Bài giảng Pháp luật kinh tế

1LS.ThS. LEÂ MINH NHÖÏT 2I. Ñaïi cöông veà phaùp luaät kinh teá vaø caùc hình thöùc kinh doanh taïi Vieät Nam • II. Hôïp ñoàng trong kinh doanh thöông maïi (Hôïp ñoàng thöông maïi) • III. Giaûi quyeát caùc tranh chaáp trong kinh doanh thöông maïi . I. aïi c g eà aù l aät i teá aø caùc ì t ùc i oa taïi ieät a • II. ï oà g tro g i oa t g aïi ( ï oà g t g aïi) • III. iaûi eát caùc tra c aá tro g i oa t g aïi . 3 41. Khaùi nieäm veà luaät kinh teá 2. Ñoái töôïng ñieàu chænh cuûa luaät kinh teá 3. Phöông phaùp ñieàu chænh cuûa luaät kinh teá 4. Chuû theå tham gia trong luaät kinh teá 5. Vai troø cuûa luaät kinh teá trong neàn kinh teá thò tröôøng 6. Caùc hình thöùc kinh doanh taïi Vieät Nam hieän nay 1. aùi ieä eà l aät i teá 2. oái t ôï g ieà c æ c ûa l aät i teá 3. ô g aù ieà c æ c ûa l aät i teá 4. û t eå t a gia tro g l aät i teá 5. ai troø c ûa l aät i teá tro g eà i teá t ò tr ôø g 6. aùc ì t ùc i oa taïi ieät a ieä ay 51. KHAÙI NIEÄM VEÀ LUAÄT KINH TEÁ “Luaät kinh teá (hay luaät kinh doanh) laø moät ngaønh luaät trong heä thoáng phaùp luaät Vieät Nam, goàm caùc cheá ñònh phaùp luaät lieân quan ñeán hoaït ñoäng kinh doanh hay goàm toång theå caùc qui phaïm phaùp luaät ñieàu chænh caùc quan heä phaùp luaät thuoäc laõnh vöïc kinh doanh” 62. ÑOÁI TÖÔÏNG ÑIEÀU CHÆNH CUÛA LUAÄT KINH TEÁ * Ñoái töôïng ñieàu chænh chæ caùc quan heä phaùp luaät chòu söï taùc ñoäng cuûa qui phaïm phaùp luaät töông öùng. * Ñoái töôïng ñieàu chænh cuûa luaät kinh teá goàm caùc quan heä phaùp luaät veà kinh doanh chòu söï chi phoái cuûa caùc qui phaïm phaùp luaät veà kinh doanh. Goàm 3 nhoùm quan heä : a. Quan heä giöõa CQNN quaûn lyù veà kinh doanh vôùi caùc ñôn vò kinh doanh. b. Quan heä giöõa caùc chuû theå kinh doanh vôùi nhau. c. Quan heä giöõa caùc ñôn vò noäi boä trong moät chuû theå kinh doanh . 73. PHÖÔNG PHAÙP ÑIEÀU CHÆNH CUÛA LUAÄT KINH TEÁ •* Phöông phaùp ñieàu chænh chæ caùch thöùc qui phaïm PL taùc ñoäng ñeán quan heä PL maø qui phaïm naøy ñieàu chænh •* Trong LKT aùp duïng 2 phöông phaùp: •- Phöông phaùp meänh leänh : cô quan Nhaø nöôùc coù thaåm quyeàn ra caùc qui ñònh, caùc chuû theå kinh doanh phaûi thöïc hieän (nhoùm quan heä 1) •- Phöông phaùp thoûa thuaän, ñònh ñoaït : trong khuoân khoå PL, caùc chuû theå kinh doanh coù quyeàn thoûa thuaän moät soá giaûi phaùp aùp duïng döïa treân yù chí cuûa mình (nhoùm quan heä 2 vaø 3) 84.CHUÛ THEÅ THAM GIA TRONG LKT * Chuû theå chæ caù nhaân, toå chöùc, theo qui ñònh cuûa PL, tham gia vaøo caùc quan heä PL kinh doanh ñeå thöïc hieän caùc qui phaïm PL veà kinh doanh. * Trong luaät kinh teá coù caùc loaïi chuû theå tham gia : 4.1. Caù nhaân 4.2. Phaùp nhaân 4.3. Toå chöùc khoâng coù tö caùch phaùp nhaân 4.4. Hoä gia ñình 4.5. Thöông nhaân 94.1. CHUÛ THEÅ LAØ CAÙ NHAÂN * Caù nhaân laø nhöõng con ngöôøi rieâng bieät, cuï theå. * Muoán tham gia kinh doanh, caù nhaân phaûi hoäi ñuû ñieàu kieän : - Ñuû (hoaëc töø)18 tuoåi trôû leân. - Ñuû khaû naêng nhaän thöùc, ñieàu khieån haønh vi - Khoâng rôi vaøo caùc tröôøng hôïp bò caám kinh doanh (ñang chaáp haønh aùn phaït tuø, trong giai ñoaïn bò töôùc quyeàn haønh ngheà). - Khoâng rôi vaøo moät soá tröôøng hôïp bò haïn cheá kinh doanh. - Ñaõ ñaêng kyù kinh doanh neáu PL ñoøi hoûi. 10 4.2. CHUÛ THEÅ LAØ “PHAÙP NHAÂN” * Phaùp nhaân chæ nhöõng con ngöôøi giaû ñònh, ñöôïc ñaët ra ñeå gaén cho nhöõng toå chöùc hoäi ñuû caùc ñieàu kieän luaät ñònh. * Ñieàu kieän ñeå toå chöùc coù tö caùch phaùp nhaân : . Ñöôïc thaønh laäp hôïp phaùp . Coù cô caáu toå chöùc chaët cheõ . Coù taøi saûn ñoäc laäp vôùi caù nhaân, toå chöùc khaùc vaø töï chòu traùch nhieäm baèng taøi saûn naøy (coù taøi saûn rieâng) . Nhaân danh mình khi tham gia caùc quan heä PL moät caùch ñoäc laäp. 11 * Phaùp nhaân ñöôïc tham gia giao dòch khi ñöôïc cô quan thaåm quyeàn thaønh laäp hôïp phaùp (ñöôïc cho pheùp thaønh laäp vaø ñaõ hoaøn taát vieäc ñaêng kyù kinh doanh neáu PL ñoøi hoûi) * Phaùp nhaân chaám döùt hoaït ñoäng (khoâng coøn toàn taïi) trong nhöõng tröôøng hôïp : a. Hôïp nhaát phaùp nhaân b. Saùp nhaäp phaùp nhaân c. Chia phaùp nhaân d. Giaûi theå phaùp nhaân ñ. Phaùp nhaân bò tuyeân boá phaù saûn 12 a. Hôïp nhaát phaùp nhaân : - Chæ vieäc hai hoaëc nhieàu phaùp nhaân hôïp thaønh moät phaùp nhaân môùi cuøng loaïi. A B C - Sau khi hôïp nhaát, caùc phaùp nhaân bò hôïp nhaát (A,B) khoâng coøn toàn taïi, quyeàn vaø nghóa vuï chuyeån cho phaùp nhaân hôïp nhaát (C) 13 b. Saùp nhaäp phaùp nhaân : - Chæ vieäc moät hoaëc nhieàu phaùp nhaân nhaäp vaøo moät phaùp nhaân cuøng loaïi A B B (A) - Sau khi saùp nhaäp, phaùp nhaân bò saùp nhaäp (A) khoâng coøn toàn taïi, quyeàn vaø nghóa vuï chuyeån cho phaùp nhaân nhaän saùp nhaäp (B) 14 c. Chia phaùp nhaân : - Chæ vieäc moät phaùp nhaân phaân chia thaønh nhieàu phaùp nhaân môùi cuøng loaïi. B C B C - Sau khi chia, phaùp nhaân bò chia (A) khoâng coøn toàn taïi, quyeàn vaø nghóa vuï chuyeån cho caùc phaùp nhaân môùi (B, C) A 15 d. Giaûi theå phaùp nhaân : - Chæ tröôøng hôïp phaùp nhaân chaám döùt hoaït ñoäng theo qui ñònh cuûa PL. - Coù 2 tröôøng hôïp giaûi theå : * Giaûi theå töï nguyeän : . Khi phaùp nhaân vì moät lyù do naøo ñoù muoán chaám döùt hoaït ñoäng. * Giaûi theå baét buoäc : . Khi phaùp nhaân vi phaïm phaùp luaät, bò buoäc phaûi chaám döùt hoaït ñoäng. 16 ñ. Phaùp nhaân bò tuyeân boá phaù saûn : - Chæ tröôøng hôïp phaùp nhaân laø Doanh nghieäp khoâng coù khaû naêng thanh toaùn ñöôïc caùc khoaûn nôï ñeán haïn khi chuû nôï coù yeâu caàu. (Luaät phaù saûn, hieäu löïc töø 15/10/2004) - Vieäc tuyeân boá phaùp nhaân bò phaù saûn do Toøa aùn quyeát ñònh. 17 * Phaùp nhaân thöïc hieän giao dòch thoâng qua : - Ngöôøi ñaïi dieän theo PL cuûa phaùp nhaân : laø ngöôøi ñöùng ñaàu toå chöùc (Chuû tòch Hoäi ñoàng quaûn trò, Hoäi ñoàng thaønh vieân, Giaùm ñoác,…) maø haønh vi ngöôøi naøy ñöông nhieân phaùt sinh quyeàn vaø nghóa vuï phaùp lyù cho phaùp nhaân. - Ngöôøi ñaïi dieän theo uûy quyeàn cuûa phaùp nhaân: laø ngöôøi ñöôïc ngöôøi ñaïi dieän theo PL uûy quyeàn ñeå qua ñoù haønh vi cuûa ngöôøi naøy phaùt sinh quyeàn vaø nghóa vuï phaùp lyù cho phaùp nhaân. 18 4.3. CHUÛ THEÅ LAØ “TOÅ CHÖÙC KHOÂNG COÙ TÖ CAÙCH PHAÙP NHAÂN” @ Toå chöùc khoâng coù tö caùch phaùp nhaân chæ caùc toå chöùc khoâng hoäi ñuû caùc ñieàu kieän ñeå trôû thaønh phaùp nhaân. - Caùc toå chöùc naøy khoâng coù taøi saûn rieâng neân chòu traùch nhieäm voâ haïn baèng taøi saûn cuûa toå chöùc vaø taøi saûn rieâng cuûa nhöõng ngöôøi lieân quan. - Thôøi ñieåm baét ñaàu ñöôïc hoaït ñoäng, thôøi ñieåm chaám döùt hoaït ñoäng ñöôïc qui ñònh nhö ñoái vôùi phaùp nhaân. - Toå chöùc khoâng coù tö caùch phaùp nhaân cuõng thöïc hieän haønh vi thoâng qua Ngöôøi ñaïi dieän theo PL vaø Ngöôøi ñaïi dieän theo uûy quyeàn. 19 4. 4. CHUÛ THEÅ LAØ HOÄ GIA ÑÌNH - Chæ caùc thaønh vieân trong moät gia ñình (hoä khaåu) cuøng goùp coâng, cuûa ñeå kinh doanh, cuøng höôûng laõi vaø chòu loã. - Hoä gia ñình kinh doanh ñöôïc goïi laø “Hoä kinh doanh ”, laø ñôn vò kinh doanh khoâng coù tö caùch phaùp nhaân, chòu traùch nhieäm baèng taøi saûn ñaêng kyù kinh doanh, taøi saûn coøn laïi cuûa caû hoä vaø caû taøi saûn rieâng cuûa caùc thaønh vieân trong hoä. 20 4.5 . CHUÛ THEÅ LAØ THÖÔNG NHAÂN - Thöông nhaân bao goàm toå chöùc kinh teá ñöôïc thaønh laäp hôïp phaùp, caù nhaân hoaït ñoäng thöông maïi moät caùch ñoäc laäp, thöôøng xuyeân vaø coù ñaêng kyù kinh doanh. •- Ñieàu kieän ñeå ñöôïc goïi laø thöông nhaân : •- Chuû theå : caù nhaân hoaëc caùc toå chöùc kinh teá ñöôïc thaønh laäp hôïp phaùp (coù tö caùch phaùp nhaân hoaëc khoâng coù tö caùch phaùp nhaân). •- Tham gia hoaït ñoäng thöông maïi : laø hoaït ñoäng nhaèm muïc ñích sinh lôøi - Hoaït ñoäng (thöông maïi) moät caùch ñoäc laäp, thöôøng xuyeân - Ñaõ thöïc hieän vieäc ñaêng kyù kinh doanh 21 5.VAI TROØ CUÛA LUAÄT KINH TEÁ TRONG NEÀN KINH TEÁ THÒ TRÖÔØNG - Luaät kinh teá coù 4 vai troø trong neàn kinh teá thò tröôøng : * Cuï theå hoùa chuû tröông, ñöôøng loái cuûa Nhaø nöôùc theå hieän trong laõnh vöïc kinh doanh. * Xaùc ñònh haønh lang phaùp lyù an toaøn cho hoaït ñoäng kinh doanh. * Xaùc ñònh tö caùch phaùp lyù cuûa töøng loaïi chuû theå kinh doanh. * Ñieàu chænh caùc haønh vi kinh doanh, giaûi quyeát caùc tranh chaáp trong kinh doanh. 22 II. CAÙC HÌNH THÖÙC KINH DOANH TAÏI VIEÄT NAM (tröôùc 01/7/2006) AÙp duïng cho ñoái töôïng trong nöôùc : - Doanh nghieäp NN - Hôïp taùc xaõ - Hoä kinh doanh caù theå - Doanh nghieäp tö nhaân - Coâng ty hôïp danh - Coâng ty coå phaàn - Coâng ty TNHH coù hai thaønh vieân trôû leân - Coâng ty TNHH moät thaønh vieân Aùp duïng cho nöôùc ngoaøi ñaàu tö tröïc tieáp vaøo Vieät Nam - Hôïp ñoàng hôïp taùc kinh doanh - Doanh nghieäp lieân doanh - Doanh nghieäp 100% voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi 23 II. CAÙC HÌNH THÖÙC KINH DOANH TAÏI VIEÄT NAM (töø 01/7/2006) - Doanh nghieäp NN (chuyeån ñoåi trong 4 naêm) - Hôïp taùc xaõ - Hoä kinh doanh - Doanh nghieäp tö nhaân - Coâng ty hôïp danh - Coâng ty coå phaàn - Coâng ty TNHH hai thaønh vieân trôû leân - Coâng ty TNHH moät thaønh vieân - Hôïp ñoàng hôïp taùc kinh doanh - Doanh nghieäp lieân doanh (ñaêng kyù laïi hoaëc khoâng) - Doanh nghieäp 100% voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi (ñaêng kyù laïi hoaëc khoâng)