Cuộc khủng hoảng kinh tế - Tài chính - tiền tệ Đông Nam Á, Châu Á (Thái Lan)

NHÓM FRIENDSHIP CÁC THÀNH VIÊN TRONG NHÓM: 1. Nguy n Th Thu Hoài ( Nhóm Tr ng)ễ ị ưở 2. Nguy n Th Ng c Vân ễ ị ọ 3. Đ Văn Thànhỗ 4. Lê Bá T nhị 5. Lê Đăng Nh t Quy nậ ề 6. Nguy n Tu n Vũễ ấ 7. Võ Th Th mị ơ 8. Nguy n Văn L iễ ợ L I M Đ UỜ Ở Ầ Vi t Nam đang trong giai đo n phát tri n m nh m , đ t bi t là s phátệ ạ ể ạ ẽ ặ ệ ự tri n c a th tr ng tài chính, th tr ng ch ng khoán, ngân hàng – các t ch cể ủ ị ườ ị ườ ứ ổ ứ tín d ng. đã và đang thu hút m t l ng l n ngu n ngo i t đ u t t n cụ ộ ượ ớ ồ ạ ệ ầ ư ừ ướ ngoài. Đây là ngu n ngo i t l n, quan tr ng giúp t c đ tăng tr ng kinh tồ ạ ệ ớ ọ ố ộ ưở ế phát tri n m nh. Bên c nh đó, nó hàm ch a nh ng nguy c r i ro cao và có khể ạ ạ ứ ư ơ ủ ả năng x y ra kh ng ho ng tài chính - kinh t .ả ủ ả ế Đ s d ng t t ngu n ngo i t này, đòi h i chúng ta ph i xây d ng đ c nh ngể ử ụ ố ồ ạ ệ ỏ ả ự ượ ữ c ch , chính sách phù h p. mu n làm đ c nh v y, m i ng i c n tìm hi uơ ế ợ ồ ượ ư ậ ọ ườ ầ ể Friendship_TCNHEK33 Page 1 các bài h c kinh nghiêm t nh ng cuôc kh ng ho ng kinh t - tài chính - ti n tọ ừ ữ ủ ả ế ề ệ đã x y ra tr c đây trong khu v c và trên th gi i.ả ướ ự ế ớ Đây là lí do mà nhóm friendship – chúng tôi ch n chuyên đ :” cu c kh ng ho ngọ ề ộ ủ ả kinh t - tài chính – ti n t ĐNÁ – Châu Á (Thái lan)”.ế ề ệ L I C M NỜ Ả Ơ L i đ u chúng em xin g i t i th y Tr n Văn Hùng, gi ng viên h ng d nờ ầ ở ớ ầ ầ ả ướ ẫ môn Tài Chính Ti n T l p TCNHE l i chúc s c kh e và l i c m n sâu s cề ệ ớ ờ ứ ỏ ờ ả ơ ắ nh t. ấ Trong th i gian v a qua th y đã t n tình h ng d n cho chúng em v các kĩờ ừ ầ ậ ướ ẫ ề năng v n có c a môn Tài Chính Ti n T ,giúp chúng em hi u sâu h n v mônố ủ ề ệ ể ơ ề h c, và th i gian đó th y đ a ra m t đ tài thú v cho chúng em. Nhómọ ờ ầ ư ộ ề ị FriendShip đã ch n chuyên đ “cu c kh ng ho ng tài chính ti n t Châu Á”,ọ ề ộ ủ ả ề ệ Cũng nh ki n th c mà th y đã truy n d y,nhóm em đã làm hoàn thành chuyênờ ế ứ ầ ề ạ đ c a mình. Không nh ng v y còn giúp chúng em rèn luy n thêm kh năng làmề ủ ữ ậ ệ ả vi c theo nhóm.Cu i cùng, chúng em m t l n n a c m n th y và chúc th yệ ố ộ ầ ữ ả ơ ầ ầ luôn có s c kh e t t và g t hái nhi u thành công trên con đ ng gi ng d y. ứ ỏ ố ặ ề ườ ả ạ TPHCM, Ngày 4 tháng 3 năm 2011 Friendship Group Friendship_TCNHEK33 Page 2 CH NG I. T NG QUAN V KH NG HO NG TÀI CHÍNH ƯƠ Ổ Ề Ủ Ả I. KH NG HO NG TÀI CHÍNH LÀ GÌ?Ủ Ả 1. Khái ni mệ Kh ng ho ng Tài chính là cu c kh ng ho ng nh h ng đ n cácủ ả ộ ủ ả ả ưở ế th tr ng ch ng khoán, trung tâm ti n t l n, và giá c c a nh ngị ườ ứ ề ệ ớ ả ủ ữ tài s n khác. s đ v tr m tr ng các b ph n c a th tr ng Tàiả ự ổ ỡ ầ ọ ộ ậ ủ ị ườ chính ti n t kéo theo s v n c a hàng lo t ngân hàng và t ch cề ệ ự ỡ ợ ủ ạ ổ ứ tài chính do s s t gi m nhanh chóng v giá tài s n mà k t qu cu iự ụ ả ề ả ế ả ố cùng c a nó là s đông c ng và b t l c c a th tr ng tài chính sủ ự ứ ấ ự ủ ị ườ ự s t gi m nghiêm tr ng các ho t đ ng kinh t .ụ ả ọ ạ ộ ế 2. Phân lo iạ a. Kh ng ho ng ti n t ủ ả ề ệ Là cu c kh ng ho ng t giá h i đoái hay kh ng ho ng cán cânộ ủ ả ỷ ố ủ ả thanh toán n ra khi ho t đ ng đ u c ti n t d n đ n s gi m giáổ ạ ộ ầ ơ ề ệ ẫ ế ự ả m t cách đ t ng t c a đ ng n i t ho c tr ng h p bu c các cộ ộ ộ ủ ồ ộ ệ ặ ườ ợ ộ ơ quan có trách nhi m b o v đ ng ti n c a n c mình b ng cáchệ ả ệ ồ ề ủ ướ ằ nâng cao lãi su t ho c chi ra m t kh i l ng l n d tr ngo i h iấ ặ ộ ố ượ ớ ự ữ ạ ố b. Kh ng ho ng ngân hàngủ ả Là tính b t n c a h th ng ngân hàng b t ngu n t nh ngấ ổ ủ ệ ố ắ ồ ừ ữ thông tin b t cân x ng, là tình tr ng khi m t bên trong m i quan hấ ứ ạ ộ ố ệ kinh t hay giao d ch có ít thông tin v phía bên kia.ế ị ề c. Kh ng ho ng képủ ả Là kh ng ho ng x y ra khi kh ng ho ng ti n t và kh ng ho ngủ ả ả ủ ả ề ệ ủ ả ngân hàng x y ra đ ng th i v i nhauả ồ ờ ớ d. Kh ng ho ng n n nủ ả ợ ầ Là kh ng ho ng x y ra các n c đang phát tri n vào th p kủ ả ả ở ướ ể ậ ỉ 80 th k XX. Có nhi u kh năng đánh giá kh năng thanh toánế ỷ ề ả ả ngu n vay n c ngoài c a m t qu c gia, trong đó chi tiêu quanồ ướ ủ ộ ố tr ng nh t là t l gi a ngu n v n vay n c ngoài c g c và lãi màọ ấ ỉ ệ ữ ồ ố ướ ả ố qu c gia đó tr trong m t năm trên t ng kim ng ch xu t kh u c aố ả ộ ổ ạ ấ ẩ ủ qu c gia đó trong năm đó ho c trong năm tr c đó. Bình th ng chố ặ ướ ườ ỉ tiêu này n m d i 20%, n u ch tiêu này l n h n 20% ch ng tằ ướ ế ỉ ớ ơ ứ ỏ l ng v n vay n c ngoài c a qu c gia đó quá l n.ượ ố ướ ủ ố ớ II. S L C V KH NG HO NG TÀI CHÍNHƠ ƯỢ Ề Ủ Ả 1. S l c ơ ượ Thái Lan là đi m đ t gãy đ u tiên, là phát súng báo hi u, nóiể ứ ầ ệ chính xác h n là k t li u h th ng tài chính v n nhi u y u kémơ ế ễ ệ ố ố ề ế ti m tàng c a các n c trong khu v c.ề ủ ướ ự Friendship_TCNHEK33 Page 3 Nguyên nhân tr c ti p c a kh ng ho ng tài chính Đông Á năm 1997ự ế ủ ủ ả là nh ng cu c t n công c a m t s th ch đ u c vĩ mô đ i v iữ ộ ấ ủ ộ ố ể ế ầ ơ ố ớ h th ng ti n t châu Á (George Soros) và sau đó là vi c rút v nệ ố ề ệ ệ ố đ ng lo t c a các nhà đ u t do ng i ta không còn tin r ng cácồ ạ ủ ầ ư ườ ằ chính ph đ kh năng gi n i t giá h i đoái c đ nh trong đi uủ ủ ả ữ ổ ỷ ố ố ị ề ki n d tr ngo i h i đã c n. Nhi u bài phân tích v sau này nh nệ ự ữ ạ ố ạ ề ề ậ xét r ng khi m i b t n công ti n t , các n c châu Á l ra ph i l pằ ớ ị ấ ề ệ ướ ẽ ả ậ t c th n i đ ng ti n c a mình ch không nên c s c b o v t giáứ ả ổ ồ ề ủ ứ ố ứ ả ệ ỷ đ đ n n i c n ki t c d tr ngo i h i nhà n c mà l i càng làmể ế ố ạ ệ ả ự ữ ạ ố ướ ạ cho t n công đ u c thêm kéo dài.ấ ầ ơ T i Thái Lan, ngày 14/5/1997, baht Thái b t n công quy mô l n. 2/7ạ ị ấ ớ bu c ph i th n i baht và baht ngay l p t c m t giá 50%. Financeộ ả ả ổ ậ ứ ấ One, công ty tài chính l n nh t c a Thái Lan b phá s n do thớ ấ ủ ị ả ị tr ng nhà đ t đóng băng, m t kh năng thanh toán các kho n nườ ấ ấ ả ả ợ ng n h n. ắ ạ Ngay l p t c, đ ng Ringgit c a Malaysia và th tr ng ch ng khoánậ ứ ồ ủ ị ườ ứ Kuala Lumpur l p t c b s t gi m m nh. Ph n l n s c ép gi m giáậ ứ ị ụ ả ạ ầ ớ ứ ả đ i v i Ringgit là t vi c buôn bán đ ng ti n này trên th tr ngố ớ ừ ệ ồ ề ị ườ ti n n c ngoài. Trong Q2 và Q3, l ng v n ch y ra đ t t i m cề ở ướ ượ ố ả ạ ớ ứ 24,6 t Ringgitỷ 3/7, Philippines c can thi p đ gi giá đ ng peso nh ng peso v nố ệ ể ữ ồ ư ẫ m t giá nghiêm tr ng.ấ ọ Tháng 8, đ ng Rupiah Inđo b gi i đ u c t n công và đ n ngày 14ồ ị ớ ầ ơ ấ ế thì ch đ t giá h i đoái th n i có qu n lý đ c thay th b ngế ộ ỷ ố ả ổ ả ượ ế ằ ch đ th n i hoàn toàn. Tr c tình hình đó, nhi u công ty đ yế ộ ả ổ ướ ề ẩ m nh mua Dollar vào khi n Rupiah thêm m t giá và t l l m phátạ ế ấ ỷ ệ ạ tăng v t do lo s Rupiah m t giá làm suy y u b ng cân đ i tài s nọ ợ ấ ế ả ố ả và làm cho món n ngân hàng n c ngoài c a các công ty tăng lên.ợ ướ ủ 4/10, Dollar H ng Kông b t n công . C quan Ti n t Hong Kongồ ị ấ ơ ề ệ đã ph i chi h n 1 t USD đ b o v đ ng ti n c a mình. T 20/10ả ơ ỷ ể ả ệ ồ ề ủ ừ - 23/10, Hangseng Index gi m 23%.ả T i Hàn, vào th i đi m này đang ch u gánh n ng n n c ngoàiạ ờ ể ị ặ ợ ướ kh ng l . Tháng 11, các nhà đ u t b t đ u x ch ng khoán quyổ ồ ầ ư ắ ầ ả ứ ở mô l n. T 28/11 t i 11/12, Moody's đánh t t h ng c a Hàn .ớ ừ ớ ụ ạ ủ Cu c kh ng ho ng b t đ u t Thái lan và ti p làộ ủ ả ắ ầ ừ ế Malaysia, Philipines, H ng Kông, Hàn Qu c.ồ ố 2. Tác đ ngộ Kh ng ho ng đã gây ra nh ng nh h ng vĩ mô nghiêm tr ng, baoủ ả ữ ả ưở ọ g m m t giá ti n t , s p đ th tr ng ch ng khoán, gi m giá tàiồ ấ ề ệ ụ ổ ị ườ ứ ả Friendship_TCNHEK33 Page 4 s n m t s n c châu Á. Nhi u doanh nghi p b phá s n, d nả ở ộ ố ướ ề ệ ị ả ẫ đ n hàng tri u ng i b đ y xu ng d i ng ng nghèo trong cácế ệ ườ ị ẩ ố ướ ưỡ năm 1997-1998. Nh ng n c b nh h ng n ng n nh t làữ ướ ị ả ưở ặ ề ấ Indonesia, Hàn Qu c và Thái Lan.ố Kh ng ho ng kinh t còn d n t i m t n đ nh chính tr v i s ra điủ ả ế ẫ ớ ấ ổ ị ị ớ ự c a Suharto Indonesia và Chavalit Yongchaiyudh Thái Lan. Tâmủ ở ở lý ch ng ph ng Tây gia tăng cùng v i s phê phán gay g t nh mố ươ ớ ự ắ ằ vào George Soros và Qu Ti n t Qu c t . Các phòng trào H i giáoỹ ề ệ ố ế ồ và ly khai phát tri n m nh Indonesia khi chính quy n trung ngể ạ ở ề ươ c a n c này suy y u.ủ ướ ế M t nh h ng lâu dài và nghiêm tr ng, đó là GDP và GNP bìnhộ ả ưở ọ quân đ u ng i tính b ng Dollar M theo s c mua t ng đ ngầ ườ ằ ỹ ứ ươ ươ gi m đi. N i t m t giá là nguyên nhân tr c ti p c a hi n t ngả ộ ệ ấ ự ế ủ ệ ượ này. Cu n CIA World Fact Book cho bi t thu nh p bình quân đ uố ế ậ ầ ng i c a Thái Lan đã gi m t m c 8.800 USD năm 1997 xu ngườ ủ ả ừ ứ ố còn 8.300 USD vào năm 2005, c a Indonesia gi m t 4.600 USDủ ả ừ xu ng 3.700 USD, c a Malaysia gi m t 11.100 USD xu ng 10.400ố ủ ả ừ ố USD. Cu c kh ng ho ng không ch lây lan khu v c Đông Á mà nó gópộ ủ ả ỉ ở ự ph n d n t i kh ng ho ng tài chính Nga và kh ng ho ng tài chínhầ ẫ ớ ủ ả ủ ả Brasil. M t s n c không b kh ng ho ng, nh ng kinh t cũngộ ố ướ ị ủ ả ư ế ch u nh h ng x u do xu t kh u gi m và do FDI vào gi m.ị ả ưở ấ ấ ẩ ả ả CH NG II. TH C TR NG CU C KH NG HO NG ĐÔNG NAM ÁƯƠ Ự Ạ Ộ Ủ Ả I. NGUYÊN NHÂN 1. N n t ng kinh t vĩ mô y u kémề ả ế ế Thái Lan và m t s n c Đông Nam Á đã c g ng th c hi n cái màộ ố ướ ố ắ ự ệ -các nhà kinh t g i là B ba chính sách không th đ ng th i. H v aế ọ ộ ể ồ ờ ọ ừ c đ nh giá tr đ ng ti n c a mình vào Dollar M , v a cho phép t doố ị ị ồ ề ủ ỹ ừ ự l u chuy n v n (t do hóa tài kho n v n). Kinh t Đông Nam Á tăngư ể ố ự ả ố ế tr ng nhanh trong th p niên 1980 và n a đ u th p niên 1990 đã t o raưở ậ ử ầ ậ ạ s c ép tăng giá n i t . Đ b o v t giá c đ nh, các ngân hàng trungứ ộ ệ ể ả ệ ỷ ố ị ng Đông Nam Á đã th c hi n chính sách ti n t n i l ng. K t quươ ự ệ ề ệ ớ ỏ ế ả là cung ti n tăng gây ra s c ép l m phát. Chính sách vô hi u hóaề ứ ạ ệ (sterilization policy) đã đ c áp d ng đ ch ng l m phát vô hình chungượ ụ ể ố ạ đ y m nh các dòng v n ch y vào n n kinh t .ẩ ạ ố ả ề ế Vào gi a th p niên 1990, Hàn Qu c có n n t ng kinh t vĩ mô t ngữ ậ ố ề ả ế ươ đ i t t ngo i tr vi c đ ng Won Hàn Qu c không ng ng lên giá v iố ố ạ ừ ệ ồ ố ừ ớ Dollar M trong th i kỳ t sau năm 1987. Đi u này làm cho tài kho nỹ ờ ừ ề ả Friendship_TCNHEK33 Page 5 vãng lai c a Hàn Qu c suy y u vì giá hàng xu t kh u c a Hàn Qu củ ố ế ấ ẩ ủ ố trên th tr ng hàng hóa qu c t tăng. Trong hoàn c nh đó, Hàn Qu cị ườ ố ế ả ố l i theo đu i m t ch đ t giá h i đoái neo l ng l o và chính sách tạ ổ ộ ế ộ ỷ ố ỏ ẻ ự do hóa tài kho n v n. Vì th , thâm h t tài kho n vãng lai đ c bù đ pả ố ế ụ ả ượ ắ l i b ng vi c các ngân hàng c a n c này đi vay n c ngoài mà ph nạ ằ ệ ủ ướ ướ ầ l n là vay n ng n h n và n không t b o hi m r i ro.ớ ợ ắ ạ ợ ự ả ể ủ Năm 1994, nhà kinh t Paul Krugman c a tr ng đ i h c Princeton,ế ủ ườ ạ ọ (lúc đó còn MIT), cho đăng bài báo t n công ý t ng v "th n kỳở ấ ưở ề ầ kinh t Đông Á".Ông ta cho r ng: S tăng tr ng kinh t c a Đông Á,ế ằ ự ưở ế ủ trong quá kh , là do k t qu c a đ u t theo hình th c t b n, d n t iứ ế ả ủ ầ ư ứ ư ả ẫ ớ s tăng năng su t lao đ ng. Trong khi đó, năng su t t ng nhân t l i chự ấ ộ ấ ổ ố ạ ỉ đ c nâng lên m t m c đ r t nh , ho c h u nh gi nguyên.ượ ở ộ ứ ộ ấ ỏ ặ ầ ư ữ Krugman cho r ng vi c ch tăng tr ng năng su t t ng nhân t khôngằ ệ ỉ ưở ấ ổ ố thôi, mà không c n đ u t v n, đã có th mang l i s th nh v ng dàiầ ầ ư ố ể ạ ự ị ượ h n. Krugman có th đ c nhi u ng i coi nh m t nhà tiên tri sau khiạ ể ượ ề ườ ư ộ kh ng ho ng tài chính lan r ng, tuy nhiên chính ông ta cũng đã t ngủ ả ộ ừ phát bi u r ng ông ta không d đoán c n kh ng ho ng ho c nhìn tr cể ằ ự ơ ủ ả ặ ướ đ c chi u sâu c a nó.ượ ề ủ 2. Các dòng v n n c ngoài kéo vàoố ướ Chính sách ti n t n i l ng và vi c t do hóa tài chính M , châuề ệ ớ ỏ ệ ự ở ỹ Âu và Nh t B n cu i th p niên 1980 đã khi n cho tính thanh kho nậ ả ố ậ ế ả toàn c u tr n n cao quá m c. Các nhà đ u t các trung tâm ti n tầ ở ề ứ ầ ư ở ề ệ nói trên c a th gi i tìm cách thay đ i danh m c tài s n c a mình b ngủ ế ớ ổ ụ ả ủ ằ cách chuy n v n đ u t ra n c ngoài. Trong khi đó, các n c châu Áể ố ầ ư ướ ướ l i th c hi n chính sách t do hóa tài kho n v n. Lãi su t các n cạ ự ệ ự ả ố ấ ở ướ châu Á cao h n các n c phát tri n. Chính vì th , các dòng v n qu cơ ở ướ ể ế ố ố t đã t ch y vào các n c châu Á.ế ồ ạ ả ướ Ngoài ra, nh ng xúc ti n đ u t c a chính ph và nh ng b o h ng mữ ế ầ ư ủ ủ ữ ả ộ ầ c a chính ph cho các th ch tài chính cũng góp ph n làm các công tyủ ủ ể ế ầ châu Á b t ch p m o hi m đ đi vay ngân hàng trong khi các ngânở ắ ấ ạ ể ể hàng b t ch p m o hi m đ đi vay n c ngoài mà ph n l n là vay nắ ấ ạ ể ể ướ ầ ớ ợ ng n h n và n không t b o hi m r i ro. (Hi n t ng thông tin phiắ ạ ợ ự ả ể ủ ệ ượ đ i x ng d n t i l a ch n ngh ch và r i ro đ o đ c.)ố ứ ẫ ớ ự ọ ị ủ ạ ứ 3. Nh ng thay đ i b t l i c a kinh t th gi iữ ổ ấ ợ ủ ế ế ớ Nh t B n, m t trong nh ng th tr ng xu t kh u l n nh t c a cácậ ả ộ ữ ị ườ ấ ẩ ớ ấ ủ n c châu Á b trì tr t đ u th p niên 1990. Nhân dân t đ c đ nhướ ị ệ ừ ầ ậ ệ ượ ị giá th p so v i Dollar M t năm 1994 cùng nhi u nhân t khác làmấ ớ ỹ ừ ề ố cho hàng xu t kh u c a Trung Qu c r h n so v i hàng xu t kh uấ ẩ ủ ố ẻ ơ ớ ấ ẩ cùng lo i c a Đông Nam Á. Trong khi đó, n n kinh t c a M đangạ ủ ề ế ủ ỹ Friendship_TCNHEK33 Page 6 đ c khôi ph c l i sau tình tr ng suy thoái đ u nh ng năm 1990, C cượ ụ ạ ạ ầ ữ ụ D tr Liên bang Hoa Kỳ d i s lãnh đ o c a Alan Greenspan b tự ữ ướ ự ạ ủ ắ đ u nâng lãi su t c a M lên đ ngăn ch n l m phát. Vi c này làm choầ ấ ủ ỹ ể ặ ạ ệ M tr thành m t th tr ng h p d n đ u t h n so v i các n c ỹ ở ộ ị ườ ấ ẫ ầ ư ơ ớ ướ ở Đông Á, và do đó h p d n nh ng lu ng v n đ u t ng n h n thôngấ ẫ ữ ồ ố ầ ư ắ ạ qua lãi su t ng n h n cao và làm tăng giá đ ng Đô La M . Và do đ ngấ ắ ạ ồ ỹ ồ ti n c a các n c Đông Nam Á đ c neo vào Dollar M , nên xu tề ủ ướ ượ ỹ ấ kh u c a các n c này tr nên kém c nh tranh. T mùa Xuân nămẩ ủ ướ ở ạ ừ 1996, tăng tr ng trong xu t kh u c a Đông Nam Á gi m xu ng m tưở ấ ẩ ủ ả ố ộ cách nhanh chóng, làm suy y u tài kho n vãng lai c a h .ế ả ủ ọ 4. T n công đ u c và rút v n đ ng lo tấ ầ ơ ố ồ ạ Nguyên nhân tr c ti p c a kh ng ho ng tài chính Đông Á năm 1997ự ế ủ ủ ả là nh ng cu c t n công đ u c và vi c rút v n đ ng lo t kh i cácữ ộ ấ ầ ơ ệ ố ồ ạ ỏ n c châu Á.ướ Nh ng nguyên nhân sâu xa nói trên r i cũng b c l . Th tr ng b tữ ồ ộ ộ ị ườ ấ đ ng s n c a Thái Lan đã v . M t s th ch tài chính b phá s n.ộ ả ủ ỡ ộ ố ể ế ị ả Ng i ta không còn tin r ng chính ph đ kh năng gi n i t giá h iườ ằ ủ ủ ả ữ ổ ỷ ố đoái c đ nh. Khi phát hi n th y nh ng đi m y u ch t ng i trong n nố ị ệ ấ ữ ể ế ế ườ ề kinh t c a các n c châu Á, m t s th ch đ u c vĩ mô đã ti nế ủ ướ ộ ố ể ế ầ ơ ế hành t n công ti n t châu Á. Các nhà đ u t n c ngoài đ ng lo t rútấ ề ệ ầ ư ướ ồ ạ v n ra.ố M t nguyên nhân tr c ti p n a c a kh ng ho ng là năng l c x lýộ ự ế ữ ủ ủ ả ụ ử kh ng ho ng y u kém. Nhi u nhà kinh t cho r ng khi m i b t n côngủ ả ế ề ế ằ ớ ị ấ ti n t , đáng l các n c châu Á ph i l p t c th n i đ ng ti n c aề ệ ẽ ướ ả ậ ứ ả ổ ồ ề ủ mình ch không nên c s c b o v t giá đ đ n n i c n ki t c dứ ố ứ ả ệ ỷ ể ế ố ạ ệ ả ự tr ngo i h i nhà n c mà l i càng làm cho t n công đ u c thêm kéoữ ạ ố ướ ạ ấ ầ ơ dài. Ngo i tr ng 10 n c ASEAN lúc đó tin r ng, vi c liên k t các hạ ưở ướ ằ ệ ế ệ th ng ti n t ch t ch là m t n l c th n tr ng nh m c ng c v ngố ề ệ ặ ẽ ộ ỗ ự ậ ọ ằ ủ ố ữ ch c các n n kinh t ASEAN. H i ngh Ngo i tr ng ASEAN l n thắ ề ế ộ ị ạ ưở ầ ứ 30 di n ra t i Subang Jaya, Malaysia đã thông quan m t Tuyên bễ ạ ộ ố chung vào ngày 25 tháng 7 năm 1997 nêu rõ m i quan ng i sâu s c vàố ạ ắ kêu goi các n c ASEAN c n h p tác ch t ch h n nh m b o v vàướ ầ ợ ặ ẽ ơ ằ ả ệ tăng c ng l i ích c a ASEAN trong giai đo n này. Ng u nhiên làườ ợ ủ ạ ẫ trong cùng ngày này, các Ngân hàng Trung ng c a h u h t các n cươ ủ ầ ế ướ ch u tác đ ng c a kh ng ho ng đã g p nhau t i Th ng H i trong H iị ộ ủ ủ ả ặ ạ ượ ả ộ ngh c p cao Đông Á Thái Bình d ng EMEAP, và th t b i trong vi cị ấ ươ ấ ạ ệ đ a ra m t bi n pháp Dàn x p cho vay m i. Tr c đó m t năm, Bư ộ ệ ế ớ ướ ộ ộ tr ng Tài chính c a các n c này cũng đã tham d H i ngh Bưở ủ ướ ự ộ ị ộ tr ng Tài chính APEC l n th 3 t i Kyoto, Nh t B n vào ngày 17ưở ầ ứ ạ ậ ả Friendship_TCNHEK33 Page 7 tháng 3 năm 1996, và theo nh Tuyên b chung, các bên đã không thư ố ể nhân đôi đ c Qu tài chính ph c v cho Hi p đ nh chung v cho vayượ ỹ ụ ụ ệ ị ề và C ch Tài chính trong tình tr ng kh n c p. Vì v y, cu c kh ngơ ế ạ ẩ ấ ậ ộ ủ ho ng có th xem nh m t th t b i trong vi c xây d ng năng l c phùả ể ư ộ ấ ạ ệ ự ự h p k p th i, th t b i trong vi c ngăn ch n s lôi kéo ti n t .ợ ị ờ ấ ạ ệ ặ ự ề ệ M t s nhà kinh t l i ch trích chính sách tài chính th t ch t c a IMFộ ố ế ạ ỉ ắ ặ ủ đ c áp d ng các n c x y ra kh ng ho ng càng làm cho kh ngượ ụ ở ướ ả ủ ả ủ ho ng thêm tr m tr ng.ả ầ ọ II. DI N BI NỄ Ế 1. Thái Lan T năm 1985 đ n năm 1995, kinh t Thái Lan tăng tr ng v i t c đừ ế ế ưở ớ ố ộ bình quân hàng năm là 9%. Cu i năm 1996, báo cáo Tri n v ng Kinh tố ể ọ ế Th gi i c a IMF đã c nh báo n n kinh t Thái Lan tăng tr ng quáế ớ ủ ả ề ế ưở nóng và bong bóng kinh t có th không gi đ c lâu. Cu i năm 1996,ế ể ữ ượ ố th tr ng ch ng khoán Thái Lan b t đ u có s đi u ch nh. C m cị ườ ứ ắ ầ ự ề ỉ ả ứ v n hóa th tr ng v n l n ch s th tr ng ch ng khoán đ u gi m đi.ố ị ườ ố ẫ ỉ ố ị ườ ứ ề ả Ngày 14 tháng 5 và ngày 15 tháng 5 năm 1997, đ ng baht Thái b t nồ ị ấ công đ u c quy mô l n. Ngày 30 tháng 6, th t ng Thái Lan Chavalitầ ơ ớ ủ ướ Yongchaiyudh tuyên b s không phá giá baht, song r t c c l i th n iố ẽ ố ụ ạ ả ổ baht vào ngày 2 tháng 7. Baht ngay l p t c m t giá g n 50%. Vào thángậ ứ ấ ầ 1 năm 1998, nó đã xu ng đ n m c 56 baht m i đ i đ c 1 dollar M .ố ế ứ ớ ổ ượ ỹ Ch s th tr ng ch ng khoán Thái Lan đã t t t m c 1.280 cu i nămỉ ố ị ườ ứ ụ ừ ứ ố 1995 xu ng còn 372 cu i năm 1997. Đ ng th i, m c v n hóa thố ố ồ ờ ứ ố ị tr ng v n gi m t 141,5 t USD xu ng còn 23,5 t USD. Financeườ ố ả ừ ỷ ố ỷ One, công ty tài chính l n nh t c a Thái Lan b phá s n. Ngày 11 thángớ ấ ủ ị ả 8, IMF tuyên b s cung c p m t gói c u tr tr giá 16 t dollar Mố ẽ ấ ộ ứ ợ ị ỷ ỹ cho Thái Lan. Ngày 20 tháng 8, IMF thông qua m t gói c u tr n a trộ ứ ợ ữ ị giá 3,9 t dollar.ỷ 2. Philippines Sau khi kh ng ho ng bùng phát Thái Lan, ngày 3 tháng 7 ngân hàngủ ả ở trung ng Philippines đã c g ng can thi p vào th tr ng ngo i h iươ ố ắ ệ ị ườ ạ ố đ b o v đ ng peso b ng cách nâng lãi su t ng n h n (lãi su t choể ả ệ ồ ằ ấ ắ ạ ấ vay qua đêm) t 15% lên 24%. Đ ng peso v n m t giá nghiêm tr ng, từ ồ ẫ ấ ọ ừ 26 peso ăn m t dollar xu ng còn 38 vào năm 2000 và còn 40 vào cu iộ ố ố kh ng ho ng.ủ ả Kh ng ho ng tài chính nghiêm tr ng thêm do kh ng ho ng chính trủ ả ọ ủ ả ị liên quan t i các v bê b i c a t ng th ng Joseph Estrada. Do kh ngớ ụ ố ủ ổ ố ủ Friendship_TCNHEK33 Page 8 ho ng chính tr , vào năm 2001, Ch s T ng h p PSE c a th tr ngả ị ỉ ố ổ ợ ủ ị ườ ch ng khoán Philippines gi m xu ng còn kho ng 1000 đi m t m cứ ả ố ả ể ừ ứ cao kho ng 3000 đi m h i năm 1997. Nó kéo theo vi c đ ng peso thêmả ể ồ ệ ồ m t giá.ấ Giá tr c a đ ng peso ch đ c ph c h i t khi Gloria Macapagal-ị ủ ồ ỉ ượ ụ ồ ừ Arroyo lên làm t ng th ng.ổ ố 3. Hong Kong Tháng 10 năm 1997, Dollar Hong Kong b t n công đ u c . Đ ng ti nị ấ ầ ơ ồ ề này v n đ c neo vào Dollar M v i t giá 7,8 HKD/USD. Tuy nhiên,ố ượ ỹ ớ ỷ t l l m phát Hong Kong l i cao h n M . Đây là c s đ choỷ ệ ạ ở ạ ơ ở ỹ ơ ở ể gi i đ u c t n công. Nh có d tr ngo i t hùng h u lên t i 80 tớ ầ ơ ấ ờ ự ữ ạ ệ ậ ớ ỷ USD vào th i đi m đó t ng đ ng 700% l ng cung ti n M1 hayờ ể ươ ươ ượ ề 45% l ng cung ti n M3, nên C quan Ti n t Hong Kong đã dám chiượ ề ơ ề ệ h n 1 t USD đ b o v đ ng ti n c a mình. Các th tr ng ch ngơ ỷ ể ả ệ ồ ề ủ ị ườ ứ khoán ngày càng tr nên d đ v . T ngày 20 tháng 10 đ n 23 thángở ễ ổ ỡ ừ ế 10, Ch s Hang Seng đã gi m 23%. Ngày 15 tháng 8 năm 1998, Hongỉ ố ả Kong nâng lãi su t cho vay qua đêm t 8% lên thành 23% và ngay l pấ ừ ậ t c nâng v t lên 500%. Đ ng th i, C quan Ti n t Hong Kong b tứ ọ ồ ờ ơ ề ệ ắ đ u mua vào các lo i c phi u thành ph n c a Ch s Hang Seng đầ ạ ổ ế ầ ủ ỉ ố ể gi m áp l c gi m giá c phi u. C quan này và ông Donald Tsang, lúcả ự ả ổ ế ơ đó là B tr ng Tài chính và sau này làm Tr ng Đ c khu hành chínhộ ưở ưở ặ Hong Kong, đã công khai tuyên chi n v i gi i đ u c . Chính quy n đãế ớ ớ ầ ơ ề mua vào kho ng 120 t Dollar Hong Kong (t ng đ ng 15 t Dollarả ỷ ươ ươ ỷ M ) các lo i ch ng khoán. Sau này, vào năm 2001, chính quy n đã bánỹ ạ ứ ề ra s ch ng khoáng này và thu l i kho ng 30 t Dollar Hong Kongố ứ ờ ả ỷ (kho ng 4 t Dollar M ).ả ỷ ỹ Các ho t đ ng đ u c nh m vào Dollar Hong Kong và th tr ngạ ộ ầ ơ ằ ị ườ ch ng khoán c a n c này đã ng ng l i vào tháng 9 năm 1998 ch y uứ ủ ướ ừ ạ ủ ế do các nhà đ u c b thi t h i b i chính sách đi u ti t dòng v n n cầ ơ ị ệ ạ ở ề ế ố ướ ngoài c a chính ph Malaysia và b i s s p đ c a th tr ng tráiủ ủ ở ự ụ ổ ủ ị ườ phi u và ti n t Nga.ế ề ệ ở T giá neo gi a Dollar Hong Kong và Dollar M v n đ c b o toàn ỷ ữ ỹ ẫ ượ ả ở m c 7,8 : 1.ứ 4. Hàn Qu cố Vào th i đi m kh ng ho ng bùng phát Thái Lan, Hàn Qu c có m tờ ể ủ ả ở ố ộ gánh n ng n n c ngoài kh ng l . Các công ty n ngân hàng trongặ ợ ướ ổ ồ ợ n c, còn ngân hàng trong n c l i n ngân hàng n c ngoài. M t vàiướ ướ ạ ợ ướ ộ v v n đã x y ra. Khi th tr ng châu Á b kh ng ho ng, tháng 11ụ ỡ ợ ả ị ườ ị ủ ả Friendship_TCNHEK33 Page 9 các nhà đ u t b t đ u bán ra ch ng khoán c a Hàn Qu c quy môầ ư ắ ầ ứ ủ ố ở l n. Ngày 28 tháng 11 năm 1997, t ch c đánh giá tín d ng Moody đãớ ổ ứ ụ h th h ng c a Hàn Qu c t A1 xu ng A3, sau đó vào ngày 11 thángạ ứ ạ ủ ố ừ ố 12 l i h ti p xu ng B2. Đi u này góp ph n làm cho giá ch ng khoánạ ạ ế ố ề ầ ứ c a Hàn Qu c thêm gi m giá. Riêng trong ngày 7 tháng 11, th tr ngủ ố ả ị ườ ch ng khoán Seoul t t 4%. Ngày 24 tháng 11 l i t t 7,2% do tâm lý loứ ụ ạ ụ s IMF s đòi Hàn Qu c ph i áp d ng các chính sách kh c kh .ợ ẽ ố ả ụ ắ ổ Trong khi đó, đ ng Won gi m giá xu ng còn kho ng 1700 KRW/USDồ ả ố ả t m c 1000 KRW/USD.ừ ứ 5. Malaysia Ngay sau khi Thái Lan th n i đ ng Baht (ngày 2 tháng 7 năm 1997),ả ổ ồ đ ng Ringgit c a Malaysia và th tr ng ch ng khoán Kuala Lumpurồ ủ ị ườ ứ l p t c b s c ép gi m giá m nh. Ringgit đã gi m t m c 3,75ậ ứ ị ứ ả ạ ả ừ ứ Ringgit/Dollar M xu ng còn 4,20 Ringgit/Dollar. Ph n l n s c épỹ ố ầ ớ ứ gi m giá đ i v i Ringgit là t vi c buôn bán đ ng ti n này trên thả ố ớ ừ ệ ồ ề ị tr ng ti n n c ngoài. Nh ng ng i tham gia th tr ng ti n duyườ ề ở ướ ữ ườ ị ườ ề trì tài kho n b ng đ ng Ringgit tr ng thái bán ra nhi u h n mua vàoả ằ ồ ở ạ ề ơ v i d tính v s gi m giá c a đ ng Ringgit trong t ng lai. K t quớ ự ề ử ả ủ ồ ươ ế ả là lãi su t trong n c c a Malaysia gi m xu ng khuy n khích dòngấ ướ ủ ả ố ế v n ch y ra n c ngoài. L ng v n ch y ra đ t t i m c 24,6 tố ả ướ ượ ố ả ạ ớ ứ ỷ Ringgit vào quý hai và quý ba năm 1997. 6. Indonesia Tháng 7, khi Thái Lan th n i đ ng Baht, c quan h u trách ti n t c aả ổ ồ ơ ữ ề ệ ủ Indonesia đã n i r ng biên đ dao đ ng c a t giá h i đoái gi a Rupiahớ ộ ộ ộ ủ ỷ ố ữ và Dollar M t 8% lên 12%. Tháng 8, đ ng Rupiah b gi i đ u c t nỹ ừ ồ ị ớ ầ ơ ấ công và đ n ngày 14 thì ch đ t giá h i đoái th n i có qu n lý đ cế ế ộ ỷ ố ả ổ ả ượ thay th b ng ch đ th n i hoàn toàn. Đ ng Rupiah liên t c m t giá.ế ằ ế ộ ả ổ ồ ụ ấ IMF đã thu x p m t gói vi n tr tài chính kh n c p cho Indonesia lênế ộ ệ ợ ẩ ấ t i 23 t Dollar, nh ng Rupiah ti p t c m t giá do đ ng Rupiah b bánớ ỷ ư ế ụ ấ ồ ị ra t và l ng c u Dollar M Indonesia tăng v t. Tháng 9, c giáồ ạ ượ ầ ỹ ở ọ ả Rupiah l n ch s th tr ng ch ng khoán đ u gi m xu ng m c th pẫ ỉ ố ị ườ ứ ề ả ố ứ ấ l ch s .ị ử Rupiah m t giá làm suy y u b ng cân đ i tài s n c a các công tyấ ế ả ố ả ủ Indonesia, đ c bi t là làm cho món n ngân hàng n c ngoài c a cácặ ệ ợ ướ ủ công ty tăng lên. Tr c tình hình đó, nhi u công ty đ y m nh muaướ ề ẩ ạ Dollar vào (có nghĩa là bán Rupiah ra) khi n cho n i t thêm m t giá vàế ộ ệ ấ t l l m phát tăng v t.ỷ ệ ạ ọ L m phát tăng t c cùng v i chính sách tài chính kh c kh theo yêu c uạ ố ớ ắ ổ ầ c a IMF khi n chính ph ph i b tr giá l ng th c và xăng đã khi nủ ế ủ ả ỏ ợ ươ ự ế giá hai m t hàng này tăng lên. Tình tr ng b o đ ng đ tranh giành muaặ ạ ạ ộ ể Friendship_TCNHEK33 Page 10 hàng đã bùng phát. Riêng Jakarta đã có t i 500 ng i b ch t do b oở ớ ườ ị ế ạ đ ng. Kh ng ho ng kinh t và kh ng ho ng xã h i đã d n t i kh ngộ ủ ả ế ủ ả ộ ẫ ớ ủ ho ng chính tr . Gi a năm 1998, Suharto bu c ph i t ch c t ng th ng.ả ị ữ ộ ả ừ ứ ổ ố Tr c kh ng ho ng, t giá h i đoái gi a Rupiah và Dollar vào kho ngướ ủ ả ỷ ố ữ ả 2000 : 1. Nh ng trong th i kỳ kh ng ho ng, t giá đã gi m xu ng m cư ờ ủ ả ỷ ả ố ứ 18.000 : 1. Do thay đ i t giá h i đoái và do nhi u nhân t khác, GDP theo Dollarổ ỷ ố ề ố M c a Indonesia đã gi m đi.ỹ ủ ả III. TÁC Đ NG Đ N CÁC N C KHÁCỘ Ế ƯỚ 1. Châu Á, Châu Âu, Châu Mỹ Kh ng ho ng tài chính châu Á là cu c kh ng ho ng tài chínhủ ả ộ ủ ả b t đ u t tháng 7 năm 1997 Thái Lan r i nh h ng đ n các thắ ầ ừ ở ồ ả ưở ế ị tr ng ch ng khoán, trung tâm ti n t l n, và giá c c a nh ng tàiườ ứ ề ệ ớ ả ủ ữ s n khác vài n c châu Á, nhi u qu c gia trong đó đ c coi nhả ở ướ ề ố ượ ư là "nh ng con H Đông Á". Cu c kh ng ho ng này còn th ngữ ổ ộ ủ ả ườ đ c g i là Kh ng ho ng ti n t châu Á.ượ ọ ủ ả ề ệ Indonesia, Hàn Qu c và Thái Lan là nh ng n c b nh h ngố ữ ướ ị ả ưở m nh nh t b i cu c kh ng ho ng này. H ng Kông, Malaysia, Lào,ạ ấ ở ộ ủ ả ồ Philippines cũng b nh h ng b i s s t giá b t thình lình. Cònị ả ưở ở ự ụ ấ Đ i l c Trung Hoa, Đài Loan, Singapore và Vi t Nam không b nhạ ụ ệ ị ả h ng. Nh t B n cũng không b nh h ng nhi u b i s kh ngưở ậ ả ị ả ưở ề ở ự ủ ho ng, song n n kinh t Nh t ph i kinh qua nh ng khó khăn kinh tả ề ế ậ ả ữ ế dài h n c a chính b n thân mình.ạ ủ ả M c dù đ c g i là c n kh ng ho ng "Đông Á" b i vì nó b tặ ượ ọ ơ ủ ả ở ắ ngu n t Đông Á, nh ng nh h ng c a nó l i lan truy n toàn c uồ ừ ư ả ưở ủ ạ ề ầ và gây nên s kh ng ho ng tài chính trên toàn c u, v i nh ng tácự ủ ả ầ ớ ữ đ ng l n lan r ng đ n c các n c nh Nga, Brasil và Hoa Kỳ.ộ ớ ộ ế ả ướ ư 2. Tác Đ ng T i Vi t Namộ ớ ệ Trong ng n h n, nh h ng cu c kh ng ho ng đ n Vi t Nam làắ ạ ả ưở ộ ủ ả ế ệ không l n:ớ * Vi t Nam ch u tác đ ng gián ti p h n tác đ ng tr c ti p, do h th ngệ ị ộ ế ơ ộ ự ế ệ ố Ngân hàng Vi t Nam ch a có nhi u ho t đ ng giao th ng tr c ti pệ ư ề ạ ộ ươ ự ế v i các trung tâm tài chính và các lu ng chuy n d ch ti n th gi i.ớ ồ ể ị ề ế ớ * T c đ tăng tr ng GDP có th ch m m c 5,5 – 6 %ố ộ ưở ể ậ ở ứ * Dòng v n đ u t vào ch ng khoán s ít đi, tác đ ng tâm lý đ n thố ầ ư ứ ẽ ộ ế ị tr ng ch ng kho n Vi t Nam: Vn-Index gi m xu ng m c th pườ ứ ả ệ ả ố ứ ấ 242,53 đi m vào ngày 26/2/2009.ể Nh ng xét v m t dài h n, nh ng tác đ ng này có th tr nên sâuư ề ặ ạ ữ ộ ể ở r ng h n:ộ ơ Friendship_TCNHEK33 Page 11 N u cu c kh ng ho ng toàn c u kéo dài và d d i h n thì s tác đ ngế ộ ủ ả ầ ữ ộ ơ ẽ ộ m nh đ n m nh đ n thâm h t cán cân th ng m i c a Vi t Nam, thạ ế ạ ế ụ ươ ạ ủ ệ ể hi n rõ nh t qua ch tiêu xu t – nh p kh u.ệ ấ ỉ ấ ậ ẩ Xu t kh u ch u nh h ng do s suy gi m n n kinh t toàn c u vàấ ẩ ị ả ưở ự ả ề ế ầ vi c gi m giá c a các m t hàng : S suy thoái c a ba qu c gia nh pệ ả ủ ặ ự ủ ố ậ kh u l n nh t c a Vi t Nam: M , Nh t B n, và Châu Âu (chi mẩ ớ ấ ủ ệ ỹ ậ ả ế kho n 60% kim ng ch xu t kh u), S gi m giá các m t hàng xu tả ạ ấ ẩ ự ả ặ ấ kh u chính c a Vi t Nam: d u thô (chi m t tr ng kho ng 18%), s nẩ ủ ệ ầ ế ỷ ọ ả ả ph m nông nghi p (chi m t tr ng kho ng 13,5%), đ ng ti n cácẩ ệ ế ỷ ọ ả ồ ề n c có xu t kh u các m t hàng nông s n và d t may t ng t Vi tướ ấ ẩ ặ ả ệ ươ ự ệ Nam m t giá so v i USD: Indonesia d ki n m t giá 17,8% trong n aấ ớ ự ế ấ ử năm 2009, Thái Lan (6,1% trong 3 quý đ u năm 2009) sau khi m t giáầ ấ trong tháng 10 và 11 năm 2008 là 30,5% (Indonesia), 6% (Thái Lan). Trong khi đó, t l l m phát c a các n c này trong năm 2009 d báoỷ ệ ạ ủ ướ ự v n m c d i 2 con s : Indonesia (7,5%) và Thái Lan (2,5%). Theoẫ ở ứ ướ ố d báo, t c đ tăng tr ng xu t kh u d ki n ch m l i trong nămự ố ộ ưở ấ ẩ ự ế ậ ạ 2009, đ t m c 10%-13%.ạ ứ Nhu c u nh p kh u trong năm 2009 v n cao, do yêu c u v tăngầ ậ ẩ ẫ ầ ề tr ng nh ng t c đ tăng tr ng nh p kh u ch m l i kho ng 12% -ưở ư ố ộ ưở ậ ẩ ậ ạ ả 16% do tăng tr ng kinh t gi m và giá các m t hàng nh p kh u gi m.ưở ế ả ặ ậ ẩ ả Các ngu n v n FDI, ODA, FII ch y vào Vi t Nam năm 2009 s gi mồ ố ả ệ ẽ ả nhi u h n so v i các năm tr cề ơ ớ ướ CH NG III : K T LU N, KI N NGH , Đ RA GI I PHÁP KH CƯƠ Ế Ậ Ế Ị Ề Ả Ắ PH CỤ I. K T LU NẾ Ậ - Kh ng ho ng tài chính Đông Á làm ng i ta nh n th c rõ h n sủ ả ườ ậ ứ ơ ự c n thi t ph i có m t h th ng tài chính - ngân hàng v ng m nh,ầ ế ả ộ ệ ố ữ ạ minh b ch. Đi u này thôi thúc Qu Ti n t Qu c t và Ngân hàngạ ề ỹ ề ệ ố ế Thanh toán Qu c t đ i m i các quy ch v ngân hàng và các t ch cố ế ổ ớ ế ề ổ ứ tín d ng nói chung.ụ Chính ph nhi u n c đang phát tri n cho r ng các dòng v n đ u tủ ề ướ ể ằ ố ầ ư gián ti p n c ngoài và v n vay ngân hàng n c ngoài có th đem l iế ướ ố ướ ể ạ Friendship_TCNHEK33 Page 12 nh ng tác đ ng b t l i v i n n kinh t c a h . Do đó, nhi u chính phữ ộ ấ ợ ớ ề ế ủ ọ ề ủ đã ban hành nh ng quy ch nh m đi u ti t các dòng v n này.ữ ế ằ ề ế ố Bên c nh đó,nh ng th a thu n c p khu v c nh m phát tri n m t hạ ữ ỏ ậ ở ấ ự ằ ể ộ ệ th ng phòng ng a kh ng ho ng tái di n đã đ c thúc đ y châu Á, víố ừ ủ ả ễ ượ ẩ ở d nh Sáng ki n Chiang Mai, Ti n trình Đánh giá và Đ i tho i Kinhụ ư ế ế ố ạ t ASEAN+3, Sáng ki n Th tr ng Trái phi u Châu Á, ...ế ế ị ườ ế V m t h c thu t, các nhà nghiên c u kinh t đã nh n th y s h nề ặ ọ ậ ứ ế ậ ấ ự ạ ch c a các mô hình lý lu n v kh ng ho ng ti n t tr c đây trongế ủ ậ ề ủ ả ề ệ ướ vi c gi i thích ngu n g c và s lây lan c a kh ng ho ng tài chínhệ ả ồ ố ự ủ ủ ả Đông Á. Đã có nhi u n l c nh m đ a ra m t mô hình m i v kh ngề ỗ ự ằ ư ộ ớ ề ủ ho ng ti n t , ch ng h n nh mô hình ph ng pháp ti p c n b ng cânả ề ệ ẳ ạ ư ươ ế ậ ả đ i tài s n, lý thuy t bong bóng, lý thuy t v ngu n g c kh ng ho ngố ả ế ế ề ồ ố ủ ả t chính sách tài chính và chính sách ti n t .ừ ề ệ Qu c t A1 xu ng B2 càng khi n tâm lý m i ng i tr nên h n lo n.ố ừ ố ế ọ ườ ở ỗ ạ Đ ng Won gi m t 1000 W còn kho ng 1700 W/USD.ồ ả ừ ả - Cu n sách The Economics of Moneyố Trên góc đ kinh t , Frederic Mishkin, tác gi cu n sách Theộ ế ả ố Economics of Money, Banking and Financial Markets, nói r ng:ằ Ti n trình x y ra cu c kh ng ho ng Châu Á khác v i nh ng gì đã x yế ả ộ ủ ả ớ ữ ả n c M , s khác bi t này đ n t nh ng đ c tr ng khác nhau c aở ướ ỹ ự ệ ế ừ ữ ặ ư ủ cách th c t ch c th tr ng v n và th tr ng n . ứ ổ ứ ị ườ ố ị ườ ợ M t trong nh ng y u t căn b n d đ n cu c kh ng ho ng là tìnhộ ữ ế ố ả ẫ ế ộ ủ ả tr ng x u đi nhanh chóng c a b ng cân đ i k toán ngân hàng màạ ấ ủ ả ố ế nguyên nhân tr c ti p là t nh ng kho n vay không có kh năng thanhự ế ừ ữ ả ả toán ngày càng tăng. Khi nh ng qu c gia, đ c bi t khu v c Đông Á,ữ ố ặ ệ ở ự b t đ u n i l ng các quy đ nh v i th tr ng tài chính vào đ u nh ngắ ầ ớ ỏ ị ớ ị ườ ầ ữ năm 1990, m t làn sóng vay dâng lên r t cao, trong đó, ho t đ ng choộ ấ ạ ộ vay tín d ng v i các khu v c kinh doanh phi tài chính t nhân tăng đ cụ ớ ự ư ặ bi t nhanh. Do kh năng giám sát y u c a các c qu n đi u hành phápệ ả ế ủ ơ ả ề lý ngân hàng, b n thân ngân hàng thi u chuyên gia trong vi c theo dõiả ế ệ và giám sát hành vi c a đ i t ng vay, tác đ ng tiêu c c đ n c ngu nủ ố ươ ộ ự ế ả ồ v n th c c a ngân hàng. Ngu n l c b bào mòn, ngân hàng không cònố ự ủ ồ ự ị đ kh năng cho vay, các ho t đ ng c a n n kinh t b thu h p.ủ ả ạ ộ ủ ề ế ị ẹ Friendship_TCNHEK33 Page 13 II. ĐNÁ Đ I PHÓ V I CU C KH NG HO NGỐ Ớ Ộ Ủ Ả Friendship_TCNHEK33 Page 14 Trong cu c h p l n này, ngoài b tr ng tài chính 10 n c ASEANộ ọ ầ ộ ưở ướ còn có các b tr ng tài chính, quan ch c đ n t Trung Qu c, Nh tộ ưở ứ ế ừ ố ậ B n và Hàn Qu c. Đoàn đ i bi u Vi t Nam do B tr ng Tài chính Vũả ố ạ ể ệ ộ ưở Văn Ninh d n đ u.ẫ ầ T tr c khi cu c h p này di n ra, v n đ đ c bàn th o là m r ngừ ướ ộ ọ ễ ấ ề ượ ả ở ộ qu trao đ i ti n t d a trên Sáng ki n Chiang Mai t 80 t USD lênỹ ổ ề ệ ự ế ừ ỉ 120 t USD. Sáng ki n Chiang Mai, m t th a thu n trao đ i songỉ ế ộ ỏ ậ ổ ph ng, đ c 10 n c ASEAN cùng Trung Qu c, Nh t B n, Hànươ ượ ướ ố ậ ả Qu c đ a ra h i năm 2000 t i Chiang Mai, Thái Lan, ngay sau khi cu cố ư ồ ạ ộ kh ng ho ng kinh t năm 1997 quét qua các n c châu Á. Th a thu nủ ả ế ướ ỏ ậ này nh m giúp các n c vay ti n đ thanh toán ng n h n khi g p khóằ ướ ề ể ắ ạ ặ khăn do kh ng ho ng. H i tháng 5.2008, ASEAN+3 đã đ ng ý thànhủ ả ồ ồ l p qu trao đ i ti n t d a trên Sáng ki n Chiang Mai v i s ti n 80ậ ỹ ổ ề ệ ự ế ớ ố ề t USD nh ng sau đó đ xu t nâng s ti n này. Đây cũng đ c coi làỉ ư ề ấ ố ề ượ tâm đi m c a cu c h p hôm qua. K t thúc ph n h p sáng qua, các bể ủ ộ ọ ế ầ ọ ộ tr ng tài chính đã đ ng ý trên nguyên t c vi c m r ng qu trao đ iưở ồ ắ ệ ở ộ ỹ ổ ti n t t 80 t USD lên 120 t USD. Trong đó, 80% s ti n trong quề ệ ừ ỉ ỉ ố ề ỹ s do Trung Qu c, Nh t B n và Hàn Qu c đóng góp. Ph n 20% cònẽ ố ậ ả ố ầ l i (24 t USD) s do các n c thành viên ASEAN đóng góp. Tuy nhiên,ạ ỉ ẽ ướ vi c ký k t chính th c đ thành l p qu này thì ph i đ i đ n cu c h pệ ế ứ ể ậ ỹ ả ợ ế ộ ọ th ng niên các B tr ng Tài chính ASEAN+3 di n ra vào tháng 5 t iườ ộ ưở ễ ạ Bali, Indonesia. Hi n ch a rõ m i n c s đóng góp c th bao nhiêu.ệ ư ỗ ướ ẽ ụ ể T t c v n còn trong vòng th o lu n. V th i gian Sáng ki n Chiangấ ả ẫ ả ậ ề ờ ế Mai đi vào th c t thì B tr ng Tài chính Thái Lan Korn Chatikavanijự ế ộ ưở cho hay m i n c có m t quy trình riêng v vi c thông qua các chínhỗ ướ ộ ề ệ sách và s m t các kho ng th i gian khác nhau đ hoàn t t. Do đó, m iẽ ấ ả ờ ể ấ ọ vi c c n đ c ti p t c bàn th o gi a các n c.ệ ầ ượ ế ụ ả ữ ướ H i ngh l n này cũng th o lu n các v n đ v kh ng ho ng kinhộ ị ầ ả ậ ấ ề ề ủ ả t toàn c u và các chính sách ph n ng c a các n c. M đ u h iế ầ ả ứ ủ ướ ở ầ ộ ngh , B tr ng Tài chính Thái Lan Korn Chatikavanij phát bi u: “Cu cị ộ ưở ể ộ h p hôm nay ch c ch n s đ a ra m t tín hi u m nh m đ n toàn thọ ắ ắ ẽ ư ộ ệ ạ ẽ ế ế gi i r ng chúng ta s gi i quy t các v n đ và nhìn nh n s suy gi mớ ằ ẽ ả ế ấ ề ậ ự ả c a kinh t toàn c u m t cách nghiêm túc”.ủ ế ầ ộ M c tiêu c a cu c h p hôm qua, cũng theo ông Korn, là khuy n khíchụ ủ ộ ọ ế và c ng c h p tác kinh t và tài chính gi a các n c ASEAN+3 đ ngủ ố ợ ế ữ ướ ồ th i xây d ng các m i quan h qu c t v ng m nh h n trong b i c nhờ ự ố ệ ố ế ữ ạ ơ ố ả kinh t toàn c u đang kh ng ho ng và h th ng tài chính b t n. Cu cế ầ ủ ả ệ ố ấ ổ ộ h p hôm qua cũng có s xu t hi n c a T ng th ký ASEAN Surinọ ự ấ ệ ủ ổ ư Pitsuwan và Ch t ch Ngân hàng Phát tri n châu Á Haruhiko Kuroda.ủ ị ể Friendship_TCNHEK33 Page 15 III. CÁC BI N PHÁP KH C PH CỆ Ắ Ụ Đ khôi ph c n n kinh t và ngăn ng a kh ng ho ng tái di n, cácể ụ ề ế ừ ủ ả ễ n n kinh t Đông Á b nh h ng n ng đ u ti n hành các c i cách cề ế ị ả ưở ặ ề ế ả ơ c u m nh m , g m: c i t cách th c qu n lý trong khu v c doanhấ ạ ẽ ồ ả ổ ứ ả ự nghi p, c i cách tài chính, đ y m nh h i nh p qu c t , đ i m iệ ả ẩ ạ ộ ậ ố ế ổ ớ ph ng pháp qu n lý kinh t vĩ mô, và đ i m i c ph ng th c tăngươ ả ế ổ ớ ả ươ ứ tr ng kinh t .ưở ế 1. Đ i m i ph ng pháp qu n lý kinh t vĩ môổ ớ ươ ả ế Hàn Qu c, Thái Lan và Indonesia đã và đang th c thi m t ch đ t giáố ự ộ ế ộ ỷ h i đoái linh ho t và c ch n đ nh giá c . C th , các n c t bố ạ ơ ế ổ ị ả ụ ể ướ ừ ỏ ch đ t giá h i đoái neo và h ng t i ch đ m c tiêu l m phát.ế ộ ỷ ố ướ ớ ế ộ ụ ạ Đ ng th i, các n c n l c gia tăng l ng d tr ngo i h i nhà n cồ ờ ướ ỗ ự ượ ữ ự ạ ố ướ c a mình. T 1997 đ n 2005, năm n c b nh h ng n ng nh t c aủ ừ ế ướ ị ả ưở ặ ấ ủ kh ng ho ng đã tăng l ng d tr ngo i h i c a mình lênủ ả ượ ự ữ ạ ố ủ 2. C i cách khu v c tài chínhả ự Các n c Đông Á đã th c thi các bi n pháp, chính sách sau đ c i cáchướ ự ệ ể ả khu v c tài chính: (1) Xóa và gi m n x u, tái v n hóa các th ch tàiự ả ợ ấ ố ể ế chính; (2) Đóng c a các th ch tài chính đ v , (3) Tăng c ng giámử ể ế ổ ỡ ườ sát và áp d ng các tiêu chu n qu n tr , k toán m i đ i v i các t ch cụ ẩ ả ị ế ớ ố ớ ổ ứ tín d ng và tài chính khác; (4) Đ y m nh chuyên môn hóa các th chụ ẩ ạ ể ế tài chính; (5) Tăng c ng giám sát và đi u ti t các t ch c tín d ngườ ề ế ổ ứ ụ đ ng th i v i nâng cao k lu t th tr ng. Yellen (2007) cho th y cácồ ờ ớ ỷ ậ ị ườ ấ ngân hàng c a Hàn Qu c đã áp d ng ph ng th c qu n tr hi n đ iủ ố ụ ươ ứ ả ị ệ ạ c a ph ng Tây và đã gi m đ c t l s h u gia đình t i các ngânủ ươ ả ượ ỷ ệ ở ữ ạ hàng, tăng c ng l i ích cho các giám đ c b ng cách cho h quy nườ ợ ố ằ ọ ề ch n mua c phi u, v.v... Còn các ngân hàng Malaysia đã thay đ i t pọ ổ ế ổ ậ quán cho vay c a mình. Gi đây, h cho các xí nghi p nh và v a vayủ ờ ọ ệ ỏ ừ nhi u h n.ề ơ 3. C i t cách th c qu n lý c a khu v c xí nghi pả ổ ứ ả ủ ự ệ Các n c Hàn Qu c, Thái Lan và Indonesia đã hoàn thi n các th t cướ ố ệ ủ ụ v phá s n, n l c tái c c u n c a các xí nghi p, c ng c các quyề ả ỗ ự ơ ấ ợ ủ ệ ủ ố đ nh và tiêu chu n v cáo b ch, b o v quy n l i c a các c đông nhị ẩ ề ạ ả ệ ề ợ ủ ổ ỏ cũng nh nâng cao quy n l c và trách nhi m c a ban giám đ c, ápư ề ự ệ ủ ố d ng các tiêu chu n k toán và ki m toán theo thông l qu c t , tăngụ ẩ ế ể ệ ố ế c ng m c v n t có c a doanh nghi p và t o thu n l i cho các ho tườ ứ ố ự ủ ệ ạ ậ ợ ạ đ ng mua l i và sáp nh p k c v i doanh nghi p trong n c cũngộ ạ ậ ể ả ớ ệ ướ nh v i doanh nghi p n c ngoài.ư ớ ệ ướ 4. C i cách các th tr ngả ị ườ Friendship_TCNHEK33 Page 16 Các n c Đông Á đã và đang phát tri n th tr ng trái phi u đ nh danhướ ể ị ườ ế ị b ng n i t c a mình. Đ ng th i, c i cách th tr ng lao đ ng đã choằ ộ ệ ủ ồ ờ ả ị ườ ộ phép các xí nghi p tuy n d ng và sa th i lao đ ng d dàng h n, giúp xíệ ể ụ ả ộ ễ ơ nghi p c a các n c Đông Á tr nên linh ho t h n.ệ ủ ướ ở ạ ơ THAM KH O N I DUNG T CÁC TÀI LI U SAUẢ Ộ Ừ Ệ 1. hoang-tai-chinh-1997.htm 2. 3. Michael Pettis, The Volatility Machine: Emerging Economies and the Threat of Financial Collapse Oxford University Press 2001 ISBN 0-19-514330-2 Paul Blustein, The Chastening: Inside the Crisis that Rocked the Global Financial System and Humbled the IMF PublicAffairs 2001 ISBN 1-891620-81-9 Frontline: The Crash, from the PBS series Frontline, unfortunately only the transcript is available and not the episode itself. WGBH's Commanding Heights, additional information in Episode 3 Chapters 11- 14. Peter Gowan: The Globalization Gamble Friendship_TCNHEK33 Page 17 Ngian Kee Jin, Coping with the Asian Financial Crisis: The Singapore Experience. Extracted 13 tháng 12, 2005. Tiwari, Rajnish (2003): Post-crisis Exchange Rate Regimes in Southeast Asia, Seminar Paper, University of Hamburg. (PDF) Kilgour, Andrea, (1999) The changing economic situation in Vietnam: A product of the Asian crisis? (Link) M C L CỤ Ụ Nhóm Friendship L i m đ uờ ở ầ ..................................................................................................Trang2 L i cám nờ ơ ............................................................................................................3 Ch ng I : T ng quan v cu c kh ng ho ng tài chínhươ ổ ề ộ ủ ả I. Kh ng ho ng tài chính là gìủ ả ..................................................................4 1. Khái ni mệ .........................................................................................4 2. Phân lo iạ ...........................................................................................4 II. S l c v cu c kh ng ho ng tài chínhơ ượ ề ộ ủ ả 1. S l cơ ượ .............................................................................................5 2. Tác đ ngộ ...........................................................................................6 Ch ng II : Th c tr ng kh ng ho ng tài chính ĐNÁươ ự ạ ủ ả I. Nguyên nhân..........................................................................................7 II. Di n bi nễ ế .............................................................................................10 Friendship_TCNHEK33 Page 18 III. Tác đ ng t i các n c khácộ ớ ướ ................................................................13 1. Tác đ ng t i ộ ớ Châu Á, Châu Âu, Châu M ……………………….13ỹ 2. Tác đ ng t i Vi t Namộ ớ ệ ...................................................................14 Ch ng III : K t lu n, ki n ngh , đ ra gi i pháp kh c ph cươ ế ậ ế ị ề ả ắ ụ I. K t lu nế ậ ...............................................................................................15 II. ĐNÁ đ i phó v i cu c kh ng ho ng…………………………………18ố ớ ộ ủ ả III. Các bi n pháp kh c ph cệ ắ ụ ....................................................................19 Tài li u tham kh o ệ ả .............................................................................21 Friendship_TCNHEK33 Page 19