Kinh tế học - Chương 6: Sản lượng quốc gia

Chương 6 SẢN LƯỢNG QUỐC GIA LYÙ DO NGHIEÂN CÖÙU  Veà phía chính phuû: - SLQG laø thöôùc ño thaønh töïu kinh teá cuûa caùc quoác gia - SLQG laø moät trong 3 chæ tieâu cô baûn ñeå ñaùnh giaù moät neàn kinh teá - Do ñoù, SLQG laø cô sôû hoaïch ñònh caùc chính saùch kinh teá vó moâ  Veà phía caùc doanh nghieäp : - SLQG aûnh höôûng ñeán söùc mua cuûa toaøn xaõ hoäi - Laø taøi lieäu tham khaûo cho quaù trình hoaïch ñònh chieán löôïc kinh doanh 2 LYÙ DO NGHIEÂN CÖÙU Veà phía ngöôøi daân: GDP lieân quan ñeán thu nhaäp. GDP lieân quan ñeán cô hoäi vieäc laøm. 3 1. MỤC TIÊU VÀ CÔNG CỤ VĨ MÔ MỤC TIÊU Mục tiêu ổn định Mục tiêu tăng trưởng 4 1. MỤC TIÊU VÀ CÔNG CỤ VĨ MÔ 2 mục tiêu được diễn đạt qua các chỉ tiêu kinh tế vĩ mô: - Mức thất nghiệp thấp - Mức giá chung của nền kinh tế ít biến động - Sản lượng cao, tốc độ tăng trưởng nhanh 5 CÔNG CỤ ĐIỀU TIẾT VĨ MÔ Chính sách tài khóa: là những chính sách thuế và chi tiêu của chính phủ Chính sách tiền tệ: là những chính sách tác động đến lượng cung tiền 6 CÔNG CỤ ĐIỀU TIẾT VĨ MÔ Chính sách kinh tế đối ngoại: là những chính sách ngoại thương và quản lý thị trường ngoại hối Chính sách thu nhập: là những chính sách về tiền lương và giá cả 7 2. CÁC KHÁI NIỆM CƠ BẢN  Thu nhập khả dụng (Yd): là lượng thu nhập cuối cùng mà hộ gia đình được tiêu dùng Thu nhập khả dụng = Thu nhập – thuế trực thu (Yd = Y - Td) Thu nhập khả dụng (Yd) = C + S  Tiêu dùng (C): là lượng tiền hộ gia đình dùng mua hàng tiêu dùng  Tiết kiệm (S): là phần còn lại của thu nhập của hộ gia đình sau khi đã tiêu dùng  Khấu hao (De): là khoản tiền bù đắp giá trị hao mòn của tài sản cố định 8 2. CÁC KHÁI NIỆM CƠ BẢN Đầu tư tư nhân (I): I = đầu tư mới + chênh lệch tồn kho Chênh lệch tồn kho = tồn kho cuối năm – tồn kho đầu năm xét về mặt nguồn vốn I = Khấu hao + Đầu tư ròng (In) 9 2. CÁC KHÁI NIỆM CƠ BẢN Thuế (Tx): là nguồn thu quan trọng nhất của chính phủ để đáp ứng nhu cầu chi tiêu công Thuế trực thu (Td): là loại thuế đánh trực tiếp vào thu nhập của các thành phần dân cư  Thuế gián thu (Ti): là loại thuế đánh gián tiếp vào thu nhập 10 2. CÁC KHÁI NIỆM CƠ BẢN Chi tiêu của chính phủ: Chi mua hàng hóa dịch vụ (G): là khoản tiền chính phủ dùng để trả lương, mua sắm hàng hóa dịch vụ và đầu tư Chi chuyển nhượng (Tr): là những khoản cho không của chính phủ như trợ cấp, bù lỗ 11 2. CÁC KHÁI NIỆM CƠ BẢN  Tiền lương (W): là thu nhập nhận được từ việc cung ứng sức lao động  Tiền thuê (R): là khoản thu nhập có được do cho thuê đất đai, nhà cửa và các loại tài sản khác  Tiền lãi (i): là thu nhập nhận được do cho vay, tính theo một mức lãi suất nhất định  Lợi nhuận (Pr): là phần còn lại sau khi lấy doanh thu – chi phí sản xuất. lợi nhuận (trước thuế thu nhập) của doanh nghiệp 12 Sơ đồ chu chuyển kinh tế HỘ GIA ĐÌNH CHÍNH PHỦ DOANH NGHIỆP GDP = 10.000 NƯỚC NGOÀI W + R + i =6000 Ti = 1500 C+ I + G De = 2500 Td = 1000 G = 2000 Tr = 500 S=500 I =3000 M =800 9200 X= 800 13 3. Chỉ tiêu GDP và GNP Tổng sản phẩm quốc nội (GDP – Gross Domestic Product): là chỉ tiêu phản ánh giá trị bằng tiền của toàn bộ sản phẩm cuối cùng được sản xuất ra trên lãnh thổ 1 nước, tính trong khoảng thời gian nhất định thường là 1 năm Tổng sản phẩm quốc dân (GNP – Gross National Product): là chỉ tiêu phản ánh giá trị bằng tiền của toàn bộ sản phẩm cuối cùng do công dân một nước sản xuất ra trong 1 khoảng thời gian nhất định thường là 1 năm 14 15 Những điểm cần lưu ý:  Của toàn bộ: cố gắng biểu thị các hàng hoá và dịch vụ được sản xuất và bán hợp pháp trên thị trường.  Cuối cùng: Sản phẩm cuối cùng là sản phẩm được hiểu là dành cho tiêu dùng cuối cùng.  Hàng hóa trung gian là hàng hóa được dùng để sản xuất một hàng hóa khác. => tránh tính trùng hàng hoá trung gian. Phân biệt “hàng hóa và dịch vụ cuối cùng” và “hàng hóa và dịch vụ trung gian”:  Hàng hóa và dịch vụ cuối cùng: là những hàng hóa và dịch vụ mà bản thân nó không được dùng để sản xuất ra hàng hóa khác mà chỉ dùng để bán cho NTD cuối cùng.  Hàng hóa và dịch vụ trung gian: là những loại hàng hóa và dịch vụ được dùng làm đầu vào để sản xuất ra các loại hàng hóa khác. Lưu ý: Hàng hóa được xem là hàng hóa cuối cùng hay trung gian còn tùy thuộc vào mục đích sử dụng hàng hóa đó. 16 17 Những điểm cần lưu ý (tiếp):  Được sản xuất ra: chỉ tính thời kỳ hiện tại. Không bao gồm những hàng hoá được sản xuất và đã giao dịch trong quá khứ (nhằm tránh tính nhiều lần).  Trong phạm vi một nước: các sản phẩm trong phạm vi địa lý một nước, bất kể nhà sản xuất thuộc quốc tịch nước nào. 3.1 Phân biệt GDP và GNP Giống nhau: Đều tính giá trị sản phẩm cuối cùng của nền kinh tế Khác nhau: - GDP tính theo lãnh thổ một nước - GNP tính theo quyền sở hữu (công dân của một nước) 18 Phân biệt GDP và GNP GNP = GDP + NIA NIA = Caùc nöôùc phaùt trieån : NIA > 0  GDP < GNP Caùc nöôùc ñang phaùt trieån: NIA GNP Thu nhập từ các yếu tố nước ngoài chuyển về (Yếu tố xuất khẩu) Thu nhập từ các yếu tố nước ngoài chuyển ra (Yếu tố nhập khẩu) _ (Thu nhập ròng từ nước ngoài) Ví dụ: Một Công ty Việt Nam có chi nhánh ở Nga. Chi nhánh có kết quả họat động năm 2007 như sau: - Doanh thu 2 tỉ USD - Lợi nhuận 350 triệu USD - Chuyển lợi nhuận về VN (theo lệnh từ Công ty mẹ) 180 triệu USD Câu hỏi: Số nào được tính vào GDP của Nga? Số nào được tính vào GDP của Việt Nam? Số nào được tính vào GNP của Nga? Số nào được tính vào GNP của Việt Nam? 20 Số nào được tính vào GDP của Nga? +350 triệu USD Số nào được tính vào GDP của Việt Nam? Không có Số nào được tính vào GNI của Nga? - 180 triệu USD Số nào được tính vào GNI củaViệt Nam? + 180 triệu USD 21 22 GDP phản ánh hai mặt: Tổng thu nhập và Tổng chi tiêu Doanh nghiệp Hộ gia đình Thị trường các nhân tố sản xuất Thị trường hàng hoá, dịch vụ Bán hàng hoá, dịch vụ Mua hàng hoá, dịch vụ Đầu vào sản xuất Lao động, đất, tư bản Doanh thu (= GDP) Chi tiêu (= GDP) Thu nhập (= GDP)Tiền lương, địa tô, lợi nhuận (= GDP) 3.2 CAÙC LOAÏI GIAÙ TÍNH GDP Co 4 lọai giá để tính GDP:  Giaù hieän haønh  Giaù coá ñònh  Giaù thò tröôøng . Giaù yeáu toá saûn xuaát 23 a. Giá hiện hành Laø loaïi giaù hieän ñang löu haønh ôû moãi thôøi ñieåm. Tính GDP theo giaù hieän haønh ta ñöôïc chæ tieâu GDP danh nghóa (Nominal GDP : GDPn). Söï gia taêng cuûa GDP danh nghóa qua caùc naêm coù theå do laïm phaùt gaây neân.24 3.2 CAÙC LOAÏI GIAÙ TÍNH GDP a. Giá hiện hành Ví dụ: Xét nền kinh tế A ở 2 năm , 2003 và 2007, giả sử có số liệu sau: - Năm 2003, A sản xuất 3 triệu tấn xi măng, giá 1 triệu đ/tấn, và 4 triệu m vải, giá 50.000 đ/m .  GO = 3 tr . 1 tr + 4 tr . 50 ng= 3 200 tỉ đ 25 a. Giá hiện hành - Năm 2007, A sản xuất 3 triệu tấn xi măng, giá 2 triệu đ/tấn, và 5 triệu m vải, giá 90.000 đ/m .  GO = 3 tr . 2 tr + 5 tr . 90 ng= 6 450 tỉ đ 26 27 a. Giá hiện hành Năm Xi măng Vải Giá trị SL Q P Q P 2003 3 tr T 1 tr đ/T 4 tr m 50 ng/m 3 200 tỉ đ 2007 3 tr T 2 tr đ/T 5 tr m 90 ng/m 6 450 tỉ đ Không chính xác  Giá cố định b. Giá cố định Laø giaù hieän haønh cuûa naêm goác (laø naêm coù neàn kinh teá töông ñoái oån ñònh nhaát được chính phủ chọn ). Giaù cuûa naêm ñoù laø giaù ñeå ban haønh baûng giaù coá ñònh. Tính GDP theo giaù coá ñònh ta ñöôïc chæ tieâu GDP thöïc teá (Real GDP: GDPr). 28 b. Giá cố định 29 Năm Xi măng Vải Giá trị SL Q P Q P 2003 3 tr T 1 tr đ/T 4 tr m 50 ng/m 3 200 tỉ đ 2007 3 tr T 2 tr đ/T 5 tr m 90 ng/m 6 450 tỉ đ Chỉ tiêu thực 2007 3 tr T 1 tr đ/T 5 tr m 50 ng/m 3 450 tỉ đ b. Giá cố định COÂNG THÖÙC : GDP r = GDP n / D% GDPn : GDP danh nghóa GDPr : GDP thöïc teá D% (GDP Deflator rate): heä soá giaûm phaùt, chỉ số điều chỉnh lạm phát, hệ số khử lạm phát, chỉ số giá 30 c. Giá thị trường Laø giaù maø ngöôøi mua phaûi traû ñeå söû duïng saûn phaåm , dòch vuï (töùc giaù hieän haønh) Tính theo giaù naøy ta coù chæ tieâu theo giaù thò tröôøng . Vd: GDPmp 31 Ví dụ: Khi quan sát hóa đơn tiền điện, ta thấy: P của 100 Kwh điện đầu 500 đ/ Kwh Thuế VAT 10% 50 đ/ Kwh P’ (là giá người mua phải trả) 550 đ/Kwh Nhận xét: P’ (là giá người mua phải trả, hay giá thị trường): 550 đ/Kwh P ( là giá người sản xuất được nhận ):500 đ/ Kwh Thuế VAT 10% (Chính phủ nhận): 50 đ/ Kwh 32 c. Giaù theo yeáu toá saûn xuaát (Factors Costs : FC) Laø giaù tính theo chi phí cuûa caùc yeáu toá saûn xuaát ñaõ söû duïng ñeå taïo ra saûn phaåm, dòch vuï. GDP fc = GDP mp - Ti 33 4. Cách tính GDP danh nghĩa theo giá thị trường Phương pháp sản xuất (hay giá trị gia tăng - VA) GDP = ∑ VA VA = Xuất lượng của doanh nghiệp Chi phí trung gian của doanh nghiệp _ 34 Xuất lượng của doanh nghiệp: Là giá trị của toàn bộ hàng hóa và dịch vụ mà doanh nghiệp sản xuất ra trong 1 năm Chi phí trung gian của doanh nghiệp: Là những chi phí vật chất và dịch vụ mua ngoài được sử dụng hết một lần trong quá trình sản xuất. 35 4. Cách tính GDP danh nghĩa theo giá thị trường 4. Cách tính GDP danh nghĩa theo giá thị trường  Phương pháp chi phí (hay thu nhập hay phân phối) GDP = W + R + i + Pr + Ti + De De : khấu hao W: Tiền lương R: Tiền thuê i: Tiền lãi Pr: Lợi nhuận Ti: thuế gián thu 36 4. Cách tính GDP danh nghĩa theo giá thị trường Phương pháp chi tiêu (hay luồng sản phẩm) GDP = C + I + G + X - M C : tiêu dùng I: Đầu tư G: Chi tiêu của chính phủ X: Xuất khẩu M: Nhập khẩu 38  Đầu tư: bao gồm tổng TSCĐ và thay đổi lượng tồn kho (TP đang chờ bán và NVL dự trữ). - Phần tồn kho là TP đang chờ bán và NVL dự trữ: được tính vào GDP vì được sản xuất trong thời điểm đang tính. - NVL tồn kho: được tính vào GDP của năm đang tính và khi sử dụng vào sản xuất năm tới, giá trị NVL không được tính vào GDP mà chỉ tính GTGT mà thôi.  Chi tiêu chính phủ: chi tiêu hàng hóa và dịch vụ “cá nhân” và các hàng hóa và dịch vụ “công”: - Chi tiêu chính phủ mà người hưởng là dân cư và hộ gia đình: được xem là chi tiêu của hộ gia đình, không phải là chi tiêu chính phủ. - Chi tiêu chính phủ để xây dựng sân bay, mua sắm ôtô, máy tính, TSCĐ khác vừa sử dụng cho quốc phòng vừa sử dụng cho dân sự: không được xem là chi tiêu chính phủ, mà tính vào tổng TSCĐ.  Thuế: Thuế là số tiền mà một đơn vị thể chế đã nộp cho chính phủ sau khi đã trừ trợ cấp (nếu có). - Trợ cấp: bao gồm trợ cấp nhập khẩu và trợ cấp xuất khẩu. - Trợ cấp không phải là chi chuyển nhượng bằng tiền mặt hay bằng hiện vật. 5. GDP và GNP theo các loại giá khác GDP và GNP danh nghĩa theo giá thị trường (a) GDP và GNP danh nghĩa theo giá yếu tố sản xuất (b) GDP và GNP thực theo giá thị trường (c) GDP và GNP thực theo giá yếu tố sản xuất (d) (b) = (a) – thuế gián thu (Ti) (c) = (a) /chỉ số giá (d) = (b) /chỉ số giá 42 Sản phẩm quốc dân ròng (NNP): NNP = GNP – De Sản phẩm quốc nội ròng (NDP): NDP = GDP – De Thu nhập quốc dân NI = NNP – thuế gián thu Thu nhập cá nhân PI = NI – Pr* + Tr ( Pr*: lợi nhuận giữ lại và nộp cho chính phủ) Thu nhập khả dụng (DI hoặc Yd) DI = PI – Td 43 44 Mối quan hệ giữa các chỉ tiêu tổng sản phẩm và thu nhập GNP (theo giá thị trường) NPI NPI Dp NX GDPG NNP Te I NI Td – TR C DI 6. Các chỉ tiêu dùng để so sánh Chỉ tiêu bình quân đầu người GDP, GNP, NNP, NI...bình quân đầu người = GDP,GNP,NNP,NI... dân số Tốc độ tăng hàng năm (tăng trưởng kinh tế) Lưu ý: chỉ tiêu năm t và t-1 là chỉ tiêu thực không tính bằng chỉ tiêu danh nghĩa chỉ tiêu năm (t) – chỉ tiêu năm (t-1) V (t) = * 100 chỉ tiêu năm (t-1) 45 6. Các chỉ tiêu dùng để so sánh Tốc độ tăng bình quân n-1 chỉ tiêu năm cuối V = - 1 * 100 chỉ tiêu năm đầu 46