Bài 1: sơ đồ khối và các chu trình hoạt động của mạch tự động điều khiển 7
Bài 2: Cảm biến. . 10
Bài 3 : Mạch điều khiển trạng thái cửa xe 20
Bài 4: mạch tự động điều khiển thời điểm đánh lửa 29
Bài 5: Mạch điện kiểm soát và khai báo mức nhiên liệu .34
Bài 6 :Mạch điều khiển hổn hợp nhiên liệu - không khí .38
Bài 7 :mạch tự động đếm tốc độ .44
Bài 8 : mạch tự động điều khiển chuyển mạch đa chức năng .60
68 trang |
Chia sẻ: tlsuongmuoi | Lượt xem: 1816 | Lượt tải: 2
Bạn đang xem trước 20 trang tài liệu Giáo trình Kỹ thuật tự động điều khiển bằng điện tử, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
lo¹i, ®óng tham sè vµ chÊt lîng tèt.
- L¾p linh kiÖn ®óng vÞ trÝ vµ cùc tÝnh.
- Mèi hµn tiÕp xóc tèt, bãng, trßn.
Bíc 11. VÖ sinh m¹ch
- C¸c mèi hµn, bo m¹ch s¹ch sÏ.
- Kh«ng cßn bôi thiÕc
Bíc 12. C©n chØnh
C©n chØnh khèi c¶m biÕn khai b¸o vÞ trÝ cña trôc khuûu
C©n chØnh khèi c¶m biÕn khai b¸o vÞ trÝ van tiÕt lu vµ møc ¸p suÊt ch©n kh«ng
C©n chØnh khèi gi¸m s¸t vµ khai b¸o tèc ®é cña ®éng c¬ .
C©n chØnh khèi khuÕch ®¹i tÝn hiÖu ph¶n håi tr¹ng th¸i ®¸nh löa
C©n chØnh khèi xö lý vµ ®iÒu khiÓn thêi ®iÓm ®¸nh löa
Bµi 5
M¹ch ®iÖn kiÓm so¸t vµ khai b¸o møc nhiªn liÖu
M· bµi HAR 02 07 05
Giíi thiÖu :
M¹ch gi¸m s¸t vµ khai b¸o nhiªn liÖu lµ m¹ch ®iÖn ho¹t ®éng theo nguyªn lý c¶m biÕn ®o lêng chiÒu cao chÊt láng ®Ó khai b¸o cho chóng ta biÕt møc nhiªn liÖu cã ®îc trong b×nh chøa t¹i mæi thêi ®iÒm
Môc tiªu thùc hiÖn:
Tr×nh bµy ®óng s¬ ®å khèi, chu tr×nh vµ nguyªn lý ho¹t ®éng cña m¹ch ®iÖn kiÓm so¸t vµ khai b¸o nhiªn liÖu
H×nh d¹ng, ®Æc ®iÓm, tÝn hiÖu t¹i ngâ vµo vµ ra cña m¹ch ®iÖn c¸c khèi
KiÓm tra vµ thay thÕ ®îc c¸c khèi bÞ h háng trong m¹ch ®iÖn kiÓm so¸t vµ khai b¸o nhiªn liÖu
Néi dung chÝnh:
I- S¬ ®å khèi, chu tr×nh vµ nguyªn lý ho¹t ®éng cña m¹ch ®iÖn kiÓm so¸t vµ khai b¸o nhiªn liÖu
II- H×nh d¹ng , ®Æc ®iÓm cña tÝn hiÖu t¹i ngâ vµo vµ ra c¸c khèi
H×nh d¹ng, ®Æc ®iÓm, tÝn hiÖu t¹i ngâ vµo vµ ra cña m¹ch ®iÖn khèi c¶m biÕn khai b¸o møc nhiªn liÖu
H×nh d¹ng, ®Æc ®iÓm, tÝn hiÖu t¹i ngâ vµo vµ ra cña m¹ch ®iÖn khèi m· hãa tÝn hiÖu khai b¸o møc nhiªn liÖu .
H×nh d¹ng, ®Æc ®iÓm, tÝn hiÖu t¹i ngâ vµo vµ ra cña m¹ch ®iÖn khèi giao tiÕp chuyÓn ®æi vµ hiÖn thÞ .
III- KiÓm tra vµ thay thÕ c¸c khèi bÞ h háng trong m¹ch ®iÖn kiÓm so¸t vµ khai b¸o nhiªn liÖu
KiÓm tra vµ thay thÕ khèi c¶m biÕn khai b¸o møc nhiªn liÖu
KiÓm tra vµ thay thÕ khèi m· hãa tÝn hiÖu khai b¸o møc nhiªn liÖu .
KiÓm tra vµ thay thÕ khèi giao tiÕp chuyÓn ®æi vµ hiÖn thÞ .
Häc t¹i phßng häc lý thuyÕt theo ph¦¬ng ph¸p thuyÕt tr×nh cã th¶o luËn
I- S¬ ®å khèi, chu tr×nh vµ nguyªn lý ho¹t ®éng cña m¹ch ®iÖn kiÓm so¸t vµ khai b¸o nhiªn liÖu.
Khèi c¶m biÕn ¸p suÊt - ®iÖn
Khèi khuyÕch ®¹i c¶m biÕn
Khèi chØ thÞ
T¸c dông c¸c khèi:
Trong ®ã :
- Khèi c¶m biÕn suÊt - ®iÖn: Lµ khèi cã nhiÖm vô tiÕp nhËn sù t¸c ®éng cña ¸p suÊt chÊt láng cã trong b×nh nhiªn liÖu ®Ó t¹o ra mét tÝn hiÖu ®iÖn cã ®é lín thay ®æi tû lÖ víi chiÒu cao cña cét nhiªn liÖu ®ã. Khèi c¶m biÕn lµ khèi cã ®é nh¹y cao , th«ng thêng ngêi ta dïng c¸c phÇn tö c¶m biÕn c¬ - ®iÖn.
- Khèi K§ c¶m biÕn:lµ khèi cã nhiÖm vô tiÕp nhËn tÝn hiÖu tõ bé c¶m biÕn vµ khuÕch ®¹i lªn ®ñ lín ®Ó ®a ®Õn khèi hiÖn thÞ
Trong thùc tÕ, ngêi ta cã thÓ dïng nhiÒu kiÓu m¹ch khuÕch ®¹i ®Ó n©ng biªn ®é tÝn hiÖu khai b¸o ¸p suÊt lßng xilanh. Th«ng thêng ngêi ta thêng dïng c¸c m¹ch cã ®é nh¹y cao, víi c¸ch m¾c c¸c Transistor theo kiÓu phøc hîp víi nhau.
- Khèi hiÖn thÞ : Th«ng thêng ngêi ta sö dông c¸c ®iÖn kÕ cã ®é nh¹y cao ,mÆt ®ång hå chØ thÞ ®îc kh¾c ®é theo ®¬n vÞ ®o (lÝt)
II- H×nh d¹ng, ®Æc ®iÓm ,tÝn hiÖu t¹i ngâ vµo vµ ra cña m¹ch ®iÖn c¸c khèi
H×nh d¹ng , ®Æc ®iÓm ,tÝn hiÖu t¹i ngâ vµo vµ ra cña khèi c¶m biÕn khai b¸o møc nhiªn liÖu.
M¹ch ®iÖn cña khèi c¶m biÕn khai b¸o møc nhiªn liÖu ®îc minh ho¹ nh sau:.
R1
Q1
P
Rp
Rp: ®iÖn trë thay ®æi ph©n cùc cho Q1
P : Lµ phÇn tö c¶m biÕn ¸p suÊt lßng xilanh.
R1: ®iÖn trë t¶I Q1 vµ dÉn ®iÖn ¸p ph©n cùc cho B cña Q2
Khi cã ¸p suÊt hoÆc träng lùc t¸c ®éng vµo bé c¶m biÕn P, g©y nªn ®iÖn ¸p tÝn hiÖu ë ngá ra cña nã . §iÖn ¸p nµy cã ®é lín tû lÖ víi ¸p suÊt cét chÊt láng trong b×nh nhiªn liÖu.
Qua nguyªn lý ho¹t ®éng cña m¹ch ®iÖn ta cã thÓ minh ho¹ mèi quan hÖ gi÷a kÝch thÝch ngâ vµo vµ ®¸p øng ngâ ra th«ng qua gi·n ®å tÝn hiÖu nh sau :
H×nh d¹ng , ®Æc ®iÓm ,tÝn hiÖu t¹i ngâ vµo vµ ra cña khèi giao tiÕp chuyÓn ®æi vµ hiÖn thÞ .
M¹ch ®iÖn cña khèi c¶m biÕn khai b¸o møc nhiªn liÖu ®îc minh ho¹ nh sau:.
R2
khèi hiÖn thi
Q2
R3
Q3
R4
Chøc n¨ng ,t¸c dông cña c¸c linh kiÖn .
R2: ®iÖn trë t¶I Q2 vµ dÉn ¸p ph©n cùc cho B cña Q3
R3: ®iÖn trë æn ®Þnh nhiÖt cho Q2 vµ t¹o håi tiÕp ©m
R4, T¶i cña Q3
Q2,Q3: KhuÕch ®¹Ý tin hiÖu ®îc c¶m biÕn theo møc nhiªn liÖu cã trong b×nh chøa.
TÝn hiÖu khai b¸o møc nhiªn liÖu tõ bé c¶m biÕn ®a ®Õn Q2,Q3 khuÕch ®¹i lªn ®ñ lín vµ më th«ng ®Ìn Q3 lµm kim chØ thÞ cña ®iÖn kÕ lÖch ®I mét vÞ trÝ nµo ®ã t¬ng øng cho ta biÕt møc nhiªn liÖu hiÖn cã trong b×nh chøa.
Qua nguyªn lý ho¹t ®éng cña m¹ch ®iÖn ta cã thÓ minh ho¹ mèi quan hÖ gi÷a kÝch thÝch ngâ vµo vµ ®¸p øng ngâ ra th«ng qua gi·n ®å tÝn hiÖu nh sau :
Tù nghiªn cøu vµ lµm bµi tËp
1. Tr×nh bµy s¬ ®å khèi, chu tr×nh vµ nguyªn lý ho¹t ®éng cña m¹ch ®iÖn kiÓm so¸t vµ khai b¸o nhiªn liÖu
2. M« t¶ h×nh d¹ng , ®Æc ®iÓm cña tÝn hiÖu t¹i ngâ vµo vµ ra c¸c khèi
H×nh d¹ng, ®Æc ®iÓm, tÝn hiÖu t¹i ngâ vµo vµ ra cña m¹ch ®iÖn khèi c¶m biÕn khai b¸o møc nhiªn liÖu
H×nh d¹ng, ®Æc ®iÓm, tÝn hiÖu t¹i ngâ vµo vµ ra cña m¹ch ®iÖn khèi m· hãa tÝn hiÖu khai b¸o møc nhiªn liÖu .
H×nh d¹ng, ®Æc ®iÓm, tÝn hiÖu t¹i ngâ vµo vµ ra cña m¹ch ®iÖn khèi giao tiÕp chuyÓn ®æi vµ hiÖn thÞ .
Häc t¹i xëng thùc hµnh
III- KiÓm tra vµ thay thÕ c¸c khèi bÞ h háng trong m¹ch ®iÖn kiÓm so¸t vµ khai b¸o møc nhiªn liÖu
KiÓm tra vµ thay thÕ khèi c¶m biÕn khai b¸o møc nhiªn liÖu
KiÓm tra vµ thay thÕ khèi m· hãa tÝn hiÖu khai b¸o møc nhiªn liÖu .
KiÓm tra vµ thay thÕ khèi giao tiÕp chuyÓn ®æi vµ hiÖn thÞ .
Thø tù tiÕn hµnh nh sau:
Bíc 1. Ph©n tÝch s¬ ®å m¹ch.
- X¸c ®Þnh vÞ trÝ c¸c khèi trong m¹ch ®iÖn kiÓm so¸t vµ khai b¸o møc nhiªn liÖu.
- §äc vµ ph©n tÝch ®îc s¬ ®å m¹ch ®iÖn .
Bíc 2.ChÈn ®o¸n
- X¸c ®Þnh ®óng hiÖn tîng h háng trong vïng m¹ch ®iÖn kiÓm so¸t vµ khai b¸o møc nhiªn liÖu
- X¸c ®Þnh chÝnh x¸c vïng m¹ch ®iÖn kiÓm so¸t vµ khai b¸o møc nhiªn liÖu
Bíc 3. Dß m¹ch thùc tÕ.
Thùc hiÖn hai bíc sau ®©y:
- X¸c ®Þnh chÝnh x¸c vÞ trÝ cña m¹ch ®iÖn kiÓm so¸t vµ khai b¸o møc nhiªn liÖu.
- X¸c ®Þnh chÝnh x¸c vÞ trÝ cña tõng linh kiÖn trong bo m¹ch t¬ng øng víi s¬ ®å.
Bíc 4.KiÓm tra nguéi
- BiÕt sö dông thµnh th¹o VOM ®Ó:
- Ph¸t hiÖn ®îc c¸c trêng hîp m¹ch in vµ ®Çu nèi ë vïng m¹ch ®iÖn kiÓm so¸t vµ khai b¸o møc nhiªn liÖu khÝ.c¬ bÞ ng¾n m¹ch, hë m¹ch.
- X¸c ®Þnh c¸c h háng kh¸c trong m¹ch ®iÖn kiÓm so¸t vµ khai b¸o møc nhiªn liÖu khÝ. §IÖn trë ch¸y. §Ièt, tran si to,®øt ch©n, t¨ng trÞ sè.
Bíc 5.KiÓm tra nãng
BiÕt sö dông thµnh th¹o VOM vµ dao ®éng ký ®Ó thùc hiÖn ®óng c¸c c«ng viÖc theo tr×nh tù nh sau:
KiÓm tra khèi c¶m biÕn khai b¸o møc nhiªn liÖu
KiÓm tra khèi m· hãa tÝn hiÖu khai b¸o møc nhiªn liÖu .
KiÓm tra khèi giao tiÕp chuyÓn ®æi vµ hiÖn thÞ .
Bíc 6 X¸c ®Þnh linh kiÖn h háng.
- So s¸nh sè liÖu ®o ®îc víi sè liÖu ®a ra trªn s¬ ®å chi tiÕt.
- X¸c ®Þnh chÝnh x¸c c¸c linh kiÖn h háng ph¶i thay thÕ th«ng qua kÕt qu¶ cña sù kiÓm tra nguéi vµ KiÓm tra nãng.
Bíc 7. LËp dù trï vµ lÊy vËt liÖu, linh kiÖn.
- §Çy ®ñ vÒ sè lîng (cã tÝnh ®Õn dù phßng).
- §óng chñng lo¹i vµ tham sè hoÆc t¬ng ®¬ng.
Bíc 8. Th¸o gì linh kiÖn bÞ háng
- Sö dông thµnh th¹o má hµn vµ dông cô cÇm tay ®Ó:
- Th¸o ®óng linh kiÖn bÞ h háng.
- Dïng má hµn ®Æc chñng víi nhiÖt ®é võa ph¶i.
- Kh«ng ®îc lµm h háng m¹ch in vµ c¸c linh kiÖn kh¸c.
Bíc 9. KiÓm tra vµ xö lý m¹ch in sau khi th¸o
- X¸c ®Þnh t×nh tr¹ng m¹ch in sau khi th¸o linh kiÖn háng.
- M¹ch in sau khi xö lý kh«ng bÞ ®øt m¹ch, ng¾n m¹ch vµ rß rØ.
Bíc 10. L¾p r¸p linh kiÖn
- Chän linh kiÖn ®óng chñng lo¹i, ®óng tham sè vµ chÊt lîng tèt.
- L¾p linh kiÖn ®óng vÞ trÝ vµ cùc tÝnh.
- Mèi hµn tiÕp xóc tèt, bãng, trßn.
Bíc 11. VÖ sinh m¹ch
- C¸c mèi hµn, bo m¹ch s¹ch sÏ.
- Kh«ng cßn bôi thiÕc
Bíc 12. C©n chØnh
C©n chØnh khèi c¶m biÕn khai b¸o møc nhiªn liÖu
C©n chØnh khèi m· hãa tÝn hiÖu khai b¸o møc nhiªn liÖu .
C©n chØnh khèi giao tiÕp chuyÓn ®æi vµ hiÖn thÞ .
Bµi 6
M¹ch ®iÒu khiÓn hæn hîp nhiªn liÖu - kh«ng khÝ
M· bµi HAR 02 07 06
Giíi thiÖu :
Bµi häc nh»m cung cÊp cho häc sinh nh÷ng kiÕn thøc vª c¸c hÖ thèng m¹ch tù ®éng ®iÒu khiÓn hæn hîp nhiªn liÖu - kh«ng khÝ øng dông trong ngµnh söa ch÷a ¤t«, gióp cho häc sinh ph©n tÝch ®óng m¹ch ®iÖn vµ l¾p ®Æt, söa ch÷a ®îc c¸c hÖ thèng m¹ch ®iÖn ®ã.
Môc tiªu thùc hiÖn:
- Tr×nh bµy ®óng s¬ ®å khèi, chu tr×nh vµ nguyªn lý ho¹t ®éng cña m¹ch ®iÒu khiÓn hæn hîp nhiªn liÖu - kh«ng khÝ
- Tr×nh bµy ®óng h×nh d¹ng, ®Æc ®iÓm, tÝn hiÖu t¹i ngâ vµo vµ ra cña m¹ch ®iÖn c¸c khèi
- KiÓm tra vµ thay thÕ ®îc c¸c khèi bÞ h háng trong m¹ch ®iÒu khiÓn hæn hîp nhiªn liÖu - kh«ng khÝ
Néi dung chÝnh:
I- S¬ ®å khèi, chu tr×nh vµ nguyªn lý ho¹t ®éng cña m¹ch ®iÒu khiÓn hæn hîp nhiªn liÖu - kh«ng khÝ
II- H×nh d¹ng, ®Æc ®iÓm, tÝn hiÖu t¹i ngâ vµo vµ ra cña m¹ch ®iÖn c¸c khèi
Khèi c¶m biÕn lu lîng «xy
Khèi c¶m biÕn nhiÖt ®é ®Çu vµo .
Khèi c¶m biÕn ¸p suÊt khÝ
Khèi c¶m biÕn nhiÖt ®é xy lanh
Khèi c¶m biÕn vµ khai b¸o vÞ trÝ cña van tiÕt lu
Khèi t¹o tÝn hiÖu ®iÒu khiÓn
Khèi ®iÒu khiÓn van tiÕt lu
III- Kiªm tra vµ thay thÕ c¸c khèi bÞ háng trong m¹ch tù ®éng ®iÒu khiÓn hæn hîp nhiªn liÖu kh«ng khÝ
1- KiÓm tra vµ thay thÕ khèi c¶m biÕn lu lîng «xy
2- KiÓm tra vµ thay thÕ khèi c¶m biÕn nhiÖt ®é ®Çu vµo .
3- KiÓm tra vµ thay thÕ khèi c¶m biÕn ¸p suÊt khÝ
4- KiÓm tra vµ thay thÕ khèi c¶m biÕn nhiÖt ®é xy lanh
5- KiÓm tra vµ thay thÕ khèi c¶m biÕn vµ khai b¸o vÞ trÝ cña van tiÕt lu
6- KiÓm tra vµ thay thÕ khèi t¹o tÝn hiÖu ®iÒu khiÓn
7- KiÓm tra vµ thay thÕ khèi ®iÒu khiÓn van tiÕt lu
Häc t¹i phßng häc lý thuyÕt theo ph¦¬ng ph¸p thuyÕt tr×nh cã th¶o luËn
I- S¬ ®å khèi, chu tr×nh vµ nguyªn lý ho¹t ®éng cña m¹ch ®iÒu khiÓn hæn hîp nhiªn liÖu - kh«ng khÝ
Nhiªn liÖu vµo
khèi c¶m biÕn nhiÖt ®é ®Çu vµo .
khèi c¶m biÕn ¸p suÊt khÝ
khèi c¶m biÕn nhiÖt ®é xy lanh
khèi c¶m biÕn lu lîng «xy
Khèi c¶m biÕn vÞ trÝ van tiÕt lu
Khèi xö lý vµ t¹o tÝn hiÖu ®iÒu khiÓn
Van tiÕt lu
Nhiªn liÖu ra
II- H×nh d¹ng, ®Æc ®iÓm ,tÝn hiÖu t¹i ngâ vµo vµ ra cña m¹ch ®iÖn c¸c khèi
Khèi c¶m biÕn lu lîng «xy
Khèi c¶m biÕn nhiÖt ®é ®Çu vµo .
Khèi c¶m biÕn ¸p suÊt khÝ
Đến khối xử lý và tạo t/h điều khiển
R1
P
Rp
Q1
M¹ch ®iÖn thêng ®îc cÊu t¹o gåm cã c¸c khèi sau:
Khèi c¶m biÕn ¸p suÊt lßng xilanh
Khèi khuyÕch ®¹i t/h c¶m biÕn
§Õn khèi xö lý
T¸c ®éng cña ¸p suÊt
Trong ®ã :
Khèi c¶m biÕn suÊt - ®iÖn: Lµ khèi cã nhiÖm vô tiÕp nhËn sù t¸c ®éng cña ¸p suÊt lßng xilanh . ®Ó t¹o ra mét tÝn hiÖu ®iÖn cã quy luËt gièng nh quy luËt thay ®æi cña ¸p suÊt mµ nã thu nhËn ®îc. Khèi c¶m biÕn lµ khèi cã ®é nh¹y cao , th«ng thêng ngêi ta dïng c¸c phÇn tö c¶m biÕn c¬ - ®iÖn.
Khèi K§ c¶m biÕn: lµ khèi cã nhiÖm vô tiÕp nhËn tÝn hiÖu tõ bé c¶m biÕn vµ khuÕch ®¹i lªn ®ñ lín ®Ó ®a ®Õn khèi xö lý.
Trong thùc tÕ, ngêi ta cã thÓ dïng nhiÒu kiÓu m¹ch khuÕch ®¹i ®Ó n©ng biªn ®é tÝn hiÖu khai b¸o ¸p suÊt lßng xilanh. Th«ng thêng ngêi ta thêng dïng c¸c m¹ch cã ®é nh¹y cao, víi c¸ch m¾c c¸c Transistor theo kiÓu phøc hîp víi nhau.
R2
§Õn khèi xö lý
R1
Q2
R3
Q3
P
Rp
R4
Trong ®ã:
Rp: ®iÖn trë thay ®æi ph©n cùc cho Qi
P : Lµ phÇn tö c¶m biÕn ¸p suÊt lßng xilanh.
R1: ®iÖn trë t¶I /Q1 vµ dÉn ®iÖn ¸p ph©n cùc cho B cña Q2
R2: ®iÖn trë t¶I Q2 vµ dÉn ¸p ph©n cùc cho B cña Q3
R3: ®iÖn trë æn ®Þnh nhiÖt cho Q2 vµ t¹o håi tiÕp ©m
R4, T¶i cña Q3
Q1, Q2,Q3: KhuÕch ®¹i c¶m biÕn khai b¸o ¸p suÊt lßng xilanh.
Chu tr×nh vµ nguyªn lý ho¹t ®éng cña m¹ch ®iÖn h sau:
Khi cã ¸p suÊt hoÆc träng lùc t¸c ®éng vµo bé c¶m biÕn P, g©y nªn ®iÖn ¸p tÝn hiÖu ë ngá ra cña nã . §iÖn ¸p nµy cã ®é lín tû lÖ víi ¸p suÊt lßng xilanh , nã ®îc ®a ®Õn Q1,Q2,Q3 khuÕch ®¹i lªn ®ñ lín vµ khai b¸o vÒ khèi xö lý. Khèi c¶m biÕn nhiÖt ®é xy lanh
Trong ®ã:
- Phần tử c¶m biÕn nhiÖt: cã nhiÖm vô tiÕp nhËn sù thay ®æi cña nhiÖt ®é ®Ó thay ®æi néi trë cña nã, do ®ã t¹o thµnh mét tÝn hiÖu ®iÖn cã quy luËt gièng nh quy luËt thay ®æi néi trë vµ chÝnh lµ quy luËt thay ®æi vÒ nhiÖt ®é mµ nã thu ®îc.TÝn hiÖu nµy ®îc ®Ìn T1 khuÕch ®¹i lªn ®ñ lín ®Ó khai b¸o nhiÖt ®é cña xilanh ®éng c¬ .
R1
T1
Rt
Rp
Ecc
§Õn bé xö lý vµ t¹o t/h ®iÒu khiÓn
H×nh 2- 2 : M¹ch ®iÖn nguyªn lý ®èng ng¾t theo sù thay ®æi cña nhiÖt ®é
Rp,Rt: t¹o thµnh bé c¶m biÕn vµ ph©n cùc cho T1
R1,t¶i củaT1,
T1, khuÕch ®¹i tÝn hiÖu c¶m biÕn khai b¸o nhiÖt ®é xilanh
Khèi c¶m biÕn vµ khai b¸o vÞ trÝ cña van tiÕt lu
Rp: ®iÖn trë thay ®æi ph©n cùc cho T1
R1: ®iÖn trë t¶I cñaT1 vµ ph©n cùc B cho T2
R2: ®iÖn trë t¶I cñaT2 vµ ph©n cùc
R3: ®iÖn trë æn ®Þnh nhiÖt cho T2 vµ t¹o håi tiÕp ©m
T1,T2 : KhuÕch ®¹i tÝn hiÖu c¶m biÕn
Nguyªn lý ho¹t ®éng cña m¹ch ®iÖn nh sau:
Khi van më, ¸nh s¸ng räi vµo tranzitor quang ®iÖn T4 t¹o nªn xung ®iÖn ¸p ®Æt vµo vµ ®îc T1 , T2 khuÕch ®¹i ®ñ lín tríc khi ®a vµo khèi xö lý ®Ó khai b¸o tr¹ng th¸I vÞ trÝ cña van tiÕt lu
R1
T2
R3
T1
T4
R4
Ecc
§Õn khèi xö lý vµ t¹o t/h ®iÒu khiÓn
Khèi t¹o tÝn hiÖu ®iÒu khiÓn
Tõ c¶m biÕn nhiÖt ®é ®Çu vµo .
Tõ c¶m biÕn ¸p suÊt khÝ
Tõ c¶m biÕn nhiÖt ®é xy lanh
Tõ c¶m biÕn lu lîng «xy
Tõ c¶m biÕn vÞ trÝ van tiÕt lu
Khèi xö lý vµ t¹o tÝn hiÖu ®iÒu khiÓn
§Õn c¬ cÊu chÊp hµnh ®iÒu khiÓn van tiÕt lu
Khèi ®iÒu khiÓn van tiÕt lu
Vcc
D1
Van tiÕt lu
T5
T/h ®iÒu khiÓn ®Õn
Tù nghiªn cøu vµ lµm bµi tËp
1. Tr×nh bµy s¬ ®å khèi, chu tr×nh vµ nguyªn lý ho¹t ®éng cña m¹ch ®iÒu khiÓn hæn hîp nhiªn liÖu - kh«ng khÝ
2. M« t¶ h×nh d¹ng, ®Æc ®iÓm, tÝn hiÖu t¹i ngâ vµo vµ ra cña m¹ch ®iÖn c¸c khèi
Khèi c¶m biÕn lu lîng «xy
Khèi c¶m biÕn nhiÖt ®é ®Çu vµo .
Khèi c¶m biÕn ¸p suÊt khÝ
Khèi c¶m biÕn nhiÖt ®é xy lanh
Khèi c¶m biÕn vµ khai b¸o vÞ trÝ cña van tiÕt lu
Khèi t¹o tÝn hiÖu ®iÒu khiÓn
Khèi ®iÒu khiÓn van tiÕt lu
Häc t¹i xëng thùc hµnh
III- Kiªm tra vµ thay thÕ c¸c khèi bÞ háng trong m¹ch tù ®éng ®iÒu khiÓn hæn hîp nhiªn liÖu kh«ng khÝ
KiÓm tra vµ thay thÕ khèi c¶m biÕn lu lîng «xy
KiÓm tra vµ thay thÕ khèi c¶m biÕn nhiÖt ®é ®Çu vµo .
KiÓm tra vµ thay thÕ khèi c¶m biÕn ¸p suÊt khÝ
KiÓm tra vµ thay thÕ khèi c¶m biÕn nhiÖt ®é xy lanh
KiÓm tra vµ thay thÕ khèi c¶m biÕn vµ khai b¸o vÞ trÝ cña van tiÕt lu
KiÓm tra vµ thay thÕ khèi t¹o tÝn hiÖu ®iÒu khiÓn
KiÓm tra vµ thay thÕ khèi ®iÒu khiÓn van tiÕt lu
Thø tù tiÕn hµnh nh sau:
Bíc 1. Ph©n tÝch s¬ ®å m¹ch.
- X¸c ®Þnh vÞ trÝ c¸c khèi trong m¹ch tù ®éng ®iÒu khiÓn hæn hîp nhiªn liÖu kh«ng khÝ
- §äc vµ ph©n tÝch ®îc s¬ ®å m¹ch ®iÖn .
Bíc 2.ChÈn ®o¸n
- X¸c ®Þnh ®óng hiÖn tîng h háng trong vïng m¹ch tù ®éng ®iÒu khiÓn hæn hîp nhiªn liÖu kh«ng khÝ.
- X¸c ®Þnh chÝnh x¸c vïng m¹ch tù ®éng ®iÒu khiÓn hæn hîp nhiªn liÖu kh«ng khÝ
Bíc 3. Dß m¹ch thùc tÕ.
Thùc hiÖn hai bíc sau ®©y:
- X¸c ®Þnh chÝnh x¸c vÞ trÝ cña m¹ch tù ®éng ®iÒu khiÓn hæn hîp nhiªn liÖu kh«ng khÝ
- X¸c ®Þnh chÝnh x¸c vÞ trÝ cña tõng linh kiÖn trong bo m¹ch t¬ng øng víi s¬ ®å.
Bíc 4.KiÓm tra nguéi
- BiÕt sö dông thµnh th¹o VOM ®Ó:
- Ph¸t hiÖn ®îc c¸c trêng hîp m¹ch in vµ ®Çu nèi ë vïng m¹ch tù ®éng ®iÒu khiÓn hæn hîp nhiªn liÖu kh«ng khÝ.c¬ bÞ ng¾n m¹ch, hë m¹ch.
- X¸c ®Þnh c¸c h háng kh¸c trong m¹ch tù ®éng ®iÒu khiÓn hæn hîp nhiªn liÖu kh«ng khÝ
nh: §IÖn trë ch¸y. §Ièt, tran si to,®øt ch©n, t¨ng trÞ sè.
Bíc 5.KiÓm tra nãng
BiÕt sö dông thµnh th¹o VOM vµ dao ®éng ký ®Ó thùc hiÖn ®óng c¸c c«ng viÖc theo tr×nh tù nh sau:
KiÓm tra khèi c¶m biÕn lu lîng «xy
KiÓm tra khèi c¶m biÕn nhiÖt ®é ®Çu vµo .
KiÓm tra khèi c¶m biÕn ¸p suÊt khÝ
KiÓm tra khèi c¶m biÕn nhiÖt ®é xy lanh
KiÓm tra khèi c¶m biÕn vµ khai b¸o vÞ trÝ cña van tiÕt lu
KiÓm tra khèi t¹o tÝn hiÖu ®iÒu khiÓn
KiÓm tra khèi ®iÒu khiÓn van tiÕt lu
Bíc 6 X¸c ®Þnh linh kiÖn h háng.
- So s¸nh sè liÖu ®o ®îc víi sè liÖu ®a ra trªn s¬ ®å chi tiÕt.
- X¸c ®Þnh chÝnh x¸c c¸c linh kiÖn h háng ph¶i thay thÕ th«ng qua kÕt qu¶ cña sù kiÓm tra nguéi vµ KiÓm tra nãng.
Bíc 7. LËp dù trï vµ lÊy vËt liÖu, linh kiÖn.
- §Çy ®ñ vÒ sè lîng (cã tÝnh ®Õn dù phßng).
- §óng chñng lo¹i vµ tham sè hoÆc t¬ng ®¬ng.
Bíc 8. Th¸o gì linh kiÖn bÞ háng
- Sö dông thµnh th¹o má hµn vµ dông cô cÇm tay ®Ó:
- Th¸o ®óng linh kiÖn bÞ h háng.
- Dïng má hµn ®Æc chñng víi nhiÖt ®é võa ph¶i.
- Kh«ng ®îc lµm h háng m¹ch in vµ c¸c linh kiÖn kh¸c.
Bíc 9. KiÓm tra vµ xö lý m¹ch in sau khi th¸o
- X¸c ®Þnh t×nh tr¹ng m¹ch in sau khi th¸o linh kiÖn háng.
- M¹ch in sau khi xö lý kh«ng bÞ ®øt m¹ch, ng¾n m¹ch vµ rß rØ.
Bíc 10. L¾p r¸p linh kiÖn
- Chän linh kiÖn ®óng chñng lo¹i, ®óng tham sè vµ chÊt lîng tèt.
- L¾p linh kiÖn ®óng vÞ trÝ vµ cùc tÝnh.
- Mèi hµn tiÕp xóc tèt, bãng, trßn.
Bíc 11. VÖ sinh m¹ch
- C¸c mèi hµn, bo m¹ch s¹ch sÏ.
- Kh«ng cßn bôi thiÕc
Bíc 12. C©n chØnh
C©n chØnh khèi c¶m biÕn lu lîng «xy
C©n chØnh khèi c¶m biÕn nhiÖt ®é ®Çu vµo .
C©n chØnh khèi c¶m biÕn ¸p suÊt khÝ
C©n chØnh khèi c¶m biÕn nhiÖt ®é xy lanh
C©n chØnh khèi c¶m biÕn vµ khai b¸o vÞ trÝ cña van tiÕt lu
C©n chØnh khèi t¹o tÝn hiÖu ®iÒu khiÓn
C©n chØnh khèi ®iÒu khiÓn van tiÕt lu
Bµi 7
m¹ch tù ®éng ®Õm tèc ®é M· bµi :HAR 02 07 07
Giíi thiÖu :
Bµi häc nh»m cung cÊp cho häc sinh nh÷ng kiÕn thøc vª c¸c hÖ thèng m¹ch tù ®éng ®Õm tèc ®é øng dông trong ngµnh söa ch÷a ¤t«, gióp cho häc sinh ph©n tÝch ®óng m¹ch ®iÖn vµ l¾p ®Æt, söa ch÷a ®îc c¸c hÖ thèng m¹ch ®iÖn ®ã.
Môc tiªu thùc hiÖn:
- Tr×nh bµy ®óng s¬ ®å khèi, chu tr×nh vµ nguyªn lý ho¹t ®éng cña m¹ch ®Õm tèc ®é ®éng c¬
- Tr×nh bµy ®óng h×nh d¹ng, ®Æc ®iÓm, tÝn hiÖu t¹i ngâ vµo vµ ra cña m¹ch ®iÖn c¸c khèi
- KiÓm tra vµ thay thÕ ®îc c¸c khèi bÞ h háng trong m¹ch ®Õm tèc ®é cña ®éng c¬
Néi dung chÝnh:
I . S¬ ®å khèi, chu tr×nh vµ nguyªn lý ho¹t ®éng cña m¹ch ®Õm tèc ®é ®éng c¬
II . Tr×nh bµy h×nh d¹ng, ®Æc ®iÓm, tÝn hiÖu t¹i ngâ vµo vµ ra cña m¹ch ®iÖn c¸c khèi
1- H×nh d¹ng, ®Æc ®iÓm, tÝn hiÖu t¹i ngâ vµo vµ ra cña m¹ch ®iÖn khèi c¶m biÕn t¬ng t¸c ®Çu vµo .
2- H×nh d¹ng, ®Æc ®iÓm, tÝn hiÖu t¹i ngâ vµo vµ ra cña m¹ch ®iÖn khèi ®Õm xung.
3- H×nh d¹ng, ®Æc ®iÓm, tÝn hiÖu t¹i ngâ vµo vµ ra cña m¹ch ®iÖn khèi gi¶i m· .
4- H×nh d¹ng, ®Æc ®iÓm, tÝn hiÖu t¹i ngâ vµo vµ ra cña m¹ch ®iÖn khèi giao tiÕp chuyÓn ®æi.
5- H×nh d¹ng, ®Æc ®iÓm, tÝn hiÖu t¹i ngâ vµo vµ ra cña m¹ch ®iÖn khèi hiÖn thÞ.
III- KiÓm tra vµ thay thÕ c¸c khèi trong m¹ch ®iÖn ®Õm ®Õm tèc ®é ®éng c¬.
1- KiÓm tra vµ thay thÕ khèi c¶m biÕn t¬ng t¸c ®Çu vµo .
2- KiÓm tra vµ thay thÕ khèi ®Õm xung.
3- KiÓm tra vµ thay thÕ khèi gi¶i m· .
4- KiÓm tra vµ thay thÕ khèi giao tiÕp chuyªn ®æi.
5- KiÓm tra vµ thay thÕ khèi hiÖn thÞ.
Häc t¹i phßng häc lý thuyÕt theo ph¦¬ng ph¸p thuyÕt tr×nh cã th¶o luËn
I- S¬ ®å khèi, chu tr×nh vµ nguyªn lý ho¹t ®éng cña m¹ch ®Õm tèc ®é ®éng c¬
Khèi khuÕch ®¹i tÝn hiÖu c¶m biÕn
Khèi dao ®éng t¹o xung
Khèi c¶m biÕn tia hång ngo¹i
Khèi ph¸t tia hång ngo¹i
Khèi chØ thÞ tèc ®é ®éng c¬
Khèi nguån cÊp
chøc n¨ng vµ nhiÖm vô c¸c khèi
Khèi ph¸t tia h«ng ngo¹i: cã nhiÖm vô ph¸t ra chïm tia cã gi¶i sãng cña tia h«ng ngo¹i.
Khèi c¶m biÕn thu tia hång ngo¹i:co nhiÖm vô c¶m biÕn tia hång ngaäi ®a dÕn sau mét vong quay cña motor.
Khèi khuÕch ®¹i tÝn hiÖu cã nhiÖm vô khuÕch ®¹i tÝn hiÖu t¹o thµnh tõ kh«i c¶m biÕn ®a ®Õn.
Khèi dao ®éng t¹o xung vu«ng lµ mét m¹ch dao ®«ng ®a hµi ngo¹i kÝch cã nhiÖm vô t¹o ra tÝn hiÖu díi dang xung vu«ng.
.khèi chi thÞ tèc ®é ®éng c¬:thùo chÊt lµ mét ®ång hå chØ thÞ cã nhiÖm vu khai b¸o cho ta biÕt tèc ®é cua ®éng c¬ lµ bao nhiªu.
khèi nguån cã nhiÖm vô cÊp nguån cho c¸c khèi ho¹t ®«ng mét c¸ch æn ®Þnh vi m¹ch co ®é nh¹y cao nªn ®ßi hái cã tèc ®é æn ®inh cao.
M¹ch ®iÖn øng dung trong thùc tÕ
R8
C5
C6
R3
D1
3
1
2
Q
C2
R2
VR
R1
R9
C4
R5
C7
C1
R4
R6
-
+
IC17741
3
2
6
7
4
R7
C
2
4
6
7
1
5
8
0,5-2,5mA
VCC
T¸c dông linh kiÖn
- R1 ,D1:T¹o thµnh khèi ph¸t xung ®ång bé trong ®ã R1 lµ ®iÖn tr¬ h¹n dßng D1 ,D1 lµ LED ph¸t chïm tia cã gi¶i sãng cña tia h«ng ngo¹i.
- R2 ,D2 Q: h×nh thµnh khèi c¶m biÕn thu tia h«ng ngo¹i,trong ®ã R2 lµ d diÖn trë t¶i cña Q,D2.D2 lµ phÇn tö c¶m biÒntia hång ngo¹i.
- C1 ;lµ tô liªn l¹c.
- R3,R6 h×nh thµnh m¹ch cÇu ph©n ¸p.
- C2: tô tho¸t xoay chiÒu.
- R4,R5: ®iÖn trë h¹n dßng.
- R7,C:t¹o thanh m¹ch håi tiÕp tõ ch©n 6 vÒ ch©n 2 cña IC17741
- IC17741:cã nhiÖm vô khuÕch ®¹u ®¶o pha tÝn hiÖu.
- IC555:,R8,C4,C5,VR,R9: t¹o thµnh m¹ch dao ®éng ®a hµi tù kÝch..
- IC7812:lµ IC æn ¸p nguån 12V, cung cÊp cho m¹ch.
Nguyªn lÝ ho¹t ®éng
Khi m¹ch ®iÖn vµ motor ®îc cÊp nguån, t¹i thêi ®iÓm nay motor quay,led D1 x ®îc cÊp nguån th«ng qua R1 vµ ph¸t ra chum tia cã gi¶i sãng cña tia hång ngo¹i.Tia nµy ®îc chiÒu tíi D2 th«ng qua khe hë trªn b¸nh ®µ, cø mét vong quay cua motor th× D1 l¹i chiÕu tíi D2 mét lÇn th«ng qua khe hë trªn b¸nh ®µ ,cø nh vËy motor quay cang nhanh thi sè lÊn chiÕu vµo D2 cang nhiÒu.
T¹i thêi ®iÓm D2 thu mét tia h«ng ngo¹i th× D2 th«ng m¹nh dÉn ®Õn ¸p t¹i ch©n C cña transistor Q gi¶m, sau khi b¸nh ®µ cña motor quay qua khái vi trÝ khe hë th× D2 kh«ng ®îc tia h«ng ngo¹i,th× D2 ngng dÉn ¸p t¹i ch©n C cña transistor Q tang lªn trë lai thêi ®iÓm ban ®Çu khi ta cÊp nguon cho m¹ch.cø cho c¸c vong quay kh¸c, v× vËy tÝn hiÖu ra t¹i ch©n C transistor Q co dang tÝn hiÖu hinh vu«ng.
TÝn hiÖu nµy ®îc ®a ®Õn ch©n 3 cña IC 17741 th«ng qua tô liªn l¹c C1 ë d©y tin hiÖu ®îc khuÕch ®¹i ®¶o pha lªn ®ñ lín råi ®a tíi kÝch cho m¹ch dao ®éng ®a hµi ngo¹i kÝch tÝn hiÖu ra t¹i ch©n 6 cña IC17741 cã d¹ng
Tin hiÖu nay ®¬c ®ua ®Õn chan 2 cña IC555 (IC dao ®éng ®a hµingo¹i kÝch) tai ®ay tÝn hiÖu lÊy ra t¹i ch©n 3 cña m¹ch dao ®éng tÝn hiÖu xung vu«ng,tÝn hiÖu nµy ®îc ®ua tíi ®ång hå ®Ó chØ thÞ ®é quay cña ®éng c¬
II- H×nh d¹ng , ®Æc ®iÓm ,tÝn hiÖu t¹i ngâ vµo vµ ra cña c¸c khèi
1- H×nh d¹ng , ®Æc ®iÓm ,tÝn hiÖu t¹i ngâ vµo vµ ra cña khèi c¶m biÕn t¬ng t¸c ®Çu vµo.
- M¹ch ®iÖn thêng kÕt cÊu víi c¸c khèi sau :
Khèi c¶m biÕn quang ®iÖn
Khèi khuyÕch ®¹i tÝn hiÖu c¶m biÕn
§Õn khèi xö lý
Trong ®ã :
khèi c¶m biÕn quang ®iÖn: §Ó khai b¸o tèc ®é cña ®éng c¬ ®Õn cho khèi xö lý trong kü thuËt ngêi ta g¾n vËt lµm dÊu ®Ó ®Õm tèc ®é quay cña ®éng c¬ .khèi c¶m biÕn sÏ tiÕp nhËn sù thay ®æi ¸nh s¸ng cña vÖt dÊu ®Ó t¹o ra mét chuæi xung ®iÖn cã tÇn sè thay ®æi theo tèc ®é quay cña ®éng c¬. Khèi c¶m biÕn lµ khèi cã ®é nh¹y cao nªn th«ng thêng ngêi ta dïng c¸c phÇn tö nh :Transistor, Dièt quang, vµ c¸c tÕ bµo quang ®iÖn.
Khèi khuÕch ®¹i tÝn hiÖu c¶m biÕn c¶m biÕn:lµ khèi cã nhiÖm vô tiÕp nhËn tÝn hiÖu tõ bé c¶m biÕn vµ khuÕch ®¹i nã lªn ®ñ lín ®Ó da ®Õn trung t©m xö lý.
Trong thùc tÕ, ngêi ta cã thÓ t¹o ra rÊt nhiÒu kiÓu m¹ch kh¸c nhau , nhng thêng dïng m¹ch khuÕch ®¹i m¾c phøc hîp .
M¹ch ®iÖn nguyªn lý:
R2
HI
§Õn trung t©m xö lý
2
R1
T2
R3
T3
T1
T
Rp
R4
- Chøc n¨ng ,t¸c dông cña c¸c linh kiÖn .
Rp: ®iÖn trë thay ®æi ph©n cùc cho T1
R1: ®iÖn trë t¶I T1 vµ dÉn thiªn ¸p ph©n cho cùc B cña T2
R2: ®iÖn trë t¶I T2 vµ dÉn thiªn ¸p ph©n cho cùc B cñaT3
R3: ®iÖn trë æn ®Þnh nhiÖt cho T2 vµ t¹o håi tiÕp ©m
R4 T¶I cña tÇng T 3 .
T1,T2,T3,: KhuÕch ®¹i tÝn hiÖu c¶m biÕn
- Chu tr×nh vµ nguyªn lý ho¹t ®éng cña m¹ch ®iÖn
Khi xung ®iÖn ¸p ®ùoc t¹o nªn bëi vÕt s¸ng t¸c ®éng vµo c¶m biÕn. Xung ¸nh s¸ng ®ã chiÕu vµo phÇn tö c¶m biÕn quang ®iÖn t¹o nªn chuæi xung ®iÖn cã tÇn sè b»ng tèc ®é quay cña phÇn tö lµm d¸u vµ tû lÖ thuËn víi tãc ®é cña ®éng c¬ .Chuæi xung ®iÖn nµy ®a ®Õn T1 , T2 ,T3 , T4 khuÕch ®¹i lªn ®ñ lín ®Ó ph¶n ¸nh tèc ®é cña ®éng c¬ cho khèi xö lý biÕt
2- H×nh d¹ng , ®Æc ®iÓm ,tÝn hiÖu t¹i ngâ vµo vµ ra cña khèi ®Õm xung.
- m¹ch ®Õm
cã nhiÒu lo¹i m¹ch ®Õm nh m¹ch ®Õm thang mêi s¸u , m¹ch ®Õm thang mêi v.v trong thùc tÕ víi c¸c chØ thÞ sè ngêi ta thêng dïng m¹ch ®Õm thang mêi ®Ó tiÖn quang s¸t vµ dÔ ®äc. M¹ch ®Õm thang 10 gåm 4 trig¬ nèi tiÕp nhau nh h×nh 2- 6a
Do m¾c 4 trig¬ nèi tiÕp , nÕu thùc hiÖnn b×nh thêng cã thÓ tíi 16 sè ®Ó chØ ®¹t tíi 10 sè v¬i 4 trig¬ cÇn ph¶i thªm kh©u ph¶n håi , khi ®Õm ®Õn 9 xung tÊt c¶ c¸c trig¬ ®iÒu tr¶ vÒ tr¹ng th¸i 1 vµ xung th 10 , c¸c trig¬ trë vÒ 0
H×nh 2- 6. S¬ ®å logic cña bé ®Õm thËp ph©n vµ biÓu ®å c¸c ®Çu ra
t
t
t
t
t
b)
Y11
Y21
X
Y31
Y41
R
Y20
S
Y21
Y30
Y41
1
Y31
a)
2
Y40
3
R
4
S
R
S
R
S
Y10
Y11
3- H×nh d¹ng , ®Æc ®iÓm ,tÝn hiÖu t¹i ngâ vµo vµ ra cña khèi gi¶i m·.
M· ho¸ :
M· ho¸ lµ nh÷ng kÝ hiÖu vÒ mét tËp hîp sè , tõ tæ hîp cña c¸c kÝ hiÖu ta cã thÓ ®äc ®îc bÊt k× sè nµo
Cã c¸c lo¹i m· ho¸ sau
M· c¬ sè 10 , ®ã lµ hÖ ®Õm thËp ph©n cã 10 kÝ tù tõ 0 ,1,2 ,3 ..,9
M· c¬ sè 2 lµ m· ho¸ c¸c tr¹ng th¸i ®îc kÝ hiÖu 0 va 1 ( m· nhÞ ph©n)
§Ó thùc hiÖn m· ho¸ ngêi ta thêng dïng c¸c bé trig¬ hinh 2- 5 lµ s¬ ®å cña 1 trig¬ gåm hai ®Çu vµo S vµ R vµ mét ®Çu vµo chung T , 2 ®Çu ra Q vµ víi tÝn hiÖu yo vµ y1
5- H×nh d¹ng , ®Æc ®iÓm ,tÝn hiÖu t¹i ngâ vµo vµ ra cña khèi chuyÓn ®æi - hiÖn thÞ.
- C¬ cÊu hiÖn thi sè b»ng lÐt 7 ®o¹n
Nguyªn lÝ chØ thÞ sè
H×nh 2- 4 lµ s¬ ®å khèi cña bé chØ thÞ sè . §¹i lîng ®o x(t) qua bé biÕn ®ái thµnh xung (B§X) , sè xung N tØ lÖ víi ®é lín x(t) ®îc ®a vµo bé m· ho¸ (MH) , bé gi¶i m·(GM) vµ ®Ìn hiÖn sè . C¸c kh©u m· ho¸ , gi¶i m· vµ ®Ìn hiÖn sè t¹o thµnh bé chØ thÞ sè .
- Bé hiÖn sè (chØ thÞ sè )
+ HiÖn sè b»ng diot ph¸t quang :
khi co sù t¸i hîp c¸c phÇn tö mang ®iÖn xuÊt hiÖn t¹i líp tiÕp xóc p.n ®Þnh thiªn thuËn nh c¸c ®iÖn tö tõ n sang t¸i hîp vãi lç trèng ë p chóng sÏ ph¸t ra n¨ng lîng díi d¹ng nhiÖt ¸nh s¸ng, NÕu vËt liÖu b¸n dÉn trong suèt th× ¸nh s¸ng ®îc ph¸t ra vµ líp tiÕp xóc lµ nguån s¸ng ( ®i«t ph¸t quang LED) Hinh 2- 7 a lµ mÆt cÇu cña LED b¶y thanh c¸c ®Ìn LED nµy cã anot chung hinh 2 - 7c ( hoÆc tÊt c¶ c¸c catèt chung). §é sôt ¸p trªn LED ®Þng thiªn thuËn 1,2V vµ dßng ®iÖn thuËn kho¶ng 20mA
g
c
b
H×nh 2-7. Bé hiÖn sè b¶y thanh
c
Mµng vµng nèi cat«t
Lo¹i n ªpitaxi
b
d
d
c)
+ v
T¸i hîp c¸c phÇn tö mang ®iÖn
b)
a
ChÊm thËp ph©n
g
a
f
f
e
KhuyÕch t¸n lo¹i p
e
a)
¸nh s¸ng ph¸t x¹
Mµng kim lo¹i nèi anot
+ ®Ìn hiÖn sè tinh thÓ láng (LCD)
tinh thÓ láng lµ mét trong c¸c hîp chÊt h÷u c¬ cã tÝnh chÊt quang häc . Chung ®îc ®Æc thµnh líp gi÷a c¸c tÊm kÝnh víi c¸c ®iÖn cùc trong suèt kÕt tña ë mÆt trong , dßng toµn phÇn dïng ®Ó kÝch hoÆt tinh thÓ láng kho¶ng 300 nguån cung cÊp lµ nguån xoay chiÒu ( h×nh sin hoÆc vu«ng)
Thuû tinh
tinh thÓ láng
MÆt g¬ng trong « ph¶n x¹
kho¶ng trèng
H×nh 2-8 : a) CÊu t¹o b) Bé hiÖn sè m¸y tÝnh
b)
a)
MÆt ph¼ng
- Bé gi¶i m· : lµ thiÕt bÞ dïng ®Ó biÕn ®æi tõ m· c¬ sè 2 hoÆc m· 2-10 thµnh m· c¬ sè 10 nghÜa lµ thÓ hiÖn ra díi d¹ng sè thËp ph©n, ngµy nay c¸c bé gi¶i m· ®îc chÕ t¹o díi d¹ng vi m¹ch
23
22
21
H×nh 2-41 . Bé gi¶i m· 7 thanh
20
Ucc =+5V
d
1
e
R1
a
f
g
R7
g
Bé gi¶I m· 7 thanh
R2
b
a
b
c
Vi m¹ch SN74247 cã cac ®Çu ra hë cùc gãp dïng ®iÒu khiÓn LED cã chïn Anèt +5V c¸c ®iÖn trë R1; R7 ®Ó h¹n chÕ dßng ®èt anèt (5-20mA)
B¶ng 2-2 minh ho¹ sù lµm viÖc cña bé gi¶i m· b¶y thanh
Ch÷ sè
§Çu vµo m· nhÞ ph©n
§Çu ra led 7 thanh
Z
23
22
21
20
A
b
c
d
e
f
g
0
0
0
1
0
1
1
1
1
1
1
0
1
0
0
1
1
0
1
1
0
0
0
0
2
0
0
0
0
1
1
0
1
1
0
1
3
0
0
0
1
1
1
1
1
0
0
1
4
0
1
1
0
0
1
1
0
0
1
1
5
0
1
1
1
1
0
1
1
0
1
1
6
1
0
0
0
1
0
1
1
1
1
1
7
1
0
0
1
1
1
1
0
0
0
0
8+ph
1
1
1
0
1
1
1
1
1
1
1
9
1
1
1
1
1
1
1
1
0
1
1
10
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
- C¬ cÊu ®o kiÓu c¬ ®iÖn
Khi cho dßng ®iÖn vµo mét c¬ cÊu chØ thÞ c¬ ®iÖn ,do t¸c ®éng cña tõ trêng lªn phÇn ®éng cña c¬ cÊu ®o sÏ t¹o ra mét momen quay M.§é lín cña momen nµy tû lÖ víi ®é lín cña dßng ®iÖn ®a vµo c¬ cÊu:
Mq =
We - n¨ng lîng ®iÖn tõ trêng ; - gãc quay phÇn ®éng.
NÕu ®Æt vµo trôc cña phÇn ®éng mét lß xo c¶n ;khi phÇn quay lß xo bÞ xo¾n l¹i sinh ra m«men c¶n (M).M«men nµy tû lÖ thuËn víi gãc lÖch µ vµ ®îc biÓu diÔn díi biÓu thøc:
M= D
D-hÖ sè phô thuéc vµo kÝch thíc vµ vËt liÖu chÕ t¹o lß xo.
Khi m«men c¶n bµng m«men quay ,phÇn ®éng cña c¬ cÊu dõng l¹i ë vÞ trÝ c©n b»ng :
Mq = Mc. ta cã :
®
§©y lµ ph¬ng tr×nh ®Æc tÝnh thang ®o tõ ®ã ta biÕt ®îc ®Æc tÝnh cña thang vµ tÝnh chÊt cña c¬ cÊu chØ thÞ .
VÞ trÝ c©n b»ng cã thÓ x¸c ®Þnh b»ng ®å thÞ nh h×nh 2 - 10 .øng víi c¸c dßng ®iÖn kh¸c nhau ta cã gãc lÖch kh¸c nhau (víi dßng I1 ta cã µ c1, víi dßng I ta cã ).
Mq2
M
Mc
c2
c1
Mq1
M
H×nh 2-10
- Trôc vµ trô
Lµ bé phËn ®¶m b¶o cho phÇn ®éng quay trªn trôc nh khung quay,kim chØ ,lß xo c¶n v.v.Trôc lµm b»ng thÐp trßn cã ®êng kÝnh tõ 0,8 ¸ 1,5mm ®Çu trôc h×nh chãp víi gãc ®Ønh y = 45 ¸ 60 ®é vµ ®Ønh b¸n cÇu cã b¸n kÝnh 0,05 ¸ 0,3 mm(h×nh 2- 11).Trôc ®îc chÕ t¹o b»ng lo¹i thÐp cøng pha iridi hoÆc osimi.Trô ®ë lµm b»ng ®¸ cøng (agat hay cacbua rundum).
- Lß xo ph¶n kh¸ng.
Lµ chi tiÕt thùc hiÖn hai nhiÖm vô :T¹o ra m«menc¶n vµ dÈn dßng ®iÖn vµo khung d©y .Lß xo ®îc chÕ t¹o thµnh h×nh xo¾n èc (hinh 2-12)tõ ®ång berili hoÆc ®ång phètpho ®Ó cã ®é ®µn håi tèt vµ dÓ hµn.
- D©y c¨ng vµ d©y treo
Khi cÇn gi¶m m«men c¶n ®Ó t¨ng ®é nh¹y cña c¬ cÊu chØ thÞ ngêi ta thay lß xo b»ng d©y c¨ng hoÆc d©y treo (h×nh 2-13).d©y c¨ng vµ d©y treo lµ c¸c ®o¹n d©y ph¼ng, cã thiÕt diÖn h×nh ch÷ nhËt ®îc lµm b»ng ®ång berili hoÆc ®ång photpho. M«nmen ph¶n kh¸ng cña d©y c¨ng vµ d©y treo nhá vµ tr¸nh ®îc ma s¸t
- kim chØ
Kim chØ lµ chi tiÕt ®îc chÕ t¹o b»ng nh«m hoÆc hîp kim nh«m, víi dông cô cã cÊp chÝnh x¸c cao, kim ®îc lµm b»ng thuû tinh. H×nh d¸ng cña kim phô thuét vµo cÊp chÝnh x¸c cña dông cô ®o vµ vÞ trÝ ®Æt dông cô ®Ó quan s¸t . H×nh 2-14 lµ mét sè lo¹i kim chØ thêng dïng.
- Thang ®o
Thang ®o lµ dông cô ®Ó kh¾c ®é c¸c gi¸ trÞ cña ®¹i lîng. Cã nhiÒu lo¹i thang ®o kh¸c nhau tuú thuéc vµo cÊp chÝnh x¸c vµ b¶n chÊ cña c¬ cÊu chØ thÞ. Thang ®o thêng ®îc chÕ t¹o tõ nh«m l¸, trªn mÆt kh¾c v¹ch chia ®é. §Ó tr¸nh sai sè khi ®äc ®«I khi ngêi ta ®Æt g¬ng ph¼ng chiÕu phÝa díi thang ®o.
H×nh 2-15 lµ mét thang ®o thêng dïng.
- Bé phËn c¶n dÞu: lµ bé phËn ®Ó gi¶m qu¸ tr×nh dao ®éng cña phÇn dao ®éng vµ x¸c ®Þnh vÞ trÝ c©n b»ng ®îc nhanh chãng. C¶n dÞu ®îc ph©n thµnh 2 lo¹i : C¶n dÞu kh«ng khÝ vµ c¶n dÞu c¶m øng tõ.
+ C¶n dÞu kh«ng khÝ cã cÊu t¹o nh hinh 2-16a gåm mét hép kÝn trong ®ã cã l¸ nh«m chuyÓn ®éng g¾n liÒn víi trôc quay. Khi phÇn ®éng cña c¬ cÊu chØ thÞ chuyÓn ®éng, l¸ nh«m chuyÓn ®éng theo t¹o nªn lùc c¶n lµm gi¶m qu¸ tr×nh dao ®éng .
+ C¶n dÞu c¶m øng tõ gåm mét l¸ nh«m máng cã d¹ng h×nh qu¹t di chuyÓn trong khe hë cña nam ch©m vÜnh cöu (h×nh 2-16b). Khi l¸ nh«m chuyÓn ®éng, tõ trêng xuyªn qua l¸ nh«m t¹o nªn dßng c¶m øng trong l¸ nh«m chãng l¹i sù di chuyÓn ®ã.
Tù nghiªn cøu vµ lµm bµi tËp
1. Tr×nh bµy ®óng s¬ ®å khèi, chu tr×nh vµ nguyªn lý ho¹t ®éng cña m¹ch ®Õm tèc ®é ®éng c¬
2. Tr×nh bµy ®óng h×nh d¹ng, ®Æc ®iÓm, tÝn hiÖu t¹i ngâ vµo vµ ra cña m¹ch ®iÖn c¸c khèi
H×nh d¹ng, ®Æc ®iÓm, tÝn hiÖu t¹i ngâ vµo vµ ra cña m¹ch ®iÖn khèi c¶m biÕn t¬ng t¸c ®Çu vµo .
H×nh d¹ng, ®Æc ®iÓm, tÝn hiÖu t¹i ngâ vµo vµ ra cña m¹ch ®iÖn khèi ®Õm xung.
H×nh d¹ng, ®Æc ®iÓm, tÝn hiÖu t¹i ngâ vµo vµ ra cña m¹ch ®iÖn khèi gi¶i m· .
H×nh d¹ng, ®Æc ®iÓm, tÝn hiÖu t¹i ngâ vµo vµ ra cña m¹ch ®iÖn khèi giao tiÕp chuyÓn ®æi.
H×nh d¹ng, ®Æc ®iÓm, tÝn hiÖu t¹i ngâ vµo vµ ra cña m¹ch ®iÖn khèi hiÖn thÞ.
Häc t¹i xëng thùc hµnh
III- KiÓm tra vµ thay thÕ c¸c khèi trong m¹ch ®iÖn ®Õm tèc ®é ®éng c¬.
KiÓm tra vµ thay thÕ khèi c¶m biÕn t¬ng t¸c ®Çu vµo .
KiÓm tra vµ thay thÕ khèi ®Õm xung.
KiÓm tra vµ thay thÕ khèi gi¶i m· .
KiÓm tra vµ thay thÕ khèi giao tiÕp chuyªn ®æi.
KiÓm tra vµ thay thÕ khèi hiÖn thÞ.
Thø tù tiÕn hµnh nh sau:
Bíc 1. Ph©n tÝch s¬ ®å m¹ch.
- X¸c ®Þnh vÞ trÝ c¸c khèi trong m¹ch ®iÖn ®Õm tèc ®é ®éng c¬.
- §äc vµ ph©n tÝch ®îc s¬ ®å m¹ch ®iÖn .
Bíc 2.ChÈn ®o¸n
- X¸c ®Þnh ®óng hiÖn tîng h háng trong vïng m¹ch ®iÖn ®Õm tèc ®é ®éng c¬.
- X¸c ®Þnh chÝnh x¸c vïng m¹ch ®iÖn ®Õm tèc ®é ®éng c¬.
Bíc 3. Dß m¹ch thùc tÕ.
Thùc hiÖn hai bíc sau ®©y:
- X¸c ®Þnh chÝnh x¸c vÞ trÝ cña m¹ch ®iÖn ®Õm tèc ®é ®éng c¬.
- X¸c ®Þnh chÝnh x¸c vÞ trÝ cña tõng linh kiÖn trong bo m¹ch t¬ng øng víi s¬ ®å.
Bíc 4.KiÓm tra nguéi
- BiÕt sö dông thµnh th¹o VOM ®Ó:
- Ph¸t hiÖn ®îc c¸c trêng hîp m¹ch in vµ ®Çu nèi ë vïng m¹ch ®iÖn ®Õm tèc ®é ®éng c¬ bÞ ng¾n m¹ch, hë m¹ch.
- X¸c ®Þnh c¸c h háng kh¸c trong m¹ch ®iÖn ®Õm tèc ®é ®éng c¬.
nh: §IÖn trë ch¸y. §Ièt, tran si to,®øt ch©n, t¨ng trÞ sè.
Bíc 5.KiÓm tra nãng
BiÕt sö dông thµnh th¹o VOM vµ dao ®éng ký ®Ó thùc hiÖn ®óng c¸c c«ng viÖc theo tr×nh tù nh sau:
KiÓm tra vµ thay thÕ khèi c¶m biÕn t¬ng t¸c ®Çu vµo .
KiÓm tra vµ thay thÕ khèi ®Õm xung.
KiÓm tra vµ thay thÕ khèi gi¶i m· .
KiÓm tra vµ thay thÕ khèi giao tiÕp chuyªn ®æi.
KiÓm tra vµ thay thÕ khèi hiÖn thÞ.
Bíc 6 X¸c ®Þnh linh kiÖn h háng.
- So s¸nh sè liÖu ®o ®îc víi sè liÖu ®a ra trªn s¬ ®å chi tiÕt.
- X¸c ®Þnh chÝnh x¸c c¸c linh kiÖn h háng ph¶i thay thÕ th«ng qua kÕt qu¶ cña sù kiÓm tra nguéi vµ KiÓm tra nãng.
Bíc 7. LËp dù trï vµ lÊy vËt liÖu, linh kiÖn.
- §Çy ®ñ vÒ sè lîng (cã tÝnh ®Õn dù phßng).
- §óng chñng lo¹i vµ tham sè hoÆc t¬ng ®¬ng.
Bíc 8. Th¸o gì linh kiÖn bÞ háng
- Sö dông thµnh th¹o má hµn vµ dông cô cÇm tay ®Ó:
- Th¸o ®óng linh kiÖn bÞ h háng.
- Dïng má hµn ®Æc chñng víi nhiÖt ®é võa ph¶i.
- Kh«ng ®îc lµm h háng m¹ch in vµ c¸c linh kiÖn kh¸c.
Bíc 9. KiÓm tra vµ xö lý m¹ch in sau khi th¸o
- X¸c ®Þnh t×nh tr¹ng m¹ch in sau khi th¸o linh kiÖn háng.
- M¹ch in sau khi xö lý kh«ng bÞ ®øt m¹ch, ng¾n m¹ch vµ rß rØ.
Bíc 10. L¾p r¸p linh kiÖn
- Chän linh kiÖn ®óng chñng lo¹i, ®óng tham sè vµ chÊt lîng tèt.
- L¾p linh kiÖn ®óng vÞ trÝ vµ cùc tÝnh.
- Mèi hµn tiÕp xóc tèt, bãng, trßn.
Bíc 11. VÖ sinh m¹ch
- C¸c mèi hµn, bo m¹ch s¹ch sÏ.
- Kh«ng cßn bôi thiÕc
Bíc 12. C©n chØnh
C©n chØnh khèi c¶m biÕn t¬ng t¸c ®Çu vµo .
C©n chØnh khèi ®Õm xung.
C©n chØnh khèi gi¶i m· .
C©n chØnh khèi giao tiÕp chuyªn ®æi.
C©n chØnh khèi hiÖn thÞ.
Pan thêng gÆp vµ c¸ch kh¾c phôc
Pan 1: Khi ( A) ë vÞ trÝ (1 )thi cã nguån cÊp cho ch©n ( C) transistor ( Q)th«ng qua ®iÖn trë ( R1) m¹ch ho¹t ®éng b×nh thêng.
Khi A n»m ë vÞ trÝ ( 2) ta xem nh ®iÖn trë R2 bÞ ®øt (®iÖn ¸p cÊp cho ch©n C cña transistor kh«ng cã vµ ¸p ph©n cùc kh«ng ®o ®îc v× tÝn hiÖu ®a ®Õn ë mÊt thÊp nªn sau khi ®ua qua ( IC17741) khuÕch ®¹i ®¶o pha lªn. Nªn ta thÊy hiÖn tîng sau khi chuyÓn c«ng t¾c( A) qua vi trÝ (2) th× kim ®«ng chØ thÞ t¨ng lªn ®ét ngét.
Pan 2: Khi ( b) ë vÞ trÝ (1) th× ®iÖn trë R3 cã ¸p ph©n cùc cho ( IC) thuËt to¸n 7741, lóc nµy ( IC17741) ho¹t ®«ng b×nh thêng.
NÕ( B) tõ(1) sang vÞ trÝ ( 2) ta xem nh ®iÖn trë R3 bÞ ®øt, dÉn ®Õn kh«ng cã ¸p ph©n cc cho( IC17741) lµm cho IC17741 kh«ng ho¹t ®éng do vËy khi ta ®o th× kim ®«ng hå chØ thÞ kh«ng lªn, m¹ch kh«ng ®o ®îc tèc ®é cña ®éng c¬.
Pan 3 : Lóc nay khoa (C ) ë v Þ trÝ (1) sang vÞ tri(2) luc nµy ngu«n nu«i IC17741 ho¹t ®«ng binh thêng.
NÕu chuyÓn c«ng t¾c ( C) tõ vÞ trÝ (1) sang vÞ trÝ (2) th× lóc nµy nguån nu«i cÊp cho IC17741 bi ®øt, dÉn ®Õn IC17741 kh«ng ho¹t ®éng tÝn hÖu c¶m biÕn ®ua tíi IC17741 sÏ bi d¸n ®o¹n t¹i ®©y, nªn kh«ng cã tÝn hiÖu ®a ®Õn cho mach dao ®«ng ®a hµi ngo¹i kÝch nªn m¹ch nay kh«ng lµm viÖc, kim ® ång hå chØ thÞ kh«ng lªn, m¹ch kh«ng ®o ®îc.
Pan 4: Luc nµy khoa ( D) ë vÞ trÝ (1) nguån nu«i cña IC555 ®îc cÊp th«ng qua ®iÖn trë h¹n dßng R8 ,IC555 ho¹t ®éng b×nh thêng.
NÕu chuyÓn c«ng t¾c tõ vÞ tri(1) sang vÞ tri(2) lóc nµy ta xem ®iÖn trë R8 bi døt, Êt nguån cÊp cho IC555 ho¹t ®éng.NÕu mach dao ®éng ®a hµi ngo¹i kÝch kh«ng ho¹t ®éng, tÝn sau khi khuÕch ®¹i ®îc ®a ®Õn cÊp cho m¹ch,v× vËy kh«ng lµm viÖc nªn tÝn hiÖu c¶m biÕn ®a ®Õn ®ång bé chØ thÞ kh«ng cã vi vËy m¹ch kh«ng ®o ®îc.
Pan 5 : Lóc kho¸ ( E) ë vÞ trÝ (1),( D1) ®îc nèi mass,kÝn m ¹ch,lóc cÊp ngu«n D1 phat ra mét chïm tia co gi¶i sãng cña tia hång ngo¹i ® Ó chiÕu ®Õn cho D2..NÕu chuyÓn c«ng t¾c tõ v Þ tr Ý (1) sang v Þ tr Ý (2)lóc nµy D1 hë mass D1 sÏ kh«ng ph¸t ra dßng tia cã gi¶i sãng tia hång ngo¹i , nªn kh«ng cã tia hång ngo¹i chiÕu ®Õn D2 qua khe hë b¸nh ®µ , D2 kh«ng dÉn nªn tÝn hiÖu c¶m biÕn khi ®ã ®a tíi m¹ch khuÕch ®¹i kh«ng cã dÉn ®Õn m¹ch kh«ng ho¹t ®éng kim ®ång hå chØ thÞ kh«ng lªn.
Pan 6 : lóc kho¸ ( F) tõ vÞ tri (1) sang vÞ trÝ (2) lóc nµy ch©n E cña transÝtor Q kh«ng ho¹t ®éng tÝn hiÖu c¶m biÕn ®a ®Õn.
NÕu chuyÓn c«ng t¾c (F) tõ vÞ tri (1) sang vÞ tri (2) lóc nµy ch©n E cña transistor hë mass transitor Q kh«ng ho¹t ®éng tÝn hiÖu c¶m biÕn t¹o thµnh ®îc lÊy ra ë ch©n C cña transistor Q kh«ng cã nªn kh«ng cã tÝn hiÖu ®a qua c¸c m¹ch kh¸c, m¹ch kh«ng ho¹t ®éng kim ®ång hå chØ thÞ kh«ng lªn.
Pan 7 : lóc kho¸ G ë vÞ trÝ (1) tô C3 ®Êu mass ,v× C5 cã nhiÖm vô dËp xung nhän nªn m¹ch ho¹t ®éng æn ®Þnh h¬n.
NÕu chuyÓn c«ng t¾c (G) tõ vÞ trÝ (1) sang vÞ trÝ (2) lóc nµy tô C5 hë mass ,m¹ch ®iÖn vÉn ho¹t ®éng,v× C5 nªn kh«ng dËp t¾c xung nhiÔu kim ®ång hå chØ thÞ kh«ng ho¹t ®éng.
Pan 8 : Lóc kho¸ H ë vÞ tri(1) ®ång hå chØ thÞ nèi mass nªn kÝn m¹ch khi ®ã ®«ng hå tèt.
NÕu chuyÓ c«ng t¾c H tõ vÞ trÝ (1) sang vÞ trÝ (2) th× ®ång hå chØ thÞ lóc nµy sÏ hë mass dÉn ®Õn ®«ng hå chØ thÞ kh«ng lªn nªn mach kh«ng ®o ®îc.
Bµi 8
m¹ch tù ®éng ®iÒu khiÓn chuyÓn m¹ch ®a chøc n¨ng. M·bµi :HAR 02 07 08
Giíi thiÖu :
M¹ch ®iÒu khiÓn chuyÓn m¹ch ®a chøc n¨ng lµ mét thiÕt bÞ tæ hîp cã kh¶ n¨ng biÕn ®æi tÊt c¶ c¸c d÷ liÖu ë ®Çu vµo theo c¸c m· ®Þa chØ cña nã vµ cho c¸c ®Çu duy nhÊt mét nguån d÷ liÖu ë møc cao .M¹ch kho¸ sè cã c«ng t¾c ®Æt tríc lµ mét m¹ch logic tæ hîp cã nhiÒu ®Çu vµo cïng mét lóc ë d¹ng d÷ liÖu sè cã c¸c møc cao thÊp kh¸c nhau cho ra ®Çu ra duy nhÊt mét nguån d÷ liÖu ë ®Çu ra ë møc cao ®ñ møc ®Ó kÝch cho m¹ch c«ng suÊt ho¹t ®éng ð ®iÒu khiÓn chuyÓn m¹ch
Môc tiªu thùc hiÖn:
Häc xong bµi nµy häc viªn sÏ cã kh¶ n¨ng:
Tr×nh bµy ®óng s¬ ®å khèi, nguyªn lý ho¹t ®éng cña mét sè m¹ch ®iÖn tù ®éng ®iÒu khiÓn chuyÓn m¹ch ®a chøc n¨ng.
- KiÓm tra vµ thay thÕ ®îc c¸c khèi bÞ h háng trong hÖ thèng chuyÓn m¹ch ®a chøc n¨ng.
Néi dung chÝnh:
I . S¬ ®å khèi ,nguyªn lý ho¹t ®éng vµ c«ng dông cña m¹ch ®iÖn tù ®éng ®iÒu khiÓn hÖ thèng chuyÓn m¹ch ®a chøc n¨ng .
II . KiÓm tra vµ thay thÕ khèi bÞ h háng trong hÖ thèng chuyÓn m¹ch ®a chøc n¨ng.
1 - KiÓm tra vµ thay thÕ khèi ®Õm thø tù kÝch thÝch .
2 - KiÓm tra vµ thay thÕ khèi gi¶i m· sè thø tù kÝch thÝch ®Çu vµo.
3 - KiÓm tra vµ thay thÕ khèi giao tiÕp.
Häc t¹i phßng häc lý thuyÕt theo ph¦¬ng ph¸p thuyÕt tr×nh cã th¶o luËn
I- S¬ ®å khèi ,nguyªn lý ho¹t ®éng vµ c«ng dông cña m¹ch ®iÖn tù ®éng ®iÒu khiÓn hÖ thèng chuyÓn m¹ch ®a chøc n¨ng .
1. S¬ ®å khèi
Nguån 12V
Nguån dù liÖu 1
Nguån dù liÖu 2
Nguån 5V
Nguån dù liÖu 3
M¹ch logic tæ hîp 3
K§ c«ng suÊt 3
ChuyÓn m¹ch 3
M¹ch logic tæ hîp 2
K§ c«ng suÊt 2
ChuyÓn m¹ch 2
M¹ch logic tæ hîp 1
K§ c«ng suÊt 1
ChuyÓn m¹ch 1
- khèi nguån : cung cÊp nguån mét chiÌu æn ®Þnh cho tÊt c¶ c¸c m¹ch .Cô thÓ lµ nguån 5V vµ 12V.
Nguån 5V cung cÊp cho c¸c m¹ch tæ hîp.
Nguån 12V cung cÊp cho m¹ch c«ng suÊt
- khèi d÷ liÖu1,2,3 :chøa c¸c bé m· sè kh¸c nhau t¬ng øng voi mét thÎ ta co c¸c nguån d÷ liÖu t¬ng óng. Nh vËy mét thÎ chØ cã thÓ më mét kho¸ mµ th«i.
Cô thÓ trong tµi liÖu ta cã c¸c nguån d÷ liÖu sau :
Nguån d÷ liÖu 1 : 11100111
nguån d÷ liÖu 2: 01111110
Nguån d÷ liÖu 3: 11111001
C¸c nguån nµy cã chøc n¨ng kÕt nèi víi nguån d÷ liÖu trªn thÎ ®Ó t¸c ®éng vµo ®Çu vµo cña c¸c m¹ch tæ hîp .
- khèi logic tæ hîp 1,2,3 :nhËn c¸c m· d÷ liÖu sè ë c¸c khèi cã møc ®Þnh ¸p cao thÊp kh¸c nhau.Cho ra ë ®Çu ra duy nhÊt mét nguån d÷ liÖu ë møc cao ®Ó kÝch thÝch cho m¹ch c«ng suÊt.
- khèi c«ng suÊt 1,2,3: nhËn nguån d÷ liÖu ë møc cao ë ®Çu ra cña c¸c m¹ch logic tæ hîp t¸c ®éng vµo (T) lµm cho (T) th«ng b¶o hoµ ðkÝch më kho¸.
- kho¸:thùc chÊt lµ mét cuén hót bªn trong nã lµ mét thanh s¾t ngang dïng ®Ó ®ãng më cöa khi cã tÝn hiÖu kÝch vµo .
S¬ ®å nguyªn lý .
C7
CL1
R1
C2
æn ¸p 12v
C3
æn ¸p 3v
D
CL2
C4
C8
L1
C1
C5
C4
QA
S1
S2
S3
S4
S5
S6
S7
S8
G1
G2
G3
5V/A
12V/A
S¬ ®å nguyªn lÝ ho¹t ®éng lý cña m¹ch kho¸ sè
3. Chøc n¨ng ,t¸c dông cña c¸c linh kiÖn .
- Bé n¾n h×nh cÇu :gåm D1 ,D2 ,D3,D4 n¾n ®iÖn ¸p 12V/AC thµnh ®iÖn ¸p mét chiÒu cã ®é æn ®Þnh thÊp.
-Tô C1,C2:lµ c¸c tô läc cao thÊp ë ®µu ra cña bé n¾n nh»m lµm cho ®iÖn ¸p ë ®µu ra b»ng ph¼ng h¬n.
- Tô C3,C4:t¬ng tù läc nhiÔu ë ®Çu ra cña m¹ch æn ¸p tríc khi ®a ®Õn khèi c«ng suÊt.
- IC 7812 :do ®iÖn ¸p n¾n ra sau khi läc cha æn ®Þnh nªn dïng IC nµy cã nhiÖm vô æn ®Þnh ®iÖn ¸p ë ®Çu ra lµ 12V.
- M¹ch tæ hîp:
Cã nhiÒu c¸ch ®Ó thµnh lËp m¹ch logic tæ hîp sau ®©y chØ giíi thÖu 1 m¹ch tæ hîp cã 8 d÷ liÖu ®Çu vµo ®îc x©y dùng dùa trªn cæng AND.
S1
S2
S3
S4
S5
S6
S7
S8
G1
G2
G3
M¹ch kho¸ sè sö dông ®Çu vµo nµy lµ c¸c dö kiÖn sè ®Ó më kho¸ t¬ng øng víi nguån d÷ liÖu ®Çu vµo ta cã ®îc c¸c tr¹ng th¸i ®Çu vµo cña nã cã c¸c møc ®iÖn ¸p lµ P2,P3,P4,P5,P6,P7 ë møc cao; P1,P8 = 0 (ë møc thÊp ).§©y chÝnh lµ ®iÒu quan träng trong m¹ch kho¸ sè nµy nÕu nh nhËp thÎ vµo kh«ng ®óng m· th× cöa sÏ kh«ng më .C¸c m· nµy cho c¸c d÷ liÖu lÇn lît ®i qua c¸c cæng AND.Vµ ®iÒu khiÓn c¸c nguån d÷ liÖu ë ®Çu vµo.
Khi nhËn ®îc sù kÝch thÝch tõ nguån d÷ liÖu th× m¹ch lohic tæ hîp ho¹t ®éng, c¸c m· d÷ liÖu ë ®Çu vµo ®Òu ë møc cao (P1,P8 qua cæng (Not)) ®Ó ®æi thµnh møc cao ð®Çu ra cña G1,G2 ë møc cao ð ®Çu vµo G3 ë møc cao .TiÕp tôc ®a ra ë ®Çu ra cña m¹ch logic tæ hîp mét nguån d÷ liÖu duy nhÊt ë møc cao ð t¹o nguån kÝch cho m¹ch c«ng suÊt ho¹t ®éng.
- R1: lÊy ®iÖn cÊp cho cùc B cña Q
- Q: lµ (T) c«ng suÊt lµm viÖc ë chÕ ®é b·o hoµ
- D: dièp chèng dßng ®iÖn ¸p ngîc tõ nguån 12V ®Õn cùc C (Q)
- L: cuén d©y h¹n chÕ bít dßng truyÒn ®Õn cùc C
Chu tr×nh vµ nguyªn lý ho¹t ®éng cña m¹ch ®iÖn
- Khi cha cÊp nguån d÷ liÖu: (tøc khi cha nhËp thÎ vµo nguån d÷ liÖu) c¸c ngâ d÷ liÖu sè ë ®Çu vµo t¬ng øng ë møc thÊp do ®ã kh«ng cã nguån d÷ liÖu ra ë m¹ch logic tæ hîp ðkh«ng cã dßng ra ë cùc C cña Q ®Ó kÝch cho kho¸ më .
- Khi cÊp nguån d÷ liÖu ë ®Çu vµo :ngay lËp tøc bé m· cña nguån d÷ liÑu lµ (01111110) kÕt hîp víi m· d÷ liÖu ë trªn thÎ ( ®ãng nguån ) ®a tíi ®Çu vµo cña m¹ch logic tæ hîp ®Ó cho ra duy nhÊt mét d÷ liÖu ë møc cao ®ñ ®Ó kÝch thÝch cho transistor ho¹t ®éng b·o hoµ t¹o dßng ra ë cùc C cña Q lµ lín nhÊt (Icmax) ðkÝch cho kho¸ më.
- Khi khãa ®· më ,do ®Æc tÝnh cña cuén hÝt lµ hót thanh s¾t khi cã dßng qua ban ®Çu vµ duy tr× tr¹ng th¸i ®ã m·i cho ®Õn khi kÝch vµo cùc B(Q) mét nguån ®iÖn ¸p b»ng 0 th× nã sÏ tr¶ thanh ngang vÒ tr¹ng th¸i ban ®Çu . Nªn khi rót thÎ ra th× thanh ngang vÉn hót l¹i ð cöa vÉn më
- Khi muèn kho¸ ta chØ cÇn nhÊn c«ng t¾c th× lËp tøc èng hÝt nh· thanh ngang ra ð cöa kho¸ .Së dÜ nh vËy lµ ta ®Êu ch©n (B) cña transistor th«ng qua c«ng t¾c ®Î ®a vÒ mass.
- Khi cÇn më kho¸ :
§èi víi lo¹i m¸y nµy khi ta l¾p ®Æt sö dông th× ta cã thÓ dïng trong mét c«ng t¾c .Nhng trong trêng hîp rêi th× ta c¾m ®iÖn vµo.
- Khi cÇn më kho¸ :bËt c«ng t¾c vÒ phÝa ON . Ch¾c ch¾n ë ®©y kho¸ cöa còng ®îc l¾p s½n, rÕt ®óng vi trÝ .Ta d¾t thÎ vµo ®óng vÞ trÝ ®óng mÆt.Ngay lÆp tøc èng hót sÏ ho¹t ®éng .Kho¸ sÏ ®îc më, cöa sÏ ë vÞ trÝ më .
- Khi cÇn kho¸ : ta hµnh tr×nh ngîc l¹i nh sau:
- KhÐp cöa l¹i , rót thÎ ra trong trêng hîp cßn thÎ - nhng nÕu cho ta ®· rót thÎ th× èng hót vÉn còng vÉn hót , khi ®ã ta nhÊn Reset ngay lÆp tøc èng hót sÏ nh¶ ra , cöa sÏ ®îc kho¸ an toµn .Nhng vÉn cßn tiÕng beo trong cöa .©m thanh nµy nh¾c nhë ta c¾t ®iÖn nhÊn c«ng t¾c vÒ OFF.
Hµnh tr×nh lÆp ®i lÆp l¹i nh vËy ta sÏ ®ãng më cña mét c¸ch dÔ dµng.
§Ó ®a ra ®îc c¸ch vËn hµnh nh vËy .Chóng ta ®· cã b¶ng chØnh nh sau:
ë møc thÇp
UrIc1
UrIc2
UBE
UBT
2,5V
0,4V
0,1V
5,5V
ë møc cao
5V
1V
0,7V
12V
Chó thÝch :víi IC1:IC 4082 Ut : ®iÖn ¸p ®Æt trªn èng hót
IC2 :IC 4081 Rt : ®iÖn trë èng hÝt = 50
Tù nghiªn cøu vµ lµm bµi tËp
- Tr×nh bµy ®óng s¬ ®å khèi cña m¹ch ®iÖn tù ®éng ®iÒu khiÓn hÖ thèng chuyÓn m¹ch ®a chøc n¨ng .
- Tr×nh bµy ®óng nguyªn lý ho¹t ®éng vµ c«ng dông cña m¹ch ®iÖn tù ®éng ®iÒu khiÓn hÖ thèng chuyÓn m¹ch ®a chøc n¨ng .
Häc t¹i xëng thùc hµnh
II- KiÓm tra vµ thay thÕ khèi bÞ h háng trong hÖ thèng chuyÓn m¹ch ®a chøc n¨ng.
KiÓm tra vµ thay thÕ khèi ®Õm thø tù kÝch thÝch .
KiÓm tra vµ thay thÕ khèi gi¶i m· sè thø tù kÝch thÝch ®Çu vµo.
KiÓm tra vµ thay thÕ khèi giao tiÕp.
Thø tù tiÕn hµnh nh sau:
Bíc 1. Ph©n tÝch s¬ ®å m¹ch.
- X¸c ®Þnh vÞ trÝ c¸c khèi trong hÖ thèng chuyÓn m¹ch ®a chøc n¨ng
- §äc vµ ph©n tÝch ®îc s¬ ®å m¹ch ®iÖn .
Bíc 2.ChÈn ®o¸n
- X¸c ®Þnh ®óng hiÖn tîng h háng trong hÖ thèng chuyÓn m¹ch ®a chøc n¨ng
- X¸c ®Þnh chÝnh x¸c vïng m¹ch hÖ thèng chuyÓn m¹ch ®a chøc n¨ng
Bíc 3. Dß m¹ch thùc tÕ.
Thùc hiÖn hai bíc sau ®©y:
- X¸c ®Þnh chÝnh x¸c vÞ trÝ cña m¹ch ®iÖn hÖ thèng chuyÓn m¹ch ®a chøc n¨ng
- X¸c ®Þnh chÝnh x¸c vÞ trÝ cña tõng linh kiÖn trong bo m¹ch t¬ng øng víi s¬ ®å.
Bíc 4.KiÓm tra nguéi
- BiÕt sö dông thµnh th¹o VOM ®Ó:
- Ph¸t hiÖn ®îc c¸c trêng hîp m¹ch in vµ ®Çu nèi ë vïng m¹ch ®iÖn hÖ thèng chuyÓn m¹ch ®a chøc n¨ng c¬ bÞ ng¾n m¹ch, hë m¹ch.
- X¸c ®Þnh c¸c h háng kh¸c trong m¹ch ®iÖn hÖ thèng chuyÓn m¹ch ®a chøc n¨ng
nh: §IÖn trë ch¸y. §Ièt, tran si to,®øt ch©n, t¨ng trÞ sè.
Bíc 5.KiÓm tra nãng
BiÕt sö dông thµnh th¹o VOM vµ dao ®éng ký ®Ó thùc hiÖn ®óng c¸c c«ng viÖc theo tr×nh tù nh sau:
KiÓm tra vµ thay thÕ khèi ®Õm thø tù kÝch thÝch .
KiÓm tra vµ thay thÕ khèi gi¶i m· sè thø tù kÝch thÝch ®Çu vµo.
KiÓm tra vµ thay thÕ khèi giao tiÕp.
Thø tù tiÕn hµnh nh sau:
Bíc 6 X¸c ®Þnh linh kiÖn h háng.
- So s¸nh sè liÖu ®o ®îc víi sè liÖu ®a ra trªn s¬ ®å chi tiÕt.
- X¸c ®Þnh chÝnh x¸c c¸c linh kiÖn h háng ph¶i thay thÕ th«ng qua kÕt qu¶ cña sù kiÓm tra nguéi vµ KiÓm tra nãng.
Bíc 7. LËp dù trï vµ lÊy vËt liÖu, linh kiÖn.
- §Çy ®ñ vÒ sè lîng (cã tÝnh ®Õn dù phßng).
- §óng chñng lo¹i vµ tham sè hoÆc t¬ng ®¬ng.
Bíc 8. Th¸o gì linh kiÖn bÞ háng
- Sö dông thµnh th¹o má hµn vµ dông cô cÇm tay ®Ó:
- Th¸o ®óng linh kiÖn bÞ h háng.
- Dïng má hµn ®Æc chñng víi nhiÖt ®é võa ph¶i.
- Kh«ng ®îc lµm h háng m¹ch in vµ c¸c linh kiÖn kh¸c.
Bíc 9. KiÓm tra vµ xö lý m¹ch in sau khi th¸o
- X¸c ®Þnh t×nh tr¹ng m¹ch in sau khi th¸o linh kiÖn háng.
- M¹ch in sau khi xö lý kh«ng bÞ ®øt m¹ch, ng¾n m¹ch vµ rß rØ.
Bíc 10. L¾p r¸p linh kiÖn
- Chän linh kiÖn ®óng chñng lo¹i, ®óng tham sè vµ chÊt lîng tèt.
- L¾p linh kiÖn ®óng vÞ trÝ vµ cùc tÝnh.
- Mèi hµn tiÕp xóc tèt, bãng, trßn.
Bíc 11. VÖ sinh m¹ch
- C¸c mèi hµn, bo m¹ch s¹ch sÏ.
- Kh«ng cßn bôi thiÕc
Bíc 12. C©n chØnh
C©n chØnh khèi ®Õm thø tù kÝch thÝch .
C©n chØnh khèi gi¶i m· sè thø tù kÝch thÝch ®Çu vµo.
C©n chØnh khèi giao tiÕp.
Pan 1 : §ót ®Çu vµo cæng NOT P1
a) HiÖn tîng : §øt ®Çu v¶o cæng NOT P1 th× P1,P3 ,P4 vÉn ho¹t ®éng b×nh thêng vµ truyÒn d÷ liÖu ®Õn ®Çu ra cña Q1 cßn P1 kh«ng cã ë ngâ ra G1 .
b) KiÓm tra vµ söa chöa : kiÓm tra ë ngâ ra cña G1 kh«ng ph¶i ®iÖn ¸p ë møc cao (5V) lÇn lît kiÓm tra c¸c ®Çu vµo P2P3P4 lµ ë møc cao nhng ®Çu ra cæng NOT ë møc thÊp .TiÕp tôc kiÓm tra ®Çu vµo ë thÊp ðchøng tá ®øt P1 ta nèi l¹i chæ ®øt ®Ó m¹ch häat ®éng trá l¹i.
Pan 2: §ót ®Çu vµo d÷ liÖu P2
a) HiÖn tîng : P1 ,P3 ,P4 ho¹t ®éng b×nh thêng ,mÊt P2 kh«ng cã d÷ liÖu vµo G1.
b)KiÓm tra : Ta kiÓm tra ®Çu ra G1 nÕu kh«ng cã ®iÖn ¸p ë møc cao (5V). LÇn lît kiÓm tra ®Çu vµo cña c¸c ngâ d÷ liÖu P2 kh«ng cã ®iÖn ¸p ë møc cao ð®ót ngâ d÷ liÖu vµo P2.
c) C¸ch kh¾c phôc : Nèi l¹i ngâ d÷ liÖu P2 cña m¹ch logic G1 .
3)Pan 3: ®øt ®Çu vµo d÷ liÖu P3
a)HiÖn tîng :c¸c ngâ vµo P1,P2.P4 ho¹t ®éng b×nh thêng vµ truyÒn d÷ liÖu ®Õn G1 nhng . P3 kh«ng ®a d÷ liÖu vµo G1.
b)KiÓm tra :KiÓm tra ®Çu ra cña G1 kh«ng ph¶i ®iÖn ¸p (5V) .LÇn lît kiÓm tra c¸c ngâ d liÖu®µu vµo G1 thÊy P1, P2 ,P4 ë møc cao nhng ngâ d÷ liÖu vµo P3 l¹i ë móc thÊp ðP3 bÞ ®øt nguån d÷ liÖu
c) C¸ch kh¾c phôc :Nèi l¹i nguån d÷ liÖu P3
4) Pan 4 : §øt nguån d÷ liÖu P5
a)HiÖn tîng :c¸c nguån d÷ liÖu ë ®Çu vµo P6,P7,P8 ho¹t ®éng b×nh thêng vµ truyÒn c¸c nguån d÷ liÖu nµy ®Õn G2 nhng mÊt dù liÖu P5 ®Õn G2.
b)KiÓm tra :KiÓm tra thÊy ngâ ra G2 kh«ng ph¶i ë møc ®iÖn ¸p cao (5V) ta lÇn lît kiÓm tra c¸c ngâ vµo P6 ,P7 ,P8 nÕu cã gi¸ trÞ ë møc cao nhng mÊt d÷ liÖu P5 .
C) C¸ch kh¾c phôc : Nèi l¹i nguån d÷ liÖu P5.
5)Pan 5: §øt ®Çu ra ë nguån d÷ liÖu P8
a)HiÖn tîng:c¸c nguån d÷ liÖu ë ®Çu vµo P5, P6 ,P7 ®Òu cã nhng ë ®µu vµo cña cæng G2 l¹i kh«ng thÊy nguån d÷ liÖu P8.
b)KiÓm tra :KiÓm tra nÕu ®Çu ra G2 kh«ng ph¶i ®iÖn ¸p ë møc cao ,ta lÇn lît kiÓm tra c¸c ngâ vµo cña nguån d÷ liÖu thÊy P5 ,P6 ,P7 ë møc cao nhng ngâ vµo nguån d÷ liÖu P6 ë møc thÊp mÆc dï ®Çu vµo cæng NOT lµ cã ®øt ë cæng ra NOT.TiÕn hµnh thay cæng NOT.
6)Pan 6: §øt d÷ liÖu ë ngâ ra G1
a)HiÖn tîng :Khi ®øt d÷ liÖu ë ngâ ra G1 th× d÷ liÖu ë ngâ ra G2 vÉn ho¹t ®éng b×nh thêng vµ truyÒn ®îc nguån d÷ liÖu ra ®Çu ra.
b)Kتm tra :KiÓm tra ngâ ra G3 nÕu kh«ng ph¶i ®iÖn ¸p ë møc cao ta kiÓm tra ®Çu vµo cña G3 .NÕu ®Çu vµo ë G2 ë møc cao nhng ë ®Çu ra G2 ë móc thÊp ðmÊt ®Çu ra cña G1 nèi l¹i m¹ch ho¹t ®éng trë lai.
7) Pan 7: §øt d÷ liÖu ë ®µu ra G3
a) HiÖn tîng :kho¸ kh«ng më mÆc dï kiÓm tra dßng 12V vÉn tèt vµ c¸c ®Çu vµo cña G3 ë møc cao.
b) KiÓm tra vµ kh¾c phôc :
KiÓm tra nÕu ®iÖn ¸p ngâ ra cña nguån 12V vÉn ho¹t ®éng æn ®Þnh vµ ®Çu vµo G3 vÉn ë møc cao.nhng ®Çu ra ë G3 ë møc thÊp ð®øt ngâ d÷ liÖu ë ®Çu ra G3.Nèi l¹i ®Ó m¹ch ho¹t ®éng trë l¹i.
8) Pan 8: §øt cuén d©y L
a) .HiÖn tîng : kho¸ kh«ng më mÆc dï ®Çu ra cña nguån 12V vÉn tèt vµ ®Çu ra cña G3 ë møc cao .
b) KiÓm tra vµ kh¾c phôc : ta kiÓm tra ®o UBE= 0,3V nguån vÉn ho¹t ®éng tèt tiÕp tôc ®o Uc cña Q b»ng 0V (Uc=0) ð ®øt cuén d©y ð nèi l¹i m¹ch ho¹t ®éng trë l¹i .
9) Pan 9: §øt nguån 5V
a) C¸c ®Çu vµo c¸c cæng ®Òu b»ng 0 ðkh«ng cã nguån d÷ liÖu ë ®Çu ra :kiÓm tra nÕu cã nguån 12V/AC, tiÕp tôc kiÓm tra ®Çu ra cña m¹ch æn ¸p vÉn b×nh thêng ®Çu vµo IC cæng l¹i mÊt ®iÖn ¸p ð ®øt nguån 5V . Ta tiÕn hµnh nèi l¹i m¹ch sÏ lµm viÖc b×nh thêng .
10) Pan 10: §øt nguån 12V:
a) HiÒn tîng:ThÊy kh«ng cã ®iÖn ë ®Çu ra cña m¹ch æn ¸p cho dï ®Çu vµo biÕn ¸p lµ 12V.
b) KiÓm tra vµ kh¾c phôc:KiÓm tra thÊy ®Çu vµo biÕn ¸p vÉn cã nguån lµ 12V/AC tiÕp tôc kiÓn tra ®Çu vµo m¹ch æn ¸p cã nhng ®Çu ra cña m¹ch æn ¸p kh«ng cã ®iÖn ¸p ðthay thÕ IC 7812.
C¸c thuËt ng÷ chuyªn m«n
Tµi liÖu tham kh¶o
Các file đính kèm theo tài liệu này:
- Giáo trình Kỹ thuật tự động điều khiển bằng điện tử.doc