Giáo trình Mô đun: Bảo dưỡng và sửa chữa hệ thống nhiên liệu dùng bộ chế hòa khí

p. N¾p thïng ngoµi viÖc ®Ëy kÝn cßn ph¶i b¶o ®¶m th«ng víi khÝ trêi nh»m gióp æn ®Þnh sù cung cÊp nhiªn liÖu cho hÖ thèng. H×nh 1.5: Thïng chøa nhiªn liÖu c. Xö lý h¬i nguyªn liÖu: Trong qu¸ tr×nh lµm viÖc, d­íi t¸c dông cña nhiÖt ®é, nhiªn liÖu trong ®­êng èng nãng lªn vµ bay h¬i lµm ¶nh hëng lín ®Õn tû lÖ hçn hîp. X¨ng dÔ dµng bèc h¬i ë ¸p suÊt thÊp, do ¶nh h­ëng cña sù chuyÓn ®éng cña x¨ng trong hÖ thèng, nã t¹o bät khÝ trong ®­êng èng nhiªn liÖu vµ b¬m x¨ng. NÕu x¨ng trong ®­êng èng bay h¬i vµ t¹o bät x¨ng, th× nhiªn liÖu sÏ ®i vµo bé chÕ hoµ khÝ khi b¬m lµm viÖc vµ bay h¬i nhiÒu. Nguyªn nh©n nµy lµm cho tû lÖ hçn hîp nghÌo ®i, ®éng c¬ c¬ sÏ ch¹y cÇm chõng kh«ng ªm, t¨ng tèc kh«ng tèt vµ ®«i khi kh«ng ho¹t ®éng ®­îc. §Ó h¹n chÕ ®­êng èng dÉn nhiªn liÖu ph¶i ®îc bè trÝ xa víi nguån nhiÖt ®­êng èng th¶i vµ ®­êng èng gi¶m thanh hoÆc bäc chÊt c¸ch nhiÖt xung quanh thïng chøa vµ èng dÈn. Ngoµi ra cã thÓ dïng hÖ thèng håi nhiªn liÖu, kiÓu nµy ng¨n c¶n nhiªn liÖu l­u gi÷ trong ®­êng èng khi b¬m kh«ng ho¹t ®éng hoÆc lu«n lu«n gi÷ nhiªn liÖu ë nhiÖt ®é thÊp do sù tuÇn hoµn cña nhiªn liÖu trong hÖ thèng khi b¬m lµm viÖc. HÖ thèng håi nhiªn liÖu cã hai kiÓu, kiÓu thø nhÊt sù håi cña nhiªn liÖu vÒ thïng chøa lµ tõ b¬m nhiªn liÖu vµ kiÓu kh¸c lµ sù håi nhiªn liÖu vÒ thïng chøa tõ bé chÕ hoµ khÝ. 1.3. H­ háng th­êng gÆp cña hÖ thèng tiÕp vËn nhiªn liÖu x¨ng · H¬i x¨ng tho¸t ra ngoµi: H¬i x¨ng tho¸t ra ngoµi hÖ thèng nhiªn liÖu sÏ lµm « nhiÔm m«i tr­êng. Nguyªn nh©n cã thÓ do hë t¹i mét vÞ trÝ nµo ®ã trªn hÖ thèng vµ do nhiÖt ®é cña x¨ng cao qu¸ møc. §Ó xö lý sù qu¸ nhiÖt cÇn xem xÐt vÞ trÝ ®Æt ®éng c¬ vµ x¸c ®Þnh nguyªn nh©n lµm cho nhiÖt ®é ®éng c¬ cao h¬n qui ®Þnh (b«i tr¬n, lµm m¸t, cä x¸t cña c¸c chi tiÕt, ®iÒu chØnh nhiªn liÖu, ®¸nh löa, …v.v.). §Ó x¸c ®Þnh vÞ trÝ bÞ hë nªn quan s¸t c¸c vÞÞ trÝ Èm ­ít ®ãng bôi trªn hÖ thèng nhiªn liÖu, cÇn chó ý c¸c vÞ trÝ nèi vµ t×nh tr¹ng kü thuËt cña c¸c èng dÈn x¨ng. · B¬m x¨ng b¬m yÕu: B¬m x¨ng b¬m yÕu cã thÓ do c¸c van kh«ng kÝn, mµng b¬m bÞ nh·o lµ chñ yÕu. §èi víi b¬m ®iÖn cã thÓ do cuén d©y ®iÒu khiÓn bÞ ch¹m chËp, tiÕp ®iÓm bÞ bÈn hoÆc tiÕp xóc kÐm. Nªn b¶o d­ìng sóc röa ®Þnh kú ®Ó tr¸nh t×nh tr¹ng nªu trªn. Ngoµi ra b¬m x¨ng yÕu cã thÓ do läc x¨ng ®ãng cÆn bÈn nhiÒu nªn h¹n chÕ kh¶ n¨ng hót x¨ng tõ thïng chøa cña b¬m. 1.4. Th¸o l¾p c¸c bé phËn cña hÖ thèng tiÕp vËn nhiªn liÖu x¨ng a. Th¸o rêi ®éng c¬: - X¶ hÕt x¨ng khái thïng chøa: Chó ý c«ng viÖc phßng ch¸y - Th¸o d©y ©m (-) b×nh ¾c qui - Th¸o c¸c ®­êng èng dÈn x¨ng: ChØ th¸o c¸c ®o¹n èng cÇn thiÕt - Th¸o thïng chøa - Th¸o b¬m x¨ng: NÕu lµ b¬m dÈn ®éng c¬ khÝ nªn quay trôc khuûu cho cam ®iÒu khiÓn b¬m x¨ng ë vÞ trÝ kh«ng ®éi. b. Th¸o rêi chi tiÕt: · B¬m x¨ng: (bµi sau) · Thïng chøa x¨ng: - Th¸o bé phËn ®o møc x¨ng: Th¸o c¶ côm ®em ra ngoµi. - Th¸o van khãa: Tr­íc khi th¸o cã thÓ phun dung dÞch tÈy rØ sÐt cho dÔ th¸o. · Läc x¨ng: - §èi víi läc x¨ng chÕ t¹o nguyªn khèi: Thay míi khi ®ñ thêi gian sö dông hoÆc khi läc x¨ng qu¸ bÈn. - §èi víi läc x¨ng lo¹i cã thÓ th¸o rêi: Th¸o ®ai èc cèc x¨ng hoÆc ®ai èc gi÷ hép ngoµi, sau ®ã th¸o phÇn tö läc ra ngoµi. · èng dÈn x¨ng: - ChØ th¸o khi cÇn thiÕt. - §èi víi èng cao su cã thÓ xoay ång 1¸2 vßng tr­íc khi rót èng ra khái mèi nèi. - §èi víi èng kim lo¹i: Khi th¸o ®ai èc ®Çu èng ph¶i gi÷ kh«ng cho èng bÞ xoay theo. c. L¾p: TiÕn hµnh ng­îc víi tr×nh tù th¸o sau khi söa ch÷a h­ háng hoÆc thay míi, cÇn chó ý: - Thay läc x¨ng míi ®¹i tu ®éng c¬. - C¸c bé phËn ph¶i ®¹t yªu cÇu kü thuËt khi l¾p trë l¹i. - KiÓm tra sù lµm kÝn cña hÖ thèng tr­íc khi cho ®éng c¬ vËn hµnh. 1.5. KiÓm tra - söa ch÷a c¸c bé phËn cña hÖ thèng tiÕp vËn nhiªn liÖu x¨ng a. Läc x¨ng: - §Öm lµm kÝn: Nªn thay míi ®Öm khi b¶o d­ìng hay khi söa ch÷a. §Öm bÞ r¸ch, gi¶n dµi th× thay míi. - PhÇn tö läc: §èi víi läc giÊy thay míi theo h­íng dÈn nh­ng cã thÓ thay sím h¬n nÕu bÞ bÈn nhiÒu. §èi víi ®Öm kim lo¹i khi b¶o d­ìng cÇn thiÕt míi th¸o rêi vµ kh«ng ®­îc lµm biÕn d¹ng c¸c tÊm kim lo¹i. §èi víi ®Öm lµm b»ng gèm hay bét kim lo¹i nÕu bÞ nøt vì th× thay míi, nÕu bÞ bÈn cã thÓ lµm s¹ch b»ng khÝ nÐn vµ x¨ng. H×nh 1.6: Läc nhiªn liÖu d¹ng giÊy thÊm b. Thïng chøa x¨ng: H×nh 1.7: Ho¹t ®éng cña hÖ thèng b¸o møc nhiªn liÖu thïng chøa - KiÓm tra sù ¨n mßn thïng chøa: Cã thÓ kiÓm tra ®é dµy thïng chøa b»ng thiÕt bÞ siªu ©m. CÇn chó ý c¸c vÞ trÝ bÞ cä x¸t, rØ sÐt, c¸c mèi hµn. NÕu cã Ýt vÞ trÝ mßn khuyÕt cã thÓ kh¾c phôc b»ng c¸ch hµn ®¾p, nÕu nhiÒu ph¶i thay míi. - N¾p thïng chøa: N¾p ph¶i b¶o ®¶m kh«ng cã hiÖn t­îng b¸m bôi Èm xung quanh, nÕu cã cÇn thay míi c¸c ®Öm lµm kÝn. - Bé ®o møc x¨ng thïng chøa: CÇn kiÓm tra kÕt hîp víi ®ång hå bµo ®Ó x¸c ®Þnh møc tèi ®a vµ møc tèi thiÓu. c. èng dÉn x¨ng: - §èi víi èng cao su: Dïng tay uèn èng qua l¹i, nÕu thÊy cã vÕt nøt ph¶i thay èng míi. §Çu èng kh«ng ®­îc r¸ch vµ dïng tay Ên vµo ®Çu nèi ph¶i h¬i nÆng tay míi dïng tiÕp ®­îc. §èi víi èng b»ng kim lo¹i: C¸c ®ai gi÷ ph¶i cã ®ñ ®Öm nhùa hoÆc cao su. §Çu èng ph¶i kÝn trong qu¸ tr×nh lµm viÖc, nÕu bÞ hë ph¶i söa l¹i hoÆc thªm ®Öm ®Çu mèi ghÐp. H×nh 1.8: Söa ch÷a èng dÉn nhiªn liÖu kim lo¹i 1.6. Sóc r÷a hÖ thèng tiÕp vËn nhiªn liÖu - ChuÈn bÞ dông cô thiÕt bÞ: Thïng chøa x¨ng, khay chøa chi tiÕt, bµn ch¶i, cä sîi nylon, dung cô th¸o l¾p, m¸y nÐn khÝ, giÏ lau. - X¶ x¨ng ra khái thïng chøa vµ èng dÈn. - Th¸o thïng chøa. - Th¸o läc x¨ng - Lµm s¹ch c¸c chi tiÕt 1.7. Nh÷ng biÖn ph¸p b¶o ®¶m an toµn vµ vÖ sinh c«ng nghiÖp - Sö dông dông cô, thiÕt bÞ ®óng lo¹i, ®óng kÝch th­íc ®Ó kh«ng lµm háng c¸c chi tiÕt m¸y vµ dông cô, thiÕt bÞ. - Khi th¸o l¾p hÖ thèng tiÕp vËn x¨ng cÇn chó ý an toµn vÒ ch¸y næ xung quanh vÞ trÝ lµm viÖc. - Kh«ng ®­îc l¾p trë l¹i c¸c chi tiÕt, bé phËn ®· x¸c ®Þnh bÞ háng cã thÓ g©y nguy hiÓm cho ®éng c¬ khi ho¹t ®éng. Ho¹t ®éng 2: nghiªn cøu tµi liÖu vµ th¶o luËn nhãm 1.8. Nghiªn cøu vÒ cÊu t¹o c¸c bé phËn - CÊu t¹o thïng chøa: H×nh d¹ng, v¸ch ng¨n. - èng dÉn x¨ng: Ph­¬ng ph¸p t¹o ®Çu èng cã d¹ng cæ chai. Ho¹t ®éng 3: nghe giíi thiÖu vµ xem tr×nh diÔn mÉu 1.9. Gia c«ng (söa ch÷a èng dÈn x¨ng) - C¾t èng: B»ng c­a, b»ng dông cô c¾t èng. - Söa ®Çu èng. - Loe ®Çu èng. - Uèn èng: B»ng lß xo Ho¹t ®éng 4 : rÌn luyÖn kü n¨ng 1.10. Th¸o hÖ thèng tiÕp vËn ra khái ®éng c¬ - C«ng viÖc chuÈn bÞ - Thao t¸c th¸o l¾p vµ sö dông dông cô - C«ng viÖc an toµn 1.11. L¾p - KiÓm tra tr­íc khi l¾p: Sè l­îng c¸c chi tiÕt, vÞ trÝ l¾p - Thao t¸c - C«ng viÖc an toµn 1.12. KiÓm tra - KiÓm tra t×nh tr¹ng kü thuËt cña c¸c chi tiÕt - §¸nh gi¸ t×nh tr¹ng kü thuËt vµ biÖn ph¸p kh¾c phôc C©u hái nghiªn cøu C©u 1: X¸c ®Þnh c¸c nguyªn nh©n l­îng x¨ng cung cÊp cho bé chÕ hßa khÝ kh«ng ®ñ? C©u 2: So s¸nh ­u nh­îc ®iÓm gi÷a c¸c lo¹i läc x¨ng? C©u 3: H·y cho biÕt c¸ch x¸c ®Þnh ®Çu vµo vµ ®Çu ra cña läc x¨ng? C©u 4: Cho biÕt ph­¬ng ph¸p xö lý ®é kÝn ®Çu èng dÈn x¨ng? Néi dung phiÕu kiÓm tra ®¸nh gi¸ thùc hµnh Bµi: B¶o d­ìng vµ söa ch÷a hÖ thèng tiÕp vËn nhiªn liÖu x¨ng (gia c«ng èng dÈn x¨ng b»ng ®ång, cã èng mÉu kÌm theo) M· bµi: MEME -24 - 01 tt Néi dung Sè liÖu kü thuËt Lçi gia c«ng ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ sinh viªn 1 C¾t èng 2 Söa ®Çu èng 3 GÊp ®Çu èng (hoÆc loe ®Çu èng hoÆc g¾n khíp cÇu d¹ng h¹t b¾p). 4 Uèn èng 5 KiÓm tra ®é kÝn ®Çu èng Nh÷ng häc viªn nµo lµm kh«ng ®óng mét trong c¸c néi dung kÓ trªn sÏ ph¶i thùc hiÖn l¹i. Bµi 2: B¶o d­ìng vµ söa ch÷a b¬m x¨ng M· bµi : MEME 24 - 02 Môc tiªu thùc hiÖn: - Nªu c«ng dông cña b¬m x¨ng mét c¸ch chÝnh x¸c. - M« t¶ cÊu t¹o, gi¶i thÝch nguyªn lý lµm viÖc vµ yªu cÇu kü thuËt cña b¬m x¨ng. - Ph©n tÝch nguyªn nh©n h­ háng th­êng gÆp cña b¬m x¨ng mét c¸ch ®Çy ®ñ vµ chÝnh x¸c. - KiÓm tra van n¹p, van tho¸t, mµng b¬m, lß xo, cÇn b¬m vµ vá b¬m x¨ng ®¶m b¶o x¸c ®Þnh t×nh tr¹ng kü thuËt cña b¬m x¨ng mét c¸ch chÝnh x¸c vµ an toµn. - TiÕn hµnh söa ch÷a b¬m x¨ng ®¶m b¶o l­u l­îng, ¸p suÊt quy ®Þnh cña nhµ chÕ t¹o vµ ®¶m b¶o b¬m x¨ng ho¹t ®éng b×nh th­êng vµ æn ®Þnh. - Thùc hiÖn nh÷ng biÖn ph¸p ®¶m b¶o an toµn vÖ sinh c«ng nghiÖp. Néi dung chÝnh: - C«ng dông cña b¬m x¨ng. - CÊu t¹o, gi¶i thÝch nguyªn lý lµm viÖc vµ yªu cÇu kü thuËt cña b¬m x¨ng. - Nguyªn nh©n h­ háng th­êng gÆp ®èi víi b¬m x¨ng. - KiÓm tra van n¹p, van tho¸t, mµng b¬m, lß xo, cÇn b¬m vµ vá b¬m x¨ng. - Söa ch÷a b¬m x¨ng. - Nh÷ng biÖn ph¸p ®¶m b¶o an toµn vÖ sinh c«ng nghiÖp. C¸c h×nh thøc häc tËp: Ho¹t ®éng I: nghe thuyÕt tr×nh cã th¶o luËn 2.1. §Æc ®iÓm cÊu t¹o, yªu cÇu kü thuËt b¬m x¨ng B¬m x¨ng cã nhiÖm vô hót x¨ng ®­a lªn bé chÕ hoµ khÝ. Cã 2 lo¹i b¬m: Lo¹i dÉn ®éng b»ng ®iÖn. Lo¹i dÉn ®éng b»ng c¬ khÝ. a. Lo¹i dÉn ®éng c¬ b»ng c¬ khÝ: Lo¹i dÉn ®éng c¬ b»ng c¬ khÝ cã hai lo¹i, lo¹i cã èng x¨ng tr¶ vÒ thïng chøa vµ lo¹i kh«ng cã èng x¨ng tr¶ vÒ thïng chøa. Tuy nhiªn cÊu t¹o vµ nguyªn lý lµm viÖc cña hai lo¹i lµ gièng nhau. §­êng nhiªn liÖu trë vÒ thïng chøa cã thÓ tõ bé chÕ hoµ khÝ, nh­ng ®a sè lµ tõ b¬m x¨ng trë vÒ. B¬m x¨ng gåm mét mµng b¬m bè trÝ ë gi÷a, mµng b¬m ®­îc lµm b»ng v¶i sîi tæng hîp bªn ngoµi tr¸ng cao su chÞu x¨ng dÇu. C¸c van n¹p vµ van tho¸t bè trÝ trong b¬m cã t¸c dông ng­îc víi nhau. C¸c van nµy ®­îc t¸c ®éng di chuyÓn lªn xuèng nhê sù t¸c ®éng cña mµng b¬m vµ nhiªn liÖu ®­îc hót tõ thïng chøa sau ®ã ®ùoc ®Èy tíi bé chÕ hoµ khÝ. Mµng b¬m ®­îc dÉn ®éng qua c¬ cÊu cÇn bÈy, ®­îc ®iÒu khiÓn bëi cam bè trÝ trªn trôc cam cña ®éng c¬. · Nguyªn lý ho¹t ®éng: N¹p nhiªn liÖu: Khi cam t¸c ®éng ®éi cÇn bÈy cña b¬m x¨ng, lµm mµng b¬m chuyÓn ®éng ®i xuèng; t¹o ®é ch©n kh«ng ë buång trªn cña mµng , van n¹p më vµ nhiªn liÖu ®­îc hót tõ thïng chøa qua läc x¨ng vµo b¬m. Van tho¸t ®­îc ®ãng kÝn. H×nh 2.1: B¬m x¨ng ®ang ë hµnh tr×nh n¹p Cung cÊp nhiªn liÖu: Khi cam kh«ng ®éi, mét ®Çu cÇn bÈy chuyÓn ®éng ng­îc trë l¹i do sù t¸c ®éng cña lß xo. Lß xo ®Èy mµng lªn nÐn nhiªn liÖu, d­íi t¸c dông cña ¸p suÊt nhiªn liÖu, van n¹p ®ãng vµ van tho¸t më, nhiªn liÖu ®­îc b¬m tíi bé chÕ hoµ khÝ . Chu kú lµm viÖc cña van hót vµ van tho¸t ®­îc lËp l¹i. Nhiªn liÖu ®­îc cung cÊp liªn tôc ®Õn bé chÕ hoµ khÝ. H×nh 2.2: B¬m x¨ng ®ang ë hµnh tr×nh b¬m H×nh 2.3: B¬m x¨ng ®ang ë vÞ trÝ "kh«ng b¬m" B¬m kh«ng lµm viÖc: NÕu nhiªn liÖu do b¬m cung cÊp nhiÒu h¬n so víi sù cÇn thiÕt cña bé chÕ hoµ khÝ. ¸p suÊt nhiªn liÖu phÝa trªn cña mµng b¬m sÏ chèng l¹i sù ®Èy mµng ®i lªn do sù t¸c ®éng cña lß xo. Mµng vµ thanh kÐo ®­îc gi÷ ë phÝa d­íi (vÞ trÝ thÊp nhÊt). Lóc nµy cÇn bÈy vÉn ho¹t ®éng theo chuyÓn ®éng cña cam, nh­ng mµng b¬m th× kh«ng t¸c ®éng trong ®iÒu kiÖn nµy, mµng b¬m sÏ dÞch chuyÓn trë l¹i khi cã sù tiÕp nhËn nhiªn liÖu tõ bé chÕ hßa khÝ. Trong qu¸ tr×nh lµm viÖc, ¸p suÊt do b¬m cung cÊp kho¶ng 0,2-0,3 kg/cm2. b. Lo¹i dÉn ®éng b»ng ®iÖn: · B¬m x¨ng kiÓu tiÕp ®iÓm: H×nh 2.4: B¬m x¨ng dÉn ®éng b»ng ®iÖn 1.TiÕp ®iÓm 2.Cuén d©y 3.Lß xo 4.Mµng b¬m 5.Van tho¸t 6.§­êng x¨ng ra 7.§­êng x¨ng vµo 8.Van n¹p · Nguyªn lý ho¹t ®éng: Khi cho dßng ®iÖn ch¹y vµo cuén d©y (2) th«ng qua tiÕp ®iÓm (1), trong cuén d©y sinh ra tõ tr­êng hót miÕng s¾t kÐo mµng b¬m (4) ®i lªn t¹o sù gi¶m ¸p, x¨ng hót vµo qua van (8). Lóc miÕng s¾t vµ cÇn ®i lªn ®éi tiÕp ®iÓm (1) më ra ng¾t dßng ®iÖn tõ acquy ®Õn, lµm mÊt tõ tr­êng trong cuén d©y, lß xo (3) kÐo mµng b¬m vÒ vÞ trÝ ban ®Çu, ®ång thêi nÐn x¨ng qua van tho¸t (5) ®­a x¨ng ®Õn bé chÕ hoµ khÝ. Khi bé chÕ hßa khÝ ®Çy x¨ng th× ¸p suÊt t¸c ®éng lµm mµng b¬m (4) vâng lªn, lµm tiÕp ®iÓm (1) më ra nªn kh«ng cã dßng ®iÖn ®i vµo cuén d©y (2) v× vËy b¬m ng­ng ho¹t ®éng. · B¬m x¨ng kiÓu dïng c¸nh qu¹t: H×nh 2.5: B¬m x¨ng ®iÖn kiÓuc¸nh qu¹t §©y lµ lo¹i b¬m dïng lùc ly t©m ®Ó b¬m nhiªn liÖu. B¬m sö dông mét ®éng c¬ ®iÖn mét chiÒu cë nhá ®Ó quay c¸nh qu¹t. C¸nh qu¹t ®Èy nhiªn liÖu ra ngoµi thµnh vá b¬m vµ lùc ly t©m t¹o ¸p suÊt ®­a nhiªn liÖu ®Õn cöa tho¸t ®Ó tíi bÇu läc vµ hÖ thèng ®­êng èng dÈn. §éng c¬ ®iÖn th­êng ®­îc ®iÒu khiÓn gi¸n tiÕp qua bé ECU. · B¬m x¨ng kiÓu con l¨n: H×nh 2.6: B¬m x¨ng ®iÖn kiÓucon l¨n Khi ®éng c¬ ®iÖn quay, sù lµm viÖc cña b¬m kiÓu con l¨n sÏ lµm cho nhiªn liÖu sÏ t¨ng dÇn ¸p suÊt do sù thay ®æi thÓ tÝch khi c¸c con l¨n chuyÓn ®éng. ThÓ tÝch cña kh«ng gian tõ cöa hót ®Õn cöa tho¸t sÏ gi¶m dÇn. ¸p suÊt do b¬m t¹o ra sÏ t¨ng cao khi b¬m ho¹t ®éng do ®ã trtªn b¬m cã g¾n mét van giíi h¹n ¸p suÊt. b. Th¸o rêi chi tiÕt b¬m x¨ng kiÓu c¬ khÝ: - ChuÈn bÞ dông cô, khay chøa. - VÖ sinh s¹ch sÏ bªn ngoµi. - Th¸o vÝt lÊy n¾p b¬m ra khái th©n: Chó ý vÞ trÝ l¾p gi÷a n¾p vµ th©n. - Th¸o van hót vµ van tho¸t. - Th¸o lß xo håi vÞ cÇn dÉn ®éng, lÊy ra ngoµi. - LÊy mµng b¬m, lß xo mµng b¬m. - VÖ sinh toµn bé chi tiÕt. c. L¾p: TiÕn hµnh ng­îc víi tr×nh tù th¸o sau khi söa ch÷a h­ háng hoÆc thay míi, cÇn chó ý: - L¾p van hót vµ van tho¸t b¬m x¨ng ®óng chiÒu. - N¾p b¬m x¨ng siÕt ®Òu vµ chÆt. - C¸c bé phËn ph¶i ®¹t yªu cÇu kü thuËt khi l¾p trë l¹i. - KiÓm tra sù lµm kÝn cña hÖ thèng tr­íc khi cho ®éng c¬ vËn hµnh. 2.2. KiÓm tra - söa ch÷a b¬m x¨ng · KiÓm tra van hót, van tho¸t: - KiÓm tra van tho¸t: §æ ®Çy x¨ng vµo cöa ra van tho¸t, sau ®ã cho mµng b¬m ®i xuèng, nÕu x¨ng kh«ng bÞ hót vµo trong b¬m th× van tho¸t cßn tèt, nÕu x¨ng bÞ hót vµo bªn trong th× thay van míi. - KiÓm tra van hót: Cho mµng b¬m ®i xuèng, ®æ ®Çy x¨ng vµo cöa van hót, chio mµng b¬m ®i lªn, nÕu x¨ng kh«ng bÞ trµo ra ngoµi th× van hót cßn tèt, nÕu x¨ng trµo ra ngoµi th× nªn thay van míi. · KiÓm tra mµng b¬m: - KiÓm tra líp cao su ngoµi: Líp cao su kh«ng bÞ trãc, nøt vµ kh«ng ®­îc phång lªn khái líp v¶i bªn trong. - Mµng b¬m ph¶i Ðp s¸t vµo hai tÊm ®Öm, kh«ng xoay tr­ît quanh thanh kÐo. · KiÓm tra c¸c lß xo; - Lß xo mµng b¬m: Kh«ng ®­îc ræ khuyÕt, cong vªnh. - Lß xo cÇn bÈy: §Çu lß xo ph¶i ¸p s¸t ê hai ®Çu tú. · KiÓm tra th©n b¬m: - C¸c læ ren bÞ chên: Cã thÓ kh¾c phôc b»ng c¸ch dïng vÝt-®ai èc. - BÒ mÆt gi÷ mµng b¬m: KiÓm tra ®é ph¼ng b»ng th­íc th¼ng, nÕu kh«ng ph¼ng cã thÓ mµi ph¼ng trë l¹i. · KiÓm tra c¸c chi tiÕt kh¸c: - Khe hë gi÷a chèt cÇn bÈy vµ læ trªn cÇn bÈy: Khe hë lín th× thay chèt míi (nÕu chèt mßn khuyÕt) hoÆc ®ãng b¹c lãt læ chèt. - §Çu tiÕp xóc víi mÊu cam cña cÇn bÈy bÞ mßn: Cã thÓ kh¾c phôc b»ng c¸ch mµi mÆt l¾p ghÐp cña b¬m x¨ng víi ®éng c¬ mét l­îng phï hîp. ghÐp. · KiÓm tra ®éng c¬ ®iÖn: KiÓm tra t­¬ng tù ®éng c¬ ®iÖn mét chiÒu cña c¸c hÖ thèng kh¸c. · KiÓm tra ho¹c ®éng cña b¬m x¨ng: - KiÓm tra ¸p suÊt b¬m: + Nèi ®Çu ra cña b¬m x¨ng víi mét ®ång hå ®o ¸p suÊt. + Cho b¬m ho¹t ®éng. + §iÒu chØnh van kÑp ®Ó x¸c ®Þnh ¸p suÊt lín nhÊt. + ¸p suÊt qui ®Þnh: 0,3¸0,5 kG/cm2 - KiÓm tra n¨ng suÊt b¬m: + Nèi ®Çu ra cña b¬m x¨ng víi mét ®ång hå ®o ¸p suÊt. + Høng nhiªn liÖu trong mét b×nh chøa cã v¹ch ®Þnh l­îng. + §iÒu chØnh van kÑp ®Õn ¸p suÊt qui ®Þnh cña b¬m. + §o l­îng x¨ng trong b×nh chøa: L­îng x¨ng b¬m vµo b×nh Ýt nhÊt 0,45 lÝt/30 gi©y. H×nh 2.7: X¸c ®Þnh n¨ng suÊt vµ ¸p suÊt cña b¬m x¨ng - KiÓm tra lùc hót cña b¬m: + Nèi mét ®ång hå ch©n kh«ng vµo ®­êng èng hót cña b¬m x¨ng. + BËt khãa ®iÖn cho b¬m ho¹t ®éng hoÆc khëi ®éng ®éng c¬. + §ä trÞ sè ®o trªn ®ång hå: §é ch©n kh«ng yªu cÇu tõ 200¸250 mmHg. + Nõu kh«ng ®¹t kiÓm tra c¸c chi tiÕt cña b¬m x¨ng. H×nh 2.8: X¸c ®Þnh lùc hót cña b¬m x¨ng 2.3. Nh÷ng biÖn ph¸p b¶o ®¶m an toµn vµ vÖ sinh c«ng nghiÖp - Sö dông dông cô, thiÕt bÞ ®óng lo¹i, ®óng kÝch th­íc ®Ó kh«ng lµm háng c¸c chi tiÕt m¸y vµ dông cô, thiÕt bÞ. - Khi th¸o l¾p cÇn chó ý an toµn vÒ ch¸y næ xung quanh vÞ trÝ lµm viÖc. - Kh«ng ®­îc l¾p trë l¹i c¸c chi tiÕt, bé phËn ®· x¸c ®Þnh bÞ háng cã thÓ g©y nguy hiÓm cho ®éng c¬ khi ho¹t ®éng. - §èi víi b¬m x¨ng dïng ®iÖn cÇn chó ý trong qu¸ tr×nh l¾p r¸p, kiÓm tra nh»m tr¸nh sù cè do ®iÖn cã thÓ t¹o ra sau nµy. Ho¹t ®éng 2: nghiªn cøu tµi liÖu vµ th¶o luËn nhãm 2.4. Nghiªn cøu vÒ cÊu t¹o - CÊu t¹o c¸c lo¹i b¬m: Kh«ng gian xung quanh c¸c van, h×nh d¹ng mµng b¬m, b¬m c¬ khÝ, b¬m x¨ng dïng ®iÖn. Ho¹t ®éng 3: nghe giíi thiÖu vµ xem tr×nh diÔn mÉu 2.5. Th¸o b¬m x¨ng a. Th¸o ra khái ®éng c¬ b. Th¸o rêi chi tiÕt 2.6. L¾p b¬m x¨ng a. C¸c chó ý khi l¾p b. KiÓm tra sau khi l¾p 2.7. KiÓm tra b¬m a. KiÓm tra c¸c van x¨ng. b. KiÓm tra mµng b¬m. c. KiÓm tra ®é vªnh mÆt l¾p ghÐp mµng b¬m. Ho¹t ®éng 4 : rÌn luyÖn kü n¨ng 2.8. Th¸o b¬m x¨ng - C«ng viÖc chuÈn bÞ - Thao t¸c th¸o l¾p vµ sö dông dông cô - C«ng viÖc an toµn 2.9. L¾p - KiÓm tra tr­íc khi l¾p: Sè l­îng c¸c chi tiÕt, vÞ trÝ l¾p - Thao t¸c - C«ng viÖc an toµn 1.10. KiÓm tra - KiÓm tra t×nh tr¹ng kü thuËt cña c¸c chi tiÕt - §¸nh gi¸ t×nh tr¹ng kü thuËt vµ biÖn ph¸p kh¾c phôc C©u hái nghiªn cøu C©u 1: So s¸nh ­u nh­îc ®iÓm gi÷a b¬m x¨ng dÉn ®éng c¬ khÝ vµ b¬m x¨ng dÉn ®éng b»ng ®iÖn? C©u 2: H·y cho biÕt c¸ch x¸c ®Þnh ®Çu vµo vµ ®Çu ra cña èng x¨ng nèi víi b¬m x¨ng? C©u 3: Cho biÕt c¸c nguyªn nh©n b¬m x¨ng lµm viÖc g©y tiÕng ån? C©u 4: Cho biÕt nguyªn nh©n ¸p suÊt b¬m qu¸ cao? Néi dung phiÕu kiÓm tra ®¸nh gi¸ thùc hµnh Bµi: B¶o d­ìng vµ söa ch÷a hÖ thèng tiÕp vËn nhiªn liÖu x¨ng (b¬m x¨ng dÈn ®éng c¬ khÝ) M· bµi: MEME -24 - 01 tt Néi dung Sè liÖu kiÓm tra Yªu cÇu kü thuËt ®¸nh gi¸ biÖn ph¸p xö lý 1 KiÓm tra tæng qu¸t. - - 2 KiÓm tra ®é kÝn van hót. - - - 3 KiÓm tra ®é ®é kÝn van tho¸t. - - - 4 KiÓm tra ®é vªnh mÆt l¾p ghÐp mµng b¬m. - - 5 KiÓm tra mµng b¬m. - - - 6 KiÓm tra khe èng dÉn x¨ng b»ng cao su. - - Nh÷ng häc viªn ®¸nh gi¸ vµ ®­a ra biÖn ph¸p xö lý kh«ng ®óng néi dung nµo trong c¸c néi dung kÓ trªn sÏ ph¶i thùc hiÖn l¹i néi dung ®ã. Bµi 3: Th¸o l¾p kiÓm tra söa ch÷a bé chÕ hßa khÝ M· bµi : MEME 24 - 03 Môc tiªu thùc hiÖn: - Nªu c«ng dông cña bé chÕ hoµ khÝ. - Tr×nh bµy cÊu t¹o, nguyªn lý lµm viÖc cña bé chÕ hßa khÝ mét c¸ch chÝnh x¸c. - Ph©n tÝch nguyªn nh©n h­ háng th­êng gÆp ®èi víi bé chÕ hßa khÝ. - KiÓm tra van kim, phao x¨ng, gÝch-l¬, m¹ch x¨ng kh«ng t¶i, m¹ch x¨ng gia tèc, m¹ch x¨ng chÝnh, m¹ch x¨ng lµm ®Ëm vµ m¹ch x¨ng khëi ®éng cña bé chÕ hßa khÝ. - Söa ch÷a c¸c chi tiÕt cña bé chÕ hßa khÝ mét c¸ch chÝnh x¸c vµ an toµn. - Thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p ®¶m b¶o an toµn vÖ sinh c«ng nghiÖp. Néi dung chÝnh: - C«ng dông cña bé chÕ hoµ khÝ. - CÊu t¹o, nguyªn lý lµm viÖc vµ yªu cÇu kü thuËt cña bé chÕ hßa khÝ. - Nguyªn nh©n h­ háng th­êng gÆp ®èi víi bé chÕ hßa khÝ. - KiÓm tra van kim, phao x¨ng, zÝc-l¬, m¹ch x¨ng kh«ng t¶i, m¹ch x¨ng gia tèc, m¹ch x¨ng chÝnh, m¹ch x¨ng lµm ®Ëm vµ m¹ch x¨ng khëi ®éng cña bé chÕ hßa khÝ. - Söa ch÷a c¸c chi tiÕt cña bé chÕ hßa khÝ. - C¸c biÖn ph¸p ®¶m b¶o an toµn vÖ sinh c«ng nghiÖp. C¸c h×nh thøc häc tËp: Ho¹t ®éng I: nghe thuyÕt tr×nh cã th¶o luËn 3.1. CÊu t¹o vµ nguyªn lý lµm vÞªc cña bé chÕ hßa khÝ H×nh 3.1. §éng c¬ x¨ng sö dông bé chÕ hßa khÝ a. Bé chÕ hßa khÝ c¬ b¶n Bé chÕ hoµ khÝ c¬ b¶n lµ bé chÕ hoµ khÝ chØ cã mét vßi phun x¨ng. Trong ®ã mét ®Çu vßi phun ®­îc ®Æt trong buång phao vµ ®Çu cßn l¹i ®Æt t¹i häng khuÕch t¸n. Khi cã dßng khÝ ®i qua häng khuÕch t¸n th× x¨ng sÏ ®­îc hót ra khái buång phao ®Ó hßa trén víi kh«ng khÝ t¹o thµnh hæn hîp. Nguyªn lý lµm viÖc: Khi ®éng c¬ lµm viÖc, qua sù dÞch chuyÓn cña piston kh«ng khÝ tõ khÝ trêi ®­îc hót qua bÇu läc vµo ®­êng èng n¹p råi qua häng khuÕch t¸n cña bé chÕ hßa khÝ. Vßi phun ®­îc ®Æt t¹i tiÕt diÖn l­u th«ng nhá nhÊt cña häng khuÕch t¸n lµ n¬i cã ®é ch©n kh«ng lín nhÊt. Nhiªn liÖu tõ buång phao qua Gicl¬ ®­îc dÉn tíi vßi phun. Nhê cã ®é ch©n kh«ng ë häng khuÕch t¸n, nhiªn liÖu ®­îc hót ra khái vßi phun vµ ®­îc xÐ thµnh nh÷ng h¹t nhá hßa trén víi kh«ng khÝ ®i qua häng khuÕch t¸n vµo xylanh ®éng c¬. Trong buång phao cã ®Æt phao x¨ng vµ van kim ®Ó ®iÒu chØnh møc nhiªn liÖu trong buång phao lu«n ë møc cè ®Þnh ®Ó cho bé chÕ hßa khÝ lµm viÖc chÝnh x¸c. PhÝa sau häng khuÕch t¸n cßn cã b­ím ga dïng ®Ó ®iÒu chØnh l­îng khÝ hçn hîp ®i vµo xylanh ®éng c¬. Khi b­ím ga më nhá l­îng nhiªn liÖu phun vµo häng khuÕch t¸n Ýt vµ khi b­ím ga më cµng lín th× l­îng nhiªn liÖu phun vµo häng khuÕch t¸n sÏ t¨ng lªn. Khi b­ím ga ®ãng gÇn kÝn th× x¨ng kh«ng phun ra khái vßi phun ®­îc do ®é ch©n kh«ng nhá H×nh 3.2. Bé chÕ hßa khÝ c¬ b¶n b. C¸c hÖ thèng chñ yÕu cña bé chÕ hßa khÝ hiÖn ®¹i · HÖ thèng phao: HÖ thèng phao x¨ng cã nhiÖm vô æn ®Þnh møc x¨ng trong buång phao nh»m gióp cho c¸c hÖ thèng kh¸c trªn bé chÕ hßa khÝ lµm viÖc phï hîp víi c¸c chÕ ®é lµm viÖc cña ®éng c¬. HÖ thèng phao x¨ng cã c¸c bé phËn sau: - Phao x¨ng ®­îc ®Æt trong buång phao, phao x¨ng kÕt hîp víi van kim æn ®Þnh møc x¨ng trong buång phao khi ®éng c¬ lµm viÖc ë nhiÒu chÕ ®é tèc ®é kh¸c nhau. Khi møc x¨ng thÊp h¬n qui ®Þnh, phao ®i xuèng lµm van kim më, x¨ng ®­îc b¬m x¨ng ®Èy vµobuång phao. Van kim sÏ ®ãng kÝn l¹i khi møc x¨ng trong buång phao ®¹t møc qui ®Þnh. - Läc x¨ng: Läc x¨ng g¾n trªn bé chÕ hßa khÝ th­êng lµm b»ng v¶i sîi tæng hîp. Läc x¨ng cã nhiÖm vô gi÷ l¹i c¸c cÆn bÈn nh»m n©ng cao kh¶ n¨ng lµm kÝn cho van kim vµ chèng mßn cho c¸c bé phËn cña bé chÕ hßa khÝ. - èng th«ng h¬i buång phao: §©y lµ mét èng rçng nèi tõ buång phao ®Õn vïng phÝa trªn häng khuÕch t¸n. èng th«ng h¬i buång phao cã nhiÖm vô æn ®Þnh ¸p suÊt kh«ng gian phÝa trªn buång phao. ViÖc æn ®Þnh nµy sÏ gióp cho sù ho¹t ®éng cña c¸c hÖ thèng kh¸c trªn bé chÕ hßa khÝ ®­îc æn ®Þnh. H×nh 3.3. HÖ thèng phao · HÖ thèng kh«ng t¶i: HÖ thèng kh«ng t¶i cã nhiÖm vô cung cÊp hæn hîp khÝ cho ®éng c¬ ë kho¶ng tèc ®é lµm viÖc thÊp nhÊt. B­ím ga ®ãng gÇn kÝn khi ®éng c¬ lµm viÖc ë chÕ ®é kh«ng t¶i nªn søc hót phÝa trªn b­ím ga vµ ë häng bé chÕ hßa khÝ nhá v× vËy x¨ng khã ®­îc hót ra tõ vßi phun chÝnh, hçn hîp sÏ lo·ng v­ît ngoµi giíi h¹n bèc ch¸y. HÖ thèng kh«ng t¶i ®¶m b¶o cho ®éng c¬ lµm viÖc æn ®Þnh ë chÕ ®é kh«ng t¶i vµ ®iÒu chØnh thµnh phÇn khÝ hçn hîp trong c¸c chÕ ®é t¶i nhá. Khi kh«ng cã phô t¶i bªn ngoµi, ®éng c¬ chØ cÇn mét l­îng khÝ hçn hîp rÊt Ýt ®ñ ph¸t ra c«ng suÊt th¾ng søc c¶n bªn trong vµ c¸c c¬ cÊu phô cña ®éng c¬. §Ó ®¶m b¶o cho ®éng c¬ æn ®Þnh ë chÕ ®é kh«ng t¶i cÇn ph¶i cung cÊp cho ®éng c¬ hçn hîp khÝ ®Ëm (a » 0,6). Nguyªn lý lµm viÖc: Khi ®éng c¬ lµm viÖc ë chÕ ®é kh«ng t¶i, b­ím ga ®ãng gÇn kÝn. Khi ®éng c¬ ch¹y ë chÕ ®é kh«ng t¶i, b­ím ga ®ãng kÝn lµm cho ®é ch©n kh«ng ë phÝa d­íi b­ím ga lín truyÒn tíi c¸c ®­êng èng tíi gicl¬ x¨ng kh«ng t¶i nªn nhiªn liÖu ®­îc hót tõ buång phao qua zicl¬ x¨ng kh«ng t¶i ®i vµo c¸c ®­êng èng. Trªn ®­êng èng nhiªn liÖu ®­îc trén lÉn víi kh«ng khÝ ®i qua gicl¬ kh«ng khÝ. Hçn hîp x¨ng vµ kh«ng khÝ trong ®­êng èng qua lç phun kh«ng t¶i phun vµo kh«ng gian phÝa d­íi b­ím ga. §Ó ®iÒu chØnh l­îng x¨ng cung cÊp cho ®éng c¬ lµm viÖc ë chÕ ®é kh«ng t¶i, xoay vÝt ®iÒu chØnh sÏ lµm thay ®æi tiÕt diÖn cña lç phun. H×nh 3.4. HÖ thèng kh«ng t¶i · HÖ thèng chuyÓn tiÕp: H×nh 3.5. HÖ thèng chuyÓn tiÕp HÖ thèng chuyÓn tiÕp cã nhiÖm vô cung cÊp hæn hîp khÝ cho ®éng c¬ khi chuyÓn tõ chÕ ®é kh«ng t¶i sang cã t¶i vµ ng­îc l¹i. Khi b­ím ga ®ãng kÝn, phÝa trªn b­ím ga cã tõ 1¸2 læ, c¸c læ nµy ®­îc gäi lµ læ chuyÓn tiÕp. Khi ®éng c¬ lµm viÖc ë tèc ®é kh«ng t¶i c¸c læ chuyÓn tiÕp chØ bæ sung kh«ng khÝ vµo trong ®­êng èng kh«ng t¶i. Khi b­ím ga më lín dÇn x¨ng sÏ ®­îc phun ra c¶ ë læ phun kh«ng t¶i vµ læ chuyÓn tiÕp, l­îng x¨ng phun ra t¨ng lªn ®ång thêi cïng víi l­îng kh«ng khÝ ®i qua khe hë gi÷a c¸nh b­ím ga vµ th©n bé chÕ hßa khÝ. HÖ thèng sÏ phun gi¶m dÇn cïng víi sù gia t¨ng l­îng phun ë vßi phun chÝnh. · HÖ thèng gia tèc: §éng c¬ cã ®«i lóc cÇn t¨ng nhanh tèc ®é, ph¶i më nhanh b­ím ga. Khi ®ã tiÕt diÖn l­u th«ng trong kh«ng gian chÕ hßa khÝ vµ ®é ch©n kh«ng ë häng bé chÕ hßa khÝ ®Òu t¨ng nhanh, nªn tèc ®é kh«ng khÝ ®i qua häng vµ tèc ®é x¨ng qua vßi phun ®Òu t¨ng theo. Nh­ng v× lùc qu¸n tÝnh cña x¨ng lín h¬n kh«ng khÝ nªn tèc ®é kh«ng khÝ t¨ng nhanh h¬n so víi tèc ®é cña x¨ng. MÆt kh¸c, lóc më nhanh b­ím ga mét mÆt lµm cho ¸p suÊt phÝa sau b­ím ga t¨ng nhanh lµm cho l­u l­îng kh«ng khÝ t¨ng lªn nhiÒu vµ nhiÖt ®é cña khÝ hçn hîp l¹i gi¶m, v× vËy x¨ng khã bèc h¬i dÓ t¹o ra c¸c mµng x¨ng ng­ng tô trªn thµnh ®­êng èng n¹p. Nh÷ng nguyªn nh©n trªn khiÕn cho hçn hîp bÞ lo·ng nhiÒu khi më nhanh b­ím ga. Do ®ã ®Ó kh¾c phôc nh­îc ®iÓm trªn cÇn ph¶i trang bÞ thªm cho bé chÕ hßa khÝ hÖ thèng gia tèc. Khi t¨ng nhanh tèc ®é cÇn ph¶i më nhanh b­ím ga, lóc Êy bé chÕ hßa khÝ cÇn cã thªm mét b¬m gia tèc ®Ó cung cÊp thªm mét l­îng x¨ng vµo häng bé chÕ hßa khÝ lµm cho hçn hîp ®Ëm thªm ®¶m b¶o cho ®éng c¬ t¨ng tèc tèt. B¬m gia tèc cã thÓ dÉn ®éng b»ng ch©n kh«ng hoÆc c¬ giíi. Lo¹i dÉn ®éng b»ng ch©n kh«ng cã khuyÕt ®iÓm lµ t¸c dông chËm kh«ng kÞp thêi do ®ã nªn Ýt sö dông réng r·i. H×nh 3.6. HÖ thèng gia tèc Nguyªn lý lµm viÖc cña b¬m gia tèc kiÓu piston dÉn ®éng b»ng c¬ giíi: Khi më nhanh b­ím ga, hÖ thèng tay ®ßn sÏ xuèng nÐn lß xo ®Èy piston ®i xuèng lµm cho nhiªn liÖu trong kh«ng gian phÝa d­íi piston bÞ nÐn, van tho¸t më cho nhiªn liÖu qua vßi phun gia tèc phun vµo häng bé chÕ hßa khÝ. NÕu më tõ tõ b­ím ga th× nhiªn liÖu qua c¸c khe hì gi÷a thµnh xy lanh, piston vµ van bi cña b¬m gia tèc trë vÒ buång phao. Tuy nhiªn, hÖ thèng gia tèc dÈn ®éng b»ng c¬ giíi cã mét nh­îc ®iÓm lµ sau mét lÇn gia tèc, nÕu cÇn gia tèc tiÕp th× b­ím ga ph¶i ®ãng bít l¹i ®Ó n¹p nhiªn liÖu cho b¬m, do ®ã tèc ®é cña xe sÏ bÞ gi¶m. · HÖ thèng phun chÝnh: H×nh 3.7. HÖ thèng phun chÝnh HÖ thèng phun chÝnh cã nhiÖm vô cung cÊp khÝ hæn hîp cho ®éng c¬ cho hÇu hÕt c¸c chÕ ®é lµm viÖc cña ®éng c¬: T¶i thÊp, t¶i trung b×nh, toµn t¶i, gia tèc, khëi ®éng. Nguyªn lý lµm viÖc: Nhiªn liÖu tõ buång phao qua gicl¬ x¨ng chÝnh vµo vßi phun phun vµo häng khuÕch t¸n. X¨ng ®­îc hót khái vßi phun, nÕu cµng më lín b­ím ga th× l­îng khÝ hçn hîp sÏ t¨ng. HÖ thèng phun chÝnh chØ cã thÓ cung cÊp khÝ hçn hîp ®¶m b¶o cho ®éng c¬ tiÕt kiÖm x¨ng ë chÕ ®é lµm viÖc æn ®Þnh vµ phô t¶i trung b×nh. C¸c hÖ thèng trªn kh«ng thÓ ®¶m b¶o cho ®éng c¬ ph¸t ra c«ng suÊt cùc ®¹i khi më hÕt b­ím ga, kh«ng thÓ gióp cho ®éng c¬ dÔ khëi ®éng vµ lµm viÖc æn ®Þnh ë chÕ ®é kh«ng t¶i. V× vËy ngoµi hÖ thèng phun chÝnh, bé chÕ hßa khÝ cßn cÇn cã thªm c¸c hÖ thèng, c¬ cÊu phô nh­ hÖ thèng kh«ng t¶i, hÖ thèng lµm ®Ëm, hÖ thèng gia tèc, c¬ cÊu khëi ®éng d9Ó cho ®éng c¬ lµm viÖc æn ®Þnh ë mäi chÕ ®é vµ cã tÝnh kinh tÕ nhÊt. · HÖ thèng phun chÝnh ®iÒu chØnh tiÕt diÖn l­u th«ng cña gicl¬ x¨ng chÝnh: Nguyªn lý lµm viÖc: HÖ thèng phun chÝnh ®iÒu chØnh tiÕt diÖn l­u th«ng ë gicl¬ x¨ng chÝnh th­êng cã c¸c läai: Lo¹i dÉn ®éng b»ng c¬ khÝ, lo¹i dÉn ®éng b»ng ch©n kh«ng vµ läai hçn hîp. HÖ thèng phun chÝnh ®iÒu chØnh tiÕt diÖn l­u th«ng ë gicl¬ x¨ng chÝnh lo¹i dÉn ®éng c¬ khÝ cã c¸c ®Æc ®iÓm sau: Khi b­ím ga më kim x¨ng ®­îc n©ng lªn nhê hÖ tay ®ßn. Khi ®éng c¬ lµm viÖc b×nh th­êng; nÕu b­ím ga më nhá th× kim ®Þnh l­îng sÏ n»m ë vÞ trÝ thÊp, tiÕt diÖn l­u th«ng cña gicl¬ x¨ng nhá, x¨ng phun vµo häng khuÕch t¸n Ýt. Khi b­ím ga më lín, kim ®Þnh l­îng ®i lªn, tiÕt diÖn l­u th«ng cña gÝcl¬ x¨ng sÏ lín h¬n lµm t¨ng l­îng nhiªn liÖu phun ra khái vßi phun x¨ng gióp cho ®éng c¬ æn ®Þnh tèc ®é t­¬ng øng víi vÞ trÝ cña bµn ®¹p ga. H×nh 3.8. HÖ thèng phun chÝnh(lo¹i ®iÒu chØnh tiÕt diÖn l­u th«ng cña gicl¬ x¨ng chÝnh) Læ khÝ phô cã nhiÖm vô t¹o bät khÝ cho nhiªn liÖu tr­íc khi phun ra khái vßi phun, ®Æc ®iÓm nµy sÏ gióp cho chÊt l­îng hæn hîp khÝ tèt h¬n. · HÖ thèng lµm ®Ëm: Bé chÕ hßa khÝ th­êng ®­îc chÕ t¹o ®Ó ®éng c¬ lu«n ch¹y ë chÕ ®é tiÕt kiÖm. Nªn khi b­ím ga më lín th× hçn hîp sÏ lo·ng, ®éng c¬ kh«ng ph¸t huy hÕt c«ng suÊt. V× vËy bé chÕ hßa khÝ cã thªm hÖ thèng lµm ®Ëm hay cßn gäi lµ tiÕt kiÖm ®Ó ®éng c¬ ph¸t huy ®­îc hÕt c«ng suÊt khi ®éng c¬ lµm viÖc ë chÕ ®é toµn t¶i. H×nh 3.9. HÖ thèng lµm ®Ëm HÖ thèng lµm ®Ëm cã nhiÖm vô cung cÊp thªm x¨ng khi ®éng c¬ ch¹y ë chÕ ®é toµn t¶i, ®¶m b¶o cho ®éng c¬ ph¸t ra c«ng suÊt cùc ®¹i. Cã hai ph­¬ng ph¸p dÉn ®éng: DÉn ®éng b»ng c¬ giíi vµ dÉn ®éng b»ng ch©n kh«ng kh«ng sö dông ®é ch©n kh«ng phÝa sau b­ím ga. Nguyªn lý lµm viÖc cña hÖ thèng lµm ®Ëm dÉn ®éng b»ng ch©n kh«ng: Khi b­ím ga më cßn nhá h¬n 80%, l­îng x¨ng tõ buång phao qua gicl¬ x¨ng chÝnh tíi vßi phun phun vµo häng khuÕch t¸n tïy thuéc vµo ®é më cña b­ím ga. Lóc nµy ®é ch©n kh«ng trong ®­êng èng n¹p lín; v× vËy van lµm ®Ëm ®ãng. Khi b­ím ga më lín, ®é ch©n kh«ng trªn ®­êng èng n¹p nhá, van lµm ®Ëm më. B¾t ®Çu tõ lóc nµy l­îng x¨ng tíi vßi phun t¨ng lªn do ®­êng vµo vßi phun chÝnh t¨ng lªn vµ khÝ hçn hîp ®Ëm h¬n gióp cho ®éng c¬ cã thÓ ph¸t ra c«ng suÊt lín nhÊt. H×nh 3.10. Ho¹t ®éng cña van lµm ®Ëm · HÖ thèng b­ím giã (c¬ cÊu khëi ®éng): Lóc khëi ®éng, sè vßng quay cña ®éng c¬ rÊt nhá, nªn tèc ®é kh«ng khÝ ®i qua häng cña bé chÕ hßa khÝ rÊt thÊp, nhiªn liÖu phun Ýt vµ chÊt l­îng phun kÐm. MÆt kh¸c ®éng c¬ l¹nh nªn nhiªn liÖu khã bèc h¬i dÓ t¹o thµnh mµng nhiªn liÖu trªn thµnh ®­êng èng n¹p, do ®ã hçn hîp ®­a vµo xylanh rÊt lo·ng ®éng c¬ khã khëi ®éng. §Ó kh¾c phôc hiÖn t­îng nµy, ng­êi ta bè trÝ mét c¬ cÊu khëi ®éng hoÆc mét m¹ch x¨ng khëi ®éng riªng. Trong ®ã c¬ cÊu khëi ®éng b»ng b­ím giã lµ th«ng dông nhÊt. Nguyªn lý lµm viÖc cña hÖ thèng b­ím giã: Khi khëi ®éng ®éng c¬, b­ím giã ®­îc ®ãng l¹i. Do b­ím giã ®ãng kÝn nªn ®é ch©n kh«ng phÝa d­íi b­ím giã vµ häng khuÕch t¸n lín, x¨ng sÏ ®­îc hót tõ buång phao vµ phun vµo häng khuÕch t¸n. §Ó tr¸nh cho hçn hîp qu¸ ®Ëm khi ®éng c¬ ®· lµm viÖc, ng­êi ta bè trÝ mét van an toµn trªn b­ím giã. Khi ®éng c¬ lµm viÖc th× van nµy sÏ më ra, sÏ cã thªm mét l­îng kh«ng khÝ tõ bªn ngoµi ®­a vµo häng khuÕch t¸n. Khi ®éng c¬ ®· lµm viÖc h¬i nãng tõ ®­êng èng th¶i sÏ ®­îc dÈn tíi bé chÕ hßa khÝ sÊy nãng lßxo ®ång thêi nhê ch©n kh«ng mµ piston sÏ më b­ím giã mé Ýt. B­ím giã sÏ më dÇn theo nhiÖt ®é cña ®éng c¬, sù ho¹t ®éng nh­ vËy sÏ gi¶m dÇn l­îng nhiªn liÖu cung cÊp. §Ó ®iÒu khiÓn sù ®ãng më cña b­ím giã cßn cã lo¹i sö dông ®iÖn hay lo¹i hæn hîp. H×nh 3.11. HÖ thèng b­ím giã 3.2. H­ háng th­êng gÆp ®èi víi bé chÕ hßa khÝ, nguyªn nh©n vµ ¶nh h­ëng - Ren èc cña c¸c chi tiÕt trong bé chÕ hßa khÝ bÞ háng, vá buång phao bÞ háng: + Nguyªn nh©n do th¸o l¾p kh«ng ®óng yªu cÇu kü thuËt. + ¶nh h­ëng: x¨ng rß rØ ra bªn ngoµi, c¸c hÖ thèng lµm viÖc kh«ng tèt. - Trôc b­ím ga vµ èng dÈn h­íng bÞ mßn: + Nguyªn nh©n: do sö dông l©u ngµy. + ¶nh h­ëng: §éng c¬ ch¹y kh«ng t¶i kh«ng tèt. - Gicl¬ bÞ mßn: + Nguyªn nh©n: do sö dông l©u ngµy. + ¶nh h­ëng: §éng c¬ ch¹y kh«ng tèt víi chÕ ®é t­¬ng øng víi gicl¬ cña hÖ thèng. - Piston b¬m gia tèc bÞ mßn, van hót vµ van tho¸t cña b¬m gia tèc mÊt t¸c dông: + Nguyªn nh©n: do sö dông l©u ngµy + ¶nh h­ëng: gia tèc kh«ng tèt, g©y thõa x¨ng ë chÕ ®é kh«ng cã gia tèc. - Phao bÞ nøt, mãp, van kim ba c¹nh ®ãng kh«ng kÝn: + Nguyªn nh©n: do sö dông l©u ngµy, do va ch¹m trong khi th¸o l¾p. + ¶nh h­ëng: møc x¨ng qu¸ cao, bÞ rß rØ x¨ng, x¨ng ch¶y vµo xylanh ®éng c¬. - B­ím giã, thanh kÐo vµ thanh nèi tiÕp bÞ cong vµ mÊt t¸c dông: + Nguyªn nh©n: Do va ch¹m trong qu¸ tr×nh vËn hµnh. + ¶nh h­ëng: b­ím giã kh«ng ph¸t huy hÕt tÝnh n¨ng. 3.3. KiÓm tra - söa ch÷a bé chÕ hßa khÝ a. Phao x¨ng: - KiÓm tra - söa ch÷a nøt hë cña phao x¨ng: + Tr­íc tiªn ng©m phao x¨ng vµo n­íc nãng 80°C, nÕu chæ nµo bÞ nøt hë sÏ cã bät khÝ tho¸t ra. + Tr­íc khi hµn cÇn x¶ hÕt x¨ng trong phao b»ng c¸ch ng©m phao trong n­íc nãng, chæ bÞ nøt quay xuèng bªn d­íi cho x¨ng tho¸t ra ngoµi, nÕu x¶ kh«ng s¹ch th× khoan lç ®Ó x¶ thËt s¹ch råi hµn l¹i. Líp hµn ph¶i máng kh«ng qu¸ dµy sÏ lµm t¨ng träng l­îng cña phao. - KiÓm tra vÞ trÝ thÊp nhÊt cña phao x¨ng: + G¾n phao x¨ng vµ van kim vµo n¾p buång phao. + Xoay phao x¨ng xuèng bªn d­íi, yªu cÇu kim x¨ng ph¶i n»m th¼ng ®øng trong bÖ kim. NÕu kh«ng ®óng ph¶i uèn cong ®Çu tú ®Ó n©ng van kim lªn. H×nh 3.12. §iÒu chØnh vÞ trÝ thÊp nhÊt cña phao x¨ng (®é r¬i) b. KiÓm tra - söa ch÷a van kim: - KiÓm tra ®é kÝn cña van kim: §é kÝn cña van kim thÓ hiÖn qua sù æn ®Þnh cña møc x¨ng trong buång phao trong suèt qu¸ tr×nh ho¹t ®éng cña ®éng c¬. NÕu van kim kh«ng kÝn th× møc x¨ng sÏ cao h¬n møc qui ®Þnh vµ x¨ng cã thÓ ch¶y ra ngoµi hay ch¶y vµo trong xylanh ®éng c¬. Ph­¬ng ph¸p kiÓm tra nh­ sau: H×nh 3.13. Møc x¨ng buång phao qu¸ cao + G¾n mét èng th«ng víi buång phao ®Ó quan s¸t møc x¨ng trong buång phao. + Cho b¬m x¨ng ho¹t ®éng vµ b¬m x¨ng ®Õn bé chÕ hßa khÝ. + Quan s¸t møc x¨ng trong buång phao: Møc x¨ng sÏ cè ®Þnh ë mét møc khi ®éng c¬ kh«ng lµm viÖc. NÕu møc x¨ng t¨ng dÇn cÇn ph¶i söa ch÷a hoÆc thay van míi. · Cã thÓ dïng mét ®ång hå ¸p suÊt cã thang ®o kho¶ng 1 kG/cm2 ®Æt gi÷a b¬m x¨ng vµ bé chÕ hßa khÝ. Khi møc x¨ng ®· æn ®Þnh, quan s¸t ¸p suÊt trªn ®ång hå. Yªu cÇu ¸p suÊt ph¶i cè ®Þnh, nÕu gi¶m xuèng th× chøng tá van kh«ng kÝn. - Söa ch÷a van kim: NÕu kh«ng kÝn th× rµ l¹i b»ng bét rµ, nÕu mßn qu¸ nhiÒu th× thay míi. c. KiÓm tra ®é kÝn mÆt l¾p ghÐp - §é kÝn cña mÆt l¾p ghÐp phô thuéc chñ yÕu vµo tÊm ®Öm, nÕu ®Öm sö dông l©u ngµy th× kh¶ n¨ng lµm kÝn gi¶m ®i. Do ®ã khi ®Öm bÞ r¸ch, gißn ph¶i thay ®Öm míi cã chiÒu dµy phï hîp tõng vÞ trÝ. - §èi víi mÆt l¾p ghÐp gi÷a bé chÕ hßa khÝ vµ ®­êng èng n¹p: BÒ mÆt nµy dÓ bÞ cong vªnh do tiÕp xóc nhiÖt. KiÓm tra b»ng c¸ch dïng th­íc th¼ng ®Æt lªn bÒ mÆt nµy, nÕu bÞ cong vªnh nhiÒu th× söa ch÷a b»ng c¸ch rµ trªn giÊy nh¸m hay giòa l¹i mÆt ph¼ng, nÕu Ýt th× thªm ®Öm giÊy. - KiÓm tra khe hë gi÷a trôc b­ím ga vµ læ dÉn h­íng: Theo kinh nghiÖm dïng tay l¾c nÕu thÊy cã khe hë cÇn thay trôc b­ím ga míi hoÆc ®ãng b¹c lãt vµo læ dÉn h­íng. d. KiÓm tra - söa ch÷a hÖ thèng kh«ng t¶i - KiÓm tra vÝt ®iÒu chØnh kh«ng t¶i: §Çu vÝt ph¶i nhän c«n ®Òu, nÕu bÞ mßn khuyÕt ph¶i thay míi. - Lß xo: KiÓm tra ræ khuyÕt, nøt g·y. Quan s¸t nÕu ph¸t hiÖn ræ khuyÕt, nøt g·y ph¶i thay lß xo míi. e. KiÓm tra - söa ch÷a hÖ thèng phun chÝnh - KiÓm tra c¸c gicl¬: C¸c gicl¬ cã thÓ bÞ mßn réng hoÆc bÞ nghÑt. §Ó kiÓm tra cÇn cã c¸c thiÕt bÞ chuyªn dïng. - BiÖn ph¸p kh¾c phôc khi gicl¬ mßn réng: Thay míi hoÆc chªm læ gicl¬. H×nh 3.15. C¸c vÞ trÝ h­ háng cña hÖ thèng phun chÝnh f. KiÓm tra - söa ch÷a hÖ thèng gia tèc - C¸c d¹ng h­ háng th­êng gÆp: Kh«ng b¬m x¨ng, b¬m kh«ng ®óng thêi ®iÓm, l­îng nhiªn liÖu b¬m kh«ng phï hîp. H×nh 3.14. C¸c d¹nh h­ háng ë hÖ thèng gia tèc - KiÓm tra piston: + ChÐn cao su ®Çu piston bÞ r¸ch, gi¶n në nhiÒu ph¶i thay míi. + ChÐn da ®Çu piston bÞ biÕn d¹ng, gÊp khóc, mßn kh«ng ¸p s¸t xylanh ph¶i thay míi. - KiÓm tra lß xo b¬m: Khi c¸n piston ®i xuèng th× piston còng ®i theo, nÕu piston ®i xuèng chËm h¬n cã thÓ do lß xo yÕu hay chÐn cao su gi¶n në nhiÒu. - KiÓm tra van tho¸t: §Èy piston ®i xuèng, dïng tay bÞt læ vßi phun gia tèc, bu«ng tay cho piston ch¹y lªn, nÕu tay kh«ng bÞ hót vµo læ thi van kÝn vµ ng­îc l¹i. - KiÓm tra van hót: Cho piston lªn xuèng chËm th× thÊy x¨ng trong buång phao dao ®éng nhiÒu, cho piston lªn xuèng nhanh th× thÊy x¨ng trong buång phao dao ®éng Ýt, chøng tá van hót b×nh th­êng vµ ng­îc l¹i. 3.4. Nh÷ng biÖn ph¸p b¶o ®¶m an toµn vµ vÖ sinh c«ng nghiÖp - Sö dông dông cô, thiÕt bÞ ®óng lo¹i, ®óng kÝch th­íc ®Ó kh«ng lµm háng c¸c chi tiÕt m¸y vµ dông cô, thiÕt bÞ. - Khi th¸o l¾p cÇn chó ý an toµn vÒ ch¸y næ xung quanh vÞ trÝ lµm viÖc. - Kh«ng ®­îc l¾p trë l¹i c¸c chi tiÕt, bé phËn ®· x¸c ®Þnh bÞ háng cã thÓ g©y nguy hiÓm cho ®éng c¬ khi ho¹t ®éng. - §èi víi b¬m x¨ng dïng ®iÖn cÇn chó ý trong qu¸ tr×nh l¾p r¸p, kiÓm tra nh»m tr¸nh sù cè do ®iÖn cã thÓ t¹o ra sau nµy. Ho¹t ®éng 2: nghiªn cøu tµi liÖu vµ th¶o luËn nhãm 3.5. VËt liÖu c¬ khÝ - VËt liÖu dïng lµm bé chÕ hßa khÝ: Hîp kim ¨ng-ti-moan, nhùa tæng hîp, ®ång. 3.6. CÊu t¹o bé chÕ hßa khÝ - C¸c d¹ng bé chÕ hßa khÝ. - C¬ cÊu ®ãng më b­ím giã. 3.7. Th¸o l¾p bé chÕ hßa khÝ - Ph­¬ng ph¸p x¸c ®Þnh vÞ trÝ l¾p cña c¸ thanh (®ßn) dÈn ®éng. - Ph­¬ng ph¸p x¸c ®Þnh møc x¨ng buång phao (trªn bé chÕ hßa khÝ thËt). C©u hái nghiªn cøu C©u 1: H·y cho biÕt t¹i sao hÖ thèng gia tèc kh«ng cã trªn c¸c ®éng c¬ x¨ng cë nhá? C©u 2: Cho biÕt tªn c¸c hÖ thèng trªn bé chÕ hßa khÝ cña ®éng c¬ x¨ng cë nhá (lo¹i tØnh t¹i, m¸y thñy)? C©u 3: H·y cho biÕt ph­¬ng ph¸p x¸c ®Þnh m¹ch x¨ng trªn bé chÕ hßa khÝ vµ tªn c¸c chi tiÕt? Ho¹t ®éng 3: nghe giíi thiÖu vµ xem tr×nh diÔn mÉu 3.7. Th¸o l¾p bé chÕ hßa khÝ a. Th¸o ra chi tiÕt b. L¾p hoµn chØnh 3.8. KiÓm tra chi tiÕt a. KiÓm tra phao x¨ng b. KiÓm tra ®Öm lµm kÝn c. KiÓm tra piston b¬m gia tèc 3.9. KiÓm tra sau khi l¾p a. KiÓm tra møc x¨ng b. §iÒu chØnh s¬ bé vÝt ®iÒu chØnh kh«ng t¶i Ho¹t ®éng 4: rÌn luyÖn kü n¨ng 3.10. Th¸o l¾p bé chÕ hßa khÝ - Th¸o l¾p chi tiÕt vµ x¸c ®Þnh vÞ trÝ t­¬ng quan gi÷a c¸c chi tiÕt. - Lµm ®Öm (®Öm giÊy). 3.11. KiÓm tra bé chÕ hßa khÝ - KiÓm tra t×nh tr¹ng kü thuËt c¸c chi tiÕt. - §¸nh gi¸ t×nh tr¹ng kü thuËt vµ ®­a biÖn ph¸p kh¾c phôc. Néi dung phiÕu kiÓm tra ®¸nh gi¸ thùc hµnh Bµi 3: B¶o d­ìng vµ söa ch÷a bé chÕ hßa khÝ ( kiÓm tra chi tiÕt bé chÕ hßa khÝ) M· bµi: MEME - 24 - 03 tt Néi dung Sè liÖu kiÓm tra Yªu cÇu kü thuËt ®¸nh gi¸ - biÖn ph¸p xö lý 1 KiÓm tra tæng qu¸t. - - - 2 KiÓm tra phao x¨ng. - - - 3 KiÓm tra van kim. - - - 4 KiÓm tra hÖ thèng kh«ng t¶i. - - - 5 KiÓm tra hÖ thèng gia tèc. - - - 6 KiÓm tra hÖ thèng phun chÝnh. - - - 7 KiÓm tra ®é kÝn cña bÒ mÆt l¾p ghÐp. - - - Nh÷ng häc viªn ®¸nh gi¸ vµ ®­a ra biÖn ph¸p xö lý kh«ng ®óng néi dung nµo trong c¸c néi dung kÓ trªn sÏ ph¶i thùc hiÖn l¹i néi dung ®ã. Bµi 4: KiÓm tra ®iÒu chØnh bé chÕ hßa khÝ M· bµi : MEME 24 - 04 Môc tiªu thùc hiÖn: - TiÕn hµnh kiÓm tra mùc x¨ng trong buång phao, hµnh tr×nh cña b¬m gia tèc vµ t×nh tr¹ng kü thuËt cña c¸c chi tiÕt trong bé chÒ hßa khÝ ®¶m b¶o chÝnh x¸c vµ an toµn. - TiÕn hµnh ®iÒu chØnh mùc x¨ng trong buång phao, hçn hîp kh«ng t¶i, hµnh tr×nh cña b¬m gia tèc ®Ó ®¶m b¶o ®iÒu kiÖn lµm viÖc cña bé chÕ hßa khÝ øng víi tõng chÕ ®é lµm viÖc kh¸c nhau cña ®éng c¬, an toµn vµ æn ®Þnh. Néi dung chÝnh: - KiÓm tra mùc x¨ng trong buång phao vµ c¸c chi tiÕt cña bé chÕ hßa khÝ. - §iÒu chØnh mùc x¨ng trong buång phao, hçn hîp kh«ng t¶i, hµnh tr×nh b¬m gia tèc cña bé chÕ hßa khÝ. - Nh÷ng biÖn ph¸p ®¶m b¶o an toµn vÖ sinh c«ng nghiÖp. C¸c h×nh thøc häc tËp: Ho¹t ®éng I: nghe thuyÕt tr×nh cã th¶o luËn 4.1. KiÓm tra ®iÒu chØnh møc x¨ng buång phao a. KiÓm tra møc x¨ng trong buång phao: H×nh 4.1. KiÓm tra møc h¹ thÊp nhÊt cña phao x¨ng KiÓm tra møc x¨ng trong buång phao cã thÓ dùa vµo c¸c c¸ch sau: 1- Quan s¸t tÊm kÝnh trªn thµnh buång phao: Møc x¨ng lu«n n»m gi÷a tÊm kÝnh trªn thµnh buång phao. 2- Quan s¸t v¹ch qui ®Þnh møc x¨ng n»m bªn ngoµi buång phao: Dïng mét èng nhùa trong nèi víi lç x¶ cÆn buång phao, ®Çu èng cao h¬n buång phao. B¬m x¨ng vµo buång phao cho ®Õn khi x¨ng kh«ng vµo ®­îc n÷a th× quan s¸t møc x¨ng trong èng vµ so s¸nh víi v¹ch møc x¨ng trªn thµnh buång phao. 3- Lç kiÓm tra møc x¨ng buång phao: Th¸o vÝt bÞt lç trªn thµnh buång phao. B¬m x¨ng vµo trong buång phao, nÕu møc x¨ng ngang b»ng mÐp d­íi cña lç th× møc x¨ng ®óng qui ®Þnh. 4- §o sù chªnh lÖch gi÷a møc x¨ng vµ ®Çu vßi phun: X¸c ®Þnh ®é cao cña vßi phun vµ so s¸nh víi møc x¨ng trong buång phao. Møc x¨ng trong buång phao th­êng thÊp h¬n vßi phun tõ 5¸7 mm. b. §iÒu chØnh møc x¨ng buång phao: Møc x¨ng buång phao cã thÓ ®iÒu chØnh b»ng 2 c¸ch nh­ sau: 1- Thªm ®Öm ®Õ van kim phao x¨ng khi møc x¨ng cao h¬n qui ®Þnh vµ bít ®Öm ®Õ van kim phao x¨ng khi møc x¨ng thÊp h¬n qui ®Þnh. 2- §iÒu chØnh cÇn tùa (l­ìi gµ) cña kim van kim phao x¨ng: NÕu møc x¨ng cao h¬n qui ®Þnh th× uèn cÇn tùa cong lªn. NÕu møc x¨ng thÊp h¬n qui ®Þnh th× uèn cÇn tùa cong xuèng. 4.2. KiÓm tra - ®iÒu chØnh hÖ thèng kh«ng t¶i · §iÒu kiÖn tr­íc khi ®iÒu chØnh: - C¸c bé phËn ®éng c¬ lµm viÖc b×nh th­êng. - NhiÖt ®é ®éng c¬ ®¹t nhiÖt ®é qui ®Þnh. · Ph­¬ng ph¸p ®iÒu chØnh: H×nh 4.2. §iÒu chØnh tèc ®é kh«ng t¶i cña ®éng c¬ - Khëi ®éng ®éng c¬. - §iÒu chØnh tèc ®é ®éng c¬ lín h¬n tèc ®é kh«ng t¶i mét Ýt. - Cho ®éng c¬ lµm viÖc ®¹t nhiÖt ®é qui ®Þnh. - Xoay vÝt kªnh c¸nh b­ím ga ®Ó b­ím ga ®ãng nhá l¹i, khi nµo thÊy ®éng c¬ h¬i rung th× dõng l¹i. - Xoay vÝt ®iÒu chØnh kh«ng t¶i cho ®éng c¬ lµm viÖc æn ®Þnh. - TiÕp tôc xoay vÝt kªnh ga vµ vÝt ®iÒu chØnh kh«ng t¶i cho ®Õn khi ®¹t tèc ®é yªu cÇu. F Chó ý: §èi víi ®éng c¬ mét xylanh sau b­íc thø 3 cã thÓ ®iÒu chØnh tiÕp tôc b»ng c¸ch xoay vÝt ®iÒu chØnh kh«ng t¶i cho ®Õn khi c¶m thÊy tèc ®é ®éng c¬ nhanh nhÊt th× dõng l¹i. Xoay vÝt kªnh ga cho b­ím ga ®ãng nhá ®Õn khi ®¹t tèc ®é yªu cÇu. · NÕu xoay vÝt ®iÒu chØnh, sù thay ®æi tèc ®é ®éng c¬ kh«ng râ rÖt hoÆc kh«ng ®¹t yªu cÇu kü thuËt ph¶i kiÓm tra ®é mßn cña vÝt ®iÒu chØnh hay c¸c chi tiÕt thuéc hÖ thèng kh«ng t¶i. 4.3. KiÓm tra - ®iÒu chØnh hÖ thèng gia tèc - C¸c d¹ng hiÖn t­îng th­êng gÆp: Kh«ng b¬m x¨ng, b¬m kh«ng ®óng thêi ®iÓm, l­îng nhiªn liÖu b¬m kh«ng phï hîp. - HÖ thèng gia tèc ho¹t ®éng b×nh th­êng khi: Më b­ím ga nhanh, vßi phun gia tèc phun x¨ng vµo häng khuÕch t¸n. Më b­ím ga chËm, vßi phun gia tèc kh«ng phun x¨ng. - Më b­ím ga nhanh, vßi phun gia tèc kh«ng phun x¨ng vµo häng khuÕch t¸n: KiÓm tra ®é kÝn cña piston, c¸c thanh nèi vµ hai van. - Më b­ím ga chËm, vßi phun gia tèc phun x¨ng: Van hót ®ãng qu¸ sím cã thÓ do bÞ kÑt hoÆc bÞ nghÑt læ hót. · KiÓm tra khi ®éng c¬ ho¹t ®éng: + Cho ®éng c¬ lµm viÖc ë tèc ®é trung b×nh. + Më nhanh b­ím ga: Tèc ®é ®éng c¬ t¨ng tøc th×, t¨ng ®Òu kh«ng cã ng¾t qu·ng, nÕu kh«ng cÇn kiÓm tra l¹i c¸c chi tiÕt. 4.4. KiÓm tra hÖ thèng phun chÝnh - Cho ®éng c¬ lµm viÖc ë tèc ®é trung b×nh, gi÷ cè ®Þnh b­ím ga (c¸c bé phËn kh¸c ho¹t ®éng b×nh th­êng). - §ãng b­ím giã tõ tõ, nÕu tèc ®é ®éng c¬ t¨ng lªn th× hÖ thèng phun chÝnh ®ang cung cÊp thiÕu x¨ng, nÕu tèc ®é ®éng c¬ gi¶m xuèng th× hÖ thèng phun chÝnh ®ang cung cÊp thõa x¨ng. - BiÖn ph¸p kh¾c phôc: NÕu cã hiÖn t­îng thõa x¨ng cÇn thay gicl¬ x¨ng chÝnh hay nghÑt gicl¬ kh«ng khÝ. NÕu cã hiÖn t­îng thiÕu x¨ng cÇn thay gicl¬ kh«ng khÝ hoÆc kiÓm tra ®é kÝn t¹o lät kh«ng khÝ vµo ®­êng èng n¹p. 4.5. VËn hµnh ®éng c¬ x¸c ®Þnh t×nh tr¹ng kü thuËt - Cho ®éng c¬ lµm viÖc ë c¸c chÕ ®é c¬ b¶n: Khëi ®éng, ch­yÓn tiÕp, tèc ®é trung b×nh, tèc ®é cao, gia tèc. - X¸c ®Þnh sù lµm viÖc cña c¸c hÖ thèng b»ng kinh nghiÖm th«ng qua sù thay ®æi tèc ®é, ©m thanh, ®é rung cña ®éng c¬. - X¸c ®Þnh b»ng thiÕt bÞ chuyªn dïng th«ng qua c¸c th«ng sè kü thuËt (nÕu cã). 4.6. Nh÷ng biÖn ph¸p b¶o ®¶m an toµn vµ vÖ sinh c«ng nghiÖp - Sö dông dông cô, thiÕt bÞ ®óng lo¹i, ®óng kÝch th­íc ®Ó kh«ng lµm háng c¸c chi tiÕt m¸y vµ dông cô, thiÕt bÞ. - Khi vËn hµnh, ®iÒu chØnh, th¸o l¾p cÇn chó ý an toµn vÒ ch¸y næ xung quanh vÞ trÝ lµm viÖc. - CÇn chó ý toµn bé xung quanh n¬i lµm viÖc phßng tr¸nh nguy hiÓm cho ®éng c¬ khi ho¹t ®éng. Ho¹t ®éng 2: nghiªn cøu tµi liÖu vµ th¶o luËn nhãm 4.7. Nghiªn cøu vÒ cÊu t¹o bé chÕ hßa khÝ 4.8. Nghiªn cøu vÒ vËn hµnh thiÕt bÞ chuyªn dïng Ho¹t ®éng 3: nghe giíi thiÖu vµ xem tr×nh diÔn mÉu 4.9. VËn hµnh ®éng c¬ x¨ng - Khëi ®éng ®éng c¬ - §iÒu chØnh tèc ®é kh«ng t¶i - KiÓm tra hÖ thèng gia tèc - KiÓm tra hÖ thèng phun chÝnh Ho¹t ®éng 4 : rÌn luyÖn kü n¨ng 4.10. KiÓm tra - ®iÒu chØnh møc x¨ng trong buång phao - C«ng viÖc chuÈn bÞ - Thao t¸c th¸o l¾p vµ sö dông dông cô - Thao t¸c ®iÒu chØnh - C«ng viÖc an toµn 4.11. VËn hµnh ®éng c¬ - C«ng viÖc chuÈn bÞ: §éng c¬, dông cô thiÕt bÞ, bè trÝ n¬i lµm viÖc - Thao t¸c - C«ng viÖc an toµn C©u hái nghiªn cøu C©u 1: X¸c ®Þnh c¸c nguyªn nh©n ®éng c¬ ch¹y ë tèc ®é kh«ng t¶i kh«ng tèt? C©u 2: X¸c ®Þnh c¸c nguyªn nh©n ®éng c¬ gia tèc kh«ng tèt? C©u 3: X¸c ®Þnh c¸c nguyªn nh©n ®éng c¬ lµm viÖc bÞ hao x¨ng? Néi dung phiÕu kiÓm tra ®¸nh gi¸ thùc hµnh Bµi: KiÓm tra ®iÒu chØnh bé chÕ hßa khÝ M· bµi: MEME -24 - 04 tt Néi dung Sè liÖu kü thuËt X¸c ®Þnh h­ háng ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ sinh viªn 1 KiÓm tra møc x¨ng buång phao Dùa theo BCHK 2 §iÒu chØnh hÖ thèng kh«ng t¶i 3 §iÒu chØnh hÖ thèng gia tèc 4 §iÒu chØnh hÖ thèng phun chÝnh Nh÷ng häc viªn nµo lµm kh«ng ®óng mét trong c¸c néi dung kÓ trªn sÏ ph¶i thùc hiÖn l¹i. §¸p ¸n c¸c c©u hái vµ bµi tËp BµI 1: C©u 1: X¸c ®Þnh c¸c nguyªn nh©n l­îng x¨ng cung cÊp cho bé chÕ hßa khÝ kh«ng ®ñ? - C¸c läc x¨ng bÞ nghÑt. - C¸c van trªn b¬m x¨ng kh«ng kÝn. - Hµnh tr×nh lµm viÖc cña mµng b¬m ng¾n. - §­êng èng tiÕp vËn (nh¸nh thÊp ¸p) bÞ hë. - Mµng b¬m bÞ hë. - §éng c¬ ®iÖn bÞ h­ háng (lo¹i b¬m ®iÖn c¸nh qu¹t hay con l¨n). - TiÕp ®iÓm bÞ bÈn, ®iÒu chØnh sai (lo¹i b¬m ®iÖn cã tiÕp ®iÓm). C©u 2: So s¸nh ­u nh­îc ®iÓm gi÷a c¸c lo¹i läc x¨ng? - VÒ tuæi thä: Läc giÊy chØ sö dông mét lÇn, läc v¶i, l­íi kim lo¹i hay läc bét kim lo¹i sö dông ®­îc nhiÒu lÇn. - VÒ tÝnh n¨ng läc: Läc giÊy läc ®­îc cÆn cã kÝch th­íc nhá h¬n c¸c lo¹i läc kh¸c. - VÒ kÝch th­íc: Cïng mét cë ®éng c¬, läc giÊy ph¶i lµm cã kÝch th­íc lín h¬n nªn cÇn kh«ng gian bè trÝ réng h¬n so víi c¸c läc v¶i, l­íi kim lo¹i hay läc bét kim lo¹i. C©u 3: H·y cho biÕt c¸ch x¸c ®Þnh ®Çu vµo vµ ®Çu ra cña läc x¨ng? - Dùa vµo mòi tªn: Mòi tªn trªn n¾p läc chØ chuyÓn ®éng cña dßng nhiªn liÖu. - Dùa vµo ch÷ viÕt: Ch÷ IN lµ cöa vµo, ch÷ OUT lµ cöa ra. C©u 4: Cho biÕt ph­¬ng ph¸p xö lý ®é kÝn ®Çu èng dÈn x¨ng? - §èi víi èng cã ®Çu loe loa kÌn: + Dïng dông cô loe ®Çu èng söa l¹i. + Cã thÓ c¾t ng¾n (nÕu cã ®é dµi cho phÐp) vµ loe ®Çu míi. + Dïng ®Öm chÊt dÏo ®Öm t¹i ®Çu èng. - §èi víi èng kim lo¹i cã khíp cÇu (h¹t b¾p): + C¾t ng¾n vµ thay khíp cÇu míi. + QuÊn chØ ®Çu èng - §èi víi èng dÈn b»ng cao su hay nhùa dÏo: + Thay èng míi khi èng bÞ chai cøng, r¹n nøt. + C¾t bít ®Çu èng + Dïng d©y kÑp ®Çu èng. BµI 2: C©u 1: So s¸nh ­u nh­îc ®iÓm gi÷a b¬m x¨ng dÉn ®éng c¬ khÝ vµ b¬m x¨ng dÉn ®éng b»ng ®iÖn? - B¬m dÈn ®éng b»ng c¬ khÝ chØ cung cÊp x¨ng cho bé chÕ hßa khÝ sau khi ®éng c¬ khëi ®éng mét thêi gian (khi míi l¾p bé chÕ hßa khÝ hoÆc b¬m x¨ng kh«ng cã cÇn b¬m tay). - B¬m ®iÖn cã thÓ cung cÊp nhiªn liÖu cho bé chÕ hßa khÝ tr­íc khi khëi ®éng ®éng c¬. - B¬m dÈn ®éng b»ng c¬ khÝ ho¹t ®éng kh«ng phô thuéc vµo nguån ®iÖn. B¬m ®iÖn chi ho¹t ®éng ®­îc khi cã ®iÖn do ®ã bé phËn ®iÒu khiÓn sÏ phøc t¹p h¬n vµ yªu cÇu vÒ an toµn sÏ cao h¬n. - B¬m ®iÖn dïng ®éng c¬ ®iÖn sÏ t¹o dßng nhiªn liÖuæn ®Þnh vµ Ýt dao ®éng h¬n so víi b¬m dÈn ®éng b»ng c¬ khÝ. C©u 2: H·y cho biÕt c¸ch x¸c ®Þnh ®Çu vµo vµ ®Çu ra cña èng x¨ng nèi víi b¬m x¨ng? - Dùa vµo mòi tªn: Mòi tªn trªn n¾p läc chØ chuyÓn ®éng cña dßng nhiªn liÖu. - Dùa vµo ch÷ viÕt: Ch÷ IN lµ cöa vµo, ch÷ OUT lµ cöa ra. C©u 3: Cho biÕt c¸c nguyªn nh©n b¬m x¨ng lµm viÖc g©y tiÕng ån? - Do c¸c chi tiÕt bÞ mßn lâng. - Do g·y lß xo håi vÞ cÇn bÈy. - Do b¹c lãt bÞ mßn vµ do cä x¸t cña c¸c chi tiÕt ®éng c¬ ®iÖn. C©u 4: Cho biÕt nguyªn nh©n ¸p suÊt b¬m qu¸ cao? - Do van æn ®Þnh ¸p suÊt bÞ kÑt hoÆc ®iÒu chØnh sai. BµI 3: C©u 1: H·y cho biÕt t¹i sao hÖ thèng gia tèc kh«ng cã trªn c¸c ®éng c¬ x¨ng cë nhá? - L­îng nhiªn liÖu tiªu thô trong kú n¹p nhá. - §éng c¬ cë nhá phÇn lín lµm viÖc Ýt thay ®æi tèc ®é ®ét ngét. - §éng c¬ cë nhá sö dông bé chÕ hßa khÝ thay ®æi tiÕt diÖn l­u th«ng cña gicl¬ x¨ng theo tèc ®é ®éng c¬. C©u 2: Cho biÕt tªn c¸c hÖ thèng trªn bé chÕ hßa khÝ cña ®éng c¬ x¨ng cë nhá (lo¹i tØnh t¹i, m¸y thñy)? - HÖ thèng phun chÝnh. - HÖ thèng kh«ng t¶i. - HÖ thèng khëi ®éng. C©u 3: H·y cho biÕt ph­¬ng ph¸p x¸c ®Þnh m¹ch x¨ng trªn bé chÕ hßa khÝ vµ tªn c¸c chi tiÕt? - X¸c ®Þnh m¹ch x¨ng chÝnh: B¾t ®Çu dß t×m tõ læ phun gi÷a häng khuÕch t¸n ng­îc trë vÒ gicl¬ x¨ng chÝnh trªn buång phao. Dß t×m gicl¬ kh«ng khÝ m¹ch x¨ng chÝnh b»ng c¸ch dß tõ kho¶ng gi÷a vßi phun chÝnh ®i lªn phÝa trªn n¾p bé chÕ hßa khÝ. - X¸c ®Þnh m¹ch x¨ng kh«ng t¶i: B¾t ®Çu dß t×m tõ vÝt ®iÒu chØnh tèc ®é kh«ng t¶i ng­îc trë vÒ buång phao. Dß t×m gicl¬ kh«ng khÝ m¹ch x¨ng chÝnh b»ng c¸ch dß tõ kho¶ng gi÷a ®­êng èng kh«ng t¶i ®i lªn phÝa trªn n¾p bé chÕ hßa khÝ. - X¸c ®Þnh m¹ch x¨ng gia tèc: B¾t ®Çu dß t×m tõ b¬m gia tèc ®Õn vßi phun gia tèc n»m phÝa trªn häng khuÕch t¸n. - X¸c ®Þnh m¹ch x¨ng lµm ®Ëm: T×m mét van n»m gÇn gicl¬ x¨ng chÝnh, van nµy dïng tay cã thÓ ®ãng më ®­îc vµ van nµy th«ng víi vßi phun chÝnh. BµI 4: C©u 1: X¸c ®Þnh c¸c nguyªn nh©n ®éng c¬ ch¹y ë tèc ®é kh«ng t¶i kh«ng tèt (do bé chÕ hßa khÝ g©y nªn)? - Do ®iÒu chØnh ch­a chÝnh x¸c. - Do hë trôc b­ím ga. - Do møc x¨ng buång phao kh«ng ®óng. - Do nghÑt c¸c gicl¬ liªn quan. - Do hë mÆt l¾p ghÐp gi÷a bé chÕ hßa khÝ vµ ®­êng èng n¹p. C©u 2: X¸c ®Þnh c¸c nguyªn nh©n ®éng c¬ gia tèc kh«ng tèt? - ChÐn cao su (da) ®Çu piston kh«ng ¸p s¸t xylanh, - Do c¸c van kh«ng kÝn. - Do biÕn d¹ng c¸c thanh ®iÒu khiÓn hoÆc l¾p sai. - Do lß xo piston bÞ biÕn d¹ng hoÆc bÞ g·y. C©u 3: X¸c ®Þnh c¸c nguyªn nh©n ®éng c¬ lµm viÖc bÞ hao x¨ng (thuéc hÖ thèng nhiªn liÖu)? - Gicl¬ x¨ng chÝnh bÞ mßn, gicl¬ kh«ng khÝ m¹ch x¨ng chÝnh bÞ nghÑt. - §iÒu chØnh tèc ®é kh«ng t¶i ch­a ®óng. - HÖ thèng gia tèc ho¹t ®éng kh«ng tèt. - Møc x¨ng buång phao qu¸ cao. - Van kim ®ãng kh«ng kÝn. Tãm t¾t néi dung m« ®un 1. Tãm t¾t nh÷ng néi dung träng t©m - Th¸o l¾p hÖ thèng vµ c¸c chi tiÕt . - KiÓm tra tæng qu¸t vµ chi tiÕt. - Ph­¬ng ph¸p ®iÒu chØnh c¸c bé phËn. - C¸c hiÖn t­îng h­ háng vµ nguyªn nh©n. 2. Nh÷ng ®iÓm mÊu chèt cÇn chó ý (vÒ kiÕn thøc, kü n¨ng, th¸i ®é ....) - CÊu t¹o c¸c chi tiÕt hÖ thèng nhiªn liÖu x¨ng dïng bé chÕ hßa khÝ. - Nguyªn lý ho¹t ®éng cña b¬m x¨ng vµ bé chÕ hßa khÝ. - Kü n¨ng kiÓm tra, ®iÒu chØnh c¸c chi tiÕt. - TÝnh nghiªm tóc trong tõng b­íc c«ng viÖc. 3. §iÒu kiÖn cÇn thiÕt khi ¸p dông trong thùc tÕ - CÇn n¾m v÷ng ¶nh h­ëng cña tõng chi tiÕt ®Õn ho¹t ®éng cña hÖ thèng nhiªn liÖu x¨ng dïng bé chÕ hßa khÝ vµ ®éng c¬ ®Ó cã quyÕt ®Þnh phï hîp víi ®iÒu kiÖn thùc tÕ. - KÕt hîp kiÓm tra b»ng nhiÒu dông cô, thiÕt bÞ kh¸c nhau ®Ó cã thÓ thÝch nghi víi hoµn c¶nh ®iÒu kiÖn lµm viÖc kh¸c nhau. 4. Th¸i ®é vµ c¸c biÖn ph¸p an toµn cÇn thiÕt - Tu©n thñ mäi qui ®Þnh vÒ an toµn. - TËp luyÖn ph­¬ng ph¸p bao qu¸t n¬i lµm viÖc ®Ó ®iÒu chØnh cho phï hîp. Tµi liÖu tham kh¶o 1- Nguyªn lý ®éng c¬ ®èt trong - NguyÔn V¨n B×nh vµ NguyÔn TÊt TiÕn Nhµ xuÊt b¶n §¹i häc vµ Trung häc Chuyªn nghiÖp - N¨m 1977 2. Modern Automotive Technology - James E Duffy The Goodheart-Willcox company, Inc 3. Modern Automotive Technology - James E Duffy Instructor's manual - The Goodheart-Willcox company, Inc 4. Modern Automotive Technology - James E Duffy workbook - The Goodheart-Willcox company, Inc 5. Tµi liÖu ®µo t¹o - Toyota 6. Gi¸o tr×nh Thùc Hµnh Söa Ch÷a §éng C¬ Tr­êng Cao ®¼ng S­ ph¹m Kü thuËt VÜnh long