ khèi giao tiÕp chuyÓn ®æi vµ hiÖn thÞ . Häc t¹i phßng häc lý thuyÕt theo ph¦¬ng ph¸p thuyÕt tr×nh cã th¶o luËn I- S¬ ®å khèi, chu tr×nh vµ nguyªn lý ho¹t ®éng cña m¹ch ®iÖn kiÓm so¸t vµ khai b¸o nhiªn liÖu. Khèi c¶m biÕn ¸p suÊt - ®iÖn Khèi khuyÕch ®¹i c¶m biÕn Khèi chØ thÞ T¸c dông c¸c khèi: Trong ®ã : - Khèi c¶m biÕn suÊt - ®iÖn: Lµ khèi cã nhiÖm vô tiÕp nhËn sù t¸c ®éng cña ¸p suÊt chÊt láng cã trong b×nh nhiªn liÖu ®Ó t¹o ra mét tÝn hiÖu ®iÖn cã ®é lín thay ®æi tû lÖ víi chiÒu cao cña cét nhiªn liÖu ®ã. Khèi c¶m biÕn lµ khèi cã ®é nh¹y cao , th«ng th­êng ng­êi ta dïng c¸c phÇn tö c¶m biÕn c¬ - ®iÖn. - Khèi K§ c¶m biÕn:lµ khèi cã nhiÖm vô tiÕp nhËn tÝn hiÖu tõ bé c¶m biÕn vµ khuÕch ®¹i lªn ®ñ lín ®Ó ®­a ®Õn khèi hiÖn thÞ Trong thùc tÕ, ng­êi ta cã thÓ dïng nhiÒu kiÓu m¹ch khuÕch ®¹i ®Ó n©ng biªn ®é tÝn hiÖu khai b¸o ¸p suÊt lßng xilanh. Th«ng th­êng ng­êi ta th­êng dïng c¸c m¹ch cã ®é nh¹y cao, víi c¸ch m¾c c¸c Transistor theo kiÓu phøc hîp víi nhau. - Khèi hiÖn thÞ : Th«ng th­êng ng­êi ta sö dông c¸c ®iÖn kÕ cã ®é nh¹y cao ,mÆt ®ång hå chØ thÞ ®­îc kh¾c ®é theo ®¬n vÞ ®o (lÝt) II- H×nh d¹ng, ®Æc ®iÓm ,tÝn hiÖu t¹i ngâ vµo vµ ra cña m¹ch ®iÖn c¸c khèi H×nh d¹ng , ®Æc ®iÓm ,tÝn hiÖu t¹i ngâ vµo vµ ra cña khèi c¶m biÕn khai b¸o møc nhiªn liÖu. M¹ch ®iÖn cña khèi c¶m biÕn khai b¸o møc nhiªn liÖu ®­îc minh ho¹ nh­ sau:. R1 Q1 P Rp Rp: ®iÖn trë thay ®æi ph©n cùc cho Q1 P : Lµ phÇn tö c¶m biÕn ¸p suÊt lßng xilanh. R1: ®iÖn trë t¶I Q1 vµ dÉn ®iÖn ¸p ph©n cùc cho B cña Q2 Khi cã ¸p suÊt hoÆc träng lùc t¸c ®éng vµo bé c¶m biÕn P, g©y nªn ®iÖn ¸p tÝn hiÖu ë ngá ra cña nã . §iÖn ¸p nµy cã ®é lín tû lÖ víi ¸p suÊt cét chÊt láng trong b×nh nhiªn liÖu. Qua nguyªn lý ho¹t ®éng cña m¹ch ®iÖn ta cã thÓ minh ho¹ mèi quan hÖ gi÷a kÝch thÝch ngâ vµo vµ ®¸p øng ngâ ra th«ng qua gi·n ®å tÝn hiÖu nh­ sau : H×nh d¹ng , ®Æc ®iÓm ,tÝn hiÖu t¹i ngâ vµo vµ ra cña khèi giao tiÕp chuyÓn ®æi vµ hiÖn thÞ . M¹ch ®iÖn cña khèi c¶m biÕn khai b¸o møc nhiªn liÖu ®­îc minh ho¹ nh­ sau:. R2 khèi hiÖn thi Q2 R3 Q3 R4 Chøc n¨ng ,t¸c dông cña c¸c linh kiÖn . R2: ®iÖn trë t¶I Q2 vµ dÉn ¸p ph©n cùc cho B cña Q3 R3: ®iÖn trë æn ®Þnh nhiÖt cho Q2 vµ t¹o håi tiÕp ©m R4, T¶i cña Q3 Q2,Q3: KhuÕch ®¹Ý tin hiÖu ®­îc c¶m biÕn theo møc nhiªn liÖu cã trong b×nh chøa. TÝn hiÖu khai b¸o møc nhiªn liÖu tõ bé c¶m biÕn ®­a ®Õn Q2,Q3 khuÕch ®¹i lªn ®ñ lín vµ më th«ng ®Ìn Q3 lµm kim chØ thÞ cña ®iÖn kÕ lÖch ®I mét vÞ trÝ nµo ®ã t­¬ng øng cho ta biÕt møc nhiªn liÖu hiÖn cã trong b×nh chøa. Qua nguyªn lý ho¹t ®éng cña m¹ch ®iÖn ta cã thÓ minh ho¹ mèi quan hÖ gi÷a kÝch thÝch ngâ vµo vµ ®¸p øng ngâ ra th«ng qua gi·n ®å tÝn hiÖu nh­ sau : Tù nghiªn cøu vµ lµm bµi tËp 1. Tr×nh bµy s¬ ®å khèi, chu tr×nh vµ nguyªn lý ho¹t ®éng cña m¹ch ®iÖn kiÓm so¸t vµ khai b¸o nhiªn liÖu 2. M« t¶ h×nh d¹ng , ®Æc ®iÓm cña tÝn hiÖu t¹i ngâ vµo vµ ra c¸c khèi H×nh d¹ng, ®Æc ®iÓm, tÝn hiÖu t¹i ngâ vµo vµ ra cña m¹ch ®iÖn khèi c¶m biÕn khai b¸o møc nhiªn liÖu H×nh d¹ng, ®Æc ®iÓm, tÝn hiÖu t¹i ngâ vµo vµ ra cña m¹ch ®iÖn khèi m· hãa tÝn hiÖu khai b¸o møc nhiªn liÖu . H×nh d¹ng, ®Æc ®iÓm, tÝn hiÖu t¹i ngâ vµo vµ ra cña m¹ch ®iÖn khèi giao tiÕp chuyÓn ®æi vµ hiÖn thÞ . Häc t¹i x­ëng thùc hµnh III- KiÓm tra vµ thay thÕ c¸c khèi bÞ h­ háng trong m¹ch ®iÖn kiÓm so¸t vµ khai b¸o møc nhiªn liÖu KiÓm tra vµ thay thÕ khèi c¶m biÕn khai b¸o møc nhiªn liÖu KiÓm tra vµ thay thÕ khèi m· hãa tÝn hiÖu khai b¸o møc nhiªn liÖu . KiÓm tra vµ thay thÕ khèi giao tiÕp chuyÓn ®æi vµ hiÖn thÞ . Thø tù tiÕn hµnh nh­ sau: B­íc 1. Ph©n tÝch s¬ ®å m¹ch. - X¸c ®Þnh vÞ trÝ c¸c khèi trong m¹ch ®iÖn kiÓm so¸t vµ khai b¸o møc nhiªn liÖu. - §äc vµ ph©n tÝch ®­îc s¬ ®å m¹ch ®iÖn . B­íc 2.ChÈn ®o¸n - X¸c ®Þnh ®óng hiÖn t­îng h­ háng trong vïng m¹ch ®iÖn kiÓm so¸t vµ khai b¸o møc nhiªn liÖu - X¸c ®Þnh chÝnh x¸c vïng m¹ch ®iÖn kiÓm so¸t vµ khai b¸o møc nhiªn liÖu B­íc 3. Dß m¹ch thùc tÕ. Thùc hiÖn hai b­íc sau ®©y: - X¸c ®Þnh chÝnh x¸c vÞ trÝ cña m¹ch ®iÖn kiÓm so¸t vµ khai b¸o møc nhiªn liÖu. - X¸c ®Þnh chÝnh x¸c vÞ trÝ cña tõng linh kiÖn trong bo m¹ch t­¬ng øng víi s¬ ®å. B­íc 4.KiÓm tra nguéi - BiÕt sö dông thµnh th¹o VOM ®Ó: - Ph¸t hiÖn ®­îc c¸c tr­êng hîp m¹ch in vµ ®Çu nèi ë vïng m¹ch ®iÖn kiÓm so¸t vµ khai b¸o møc nhiªn liÖu khÝ.c¬ bÞ ng¾n m¹ch, hë m¹ch. - X¸c ®Þnh c¸c h­ háng kh¸c trong m¹ch ®iÖn kiÓm so¸t vµ khai b¸o møc nhiªn liÖu khÝ. §IÖn trë ch¸y. §Ièt, tran si to,®øt ch©n, t¨ng trÞ sè. B­íc 5.KiÓm tra nãng BiÕt sö dông thµnh th¹o VOM vµ dao ®éng ký ®Ó thùc hiÖn ®óng c¸c c«ng viÖc theo tr×nh tù nh­ sau: KiÓm tra khèi c¶m biÕn khai b¸o møc nhiªn liÖu KiÓm tra khèi m· hãa tÝn hiÖu khai b¸o møc nhiªn liÖu . KiÓm tra khèi giao tiÕp chuyÓn ®æi vµ hiÖn thÞ . B­íc 6 X¸c ®Þnh linh kiÖn h­ háng. - So s¸nh sè liÖu ®o ®­îc víi sè liÖu ®­a ra trªn s¬ ®å chi tiÕt. - X¸c ®Þnh chÝnh x¸c c¸c linh kiÖn h­ háng ph¶i thay thÕ th«ng qua kÕt qu¶ cña sù kiÓm tra nguéi vµ KiÓm tra nãng. B­íc 7. LËp dù trï vµ lÊy vËt liÖu, linh kiÖn. - §Çy ®ñ vÒ sè l­îng (cã tÝnh ®Õn dù phßng). - §óng chñng lo¹i vµ tham sè hoÆc t­¬ng ®­¬ng. B­íc 8. Th¸o gì linh kiÖn bÞ háng - Sö dông thµnh th¹o má hµn vµ dông cô cÇm tay ®Ó: - Th¸o ®óng linh kiÖn bÞ h­ háng. - Dïng má hµn ®Æc chñng víi nhiÖt ®é võa ph¶i. - Kh«ng ®­îc lµm h­ háng m¹ch in vµ c¸c linh kiÖn kh¸c. B­íc 9. KiÓm tra vµ xö lý m¹ch in sau khi th¸o - X¸c ®Þnh t×nh tr¹ng m¹ch in sau khi th¸o linh kiÖn háng. - M¹ch in sau khi xö lý kh«ng bÞ ®øt m¹ch, ng¾n m¹ch vµ rß rØ. B­íc 10. L¾p r¸p linh kiÖn - Chän linh kiÖn ®óng chñng lo¹i, ®óng tham sè vµ chÊt l­îng tèt. - L¾p linh kiÖn ®óng vÞ trÝ vµ cùc tÝnh. - Mèi hµn tiÕp xóc tèt, bãng, trßn. B­íc 11. VÖ sinh m¹ch - C¸c mèi hµn, bo m¹ch s¹ch sÏ. - Kh«ng cßn bôi thiÕc B­íc 12. C©n chØnh C©n chØnh khèi c¶m biÕn khai b¸o møc nhiªn liÖu C©n chØnh khèi m· hãa tÝn hiÖu khai b¸o møc nhiªn liÖu . C©n chØnh khèi giao tiÕp chuyÓn ®æi vµ hiÖn thÞ . Bµi 6 M¹ch ®iÒu khiÓn hæn hîp nhiªn liÖu - kh«ng khÝ M· bµi HAR 02 07 06 Giíi thiÖu : Bµi häc nh»m cung cÊp cho häc sinh nh÷ng kiÕn thøc vª c¸c hÖ thèng m¹ch tù ®éng ®iÒu khiÓn hæn hîp nhiªn liÖu - kh«ng khÝ øng dông trong ngµnh söa ch÷a ¤t«, gióp cho häc sinh ph©n tÝch ®óng m¹ch ®iÖn vµ l¾p ®Æt, söa ch÷a ®­îc c¸c hÖ thèng m¹ch ®iÖn ®ã. Môc tiªu thùc hiÖn: - Tr×nh bµy ®óng s¬ ®å khèi, chu tr×nh vµ nguyªn lý ho¹t ®éng cña m¹ch ®iÒu khiÓn hæn hîp nhiªn liÖu - kh«ng khÝ - Tr×nh bµy ®óng h×nh d¹ng, ®Æc ®iÓm, tÝn hiÖu t¹i ngâ vµo vµ ra cña m¹ch ®iÖn c¸c khèi - KiÓm tra vµ thay thÕ ®­îc c¸c khèi bÞ h­ háng trong m¹ch ®iÒu khiÓn hæn hîp nhiªn liÖu - kh«ng khÝ Néi dung chÝnh: I- S¬ ®å khèi, chu tr×nh vµ nguyªn lý ho¹t ®éng cña m¹ch ®iÒu khiÓn hæn hîp nhiªn liÖu - kh«ng khÝ II- H×nh d¹ng, ®Æc ®iÓm, tÝn hiÖu t¹i ngâ vµo vµ ra cña m¹ch ®iÖn c¸c khèi Khèi c¶m biÕn l­u l­îng «xy Khèi c¶m biÕn nhiÖt ®é ®Çu vµo . Khèi c¶m biÕn ¸p suÊt khÝ Khèi c¶m biÕn nhiÖt ®é xy lanh Khèi c¶m biÕn vµ khai b¸o vÞ trÝ cña van tiÕt l­u Khèi t¹o tÝn hiÖu ®iÒu khiÓn Khèi ®iÒu khiÓn van tiÕt l­u III- Kiªm tra vµ thay thÕ c¸c khèi bÞ háng trong m¹ch tù ®éng ®iÒu khiÓn hæn hîp nhiªn liÖu kh«ng khÝ 1- KiÓm tra vµ thay thÕ khèi c¶m biÕn l­u l­îng «xy 2- KiÓm tra vµ thay thÕ khèi c¶m biÕn nhiÖt ®é ®Çu vµo . 3- KiÓm tra vµ thay thÕ khèi c¶m biÕn ¸p suÊt khÝ 4- KiÓm tra vµ thay thÕ khèi c¶m biÕn nhiÖt ®é xy lanh 5- KiÓm tra vµ thay thÕ khèi c¶m biÕn vµ khai b¸o vÞ trÝ cña van tiÕt l­u 6- KiÓm tra vµ thay thÕ khèi t¹o tÝn hiÖu ®iÒu khiÓn 7- KiÓm tra vµ thay thÕ khèi ®iÒu khiÓn van tiÕt l­u Häc t¹i phßng häc lý thuyÕt theo ph¦¬ng ph¸p thuyÕt tr×nh cã th¶o luËn I- S¬ ®å khèi, chu tr×nh vµ nguyªn lý ho¹t ®éng cña m¹ch ®iÒu khiÓn hæn hîp nhiªn liÖu - kh«ng khÝ Nhiªn liÖu vµo khèi c¶m biÕn nhiÖt ®é ®Çu vµo . khèi c¶m biÕn ¸p suÊt khÝ khèi c¶m biÕn nhiÖt ®é xy lanh khèi c¶m biÕn l­u l­îng «xy Khèi c¶m biÕn vÞ trÝ van tiÕt l­u Khèi xö lý vµ t¹o tÝn hiÖu ®iÒu khiÓn Van tiÕt l­u Nhiªn liÖu ra II- H×nh d¹ng, ®Æc ®iÓm ,tÝn hiÖu t¹i ngâ vµo vµ ra cña m¹ch ®iÖn c¸c khèi Khèi c¶m biÕn l­u l­îng «xy Khèi c¶m biÕn nhiÖt ®é ®Çu vµo . Khèi c¶m biÕn ¸p suÊt khÝ Đến khối xử lý và tạo t/h điều khiển R1 P Rp Q1 M¹ch ®iÖn th­êng ®­îc cÊu t¹o gåm cã c¸c khèi sau: Khèi c¶m biÕn ¸p suÊt lßng xilanh Khèi khuyÕch ®¹i t/h c¶m biÕn §Õn khèi xö lý T¸c ®éng cña ¸p suÊt Trong ®ã : Khèi c¶m biÕn suÊt - ®iÖn: Lµ khèi cã nhiÖm vô tiÕp nhËn sù t¸c ®éng cña ¸p suÊt lßng xilanh . ®Ó t¹o ra mét tÝn hiÖu ®iÖn cã quy luËt gièng nh­ quy luËt thay ®æi cña ¸p suÊt mµ nã thu nhËn ®­îc. Khèi c¶m biÕn lµ khèi cã ®é nh¹y cao , th«ng th­êng ng­êi ta dïng c¸c phÇn tö c¶m biÕn c¬ - ®iÖn. Khèi K§ c¶m biÕn: lµ khèi cã nhiÖm vô tiÕp nhËn tÝn hiÖu tõ bé c¶m biÕn vµ khuÕch ®¹i lªn ®ñ lín ®Ó ®­a ®Õn khèi xö lý. Trong thùc tÕ, ng­êi ta cã thÓ dïng nhiÒu kiÓu m¹ch khuÕch ®¹i ®Ó n©ng biªn ®é tÝn hiÖu khai b¸o ¸p suÊt lßng xilanh. Th«ng th­êng ng­êi ta th­êng dïng c¸c m¹ch cã ®é nh¹y cao, víi c¸ch m¾c c¸c Transistor theo kiÓu phøc hîp víi nhau. R2 §Õn khèi xö lý R1 Q2 R3 Q3 P Rp R4 Trong ®ã: Rp: ®iÖn trë thay ®æi ph©n cùc cho Qi P : Lµ phÇn tö c¶m biÕn ¸p suÊt lßng xilanh. R1: ®iÖn trë t¶I /Q1 vµ dÉn ®iÖn ¸p ph©n cùc cho B cña Q2 R2: ®iÖn trë t¶I Q2 vµ dÉn ¸p ph©n cùc cho B cña Q3 R3: ®iÖn trë æn ®Þnh nhiÖt cho Q2 vµ t¹o håi tiÕp ©m R4, T¶i cña Q3 Q1, Q2,Q3: KhuÕch ®¹i c¶m biÕn khai b¸o ¸p suÊt lßng xilanh. Chu tr×nh vµ nguyªn lý ho¹t ®éng cña m¹ch ®iÖn h­ sau: Khi cã ¸p suÊt hoÆc träng lùc t¸c ®éng vµo bé c¶m biÕn P, g©y nªn ®iÖn ¸p tÝn hiÖu ë ngá ra cña nã . §iÖn ¸p nµy cã ®é lín tû lÖ víi ¸p suÊt lßng xilanh , nã ®­îc ®­a ®Õn Q1,Q2,Q3 khuÕch ®¹i lªn ®ñ lín vµ khai b¸o vÒ khèi xö lý. Khèi c¶m biÕn nhiÖt ®é xy lanh Trong ®ã: - Phần tử c¶m biÕn nhiÖt: cã nhiÖm vô tiÕp nhËn sù thay ®æi cña nhiÖt ®é ®Ó thay ®æi néi trë cña nã, do ®ã t¹o thµnh mét tÝn hiÖu ®iÖn cã quy luËt gièng nh­ quy luËt thay ®æi néi trë vµ chÝnh lµ quy luËt thay ®æi vÒ nhiÖt ®é mµ nã thu ®­îc.TÝn hiÖu nµy ®­îc ®Ìn T1 khuÕch ®¹i lªn ®ñ lín ®Ó khai b¸o nhiÖt ®é cña xilanh ®éng c¬ . R1 T1 Rt Rp Ecc §Õn bé xö lý vµ t¹o t/h ®iÒu khiÓn H×nh 2- 2 : M¹ch ®iÖn nguyªn lý ®èng ng¾t theo sù thay ®æi cña nhiÖt ®é Rp,Rt: t¹o thµnh bé c¶m biÕn vµ ph©n cùc cho T1 R1,t¶i củaT1, T1, khuÕch ®¹i tÝn hiÖu c¶m biÕn khai b¸o nhiÖt ®é xilanh Khèi c¶m biÕn vµ khai b¸o vÞ trÝ cña van tiÕt l­u Rp: ®iÖn trë thay ®æi ph©n cùc cho T1 R1: ®iÖn trë t¶I cñaT1 vµ ph©n cùc B cho T2 R2: ®iÖn trë t¶I cñaT2 vµ ph©n cùc R3: ®iÖn trë æn ®Þnh nhiÖt cho T2 vµ t¹o håi tiÕp ©m T1,T2 : KhuÕch ®¹i tÝn hiÖu c¶m biÕn Nguyªn lý ho¹t ®éng cña m¹ch ®iÖn nh­ sau: Khi van më, ¸nh s¸ng räi vµo tranzitor quang ®iÖn T4 t¹o nªn xung ®iÖn ¸p ®Æt vµo vµ ®­îc T1 , T2 khuÕch ®¹i ®ñ lín tr­íc khi ®­a vµo khèi xö lý ®Ó khai b¸o tr¹ng th¸I vÞ trÝ cña van tiÕt l­u R1 T2 R3 T1 T4 R4 Ecc §Õn khèi xö lý vµ t¹o t/h ®iÒu khiÓn Khèi t¹o tÝn hiÖu ®iÒu khiÓn Tõ c¶m biÕn nhiÖt ®é ®Çu vµo . Tõ c¶m biÕn ¸p suÊt khÝ Tõ c¶m biÕn nhiÖt ®é xy lanh Tõ c¶m biÕn l­u l­îng «xy Tõ c¶m biÕn vÞ trÝ van tiÕt l­u Khèi xö lý vµ t¹o tÝn hiÖu ®iÒu khiÓn §Õn c¬ cÊu chÊp hµnh ®iÒu khiÓn van tiÕt l­u Khèi ®iÒu khiÓn van tiÕt l­u Vcc D1 Van tiÕt l­u T5 T/h ®iÒu khiÓn ®Õn Tù nghiªn cøu vµ lµm bµi tËp 1. Tr×nh bµy s¬ ®å khèi, chu tr×nh vµ nguyªn lý ho¹t ®éng cña m¹ch ®iÒu khiÓn hæn hîp nhiªn liÖu - kh«ng khÝ 2. M« t¶ h×nh d¹ng, ®Æc ®iÓm, tÝn hiÖu t¹i ngâ vµo vµ ra cña m¹ch ®iÖn c¸c khèi Khèi c¶m biÕn l­u l­îng «xy Khèi c¶m biÕn nhiÖt ®é ®Çu vµo . Khèi c¶m biÕn ¸p suÊt khÝ Khèi c¶m biÕn nhiÖt ®é xy lanh Khèi c¶m biÕn vµ khai b¸o vÞ trÝ cña van tiÕt l­u Khèi t¹o tÝn hiÖu ®iÒu khiÓn Khèi ®iÒu khiÓn van tiÕt l­u Häc t¹i x­ëng thùc hµnh III- Kiªm tra vµ thay thÕ c¸c khèi bÞ háng trong m¹ch tù ®éng ®iÒu khiÓn hæn hîp nhiªn liÖu kh«ng khÝ KiÓm tra vµ thay thÕ khèi c¶m biÕn l­u l­îng «xy KiÓm tra vµ thay thÕ khèi c¶m biÕn nhiÖt ®é ®Çu vµo . KiÓm tra vµ thay thÕ khèi c¶m biÕn ¸p suÊt khÝ KiÓm tra vµ thay thÕ khèi c¶m biÕn nhiÖt ®é xy lanh KiÓm tra vµ thay thÕ khèi c¶m biÕn vµ khai b¸o vÞ trÝ cña van tiÕt l­u KiÓm tra vµ thay thÕ khèi t¹o tÝn hiÖu ®iÒu khiÓn KiÓm tra vµ thay thÕ khèi ®iÒu khiÓn van tiÕt l­u Thø tù tiÕn hµnh nh­ sau: B­íc 1. Ph©n tÝch s¬ ®å m¹ch. - X¸c ®Þnh vÞ trÝ c¸c khèi trong m¹ch tù ®éng ®iÒu khiÓn hæn hîp nhiªn liÖu kh«ng khÝ - §äc vµ ph©n tÝch ®­îc s¬ ®å m¹ch ®iÖn . B­íc 2.ChÈn ®o¸n - X¸c ®Þnh ®óng hiÖn t­îng h­ háng trong vïng m¹ch tù ®éng ®iÒu khiÓn hæn hîp nhiªn liÖu kh«ng khÝ. - X¸c ®Þnh chÝnh x¸c vïng m¹ch tù ®éng ®iÒu khiÓn hæn hîp nhiªn liÖu kh«ng khÝ B­íc 3. Dß m¹ch thùc tÕ. Thùc hiÖn hai b­íc sau ®©y: - X¸c ®Þnh chÝnh x¸c vÞ trÝ cña m¹ch tù ®éng ®iÒu khiÓn hæn hîp nhiªn liÖu kh«ng khÝ - X¸c ®Þnh chÝnh x¸c vÞ trÝ cña tõng linh kiÖn trong bo m¹ch t­¬ng øng víi s¬ ®å. B­íc 4.KiÓm tra nguéi - BiÕt sö dông thµnh th¹o VOM ®Ó: - Ph¸t hiÖn ®­îc c¸c tr­êng hîp m¹ch in vµ ®Çu nèi ë vïng m¹ch tù ®éng ®iÒu khiÓn hæn hîp nhiªn liÖu kh«ng khÝ.c¬ bÞ ng¾n m¹ch, hë m¹ch. - X¸c ®Þnh c¸c h­ háng kh¸c trong m¹ch tù ®éng ®iÒu khiÓn hæn hîp nhiªn liÖu kh«ng khÝ nh­: §IÖn trë ch¸y. §Ièt, tran si to,®øt ch©n, t¨ng trÞ sè. B­íc 5.KiÓm tra nãng BiÕt sö dông thµnh th¹o VOM vµ dao ®éng ký ®Ó thùc hiÖn ®óng c¸c c«ng viÖc theo tr×nh tù nh­ sau: KiÓm tra khèi c¶m biÕn l­u l­îng «xy KiÓm tra khèi c¶m biÕn nhiÖt ®é ®Çu vµo . KiÓm tra khèi c¶m biÕn ¸p suÊt khÝ KiÓm tra khèi c¶m biÕn nhiÖt ®é xy lanh KiÓm tra khèi c¶m biÕn vµ khai b¸o vÞ trÝ cña van tiÕt l­u KiÓm tra khèi t¹o tÝn hiÖu ®iÒu khiÓn KiÓm tra khèi ®iÒu khiÓn van tiÕt l­u B­íc 6 X¸c ®Þnh linh kiÖn h­ háng. - So s¸nh sè liÖu ®o ®­îc víi sè liÖu ®­a ra trªn s¬ ®å chi tiÕt. - X¸c ®Þnh chÝnh x¸c c¸c linh kiÖn h­ háng ph¶i thay thÕ th«ng qua kÕt qu¶ cña sù kiÓm tra nguéi vµ KiÓm tra nãng. B­íc 7. LËp dù trï vµ lÊy vËt liÖu, linh kiÖn. - §Çy ®ñ vÒ sè l­îng (cã tÝnh ®Õn dù phßng). - §óng chñng lo¹i vµ tham sè hoÆc t­¬ng ®­¬ng. B­íc 8. Th¸o gì linh kiÖn bÞ háng - Sö dông thµnh th¹o má hµn vµ dông cô cÇm tay ®Ó: - Th¸o ®óng linh kiÖn bÞ h­ háng. - Dïng má hµn ®Æc chñng víi nhiÖt ®é võa ph¶i. - Kh«ng ®­îc lµm h­ háng m¹ch in vµ c¸c linh kiÖn kh¸c. B­íc 9. KiÓm tra vµ xö lý m¹ch in sau khi th¸o - X¸c ®Þnh t×nh tr¹ng m¹ch in sau khi th¸o linh kiÖn háng. - M¹ch in sau khi xö lý kh«ng bÞ ®øt m¹ch, ng¾n m¹ch vµ rß rØ. B­íc 10. L¾p r¸p linh kiÖn - Chän linh kiÖn ®óng chñng lo¹i, ®óng tham sè vµ chÊt l­îng tèt. - L¾p linh kiÖn ®óng vÞ trÝ vµ cùc tÝnh. - Mèi hµn tiÕp xóc tèt, bãng, trßn. B­íc 11. VÖ sinh m¹ch - C¸c mèi hµn, bo m¹ch s¹ch sÏ. - Kh«ng cßn bôi thiÕc B­íc 12. C©n chØnh C©n chØnh khèi c¶m biÕn l­u l­îng «xy C©n chØnh khèi c¶m biÕn nhiÖt ®é ®Çu vµo . C©n chØnh khèi c¶m biÕn ¸p suÊt khÝ C©n chØnh khèi c¶m biÕn nhiÖt ®é xy lanh C©n chØnh khèi c¶m biÕn vµ khai b¸o vÞ trÝ cña van tiÕt l­u C©n chØnh khèi t¹o tÝn hiÖu ®iÒu khiÓn C©n chØnh khèi ®iÒu khiÓn van tiÕt l­u Bµi 7 m¹ch tù ®éng ®Õm tèc ®é M· bµi :HAR 02 07 07 Giíi thiÖu : Bµi häc nh»m cung cÊp cho häc sinh nh÷ng kiÕn thøc vª c¸c hÖ thèng m¹ch tù ®éng ®Õm tèc ®é øng dông trong ngµnh söa ch÷a ¤t«, gióp cho häc sinh ph©n tÝch ®óng m¹ch ®iÖn vµ l¾p ®Æt, söa ch÷a ®­îc c¸c hÖ thèng m¹ch ®iÖn ®ã. Môc tiªu thùc hiÖn: - Tr×nh bµy ®óng s¬ ®å khèi, chu tr×nh vµ nguyªn lý ho¹t ®éng cña m¹ch ®Õm tèc ®é ®éng c¬ - Tr×nh bµy ®óng h×nh d¹ng, ®Æc ®iÓm, tÝn hiÖu t¹i ngâ vµo vµ ra cña m¹ch ®iÖn c¸c khèi - KiÓm tra vµ thay thÕ ®­îc c¸c khèi bÞ h­ háng trong m¹ch ®Õm tèc ®é cña ®éng c¬ Néi dung chÝnh: I . S¬ ®å khèi, chu tr×nh vµ nguyªn lý ho¹t ®éng cña m¹ch ®Õm tèc ®é ®éng c¬ II . Tr×nh bµy h×nh d¹ng, ®Æc ®iÓm, tÝn hiÖu t¹i ngâ vµo vµ ra cña m¹ch ®iÖn c¸c khèi 1- H×nh d¹ng, ®Æc ®iÓm, tÝn hiÖu t¹i ngâ vµo vµ ra cña m¹ch ®iÖn khèi c¶m biÕn t­¬ng t¸c ®Çu vµo . 2- H×nh d¹ng, ®Æc ®iÓm, tÝn hiÖu t¹i ngâ vµo vµ ra cña m¹ch ®iÖn khèi ®Õm xung. 3- H×nh d¹ng, ®Æc ®iÓm, tÝn hiÖu t¹i ngâ vµo vµ ra cña m¹ch ®iÖn khèi gi¶i m· . 4- H×nh d¹ng, ®Æc ®iÓm, tÝn hiÖu t¹i ngâ vµo vµ ra cña m¹ch ®iÖn khèi giao tiÕp chuyÓn ®æi. 5- H×nh d¹ng, ®Æc ®iÓm, tÝn hiÖu t¹i ngâ vµo vµ ra cña m¹ch ®iÖn khèi hiÖn thÞ. III- KiÓm tra vµ thay thÕ c¸c khèi trong m¹ch ®iÖn ®Õm ®Õm tèc ®é ®éng c¬. 1- KiÓm tra vµ thay thÕ khèi c¶m biÕn t­¬ng t¸c ®Çu vµo . 2- KiÓm tra vµ thay thÕ khèi ®Õm xung. 3- KiÓm tra vµ thay thÕ khèi gi¶i m· . 4- KiÓm tra vµ thay thÕ khèi giao tiÕp chuyªn ®æi. 5- KiÓm tra vµ thay thÕ khèi hiÖn thÞ. Häc t¹i phßng häc lý thuyÕt theo ph¦¬ng ph¸p thuyÕt tr×nh cã th¶o luËn I- S¬ ®å khèi, chu tr×nh vµ nguyªn lý ho¹t ®éng cña m¹ch ®Õm tèc ®é ®éng c¬ Khèi khuÕch ®¹i tÝn hiÖu c¶m biÕn Khèi dao ®éng t¹o xung Khèi c¶m biÕn tia hång ngo¹i Khèi ph¸t tia hång ngo¹i Khèi chØ thÞ tèc ®é ®éng c¬ Khèi nguån cÊp chøc n¨ng vµ nhiÖm vô c¸c khèi Khèi ph¸t tia h«ng ngo¹i: cã nhiÖm vô ph¸t ra chïm tia cã gi¶i sãng cña tia h«ng ngo¹i. Khèi c¶m biÕn thu tia hång ngo¹i:co nhiÖm vô c¶m biÕn tia hång ngaäi ®­a dÕn sau mét vong quay cña motor. Khèi khuÕch ®¹i tÝn hiÖu cã nhiÖm vô khuÕch ®¹i tÝn hiÖu t¹o thµnh tõ kh«i c¶m biÕn ®­a ®Õn. Khèi dao ®éng t¹o xung vu«ng lµ mét m¹ch dao ®«ng ®a hµi ngo¹i kÝch cã nhiÖm vô t¹o ra tÝn hiÖu d­íi dang xung vu«ng. .khèi chi thÞ tèc ®é ®éng c¬:thùo chÊt lµ mét ®ång hå chØ thÞ cã nhiÖm vu khai b¸o cho ta biÕt tèc ®é cua ®éng c¬ lµ bao nhiªu. khèi nguån cã nhiÖm vô cÊp nguån cho c¸c khèi ho¹t ®«ng mét c¸ch æn ®Þnh vi m¹ch co ®é nh¹y cao nªn ®ßi hái cã tèc ®é æn ®inh cao. M¹ch ®iÖn øng dung trong thùc tÕ R8 C5 C6 R3 D1 3 1 2 Q C2 R2 VR R1 R9 C4 R5 C7 C1 R4 R6 - + IC17741 3 2 6 7 4 R7 C 2 4 6 7 1 5 8 0,5-2,5mA VCC T¸c dông linh kiÖn - R1 ,D1:T¹o thµnh khèi ph¸t xung ®ång bé trong ®ã R1 lµ ®iÖn tr¬ h¹n dßng D1 ,D1 lµ LED ph¸t chïm tia cã gi¶i sãng cña tia h«ng ngo¹i. - R2 ,D2 Q: h×nh thµnh khèi c¶m biÕn thu tia h«ng ngo¹i,trong ®ã R2 lµ d diÖn trë t¶i cña Q,D2.D2 lµ phÇn tö c¶m biÒntia hång ngo¹i. - C1 ;lµ tô liªn l¹c. - R3,R6 h×nh thµnh m¹ch cÇu ph©n ¸p. - C2: tô tho¸t xoay chiÒu. - R4,R5: ®iÖn trë h¹n dßng. - R7,C:t¹o thanh m¹ch håi tiÕp tõ ch©n 6 vÒ ch©n 2 cña IC17741 - IC17741:cã nhiÖm vô khuÕch ®¹u ®¶o pha tÝn hiÖu. - IC555:,R8,C4,C5,VR,R9: t¹o thµnh m¹ch dao ®éng ®a hµi tù kÝch.. - IC7812:lµ IC æn ¸p nguån 12V, cung cÊp cho m¹ch. Nguyªn lÝ ho¹t ®éng Khi m¹ch ®iÖn vµ motor ®­îc cÊp nguån, t¹i thêi ®iÓm nay motor quay,led D1 x ®­îc cÊp nguån th«ng qua R1 vµ ph¸t ra chum tia cã gi¶i sãng cña tia hång ngo¹i.Tia nµy ®­îc chiÒu tíi D2 th«ng qua khe hë trªn b¸nh ®µ, cø mét vong quay cua motor th× D1 l¹i chiÕu tíi D2 mét lÇn th«ng qua khe hë trªn b¸nh ®µ ,cø nh­ vËy motor quay cang nhanh thi sè lÊn chiÕu vµo D2 cang nhiÒu. T¹i thêi ®iÓm D2 thu mét tia h«ng ngo¹i th× D2 th«ng m¹nh dÉn ®Õn ¸p t¹i ch©n C cña transistor Q gi¶m, sau khi b¸nh ®µ cña motor quay qua khái vi trÝ khe hë th× D2 kh«ng ®­îc tia h«ng ngo¹i,th× D2 ng­ng dÉn ¸p t¹i ch©n C cña transistor Q tang lªn trë lai thêi ®iÓm ban ®Çu khi ta cÊp nguon cho m¹ch.cø cho c¸c vong quay kh¸c, v× vËy tÝn hiÖu ra t¹i ch©n C transistor Q co dang tÝn hiÖu hinh vu«ng. TÝn hiÖu nµy ®­îc ®­a ®Õn ch©n 3 cña IC 17741 th«ng qua tô liªn l¹c C1 ë d©y tin hiÖu ®­îc khuÕch ®¹i ®¶o pha lªn ®ñ lín råi ®­a tíi kÝch cho m¹ch dao ®éng ®a hµi ngo¹i kÝch tÝn hiÖu ra t¹i ch©n 6 cña IC17741 cã d¹ng Tin hiÖu nay ®­¬c ®ua ®Õn chan 2 cña IC555 (IC dao ®éng ®a hµingo¹i kÝch) tai ®ay tÝn hiÖu lÊy ra t¹i ch©n 3 cña m¹ch dao ®éng tÝn hiÖu xung vu«ng,tÝn hiÖu nµy ®­îc ®ua tíi ®ång hå ®Ó chØ thÞ ®é quay cña ®éng c¬ II- H×nh d¹ng , ®Æc ®iÓm ,tÝn hiÖu t¹i ngâ vµo vµ ra cña c¸c khèi 1- H×nh d¹ng , ®Æc ®iÓm ,tÝn hiÖu t¹i ngâ vµo vµ ra cña khèi c¶m biÕn t­¬ng t¸c ®Çu vµo. - M¹ch ®iÖn th­êng kÕt cÊu víi c¸c khèi sau : Khèi c¶m biÕn quang ®iÖn Khèi khuyÕch ®¹i tÝn hiÖu c¶m biÕn §Õn khèi xö lý Trong ®ã : khèi c¶m biÕn quang ®iÖn: §Ó khai b¸o tèc ®é cña ®éng c¬ ®Õn cho khèi xö lý trong kü thuËt ng­êi ta g¾n vËt lµm dÊu ®Ó ®Õm tèc ®é quay cña ®éng c¬ .khèi c¶m biÕn sÏ tiÕp nhËn sù thay ®æi ¸nh s¸ng cña vÖt dÊu ®Ó t¹o ra mét chuæi xung ®iÖn cã tÇn sè thay ®æi theo tèc ®é quay cña ®éng c¬. Khèi c¶m biÕn lµ khèi cã ®é nh¹y cao nªn th«ng th­êng ng­êi ta dïng c¸c phÇn tö nh­ :Transistor, Dièt quang, vµ c¸c tÕ bµo quang ®iÖn. Khèi khuÕch ®¹i tÝn hiÖu c¶m biÕn c¶m biÕn:lµ khèi cã nhiÖm vô tiÕp nhËn tÝn hiÖu tõ bé c¶m biÕn vµ khuÕch ®¹i nã lªn ®ñ lín ®Ó d­a ®Õn trung t©m xö lý. Trong thùc tÕ, ng­êi ta cã thÓ t¹o ra rÊt nhiÒu kiÓu m¹ch kh¸c nhau , nh­ng th­êng dïng m¹ch khuÕch ®¹i m¾c phøc hîp . M¹ch ®iÖn nguyªn lý: R2 HI §Õn trung t©m xö lý 2 R1 T2 R3 T3 T1 T Rp R4 - Chøc n¨ng ,t¸c dông cña c¸c linh kiÖn . Rp: ®iÖn trë thay ®æi ph©n cùc cho T1 R1: ®iÖn trë t¶I T1 vµ dÉn thiªn ¸p ph©n cho cùc B cña T2 R2: ®iÖn trë t¶I T2 vµ dÉn thiªn ¸p ph©n cho cùc B cñaT3 R3: ®iÖn trë æn ®Þnh nhiÖt cho T2 vµ t¹o håi tiÕp ©m R4 T¶I cña tÇng T 3 . T1,T2,T3,: KhuÕch ®¹i tÝn hiÖu c¶m biÕn - Chu tr×nh vµ nguyªn lý ho¹t ®éng cña m¹ch ®iÖn Khi xung ®iÖn ¸p ®ùoc t¹o nªn bëi vÕt s¸ng t¸c ®éng vµo c¶m biÕn. Xung ¸nh s¸ng ®ã chiÕu vµo phÇn tö c¶m biÕn quang ®iÖn t¹o nªn chuæi xung ®iÖn cã tÇn sè b»ng tèc ®é quay cña phÇn tö lµm d¸u vµ tû lÖ thuËn víi tãc ®é cña ®éng c¬ .Chuæi xung ®iÖn nµy ®­a ®Õn T1 , T2 ,T3 , T4 khuÕch ®¹i lªn ®ñ lín ®Ó ph¶n ¸nh tèc ®é cña ®éng c¬ cho khèi xö lý biÕt 2- H×nh d¹ng , ®Æc ®iÓm ,tÝn hiÖu t¹i ngâ vµo vµ ra cña khèi ®Õm xung. - m¹ch ®Õm cã nhiÒu lo¹i m¹ch ®Õm nh­ m¹ch ®Õm thang m­êi s¸u , m¹ch ®Õm thang m­êi v.v trong thùc tÕ víi c¸c chØ thÞ sè ng­êi ta th­êng dïng m¹ch ®Õm thang m­êi ®Ó tiÖn quang s¸t vµ dÔ ®äc. M¹ch ®Õm thang 10 gåm 4 trig¬ nèi tiÕp nhau nh­ h×nh 2- 6a Do m¾c 4 trig¬ nèi tiÕp , nÕu thùc hiÖnn b×nh th­êng cã thÓ tíi 16 sè ®Ó chØ ®¹t tíi 10 sè v¬i 4 trig¬ cÇn ph¶i thªm kh©u ph¶n håi , khi ®Õm ®Õn 9 xung tÊt c¶ c¸c trig¬ ®iÒu tr¶ vÒ tr¹ng th¸i 1 vµ xung th­ 10 , c¸c trig¬ trë vÒ 0 H×nh 2- 6. S¬ ®å logic cña bé ®Õm thËp ph©n vµ biÓu ®å c¸c ®Çu ra t t t t t b) Y11 Y21 X Y31 Y41 R Y20 S Y21 Y30 Y41 1 Y31 a) 2 Y40 3 R 4 S R S R S Y10 Y11 3- H×nh d¹ng , ®Æc ®iÓm ,tÝn hiÖu t¹i ngâ vµo vµ ra cña khèi gi¶i m·. M· ho¸ : M· ho¸ lµ nh÷ng kÝ hiÖu vÒ mét tËp hîp sè , tõ tæ hîp cña c¸c kÝ hiÖu ta cã thÓ ®äc ®­îc bÊt k× sè nµo Cã c¸c lo¹i m· ho¸ sau M· c¬ sè 10 , ®ã lµ hÖ ®Õm thËp ph©n cã 10 kÝ tù tõ 0 ,1,2 ,3 ..,9 M· c¬ sè 2 lµ m· ho¸ c¸c tr¹ng th¸i ®­îc kÝ hiÖu 0 va 1 ( m· nhÞ ph©n) §Ó thùc hiÖn m· ho¸ ng­êi ta th­êng dïng c¸c bé trig¬ hinh 2- 5 lµ s¬ ®å cña 1 trig¬ gåm hai ®Çu vµo S vµ R vµ mét ®Çu vµo chung T , 2 ®Çu ra Q vµ víi tÝn hiÖu yo vµ y1 5- H×nh d¹ng , ®Æc ®iÓm ,tÝn hiÖu t¹i ngâ vµo vµ ra cña khèi chuyÓn ®æi - hiÖn thÞ. - C¬ cÊu hiÖn thi sè b»ng lÐt 7 ®o¹n Nguyªn lÝ chØ thÞ sè H×nh 2- 4 lµ s¬ ®å khèi cña bé chØ thÞ sè . §¹i l­îng ®o x(t) qua bé biÕn ®ái thµnh xung (B§X) , sè xung N tØ lÖ víi ®é lín x(t) ®­îc ®­a vµo bé m· ho¸ (MH) , bé gi¶i m·(GM) vµ ®Ìn hiÖn sè . C¸c kh©u m· ho¸ , gi¶i m· vµ ®Ìn hiÖn sè t¹o thµnh bé chØ thÞ sè . - Bé hiÖn sè (chØ thÞ sè ) + HiÖn sè b»ng diot ph¸t quang : khi co sù t¸i hîp c¸c phÇn tö mang ®iÖn xuÊt hiÖn t¹i líp tiÕp xóc p.n ®Þnh thiªn thuËn nh­ c¸c ®iÖn tö tõ n sang t¸i hîp vãi lç trèng ë p chóng sÏ ph¸t ra n¨ng l­îng d­íi d¹ng nhiÖt ¸nh s¸ng, NÕu vËt liÖu b¸n dÉn trong suèt th× ¸nh s¸ng ®­îc ph¸t ra vµ líp tiÕp xóc lµ nguån s¸ng ( ®i«t ph¸t quang LED) Hinh 2- 7 a lµ mÆt cÇu cña LED b¶y thanh c¸c ®Ìn LED nµy cã anot chung hinh 2 - 7c ( hoÆc tÊt c¶ c¸c catèt chung). §é sôt ¸p trªn LED ®Þng thiªn thuËn 1,2V vµ dßng ®iÖn thuËn kho¶ng 20mA g c b H×nh 2-7. Bé hiÖn sè b¶y thanh c Mµng vµng nèi cat«t Lo¹i n ªpitaxi b d d c) + v T¸i hîp c¸c phÇn tö mang ®iÖn b) a ChÊm thËp ph©n g a f f e KhuyÕch t¸n lo¹i p e a) ¸nh s¸ng ph¸t x¹ Mµng kim lo¹i nèi anot + ®Ìn hiÖn sè tinh thÓ láng (LCD) tinh thÓ láng lµ mét trong c¸c hîp chÊt h÷u c¬ cã tÝnh chÊt quang häc . Chung ®­îc ®Æc thµnh líp gi÷a c¸c tÊm kÝnh víi c¸c ®iÖn cùc trong suèt kÕt tña ë mÆt trong , dßng toµn phÇn dïng ®Ó kÝch hoÆt tinh thÓ láng kho¶ng 300 nguån cung cÊp lµ nguån xoay chiÒu ( h×nh sin hoÆc vu«ng) Thuû tinh tinh thÓ láng MÆt g­¬ng trong « ph¶n x¹ kho¶ng trèng H×nh 2-8 : a) CÊu t¹o b) Bé hiÖn sè m¸y tÝnh b) a) MÆt ph¼ng - Bé gi¶i m· : lµ thiÕt bÞ dïng ®Ó biÕn ®æi tõ m· c¬ sè 2 hoÆc m· 2-10 thµnh m· c¬ sè 10 nghÜa lµ thÓ hiÖn ra d­íi d¹ng sè thËp ph©n, ngµy nay c¸c bé gi¶i m· ®­îc chÕ t¹o d­íi d¹ng vi m¹ch 23 22 21 H×nh 2-41 . Bé gi¶i m· 7 thanh 20 Ucc =+5V d 1 e R1 a f g R7 g Bé gi¶I m· 7 thanh R2 b a b c Vi m¹ch SN74247 cã cac ®Çu ra hë cùc gãp dïng ®iÒu khiÓn LED cã chïn Anèt +5V c¸c ®iÖn trë R1; R7 ®Ó h¹n chÕ dßng ®èt anèt (5-20mA) B¶ng 2-2 minh ho¹ sù lµm viÖc cña bé gi¶i m· b¶y thanh Ch÷ sè §Çu vµo m· nhÞ ph©n §Çu ra led 7 thanh Z 23 22 21 20 A b c d e f g 0 0 0 1 0 1 1 1 1 1 1 0 1 0 0 1 1 0 1 1 0 0 0 0 2 0 0 0 0 1 1 0 1 1 0 1 3 0 0 0 1 1 1 1 1 0 0 1 4 0 1 1 0 0 1 1 0 0 1 1 5 0 1 1 1 1 0 1 1 0 1 1 6 1 0 0 0 1 0 1 1 1 1 1 7 1 0 0 1 1 1 1 0 0 0 0 8+ph 1 1 1 0 1 1 1 1 1 1 1 9 1 1 1 1 1 1 1 1 0 1 1 10 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 - C¬ cÊu ®o kiÓu c¬ ®iÖn Khi cho dßng ®iÖn vµo mét c¬ cÊu chØ thÞ c¬ ®iÖn ,do t¸c ®éng cña tõ tr­êng lªn phÇn ®éng cña c¬ cÊu ®o sÏ t¹o ra mét momen quay M.§é lín cña momen nµy tû lÖ víi ®é lín cña dßng ®iÖn ®­a vµo c¬ cÊu: Mq = We - n¨ng l­îng ®iÖn tõ tr­êng ; - gãc quay phÇn ®éng. NÕu ®Æt vµo trôc cña phÇn ®éng mét lß xo c¶n ;khi phÇn quay lß xo bÞ xo¾n l¹i sinh ra m«men c¶n (M).M«men nµy tû lÖ thuËn víi gãc lÖch µ vµ ®­îc biÓu diÔn d­íi biÓu thøc: M= D D-hÖ sè phô thuéc vµo kÝch th­íc vµ vËt liÖu chÕ t¹o lß xo. Khi m«men c¶n bµng m«men quay ,phÇn ®éng cña c¬ cÊu dõng l¹i ë vÞ trÝ c©n b»ng : Mq = Mc. ta cã : ® §©y lµ ph­¬ng tr×nh ®Æc tÝnh thang ®o tõ ®ã ta biÕt ®­îc ®Æc tÝnh cña thang vµ tÝnh chÊt cña c¬ cÊu chØ thÞ . VÞ trÝ c©n b»ng cã thÓ x¸c ®Þnh b»ng ®å thÞ nh­ h×nh 2 - 10 .øng víi c¸c dßng ®iÖn kh¸c nhau ta cã gãc lÖch kh¸c nhau (víi dßng I1 ta cã µ c1, víi dßng I ta cã ). Mq2 M Mc c2 c1 Mq1 M H×nh 2-10 - Trôc vµ trô Lµ bé phËn ®¶m b¶o cho phÇn ®éng quay trªn trôc nh­ khung quay,kim chØ ,lß xo c¶n v.v.Trôc lµm b»ng thÐp trßn cã ®­êng kÝnh tõ 0,8 ¸ 1,5mm ®Çu trôc h×nh chãp víi gãc ®Ønh y = 45 ¸ 60 ®é vµ ®Ønh b¸n cÇu cã b¸n kÝnh 0,05 ¸ 0,3 mm(h×nh 2- 11).Trôc ®­îc chÕ t¹o b»ng lo¹i thÐp cøng pha iridi hoÆc osimi.Trô ®ë lµm b»ng ®¸ cøng (agat hay cacbua rundum). - Lß xo ph¶n kh¸ng. Lµ chi tiÕt thùc hiÖn hai nhiÖm vô :T¹o ra m«menc¶n vµ dÈn dßng ®iÖn vµo khung d©y .Lß xo ®­îc chÕ t¹o thµnh h×nh xo¾n èc (hinh 2-12)tõ ®ång berili hoÆc ®ång phètpho ®Ó cã ®é ®µn håi tèt vµ dÓ hµn. - D©y c¨ng vµ d©y treo Khi cÇn gi¶m m«men c¶n ®Ó t¨ng ®é nh¹y cña c¬ cÊu chØ thÞ ng­êi ta thay lß xo b»ng d©y c¨ng hoÆc d©y treo (h×nh 2-13).d©y c¨ng vµ d©y treo lµ c¸c ®o¹n d©y ph¼ng, cã thiÕt diÖn h×nh ch÷ nhËt ®­îc lµm b»ng ®ång berili hoÆc ®ång photpho. M«nmen ph¶n kh¸ng cña d©y c¨ng vµ d©y treo nhá vµ tr¸nh ®­îc ma s¸t - kim chØ Kim chØ lµ chi tiÕt ®­îc chÕ t¹o b»ng nh«m hoÆc hîp kim nh«m, víi dông cô cã cÊp chÝnh x¸c cao, kim ®­îc lµm b»ng thuû tinh. H×nh d¸ng cña kim phô thuét vµo cÊp chÝnh x¸c cña dông cô ®o vµ vÞ trÝ ®Æt dông cô ®Ó quan s¸t . H×nh 2-14 lµ mét sè lo¹i kim chØ th­êng dïng. - Thang ®o Thang ®o lµ dông cô ®Ó kh¾c ®é c¸c gi¸ trÞ cña ®¹i l­îng. Cã nhiÒu lo¹i thang ®o kh¸c nhau tuú thuéc vµo cÊp chÝnh x¸c vµ b¶n chÊ cña c¬ cÊu chØ thÞ. Thang ®o th­êng ®­îc chÕ t¹o tõ nh«m l¸, trªn mÆt kh¾c v¹ch chia ®é. §Ó tr¸nh sai sè khi ®äc ®«I khi ng­êi ta ®Æt g­¬ng ph¼ng chiÕu phÝa d­íi thang ®o. H×nh 2-15 lµ mét thang ®o th­êng dïng. - Bé phËn c¶n dÞu: lµ bé phËn ®Ó gi¶m qu¸ tr×nh dao ®éng cña phÇn dao ®éng vµ x¸c ®Þnh vÞ trÝ c©n b»ng ®­îc nhanh chãng. C¶n dÞu ®­îc ph©n thµnh 2 lo¹i : C¶n dÞu kh«ng khÝ vµ c¶n dÞu c¶m øng tõ. + C¶n dÞu kh«ng khÝ cã cÊu t¹o nh­ hinh 2-16a gåm mét hép kÝn trong ®ã cã l¸ nh«m chuyÓn ®éng g¾n liÒn víi trôc quay. Khi phÇn ®éng cña c¬ cÊu chØ thÞ chuyÓn ®éng, l¸ nh«m chuyÓn ®éng theo t¹o nªn lùc c¶n lµm gi¶m qu¸ tr×nh dao ®éng . + C¶n dÞu c¶m øng tõ gåm mét l¸ nh«m máng cã d¹ng h×nh qu¹t di chuyÓn trong khe hë cña nam ch©m vÜnh cöu (h×nh 2-16b). Khi l¸ nh«m chuyÓn ®éng, tõ tr­êng xuyªn qua l¸ nh«m t¹o nªn dßng c¶m øng trong l¸ nh«m chãng l¹i sù di chuyÓn ®ã. Tù nghiªn cøu vµ lµm bµi tËp 1. Tr×nh bµy ®óng s¬ ®å khèi, chu tr×nh vµ nguyªn lý ho¹t ®éng cña m¹ch ®Õm tèc ®é ®éng c¬ 2. Tr×nh bµy ®óng h×nh d¹ng, ®Æc ®iÓm, tÝn hiÖu t¹i ngâ vµo vµ ra cña m¹ch ®iÖn c¸c khèi H×nh d¹ng, ®Æc ®iÓm, tÝn hiÖu t¹i ngâ vµo vµ ra cña m¹ch ®iÖn khèi c¶m biÕn t­¬ng t¸c ®Çu vµo . H×nh d¹ng, ®Æc ®iÓm, tÝn hiÖu t¹i ngâ vµo vµ ra cña m¹ch ®iÖn khèi ®Õm xung. H×nh d¹ng, ®Æc ®iÓm, tÝn hiÖu t¹i ngâ vµo vµ ra cña m¹ch ®iÖn khèi gi¶i m· . H×nh d¹ng, ®Æc ®iÓm, tÝn hiÖu t¹i ngâ vµo vµ ra cña m¹ch ®iÖn khèi giao tiÕp chuyÓn ®æi. H×nh d¹ng, ®Æc ®iÓm, tÝn hiÖu t¹i ngâ vµo vµ ra cña m¹ch ®iÖn khèi hiÖn thÞ. Häc t¹i x­ëng thùc hµnh III- KiÓm tra vµ thay thÕ c¸c khèi trong m¹ch ®iÖn ®Õm tèc ®é ®éng c¬. KiÓm tra vµ thay thÕ khèi c¶m biÕn t­¬ng t¸c ®Çu vµo . KiÓm tra vµ thay thÕ khèi ®Õm xung. KiÓm tra vµ thay thÕ khèi gi¶i m· . KiÓm tra vµ thay thÕ khèi giao tiÕp chuyªn ®æi. KiÓm tra vµ thay thÕ khèi hiÖn thÞ. Thø tù tiÕn hµnh nh­ sau: B­íc 1. Ph©n tÝch s¬ ®å m¹ch. - X¸c ®Þnh vÞ trÝ c¸c khèi trong m¹ch ®iÖn ®Õm tèc ®é ®éng c¬. - §äc vµ ph©n tÝch ®­îc s¬ ®å m¹ch ®iÖn . B­íc 2.ChÈn ®o¸n - X¸c ®Þnh ®óng hiÖn t­îng h­ háng trong vïng m¹ch ®iÖn ®Õm tèc ®é ®éng c¬. - X¸c ®Þnh chÝnh x¸c vïng m¹ch ®iÖn ®Õm tèc ®é ®éng c¬. B­íc 3. Dß m¹ch thùc tÕ. Thùc hiÖn hai b­íc sau ®©y: - X¸c ®Þnh chÝnh x¸c vÞ trÝ cña m¹ch ®iÖn ®Õm tèc ®é ®éng c¬. - X¸c ®Þnh chÝnh x¸c vÞ trÝ cña tõng linh kiÖn trong bo m¹ch t­¬ng øng víi s¬ ®å. B­íc 4.KiÓm tra nguéi - BiÕt sö dông thµnh th¹o VOM ®Ó: - Ph¸t hiÖn ®­îc c¸c tr­êng hîp m¹ch in vµ ®Çu nèi ë vïng m¹ch ®iÖn ®Õm tèc ®é ®éng c¬ bÞ ng¾n m¹ch, hë m¹ch. - X¸c ®Þnh c¸c h­ háng kh¸c trong m¹ch ®iÖn ®Õm tèc ®é ®éng c¬. nh­: §IÖn trë ch¸y. §Ièt, tran si to,®øt ch©n, t¨ng trÞ sè. B­íc 5.KiÓm tra nãng BiÕt sö dông thµnh th¹o VOM vµ dao ®éng ký ®Ó thùc hiÖn ®óng c¸c c«ng viÖc theo tr×nh tù nh­ sau: KiÓm tra vµ thay thÕ khèi c¶m biÕn t­¬ng t¸c ®Çu vµo . KiÓm tra vµ thay thÕ khèi ®Õm xung. KiÓm tra vµ thay thÕ khèi gi¶i m· . KiÓm tra vµ thay thÕ khèi giao tiÕp chuyªn ®æi. KiÓm tra vµ thay thÕ khèi hiÖn thÞ. B­íc 6 X¸c ®Þnh linh kiÖn h­ háng. - So s¸nh sè liÖu ®o ®­îc víi sè liÖu ®­a ra trªn s¬ ®å chi tiÕt. - X¸c ®Þnh chÝnh x¸c c¸c linh kiÖn h­ háng ph¶i thay thÕ th«ng qua kÕt qu¶ cña sù kiÓm tra nguéi vµ KiÓm tra nãng. B­íc 7. LËp dù trï vµ lÊy vËt liÖu, linh kiÖn. - §Çy ®ñ vÒ sè l­îng (cã tÝnh ®Õn dù phßng). - §óng chñng lo¹i vµ tham sè hoÆc t­¬ng ®­¬ng. B­íc 8. Th¸o gì linh kiÖn bÞ háng - Sö dông thµnh th¹o má hµn vµ dông cô cÇm tay ®Ó: - Th¸o ®óng linh kiÖn bÞ h­ háng. - Dïng má hµn ®Æc chñng víi nhiÖt ®é võa ph¶i. - Kh«ng ®­îc lµm h­ háng m¹ch in vµ c¸c linh kiÖn kh¸c. B­íc 9. KiÓm tra vµ xö lý m¹ch in sau khi th¸o - X¸c ®Þnh t×nh tr¹ng m¹ch in sau khi th¸o linh kiÖn háng. - M¹ch in sau khi xö lý kh«ng bÞ ®øt m¹ch, ng¾n m¹ch vµ rß rØ. B­íc 10. L¾p r¸p linh kiÖn - Chän linh kiÖn ®óng chñng lo¹i, ®óng tham sè vµ chÊt l­îng tèt. - L¾p linh kiÖn ®óng vÞ trÝ vµ cùc tÝnh. - Mèi hµn tiÕp xóc tèt, bãng, trßn. B­íc 11. VÖ sinh m¹ch - C¸c mèi hµn, bo m¹ch s¹ch sÏ. - Kh«ng cßn bôi thiÕc B­íc 12. C©n chØnh C©n chØnh khèi c¶m biÕn t­¬ng t¸c ®Çu vµo . C©n chØnh khèi ®Õm xung. C©n chØnh khèi gi¶i m· . C©n chØnh khèi giao tiÕp chuyªn ®æi. C©n chØnh khèi hiÖn thÞ. Pan th­êng gÆp vµ c¸ch kh¾c phôc Pan 1: Khi ( A) ë vÞ trÝ (1 )thi cã nguån cÊp cho ch©n ( C) transistor ( Q)th«ng qua ®iÖn trë ( R1) m¹ch ho¹t ®éng b×nh th­êng. Khi A n»m ë vÞ trÝ ( 2) ta xem nh­ ®iÖn trë R2 bÞ ®øt (®iÖn ¸p cÊp cho ch©n C cña transistor kh«ng cã vµ ¸p ph©n cùc kh«ng ®o ®­îc v× tÝn hiÖu ®­a ®Õn ë mÊt thÊp nªn sau khi ®ua qua ( IC17741) khuÕch ®¹i ®¶o pha lªn. Nªn ta thÊy hiÖn t­îng sau khi chuyÓn c«ng t¾c( A) qua vi trÝ (2) th× kim ®«ng chØ thÞ t¨ng lªn ®ét ngét. Pan 2: Khi ( b) ë vÞ trÝ (1) th× ®iÖn trë R3 cã ¸p ph©n cùc cho ( IC) thuËt to¸n 7741, lóc nµy ( IC17741) ho¹t ®«ng b×nh th­êng. NÕ( B) tõ(1) sang vÞ trÝ ( 2) ta xem nh­ ®iÖn trë R3 bÞ ®øt, dÉn ®Õn kh«ng cã ¸p ph©n c­c cho( IC17741) lµm cho IC17741 kh«ng ho¹t ®éng do vËy khi ta ®o th× kim ®«ng hå chØ thÞ kh«ng lªn, m¹ch kh«ng ®o ®­îc tèc ®é cña ®éng c¬. Pan 3 : Lóc nay khoa (C ) ë v Þ trÝ (1) sang vÞ tri(2) luc nµy ngu«n nu«i IC17741 ho¹t ®«ng binh th­êng. NÕu chuyÓn c«ng t¾c ( C) tõ vÞ trÝ (1) sang vÞ trÝ (2) th× lóc nµy nguån nu«i cÊp cho IC17741 bi ®øt, dÉn ®Õn IC17741 kh«ng ho¹t ®éng tÝn hÖu c¶m biÕn ®ua tíi IC17741 sÏ bi d¸n ®o¹n t¹i ®©y, nªn kh«ng cã tÝn hiÖu ®­a ®Õn cho mach dao ®«ng ®a hµi ngo¹i kÝch nªn m¹ch nay kh«ng lµm viÖc, kim ® ång hå chØ thÞ kh«ng lªn, m¹ch kh«ng ®o ®­îc. Pan 4: Luc nµy khoa ( D) ë vÞ trÝ (1) nguån nu«i cña IC555 ®­îc cÊp th«ng qua ®iÖn trë h¹n dßng R8 ,IC555 ho¹t ®éng b×nh th­êng. NÕu chuyÓn c«ng t¾c tõ vÞ tri(1) sang vÞ tri(2) lóc nµy ta xem ®iÖn trë R8 bi døt, Êt nguån cÊp cho IC555 ho¹t ®éng.NÕu mach dao ®éng ®a hµi ngo¹i kÝch kh«ng ho¹t ®éng, tÝn sau khi khuÕch ®¹i ®­îc ®­a ®Õn cÊp cho m¹ch,v× vËy kh«ng lµm viÖc nªn tÝn hiÖu c¶m biÕn ®­a ®Õn ®ång bé chØ thÞ kh«ng cã vi vËy m¹ch kh«ng ®o ®­îc. Pan 5 : Lóc kho¸ ( E) ë vÞ trÝ (1),( D1) ®­îc nèi mass,kÝn m ¹ch,lóc cÊp ngu«n D1 phat ra mét chïm tia co gi¶i sãng cña tia hång ngo¹i ® Ó chiÕu ®Õn cho D2..NÕu chuyÓn c«ng t¾c tõ v Þ tr Ý (1) sang v Þ tr Ý (2)lóc nµy D1 hë mass D1 sÏ kh«ng ph¸t ra dßng tia cã gi¶i sãng tia hång ngo¹i , nªn kh«ng cã tia hång ngo¹i chiÕu ®Õn D2 qua khe hë b¸nh ®µ , D2 kh«ng dÉn nªn tÝn hiÖu c¶m biÕn khi ®ã ®­a tíi m¹ch khuÕch ®¹i kh«ng cã dÉn ®Õn m¹ch kh«ng ho¹t ®éng kim ®ång hå chØ thÞ kh«ng lªn. Pan 6 : lóc kho¸ ( F) tõ vÞ tri (1) sang vÞ trÝ (2) lóc nµy ch©n E cña transÝtor Q kh«ng ho¹t ®éng tÝn hiÖu c¶m biÕn ®­a ®Õn. NÕu chuyÓn c«ng t¾c (F) tõ vÞ tri (1) sang vÞ tri (2) lóc nµy ch©n E cña transistor hë mass transitor Q kh«ng ho¹t ®éng tÝn hiÖu c¶m biÕn t¹o thµnh ®­îc lÊy ra ë ch©n C cña transistor Q kh«ng cã nªn kh«ng cã tÝn hiÖu ®­a qua c¸c m¹ch kh¸c, m¹ch kh«ng ho¹t ®éng kim ®ång hå chØ thÞ kh«ng lªn. Pan 7 : lóc kho¸ G ë vÞ trÝ (1) tô C3 ®Êu mass ,v× C5 cã nhiÖm vô dËp xung nhän nªn m¹ch ho¹t ®éng æn ®Þnh h¬n. NÕu chuyÓn c«ng t¾c (G) tõ vÞ trÝ (1) sang vÞ trÝ (2) lóc nµy tô C5 hë mass ,m¹ch ®iÖn vÉn ho¹t ®éng,v× C5 nªn kh«ng dËp t¾c xung nhiÔu kim ®ång hå chØ thÞ kh«ng ho¹t ®éng. Pan 8 : Lóc kho¸ H ë vÞ tri(1) ®ång hå chØ thÞ nèi mass nªn kÝn m¹ch khi ®ã ®«ng hå tèt. NÕu chuyÓ c«ng t¾c H tõ vÞ trÝ (1) sang vÞ trÝ (2) th× ®ång hå chØ thÞ lóc nµy sÏ hë mass dÉn ®Õn ®«ng hå chØ thÞ kh«ng lªn nªn mach kh«ng ®o ®­îc. Bµi 8 m¹ch tù ®éng ®iÒu khiÓn chuyÓn m¹ch ®a chøc n¨ng. M·bµi :HAR 02 07 08 Giíi thiÖu : M¹ch ®iÒu khiÓn chuyÓn m¹ch ®a chøc n¨ng lµ mét thiÕt bÞ tæ hîp cã kh¶ n¨ng biÕn ®æi tÊt c¶ c¸c d÷ liÖu ë ®Çu vµo theo c¸c m· ®Þa chØ cña nã vµ cho c¸c ®Çu duy nhÊt mét nguån d÷ liÖu ë møc cao .M¹ch kho¸ sè cã c«ng t¾c ®Æt tr­íc lµ mét m¹ch logic tæ hîp cã nhiÒu ®Çu vµo cïng mét lóc ë d¹ng d÷ liÖu sè cã c¸c møc cao thÊp kh¸c nhau cho ra ®Çu ra duy nhÊt mét nguån d÷ liÖu ë ®Çu ra ë møc cao ®ñ møc ®Ó kÝch cho m¹ch c«ng suÊt ho¹t ®éng ð ®iÒu khiÓn chuyÓn m¹ch Môc tiªu thùc hiÖn: Häc xong bµi nµy häc viªn sÏ cã kh¶ n¨ng: Tr×nh bµy ®óng s¬ ®å khèi, nguyªn lý ho¹t ®éng cña mét sè m¹ch ®iÖn tù ®éng ®iÒu khiÓn chuyÓn m¹ch ®a chøc n¨ng. - KiÓm tra vµ thay thÕ ®­îc c¸c khèi bÞ h­ háng trong hÖ thèng chuyÓn m¹ch ®a chøc n¨ng. Néi dung chÝnh: I . S¬ ®å khèi ,nguyªn lý ho¹t ®éng vµ c«ng dông cña m¹ch ®iÖn tù ®éng ®iÒu khiÓn hÖ thèng chuyÓn m¹ch ®a chøc n¨ng . II . KiÓm tra vµ thay thÕ khèi bÞ h­ háng trong hÖ thèng chuyÓn m¹ch ®a chøc n¨ng. 1 - KiÓm tra vµ thay thÕ khèi ®Õm thø tù kÝch thÝch . 2 - KiÓm tra vµ thay thÕ khèi gi¶i m· sè thø tù kÝch thÝch ®Çu vµo. 3 - KiÓm tra vµ thay thÕ khèi giao tiÕp. Häc t¹i phßng häc lý thuyÕt theo ph¦¬ng ph¸p thuyÕt tr×nh cã th¶o luËn I- S¬ ®å khèi ,nguyªn lý ho¹t ®éng vµ c«ng dông cña m¹ch ®iÖn tù ®éng ®iÒu khiÓn hÖ thèng chuyÓn m¹ch ®a chøc n¨ng . 1. S¬ ®å khèi Nguån 12V Nguån dù liÖu 1 Nguån dù liÖu 2 Nguån 5V Nguån dù liÖu 3 M¹ch logic tæ hîp 3 K§ c«ng suÊt 3 ChuyÓn m¹ch 3 M¹ch logic tæ hîp 2 K§ c«ng suÊt 2 ChuyÓn m¹ch 2 M¹ch logic tæ hîp 1 K§ c«ng suÊt 1 ChuyÓn m¹ch 1 - khèi nguån : cung cÊp nguån mét chiÌu æn ®Þnh cho tÊt c¶ c¸c m¹ch .Cô thÓ lµ nguån 5V vµ 12V. Nguån 5V cung cÊp cho c¸c m¹ch tæ hîp. Nguån 12V cung cÊp cho m¹ch c«ng suÊt - khèi d÷ liÖu1,2,3 :chøa c¸c bé m· sè kh¸c nhau t­¬ng øng voi mét thÎ ta co c¸c nguån d÷ liÖu t­¬ng óng. Nh­ vËy mét thÎ chØ cã thÓ më mét kho¸ mµ th«i. Cô thÓ trong tµi liÖu ta cã c¸c nguån d÷ liÖu sau : Nguån d÷ liÖu 1 : 11100111 nguån d÷ liÖu 2: 01111110 Nguån d÷ liÖu 3: 11111001 C¸c nguån nµy cã chøc n¨ng kÕt nèi víi nguån d÷ liÖu trªn thÎ ®Ó t¸c ®éng vµo ®Çu vµo cña c¸c m¹ch tæ hîp . - khèi logic tæ hîp 1,2,3 :nhËn c¸c m· d÷ liÖu sè ë c¸c khèi cã møc ®Þnh ¸p cao thÊp kh¸c nhau.Cho ra ë ®Çu ra duy nhÊt mét nguån d÷ liÖu ë møc cao ®Ó kÝch thÝch cho m¹ch c«ng suÊt. - khèi c«ng suÊt 1,2,3: nhËn nguån d÷ liÖu ë møc cao ë ®Çu ra cña c¸c m¹ch logic tæ hîp t¸c ®éng vµo (T) lµm cho (T) th«ng b¶o hoµ ðkÝch më kho¸. - kho¸:thùc chÊt lµ mét cuén hót bªn trong nã lµ mét thanh s¾t ngang dïng ®Ó ®ãng më cöa khi cã tÝn hiÖu kÝch vµo . S¬ ®å nguyªn lý . C7 CL1 R1 C2 æn ¸p 12v C3 æn ¸p 3v D CL2 C4 C8 L1 C1 C5 C4 QA S1 S2 S3 S4 S5 S6 S7 S8 G1 G2 G3 5V/A 12V/A S¬ ®å nguyªn lÝ ho¹t ®éng lý cña m¹ch kho¸ sè 3. Chøc n¨ng ,t¸c dông cña c¸c linh kiÖn . - Bé n¾n h×nh cÇu :gåm D1 ,D2 ,D3,D4 n¾n ®iÖn ¸p 12V/AC thµnh ®iÖn ¸p mét chiÒu cã ®é æn ®Þnh thÊp. -Tô C1,C2:lµ c¸c tô läc cao thÊp ë ®µu ra cña bé n¾n nh»m lµm cho ®iÖn ¸p ë ®µu ra b»ng ph¼ng h¬n. - Tô C3,C4:t­¬ng tù läc nhiÔu ë ®Çu ra cña m¹ch æn ¸p tr­íc khi ®­a ®Õn khèi c«ng suÊt. - IC 7812 :do ®iÖn ¸p n¾n ra sau khi läc ch­a æn ®Þnh nªn dïng IC nµy cã nhiÖm vô æn ®Þnh ®iÖn ¸p ë ®Çu ra lµ 12V. - M¹ch tæ hîp: Cã nhiÒu c¸ch ®Ó thµnh lËp m¹ch logic tæ hîp sau ®©y chØ giíi thÖu 1 m¹ch tæ hîp cã 8 d÷ liÖu ®Çu vµo ®­îc x©y dùng dùa trªn cæng AND. S1 S2 S3 S4 S5 S6 S7 S8 G1 G2 G3 M¹ch kho¸ sè sö dông ®Çu vµo nµy lµ c¸c dö kiÖn sè ®Ó më kho¸ t­¬ng øng víi nguån d÷ liÖu ®Çu vµo ta cã ®­îc c¸c tr¹ng th¸i ®Çu vµo cña nã cã c¸c møc ®iÖn ¸p lµ P2,P3,P4,P5,P6,P7 ë møc cao; P1,P8 = 0 (ë møc thÊp ).§©y chÝnh lµ ®iÒu quan träng trong m¹ch kho¸ sè nµy nÕu nh­ nhËp thÎ vµo kh«ng ®óng m· th× cöa sÏ kh«ng më .C¸c m· nµy cho c¸c d÷ liÖu lÇn l­ît ®i qua c¸c cæng AND.Vµ ®iÒu khiÓn c¸c nguån d÷ liÖu ë ®Çu vµo. Khi nhËn ®­îc sù kÝch thÝch tõ nguån d÷ liÖu th× m¹ch lohic tæ hîp ho¹t ®éng, c¸c m· d÷ liÖu ë ®Çu vµo ®Òu ë møc cao (P1,P8 qua cæng (Not)) ®Ó ®æi thµnh møc cao ð®Çu ra cña G1,G2 ë møc cao ð ®Çu vµo G3 ë møc cao .TiÕp tôc ®­a ra ë ®Çu ra cña m¹ch logic tæ hîp mét nguån d÷ liÖu duy nhÊt ë møc cao ð t¹o nguån kÝch cho m¹ch c«ng suÊt ho¹t ®éng. - R1: lÊy ®iÖn cÊp cho cùc B cña Q - Q: lµ (T) c«ng suÊt lµm viÖc ë chÕ ®é b·o hoµ - D: dièp chèng dßng ®iÖn ¸p ng­îc tõ nguån 12V ®Õn cùc C (Q) - L: cuén d©y h¹n chÕ bít dßng truyÒn ®Õn cùc C Chu tr×nh vµ nguyªn lý ho¹t ®éng cña m¹ch ®iÖn - Khi ch­a cÊp nguån d÷ liÖu: (tøc khi ch­a nhËp thÎ vµo nguån d÷ liÖu) c¸c ngâ d÷ liÖu sè ë ®Çu vµo t­¬ng øng ë møc thÊp do ®ã kh«ng cã nguån d÷ liÖu ra ë m¹ch logic tæ hîp ðkh«ng cã dßng ra ë cùc C cña Q ®Ó kÝch cho kho¸ më . - Khi cÊp nguån d÷ liÖu ë ®Çu vµo :ngay lËp tøc bé m· cña nguån d÷ liÑu lµ (01111110) kÕt hîp víi m· d÷ liÖu ë trªn thÎ ( ®ãng nguån ) ®­a tíi ®Çu vµo cña m¹ch logic tæ hîp ®Ó cho ra duy nhÊt mét d÷ liÖu ë møc cao ®ñ ®Ó kÝch thÝch cho transistor ho¹t ®éng b·o hoµ t¹o dßng ra ë cùc C cña Q lµ lín nhÊt (Icmax) ðkÝch cho kho¸ më. - Khi khãa ®· më ,do ®Æc tÝnh cña cuén hÝt lµ hót thanh s¾t khi cã dßng qua ban ®Çu vµ duy tr× tr¹ng th¸i ®ã m·i cho ®Õn khi kÝch vµo cùc B(Q) mét nguån ®iÖn ¸p b»ng 0 th× nã sÏ tr¶ thanh ngang vÒ tr¹ng th¸i ban ®Çu . Nªn khi rót thÎ ra th× thanh ngang vÉn hót l¹i ð cöa vÉn më - Khi muèn kho¸ ta chØ cÇn nhÊn c«ng t¾c th× lËp tøc èng hÝt nh· thanh ngang ra ð cöa kho¸ .Së dÜ nh­ vËy lµ ta ®Êu ch©n (B) cña transistor th«ng qua c«ng t¾c ®Î ®­a vÒ mass. - Khi cÇn më kho¸ : §èi víi lo¹i m¸y nµy khi ta l¾p ®Æt sö dông th× ta cã thÓ dïng trong mét c«ng t¾c .Nh­ng trong tr­êng hîp rêi th× ta c¾m ®iÖn vµo. - Khi cÇn më kho¸ :bËt c«ng t¾c vÒ phÝa ON . Ch¾c ch¾n ë ®©y kho¸ cöa còng ®­îc l¾p s½n, rÕt ®óng vi trÝ .Ta d¾t thÎ vµo ®óng vÞ trÝ ®óng mÆt.Ngay lÆp tøc èng hót sÏ ho¹t ®éng .Kho¸ sÏ ®­îc më, cöa sÏ ë vÞ trÝ më . - Khi cÇn kho¸ : ta hµnh tr×nh ng­îc l¹i nh­ sau: - KhÐp cöa l¹i , rót thÎ ra trong tr­êng hîp cßn thÎ - nh­ng nÕu cho ta ®· rót thÎ th× èng hót vÉn còng vÉn hót , khi ®ã ta nhÊn Reset ngay lÆp tøc èng hót sÏ nh¶ ra , cöa sÏ ®­îc kho¸ an toµn .Nh­ng vÉn cßn tiÕng beo trong cöa .©m thanh nµy nh¾c nhë ta c¾t ®iÖn nhÊn c«ng t¾c vÒ OFF. Hµnh tr×nh lÆp ®i lÆp l¹i nh­ vËy ta sÏ ®ãng më cña mét c¸ch dÔ dµng. §Ó ®­a ra ®­îc c¸ch vËn hµnh nh­ vËy .Chóng ta ®· cã b¶ng chØnh nh­ sau: ë møc thÇp UrIc1 UrIc2 UBE UBT 2,5V 0,4V 0,1V 5,5V ë møc cao 5V 1V 0,7V 12V Chó thÝch :víi IC1:IC 4082 Ut : ®iÖn ¸p ®Æt trªn èng hót IC2 :IC 4081 Rt : ®iÖn trë èng hÝt = 50 Tù nghiªn cøu vµ lµm bµi tËp - Tr×nh bµy ®óng s¬ ®å khèi cña m¹ch ®iÖn tù ®éng ®iÒu khiÓn hÖ thèng chuyÓn m¹ch ®a chøc n¨ng . - Tr×nh bµy ®óng nguyªn lý ho¹t ®éng vµ c«ng dông cña m¹ch ®iÖn tù ®éng ®iÒu khiÓn hÖ thèng chuyÓn m¹ch ®a chøc n¨ng . Häc t¹i x­ëng thùc hµnh II- KiÓm tra vµ thay thÕ khèi bÞ h­ háng trong hÖ thèng chuyÓn m¹ch ®a chøc n¨ng. KiÓm tra vµ thay thÕ khèi ®Õm thø tù kÝch thÝch . KiÓm tra vµ thay thÕ khèi gi¶i m· sè thø tù kÝch thÝch ®Çu vµo. KiÓm tra vµ thay thÕ khèi giao tiÕp. Thø tù tiÕn hµnh nh­ sau: B­íc 1. Ph©n tÝch s¬ ®å m¹ch. - X¸c ®Þnh vÞ trÝ c¸c khèi trong hÖ thèng chuyÓn m¹ch ®a chøc n¨ng - §äc vµ ph©n tÝch ®­îc s¬ ®å m¹ch ®iÖn . B­íc 2.ChÈn ®o¸n - X¸c ®Þnh ®óng hiÖn t­îng h­ háng trong hÖ thèng chuyÓn m¹ch ®a chøc n¨ng - X¸c ®Þnh chÝnh x¸c vïng m¹ch hÖ thèng chuyÓn m¹ch ®a chøc n¨ng B­íc 3. Dß m¹ch thùc tÕ. Thùc hiÖn hai b­íc sau ®©y: - X¸c ®Þnh chÝnh x¸c vÞ trÝ cña m¹ch ®iÖn hÖ thèng chuyÓn m¹ch ®a chøc n¨ng - X¸c ®Þnh chÝnh x¸c vÞ trÝ cña tõng linh kiÖn trong bo m¹ch t­¬ng øng víi s¬ ®å. B­íc 4.KiÓm tra nguéi - BiÕt sö dông thµnh th¹o VOM ®Ó: - Ph¸t hiÖn ®­îc c¸c tr­êng hîp m¹ch in vµ ®Çu nèi ë vïng m¹ch ®iÖn hÖ thèng chuyÓn m¹ch ®a chøc n¨ng c¬ bÞ ng¾n m¹ch, hë m¹ch. - X¸c ®Þnh c¸c h­ háng kh¸c trong m¹ch ®iÖn hÖ thèng chuyÓn m¹ch ®a chøc n¨ng nh­: §IÖn trë ch¸y. §Ièt, tran si to,®øt ch©n, t¨ng trÞ sè. B­íc 5.KiÓm tra nãng BiÕt sö dông thµnh th¹o VOM vµ dao ®éng ký ®Ó thùc hiÖn ®óng c¸c c«ng viÖc theo tr×nh tù nh­ sau: KiÓm tra vµ thay thÕ khèi ®Õm thø tù kÝch thÝch . KiÓm tra vµ thay thÕ khèi gi¶i m· sè thø tù kÝch thÝch ®Çu vµo. KiÓm tra vµ thay thÕ khèi giao tiÕp. Thø tù tiÕn hµnh nh­ sau: B­íc 6 X¸c ®Þnh linh kiÖn h­ háng. - So s¸nh sè liÖu ®o ®­îc víi sè liÖu ®­a ra trªn s¬ ®å chi tiÕt. - X¸c ®Þnh chÝnh x¸c c¸c linh kiÖn h­ háng ph¶i thay thÕ th«ng qua kÕt qu¶ cña sù kiÓm tra nguéi vµ KiÓm tra nãng. B­íc 7. LËp dù trï vµ lÊy vËt liÖu, linh kiÖn. - §Çy ®ñ vÒ sè l­îng (cã tÝnh ®Õn dù phßng). - §óng chñng lo¹i vµ tham sè hoÆc t­¬ng ®­¬ng. B­íc 8. Th¸o gì linh kiÖn bÞ háng - Sö dông thµnh th¹o má hµn vµ dông cô cÇm tay ®Ó: - Th¸o ®óng linh kiÖn bÞ h­ háng. - Dïng má hµn ®Æc chñng víi nhiÖt ®é võa ph¶i. - Kh«ng ®­îc lµm h­ háng m¹ch in vµ c¸c linh kiÖn kh¸c. B­íc 9. KiÓm tra vµ xö lý m¹ch in sau khi th¸o - X¸c ®Þnh t×nh tr¹ng m¹ch in sau khi th¸o linh kiÖn háng. - M¹ch in sau khi xö lý kh«ng bÞ ®øt m¹ch, ng¾n m¹ch vµ rß rØ. B­íc 10. L¾p r¸p linh kiÖn - Chän linh kiÖn ®óng chñng lo¹i, ®óng tham sè vµ chÊt l­îng tèt. - L¾p linh kiÖn ®óng vÞ trÝ vµ cùc tÝnh. - Mèi hµn tiÕp xóc tèt, bãng, trßn. B­íc 11. VÖ sinh m¹ch - C¸c mèi hµn, bo m¹ch s¹ch sÏ. - Kh«ng cßn bôi thiÕc B­íc 12. C©n chØnh C©n chØnh khèi ®Õm thø tù kÝch thÝch . C©n chØnh khèi gi¶i m· sè thø tù kÝch thÝch ®Çu vµo. C©n chØnh khèi giao tiÕp. Pan 1 : §ót ®Çu vµo cæng NOT P1 a) HiÖn t­îng : §øt ®Çu v¶o cæng NOT P1 th× P1,P3 ,P4 vÉn ho¹t ®éng b×nh th­êng vµ truyÒn d÷ liÖu ®Õn ®Çu ra cña Q1 cßn P1 kh«ng cã ë ngâ ra G1 . b) KiÓm tra vµ söa chöa : kiÓm tra ë ngâ ra cña G1 kh«ng ph¶i ®iÖn ¸p ë møc cao (5V) lÇn l­ît kiÓm tra c¸c ®Çu vµo P2P3P4 lµ ë møc cao nh­ng ®Çu ra cæng NOT ë møc thÊp .TiÕp tôc kiÓm tra ®Çu vµo ë thÊp ðchøng tá ®øt P1 ta nèi l¹i chæ ®øt ®Ó m¹ch häat ®éng trá l¹i. Pan 2: §ót ®Çu vµo d÷ liÖu P2 a) HiÖn t­îng : P1 ,P3 ,P4 ho¹t ®éng b×nh th­êng ,mÊt P2 kh«ng cã d÷ liÖu vµo G1. b)KiÓm tra : Ta kiÓm tra ®Çu ra G1 nÕu kh«ng cã ®iÖn ¸p ë møc cao (5V). LÇn l­ît kiÓm tra ®Çu vµo cña c¸c ngâ d÷ liÖu P2 kh«ng cã ®iÖn ¸p ë møc cao ð®ót ngâ d÷ liÖu vµo P2. c) C¸ch kh¾c phôc : Nèi l¹i ngâ d÷ liÖu P2 cña m¹ch logic G1 . 3)Pan 3: ®øt ®Çu vµo d÷ liÖu P3 a)HiÖn t­îng :c¸c ngâ vµo P1,P2.P4 ho¹t ®éng b×nh th­êng vµ truyÒn d÷ liÖu ®Õn G1 nh­ng . P3 kh«ng ®­a d÷ liÖu vµo G1. b)KiÓm tra :KiÓm tra ®Çu ra cña G1 kh«ng ph¶i ®iÖn ¸p (5V) .LÇn l­ît kiÓm tra c¸c ngâ d­ liÖu®µu vµo G1 thÊy P1, P2 ,P4 ë møc cao nh­ng ngâ d÷ liÖu vµo P3 l¹i ë móc thÊp ðP3 bÞ ®øt nguån d÷ liÖu c) C¸ch kh¾c phôc :Nèi l¹i nguån d÷ liÖu P3 4) Pan 4 : §øt nguån d÷ liÖu P5 a)HiÖn t­îng :c¸c nguån d÷ liÖu ë ®Çu vµo P6,P7,P8 ho¹t ®éng b×nh th­êng vµ truyÒn c¸c nguån d÷ liÖu nµy ®Õn G2 nh­ng mÊt dù liÖu P5 ®Õn G2. b)KiÓm tra :KiÓm tra thÊy ngâ ra G2 kh«ng ph¶i ë møc ®iÖn ¸p cao (5V) ta lÇn l­ît kiÓm tra c¸c ngâ vµo P6 ,P7 ,P8 nÕu cã gi¸ trÞ ë møc cao nh­ng mÊt d÷ liÖu P5 . C) C¸ch kh¾c phôc : Nèi l¹i nguån d÷ liÖu P5. 5)Pan 5: §øt ®Çu ra ë nguån d÷ liÖu P8 a)HiÖn t­îng:c¸c nguån d÷ liÖu ë ®Çu vµo P5, P6 ,P7 ®Òu cã nh­ng ë ®µu vµo cña cæng G2 l¹i kh«ng thÊy nguån d÷ liÖu P8. b)KiÓm tra :KiÓm tra nÕu ®Çu ra G2 kh«ng ph¶i ®iÖn ¸p ë møc cao ,ta lÇn l­ît kiÓm tra c¸c ngâ vµo cña nguån d÷ liÖu thÊy P5 ,P6 ,P7 ë møc cao nh­ng ngâ vµo nguån d÷ liÖu P6 ë møc thÊp mÆc dï ®Çu vµo cæng NOT lµ cã ®øt ë cæng ra NOT.TiÕn hµnh thay cæng NOT. 6)Pan 6: §øt d÷ liÖu ë ngâ ra G1 a)HiÖn t­îng :Khi ®øt d÷ liÖu ë ngâ ra G1 th× d÷ liÖu ë ngâ ra G2 vÉn ho¹t ®éng b×nh th­êng vµ truyÒn ®­îc nguån d÷ liÖu ra ®Çu ra. b)Kتm tra :KiÓm tra ngâ ra G3 nÕu kh«ng ph¶i ®iÖn ¸p ë møc cao ta kiÓm tra ®Çu vµo cña G3 .NÕu ®Çu vµo ë G2 ë møc cao nh­ng ë ®Çu ra G2 ë móc thÊp ðmÊt ®Çu ra cña G1 nèi l¹i m¹ch ho¹t ®éng trë lai. 7) Pan 7: §øt d÷ liÖu ë ®µu ra G3 a) HiÖn t­îng :kho¸ kh«ng më mÆc dï kiÓm tra dßng 12V vÉn tèt vµ c¸c ®Çu vµo cña G3 ë møc cao. b) KiÓm tra vµ kh¾c phôc : KiÓm tra nÕu ®iÖn ¸p ngâ ra cña nguån 12V vÉn ho¹t ®éng æn ®Þnh vµ ®Çu vµo G3 vÉn ë møc cao.nh­ng ®Çu ra ë G3 ë møc thÊp ð®øt ngâ d÷ liÖu ë ®Çu ra G3.Nèi l¹i ®Ó m¹ch ho¹t ®éng trë l¹i. 8) Pan 8: §øt cuén d©y L a) .HiÖn t­îng : kho¸ kh«ng më mÆc dï ®Çu ra cña nguån 12V vÉn tèt vµ ®Çu ra cña G3 ë møc cao . b) KiÓm tra vµ kh¾c phôc : ta kiÓm tra ®o UBE= 0,3V nguån vÉn ho¹t ®éng tèt tiÕp tôc ®o Uc cña Q b»ng 0V (Uc=0) ð ®øt cuén d©y ð nèi l¹i m¹ch ho¹t ®éng trë l¹i . 9) Pan 9: §øt nguån 5V a) C¸c ®Çu vµo c¸c cæng ®Òu b»ng 0 ðkh«ng cã nguån d÷ liÖu ë ®Çu ra :kiÓm tra nÕu cã nguån 12V/AC, tiÕp tôc kiÓm tra ®Çu ra cña m¹ch æn ¸p vÉn b×nh th­êng ®Çu vµo IC cæng l¹i mÊt ®iÖn ¸p ð ®øt nguån 5V . Ta tiÕn hµnh nèi l¹i m¹ch sÏ lµm viÖc b×nh th­êng . 10) Pan 10: §øt nguån 12V: a) HiÒn t­îng:ThÊy kh«ng cã ®iÖn ë ®Çu ra cña m¹ch æn ¸p cho dï ®Çu vµo biÕn ¸p lµ 12V. b) KiÓm tra vµ kh¾c phôc:KiÓm tra thÊy ®Çu vµo biÕn ¸p vÉn cã nguån lµ 12V/AC tiÕp tôc kiÓn tra ®Çu vµo m¹ch æn ¸p cã nh­ng ®Çu ra cña m¹ch æn ¸p kh«ng cã ®iÖn ¸p ðthay thÕ IC 7812. C¸c thuËt ng÷ chuyªn m«n Tµi liÖu tham kh¶o

Các file đính kèm theo tài liệu này:

  • docGiáo trình Kỹ thuật tự động điều khiển bằng điện tử.doc
Tài liệu liên quan