Kỹ thuật ghép cây ăn quả

Tên đề tài : Kỹ thuật ghép cây ăn quả Cây ăn quả (CAQ) không chỉ cho thu nhập cao trong nông nghíệp mà còn có giá tri tạo cảnh quan đẹp và góp phần bảo vệ môi tr−ờng sinh thái bền vững. Phát triển CAQ không chỉ đáp ứng nhu cầu nâng cao hiệu quả kinh tế cho nông hộ mà còn đáp ứng nhu cầu xuất khẩu, tạo điều kiện chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp, thực hiện công nghiệp hóa, hiện đại hóa nông nghiệp nông thôn. Muốn sản xuất CAQ đạt hiệu quả cao cần áp dụng các quy trình kỹ thuật mới, dùng giống tốt, sạch bệnh, canh tác đúng kỹ thuật, nhân giống bằng các ph−ơng pháp công nghệ tiên tiến. Ph−ơng pháp ghép là một công nghệ tiên tiến đang đ−ợc áp dụng rộng rãi để sản xuất CAQ trên thế giới và trong thời gian gần đây ở Việt Nam. Ghép là một trong những ph−ơng pháp nhân giống vô tính với nhiều −u điểm: đảm bảo đ−ợc các đặc điểm di truyền tốt của cây mẹ, bảo đảm nhân giống thuần chủng có chất l−ợng cao, tăng sức sống, tăng tuổi thọ cho cây, tỉ lệ nhân giống cao, thời gian nhân giống nhanh, cây con nhanh chóng thích ứng với môi tr−ờng sinh thái . Ph−ơng pháp ghép phù hợp với việc nhân giống một số cây ăn quả thân gỗ nh− cam, quýt, b−ởi, nhãn, vải, mận, đào, xoài, lê, táo . Để góp phần thúc đẩy sản xuất nhân giống CAQ trong nhân dân, Cục Khuyến nông và Khuyến lâm phối hợp với Dự án tăng c−ờng t− vấn cấp Bộ (MRDP) biên tập và xuất bản cuốn Kỹ thuật ghép cây ăn quả với mục đích cung cấp cho nông dân và các nhà làm v−ờn một số kỹ thuật cơ bản về ghép CAQ. Đây là cuốn sách đ−ợc các chuyên gia nghiên cứu CAQ Trung Quốc tổng kết từ thực tế nghiên cứu và sản xuất giống ở Trung Quốc qua nhiều năm. Nội dung cuốn sách đ−ợc trình bày dễ hiểu, các thao tác đ−ợc minh họa bằng các hình vẽ cụ thể nông dân có thể áp dụng để tự sản xuất cây giống. Chúng tôi trân trọng giới thiệu cùng bạn đọc và mong nhận đ−ợc ý kiến đóng góp để cuốn sách hoàn thiện.

pdf60 trang | Chia sẻ: tlsuongmuoi | Lượt xem: 2070 | Lượt tải: 3download
Bạn đang xem trước 20 trang tài liệu Kỹ thuật ghép cây ăn quả, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
ung hç trî lÉn nhau t¹o thµnh mét tæ hîp céng sinh h÷u c¬, dùa vµo nhau cïng tån t¹i, t¹o thµnh mét thÓ thèng nhÊt. Bé rÔ cña c©y gèc ghÐp hót n−íc vµ chÊt kho¸ng ®ång thêi t¹o thµnh axit h÷u c¬ vµ axit amino cung cÊp cho th©n, cµnh, l¸ cña phÇn ghÐp phÝa trªn. Ng−îc l¹i, nh÷ng vËt chÊt ®ång ho¸ ®−îc do phÇn ghÐp phÝa trªn nhê t¸c dông quang hîp, cung cÊp trë l¹i cho bé rÔ. Ngoµi ra, tû lÖ ra hoa ®Ëu qu¶, søc ®Ò kh¸ng sËu bÖnh... cña tæ hîp ghÐp cßn chÞu ¶nh h−ëng cña c¶ phÇn ghÐp vµ gèc ghÐp. Tuy nhiªn, ghÐp c©y ®ßi hái c¸c thao t¸c cã kü thuËt cao, sù ch¨m bãn chu ®¸o vµ tæ hîp ghÐp th−êng cã tuæi thä ng¾n h¬n so víi c©y thùc sinh (trång b»ng h¹t). Nh÷ng −u ®iÓm cña c©y ghÐp nh− sau: + Kh¶ n¨ng duy tr× gièng tèt. Nh÷ng c©y ¨n qu¶ ®−îc trång b»ng h¹t th−êng kh«ng gi÷ ®−îc hÕt c¸c ®Æc tÝnh cña c©y mÑ, v× khi në hoa, thô phÊn hay bÞ lai t¹p; c¸c h¹t cña qu¶ bÞ lai t¹p nh− vËy, khi ®em trång sÏ mäc thµnh c©y míi víi nh÷ng ®Æc tÝnh kh¸c xa dÇn c©y mÑ. Ng−îc l¹i, c©y ghÐp lµ kÕt qu¶ cña nh©n gièng v« tÝnh, còng gièng nh− chiÕt cµnh, gi÷ ®−îc hÇu hÕt ®Æc tÝnh cña c©y mÑ. Sau khi ghÐp, mÆc dï c©y gèc ghÐp cã ¶nh h−ëng ®Õn sù sinh tr−ëng vµ ph¸t triÓn cña phÇn m¾t ghÐp, song do phÇn ghÐp cã giai ®o¹n sèng tù nhiªn, ®Æc tÝnh di truyÒn æn ®Þnh, nªn ¶nh h−ëng nãi trªn lµ kh«ng lín. Do vËy, c©y ghÐp còng nh− c¸c ph−¬ng ph¸p lai t¹o kh¸c, cã thÓ duy tr× ®−îc ®Æc tÝnh di truyÒn, tiÕp tôc gi÷ ®−îc phÈm chÊt vµ tÝnh tr¹ng −u tó cña c©y mÑ. C©y ghÐp cã kh¶ n¨ng khèng chÕ sè l−îng hoa ®ùc. Còng cã tr−êng hîp, mÇm ghÐp ®· biÕn dÞ víi ®Æc ®iÓm tèt, do vËy c©y ghÐp sÏ t¹o thµnh gièng míi quÝ. + C©y ghÐp mau ra qu¶ víi s¶n l−îng cao. So víi trång c©y b»ng h¹t hoÆc gi©m cµnh th× c©y ghÐp, hÇu hÕt ®Òu ra qu¶ nhanh h¬n, v× c©y ghÐp nhanh chãng hoµn thµnh diÖn tÝch t¸n l¸ cÇn thiÕt ®Ó ra qu¶. H¬n n÷a t¹i n¬i ghÐp cã tÝch luü kh¸ nhiÒu c¸c bon, tû lÖ C/N cao, t¹o ®iÒu kiÖn thóc ®Èy sù ra hoa qu¶ nhanh h¬n. + HÖ sè nh©n gièng cao. Tõ mét c©y mÑ, gièng tèt cã thÓ lÊy ®−îc nhiÒu m¾t ghÐp ®Ó t¹o ra nhiÒu c©y ghÐp. Trong khi chiÕt, kh«ng cho phÐp Êy nhiÒu cµnh trªn 1 c©y. So víi gi©m cµnh, c¸ch ghÐp còng cã −u ®iÓm, v× nhiÒu lo¹i c©y ¨n qu¶ rÊt khã ra rÔ khi gi©m cµnh. 8+ Khai th¸c −u ®iÓm cña c©y gèc ghÐp. - §iÒu chØnh h×nh d¸ng c©y ghÐp: Do c©y gèc ghÐp cã t¸c ®éng ®Õn sinh tr−ëng cña c©y ghÐp nªn ng−êi ta t¹o ra c©y cã th©n lïn, th©n nöa lïn vµ th©n cao dµi. - T¨ng c−êng kh¶ n¨ng thÝch øng víi m«i tr−êng cho c©y ghÐp, tøc lµ t×m c¸c gèc ghÐp cã bé rÔ khoÎ, cã søc chÞu h¹n, chÞu ngËp óng, chÞu l¹nh, chÞu mÆn... vµ ®Æc biÖt lµ chÞu c¸c lo¹i bÖnh do nÊm g©y ra nh− Phytophthora ®èi víi cam quÝt v.v... - N©ng cao phÈm chÊt cña qu¶: T¸c ®éng cña gèc ghÐp cã thÓ lµm thay ®æi mµu s¾c kÝch cì cña qu¶, t¨ng gi¸ trÞ th−¬ng phÈm. VÝ dô quÝt h«i lµm gèc ghÐp cho quÝt ¤n Ch©u th× qu¶ ngät h¬n, vá máng h¬n. + Cøu ch÷a nh÷ng c©y háng gèc rÔ. Trong tr−êng hîp c©y bÞ h¹i ë phÇn gèc hoÆc rÔ cã thÓ dÉn ®Õn chÕt toµn bé c©y, ng−êi ta tiÕn hµnh ghÐp rÔ ®Ó cøu c©y. II - NGUY£N Lý GHÐP C¢Y ¡N Qu¶ 1 - Qu¸ tr×nh lµnh vÕt ghÐp Khi bÞ tæn th−¬ng, c©y cã thÓ tù lµm lµnh vÕt th−¬ng vµ ghÐp c©y lµ tËn dông kh¶ n¨ng ®ã cña c©y. Khi ghÐp, ®ßi hái tÇng sinh gç (m« ph©n sinh) trªn mÆt c¾t cña phÇn ghÐp tiÕp hîp chÆt chÏ víi tÇng sinh gç trªn mÆt c¾t cña c©y gèc ghÐp vµ nh− vËy vÕt ghÐp míi mau liÒn l¹i ®Ó t¹o thµnh 1 c©y míi, tøc lµ thao t¸c ghÐp ph¶i chuÈn vµ ®óng kü thuËt. Khi c¾t ngang cµnh c©y, ta thÊy ngoµi cïng lµ biÓu b× råi ®Õn vá cµnh, tÇng sinh gç (m« ph©n sinh), trong cïng lµ lâi gç. TÇng sinh gç liªn tôc ph©n chia c¶ 2 phÝa: phÝa ngoµi t¹o ra líp vá vµ phÝa trong t¹o ra lâi gç. Do vËy, khi ghÐp, nÕu 2 mÆt tÇng sinh gç cña phÇn ghÐp vµ gèc ghÐp tiÕp hîp víi nhau chÆt chÏ th× vÕt ghÐp mau liÒn vµ phÇn ghÐp sÏ sèng. Khi ghÐp yªu cÇu mÆt c¾t cña phÇn ghÐp vµ cña gèc ghÐp nhÊt thiÕt ph¶i thËt nh½n (tøc lµ khi c¾t ph¶i dïng dao ghÐp rÊt s¾c) vµ ph¶i ®−îc ¸p chÆt víi nhau ®Ó c¬ quan phôc håi vÕt th−¬ng cña c¶ 2 bªn cã thÓ nhanh chãng liÒn l¹i víi nhau. Do vËy, khi ghÐp ph¶i dïng d©y quÊn chÆt phÇn ghÐp vµo gèc ghÐp. Thùc chÊt, qu¸ tr×nh lµnh vÕt ghÐp diÔn biÕn nh− sau: Khi ghÐp ë 2 mÆt cña vÕt c¾t h×nh thµnh 1 líp mµng máng, sau ®ã tÇng sinh gç t¨ng tr−ëng rÊt nhanh, lÊp ®Çy chç trèng gi÷a 2 mÆt vÕt c¾t (cña phÇn ghÐp vµ gèc ghÐp). Tõ ®ã mµng máng bÞ huû ho¹i, c¸c tæ chøc m« tÕ bµo cña phÇn ghÐp vµ gèc ghÐp dÇn hoµ hîp, g¾n bã víi nhau, hÖ thèng vËn chuyªn dinh d−ìng liªn kÕt víi nhau do tÇng sinh gç tao ra vá phÝa ngoµi vµ gç phÝa trong vµ nèi c¸c m¹ch èng dÉn cña lâi gç víi èng läc thÊm cña líp vá l¹i víi nhau vµ hÖ thèng m¹ch dÉn thùc sù ®−îc liªn kÕt, th«ng suèt (h×nh 2). Lóc nµy, chåi ghÐp ®−îc cung cÊp dinh d−ìng, n−íc vµ b¾t ®Çu sinh tr−ëng. 9H×nh 2: Qu¸ tr×nh liÒn vÕt ghÐp 1. Khi ghÐp 2. Gi÷a qu¸ tr×nh liÒn vÕt 3. Hoµn thµnh liÒn vÕt ë h×nh 3 cho thÊy, khi ghÐp, mÆt c¾t cña cµnh ghÐp kÕt hîp víi mÆt c¾t cña gèc ghÐp vµ bé phËn cña cµnh ghÐp trªn mÆt gèc ghÐp ph×nh to rÊt râ vµ dÇn lín lªn, mÆt c¾t trªn gèc ghÐp ®−îc phñ kÝn, cuèi cïng ®· che ®Ëy hoµn toµn mÆt c¾t cña gèc ghÐp, lµm cho tÇng sinh gç cña cµnh ghÐp vµ gèc ghÐp liªn kÕt l¹i víi nhau, lóc nµy c¸c tæ chøc m« cña tÇng sinh gç kÕt hîp l¹i, h×nh thµnh mét th©n c©y non. Tuú tõng lo¹i c©y mµ thêi gian vÕt ghÐp lµnh nhanh hay chËm, nãi chung dao ®éng tõ 10 - 15 ®Õn 20 - 30 ngµy. NÕu ghÐp khi c©y ë giai ®o¹n ngñ nghØ th× ph¶i 5-6 tuÇn, vÕt ghÐp míi lµnh ®−îc. Qua thêi gian nµy, ngän míi ®−îc sinh tr−ëng, gèc ghÐp vµ cµnh ghÐp còng ph×nh to ra, c¸c c¬ quan kÕt hîp víi nhau nhanh h¬n. H×nh 3: Qu¸ tr×nh ghÐp sèng cña ghÐp ¸p 1. Khi ghÐp 2. Gi÷a qu¸ tr×nh liÒn vÕt 3. Hoµn thµnh liÒn vÕt 10 2 - Kh¶ n¨ng hoµ nhËp trong qu¸ tr×nh ghÐp + Kh¶ n¨ng hoµ nhËp. Gi÷a c¸c c©y cã sù kh¸c biÖt vÒ cÊu tróc m«, tÕ bµo, vÒ sinh lý, vÒ tÝnh di truyÒn v.v... NÕu ghÐp nh÷ng c©y mµ sù kh¸c biÖt ®ã kh«ng lín th× kh¶ n¨ng hoµ nhËp cña chóng cao vµ c©y ghÐp dÔ sèng, sau ®ã sinh tr−ëng ph¸t triÓn thuËn lîi, ng−îc l¹i sù kh¸c biÖt nãi trªn cµng lín th× kh¶ n¨ng hoµ nhËp cµng thÊp, viÖc ghÐp sÏ khã thµnh c«ng. Mét sè c©y, khi ghÐp th× sèng, nh−ng sau sinh tr−ëng kh«ng b×nh th−êng, thËm chÝ sinh tr−ëng tèt nh−ng l¹i kh«ng ®em l¹i gi¸ trÞ kinh tÕ. Qui luËt chung lµ nguån gèc thùc vËt cµng gÇn th× kh¶ n¨ng hoµ nhËp cµng m¹nh. Cã mét sè c©y khã ghÐp mµ ph¶i tiÕn hµnh ghÐp ngay trªn cïng loµi nh− nh·n lång, v¶i, tr¸m. ViÖc ghÐp c¸c c©y kh¸c hä thùc vËt, tõ tr−íc ®Õn nay ch−a thµnh c«ng. + Nh÷ng biÓu hiÖn kh«ng hoµ nhËp: §ã lµ c¸c biÓu hiÖn nh− vÕt ghÐp kh«ng lµnh, hoÆc lµnh nh−ng mÇm ghÐp kh«ng sinh tr−ëng hoÆc sinh tr−ëng nh− n¬i tiÕp gi¸p chç ghÐp yÕu, gÆp giã dÔ gÉy hoÆc biÓu hiÖn ë n¬i tiÕp gi¸p nh− phÇn ghÐp ph×nh to h¬n gèc ghÐp hoÆc ng−îc l¹i phÇn gèc ghÐp ph×nh to h¬n phÇn ghÐp ë trªn. Còng cã khi sù kh«ng hoµ nhËp biÓu hiÖn ë sù biÕn mµu cña l¸, l¸ rông non, sinh tr−ëng chËm; cã tr−êng hîp l¸ qu¸ rËm r¹p, nô hoa ra sím, nhiÒu; c©y ph¸t triÓn thµnh dÞ d¹ng. BiÓu hiÖn kh«ng hoµ nhËp cã khi xuÊt hiÖn rÊt chËm tíi 10 n¨m sau khi ghÐp v.v... + Nguyªn nh©n cña sù kh«ng hoµ nhËp vµ c¸ch kh¾c phôc: Nh÷ng nguyªn nh©n cã thÓ gåm: sù kh¸c biÖt vÒ cÊu tróc gi¶i phÉu gi÷a gèc ghÐp vµ phÇn ghÐp, lµm cho hÖ thèng m¹ch dÉn kh«ng thèng nhÊt víi nhau, dÉn ®Õn t×nh tr¹ng n−íc vµ c¸c chÊt dinh d−ìng kh«ng ®−îc cung cÊp ®Çy ®ñ. KÕt qu¶ lµ chç ghÐp ph×nh to kh«ng ®Òu. Khi c¸c tÇng sinh gç kh«ng liªn kÕt ®−îc víi nhau th× phÇn ghÐp dÔ gÉy t¸ch khái gèc ghÐp. NÕu vá kh«ng liªn kÕt th× c¸c chÊt ®−îc tæng hîp qua quang hîp l¹i kh«ng cung cÊp cho rÔ cña gèc ghÐp, lµm rÔ bÞ thèi, c©y chÕt toµn bé. Kh¶ n¨ng kh«ng ®iÒu hoµ cña mét sè chøc n¨ng sinh lý: Sau khi ghÐp, nÕu nhu cÇu dinh d−ìng cña gèc ghÐp vµ th©n ghÐp kh«ng ®−îc ®¸p øng hµi hoµ sÏ dÉn ®Õn sù kh«ng hoµ nhËp. MÆt kh¸c, sù kh¸c biÖt vÒ ¸p lùc thÈm thÊu gi÷a 2 phÇn c©y ghÐp còng lµ nguyªn nh©n cña sù kh«ng hoµ nhËp. Trong thùc tiÔn s¶n xuÊt, ng−êi ta dïng c¸ch ghÐp l−ìng tÝnh ®Ó kh¾c phôc hiÖn t−îng kh«ng hoµ nhËp. + Nh÷ng yÕu tè kh¸c ¶nh h−ëng ®Õn ghÐp: Chñng lo¹i c©y: cã lo¹i dÔ ghÐp nh− quÝt ngät, ®µo, lª, t¸o; cã lo¹i khã ghÐp nh− tr¸m, hång, h¹t dÎ, v¶i, nh·n lång. §ã lµ do ®Æc tÝnh di truyÒn, cÊu tróc tæ chøc m« tÕ bµo... Nh÷ng lo¹i c©y cã mñ, chÊt ta-nanh nhiÒu th× còng khã ghÐp. ChÊt l−îng cña gèc ghÐp vµ phÇn ghÐp: Cµnh, m¾t ghÐp vµ gèc ghÐp cã søc sèng cao th× tû lÖ ghÐp sèng còng cao. §èi víi gèc ghÐp th× khi ghÐp cÇn bé rÔ ph¸t triÓn m¹nh v× sau khi ghÐp, toµn bé c©y cÇn ®Çy ®ñ chÊt dinh d−ìng ®Ó ph¸t triÓn sinh tr−ëng. PhÇn ghÐp ë phÝa trªn (cµnh, mÇm...) ®Òu cÇn chän lo¹i khoÎ m¹nh, ®ang cã søc sinh tr−ëng cao (b¸nh tÎ, kh«ng s©u bÖnh...) th× tû lÖ ghÐp sèng míi cao. Thêi vô ghÐp phï hîp th−êng ®−îc chän vµo mïa xu©n vµ mïa thu, ®Ó cã c¸c ®iÒu kiÖn thêi tiÕt thuËn lîi. Nh÷ng thêi gian qu¸ nãng, qu¸ l¹nh, m−a nhiÒu... ®Òu ¶nh h−ëng xÊu ®Õn ghÐp c©y. NhiÖt ®é thÝch hîp ®Ó vÕt ghÐp mau lµnh dao ®éng tõ 20-300C (mÆc dï cã thÓ ghÐp c©y trong ph¹m vi nhiÖt ®é tõ 5 ®Õn 320C). §é Èm còng gi÷ vai trß quan träng, khi ®é Èm kh«ng khÝ gÇn b·o hoµ lµ cã lîi cho vÕt ghÐp mau lµnh. V× vËy, sau khi ghÐp, cÇn dïng c¸c vËt liÖu nh− ni l«ng, l¸ c©y... ®Ó bao bäc, gi÷ Èm cho vÕt ghÐp. Tuy nhiªn vÉn ph¶i cã ®é tho¸ng nhÊt 11 ®Þnh ®Ó cung cÊp oxy cho vÕt th−¬ng mau lµnh. §ång thêi ph¶i chèng m−a thÊm vµo vÕt ghÐp. Cuèi cïng lµ kü thuËt ghÐp; khi ghÐp ®ßi hái thao t¸c nhanh, døt kho¸t, chuÈn x¸c ®Ó mÆt c¾t ®−îc nh½n víi kÝch cì cña phÇn ghÐp khíp víi vÕt c¾t ë gèc ghÐp; sau khi c¾t xong ph¶i ghÐp ngay, cµng nhanh cµng tèt ®Ó mÆt c¾t kh«ng bÞ oxy ho¸ hoÆc giã thæi kh«. Buéc d©y lµ rÊt cÇn thiÕt, ®Ó ®é tiÕp gi¸p ®¹t cao vµ tr¸nh nhiÔm khuÈn. III - CHäN Vµ CH¡M SãC C¢Y GèC GHÐP 1 . Chän c©y gèc ghÐp §©y lµ kh©u quan träng, cã ¶nh h−ëng lín ®Õn tû lÖ ghÐp sèng vµ hiÖu qu¶ kinh tÕ sau nµy cña c©y ghÐp. Tèt nhÊt vÉn lµ c©y gèc ghÐp b¶n ®Þa, cã tõ l©u ®êi ë ®Þa ph−¬ng ®· thÝch nghi víi ®iÒu kiÖn sinh th¸i cña ®Þa ph−¬ng. Yªu cÇu vÒ gèc ghÐp nh− sau: - Cã kh¶ n¨ng hoµ nhËp cao víi phÇn ghÐp. - Sinh tr−ëng ph¸t triÓn tèt, tuæi thä kÐo dµi. - Cã bé rÔ ph¸t triÓn tèt khoÎ, thÝch øng víi ®iÒu kiÖn khÝ hËu ®Êt ®ai cña tõng ®Þa ph−¬ng chÞu h¹n, óng, l¹nh, mÆn, kiÒm... - Cã søc chèng chÞu s©u bÖnh. - Cã nguån phong phó, dÔ nh©n gièng ph¸t triÓn. - Cã c¸c tÝnh tr¹ng, ®Æc thï cÇn thiÕt cho viÖc ch¨m sãc nh− cao, thÊp. B¶ng 1 , tr×nh bµy vÒ c¸c lo¹i c©y ¨n qu¶ chÝnh cïng víi c¸c c©y gèc ghÐp víi c¸c ®Æc ®iÓm chñ yÕu. 12 B¶ng 1: C¸c lo¹i c©y ¨n qu¶ chñ lùc vµ ®Æc tÝnh cña chóng Tªn gäi Tªn gèc ghÐp §Æc ®iÓm chÝnh Quýt ChÞu l¹nh, kh¸ng bÖnh, chÞu Èm, thÝch hîp víi ®Êt h¬i chua, ra qu¶ sím, s¶n l−îng cao cã t¸c dông lïn ho¸, lµm gèc ghÐp cho cam vµng Quýt chua Bé rÔ ph¸t triÓn, thÝch øng víi nhiÒu lo¹i ®Êt, tuæi thä cao, thÝch hîp lµm gèc ghÐp cho cam ngät, cam bï, cam tiªu... Chanh RÔ cäc to, ph©n bè máng, chÞu Èm nh−ng kh«ng chÞu h¹n, sinh tr−ëng nhanh ra qu¶ sím, tuæi thä ng¾n, thÝch hîp víi lo¹i ®Êt c¸t b»ng ph¼ng lµm gèc ghÐp cho cam ngät, cam bï, cam tiªu... Cam Cam Bé rÔ ph¸t triÓn, chÞu l¹nh, chÞu h¹n, lµm gèc ghÐp cho cam ngät, quýt ¤n Ch©u, cam bï Quýt hång Bé rÔ ph¸t triÓn, chÞu l¹nh, chÞu h¹n, cã thÓ lµm gèc ghÐp cho c¸c lo¹i quýt, cam ngät Quýt B−ëi RÔ ¨n s©u, rÔ nh¸nh Ýt, kh«ng chÞu h¹n, kh«ng chÞu l¹nh, cã thÓ lµm gèc ghÐp cho b−ëi, chanh Nh·n Phóc Nh·n H¹t gièng nµy mÇm khoÎ, tû lÖ ghÐp sèng cao, ra qu¶ ®Ñp V¶i Tµo Hång, Lan Tróc ThÕ c©y khoÎ, ra qu¶ sím, s¶n l−îng cao Xoµi Xoµi Dïng c©y thùc sinh cã h¹t to, tû lÖ n¶y mÇm cao, sinh tr−ëng nhanh T× Bµ Bé rÔ ph©n bè máng, kh«ng chÞu h¹n, cã thÓ chÞu Èm, khi ghÐp cã kh¶ n¨ng hoµ nhËp Th¹ch Nam ChÞu l¹nh, chÞu h¹n tèt, cã t¸c dông lµm lïn ho¸T× Bµ C©y chÊp Bé rÔ ph©n bè máng, chÞu Èm, chÞu nãng, s¶n l−îng cao §µo l«ng Cã kh¶ n¨ng chÞu h¹n nhÊt ®Þnh, kh¶ n¨ng hoµ nhËp cao §µo MËn ChÞu Èm, chÞu l¹nh, cã t¸c dông lµm lïn ho¸, kh¶ n¨ng hoµ nhËp trung b×nh §µo nói, ®µo l«ng RÔ ph¸t triÓn, cã thÓ chÞu h¹n, kh¶ n¨ng hoµ nhËp tèt, qu¶ to, phÈm chÊt tètMËn MËn ChÞu l¹nh, cã thÓ trång trªn ®Êt sÐt, tuæi thä dµi 13 Lª ®Ëu RÔ mäc s©u, thÝch øng tèt víi c¸c lo¹i ®Êt, chÞu h¹n, chÞu óng, kh¸ng bÖnh thèi r÷a Lª Lª c¸t Bé rÔ ph¸t triÓn, chÞu óng, chÞu h¹n, lµ gèc ghÐp chñ yÕu cho lª nam DÎ TÝnh thÝch øng cao, ra qu¶ sím DÎ DÎ qu¶ nhän TÝnh thÝch øng cao, kh«ng yªu cÇu vÒ ®Êt ®ai ¤ liu ¤ liu Dïng h¹t « liu ®Ó lµm h¹t gièng, th©n c©y to, sím ra qu¶ Hång Hång hoang d¹i hay hång ®−îc trång Bé rÔ ph©n bè máng, rÔ nh¸nh ph¸t triÓn. C©y non sinh tr−ëng nhanh, cã d¹ng lïn ho¸, ra qu¶ sím Mai Mai Bé rÔ ph¸t triÓn, chÞu h¹n, chÞu ng©m n−íc §µo mÆt khØ TQ §µo mÆt khØ TQ Bé rÔ ph©n bè máng, kh«ng chÞu h¹n, kh¶ n¨ng hoµ nhËp tèt 2. Ch¨m sãc c©y gèc ghÐp + Thu thËp gièng: Sau khi x¸c ®Þnh lo¹i gèc ghÐp th× chän nh÷ng c©y tr−ëng thµnh, sinh tr−ëng khoÎ, kh«ng sËu bÖnh, cã bé rÔ khoÎ, ph¸t triÓn tèt. Trªn c©y ®ã lÊy nh÷ng qu¶ to, ®Çy ®Æn, chÝn giµ råi chän nh÷ng h¹t mÈy, nÆng, s¸ng sña; tøc lµ cã ph«i ph¸t triÓn ®Çy ®ñ. Tãm l¹i, qu¶ ph¶i mang mµu s¾c, h−¬ng vÞ ®Æc tr−ng cña lo¹i c©y ®ã, thÞt qu¶ mÒm, c¾t ra thÊy h¹t to ®Òu, mµu s¾c cña vá h¹t s¸ng, bãng vµ ®Çy ®Æn. Thu qu¶ vµo ®óng mïa vô råi tuú lo¹i c©y mµ lÊy h¹t. Cã thÓ bãc ra vµ lÊy h¹t nh− c¸c lo¹i v¶i, nh·n, quÝt h«i; mét sè kh¸c xÕp ®èng vµ ®¶o th−êng xuyªn ®Ó qu¶ chÝn nÉu, r÷a thÞt råi thu lÊy h¹t. H¹t thu ®−îc, ph¶i röa s¹ch, hong kh« trong m¸t vµ b¶o qu¶n. Chó ý kh«ng ®Ó lÉn h¹t gièng vµ tr¸nh ph¬i h¹t d−íi n¾ng. Mét sè lo¹i nh− nh·n, v¶i, xoµi... thu h¹t ®−îc cÇn gieo ngay th× tû lÖ nÈy mÇm sÏ cao tíi 90%, nÕu ph¬i kh« 3-4 ngµy sÏ gi¶m søc nÈy mÇm. Trong b¶ng 2, h−íng dÉn vÒ thêi gian thu ho¹ch vµ xö lý h¹t gièng c©y gèc ghÐp. 14 B¶ng 2: Thu thËp h¹t gièng gèc ghÐp vµ ph−¬ng ph¸p xö lý Chñng lo¹i Thêi gian thu thËp (th¸ng) Ph−¬ng ph¸p xö lý Cam quýt 11 - 12 Sau khi thu thËp ®em gieo ngay hoÆc ®Ó trong c¸t sau khi ®· ph¬i kh« trong bãng r©m C©y chÊp 9 - 10 Nh− trªn B−ëi 10 - 11 Nh− trªn V¶i 6 - 7 Röa s¹ch thÞt qu¶, ®em gieo ngay hoÆc tréng víi c¸t ®Ó thóc mÇm Nh·n 8 - 9 Nh− trªn T× Bµ 4 - 5 Nh− trªn Xoµi 6 - 7 Nh− trªn ¤ liu 10 - 11 B¶o qu¶n thµnh tõng tÇng DÎ 10 - 11 Sau khi ph¬i kh« trong bãng r©m chÊt thµnh tõng ®èng råi ®em gieo hoÆc ®Ó trong c¸t Lª 10 - 11 Röa s¹ch thÞt qu¶, chän lùa vµ lµm kh« trong phßng l¹nh §µo 7 Nh− trªn MËn 6 - 7 Nh− trªn §µo mÆt khØ 10 - 11 Chän lùa chÊt thµnh ®èng, ph¬i kh« trong bãng r©m råi vïi trong c¸t Hång 10 - 11 Röa s¹ch thÞt qu¶, chän lùa, lµm kh« trong phßng l¹nh + B¶o qu¶n h¹t gièng c©y gèc ghÐp: N¬i b¶o qu¶n h¹t gièng gèc ghÐp cÇn cã Èm ®é kh«ng khÝ 50-80%, nhiÖt ®é 0-80C, cã ®é th«ng tho¸ng ®Ó lo¹i khÝ CO2 rÊt cã h¹i cho h¹t gièng. Nh÷ng c©y nh− ®µo, mËn... sau khi hong ph¬i h¹t, ®ãng gãi, cÇn ®Ó n¬i kh« r¸o, th«ng tho¸ng. H¹t gièng cña quÝt h«i, ®µo khØ nªn b¶o qu¶n trong c¸t Èm. H¹t dÎ vµ phÇn lín h¹t gièng c©y nhiÖt ®íi, gÇn nhiÖt ®íi, do kh«ng chÞu ®−îc hanh kh«, khã b¶o qu¶n, nªn sau thu ho¹ch cÇn gieo ngay hoÆc cÇn nhiÖt ®é, Èm ®é thÊp, kh«ng khÝ Ýt th× cã thÓ kÐo dµi ®−îc tuæi thä cña chóng. 15 + Gieo h¹t c©y gèc ghÐp: Thêi vô vµ sè l−îng h¹t ®Ó gieo ®−îc tr×nh bµy ë b¶ng 3. B¶ng 3: Thêi gian vµ sè l−îng h¹t gieo mét sè lo¹i c©y ¨n qu¶ Chñng lo¹i Thêi gian gieo (th¸ng) Sè l−îng h¹t/1kg Sè l−îng h¹t gieo /1 ha (kg) Ph−¬ng ph¸p gieo V¶i 6-7 350-400 1500-1875 Gieo luèng Nh·n 8-9 500-600 900-1875 Gieo luèng Xoµi 6-7 50 4875-6000 Tra h¹t T× Bµ 4-5 500-540 675-1500 Gieo luèng ¤ liu 2-3 250-400 1125-1350 Gieo luèng Quýt h«i 9-10 4400-6400 600-750 Gieo v·i B−ëi 10-11 4000-6000 600-900 Gieo v·i Quýt chua 12-2 7000-10.000 375-675 Gieo v·i Cam 12-2 4000-5000 525-900 Gieo v·i Hång 2-3 1200 225-300 Gieo luèng §µo 12-2 200-400 750-1125 Gieo luèng Lª 2-3 80.000 15-45 Gieo v·i §µo mÆt khØ 2-3 800.000-1.500.000 15-30 Gieo v·i DÎ 10-11 60-150 6000-7500 Tra h¹t + Ch¨m sãc c©y con: Nh÷ng c©y nh− v¶i, nh·n, xoµi th−êng, gieo vµo mïa hÌ, sau khi mäc mÇm dÔ bÞ ¸nh n¾ng g©y h¹i, do vËy cÇn cã giµn che vµ sau ®ã l¹i cÇn gi¶m bít ®é che ®Ëy ®Ó c©y con sinh tr−ëng tèt. Khi c©y mäc 60% th× bá toµn bé giµn che. Lóc c©y cã 2-3 l¸ th× bãn ph©n vµ kÕt hîp t−íi n−íc. C©y ®¹t 4-5 l¸ cã thÓ ra ng«i. ViÖc tØa c©y con xÊu nªn tiÕn hµnh 2 lÇn tr−íc khi ra ng«i. Lóc ra ng«i cÇn b¶o vÖ bé rÔ cña c©y con. Tr−íc ®ã 2-3 ngµy cÇn t−íi n−íc vµ ra ng«i khi trêi r©m m¸t vµ nhanh chãng trång ngay. Sau ®ã l¹i tiÕp tôc ch¨m sãc ®Ó c©y con tiÕp tôc sinh tr−ëng, chó ý xíi x¸o vµ lµm cá. T−íi ph©n ®¹m tõ lo·ng ®Õn ®Æc, tõ Ýt ®Õn nhiÒu. N¬i hay cã rÐt ®Ëm, s−¬ng muèi nªn h¹n chÕ bãn ®¹m, mµ t¨ng c−êng bãn ph©n l©n. Tr−íc khi ghÐp 1 th¸ng, cÇn bãn cho c©y ra c¸c léc non vµ dÔ bãc t¸ch vá khi ghÐp. Khi tiÕn hµnh ghÐp cÇn ngõng t−íi n−íc. 16 Khi c©y con cao 25-30 cm nªn tiÕn hµnh c¾t ngän, ®Ó gèc to dÔ ghÐp. Sau khi c¾t ngän, nÕu c¸c chåi n¶y sinh th× l¹i c¾t bá ®Ó gi¶m tiªu hao chÊt dinh d−ìng. ë ®o¹n gèc c¸ch mÆt ®Êt 5- 10cm còng cÇn c¾t bá c¸c chåi nh¸nh cµng sím cµng tèt (H×nh 4). Thêi kú nµy còng cÇn tiÕn hµnh phßng trõ s©u bÖnh vµ c¸c thiªn tai kh¸c. H×nh 4: Ng¾t ngän mÇm gèc ghÐp 1. Ch−a ng¾t ngän 2. §· ng¾t ngän TØa bít mÇm cña c©y non 1. C©y non ch−a tØa mÇm 2. §· tØa mÇm 3. c¸ch tØa IV - THU THËP, Dù tr÷, VËN CHUYÓN CµNH, M¾T GHÐP Cµnh, m¾t ghÐp cÇn cã chÊt l−îng cao, tr−íc hÕt lµ ®é thuÇn khiÕt cao, n¨ng suÊt vµ chÊt l−îng qu¶ theo ®óng yªu cÇu cña gièng. Muèn thÕ cÇn g©y dùng v−ên c©y mÑ gièng tèt ®Ó cung cÊp cµnh, m¾t ghÐp. Nãi chung, cÇn lÊy cµnh, m¾t ghÐp ë ngoµi mÆt t¸n c©y, trªn ®é cao 1/3 t¸n. ë ®©y cã c¸c cµnh sung søc, tÝnh di truyÒn æn ®Þnh, giµ vÒ ph¸t triÓn, song non vÒ sinh tr−ëng, duy tr× tÝnh tr¹ng tèt cña c©y mÑ, cã kh¶ n¨ng ra qu¶ sím. NÕu ghÐp mïa xu©n th× c¾t cµnh 1-2 n¨m tuæi, ghÐp vµo mïa hÌ thu th× dïng cµnh 1 n¨m tuæi. C¾t cµnh m¾t ghÐp vµo buæi s¸ng, trêi kh« r¸o. C¾t xong, bã 50-100 cµnh thµnh 1 bã ghi chñng lo¹i vµ chuyÓn ®i ngay. Gãi b»ng v¶i −ít hoÆc giÊy Èm. Khi vËn chuyÓn cµnh, m¾t ghÐp, cã thÓ dïng b«ng hoÆc giÊy bæi chÊt l−îng tèt, tÈm n−íc vµ Ðp l−îng n−íc thõa ®i, ®em bã gãi cµnh m¾t ghÐp vµo trong ®ã, råi ®Æt vµo thïng gç ®Ó chuyÓn ®i. 17 V - DôNG Cô Vµ VËT LIÖU GHÐP C¸c dông cô ®−îc tr×nh bµy ë h×nh 5: H×nh 5: Dông cô ghÐp 1. KÐo c¾t cµnh 2. Dao ghÐp mÇm 3. Dao ghÐp ¸p 4. Dao chÆt 5. §Ìn b«i s¸p 6. C−a tay - Dao c¾t: §Ó c¾t cµnh ghÐp vµ gèc ghÐp khi ghÐp. - Dao ghÐp mÇm: §Ó c¾t ghÐp m¾t vµ t¸ch vá miÖng vÕt ghÐp. C¸n dao ghÐp lµm b»ng sõng ®Ó kh«ng ph¶n øng víi ta-nanh trong vá c©y, c¸n dao ®Ó t¸ch vá miÖng vÕt ghÐp. - Dao c¾t cµnh: §Ó c¾t cµnh ghÐp vµ gèc ghÐp. - C−a tay: §Ó c−a gèc ghÐp to. - KÐo: Dïng ®Ó c¾t ngän gèc ghÐp hoÆc cµnh ghÐp. - VËt liÖu buéc: Chñ yÕu lµ d©y ni l«ng vµ kh«ng ®−îc dÇy qu¸ 0,2mm. 18 PhÇn thø hai C¸C PH¦¥NG PH¸P GHÐP C¬ B¶N I - GHÐP CµNH Ph−¬ng ph¸p nµy ¸p dông cho nh÷ng c©y gèc ghÐp lín; ng−êi ta dïng nh÷ng cµnh cã tõ 1-3 m¾t ®Ó ghÐp. Thêi gian ghÐp lµ mïa xu©n, khi dÞch c©y b¾t ®Çu l−u th«ng vµ mÇm non ch−a nhó. ë miÒn B¾c, ghÐp tõ th¸ng 3 ®Õn th−îng tuÇn th¸ng 5 vµ vô thu th¸ng 9-10. ë miÒn Nam, tõ h¹ tuÇn th¸ng 1 ®Õn th¸ng 4. Th−êng tiÕn hµnh ghÐp vµo lóc mÇm míi nhó hoÆc ch−a nhó. Cã mÊy c¸ch ghÐp cµnh nh−: 1 - GhÐp ¸p Hai c¸ thÓ gèc ghÐp vµ cµnh ghÐp cã diÖn tÝch tiÕp xóc lín tû lÖ sèng cao, n¶y mÇm nhanh. Dïng cho quÝt, ®µo, mËn, m¬, lª, hång... Cã 2 lo¹i: ghÐp ¸p mÇm ®¬n vµ ghÐp ¸p nhiÒu mÇm. Thêi vô ghÐp ¸p: Mïa xu©n hiÖu qu¶ cao nhÊt. ë vïng ven biÓn ®«ng Nam bé, nhiÖt ®é t¨ng nhanh, dÞch c©y b¾t ®Çu ho¹t ®éng sím, nªn ghÐp sím, cßn ë T©y B¾c bé nhiÖt ®é t¨ng chËm, nªn ghÐp muén. C¸c c©y ®µo, mËn, mai, lª nªn ghÐp th¸ng 1-3. Cam quÝt ghÐp th¸ng 2-3. V¶i nh·n ghÐp th¸ng 4-5, vô thu th¸ng 9-10. VÞ trÝ cña ghÐp ¸p mÇm ®¬n thÊp h¬n so ghÐp ®a mÇm. C¸c c©y ®µo, mËn, mai, lª: ghÐp cao c¸ch mÆt ®Êt 5-10cm. Cßn v¶i, nh·n, ghÐp ë ®é cao 30-50cm. Nªn gi÷ l¹i 3-5 l¸ ë phÝa d−íi n¬i ghÐp bá trªn c©y gèc ghÐp, nh− vËy tû lÖ sèng sÏ cao. C¸c b−íc ghÐp mÇm ®¬n: C¾t cµnh ghÐp. Tay tr¸i cÇm ng−îc cµnh ghÐp, tay ph¶i cÇm dao ghÐp. PhÇn gèc cña cµnh ghÐp h−íng ra phÝa ngoµi, Ðp chÆt phÇn ®Çu cµnh vµo ngùc, kÑp cµnh vµo gi÷a ngän c¸i vµ ngãn trá; t¹i phÇn gèc cña cµnh, c¾t v¸t h−íng lªn trªn, ë vÞ trÝ phÝa d−íi mÇm thø 1, c¸ch mÇm 1,5 - 2cm, c¾t mét mÆt ph¼ng nghiªng h−íng xuèng d−íi (gãc nghiªng 450) xem h×nh 6. Sau ®ã lËt cµnh ghÐp l¹i, t¹i phÇn phÝa sau mÇm c¸ch mÇm 0,3cm, c¾t b»ng vÒ phÝa tr−íc, s©u ®Õn gi÷a phÇn vá vµ phÇn gç. MÆt c¾t dµi ph¶i b»ng ph¼ng, kh«ng cong. VÕt c¾t b»ng ®−îc c¾t t¹i mÇm gäi lµ th«ng ®Çu mÇm, ®−îc ¸p dông cho c¶ ghÐp ®¬n mÇm vµ ghÐp bông (h×nh 6a). 19 H×nh 6: C¾t cµnh ghÐp 1. MÆt c¾t nghiªng 450 ë gèc cµnh ghÐp 2. Cµnh ghÐp sau khi c¾t T¹i phÇn trªn mÇm c¸ch mÇm 0,3cm, nghiªng l−ìi dao c¾t ®øt cµnh ghÐp (h×nh 6b) sao cho miÖng ghÐp nghiªng 1 gãc 450, t¹o thµnh 1 mÇm ghÐp. Toµn bé mÇm ghÐp dµi 1,5 - 2cm. H×nh 6a: C¾t cµnh ghÐp (2) 1. C¾t b»ng t¹i phÇn bªn sau mÇm ghÐp 2. MÆt c¾t b»ng mÇm ghÐp (mÇm kh«ng th«ng ®Çu) 3. MÆt c¾t b»ng mÇm ghÐp (mÇm th«ng ®Çu) H×nh 6b: C¾t cµnh ghÐp (3) C¾t gèc ghÐp: Chän ®é cao phï hîp, mÆt vá ph¼ng, lau s¹ch, c¾t ph¼ng gèc ghÐp, kh«ng lµm x−íc vá c©y. Chän phÝa gèc ghÐp tr¬n nh½n, v¹ch mét vÖt dao nghiªng h−íng lªn phÝa trªn, c¾t ®øt phÇn trªn gèc ghÐp, hoÆc c¾t 1/3 líp gç. VÕt dao còng c¾t nghiªng 450. T¹i mÆt bªn cµnh ghÐp, c¾t däc theo r¹nh giíi gi÷a phÇn vá vµ phÇn gç, chØ ®−îc c¾t mét lÇn sao cho s©u tíi phÇn gç nh−ng kh«ng ®−îc lµm mÊt ®i phÇn gç. NÕu mÇm ghÐp th«ng ®Çu, mÆt c¾t nªn dµi h¬n mÇm ghÐp (h×nh 7), nÕu mÇm ghÐp kh«ng th«ng ®Çu, mÆt c¾t gèc ghÐp nªn ng¾n h¬n 20 mÆt c¾t ph¼ng cña cµnh ghÐp, mÆt c¾t gèc ghÐp ng¾n h¬n, khi ®−a mÇm ghÐp vµo nªn ®Ó mÆt c¾t kh«ng ph¼ng cña mÇm ghÐp vµo mÆt c¾t ngang cña gèc ghÐp, mÆt c¾t cña mÇm ghÐp cã thÓ h¬i lé lªn trªn miÖng gèc ghÐp. H×nh 7: C¾t gèc ghÐp 1. VÕt c¾t däc gi÷a phÇn vá vµ phÇn gç 2. Gèc ghÐp sau khi c¾t C¾m cµnh ghÐp: Khi ®−a cµnh ghÐp vµo gèc ghÐp, chó ý mÆt c¾t dµi cña cµnh ghÐp h−íng vµo trong, tÇng sinh gç cña cµnh ghÐp c©n ®èi víi tÇng sinh gç cña gèc ghÐp. NÕu gèc ghÐp vµ cµnh ghÐp cã kÝch th−íc kh¸c nhau th× ph¶i ®Æt mét bªn vá cña cµnh ghÐp c©n ®èi víi bªn vá cña gèc ghÐp, ®Ó cho tÇng sinh gç cña gèc ghÐp vµ cµnh ghÐp cã 1 bªn c©n ®èi. Ph¶i ®−a cµnh ghÐp tíi tËn phÇn ®¸y miÖng ghÐp cña gèc ghÐp, sao cho phÇn cuèi cµnh ghÐp tiÕp xóc víi phÇn ®¸y miÖng ghÐp cña gèc ghÐp, ®Ó dÔ liªn kÕt. Cuèi cïng lµ buéc b»ng sîi d©y ni l«ng dµi 30-50cm, réng 1,5cm. Hai tay cÇm 2 ®Çu d©y, ®Çu d©y bªn tay tr¸i gi÷ l¹i 5 - 10cm, quÊn chÆt d©y quanh vÕt ghÐp theo ®−êng vßng tõ trªn xuèng, råi l¹i tõ d−íi quÊn lªn, phñ kÝn mÆt c¾t ngang cña gèc ghÐp. Sau ®ã dïng ®Çu d©y bªn tay tr¸i phñ qua miÖng c¾t nghiªng t¹i phÇn ®Çu cµnh ghÐp. Sau ®ã buéc sîi d©y bªn tay ph¶i ®Ì 2-3 vßng lªn sîi d©y bªn tay tr¸i, buéc kÝn toµn bé cµnh ghÐp, th¾t nót l¹i. Khi buéc cµnh ghÐp chó ý ®Ó lé m¾t mÇm ®Ó mÇm cã thÓ mäc dÔ dµng (h×nh 8). 21 H×nh 8: Buéc b»ng d©y ni l«ng 1. Phñ d©y lªn tiÕt diÖn ngang gèc ghÐp; 2. Gèc ghÐp sau khi buéc GhÐp ®a mÇm: Cµnh ghÐp dµi 5-6cm cã 2-3 m¾t mÇm khoÎ. Khi ghÐp c¸c thao t¸c vÒ c¨n b¶n gièng nh− ghÐp ®¬n mÇm (h×nh 9). H×nh 9: GhÐp ¸p nhiÒu mÇm 1. Cµnh ghÐp. 2. MÆt c¾t gèc ghÐp. 3. C¾m cµnh ghÐp. 4. Buéc cµnh ghÐp Nh÷ng ®iÓm cÇn chó ý: - Dïng dao thËt s¾c ®Ó c¾t ph¼ng kh«ng x−íc, giËp cµnh, gèc c©y. Thao t¸c c¾t ph¶i nhanh gän. 22 - TÇng sinh gç cña cµnh ghÐp vµ gèc ghÐp ph¶i c©n ®èi, mÆt tiÕp xóc ph¶i cè ®Þnh vµ ¸p s¸t nhau. - Buéc ph¶i chÆt, ®Òu tay ®Ó ®é tiÕp hîp ch¾c, bÒn H×nh 10 tr×nh bµy vÒ thao t¸c ®óng vµ kh«ng ®óng: H×nh 10: §èi chiÕu ph−¬ng ph¸p - C¾t cµnh ghÐp kh«ng ®óng: VÕt c¾t qu¸ s©u (1), mÆt c¾t kh«ng ph¼ng, kh«ng nh½n (2), vÕt c¾t ®Çu cµnh ghÐp qu¸ s©u (3), phÇn l−ng mÇm ch−a c¾t, phÇn d−íi c¾t kh«ng ph¼ng (4), vÕt c¾t qu¸ ng¾n (5). - C¾t gèc ghÐp kh«ng ®óng: VÕt c¾t kh«ng th¼ng (6), phÇn h×nh l−ìi phÝa bªn c¹nh gèc ghÐp c¾t qu¸ dµy (7). - C¾m cµnh ghÐp kh«ng ®óng: phÇn tiÕp xóc cña mÆt c¾t cã kÏ hë (8), mÆt c¾t cµnh ghÐp ch−a xuèng d−íi phÇn ®¸y (9), phÇn h×nh l−ìi m¾t bªn cµnh ghÐp ch−a tiÕp xóc chÆt chÏ víi phÇn gèc cµnh ghÐp (10), tÇng sinh gç cña gèc ghÐp vµ cµnh ghÐp kh«ng c©n ®èi (11). 2 - GhÐp nªm C¸ch nµy còng ®−îc dïng kh¸ phæ biÕn ®èi víi hång, lª, thanh mai, mËn, ®µo, dÎ, t¸o... Trªn mÆt c¾t ngang cña c©y gèc ghÐp, ng−êi ta dïng dao t¸ch (chÎ) ®«i råi ®Æt cµnh ghÐp vµo vµ buéc l¹i. Cã thÓ trªn 1 mÆt c¾t nh− vËy, ghÐp 2 cµnh ®Ó t¨ng tû lÖ sèng. Nh−îc ®iÓm cña c¸ch nµy lµ thao t¸c phøc t¹p, cÇn nhiÒu dông cô. Nh÷ng c©y cã thí gç kh«ng th¼ng (c©y t¸o) hoÆc c¸c c©y giµ th× khã ghÐp nªm. 23 Cã thÓ ghÐp nªm cao vµ thÊp. §èi víi c©y cã vá qu¸ giµ, ®−êng kÝnh gèc tõ 6cm trë lªn th× nªn ghÐp ë ®é cao 60-100cm, ë th©n chÝnh hoÆc cµnh chÝnh. Th©n gèc ghÐp to 3-6cm th× ghÐp c¸ch mÆt ®Êt 6-10cm. Thêi vô ghÐp nªm th−êng vµo mïa xu©n vµ dïng cµnh ®−îc 1 n¨m tuæi ®Ó ghÐp. C¸c b−íc tiÕn hµnh: C¾t cµnh ghÐp: Bá phÇn ngän vµ c¸c mÇm yÕu, c¾t thµnh ®o¹n dµi 6-10cm vµ gi÷ l¹i 3 m¾t, nÕu cµnh khoÎ th× gi÷ l¹i 2 mÇm. Tay tr¸i cÇm ng−îc cµnh ghÐp (h×nh 11), t¹i 2 mÆt bªn cña cµnh ghÐp, c¸ch mÇm cuèi kho¶ng 0,5cm, c¾t v¸t vµo trong cµnh 1 ®o¹n dµi 3-5cm, t¹o thµnh c¸i nªm (h×nh 12). §é dµy cña nªm ph¶i võa ®ñ ®Ó l¾p vµo vÕt t¸ch cña mÆt gèc ghÐp; nÕu dµy qu¸ th× ë gèc ghÐp sÏ cã khe hë, c©y ghÐp khã sèng. H×nh 11: C¾t cµnh ghÐp H×nh 12: MÆt c¾t cµnh ghÐp 1. MÆt bªn 2. MÆt tr−íc 3. MÆt sau 4. MÆt bªn 5. MÆt tr−íc vµ mÆt sau 24 C¾t gèc ghÐp: Dïng dao thËt s¾c (hoÆc c−a) c¾t ngang th©n t¹o mÆt c¾t b»ng ph¼ng, nh½n. Sau ®ã chÎ t¸ch mÆt c¾t theo ®−êng kÝnh ®i qua t©m mÆt c¾t t¹o ra miÖng ghÐp. NÕu mÆt c¾t cã h×nh bÇu dôc, th× t¸ch miÖng ghÐp theo ®−êng kÝnh ng¾n. T¸ch miÖng ghÐp kh«ng nªn qu¸ s©u ®Ó tr¸nh cho gèc ghÐp bÞ th−¬ng kÐo dµi. §Æt dao lªn mÆt c¾t råi dïng bóa gâ nhÑ ®Ó t¸ch miÖng ghÐp (h×nh 13).NÕu mÆt c¾t réng th× cã thÓ t¸ch 2 ®−êng h×nh ch÷ thËp (h×nh 14). Mçi miÖng ghÐp cã thÓ c¾m 1-2 cµnh ghÐp. H×nh 13: Bæ gèc ghÐp H×nh 14: Më miÖng ghÐp 1. Më miÖng h×nh " - " 2. Dïng thanh gç h×nh nªm më miÖng ghÐp 25 H×nh 15: T¸ch miÖng gèc ghÐp 1. Dïng sèng dao t¸ch miÖng 2. Dïng thanh gç h×nh nªm t¸ch miÖng C¾m cµnh ghÐp: Dïng mét c¸i nªm c¾m nhÑ vµo miÖng ghÐp tr−íc khi c¾m cµnh ghÐp (h×nh 15). C¾m xong cµnh ghÐp th× tõ tõ rót nªm ra. Sè cµnh ghÐp trªn miÖng ghÐp tuú thuéc vµo mÆt c¾t réng hay hÑp, cã thÓ 1, 2 hoÆc 4 (h×nh 16). Khi c¾m cµnh ghÐp kh«ng nªn c¾m ngËp hÕt phÇn c¾t mµ ®Ó lé 2-3mm ë phÝa trªn ®Ó thuËn lîi cho qu¸ tr×nh liÒn vÕt ghÐp. H×nh 16: C¾m cµnh ghÐp 1. C¾m 1 cµnh ghÐp 2. C¾m 2 cµnh ghÐp 3. C¾m 4 cµnh ghÐp Buéc: C¾t 1 m¶nh v¶i máng h×nh trßn cã ®−êng kÝnh lín h¬n gèc ghÐp 6mm, khoÐt 1 hoÆc vµi l« trßn t−¬ng øng víi sè cµnh ghÐp, phñ lªn mÆt c¾t cña gèc ghÐp, c¸c cµnh ghÐp chui qua c¸c lç trªn m¶nh v¶i. Sau ®ã, dïng 1 d©y dµi réng 1,5mm ®Ó buéc. 26 Tay tr¸i phñ vµ gi÷ chÆt,m¶nh v¶i lªn trªn gèc ghÐp, gi÷ chÆt 1 ®Çu cña sîi d©y, tay ph¶i gi÷ ®Çu d©y cßn l¹i, buéc d©y chÆt t¹i mÆt c¾t gèc ghÐp vµ n¬i phñ m¶nh v¶i ®Ó cµnh vµ gèc ghÐp vµ n¬i phñ m¶nh v¶i kh«ng xª dÞch (h×nh 17). Lµm nh− vËy ®Ó chèng mÊt h¬i n−íc cho c©y. H×nh 17: Buéc sau khi ghÐp 1. Buéc b»ng d©y ni l«ng (buéc d©y hoÆc b«i s¸p trªn ®Ønh cµnh ghÐp) 2. §Ønh cµnh ghÐp sau khi buéc (b«i s¸p t¹i ®Ønh cµnh ghÐp) NÕu gèc ghÐp kh«ng lín l¾m, chØ dïng 1 ®o¹n cµnh ghÐp, còng cã thÓ trùc tiÕp buéc m¶nh v¶i lªn, buéc kÝn mÆt c¾t gèc ghÐp. NÕu gèc ghÐp t−¬ng ®èi lín, cµnh ghÐp c¾m t−¬ng ®èi chÆt th× kh«ng cÇn buéc, chØ phñ m¶nh v¶i hoÆc b«i s¸p lªn n¬i tiÕp hîp gi÷a cµnh vµ gèc ghÐp (h×nh 18). 27 H×nh 18: B«i s¸p b¶o vÖ 3- GhÐp d−íi vá C¸ch nµy dÔ lµm vµ cã thÓ ghÐp nhanh, dïng cho c¸c c©y cã nhiÒu ta-nanh nh− hång, dÎ, t¸o, ®µo, mËn, thanh mai. GhÐp d−íi vá dïng cho c¸c c©y th©n to, líp vá kh¸ dµy, ®−êng kÝnh gèc ghÐp tõ 2 cm trë lªn. Nªn dïng c¸ch nµy cho c¸c gèc ghÐp cã th©n to, ghÐp tõ 2 cµnh ghÐp trë lªn; sau khi ghÐp sèng, gi÷ l¹i 1-2 cµnh ghÐp sinh tr−ëng ph¸t triÓn m¹nh nhÊt, nh− vËy tû lÖ ghÐp sèng sÏ cao. Khi ghÐp d−íi vá, cµnh ghÐp chØ ®−a vµo trong vá c©y, sù kÕt hîp sÏ kh«ng ®−îc ch¾c ch¾n, 2-3 n¨m sau, c©y ghÐp vÉn dÔ bÞ g·y. Thêi vô ghÐp: Mïa xu©n khi dÞch c©y b¾t ®Çu l−u th«ng. Thêi gian ghÐp kh¸ dµi, chØ cÇn vá c©y bãc ®−îc. Thao t¸c ghÐp vµ c¸c b−íc tiÕn hµnh: C¾t cµnh ghÐp: Mçi ®o¹n cµnh ghÐp cã cì võa ph¶i vµ cã 1-3 m¾t khoÎ. Cã 2 c¸ch c¾t cµnh ghÐp: 1. C¾t 3 vÕt c¾t: VÕt thø nhÊt t¹i phÇn phÝa sau n¬i cã mÇm d−íi vµ mÇm trªn cïng cña cµnh ghÐp, c¾t v¸t 1 ®o¹n dµi tõ 2-4 cm. Khi c¾t chó ý nghiªng vµo trong ®Ó sau khi c¾t sÏ cã 1 miÕng máng. VÕt thø hai vµ thø 3 lÇn l−ît tõ phÇn l−ng cña mÇm, t¹i ®iÓm t−¬ng ®−¬ng víi vÕt c¾t thø nhÊt, c¾t v¸t xuèng d−íi 1 miÕng máng ng¾n h¬n mét chót, gi÷a 2 vÕt c¾t ®Ó l¹i mét phÇn gç, ®Ó cµnh ghÐp sau khi c¾t cã 3 c¹nh (h×nh 19) . 28 H×nh 19. C¾t cµnh ghÐp 3 vÕt dao 1. VÕt dao thø nhÊt 2. VÕt dao thø 2 3. VÕt dao thø 3 4. Cµnh ghÐp ®· c¾t xong 2. C¾t 2 vÕt c¾t: VÕt c¾t thø nhÊt c¾t c¸ch phÇn l−ng mÒm cña mÇm d−íi kho¶ng 1-2 cm, vÕt c¾t dµi 2 - 3 cm, theo mÆt nghiªng. T¹i phÇn l−ng mÆt c¾t dµi tiÕp tôc c¾t 1 ®o¹n dµi 0,6 cm h×nh mãng ngùa (h×nh 20). NÕu ghÐp cµnh ghÐp cña c©y cã th©n to, mÆt ph¼ng nghiªng cña vÖt c¾t ph¶i dµi mét chót, gèc ghÐp nhá, mÆt c¾t cÇn máng mét chót. H×nh 20: C¾t cµnh ghÐp 2 vÕt dao 29 Më miÖng gèc ghÐp: VÕt ghÐp thø nhÊt c¸ch mÆt ®Êt 6 cm. Dïng c−a c¾t ngang gèc ghÐp vµ dïng dao s¾c c¾t ph¼ng mÆt c¾t. §−a l−ìi dao vu«ng gãc xu«i xuèng phÝa d−íi, v¹ch mòi dao lªn líp vá s©u ®Õn gç nh−ng kh«ng xuyªn vµo gç, ®é dµi cña mòi dao ng¾n h¬n chiÒu dµi mÆt c¾t cµnh ghÐp, sau ®ã theo h−íng mòi dao t¸ch líp vá sang 2 bªn. NÕu cµnh ghÐp qu¸ to, khã c¾m vµo miÖng ghÐp, cã thÓ c¾t mét miÖng ghÐp h×nh tam gi¸c (h×nh 21). DiÖn tÝch bãc t¸ch líp vá cña gèc ghÐp nªn t−¬ng øng víi diÖn tÝch mÆt c¾t cµnh ghÐp ®Ó cã thÓ dÔ dµng tiÕp nhËn cµnh ghÐp. H×nh 21: Më miÖng gèc ghÐp 1. VÕt c¾t däc 2. Më miÖng h×nh tam gi¸c C¾m cµnh ghÐp: MÆt c¾t dµi cña cµnh ghÐp h−íng vµo trong, mÆt c¾t ng¾n hoÆc h×nh 3 c¹nh ®èi xøng víi trôc tung cña miÖng ghÐp gèc ghÐp. Ên chÆt vá d−íi miÖng ghÐp cña gèc ghÐp ®ång thêi nhÑ nhµng ®Èy cµnh ghÐp vµo miÖng ghÐp, cho tíi khi vá gèc ghÐp chïm hÕt mÆt c¾t cµnh ghÐp. MÆt c¾t ph¶i g¾n chÆt vµo gèc ghÐp. Chó ý, ®Ó lé mÆt c¾t cña cµnh ghÐp kho¶ng 0,3 cm trªn mÆt c¾t gèc ghÐp (h×nh 22). H×nh 22: C¾m cµnh ghÐp 1. Thao t¸c; 2. Cµnh ghÐp ®· c¾t xong 30 Sau ®ã, dïng d©y dµi 40 cm réng 2-3 cm ®Ó buéc chÆt c¶ phÇn gèc ghÐp vµ cµnh ghÐp, (h×nh 23). CÇn buéc chÆt phÝa trªn, láng phÝa d−íi ®Ó cµnh ghÐp kh«ng chÞu søc Ðp, ¶nh h−ëng ®Õn kh¶ n¨ng sèng. H×nh 23: Buéc sau ghÐp 4- GhÐp bông C¸ch nµy kh«ng cÇn c¾t t¸n c©y gèc ghÐp vµ cµnh ghÐp ®−îc ghÐp ë th©n hoÆc cµnh c©y gèc ghÐp. Nhê t¸n gèc ghÐp cßn nguyªn vÑn nªn tû lÖ ghÐp sèng cao, vÕt ghÐp mau lµnh. Cã thÓ ghÐp nhiÒu th¸ng trong n¨m. Nh÷ng c©y nhiÒu ta-nanh nh− hång, ®µo, mËn, nªn dïng ph−¬ng ph¸p nµy; còng dïng cho c¶ quÝt ngät, v¶i. Cã khi ng−êi ta dïng c¸ch nµy ®Ó lµm cho t¸n c©y thªm rËm r¹p. Cã 2 c¸ch: GhÐp bông d−íi vá vµ ghÐp s©u vµo phÇn gç. Thêi vô: GhÐp bông d−íi vá trïng thêi gian nh− ghÐp d−íi vá, riªng ghÐp bông s©u vµo gç th× tiÕn hµnh tõ th¸ng 1 ®Õn th¸ng 5. Thao t¸c vµ b−íc tiÕn hµnh. a) GhÐp bông d−íi vá: C¾t cµnh ghÐp víi 2-3 m¾t mÇm khoÎ. ë phÇn gèc cµnh, c¾t v¸t, dµi 3 cm vµ c¾t ë phÝa ®èi diÖn cïng c¾t v¸t dµi 1,5 cm (h×nh 24). Më miÖng gèc ghÐp h×nh ch÷ T: R¹ch ngang 1 ®−êng vµo s¸t mÆt gç, sau r¹ch däc t¹o ra h×nh ch÷ T (h×nh 25), hoÆc më miÖng gèc ghÐp cöa sæ: r¹ch ngang 1 ®−êng, sau ®ã r¹ch 2 ®−êng song song (h×nh 26) t¹o ra h×nh ch÷ Π. 31 H×nh 24: MÆt c¾t cµnh ghÐp H×nh 25: Më miÖng gèc ghÐp h×nh ch÷ " T " H×nh 26: MiÖng ghÐp gèc ghÐp h×nh ch÷ " Π " 1. Thao t¸c 2. BËy líp vá 32 C¾m cµnh ghÐp: Dïng chu«i dao ghÐp nhÑ nhµng t¸ch líp vá ë miÖng ghÐp. Nhanh chãng vµ cÈn thËn c¾m cµnh ghÐp, h−íng mÆt c¾t dµi 3cm vµo s¸t gç gèc ghÐp, ®−a cµnh ghÐp vµo s©u ®Õn tËn cïng miÖng ghÐp (h×nh 27) H×nh 27: C¾m cµnh ghÐp 1. C¾m cµnh ghÐp vµo miÖng ghÐp ch÷ " 'T " 2. C¾m cµnh ghÐp vµo miÖng ghÐp ch÷ " Π " Buéc: Dïng d©y ni l«ng, réng 2 cm. B¾t ®Çu quÊn tõ gi÷a miÖng gèc ghÐp, quÊn chÆt xuèng d−íi hÕt phÇn cµnh ghÐp; sau ®ã quÊn lªn phÝa trªn, kÝn c¶ miÖng ghÐp. Chó ý quÊn hÕt c¶ phÇn m¾t mÇm (h×nh 28). H×nh 28: Buéc 1. Buéc miÖng ghÐp h×nh ch÷ " T " 2. Buéc miÖng ghÐp h×nh ch÷ " Π " 33 b) GhÐp s©u vµo gç Khi gèc ghÐp nhá th× ¸p dông c¸ch nµy. C¾t cµnh ghÐp: Chän cµnh vµ c¾t nh− tr−êng hîp a) tøc lµ cã h×nh nªm vµ 2 mÆt c¾t v¸t ë 2 bªn cña m¾t mÇm gÇn nhÊt (h×nh 29). H×nh 29: C¾t cµnh ghÐp 1. Ph−¬ng ph¸p c¾t h×nh nªm 2. H−íng dao c¾t Më miÖng ghÐp: C¾t v¸t s©u vµo trong gç c©y gèc ghÐp, nghiªng 20 ®é, h−íng lªn trªn, víi ®é dµi 3-3,5 cm, s©u 1/3 - 1/2 ®−êng kÝnh gèc ghÐp, t−¬ng øng víi mÆt c¾t cµnh ghÐp (h×nh 30). H×nh 30: Më miÖng gèc ghÐp 1. MiÖng gèc ghÐp 2. Më miÖng 34 C¾m cµnh ghÐp: §Æt mÆt c¾t v¸t dµi vµo trong th©n gç gèc ghÐp, nhÑ nhµng ®−a cµnh ghÐp vµo s©u miÖng ghÐp (h×nh 31). H×nh 31: C¾m cµnh ghÐp Buéc: Gièng nh− tr−êng hîp a) xem h×nh 32. H×nh 32: Buéc 35 5- GhÐp h×nh l−ìi C¸ch nµy Ýt ®−îc ¸p dông vµ chØ dïng cho c¸c c©y khã ghÐp sèng nh− nh·n, v¶i. CÇn gèc ghÐp vµ cµnh ghÐp cã ®é lín t−¬ng ®−¬ng nhau, kho¶ng 1 cm. Th−êng ghÐp vµo th¸ng 3, 4, 5. C¾t cµnh ghÐp: ë phÝa sau mÇm d−íi cïng cña cµnh ghÐp, c¾t s¸t nghiªng 30 ®é, dµi 3 cm. Sau ®ã ë 1/3 mÆt c¾t, c¾t theo trôc gi÷a lªn phÝa trªn, ®é s©u vÕt c¾t nµy b»ng ®é s©u cña miÖng gèc ghÐp, nh− vËy 2/3 mÆt ph¼ng nghiªng phÝa d−íi cã h×nh c¸i l−ìi gièng nh− ë gèc ghÐp (h×nh 33, h×nh 34). Cµnh ghÐp dµi 6-7 cm cã 2 m¾t mÇm. H×nh 33: MÆt c¾t cµnh ghÐp (GhÐp h×nh l−ìi) H×nh 34: Më miÖng gèc ghÐp 36 C¾t miÖng gèc ghÐp: §èi víi nh·n, v¶i cÇn ghÐp cao 40-50 cm; ®Çu tiªn c¾t ngang th©n, sau c¾t v¸t 30 ®é h−íng phÝa trªn, dµi 3 cm, t¹i 1/3 mÆt c¾t nghiªng, c¾t däc xuèng t¹o h×nh l−ìi (h×nh 34). C¾m cµnh ghÐp: Lång phÇn h×nh l−ìi cña 2 bé phËn gèc ghÐp vµ cµnh ghÐp vµo nhau sao cho c©n ®èi vµ khÝt (h×nh 35). Buéc: dïng d©y ni l«ng réng 1,5 cm, quÊn ®Òu tay, ®ñ ®é chÆt, ®Ó chõa phÇn m¾t mÇm (h×nh 36). H×nh 35: Gèc ghÐp vµ cµnh ghÐp H×nh 36: Buéc 37 II - GHÐP M¾T MÇM Gåm: ghÐp ch÷ T, ghÐp kh¶m, ghÐp bé mÇm. Cã thÓ ghÐp tõ vô xu©n tíi cuèi vô thu. TËn dông ®−îc nhiÒu m¾t mÇm, tû lÖ sèng cao... song ph¶i thao t¸c nhanh. 1- M¾t ghÐp ch÷ T C¸ch nµy rÊt phæ biÕn. C¾t phiÕn mÇm (m¾t ghÐp) tõ phÝa trªn m¾t 0,3 - 0,5 cm xuèng phݹ d−íi, l−ìi dao nghiªng 45 ®é, bÒ ngang phiÕn mÇm 0,6 - 0,8 cm, c¾t s©u ®Õn phÇn gç. Sau ®ã t¹i phÝa d−íi c¸ch mÇm 1,5 cm c¾t v¸t lªn trªn ®Ó t¹o phiÕn mÇm h×nh c¸i méc, cã mét Ýt gç (h×nh 37). Thao t¸c thËt nhanh. H×nh 37: C¾t mÇm ghÐp 1. VÕt c¾t 1 2. VÕt c¾t 2 Më miÖng ghÐp: Lau s¹ch n¬i cÇn ghÐp ë th©n c©y gèc ghÐp. §é cao cÇn ghÐp ë cam quýt 30-35 cm, (ë n−íc ta cÇn ghÐp cao 10 - 15 cm ®èi víi c©y ¨n qu¶). Dïng mòi dao c¾t 1 ®−êng ngang th©n, gÇn ®Õn gç. T¹i gi÷a ®−êng c¾t ngang, r¹ch 1 ®−êng däc xuèng phÝa d−íi gièng ch÷ T (h×nh 38). 38 H×nh 38: Më miÖng ghÐp mÇm 1. VÕt c¾t ngang 2. VÕt c¾t däc 3. BËy nhÑ líp vá C¾m phiÕn mÇm. T¸ch vá miÖng ghÐp ch÷ T ra 2 phÝa, cÈn thËn vµ nhanh chãng ®Æt vµ ®Èy phiÕn mÇm vµo gi÷a vá vµ gç gèc ghÐp (h×nh 39). H×nh 39: C¾m phiÕn mÇm 1. PhiÕn mÇm 2. PhiÕn mÇm sau ghÐp 39 Buéc b»ng d©y ni l«ng (h×nh 40), réng 1 - 1,2 cm dµi 15 - 30 cm, quÊn tõ d−íi lªn trªn: vßng sau ®Ì lªn 1/3 vßng tr−íc cÇn thiÕt quÊn bÞt kÝn m¾t ghÐp. H×nh 40: Buéc Gièng nh− ghÐp ch÷ T cßn cã thÓ ghÐp ch÷ ⊥ ch÷ +, ch÷ I, ch÷ H. C¸ch lµm nh− tr−êng hîp ch÷ T, nh−ng ë n¬i cã nhiÒu m−a th× ghÐp ch÷ ⊥; chó ý, phiÕn mÇm c¾t ë phÝa trªn nhá, d−íi to (h×nh 41). H×nh 41: MiÖng ghÐp "⊥ " 1. Më miÖng ghÐp 2. PhiÕn mÇm 3. PhiÕn mÇm sau ghÐp 40 GhÐp ch÷ thËp + (dÊu céng) thÝch hîp cho nh÷ng c©y cã m¾t mÇm to nh− hång, dÎ... VÕt c¾t ngang ë gi÷a vÕt däc. PhiÕn mÇm ®−îc c¾t c©n ®èi (h×nh 42). mÇm n»m gi÷a miÖng ghÐp. H×nh 42: MiÖng ghÐp h×nh "+" 1. Më miÖng ghÐp 2. PhiÕn mÇm 3. PhiÕn mÇm sau ghÐp GhÐp ch÷ " I " miÖng ghÐp nhá ë 2 ®Çu vµ thÝch hîp ®èi víi c©y cã m¾t mÇm nhá (h×nh 43) H×nh 43: MiÖng ghÐp h×nh " I " 1. Më miÖng ghÐp; 2. PhiÕn mÇm; 3. PhiÕn mÇm sau ghÐp 41 GhÐp mÇm h×nh ch÷ "H", dïng cho tr−êng hîp c©y gèc ghÐp lín, m¾t mÇm lín. R¹ch 2 ®−êng son song c¸ch nhau 0,5 - 1 cm, dµi 2 - 2,5 cm, r¹ch ë gi÷a t¹o h×nh ch÷ H. C¾t phiÕn mÇm: PhÝa trªn mÇm 1 cm, c¾t vÕt ngang, råi tõ d−íi mÇm 1 cm, c¾t lªn phÝa trªn; ë gi÷a phiÕn mÇm cã mét Ýt gç. C¾m phiÕn mÇm: Thao t¸c nh− ghÐp ch÷ T (h×nh 44). Sau ®ã buéc d©y còng nh− tr−êng hîp ghÐp ch÷ T. H×nh 44: MiÖng ghÐp h×nh "H" 1. Më miÖng ghÐp; 2. PhiÕn mÇm; 3. PhiÕn mÇm sau ghÐp 2- GhÐp mÇm d−íi bông Dïng cho c©y gèc ghÐp cã th©n nhá, mÇm ghÐp h×nh tam gi¸c vµ ghÐp vµo mïa thu. C¾t phiÕn mÇm tõ trªn xuèng, t¹o h×nh l−ìi (h×nh 45). H×nh 45: C¾t mÇm ghÐp 1. C¾t mÇm 2. MÇm ®· ®−îc c¾t 42 Më miÖng ghÐp: ë ®é cao cÇn thiÕt cña gèc ghÐp, c¾t tõ trªn xuèng, t¹o h×nh l−ìi cã gç, kÝch th−íc b»ng phiÕn mÇm, dµi 1,5 - 2 cm, réng 0,3 - 0,8 cm. Sau ®ã c¾t ngang ë gi÷a hoÆc ë ®é cao 2/3 vµ gi÷ l¹i phÇn vá ®Ó ®ì phiÕn mÇm (h×nh 46). H×nh 46: Më miÖng ghÐp 1. Më miÖng ghÐp; 2. C¾t bá phÇn vá c©y; 3. MiÖng ghÐp ®· c¾t xong C¾m phiÕn mÇm: Ph¶i c¾t cho phiÕn mÇm c©n ®èi phï hîp víi miÖng ghÐp. C¾m phiÕn mÇm thËt khÐo, tíi ®¸y miÖng ghÐp vµ g¾n chÆt víi nhau. Buéc b»ng ®o¹n d©y ni l«ng réng 1 - 2,2 cm dµi 12 - 20 cm. Tay tr¸i cÇm 1 ®o¹n d©y gi÷ chÆt ë phÝa d−íi mÇm ghÐp, tay ph¶i quÊn d©y quanh vÞ trÝ ghÐp trªn gèc ghÐp. Vßng 1, 2 quÊn gi÷ d©y cña tay tr¸i, sau ®ã lÇn l−ît quÊn vßng lªn, vßng sau ®Ì lªn 1/2 vßng tr−íc. §Ó lé m¾t mÇm. QuÊn ®Òu tay vµ chÆt (h×nh 47). C¾t th¸o d©y buéc: mïa xu©n, mïa hÌ, sau khi ghÐp 15 ngµy th× kiÓm tra, nÕu m¾t ghÐp sèng th× th¸o d©y. Mïa l¹nh th× ®Ó vµi th¸ng míi th¸o d©y buéc vµ c−a phÇn trªn n¬i ghÐp cña c©y gèc ghÐp. Cã thÓ ®Ó l¹i 1 ®o¹n dµi lµm cäc ®ì mÇm ghÐp (h×nh 48). H×nh 47: C¾m vµ buéc phiÕn mÇm 1. C¾m phiÕn mÇm 2. Buéc 43 H×nh 48: Dïng gèc ghÐp ®Ó ®ì 3- GhÐp kh¶m PhiÕn mÇm kh«ng cã gç vµ dïng cho c¸c c©y cã vá dµy nh− hång, dÎ ... Cã 2 kiÓu ghÐp lµ ghÐp d¸n phiÕn mÇm vµ ghÐp cöa sæ h×nh vu«ng. + GhÐp d¸n phiÕn mÇm MiÖng ghÐp ®−îc c¾t réng 0,5 - 1 cm dµi 2-3 cm, r¹ch 2 v¹ch tõ d−íi lªn, vu«ng gãc víi miÖng ghÐp, sau ®ã h−íng mòi dao l−în 2 ®−êng chÐo nhau, t¹o h×nh l−ìi (h×nh 49). H×nh 49: §Æt phiÕn mÇm 1. C¾t ng¾n vá gç 2. L−în hai vÕt dao 44 C¾t phiÕn mÇm (m¾t ghÐp) co gç, réng 1- 1,5 cm dµi 4 - 5 cm, sau ®ã c¾t gän cho võa miÖng ghÐp (h×nh 50). Bãc líp gç cña phiÕn mÇm (h×nh 51), cè g¾ng kh«ng lµm r¸ch líp vá phiÕn mÇm. §Æt phiÕn mÇm vµo miÖng ghÐp (h×nh 52) sau ®ã buéc(h×nh 53). Buéc chÆt vµ khÐo ®Ó tr¸nh n−íc m−a thÊm vµo miÖng ghÐp. H×nh 50: Buéc H×nh 51: Bãc bá phÇn gç ë phiÕn mÇm 1. Thao t¸c 2. PhiÕn mÇm sau khi bãc 45 H×nh 52: §Æt phiÕn mÇm 1. C¾t ng¾n vá gç; 2. §Æt phiÕn mÇm H×nh 53: Buéc Kho¶ng 25 ngµy sau ®ã, nÕu mÇm ghÐp sèng th× th¸o d©y buéc vµ ®Ó thªm 6-10 ngµy n÷a th× c−a phÇn trªn c©y gèc ghÐp (h×nh 54). 46 H×nh 54: Ng¶ gèc ghÐp + GhÐp cöa sæ: C¾t phiÕn mÇm dµi 2 cm réng 1 cm h×nh ch÷ nhËt (h×nh 55). H×nh 55: C¾t phiÕn mÇm 1. VÕt c¾t ngang 2. VÕt dao th¼ng 3. BÈy phiÕn mÇm 47 Më miÖng ghÐp ë gèc ghÐp (H×nh 56) H×nh 56: Më miÖng ghÐp 1. Më miÖng ghÐp; 2. T¸ch phÇn vá Më miÖng ghÐp ë ®é cao thÝch hîp trªn gèc c©y gèc ghÐp, r¹ch vá thµnh h×nh ch÷ nhËt réng h¬n 1 chót so víi mÇm ghÐp. T¸ch bá líp vá (h×nh 57). H×nh 57: C¾m phiÕn mÇm råi buéc 48 H×nh 57a: 1. VÕt c¾t ngang 2. VÕt c¾t däc 3. Bé mÇm H×nh 57b: Më miÖng ghÐp 1. Gèc ghÐp vµ bé mÇm t−¬ng øng; 2. 3. Gèc ghÐp to h¬n bé mÇm 49 H×nh 57c: GhÐp bé mÇm vµ buéc 1. GhÐp ; 2. Buéc H×nh 57d: H×nh th¸i häc phÇn trªn bé rÔ 50 H×nh 57 ®: GhÐp rÔ d−íi vá H×nh 57e: GhÐp rÔ thuËn H×nh 57g: GhÐp rÔ ng−îc 51 III - GHÐP CH¾P C¸ch nµy kh«ng ph¶i c¾t cµnh ghÐp rêi c©y mÑ, c©y gèc ghÐp còng kh«ng ph¶i chÆt ®i, mµ ch¾p nèi 1 géc c©y cßn nguyªn vÑn l¹i víi nhau, chê cho tíi khi lµnh vÕt ghÐp th× c¾t bít phÇn géc ghÐp phÝa trªn vµ phÇn phÝa d−íi cña cµnh ghÐp. Nh− vËy cµnh ghÐp míi r¬i c©y mÑ vµ trë thµnh c©y míi. Tuy nhiªn c¸ch nµy Ýt phæ biÕn, chØ dïng cho nh÷ng c©y nh− nh·n, v¶i, hång... Th−êng ghÐp vµo c¸c th¸ng 3 ®Õn th¸ng 8. Khi ghÐp ph¶i di chuyÓn c©y gèc ghÐp ®Õn gÇn c©y cho cµnh ghÐp (h×nh 58). H×nh 58: GhÐp ch¾p 1. Dïng chËu trång c©y gèc ghÐp; 2. §−a gèc ghÐp l¹i gÇn c©y mÑ cña cµnh ghÐp 3. C¾t bá phÇn trªn vµ phÇn d−íi gèc ghÐp t¹o thµnh c©y gèc ghÐp míi GhÐp ch¾p tiÕp hîp: §−a cËy gèc ghÐp vµ c©y cho cµnh ghÐp dùa vµo nhau; c¾t v¹t mét miÕng dµi 3 cm ®Ó lé ra phÇn sinh gç. C¾t 1 vÕt t−¬ng ®−¬ng trªn c©y cµnh ghÐp, dïng dÊy ni l«ng buéc chÆt l¹i víi nhau (h×nh 58) vµ (h×nh 59). Khi lµnh vÕt ghÐp th× c¾t phÇn gèc c©y cho cµnh ghÐp ®Ó t¹o c©y míi. GhÐp ch¾p h×nh l−ìi: Dïng cho c©y gèc ghÐp cã ®é lín 1 - 3 cm. ë c¶ 2 c©y cµnh ghÐp vµ c©y gèc ghÐp, c¾t c¸c vÕt h×nh l−ìi ng−îc chiÒu nhau (h×nh 60). Sau khi ghÐp vµ buéc chÆt, chê cho lµnh vÕt ghÐp th× c¾t phÇn gèc cña c©y cho cµnh ghÐp. 52 H×nh 59: GhÐp ch¾p tiÕp hîp 1. MÆt c¾t 2. Buéc H×nh 60: GhÐp ch¾p h×nh l−ìi 1. MÆt c¾t h×nh l−ìi 2. Khíp hai phÇn vµ buéc 53 H×nh 60a: GhÐp ch¾p ch÷ thËp “+” Iv - GHÐP ë §é CAO GhÐp trªn t¸n hoÆc ë phÇn th©n cµnh trªn cao. Lµ c¸ch kh¸ phæ biÕn hiÖn nay. GhÐp vµo lóc khi mÇm ch−a nhó trong ®Çu vô xu©n hoÆc cuèi vô thu. Cã thÓ sö dông ph−¬ng ph¸p ghÐp mÇm, ghÐp ¸p, ghÐp d−íi vá, ghÐp bông, ghÐp kh¶m (h×nh 61). Nªn dïng cµnh ghÐp cña c©y trång b»ng h¹t 1-2 tuæi. Trªn 1 c©y cÇn ghÐp mét sè l−îng cµnh ghÐp võa ph¶i, c©y 5-10 tuæi, ghÐp 5-10 ®iÓm trªn t¸n. Th−êng ghÐp t¹i cµnh chÝnh c¹ch th©n kho¶ng 30-40 cm, ®Ó sau ®ã trë thµnh cµnh chÝnh vµ cµnh cÊp 2. H×nh 61: GhÐp bông 1. VÝ trÝ ghÐp cao 2. MÆt bªn cµnh ghÐp 3. MÆt tr−íc cµnh ghÐp 4. TiÕp hîp 54 Mçi c©y cÇn ghÐp cao trong 2-3 n¨m. PhÝa trªn cña c©y gi÷ l¹i mét phÇn cµnh tho¸t n−íc (h×nh 62). N¨m thø 2 l¹i tiÕp tôc ghÐp cao ë cµnh tho¸t n−íc. MiÖng ghÐp xong ph¶i ®¶m b¶o ®ñ ®é Èm, b»ng c¸ch dïng d©y ni l«ng réng 1-2 cm ®Ó buéc, hoÆc b»ng bao ni l«ng. H×nh 62: ghÐp cao nhiÒu ®Çu gi÷ l¹i "cµnh tho¸t n−íc" V - GHÐP l−ìng TÝNH §©y lµ c¸ch ghÐp 2 tÇng trªn 1 gèc ghÐp cã môc ®Ých lµm lïn c©y, lµm c©y cã søc kh¸ng bÖnh (h×nh 63), tøc lµ c©y ghÐp trªn gèc trung gian, gèc nµy l¹i ghÐp trªn gèc ghÐp cã bé rÔ ®o¹n trung gian dµi 10-15 cm. GhÐp l−ìng tÝnh cã thÓ ¸p dông ghÐp mÇm, ghÐp cµnh, tøc lµ ghÐp cµnh ghÐp trªn ®o¹n cµnh gèc ghÐp. Sau khi buéc cã thÓ ®Æt cµnh ghÐp lªn trªn gèc ghÐp cã rÔ. GhÐp mÇm l−ìng tÝnh lµ dïng mÇm cã gç cña cµnh ghÐp lªn gèc trung gian råi ®Æt lªn gèc ghÐp cã rÔ (h×nh 64). H×nh 63: GhÐp phÇn gi÷a lµm lïn hãa 1. Bé rÔ H¶i §−êng; 2. Gèc ghÐp trung gian M9; 3. T¸o Liªu Phôc 55 H×nh 64: GhÐp cµnh l−ìng tÝnh 1. §Æt mÇm ghÐp vµo gi÷a cµnh gèc ghÐp 2. PhÇn gi÷a gèc ghÐp vµ cµnh ghÐp sau khi buéc 3. §−a cµnh ghÐp vµo miÖng ghÐp gèc ghÐp cã rÔ 56 vI - GHÐP NGäN CµNH (§ØNH SINH TR−ëNG) Môc ®Ých lµ ®Ó ng¨n chÆn sù l©y lan cña c¸c lo¹i bÖnh virus hoÆc t−¬ng tù. Tr×nh tù ghÐp nh− ë h×nh 65 (®©y lµ ph−¬ng ph¸p kh¸ tinh x¶o, cÇn cã phßng thÝ nghiÖm víi c¸c trang bÞ cÇn thiÕt. C©y ghÐp ®−îc nu«i d−ìng b»ng m«i tr−êng nh©n t¹o ®Æc biÖt sau míi ®−a ra trång míi vµo ®Êt). H×nh 65: Tr×nh tù ghÐp ngän cµnh 57 PhÇn thø ba Kü THUËT GHÐP MéT Sè LO¹I C¢Y ¡n QU¶ 1 - Cam quýt Trång vµ tuyÓn chän gèc ghÐp. 1. Quýt h«i lµ gèc ghÐp cho quýt ngät. C©y ghÐp cã t¸n thÊp, mau ra qu¶, n¨ng suÊt cao, phÈm chÊt tèt, chÞu l¹nh, chÞu h¹n, chèng bÖnh thèi gèc. 2. Quýt hång (Phóc kiÕn) lµ gèc ghÐp cho quýt Phóc kiÕn, cam. Ph¸t triÓn khoÎ chÞu l¹nh, chÞu h¹n, n¨ng suÊt cao, chËm ra qu¶. 3. Quýt chua thÝch hîp cho Quýt Phóc kiÕn. Ph¸t triÓn trung b×nh, bé rÔ khoÎ, thÝch øng víi nhiÒu lo¹i ®Êt, n¨ng suÊt cao. 4. B−ëi ®Êt thÝch hîp cho b−ëi V¨n §¸n, b−ëi B×nh S¬n, quýt ngät, sinh tr−ëng nhanh, chÞu ®Êt kiÒm, kh¶ n¨ng thÝch øng cao. Thêi gian thu h¹t: Tõ th¸ng 8 ®Õn th¸ng 12. H¹t ph¶i röa ngay b»ng n−íc s¹ch, chän h¹t mËp ®Ó n¬i m¸t, tho¸ng. Ph¬i d−íi n¾ng nhÑ trong vµi giê. Tr−íc khi gieo nªn ng©m trong n−íc 450C kho¶ng 10 phót, sau ng©m trong n−íc 560C trong 50 phót (lu«n gi÷ 560C). Kh«ng ®−îc ng©m h¹t non, h¹t ch−a ph¬i trong bãng r©m vµo n−íc 560C. Gieo vµo mïa xu©n, mïa thu. Gieo v·i vµo mÆt ®Êt lµm kü vµ lªn luèng, lÊp ®Êt bét 1-1,5 cm råi phñ r¸c kh«. Khi c©y nhó 50-60% th× bá r¸c. T−íi ®Òu vµ sau t−íi n−íc gi¶i pha lo·ng. Mïa xu©n vµ thu cã thÓ di dêi c©y con ®Ó trång víi kho¶ng c¸ch 17 x 23cm, tøc lµ cø 1m2 trång 25 - 26 c©y. LÊy cµnh ghÐp vµo mïa xu©n vµ thu, cµnh 1 tuæi khoÎ, kh«ng s©u bÖnh. C¾t cµnh xong ph¶i bã ngay gi÷ Èm vµ tiÕn hµnh ghÐp cµng sím cµng tèt. Ph−¬ng ph¸p ghÐp: GhÐp ¸p mÇm ®¬n, ghÐp bông mÇm ®¬n, ghÐp phiÕn mÇm. Do cµnh cam quýt cã h×nh 3 c¹nh nªn khi c¾t cµnh ghÐp cÇn chän phÇn cµnh réng, b»ng ®Ó c¾t mÆt c¾t dµi cña cµnh ghÐp. Ch¨m sãc sau khi ghÐp. KiÓm tra tû lÖ ghÐp sèng: Sau khi ghÐp 15-20 ngµy th× kiÓm tra vµ ghÐp bæ sung; nh÷ng c©y ghÐp cã mÇm ghÐp biÕn mµu n©u x¸m, kh« th× tiÕn hµnh ghÐp l¹i; nh÷ng c©y m¾t ghÐp sèng th× tiÕn hµnh c¾t ngän gèc ghÐp c¸ch mÇm ghÐp 1 - 1,5 cm c−a nghiªng 30-450. Khi mÇm ghÐp ph¸t triÓn, ph¶i c¾t bá hÕt mÇm ë c©y gèc ghÐp (h×nh 66). 58 H×nh 66: ChÆt gèc ghÐp 1. ChÆt qu¸ cao 2. ChÆt qu¸ thÊp 3. ChÆt qu¸ b»ng 4. ChÆt ®øng Khi c©y non ph¸t triÓn ®Õn ®é cao nhÊt ®Þnh th× c¾t ngän ®Ó cè ®Þnh th©n, c¾t ngän ë ®é cao 25-30 cm, ®ång thêi bá c¸c cµnh mäc kh«ng cÇn thiÕt. Khi c¸c cµnh dµi 6-8 cm th× chän c¸c cµnh khoÎ ®Ó lµm cµnh chÝnh. TiÕn hµnh t−íi, bãn vµ trõ s©u bÖnh. 2 - Nh·n Trång c©y gèc ghÐp: Thu gièng gèc ghÐp ë nh÷ng c©y khoÎ, kh¶ n¨ng thÝch øng cao, h¹t mÈy. Thu h¹t tr−íc vµ sau tiÕt B¹ch lé. H¹t cÇn ®−îc röa nhÑ ®Ó s¹ch cïi vµ cã thÓ gieo ngay, kh«ng nªn ph¬i h¹t vµ ®Ó l©u qu¸ 1 tuÇn. Tr−íc khi gieo cã thÓ trén h¹t víi c¸t mÞn chøa 5% n−íc, cã nhiÖt ®é 250C ®Ó thóc mÇm. Sau 3-5 ngµy, ph«i mÇm nhó 0,5 - 1cm th× ®em gieo. Gièng gèc ghÐp cho nh·n lµ nh·n. Gieo h¹t theo hèc c¸ch nhau 20-25 cm, cÇn lµm cho h¹t ch×m s©u xuèng ®Êt. Sau ®ã r¶i ®Êt nung, c¸t mÞn lªn trªn, phñ r¬m r¸c kh«. Khi h¹t n¶y mÇm nhó lªn th× dÇn dÇn dì bá r¬m r¸c ®i. Lóc c©y cã 4 l¸ thËt th× t−íi n−íc ph©n pha lo·ng 2 lÇn 1 th¸ng, ®ång thêi dïng dao s¾c c¾t rÔ cäc c¸ch th©n 3,5 - 4 cm ®Ó rÔ nh¸nh ph¸t triÓn. N¨m sau, vµo thêi gian tiÕt thanh minh tíi cèc vò, khi c¸c cµnh ®· ch¾c th× cã thÓ di dêi ®i trång víi mËt ®é 20 x 30cm/c©y. T−íi liªn tôc trong 7 - 10 ngµy. Sau ®ã ch¨m sãc 1-2 n¨m vµ tiÕn hµnh ghÐp. Cµnh ghÐp cã ®−êng kÝnh 1 - 1,5 cm cã vá mµu hång, lµ khóc gi÷a cña cµnh 1 - 2 tuæi. Tr−íc khi ghÐp 20 - 30 ngµy, tiÕn hµnh c¾t khoanh vá t¹i phÇn gèc cña cµnh ghÐp, c¾t bít ngän, bá hoa ®Ó t¨ng c−êng tÝch luü trong cµnh ghÐp c¸c chÊt dinh d−ìng dù tr÷. 59 Thêi gian vµ c¸ch ghÐp: Dïng c¸ch ghÐp phiÕn mÇm, ghÐp h×nh l−ìi, ghÐp ¸p, ghÐp bông, ghÐp ch¾p, ghÐp nªm. GhÐp h×nh l−ìi vµo mïa xu©n, ghÐp c¸ch mÆt ®Êt 40 cm. Mçi ®o¹n ghÐp dµi 4 - 5 cm cã 2 m¾t mÇm. GhÐp phiÕn mÇm tõ cuèi th¸ng 3 ®Õn cuèi th¸ng 10, thÝch hîp nhÊt lµ th¸ng 4 th¸ng 6, 9. VÞ trÝ ghÐp cao 10-20cm. MiÖng ghÐp réng 0,8-1,2cm, dµi 3 - 4 cm. PhiÕn mÇm nhá h¬n vµ t¸ch bá phÇn gç. Buéc ®Ó lé mÇm. GhÐp nªm vµo gi÷a mïa xu©n ®Õn ®Çu mïa h¹, tèt nhÊt lµ kho¶ng tõ tiÕt thanh minh ®Õn cèc vò. C¾t c©y gèc ghÐp cao 1 m hoÆc cã thÓ ghÐp ë nhiÒu cµnh chÝnh nÕu lµ c©y to. NÕu ghÐp ë nhiÒu cµnh th× cÇn gi÷ 1 cµnh ë n¬i thÊp h¬n ®Ó ®iÒu tiÕt n−íc. Khi ghÐp ph¶i c¾t ph¼ng gèc ghÐp, dïng c−a tay c−a 1-4 nh¸t t¹i miÖng c¾t, trong réng ngoµi hÑp cã h×nh m¸ng lâm. Dïng dao c¾t ph¼ng 2 bªn. H×nh nªm réng 1cm dµi 5-7 cm, phÇn trªn ¨n s©u vµo gç 2-3cm. Cµnh ghÐp dµi 10-12cm. Sau khi ghÐp bao bäc b»ng m¶nh ni l«ng réng 3cm dµi 0,5-0,7m vµ buéc l¹i b»ng d©y ni l«ng (h×nh 67). H×nh 67: GhÐp nªm 1. Cµnh ghÐp 2. H×nh nªm lâm trªn gèc ghÐp 3. §−a cµnh ghÐp vµo miÖng ghÐp 4. Buéc vµ phñ ni-lon Ch¨m sãc: NÕu ghÐp h×nh l−ìi th× sau 15-40 ngµy, cµnh ghÐp ph¸t triÓn, cÇn c¾t bá c¸c cµnh d¹i ë gèc ghÐp. NÕu ghÐp kh«ng sèng, cÇn ghÐp bæ sung ngay. GhÐp phiÕn mÇm th× sau 30-40 ngµy, nÕu ghÐp sèng, míi cã thÓ cëi bá ni l«ng. Sau 1 tuÇn n÷a, ®· ch¾c ch¾n ghÐp sèng th× c¾t gèc ghÐp ë phÝa trªn vÞ trÝ ghÐp 3-4 cm. TiÕn hµnh ch¨m sãc, bãn ph©n vµ c¾t bá c¸c mÇm d¹i ®Ó c©y tËp trung nu«i phÇn ghÐp. 60 3 - C©y v¶i Trång gèc ghÐp. C©y gèc ghÐp cho v¶i tèt nhÊt lµ c©y cïng hä (v¶i chua...), lÊy h¹t chÝn giµ. Röa s¹ch nhÑ nhµng, chän h¹t mÈy råi ®em gieo; cã thÓ ñ thóc mÇm trong c¸t Èm. Lµm luèng ®Êt, bãn lãt. Luèng réng 1 m, cao 20 - 25cm r·nh réng 30 cm. Gieo theo r¹ch c¸ch nhau 20-25 cm hoÆc gieo theo hè c¸ch nhau 10 cm. LÊp ®Êt bét vµ phñ r¬m r¸c kh«. Ch¨m sãc ®Çy ®ñ ®Ó c©y mäc khoÎ, mËp. Sau khi gieo 1-2 tuÇn, mÇm cao 10 cm, cÇn tØa mÇm yÕu. Sau 2 th¸ng, c©y cã cµnh cÇn ®iÒu chØnh kho¶ng c¸ch gi÷a c¸c c©y con. NÕu di dêi ®i trång th× kho¶ng c¸ch gi÷a c¸c c©y lµ 20 x 25 cm. C¾t bá bít l¸, chØ ®Ó 1 sè l¸ ë ®Ønh c©y. T−íi vµ che m¸t cho c©y. Khi c©y cã ®−êng kÝnh ë gèc tõ 0,8cm trë lªn th× cã thÓ tiÕn hµnh ghÐp. Cµnh ghÐp chän ë c©y cã nhiÒu −u ®iÓm, ë ®ã lÊy cµnh 1-2 n¨m tuæi, cã gç, mÇm khoÎ, vá tr¬n, ®é lín t−¬ng øng víi gèc ghÐp. NÕu c©y gèc ghÐp to, cã thÓ chän cµnh ghÐp 2-3 n¨m tuæi. GhÐp trªn c©y to cã thÓ lÊy cµnh cña c©y 3-4 n¨m tuæi. Tr−íc khi ghÐp 2-3 tuÇn, cã thÓ c¾t khoanh vá ë phÇn gèc cµnh ghÐp ®Ó lËp trung dinh d−ìng cho phÇn cµnh ghÐp. Ph−¬ng ph¸p vµ thêi gian ghÐp. Th−êng dïng c¸ch ghÐp mÇm vµ ghÐp cµnh cho v¶i, vµ ghÐp vµo th¸ng 4, 5 khi dÞch c©y b¾t ®Çu ho¹t ®éng. GhÐp mÇm vµo th¸ng 4, 5 vµ th¸ng 9, 10 khi vá gèc ghÐp dÔ t¸ch vá C¸c thao t¸c ghÐp ph¶i nhanh, chÝnh x¸c ®Ó gi¶m thiÓu sù oxy ho¸ ta-nanh t¹i miÖng vÕt th−¬ng. §¶m b¶o ®ñ Èm cho vÕt ghÐp, dã ®ã ph¶i buéc kÝn cµnh ghÐp vµ miÖng ghÐp, cã thÓ dïng s¸p b«i lªn cµnh ghÐp, nªn buéc thªm 1 líp giÊy bªn ngoµi ®Ó che n¾ng. Ch¨m sãc gåm c¾t c©y gèc ghÐp (nÕu m¾t ghÐp sèng) hoÆc ghÐp bæ sung (nÕu m¾t ghÐp kh«ng sèng). Khi c©y non mäc 30cm th× ng¾t ngän, gi÷ l¹i 3-5 cµnh ®Ó nu«i thµnh cµnh chÝnh. C©y v¶i non 1 n¨m tuæi cã thÓ cã 4-5 cµnh. CÇn bãn ph©n khi c©y ra cµnh míi. TiÕn hµnh phun thuèc trõ s©u bÖnh khi cÇn thiÕt.

Các file đính kèm theo tài liệu này:

  • pdfKỹ thuật ghép cây ăn quả.pdf
Tài liệu liên quan