Bài giảng Thặng dư tiêu dùng và thặng dư sản xuất trong phân tích lợi ích chi phí

1PHAÂN TÍCH LÔÏI ÍCH – CHI PHÍ Baøi giaûng 3 THAËNG DÖ TIEÂU DUØNG VAØ THAËNG DÖ SAÛN XUAÁT TRONG PHAÂN TÍCH LÔÏI ÍCH CHI PHÍ © PHUØNG THANH BÌNH 2006 2 Giaù saün loøng traû & chi phí cô hoäi  Thaëng dö tieâu duøng, thaëng dö saûn xuaát vaø lôïi ích xaõ hoäi roøng (thaëng dö xaõ hoäi)  Thay ñoåi thaëng dö tieâu duøng, thaëng dö saûn xuaát vaø yù nghóa cuûa chuùng trong phaân tích lôïi ích chi phí  Thaëng dö xaõ hoäi vaø toái öu Pareto  Heä soá co giaõn duøng trong phaân tích lôïi ích – chi phí NOÄI DUNG 3NHU CAÀU Caàu laø söï mong muoán veà moät haøng hoùa hay moät dòch vuï coäng vôùi söï saün loøng vaø khaû naêng chi traû cho haøng hoùa/dòch vuï ñoù => Nhu caàu phaùt sinh khi hoäi ñuû: (1) Söï mong muoán cuûa caù nhaân ñeå coù haøng hoùa (2) Naêng löïc chi traû ñeå coù haøng hoùa e equal to the ratio of prices, i.e. where the budget 4ÑÖÔØNG CAÀU  Ñöôøng caàu cho bieát löôïng moät haøng hoùa caùc caù nhaân mua ôû caùc möùc giaù khaùc nhau.  Lôïi ích bieân giaûm daàn cuøng vôùi söï thay theá giöõa caùc haøng hoùa daãn ñeàn ñöôøng caàu doác xuoáng. Q P D  Giaù giaûm, löôïng caàu gtaêng  Giaù taêng, löôïng caàu giaûm 5 Ñöôøng caàu ño löôøng caùc giaù trò bieân döïa treân söï saün loøng traû cuûa caùc nhaân cho caùc ñôn vò taêng theâm cuûa moät haøng hoùa.  Ñaëc ñieåm cuûa ñöôøng caàu:  Doác xuoáng  Laø moät haøm soá cuûa giaù caû, thu nhaäp, vaø sôû thích. ÑÖÔØNG CAÀU 6Do ñaëc ñieåm doác xuoáng neân ngöôøi tieâu duøng saün loøng traû ít hôn cho ñôn vò tieâu duøng tieáp theo. Vaø ñeán moät möùc naøo ñoù ngöôøi tieâu duøng seõ khoâng saün loøng traû cho moät ñôn vò tieâu duøng taèng theâm. Q P D ÑÖÔØNG CAÀU 7P2 P4 P6 … P* 21 3 4 5 6 7 8 9 10 Price 0 Q haøng hoùa/thaùng P1  Moái quan heä (link) giöõa ñöôøng caàu vaø giaù saün loøng traû (WTP)?  Thaëng dö tieâu duøng (CS): moät trong nhöõng khaùi nieäm caên baûn nhaát ñöôïc duøng trong CBA ñeå ñaùnh giaù nhöõng taùc ñoäng.  CS quan troïng trong CBA vì trong haàu heát tröôøng hôïp, thay ñoåi CS coù theå ñöôïc duøng nhö thöôùc ño gaàn ñuùng cuûa giaù trò WTP cuûa xaõ hoäi cho söï thay ñoåi (chính saùch/döï aùn) ÑÖÔØNG CAÀU 8 Moät söï thay ñoåi giaù laøm dòch chuyeån doïc theo ñöôøng caàu Q P D ••••••••••••• THAY ÑOÅI NHU CAÀU 9Söï di chuyeån (shift) cuûa ñöôøng caàu theå hieän moät söï thay ñoåi trong moät yeáu toá khaùc ngoaøi giaù. Ñoù coù theå laø do söï thay ñoåi giaù haøng hoùa thay theá, thu nhaäp hay sôû thích, … Q P D THAY ÑOÅI NHU CAÀU 10 EXAMPLE: SUNSCREEN Q PQ: Suppose the price of sunscreen falls from P1 to P2. What happens? D • • P1 P2 Q1 Q2 A: The price reduction leads to greater demand, so the quantity goes up from Q1 to Q2. 11 Q P Q: Now suppose it is reported that a hole in the ozone has appeared over West Lafayette. What happens? D • •P1 Q1 Q2 A: The news leads to a shift in the demand curve. More sunscreen is demanded at the old price. EXAMPLE: SUNSCREEN 12 Q P D Caù nhaân 1 QQ D D 1 2 3 Caù nhaân 2 …. Thò tröôøng (1 ÑV) (2 ÑV) (3 ÑV) ÑÖÔØNG CAÀU THÒ TRÖÔØNG 13 Demand Curve Summary • Important properties: • downward slope (diminishing marginal utility) • indicator of total benefits (area under curve) • indicator of marginal benefit (point on curve) • measure of WTP • combined w/price, determines consumer surplus 14 GIAÙ SAÜN LOØNG TRAÛ (WTP)  Toång giaù saún loøng traû (WTP) = dieän tích döôùi ñöôøng caàu, beân traùi ñieåm Q*.  Toång giaù saún loøng traû laø thöôùc ño lôïi ích lieân quan ñeán löôïng tieâu duøng. D Saûn löôïng Giaù • Q* 15 THAËNG DÖ TIEÂU DUØNG (CS) Giaù 5 25  Cheânh leäch giöõa WTP vaø khoaûn phaûi traû thöïc söï (P*Q) laø phaàn thaëng dö tieâu duøng (CS) (tam giaùc maøu xanh treân ñoà thò.  Marshall (1920) ñònh nghóa CS laø phaàn cheânh leäch giöõa khoaûn toái ña ngöôøi tieâu duøng saún saøng traû (WTP) cho haøng hoùa vaø khoaûn hoïï thöïc söï phaûi traû.  Khi bieát ñöôøng caàu, thì CS laø moät trong nhöõng khaùi nieäm cô baûn duøng trong CBA ñeå ñaùnh giaù caùc taùc ñoäng. 4 Saûn löôïng • CS 16 Giaù 5 25 4 Saûn löôïng • CS THAËNG DÖ TIEÂU DUØNG (CS) 17 Q P D • • P1 P* Q1 Q* A C B  THAËNG DÖ TIEÂU DUØNG (CS) 18 Giaù taêng Q P D P2 P* Q2 Q* • • A C B  THAËNG DÖ TIEÂU DUØNG (CS) 19  Khoaûng thueá t = P 3 – P*  Giaù cuûa moät saûn phaåm taêng töø P* leân P 3  Giaù taêng => löôïng caàu giaûm töø Q* xuoáng Q 3  Doanh thu thueá = (P 3 – P*).OQ 3  ABC laø phaàn toån thaát Q P D P3 P* Q3 Q* t • • A C B o  THAËNG DÖ TIEÂU DUØNG (CS) 20 TÍNH THAËNG DÖ TIEÂU DUØNG 21  Neáu ñöôøng caàu laø tuyeán tính vaø thay ñoåi giaù caû vaø thay ñoåi löôïng caàu ñeàu ñöôïc bieát, thì ΔCS=(ΔP)Q 1 + 0.5(ΔQ)(ΔP)  Neáu khoâng bieát thay ñoåi löôïng caàu (ΔQ) (töùc khoâng bieát Q*) nhöng bieát ñoä co giaõn theo giaù, thì ΔCS = ΔP(Q 1 )[1+0.5(ΔP/P 1 )ε d ] Trong ñoù, ε d = (ΔQ/ΔP)*(P 1 /Q 1 ) (caùch tính ?) Q P D P1 P* Q1 Q* • • TÍNH THAËNG DÖ TIEÂU DUØNG 22  Cung laø haønh vi öùng xöû cuûa ngöôøi saûn xuaát.  Ñöôøng cung laø moät coâng cuï quan troïng duøng ñeå ño löôøng chi phí.  Ñöôøng cung laø moät phaàn doác leân cuûa ñöôøng chi phí bieân, treân ñöôøng chi phí bieán ñoåi trung bình.  Chi phí (bieán ñoåi) ñöôïc ñeà caäp ôû ñaây laø chi phí cô hoäi.  Noù ño löôøng chi phí taêng theâm ñeå saûn xuaát ñôn vò haøng hoùa taêng theâm.Q P S=MC ÑÖÔØNG CUNG 23  Ñöôøng cung doác leân phaûn aùnh lôïi töùc bieân giaûm daàn (diminishing returns) ñoái vôùi vieäc söû duïng ñaàu vaøo.  Hình daïng cuûa ñöôøng cung ñöôïc quyeát ñònh bôûi coâng ngheä saûn xuaát.  Dieän tích döôùi ñöôøng cung laø thöôùc ño toång chi phí nguoàn löïc ñöôïc söû duïng ñeå saûn xuaát ra möùc saûn löôïng ñoù. Q P S ÑÖÔØNG CUNG 24 Söï di chuyeån (shift) ñöôøng cung coù theå do:  Thay ñoåi giaù caùc nhaäp löôïng.  Caûi tieán coâng ngheä.  Thay ñoåi döï aùn hay chính saùch. Q P S • • • • THAY ÑOÅI CUNG 25 Cheânh leäch giöõa giaù vaø chi phí saûn xuaát (tam giaùc maøu xanh) ñöôïc goïi laø thaëng dö saûn xuaát. P 5 4 • Q THAËNG DÖ SAÛN XUAÁT (PS) 26 Giaù thò tröôøng P Thaëng dö saûn xuaát möùc saûn löôïng 10 ñv baùn ôû giaù $5 Chi phí nguoàn löïc saûn xuaát 10 ñôn vò haøng hoùa A B C 7 5 0 10 14 Q DE E Chi phí saûn xuaát ñôn vò thöù 10 THAËNG DÖ SAÛN XUAÁT (PS) 27  Toång lôïi ích = dieän tích döôùi ñöôøng caàu  Toång chi phí = dieän tích döôùi ñöôøng cung  Lôïi ích roøng (NSB) = Toång lôïi ích – Toång chi phí  NSB = WTP – OC  NSB = CS + PS Q P S=MC D=MB P* Q*Q1 Q2 THAËNG DÖ XAÕ HOÄI (SS) 28 P 0 QQ1 P1 S A B D C Thaëng dö saûn xuaát Chi phí cô hoäi ñeå saûn xuaát Q 1 Thaëng dö tieâu duøng WTP taïi Q 1 = Chi phí saûn xuaát taêng theâm taïi Q 1 Market price THAËNG DÖ XAÕ HOÄI (SS) 29  Trong thò tröôøng caïnh tranh hoaøn haûo, caân baèng thò tröôøng toái ña hoùa thaëng dö xaõ hoäi. Nhö vaäy, söï phaân boå nguoàn löïc ñaït toái öu Pareto  Toái öu Pareto coù theå ñaït ñöôïc khi giaù ngöôøi tieâu duøng traû cho haøng hoùa baèng vôùi chi phí bieân cuûa xaõ hoäi ñeå saûn xuaát haøng hoùa ñoù  Baát kyø nguyeân nhaân naøo laøm cho saûn löôïng cheäch khoûi ñieåm caân baèng seõ gaây toån thaát (deadweight loss), töùc giaûm thaëng dö xaõ hoäi THAËNG DÖ XAÕ HOÄI (SS) 30 Allocative efficiency revisited NB = TB – TC “Social Surplus” = CS + PS Shifts in S or D typically result in a deadweight loss (“leakage”), neither producer nor consumer surplus