Tài chính quốc tế - Chương 14: Chính sách cổ tức của doanh nghiệp

CHƯƠNG 14: CHÍNH SÁCH CỔ TỨC CỦA DOANH NGHIỆP TS,NGUYỄN TRUNG TRỰC CHƯƠNG 14: CHÍNH SÁCH CỔ TỨC CỦA DOANH NGHIỆP • 14.1 Những vấn đề chung về trả cổ tức • 14.1.1 Định nghĩa cổ tức: • Coå töùc (Dividends) ñöôïc hieåu laø phaàn lôïi nhuaän sau thueá cuûa coâng ty daønh ñeå chi traû cho caùc coå ñoâng (chuû sôû höõu coâng ty). Coå töùc laø phaàn thu nhaäp maø moãi coå ñoâng thöïc nhaän. • 14.1.2 Phân loại cổ tức: • Cổ tức trả cho cổ phiếu ưu đãi:. • Dp = F x dp • Trong ñoù: • Dp laø coå töùc coå phaàn öu ñaõi • F: Meänh giaù coå phaàn öu ñaõi • dp: Lôïi suaát coå phaàn öu ñaõi Cổ tức phổ thông DPS = EPS x R (EBIT I)(1 T) Dp Fd EPS n − − − − = Vôùi: DPS : coå töùc traû cho moãi coå phaàn phoå thoâng EPS : thu nhaäp treân moãi coå phaàn phoå thoâng R : tyû leä chi traû coå töùc EBIT : thu nhaäp tröôùc thueá vaø laõi vay I : laõi vay T : thueá suaát thueá TNDN Dp : lôïi töùc coå phaàn öu ñaõi N : soá löôïng coå phaàn phoå thoâng löu haønh Fd : trích caùc quyõ vaø buø ñaép ñuû loã tröôùc ñoù • Ví duï: Coâng ty coå phaàn TITANIC coù caáu truùc voán nhö sau: traùi phieáu trò giaù 3.000.000.000ñ (meänh giaù 100.000ñ, laõi suaát 10%), coå phieáu öu ñaõ trò giaù 1.000.000.000ñ (meänh giaù 100.000ñ/coå phaàn, laõi suaát 8%), coå phieáu phoå thoâng trò giaù 8.000.000.000ñ (meänh giaù 10.000ñ/coå phaàn). Coâng ty coù thu nhaäp tröôùc laõi vaø thueá laø 2.000.000.000ñ, thueá suaát thueá thu nhaäp doanh nghieäp laø 25%, heä soá chi traû coå töùc laø 50%. Giaû söû tyû leä trích laäp caùc quyõ vaø buø ñaép loã laø 0. Haõy tính coå töùc moãi coå phaàn phoå thoâng? Baøi giaûi Thu nhaäp treân moãi coå phaàn phoå thoâng cuûa coâng ty TITANIC (2.000.000.000- 300.000.000)(1-0.25) - 80.000.000 EPS = =1494 ñ 800.000 Coå töùc traû cho moãi coå phaàn phoå thoâng cuûa coâng ty TITANIC DPS = 1494 x 50% = 747 ñoàng 14.1.3. Caùc hình thöùc chi traû coå töùc • (1) Traû coå töùc baèng tieàn maët • Haàu heát coå töùc ñöôïc traû döôùi daïng tieàn maët. Coå töùc tieàn maët ñöôïc traû tính treân cô sôû moãi coå phaàn, ñöôïc tính baèng phaàn traêm meänh giaù. Meänh giaù laø giaù trò ñöôïc aán ñònh trong giaáy chöùng nhaän coå phieáu theo ñieàu leä hoaït ñoäng cuûa coâng ty. • Ví duï 1: Moät coå ñoâng sôû höõu 10.000 coå phaàn cuûa moät coâng ty, Coâng ty tuyeân boá traû coå töùc baèng tieàn maët 1.500 ñoàng moät coå phaàn. Coå ñoâng ñoù seõ nhaän ñöôïc coå töùc laø 10.000 cp x 1.500 ñoàng/cp = 15.000.000 ñoàng. • Ví duï 2: moät coå ñoâng sôû höõu 20.000 coå phaàn cuûa moät coâng ty, meänh giaù laø 10.000 ñoàng moät coå phaàn. Coâng ty tuyeân boá traû coå töùc laø 12% treân toång meänh giaù. Coå ñoâng ñoù seõ nhaän ñöôïc coå töùc laø: 20.000 x 10.000 ñoàng x 12% = 24.000.000 ñoàng. • (2) Traû coå töùc baèng coå phieáu • Khoâng phaûi luùc naøo coå töùc cuõng ñöôïc traû döôùi daïng tieàn maët. Ñoâi khi coâng ty cuõng coù theå tuyeân boá traû coå töùc baèng coå phieáu, laø hình thöùc phaùt haønh coå phieáu thöôûng cho coå ñoâng hieän höõu. Hình thöùc traû coå töùc naøy thay theá cho hình thöùc traû coå töùc baèng tieàn maët nhaèm laøm yeân loøng caùc coå ñoâng khi coâng ty döï ñònh giöõ lôïi nhuaän cho caùc muïc ñích ñaàu tö khaùc. • Ví duï 1: Doanh nghieäp tuyeân boá traû coå töùc baèng coå phieáu laø 9% moät naêm. Nghóa laø coå ñoâng hieän haønh sôû höõu 100 coå phieáu seõ coù theâm ñöôïc 9 coå phieáu nöõa. • Ví duï 2: Ngaøy 3/8/2009, Coâng ty coå phaàn Ñoàng Taâm thoâng baùo chia coå töùc naêm 2008 vaø phaùt haønh coå phieáu thöôûng cho coå ñoâng hieän höõu. Theo ñoù, Ñoàng Taâm seõ chia coå töùc naêm 2008 baèng tieàn maët vôùi tyû leä chi traû laø 6,5% töùc ñaït 650 ñoàng /coå phieáu. Coâng ty thöïc hieän choát danh saùch coå ñoâng vaøo 16h ngaøy 15/8/2009 vaø chi traû coå töùc baét ñaàu töø ngaøy 17/8/2009. Coå ñoâng coù theå nhaän coå töùc baèng tieàn maët hoaëc chuyeån khoaûn. Ngoaøi ra, coâng ty coâng boá phaùt haønh 15.675.735 coå phieáu töông ñöông trò giaù 156.757.350.000 ñoàng ñeå thöôûng. Danh saùch coå ñoâng ñöôïc choát vaøo 16h ngaøy 15/8/2009. Coå phieáu thöôûng seõ ñöôïc phaùt haønh töø ngaøy 17/8/2009. Coâng ty chia thöôûng theo tyû leä 10:3 töùc coå ñoâng hieän höõu 10 coå phieáu taïi thôøi ñieåm choát danh saùch seõ ñöôïc nhaän 3 coå phieáu thöôûng, soá phaàn leû khoâng chia heát cho 10 seõ khoâng ñöôïc nhaän coå phieáu thöôûng. • (3) Traû coå töùc baèng taøi saûn • Moät coâng ty coù sôû höõu chöùng khoaùn do caùc coâng ty khaùc phaùt haønh coù theå phaân phoái soá chöùng khoaùn naøy cho coå ñoâng cuûa coâng ty nhö laø coå töùc, hoaëc coù theå phaân phoái coå töùc baèng saûn phaåm, haøng hoùa cuûa coâng ty. Hình thöùc traû coå töùc baèng saûn phaåm, haøng hoùa cuûa coâng ty coù öu ñieåm laø taêng voøng quay haøng toàn kho. Ngoaøi ra, coâng ty vaãn coù theå traû baèng nhöõng taøi saûn • khaùc. Tuy vaäy, nhöng hình thöùc naøy coù moät soá nhöôïc ñieåm nhö: • -Laøm giaù trò doanh nghieäp giaûm • -Khoù phaân phoái hôn hình thöùc traû coå töùc baèng tieàn maët • -Raát ít ñöôïc söï uûng hoä cuûa coå ñoâng • -Coù taùc ñoäng tín hieäu laøm cho giaù thò tröôøng cuûa coå phieáu coù xu höôùng giaûm CHƯƠNG 14: CHÍNH SÁCH CỔ TỨC CỦA DOANH NGHIỆP • 14.2 Cách thức chi trả cổ tức ở Việt Nam • Hội đồng quản trị phải lập danh sách cổ đông được nhận cổ tức, xác định mức cổ tức được trả đối với từng cổ phần, thời hạn và hình thức trả chậm nhất là 30 ngày trước mỗi lần trả cổ tức. Thông báo về trả cổ tức phải được gửi bằng phương thức đảm bảo đền được địa chỉ đăng ký tất cả cổ đông, chậm nhất 15 ngày trước khi thực hiện chi trả cổ tức. Thông báo phải ghi rõ tên công ty, họ tên, địa chỉ thưởng trú, quốc tịch, số chứng minh nhân dân, hộ chiếu hoặc chứng thực cá nhân hợp pháp khác của cổ đông là các nhân, tên địa chỉ hường trú, quốc tịch, số quyết định thành lậphoặc số đăng ký kinh doanh của cổ đông là tổ chức, số lượng cổ phần từng lọai của cổ đông, mức cổ tức đối với từng cổ phần và tổng số cổ tức mà cổ đông đó nhận được, thời điểm và phương thức trả cổ tức, họ tên chử ký của Hội đồng quản trị và người đại diện theo pháp luật của công ty. CHƯƠNG 14: CHÍNH SÁCH CỔ TỨC CỦA DOANH NGHIỆP 14.2. Cách chi trả cổ tức (1) 14.2.1. Ngaøy coâng boá (declaration date) Laø ngaøy maø Hoäi ñoàng quaûn trò trieäu taäp vaø quyeát ñònh vaán ñeà coå töùc. Hoäi ñoàng quaûn trò seõ thoâng baùo möùc chi traû coå töùc, ngaøy caùc coå ñoâng ñöôïc löu vaøo danh saùch nhöõng ngöôøi sôû höõu coå phieáu cuûa coâng ty ñeå ñöôïc quyeàn nhaän coå töùc, vaø ngaøy coå töùc ñöôïc traû. • Ngày giao dịch không hưởng quyền(ex-dividend date): • Hay còn gọi là ngày xác lập quyền hưởng cổ tức. Nếu nhà đầu tư mới mua cổ phiếu công ty vào ngày này hoặc sau ngày này sẽ không được quyền hưởng cổ tức • Việc mua bán và chuyển nhượng cố phiếu phải mất một khỏang thời gian T+3 để hoàn tất thủ tục, có nghĩa là nhà đầu tư mua cổ phiếu hôm nay thì phải sau 3 ngày nhà đầu tư đó mới được quyền sở hữu cổ phiếu. CHƯƠNG 14: CHÍNH SÁCH CỔ TỨC CỦA DOANH NGHIỆP • Ngày chốt danh sách cổ đông (record date): • Là ngày công ty chốt danh sach những người sở hữu cổ phiếu để xác định xem ai sẽ là người được nhận cổ tức. Ngày chốt danh sách cổ đông thường cách ngày thực sự nhận cổ tức từ 2 đến 4 tuần, và sau ngày giao dịch không hưởng quyền là 2 ngày. • Ngày chi trả cổ tức (payment date): • Là ngày công ty sẽ chi trả cổ tức bằng tiền mặt, bằng chuyển khỏan, bằng cổ phiếu thưởng cho cổ đông được xác định có sở hữu cổ phiếu vào ngày chốt danh sách cổ đông. CHƯƠNG 14: CHÍNH SÁCH CỔ TỨC CỦA DOANH NGHIỆP Thứ 6 (3/8) Ngày công Thứ 5 (16/8) Ngày giao dịch Thứ 2 (20/8) Ngày chốt Thứ 3 (4/9) Ngày chi trả bố (Declaration date) không hưởng quyền (Ex-dividend date) danh sách cổ đông (Record date) cổ tức (Payment date) • Ví duï 2: Vaøo ngaøy 29/7/2009, Sôû Giao dòch CK TPHCM thoâng baùo veà ngaøy ñaêng kyù cuoái cuøng ñeå traû coå töùc ñôït 1 naêm 2009 cuûa Coâng ty coå phaàn Cô Ñieän laïnh (maõ CK: REE) nhö sau: • Ngaøy giao dòch khoâng höôûng quyeàn: 12/08/2009 (tröôøng hôïp giao dòch thoûa thuaän töø 100.000 coå phieáu trôû leân trong caùc ngaøy 12,13/08/2009 thì ngöôøi baùn khoâng ñöôïc höôûng quyeàn). • Ngaøy ñaêng kyù cuoái cuøng: 14/08/2009 • Muïc ñích: Traû coå töùc ñôït 1 naêm 2009 • Tyû leä chi traû: 700 ñoàng/coå phieáu (7%/meänh giaù) • Ngaøy chi traû coå töùc: 14/09/2009 • Thuû tuïc vaø ñòa ñieåm nhaän coå töùc: • + Coå ñoâng ñaõ löu kyù: nhaän coå töùc taïi thaønh vieân löu kyù nôi mình môû taøi khoaûn. • + Coå ñoâng chöa löu kyù: nhaän coå töùc töø ngaøy 14/09/2009 taïi Coâng ty coå phaàn Cô Ñieän Laïnh (364 Coäng Hoøa – P13, Quaän Taân Bình, Tp.HCM). Coå ñoâng ñeán nhaän coå töùc phaûi mang theo giaáy CMND baûn chính, tröôøng hôïp nhaän thay phaûi coù giaáy uûy quyeàn hôïp phaùp keøm theo CMND baûn sao coù coâng chöùng cuûa ngöôøi uûy quyeàn vaø CMND baûn chính cuûa ngöôøi ñöôïc uûy quyeàn. • Sau khi nhaän ñöôïc thoâng baùo treân, neáu coå ñoâng muoán höôûng quyeàn ñöôïc chia coå töùc thì phaûi mua coá phieáu chaäm nhaát laø vaøo ngaøy 11/8/2009. CHƯƠNG 14: CHÍNH SÁCH CỔ TỨC CỦA DOANH NGHIỆP • 14.3 Chính sách cổ tức • 14.3.1 Chính sách cổ tức là gì? • Chính sách cổ tức mà doanh nghiệp vạch ra phải có tình ổn định, không thay đổi thất thường và phải thận trọng trước khi quyết định thay đổi chính sách cổ tức hiện tại. CHƯƠNG 14: CHÍNH SÁCH CỔ TỨC CỦA DOANH NGHIỆP • 14.3.2 Chính sách cổ tức trong thực tiễn: • a. Chính sách giữ lại lợi nhuận thụ động: • Doanh nghiệp thực hiện chính sách giữ lại lợi nhuận khi có các cơ hội đầu tư hứa hẹn một tỷ suất sinh lời cao hơn trong tưong lai cho các cổ đông. • Doanh nghiệp có 3 phương án lưa chọn: • Phương án 1: Doanh nghiệp phải hy sinh cơ hội đầu tư có thể, chấp nhận dùng lợi nhuận trả cổ tức cho cổ đông • Phương án 2: Doanh nghiệp trả cổ tức cho cổ đông và phải huy động thêm vốn cổ phần từ thị trường vốn bên ngoài để đầu tư vào dự án • Phương án 3: Doanh nghiệp giữ lại lợi nhuận, không chi trả cổ tức cho cổ đông để đầu tư vào dự án CHƯƠNG 14: CHÍNH SÁCH CỔ TỨC CỦA DOANH NGHIỆP • Hầu hết các doanh nghiệp cố gắng duy trì một mức cổ tức tương đối ổn định theo thời gian. Theo chính sách giữ lại lợi nhuận thụ động, lợi nhuận giữ lại không ổn định giữa các năm và phụ thuộc vào cơ hội đầu tư có trước. • Vì nếu doanh nghiệp theo đuổi chính sách giữ lại lợi nhuận có thể duy trì sự ổn định của chính sách này theo hai cách: • - Doanh nghiệp có thể giữ lại tỷ lệ lợi nhuận khá cao trong những năm có nhu cầu vốn cao. • - Doanh nghiệp vay vốn trên thị trường làm cho tỷ lệ nợ trên vốn cổ phần tăng lên một cách tạm thời. CHƯƠNG 14: CHÍNH SÁCH CỔ TỨC CỦA DOANH NGHIỆP • b. Chính sách cổ tức tiền mặt ổn định: • c. Chính sách cổ tức khác: • Một số doanh nghiệp khác lại chọn chính sách cổ tức khác với hai chính sách cổ tức trên chằng hạn như chính sách cổ tức có tỷ lệ chi trả không đổi, hoặc chính sách chi trả cổ tức nhỏ hàng quý và cổ tức thưởng thêm vào cuối năm. CHƯƠNG 14: CHÍNH SÁCH CỔ TỨC CỦA DOANH NGHIỆP • 14.4 Những nhân tố quan trọng ảnh hưởng đến quyết định chính sách cổ tức của doanh nghiệp •
Nhân tố thứ nhất: • - Kỳ vọng của các cổ đông đối với thu nhập từ cổ tức: • + Nếu cổ đông kỳ vọng nhiều, quan tâm nhiều đến thu nhập từ cổ tức của công ty, nếu cổ tức bị cắt giảm hoặc thay đổi đột ngột, cổ đông sẽ thay đổi danh mục đầu tư,. •
Nhân tố thứ hai: • - Giá trị của cổ tức hiện tại: • + Nếu giá trị của cổ tức hiện tại càng lớn thì càng tạo sức hút đối với các nhà đầu tư. Vì các nhà đầu tư phần lớn thích được nhận cổ tức ngay trong hiện tại hơn là chuyển vào tương lai. CHƯƠNG 14: CHÍNH SÁCH CỔ TỨC CỦA DOANH NGHIỆP •
Nhân tố thứ ba: • - Tính ổn định, nhất quán và đáng tin cậy của chính sách cổ tức • + Một chính sách cổ tức ổn định, nhất quán và đáng tin cậy giúp cho các nhà đầu tư bảo toàn và phát triển được vốn đầu tư vào cổ phiếu, giảm thiểu phí môi giới, giao dịch, lãi trong quá trình chờ bán cổ phiếu do thay đổi danh mục đầu tư, •
Nhân tố thứ tư: • - Chính sách thuế: • + Nếu thuế thu nhập đánh trên thu nhập từ cổ tức cao sẽ ảnh hưởng đến quyết định đầu tư vào cổ phiếu hay không, từ đó tác động đến giá trị cổ phiếu của công ty. CHƯƠNG 14: CHÍNH SÁCH CỔ TỨC CỦA DOANH NGHIỆP •
Nhân tố thứ năm: • - Giá trị tương lai của cổ phiếu • + Thông qua giá trị cổ tức hiện tại mà nhà đầu tư thu được, nhà đầu tư sẽ hy vọng và tin tưởng vào sự phát triển trong tương lai của công ty, theo đó sẽ ảnh hưởng đến giá trị tương lai của cổ phiếu.