Kinh tế quốc tế - Chương 6: Thị trường ngoại hối, tỷ giá hối đoái và cán cân thanh toán quốc tế

Chương 6: Thị trường ngoại hối, Tỷ giá hối đoái & Cán cân thanh toán quốc tế THỊ TRƯỜNG NGOẠI HỐI 1. Kh¸i niÖm 2. C¸c ®èi t¸c tham dù 3. C¸c thÞ trêng ngo¹i hèi Thị Trường Ngoại Hối 3 Thị trường ngoại hối - Tổng quan Khái niệm – bất cứ đâu diễn ra việc mua và bán các đồng tiền khác nhau – thị trường ngoại hối là thị trường tiền tệ quốc tế trong đó đồng tiền của các quốc gia khác nhau có thể trao đổi cho nhau Chức năng – chuyển đổi sức mua giữa các đồng tiền, giúp các khách hàng thực hiện các giao dịch TMQT – chuyển vốn tư bản giữa các quốc gia hiệu quả – xác định giá trị đối ngoại của tiền tệ – bảo hiểm rủi ro ngoại tệ Thị Trường Ngoại Hối 4 Những thành viên tham gia thị trường – Nhóm khách hàng mua bán lẻ – Các ngân hàng thương mại – Những nhà môi giới ngoại tệ – Các ngân hàng trung ương Mỗi thành viên tham gia thị trường đều có mục tiêu khác nhau Thị trường ngoại hối - Tổng quan Thị Trường Ngoại Hối 5 Thị trường giao ngay (spot market) – thực hiện các giao dịch ngoại tệ trong vòng 2 ngày Thị trường kỳ hạn (forward market) – thực hiện các giao dịch có kỳ hạn lớn hơn 2 ngày  Các thị trường phát sinh (derivatives)  thị trường tương lai – furture market  thị trường quyền chọn tiền tệ – option market  thị trường hoán đổi ngoại tệ – swap market Thị trường ngoại hối – Phân loại Thị Trường Ngoại Hối 6 TỶ GIÁ HỐI ĐOÁI 1. Khái niệm 2. Phương pháp yết tỷ giá 3. Các loại tỷ giá 4. Các hệ thống tỷ giá trong lịch sử tiền tệ thế giới 5. Các lý thuyết về tỷ giá hối đoái 6. Phương pháp tính tỷ giá chéo Thị Trường Ngoại Hối 7 Tỷ giá - Khái niệm Là mức giá mà ở đó các đồng tiền của các nước khác nhau có thể trao đổi được cho nhau Tỷ giá hối đoái được xác định bằng cách nào? Dựa trên quan hệ cầu – cung ngoại tệ Thị Trường Ngoại Hối 8 Tỷ giá hối đoái Lượng tiền Giá 15500 DUSD SUSD - Xuất khẩu - Nhận đầu tư nước ngoài - Việt kiều gửi tiền về nước - etc, - Nhập khẩu - Trả nợ vay - Người VN đi du lịch nước ngoài - etc, Thị Trường Ngoại Hối 9 Tỷ giá hối đoái – Khái niệm Lượng tiền Giá 15500 DUSD SUSD D’USD D’’USD 15550 15000 Tỷ giá tăng Đồng nội tệ mất giá Tỷ giá giảm Đồng nội tệ tăng giá E E’ E’’ Thị Trường Ngoại Hối 10 Hai phương pháp yết giá – Yết giá trực tiếp USD/VND = 15530/15540 E (i/j) ↔ 1i = ?j i: đồng tiền yết giá j: đồng tiền định giá – Yết giá gián tiếp VND/USD = 0,00007185/0,00007189 Xét từ góc độ thị trường ngoại hối quốc tế: đồng SDR hoàn toàn được yết giá trực tiếp Xét từ góc độ thị trường ngoại hối quốc gia: – Mỹ, Anh, New Zealand, úc và EU yết giá gián tiếp – Các nước khác yết giá trực tiếp Tỷ giá hối đoái – Yết giá Thị Trường Ngoại Hối 11 tỷ giá mua vào và tỷ giá bán ra tỷ giá giao ngay và tỷ giá kỳ hạn tỷ giá tiền mặt và tỷ giá chuyển khoản tỷ giá mở cửa và tỷ giá đóng cửa tỷ giá chính thức tỷ giá chợ đen tỷ giá danh nghĩa và tỷ giá thực tỷ giá chéo tỷ giá cố định và tỷ giá thả nổi Tỷ giá hối đoái – Các loại tỷ giá Thị Trường Ngoại Hối 12 Chênh lệch tỷ giá mua vào bán ra – Spread – tính theo điểm tỷ giá (số tuyệt đối) Spread = tỷ giá bán – tỷ giá mua – tính theo tỷ lệ tương đối Spread = (tỷ giá bán – tỷ giá mua)/tỷ giá mua* 100% – Spread phụ thuộc vào: Số lượng ngoại tệ giao dịch Tính chất ổn định của đồng tiền tham gia thị trường phương tiện giao dịch Tỷ giá thực Er = E*(Pj /Pi) Tỷ giá hối đoái Thị Trường Ngoại Hối 13 Thị trường ngoại hối giao ngay Khái niệm Các giao dịch mua, bán và thanh toán giữa các đồng tiền khác nhau diễn ra đồng thời và ngay lập tức Đặc điểm – Khối lượng giao dịch lớn, tốc độ giao dịch nhanh – Đồng tiền ở dạng tiền gửi ngân hàng – Thị trường phi tổ chức (không giao dịch trên sở giao dịch) bao gồm các NHTM lớn và những nhà môi giới ngoại hối – Spread rất nhỏ (< 0,1%) – Tỷ giá được xác định dựa trên quan hệ cung-cầu về ngoại tệ Thị Trường Ngoại Hối 14 Khái niệm – là nơi để người mua và người bán thoả thuận trao đổi các đồng tiền khác nhau tại một thời điểm nhất định trong tương lai – giúp nhà xuất khẩu hoặc nhập khẩu bảo hiểm ngoại hối Thị trường ngoại hối kỳ hạn F = (rd – rf)S (1 + rf) + S F: tû gi¸ kú h¹n 1 n¨m S: tû gi¸ giao ngay rd: møc l·i suÊt n¨m cña ®ång tiÒn ®Þnh gi¸ rf: møc l·i suÊt n¨m cña ®ång tiÒn yÕt gi¸ Thị Trường Ngoại Hối 15 Các thị trường ngoại hối phát sinh Tiªu chÝ ThÞ trêng kú h¹n (Forward Market) ThÞ trêng t¬ng lai (Future Market) §Þa ®iÓm giao dÞch Phi tËp trung, cã m¹ng líi toµn cÇu, c¸c thµnh viªn giao dÞch qua c¸c thiÕt bÞ viÔn th«ng TËp trung trªn sµn cña së giao dÞch, c¸c thµnh viªn giao dÞch víi nhau theo ph¬ng thøc mÆt ®èi mÆt Gi¸ trÞ mét hîp ®ång Kh«ng ®îc tiªu chuÈn ho¸, tuú ý §îc tiªu chuÈn ho¸, cè ®Þnh, kh«ng th¬ng lîng C¸c ®ång tiÒn giao dÞch TÊt c¶ ChØ c¸c ®ång tiÒn chÝnh Møc biÕn ®éng tû gi¸ hµng ngµy Theo cung cÇu thÞ trêng hµng ngµy, kh«ng cã giíi h¹n trõ khi cã can thiÖp cña NHTW Møc biÕn ®éng hµng ngµy cã thÓ ®îc giíi h¹n bëi së giao dÞch Ngµy ®Õn h¹n Vµo bÊt cø ngµy lµm viÖc nµo nÕu ®îc ngêi b¸n/mua tháa thuËn §îc tiªu chuÈn ho¸: ngµy thø t cña tuÇn thø ba cña c¸c th¸ng 3, 6, 9, 12 Thị Trường Ngoại Hối 16 Các thị trường ngoại hối phát sinh Tiªu chÝ ThÞ trêng kú h¹n (Forward Market) ThÞ trêng t¬ng lai (Future Market) Thêi h¹n tèi ®a Kh«ng h¹n chÕ Tèi ®a 12 th¸ng Rñi ro tÝn dông Phô thuéc vµo bªn ®èi t¸c. §- îc phßng ngõa b»ng c¸c h¹n møc tÝn dông vµ yªu cÇu ký quÜ G¾n víi së giao dÞch. Phßng ngõa b»ng viÖc ký quÜ. Tµi kho¶n ký quü ®îc ®iÒu chØnh hµng ngµy tuú theo møc l·i lç Luång tiÒn Kh«ng ph¸t sinh cho ®Õn khi hîp ®ång ®Õn h¹n ®îc ph¶n ¸nh hµng ngµy trªn tµi kho¶n ký quÜ Giê giao dÞch 24h/ngµy 4-8 h/ngµy C¸c thµnh viªn ®ñ t c¸ch Kh«ng cã h¹n chÕ nµo Ph¶i lµ thµnh viªn cña së giao dÞch. NÕu kh«ng ph¶i sö dông m«i giíi Thị Trường Ngoại Hối 17 Thị trường quyền chọn tiền tệ Khái niệm Cho phép người mua hợp đồng có quyền, nhưng không có nghĩa vụ, mua hoặc bán một đồng tiền nhất định trong tương lai tại mức tỷ giá đã được thoả thuận. Các loại quyền chọn – HĐ quyền chọn mua: người mua HĐ có quyền mua một đồng tiền nhất định – HĐ quyền chọn bán: người mua HĐ có quyền bán một đồng tiền nhất định Thị Trường Ngoại Hối 18 Các chế độ tỷ giá Các hệ thống tỷ giá cố định Các hệ thống tỷ giá thả nổi Bản vị vàng Tỷ giá cố định danh nghĩa Thả nổi hoàn toàn Thả nổi có quản lý Thị Trường Ngoại Hối 19 Các chế độ tỷ giá Tỷ giá được neo cố định với Thả nổi hạn chế Thả nổi tự do USD EUR SDR Hỗn hợp các đồng tiền 21 15 02 09 Từng đồng tiền 04 Thả nổi tập thể 12 Tự do 51 Có điều tiết 49 Tổng số 181 Quốc gia Thị Trường Ngoại Hối 20 Các lý thuyết xác định tỷ giá Lý thuyết ngang giá sức mua (PPP) Lý thuyết ngang giá lãi suất (IRP) Lý thuyết giá linh hoạt Thị Trường Ngoại Hối 21 Lý thuyết ngang giá sức mua Do G. Cassell đưa ra, 1920 Tiên đoán sự vận động của tỷ giá trong dài hạn Là nền tảng cho các lý thuyết hiện đại về tỷ giá áp dụng cho thị trường hàng hoá và dịch vụ Dựa trên qui luật một giá Thị Trường Ngoại Hối 22 Lý thuyết ngang giá sức mua Qui luật một giá Khi thị trường là cạnh tranh hoàn hảo và bỏ qua các hàng rào mậu dịch cũng như các chi phí vận chuyển, bảo hiểm ... thì các hàng hoá đồng nhất trên các thị trường khác nhau sẽ có giá là như nhau khi qui về cùng một đồng tiền. Thị Trường Ngoại Hối 23 Giá Vàng Trên Các Thị Trường Khác Nhau (ngày 18/9/04, đv: USD/chỉ) HongKong 51,9358 NewYork 52,0897 London 51,9230 Zurich 51,9076 Tokyo 51,9615 Thị Trường Ngoại Hối 24 S: tỷ giá giao ngay Pd : giá của rổ hàng hoá trong nước (nội tệ) Pf : giá của rổ hàng hoá ở nước ngoài (ngoại tệ) Lý thuyết ngang giá sức mua Pd = S.Pf Nếu Pd > S.Pf Trong chế độ tỷ giá cố định Trong chế độ tỷ giá thả nổi Thị Trường Ngoại Hối 25 Điều kiện PPP dạng tuyệt đối Lý thuyết ngang giá sức mua S = Pd Pf Điều kiện PPP dạng tương đối ∆S = ∆Pd - ∆Pf 1 + ∆Pf ∆S : Tû lÖ % thay ®æi tû gi¸ sau 1 n¨m ∆Pd: Tû lÖ % thay ®æi gi¸ trong níc sau 1 n¨m ∆Pf : Tû lÖ % thay ®æi gi¸ níc ngoµi sau 1 n¨m Thị Trường Ngoại Hối 26 Ưu điểm – đơn giản Hạn chế – rổ hàng các nước có thể không giống nhau – tỷ trọng tiêu dùng các hàng hoá trong rổ khác nhau – nhiều hàng hoá không đem ra TMQT Lý thuyết ngang giá sức mua Thị Trường Ngoại Hối 27 Kiểm chứng thực tế – duy trì tốt hơn ở các nước gần nhau – duy trì tốt hơn trong dài hạn so với ngắn hạn – duy trì tốt hơn với HH đem ra TMQT Lý thuyết ngang giá sức mua Thị Trường Ngoại Hối 28 ÁP DỤNG CHO THỊ TRƯỜNG TÀI CHÍNH GIẢ THIẾT – CHU CHUYỂN VỐN QUỐC TẾ LÀ TỰ DO – CÁC NƯỚC CÓ ĐỘ RỦI RO NHƯ NHAU – KHÔNG TÍNH ĐẾN CÁC CHI PHÍ GIAO DỊCH VỐN VÀ THUẾ KHOÁ CHIA 2 LOẠI: – CÓ BẢO HIỂM RỦI RO TỶ GIÁ – KHÔNG CÓ BẢO HIỂM RỦI RO TỶ GIÁ Lý thuyết ngang giá lãi suất Thị Trường Ngoại Hối 29 Nếu việc đầu tư hay đi vay trên các thị trường tài chính quốc tế có bảo hiểm rủi ro ngoại hối, thì mức lãi suất đầu tư hay đi vay sẽ là như nhau cho dù đồng tiền đầu tư hay đi vay là đồng tiền nào. Lý thuyết ngang giá lãi suất (có bảo hiểm) Thị Trường Ngoại Hối 30 Ví dụ Công ty XYZ có một lượng tiền nhàn rỗi (A VND) thời hạn 3 tháng quyết định đầu tư trên thị trường tiền tệ. Quyết định đầu tư như thế nào? Lý thuyết ngang giá lãi suất (có bảo hiểm) rd: lãi suất năm tính bằng nội tệ (VND) rf: lãi suất năm tính bằng ngoại tệ (USD) S: tỷ giá giao ngay (USD/VND) F1/4: tỷ giá kỳ hạn 3 tháng (USD/VND) Thị Trường Ngoại Hối 31 Đầu tư bằng nội tệ (VND) Mua kỳ phiếu VND 3 tháng Gốc và lãi thu được sau 3 tháng? 1. Dùng tiền nhàn rỗi mua kỳ phiếu 3 tháng ghi bằng nội tệ Đầu tư bằng ngoại tệ (USD) Mua kỳ phiếu USD 3 tháng Gốc và lãi thu được sau 3 tháng? 1. Bán VND mua USD theo tỷ giá S 2. Dùng số USD có được mua kỳ phiếu ngoại tệ 3 tháng 3. Số tiền gốc và lãi thu được sau 3 tháng bằng USD là chắc chắn Để đảm bảo chắc chắn số tiền thu được bằng VND, phải ký HĐ kỳ hạn 3 tháng cho phép bán USD mua VND Lý thuyết ngang giá lãi suất (có bảo hiểm) Thị Trường Ngoại Hối 32 Đầu tư nội tệ A(1 + rd/4) VND Lý thuyết ngang giá lãi suất (có bảo hiểm) Thị Trường Ngoại Hối 33 Đầu tư ngoại tệ Lý thuyết ngang giá lãi suất (có bảo hiểm) 1. A/S USD 2. A/S*(1 + rf/4) USD 3. A/S*F1/4(1 + rf/4) VND A (1+ rd/4) = A/S*F1/4(1 + rf/4) (1+ rd/4) = F1/4/S*(1 + rf/4) Thị Trường Ngoại Hối 34 3 tháng rd = rf + 4(F1/4 – S)/S*(1 + rf/4) Lý thuyết ngang giá lãi suất (có bảo hiểm) 1 năm rd = rf + (F – S)/S + (F – S)/S*rf n năm (1 + rd) n = Fn/S*(1 + rf) n Các công thức: Thị Trường Ngoại Hối 35 Sn: tỷ giá giao ngay dự tính sau n năm Sn = Fn Lý thuyết ngang giá lãi suất (không có bảo hiểm) (1 + rd) n = Sn/S*(1 + rf) n (1 + rd) n = (1 + ∆S)n(1 + rf) n rd - rf = ∆S Thị Trường Ngoại Hối 36 Khi thay đổi tỷ giá dẫn đến: – thay đổi giá hàng xuất khẩu và nhập khẩu Hiệu ứng lên tổng giá trị Xuất Khẩu (X) và tổng giá trị Nhập khẩu (M) – hiệu ứng giá cả và hiệu ứng khối lượng Độ co giãn X Độ co giãn M C©n b»ng Marshall - Lerner RdR XdX EX / /  RdR MdM EM / /  Thị Trường Ngoại Hối 37 NX > 0 khi EX + EM > 1 NX < 0 khi EX + EM < 1 Thị Trường Ngoại Hối 38 C©n b»ng Marshall - Lerner Tríc khi ph¸ gi¸, tµi kho¶n thêng xuyªn xuyªn c©n b»ng Tiªu chÝ Sè lîng Gi¸ Gi¸ trÞ GBP Gi¸ trÞ USD XuÊt khÈu 100 1 GBP 100 GBP 200 USD NhËp khÈu 40 5 USD 100 GBP 200 USD C©n b»ng 0 0 1 - Ph¸ gi¸ 33% GBP dÉn ®Õn th©m hôt tµi kho¶n hiÖn thêi XuÊt khÈu 105 1 GBP 105 GBP 157.5 USD NhËp khÈu 36 5 USD 120 GBP 180,0 USD C©n b»ng - 15 GBP -22,5 USD HÖ sè co gi·n: EX = 0,05/0,33 = 0,15; EM = 0,10/0,33 = 0,30 (EX + EM = 0,45 <1) Thị Trường Ngoại Hối 39 C©n b»ng Marshall - Lerner 2- Ph¸ gi¸ 33% GBP kh«ng ¶nh hëng ®Õn c©n b»ng tµi kho¶n thêng xuyªn XuÊt khÈu 120 1 GBP 120 GBP 180,0 USD NhËp khÈu 36 5 USD 120 GBP 180,0 USD C©n b»ng 0 0 HÖ sè co gi·n: EX = 0,2/0,33 = 0,60; EM = 0,10/0,33 = 0,30 (EX + EM = 0,9 ~ 1) 3- Ph¸ gi¸ 33%GBP dÉn ®Õn c¶i thiÖn tµi kho¶n thêng xuyªn XuÊt khÈu 130 1 GBP 130 GBP 195 USD NhËp khÈu 30 5 USD 100 GBP 150 USD C©n b»ng +30 GBP +45 USD HÖ sè co gi·n: EX = 0,30/0,33 = 0,91; EM = 0,25/0,33 = 0,76 (EX + EM = 1,67 >1) Thị Trường Ngoại Hối 40 Cán cân thanh toán quốc tế Khái niệm bảng tổng hợp thống kê kế toán tất cả mọi hoạt động giao dịch kinh tế giữa một nước với các nước khác trong một thời kỳ nhất định Phương pháp ghi nợ, ghi có Người cư trú và người không cư trú