Trò chơi trong dạy học Ngữ văn

Trò chơi trong dạy học Ngữ văn I. Ý nghĩa Trò chơi là một hoạt động bổ trợ trong dạy học Ngữ văn. Ho¹t ®éng nμy thiªn vÒ phần chơi do vËy nã giúp xoá đi sự nặng nề. Học sinh được tiếp nhận nhiều kiến thức, kĩ năng qua những hoạt động dễ dàng, gây hứng thú. Häc sinh kh«ng chØ cã c¬ héi t×m hiÓu, «n tËp l¹i kiÕn thøc mμ cßn ®−îc thÓ nghiÖm hμnh vi, rÌn kÜ n¨ng, sù t− duy, ph¶n øng nhanh. C¸c em sÏ ®−îc rÌn kh¶ n¨ng quyÕt ®Þnh lùa chän c¸c ph−¬ng ¸n ®óng, c¸ch gi¶i quyÕt t×nh huèng. §©y lμ b−íc tr¶i nghiÖm thùc tÕ tr−íc khi häc sinh rót ra mét kÕt luËn, lÝ thuyÕt trõu t−îng. Trß ch¬i còng lμ biÖn ph¸p t¨ng c−êng sù ganh ®ua, phÊn ®Êu tÝch cùc trong c¸ nh©n hoÆc c¸c nhãm häc sinh. NÕu tæ chøc trß ch¬i nhãm cßn gióp t¨ng c−êng ho¹t ®éng lμm viÖc nhãm. Tõ ®ã, ph¸t triÓn kÜ n¨ng giao tiÕp cho häc sinh. Tãm l¹i, xÐt vÒ lÝ luËn vμ thùc tiÔn, ®©y lμ ph−¬ng ph¸p d¹y häc thó vÞ trong d¹y häc Ng÷ v¨n. Nã sÏ gãp phÇn tÝch cùc vμo viÖc ®æi míi ph−¬ng ph¸p d¹y häc Ng÷ v¨n hiÖn nay. II. Yêu cầu Ph−¬ng ph¸p trß ch¬i ®−îc ¸p dông nhiÒu trong d¹y häc mÉu gi¸o vμ tiÓu häc. C¸c trß ch¬i th−êng thiªn vÒ vËn ®éng vμ ®¬n gi¶n. Víi cÊp 2, 3, c¸c trß ch¬i l¹i thiªn vÒ t− duy, ®ßi hái phøc t¹p h¬n. Th−êng c¸c trß ch¬i b¸m s¸t kiÕn thøc, kÜ n¨ng c¸c em cÇn häc trªn líp. C¸i phøc t¹p lμ qu¸ tr×nh tæ chøc trß ch¬i. CÇn biÕn kiÕn thøc kh« khan thμnh ho¹t ®éng hÊp dÉn víi häc sinh. Trong ®ã, häc sinh cã thÓ t×m ra ®¸p ¸n b»ng nhiÒu c¸ch. Trong mét sè trß ch¬i, sù s¸ng t¹o còng lμ yÕu tè kh«ng thÓ thiÕu. §Æc biÖt trong giê Ng÷ v¨n, c¸i ®Ých cuèi cïng cña trß ch¬i sÏ xoay quanh tri thøc vμ kÜ n¨ng v¨n häc, ng«n ng÷. Gi¸o viªn cÇn x¸c ®Þnh râ môc ®Ých ch¬i; chän nh÷ng bμi häc, néi dung cã thÓ x©y dùng (th−êng chän nh÷ng tiÕt hoÆc nh÷ng phÇn «n tËp). Trß ch¬i ph¶i phï hîp quü thêi gian, ®iÒu kiÖn thùc tÕ cña líp häc. Th−êng trß ch¬i ®−îc tæ chøc kh«ng qu¸ 45 phót. V× trß ch¬i th−êng ®−îc tæ chøc trong líp häc, dÔ v−íng bμn ghÕ vμ cÇn ®¶m b¶o trËt tù cho líp kh¸c nªn ta h¹n chÕ vËn ®éng. NÕu cã vËn ®éng vμ th¶o luËn theo tæ, cÇn kª l¹i bμn ghÕ cho phï hîp (cã thÓ kª h×nh ch÷ U hoÆc dän bít bμn ghÕ) ®ång thêi ®−a ra quy ®Þnh kØ luËt râ rμng. Häc sinh ph¶i n¾m ®−îc quy ®Þnh vμ t«n träng luËt ch¬i, tham gia chñ ®éng tÊt c¶ c¸c kh©u: chuÈn bÞ, tiÕn hμnh, ®¸nh gi¸ sau khi ch¬i. Cã kÕt qu¶, ph©n th¾ng b¹i râ rμng. Sau khi ch¬i, gi¸o viªn cÇn cho häc sinh th¶o luËn ý nghÜa cña trß ch¬i, rót ra nh÷ng kiÕn thøc, kÜ n¨ng cÇn cã trong m«n Ng÷ v¨n. Trong c¶ n¨m häc, cã thÓ ¸p dông nhiÒu trß ch¬i, tr¸nh ®Ó lÆp ®i lÆp l¹i g©y nhμm ch¸n. III. Một số trò chơi trong dạy học Ngữ văn 1. Lμm quen Trß ch¬i nμy kh¸ ®¬n gi¶n, gióp ph¸t huy ®−îc kh¶ n¨ng giao tiÕp vμ sù tù tin cho HS. Cã thÓ dïng nh− ho¹t ®éng bæ trî trong bμi “Ho¹t ®éng giao tiÕp b»ng ng«n ng÷” (Ng÷ v¨n 10 – tËp 1). C¸c b−íc tiÕn hμnh nh− sau: - GV yªu cÇu HS lμm quen víi HS c¸c líp kh¸c, cã xin sè ®iÖn tho¹i, sè nhμ. - Sau 1 tuÇn, GV yªu cÇu HS thèng kª danh s¸ch. Sè l−îng lμm quen ®−îc nhiÒu nhÊt sÏ chiÕn th¾ng. 2. §iÒn b¶ng Ta dïng trong nh÷ng giê «n tËp. Thay b»ng viÖc cho HS lμm b¶ng thèng kª kiÕn thøc b×nh th−êng, ta cã thÓ lμm tõng thÎ kiÕn thøc, sau ®ã yªu cÇu HS ®iÒn vμo « trèng trªn b¶ng thèng kª. Môc tiªu cuèi cïng lμ gióp HS thèng kª ®−îc kiÕn thøc song c¸ch nμy nhÑ nhμng h¬n vμ huy ®éng ®−îc sù tham gia cña c¶ líp. Trß ch¬i tiÕn hμnh nh− sau: - ChuÈn bÞ: + GV lμm 1 b¶ng tæng kÕt, trong ®ã chØ cã ®Ò môc vμ c¸c tiªu chÝ thèng kª. PhÇn néi dung c¸c « trong b¶ng ®−îc chuyÓn thμnh c¸c tê phiÕu. Minh ho¹ b»ng b¶ng «n tËp v¨n häc d©n gian 10. Trong b¶ng nμy, ta gi÷ l¹i c¸c «: t¸c phÈm, thÓ lo¹i, c¸ch LT, môc ®Ých s¸ng t¸c, néi dung ph¶n ¸nh, nh©n vËt chÝnh, ®Æc ®iÓm nghÖ thuËt vμ « tªn c¸c t¸c phÈm. C¸c « néi dung kh¸c bá trèng ®Ó HS d¸n phiÕu. C¸c phiÕu ghi néi dung c¸c « ®ã. T¸c phÈm ThÓ lo¹i C¸ch LT Môc ®Ých s¸ng t¸c Néi dung ph¶n ¸nh Nh©n vËt chÝnh §Æc ®iÓm nghÖ thuËt §¨m S¨n Sö thi anh hïng H¸t -kÓ Ph¶n ¸nh cuéc sèng vμ −íc m¬ ph¸t triÓn céng ®ång cña ng−êi d©n T©y Nguyªn x−a - §Ò tμi: chiÕn tranh - Chñ ®Ò: ngîi ca chiÕn c«ng cña ng−êi anh hïng Nh©n vËt anh hïng tiªu biÓu cho céng ®ång. BiÖn ph¸p so s¸nh, phãng ®¹i, trïng ®iÖp t¹o nªn nh÷ng h×nh t−îng hoμnh tr¸ng. TruyÖn An D−¬ng V−¬ng vμ MÞ Ch©u- Träng Thuû TruyÒn thuyÕt KÓ- diÔn x−íng ThÓ hiÖn ý thøc lÞch sö cña nh©n d©n - §Ò tμi: chiÕn tranh vμ t×nh yªu. - Chñ ®Ò: nªu lªn bμi häc gi÷ n−íc. Nh©n vËt lÞch sö ®−îc truyÒn thuyÕt ho¸ Tõ cèt lâi sù thùc lÞch sö h− cÊu thμnh c©u truyÖn mang yÕu tè hoang ®−êng: thÇn Kim Quy, ná thÇn, ngäc trai-giÕng n−íc, TÊm C¸m Cæ tÝch KÓ ThÓ hiÖn −íc m¬ c«ng lÝ cña ng−êi d©n lao ®éng. - §Ò tμi: xung ®ét gia ®×nh - Chñ ®Ò: chiÕn th¾ng cña c¸i thiÖn víi c¸i ¸c. Nh©n vËt ng−êi con riªng. TruyÖn h− cÊu. KÕt cÊu theo ®−êng th¼ng. Nh©n vËt chÝnh tr¶i qua ba chÆng trong cuéc ®êi. Tam ®¹i con gμ. Nh−ng nã ph¶i b»ng hai mμy TruyÖn c−êi KÓ Phª ph¸n b»ng tiÕng c−êi Nh÷ng ®iÒu tr¸i tù nhiªn, nh÷ng thãi h− tËt xÊu ®¸ng c−êi trong x· héi. Nh©n vËt cã thãi h− tËt xÊu. TruyÖn ng¾n gän, t¹o t×nh huèng bÊt ngê. M©u thuÉn ph¸t triÓn nhanh, kÕt thóc ®ét ngét. Ca dao than th©n, yªu th−¬ng t×nh Ca dao H¸t - Ph¶n ¸nh ®êi sèng néi t©m, th©n phËn ng−êi phô n÷, sù tr©n - T×nh yªu løa ®«i - T×nh nghÜa - Phª ph¸n nh÷ng c¸i Nh©n vËt tr÷ t×nh: ng−êi phô n÷, ng−êi - ThÓ th¬: phæ biÕn lμ lôc b¸t. - H×nh ¶nh so s¸nh, Èn nghÜa Ca dao hμi h−íc träng t×nh nghÜa, - T©m hån l¹c quan yªu ®êi cña ng−êi lao ®éng. xÊu. vî, ng−êi n«ng d©n, chμng trai-c« g¸i, dô. - C¸c c«ng thøc ng«n tõ. TiÔn dÆn ng−êi yªu TruyÖn th¬ H¸t – kÓ Ph¶n ¸nh kh¸t väng tù do yªu ®−¬ng vμ h¹nh phóc løa ®«i. T©m tr¹ng, t×nh c¶m cña nh÷ng ng−ßi yªu nhau mμ lì duyªn. Nh©n vËt tr÷ t×nh: chμng trai – c« g¸i. KÕt hîp tù sù (kÓ sù viÖc, hμnh ®éng) vμ tr÷ t×nh (miªu t¶ c¶m xóc, t©m tr¹ng) + HS lËp s½n b¶ng thèng kª ë nhμ. - TiÕn hμnh: + GV ph¸t phiÕu cho tõng nhãm trong líp, chó ý chia ®Òu. + §¹i diÖn tõng nhãm lªn ®äc néi dung phiÕu cho c¶ líp nghe vμ d¸n vμo b¶ng thèng kª cßn trèng + Nhãm nμo d¸n ®óng tÊt c¶ sÏ ®−îc khen. Nhãm d¸n sai sÏ ph¶i lμm mét ho¹t ®éng do líp hoÆc c« gi¸o yªu cÇu. 3. §äc th¬ HS th−êng sî häc thuéc th¬. Trß ch¬i sau gióp HS høng thó h¬n vμ thuéc nhanh. Ho¹t ®éng nμy th−êng tiÕn hμnh sau khi häc xong bμi th¬, ca dao hoÆc trong c¸c tiÕt «n tËp. C¸c b−íc: - HS ®äc nhÈm bμi th¬, ca dao ®· häc. - GV ®äc tr−íc mét c©u th¬, ca dao bÊt k×. Sau ®ã yªu cÇu mét HS trong líp ®äc c©u tiÕp theo. HS ®äc xong ®−îc quyÒn tiÕp tôc gäi b¹n kh¸c trong líp. Cø nh− vËy cho tíi khi hÕt bμi th¬ hoÆc khi c« gi¸o b¶o dõng. B¹n ®äc sai sÏ lμm mét ho¹t ®éng do líp hoÆc c« gi¸o yªu cÇu. Cã thÓ chuyÓn ®äc th¬ thμnh ®äc ®ång dao tù s¸ng t¸c ngay t¹i líp. HoÆc xa h¬n lμ s¸ng t¸c th¬, truyÖn nèi tiÕp nhau. 4. Thi s−u tÇm kiÕn thøc KiÕn thøc ë ®©y cã thÓ lμ tªn t¸c phÈm, t¸c gi¶, bμi ca dao, c©u ®è, thÓ lo¹i v¨n häc,Tïy tõng bμi häc mμ ta chän néi dung s−u tÇm. Song cÇn chän néi dung phong phó, cã thÓ ®−a ra nhiÒu ®¸p ¸n, d÷ liÖu. Tr¸nh nh÷ng néi dung cã Ýt ý, vÝ dô: t− t−ëng mét t¸c phÈm,KhuyÕn khÝch HS s−u tÇm nh÷ng kiÕn thøc míi. Trß ch¬i nμy gióp HS më mang kiÕn thøc ®ång thêi t¹o sù ganh ®ua trong häc hái gi÷a c¸c nhãm, c¸c c¸ nh©n. Nã ®−îc dïng trong nhiÒu lo¹i tiÕt: «n tËp, luyÖn tËp, v¨n häc sö hoÆc lÝ luËn v¨n häc, C¸c b−íc nh− sau: - HS s−u tÇm kiÕn thøc ë nhμ theo yªu cÇu cña GV. VÝ dô: s−u tÇm c¸c c©u ca dao cã më ®Çu b»ng “Th©n em” (bμi “¤n tËp v¨n häc d©n gian” líp 10), s−u tÇm c¸c t¸c phÈm th¬ míi (bμi “Kh¸i qu¸t v¨n häc ViÖt Nam tõ ®Çu thÕ kØ XX ®Õn c¸ch m¹ng th¸ng T¸m n¨m 1945” líp 11), s−u tÇm c¸c t¸c phÈm thuéc thÓ lo¹i th¬, truyÖn (bμi “Mét sè thÓ lo¹i v¨n häc: th¬, truyÖn” líp 11). - Trong giê, GV cho líp thi theo tæ. §¹i diÖn mçi tæ thu thËp tμi liÖu cña c¸c b¹n trong tæ vμ ghi lªn b¶ng trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh (5 – 10 phót) HoÆc cã thÓ lμm theo c¸ch sau: mçi tæ chÞu tr¸ch nhiÖm s−u tÇm mét néi dung riªng. Trong giê, ®¹i diÖn c¸c bμn cña mçi tæ lªn ghi t− liÖu t×m ®−îc. Ghi xong, chuyÒn phÊn cho bμn kh¸c trong tæ bæ sung. KÕt qu¶ ®−îc tÝnh b»ng thμnh qu¶ cña c¸c thnμh viªn trong tæ. - Tæ nμo t×m ®−îc nhiÒu t− liÖu sÏ chiÕn th¾ng. 5. ThuyÕt minh biÓu t−îng Trß ch¬i nμy kÝch thÝch kh¶ n¨ng s¸ng t¹o, trÝ t−ëng t−îng vμ kÜ n¨ng diÔn ®¹t cña HS. Nã còng ®¬n gi¶n, thÝch hîp víi giê tËp lμm v¨n. Chñ yÕu lμ luyÖn kÜ n¨ng lμm v¨n, ®Æc biÖt v¨n thuyÕt minh chø kh«ng nÆng nÒ vÒ kiÕn thøc. C¸ch tiÕn hμnh: - HS ®−îc ph©n thμnh c¸c nhãm (4 – 10 HS). Mçi nhãm vÏ mét bøc tranh hoÆc mét biÓu t−îng sau ®ã thuyÕt minh vÒ ý nghÜa cña nã. Thêi gian nhãm lμm viÖc thËt nhanh, kho¶ng 15 – 30 phót. - Tõng nhãm lªn thuyÕt tr×nh vÒ biÓu t−îng cña nhãm m×nh. C¸c nhãm kh¸c ®Æt c©u hái ph¶n biÖn víi nhãm thuyÕt tr×nh. - CÇn t×m mét ban gi¸m kh¶o víi tr−êng hîp c¶ líp tham gia ch¬i. Ban gi¸m kh¶o sÏ quyÕt ®Þnh nhãm chiÕn th¾ng. Víi tr−êng hîp, chØ mét sè nhãm cña líp lªn ch¬i, ban gi¸m kh¶o sÏ chÝnh lμ c¸c thμnh viªn cßn l¹i ë líp. Chó ý: kh«ng chØ dïng v¨n thuyÕt minh, cã thÓ dung v¨n miªu t¶, tù sù hoÆc nghÞ luËn ®Ó nãi vÒ bøc tranh. ChÝnh v× ®iÓm nμy, trß ch¬i cã thÓ ¸p dông ®−îc ë mäi khèi líp, mäi giê tËp lμm v¨n. 6. Trß ch¬i « ch÷ Trß ch¬i nμy v« cïng quen thuéc vμ ®· ®−îc ¸p dông nhiÒu. Nã thÝch hîp víi mäi giê Ng÷ v¨n, ®Æc biÖt lμ «n tËp kiÕn thøc V¨n häc, TiÕng ViÖt. C¸ch tiÕn hμnh: - GV hoÆc HS so¹n ra mét b¶ng « ch÷ cïng c¸c c©u hái ®i kÌm ®Ó t×m ra kiÕn thøc tõng « hμng ngang. ¤ hμng däc lμ « chÝnh. Néi dung nªn liªn quan tíi kiÕn thøc ®· häc. - Líp cïng ®o¸n néi dung « ch÷. Cã thÓ ®o¸n theo nhãm hoÆc c¸ nh©n. T×m ®−îc kiÕn thøc c¸c « nhá sÏ ®−îc céng ®iÓm. T×m ®−îc « chÝnh sÏ th¾ng cuéc. §Ó trß ch¬i míi l¹ h¬n, GV yªu cÇu HS tù lμm, cã thÓ sö dông c¶ c«ng nghÖ th«ng tin ®Ó t¹o thμnh phÇn mÒm cho trß ch¬i. Minh ho¹: A. ¤ ch÷ dμnh cho HS líp 11 1 2 3 5 4 6 7 8 10 9 11 12 C H I H P H U N G MAN UV O T H I S A OT H U O N G V V U N U O N G H O X U A N H U O N G V I E T B A C L E M I N H K H U E H A I B A T R U N G A N H T H O N G U Y E T H A N H Q U A NB A H U Y E N T I T H I M I N HB U B. Trß ch¬i « ch÷ dμnh cho HS líp 9 KÕt luËn Tãm l¹i, sö dông trß ch¬i trong d¹y häc Ng÷ v¨n lμ mét ph−¬ng ph¸p nªn ph¸t huy. Tuy nhiªn, sö dông ë bμi nμo, víi trß ch¬i nμo còng cÇn c©n nh¾c. Lμ GV, chóng ta cè g¾ng s¸ng t¹o nhiÒu trß ch¬i ®Ó g©y høng thó cho HS. NÕu sö dông ®óng trß ch¬i vμ cã liÒu l−îng phï hîp, HS sÏ thay ®æi h¼n c¸ch nh×n vÒ m«n Ngò v¨n. Nã kh«ng buån ngñ n÷a mμ sinh ®éng h¬n rÊt nhiÒu. Lê Thị Thu Hằng – THPT Đống Đa – Hà Nội